như lai thiệt bồ tát
Phật Quang Đại Từ Điển
(如來舌菩薩) Như lai thiệt, Phạm:Tathàgata-jihva. Hán âm: Đát tha nga tha nhĩ ha phạ. Vị Bồ tát ngồi ở vị trí thứ 6 phía nam đức Phật trong nội viện Thích ca trên Hiện đồ mạn đồ la Thai tạng giới, Mật giáo; cũng là vị Bồ tát ở viện Biến tri trong Thai tạng đồ tượng và trong Mạn đồ la do A xà lê truyền. Vị tôn này chủ về tướng lưỡi thuyết pháp của đức Phật, thường biểu hiện đức chân thực ngữ. Mật hiệu là Biện thuyết kim cương. Tuy nhiên, vị tôn này và bồ tát Như lai biện thuyết là 2 vị khác nhau. Trong Hiện đồ Mạn đồ la, hình tượng vị tôn này toàn thân màu da người, ngồi bán già trên hoa sen đỏ, bàn tay phải duỗi thẳng và ngửa lên, đặt ở trước ngực; bàn tay trái dựng đứng, dùng ngón cái và ngón trỏ cầm hoa sen nở, trên hoa sen để cái lưỡi (thiệt), trên lưỡi có ánh lửa sáng. Chủng tử là (ji), hình Tam muội da là lưỡi trên hoa sen. Cứ theo phẩm Mật ấn trong kinh Đại nhật quyển 4, thì ấn khế của vị tôn này là co 2 ngón vô danh(nhị thủy luân), dùng 2 ngón cái(nhị không luân)chập lại đưa vào lòng bàn tay, ngón cái đè lên móng tay của 2 ngón vô danh. Nhị thủy (2 ngón vô danh) trong ấn khế biểu thị nghĩa nói năng, đưa vào trong lòng bàn tay biểu thị nghĩa vào tự môn chữ (a); dùng nhị không(2 ngón cái)đè lên trên nhị thủy biểu thị nghĩa đại không. Chân ngôn là: Qui mệnh Đát tha nghiệt đa (Tathàgata,Như lai) nhĩ ha phạ (jihva,thiệt) tát để dã (satya, chân thực) đạt ma (dharma,pháp) bát la để sắt sỉ đa (pratiwỉhita,tính) sa ha (svàhà,thành tựu). [X. Đại nhật nghĩa kinh thích Q.10].