Như Lai Hương – Quyển 6

如Như 來Lai 香Hương
Quyển 6
清Thanh 唐Đường 時Thời 編Biên

如Như 來Lai 香hương 卷quyển 之chi 六lục 目mục 錄lục

-# 論luận 辨biện

-# 理lý 惑hoặc 論luận 。 牟mâu 。 融dung (# 漢hán )# 。

-# 神thần 無vô 形hình 論luận 。 竺trúc 僧Tăng 敷phu (# 晉tấn )# 。

-# 奉phụng 法Pháp 要yếu 。 郗hi 。 超siêu (# 晉tấn )# 。

-# 喻dụ 道đạo 論luận 。 孫tôn 。 綽xước (# 晉tấn )# 。

-# 更cánh 生sanh 論luận 。 羅la 。 含hàm (# 晉tấn )# 。

-(# 附phụ )# 孫tôn 盛thịnh 與dữ 羅la 君quân 章chương 駁bác 更cánh 生sanh 論luận 書thư

-(# 附phụ )# 答đáp 孫tôn 安an 國quốc 書thư

沙Sa 門Môn 不bất 敬kính 王vương 者giả 論luận (# 并tinh 序tự )# 。 釋thích 慧tuệ 遠viễn (# 晉tấn )# 。

-# 明minh 報báo 應ứng 論luận 。 釋thích 慧tuệ 遠viễn (# 晉tấn )# 。

-# 三tam 報báo 論luận 。 釋thích 慧tuệ 遠viễn (# 晉tấn )# 。

-# 西tây 方phương 辭từ 體thể 論luận 。 鳩Cưu 摩Ma 羅La 什Thập 。 (# 後hậu 秦tần )# 。

-# 釋thích 駁bác 論luận (# 并tinh 序tự )# 。 釋thích 道đạo 恆hằng (# 後hậu 秦tần )# 。

-# 宗tông 本bổn 義nghĩa 。 釋thích 僧Tăng 肇triệu (# 後hậu 秦tần )# 。

-# 物vật 不bất 遷thiên 論luận 。 釋thích 僧Tăng 肇triệu (# 後hậu 秦tần )# 。

-# 不bất 真chân 空không 論luận 。 釋thích 僧Tăng 肇triệu (# 後hậu 秦tần )# 。

般Bát 若Nhã 無vô 知tri 論luận 。 釋thích 僧Tăng 肇triệu (# 後hậu 秦tần )# 。

-# 湼# 槃bàn 無vô 名danh 論luận (# 并tinh 表biểu )# 。 釋thích 僧Tăng 肇triệu (# 後hậu 秦tần )# 。

如Như 來Lai 香hương 卷quyển 之chi 六lục 目mục 錄lục 終chung

如Như 來Lai 香hương 卷quyển 之chi 六lục

西tây 吳ngô 唐đường 。

時thời 宜nghi 之chi 父phụ 手thủ 輯#

論luận 辨biện (# 上thượng )#

理lý 惑hoặc 論luận

牟mâu 。 融dung (# 漢hán )# 。

或hoặc 問vấn 曰viết 。 佛Phật 從tùng 何hà 出xuất 生sanh 。 寧ninh 有hữu 先tiên 祖tổ 。 及cập 國quốc 邑ấp 。 化hóa 曾tằng 何hà 施thí 。 行hành 狀trạng 何hà 類loại 乎hồ 。 牟mâu 子tử 曰viết 。 富phú 哉tai 問vấn 也dã 。 請thỉnh 以dĩ 不bất 敏mẫn 。 略lược 說thuyết 其kỳ 要yếu 。 葢# 聞văn 佛Phật 化hóa 之chi 為vi 狀trạng 也dã 。 積tích 累lũy 道Đạo 德đức 。 數sổ 千thiên 億ức 載tái 。 不bất 可khả 紀kỷ 記ký 。 然nhiên 臨lâm 得đắc 佛Phật 時thời 。 生sanh 於ư 天Thiên 竺Trúc 。 假giả 形hình 於ư 白bạch 飯phạn 王vương 。 夫phu 人nhân 晝trú 寢tẩm 。 夢mộng 乗# 白bạch 象tượng 。 身thân 有hữu 六lục 牙nha 。 欣hân 然nhiên 悅duyệt 之chi 。 遂toại 感cảm 而nhi 孕dựng 。 以dĩ 四tứ 月nguyệt 八bát 日nhật 。 從tùng 母mẫu 右hữu 脅hiếp 而nhi 生sanh 。 墮đọa 地địa 。 象tượng 行hành 七thất 步bộ 。 以dĩ 手thủ 指chỉ 曰viết 。 天thiên 上thượng 天thiên 下hạ 。 惟duy 我ngã 獨độc 尊tôn 。

爾nhĩ 時thời 天thiên 地địa 震chấn 動động 。 宮cung 中trung 皆giai 明minh 其kỳ 日nhật 。 王vương 家gia 青thanh 衣y 。 復phục 產sản 一nhất 兒nhi 。 廐cứu 中trung 白bạch 馬mã 。 亦diệc 乳nhũ 白bạch 駒câu 。 奴nô 字tự 車Xa 匿Nặc 。 馬mã 曰viết 犍kiền 陟trắc 。 王vương 常thường 使sử 隨tùy 太thái 子tử 。 太thái 子tử 有hữu 三tam 十thập 二nhị 相tướng 。 八bát 十thập 種chủng 好hảo 。 身thân 長trường 丈trượng 六lục 。 體thể 皆giai 金kim 色sắc 。 頂đảnh 有hữu 肉nhục 髻kế 。 頰giáp 車xa 如như 師sư 子tử 。 舌thiệt 自tự 覆phú 面diện 。 手thủ 把bả 千thiên 輻bức 輪luân 。 頂đảnh 光quang 照chiếu 萬vạn 里lý 。 此thử 略lược 說thuyết 其kỳ 相tướng 。 年niên 十thập 七thất 。 王vương 為vi 納nạp 妃phi 。 鄰lân 國quốc 女nữ 也dã 太thái 子tử 坐tọa 則tắc 遷thiên 座tòa 。 寢tẩm 則tắc 異dị 牀sàng 。 天thiên 道đạo 孔khổng 明minh 隂# 陽dương 而nhi 通thông 。 遂toại 懷hoài 一nhất 男nam 。 六lục 年niên 乃nãi 生sanh 。 父phụ 王vương 珍trân 偉# 太thái 子tử 。 為vi 興hưng 宮cung 觀quán 。 妓kỹ 女nữ 寶bảo 玩ngoạn 並tịnh 列liệt 於ư 前tiền 。 太thái 子tử 不bất 貪tham 世thế 樂lạc 。 意ý 存tồn 道Đạo 德đức 。 年niên 十thập 九cửu 二nhị 月nguyệt 八bát 日nhật 。 夜dạ 半bán 。 呼hô 車Xa 匿Nặc 勒lặc 犍kiền 陟trắc 跨khóa 之chi 。 鬼quỷ 神thần 扶phù 舉cử 。 飛phi 而nhi 出xuất 宮cung 。 明minh 日nhật 廓khuếch 然nhiên 。 不bất 知tri 所sở 在tại 。 王vương 及cập 吏lại 民dân 。 莫mạc 不bất 歔hư 欷hi 。 追truy 之chi 及cập 田điền 王vương 曰viết 未vị 有hữu 爾nhĩ 時thời 。 禱đảo 請thỉnh 神thần 祗chi 。 今kim 既ký 有hữu 爾nhĩ 。 如như 玉ngọc 如như 珪# 。 當đương 續tục 祿lộc 位vị 。 而nhi 去khứ 何hà 為vi 。 太thái 子tử 曰viết 。 萬vạn 物vật 無vô 常thường 。 有hữu 存tồn 當đương 亡vong 。 今kim 欲dục 學học 道Đạo 。 度độ 脫thoát 十thập 方phương 。 王vương 知tri 其kỳ 彌di 堅kiên 。 遂toại 起khởi 而nhi 還hoàn 。 太thái 子tử 逕kính 去khứ 。 思tư 道đạo 六lục 年niên 。 遂toại 成thành 佛Phật 焉yên 。 所sở 以dĩ 孟# 夏hạ 之chi 月nguyệt 生sanh 者giả 。 不bất 寒hàn 不bất [烈-列+執]# 。 草thảo 木mộc 華hoa 英anh 。 釋thích 狐hồ 裘cừu 衣y 絺hy 綌# 。 中trung 呂lữ 之chi 時thời 也dã 。 所sở 以dĩ 生sanh 天Thiên 竺Trúc 者giả 。 天thiên 地địa 之chi 中trung 。 處xử 其kỳ 中trung 和hòa 也dã 。 所sở 著trước 經kinh 凡phàm 有hữu 十thập 二nhị 部bộ 。 合hợp 八bát 億ức 四tứ 千thiên 萬vạn 卷quyển 。 其kỳ 大đại 卷quyển 萬vạn 言ngôn 已dĩ 下hạ 。 小tiểu 卷quyển 千thiên 言ngôn 已dĩ 上thượng 。 佛Phật 教giáo 授thọ 天thiên 下hạ 。 度độ 脫thoát 人nhân 民dân 。 因nhân 以dĩ 二nhị 月nguyệt 十thập 五ngũ 日nhật 。 泥Nê 洹Hoàn 而nhi 去khứ 。 其kỳ 經Kinh 戒giới 續tục 存tồn 。 履lý 能năng 行hành 之chi 。 亦diệc 得đắc 無vô 為vi 。 福phước 流lưu 後hậu 世thế 。 持trì 五ngũ 戒giới 者giả 。 一nhất 月nguyệt 六lục 齋trai 。 齋trai 之chi 日nhật 。 專chuyên 心tâm 壹nhất 意ý 。 悔hối 過quá 自tự 新tân 。 沙Sa 門Môn 持trì 二nhị 百bách 五ngũ 十thập 戒giới 。 日nhật 日nhật 齋trai 。 其kỳ 戒giới 非phi 優Ưu 婆Bà 塞Tắc 。 所sở 得đắc 聞văn 也dã 。 威uy 儀nghi 進tiến 止chỉ 。 與dữ 古cổ 之chi 典điển 禮lễ 無vô 異dị 。 終chung 日nhật 竟cánh 夜dạ 。 講giảng 道đạo 誦tụng 經Kinh 。 不bất 預dự 世thế 事sự 。 老lão 子tử 曰viết 。 孔khổng 德đức 之chi 容dung 。 唯duy 道đạo 是thị 從tùng 。 其kỳ 斯tư 之chi 謂vị 乎hồ 。

問vấn 曰viết 。 孔khổng 子tử 以dĩ 五ngũ 經kinh 為vi 道Đạo 教giáo 。 可khả 拱củng 而nhi 誦tụng 。 履lý 而nhi 行hành 。 今kim 子tử 說thuyết 道Đạo 。 虚# 無vô 怳hoảng 惚hốt 。 不bất 見kiến 其kỳ 意ý 。 不bất 指chỉ 其kỳ 事sự 。 何hà 與dữ 聖thánh 人nhân 言ngôn 異dị 乎hồ 。 牟mâu 子tử 曰viết 。 不bất 可khả 以dĩ 所sở 習tập 為vi 重trọng/trùng 。 所sở 希hy 為vi 輕khinh 。 惑hoặc 於ư 外ngoại 類loại 。 失thất 於ư 中trung 情tình 。 立lập 事sự 不bất 失thất 道Đạo 德đức 。 猶do 調điều 絃huyền 不bất 失thất 宮cung 商thương 。 天thiên 道Đạo 法Pháp 四tứ 時thời 。 人nhân 道Đạo 法Pháp 五ngũ 常thường 。 老lão 子tử 曰viết 。 有hữu 物vật 混hỗn 成thành 。 先tiên 天thiên 地địa 生sanh 。 可khả 以dĩ 為vi 天thiên 下hạ 母mẫu 。 吾ngô 不bất 知tri 其kỳ 名danh 。 強cường/cưỡng 字tự 之chi 曰viết 道đạo 。 道đạo 之chi 為vi 物vật 。 居cư 家gia 可khả 以dĩ 事sự 親thân 。 宰tể 國quốc 可khả 以dĩ 治trị 民dân 。 獨độc 立lập 可khả 以dĩ 治trị 身thân 。 履lý 而nhi 行hành 之chi 。 充sung 乎hồ 天thiên 地địa 。 廢phế 而nhi 不bất 用dụng 。 消tiêu 而nhi 不bất 離ly 。 子tử 不bất 解giải 之chi 。 何hà 異dị 之chi 有hữu 乎hồ 。

問vấn 曰viết 。 夫phu 至chí 實thật 不bất 華hoa 。 至chí 辭từ 不bất 餙# 。 言ngôn 約ước 而nhi 至chí 者giả 麗lệ 。 事sự 寡quả 而nhi 達đạt 者giả 明minh 。 故cố 珠châu 玉ngọc 少thiểu 而nhi 貴quý 。 瓦ngõa 礫lịch 多đa 而nhi 賤tiện 。 聖thánh 人nhân 制chế 七thất 經kinh 之chi 本bổn 。 不bất 過quá 三tam 萬vạn 言ngôn 。 眾chúng 事sự 備bị 焉yên 。 今kim 佛Phật 經Kinh 卷quyển 以dĩ 萬vạn 計kế 。 言ngôn 以dĩ 億ức 數số 。 非phi 一nhất 人nhân 力lực 所sở 能năng 堪kham 也dã 。 僕bộc 以dĩ 為vi 煩phiền 而nhi 不bất 要yếu 矣hĩ 。 牟mâu 子tử 曰viết 。 江giang 海hải 所sở 以dĩ 異dị 於ư 行hành 潦lạo 者giả 。 以dĩ 其kỳ 深thâm 廣quảng 也dã 。 五ngũ 嶽nhạc 所sở 以dĩ 別biệt 於ư 丘khâu 陵lăng 者giả 。 以dĩ 其kỳ 高cao 大đại 也dã 。 若nhược 高cao 不bất 絕tuyệt 山sơn 阜phụ 。 跛bả 羊dương 凌lăng 其kỳ 巔điên 。 深thâm 不bất 絕tuyệt 涓# 流lưu 。 孺nhụ 子tử 浴dục 其kỳ 淵uyên 。 麒# 麟lân 不bất 處xứ 苑uyển 囿# 之chi 中trung 。 吞thôn 舟chu 之chi 魚ngư 。 不bất 遊du 數số 仞nhận 之chi 溪khê 剖phẫu 。 三tam 寸thốn 之chi 蚌# 求cầu 。 明minh 月nguyệt 之chi 珠châu 。 探thám 枳chỉ 棘cức 之chi 巢sào 。 求cầu 鳳phượng 凰hoàng 之chi 雛sồ 。 必tất 難nan 獲hoạch 也dã 。 何hà 者giả 。 小tiểu 不bất 能năng 容dung 大đại 也dã 。 佛Phật 經Kinh 前tiền 說thuyết 億ức 載tái 之chi 事sự 。 卻khước 道đạo 萬vạn 年niên 之chi 要yếu 。 太thái 素tố 未vị 起khởi 。 太thái 始thỉ 未vị 生sanh 。 乾can/kiền/càn 坤# 肇triệu 興hưng 。 其kỳ 微vi 不bất 可khả 握ác 。 其kỳ 纖tiêm 不bất 可khả 入nhập 。 佛Phật 悉tất 彌di 綸luân 其kỳ 廣quảng 大đại 之chi 外ngoại 。 剖phẫu 析tích 其kỳ 窈yểu 妙diệu 之chi 內nội 。 靡mĩ 不bất 紀kỷ 之chi 。 故cố 其kỳ 經Kinh 卷quyển 以dĩ 萬vạn 計kế 。 言ngôn 以dĩ 億ức 數số 。 多đa 多đa 益ích 具cụ 。 眾chúng 眾chúng 益ích 富phú 。 何hà 不bất 要yếu 之chi 有hữu 。 雖tuy 非phi 一nhất 人nhân 所sở 堪kham 。 譬thí 若nhược 臨lâm 河hà 飲ẩm 水thủy 飽bão 而nhi 自tự 足túc 。 焉yên 知tri 其kỳ 餘dư 哉tai 。

問vấn 曰viết 。 佛Phật 經Kinh 眾chúng 多đa 。 欲dục 得đắc 其kỳ 要yếu 而nhi 棄khí 其kỳ 餘dư 。 直trực 說thuyết 其kỳ 實thật 而nhi 除trừ 其kỳ 華hoa 。 牟mâu 子tử 曰viết 。 否phủ/bĩ 。 夫phu 日nhật 月nguyệt 俱câu 明minh 。 各các 有hữu 所sở 照chiếu 二nhị 十thập 八bát 宿tú 。 各các 有hữu 所sở 主chủ 。 百bách 藥dược 並tịnh 生sanh 。 各các 有hữu 所sở 愈dũ 。 狐hồ 裘cừu 備bị 寒hàn 。 絺hy 綌# 禦ngữ 暑thử 。 舟chu 輿dư 異dị 路lộ 。 俱câu 致trí 行hành 旅lữ 。 孔khổng 子tử 不bất 以dĩ 五ngũ 經kinh 之chi 備bị 。 復phục 作tác 春xuân 秋thu 孝hiếu 經kinh 者giả 。 欲dục 博bác 道đạo 術thuật 。 恣tứ 人nhân 意ý 耳nhĩ 。 佛Phật 經Kinh 雖tuy 多đa 。 其kỳ 歸quy 為vi 一nhất 也dã 。 猶do 七thất 典điển 雖tuy 異dị 。 其kỳ 貴quý 道Đạo 德đức 仁nhân 義nghĩa 亦diệc 一nhất 也dã 。 孝hiếu 所sở 以dĩ 說thuyết 多đa 者giả 。 隨tùy 人nhân 行hành 而nhi 與dữ 之chi 。 若nhược 子tử 張trương 子tử 游du 。 俱câu 問vấn 一nhất 孝hiếu 。 而nhi 仲trọng 尼ni 答đáp 之chi 各các 異dị 。 攻công 其kỳ 短đoản 也dã 。 何hà 棄khí 之chi 有hữu 哉tai 。

問vấn 曰viết 。 佛Phật 道Đạo 至chí 尊tôn 至chí 大đại 。 堯# 舜thuấn 周chu 孔khổng 。 曷hạt 不bất 修tu 之chi 乎hồ 。 七thất 經kinh 之chi 中trung 。 不bất 見kiến 其kỳ 辭từ 。 子tử 既ký 躭đam 詩thi 書thư 。 悅duyệt 禮lễ 樂nhạo/nhạc/lạc 。 奚hề 為vi 復phục 好hảo/hiếu 佛Phật 道Đạo 。 喜hỷ 異dị 術thuật 。 豈khởi 能năng 踰du 經kinh 傳truyền 。 美mỹ 聖thánh 業nghiệp 哉tai 。 牟mâu 子tử 曰viết 。 書thư 不bất 必tất 孔khổng 丘khâu 之chi 言ngôn 。 藥dược 不bất 必tất 扁# 鵲thước 之chi 方phương 。 合hợp 義nghĩa 者giả 從tùng 。 愈dũ 病bệnh 者giả 良lương 。 君quân 子tử 博bác 取thủ 眾chúng 善thiện 以dĩ 輔phụ 其kỳ 身thân 。 子tử 貢cống 曰viết 。 夫phu 子tử 何hà 常thường 師sư 之chi 有hữu 乎hồ 。 堯# 事sự 尹# 壽thọ 。 舜thuấn 事sự 務vụ 成thành 。 旦đán 學học 呂lữ 望vọng 。 丘khâu 學học 老lão 聃đam 。 亦diệc 俱câu 不bất 見kiến 於ư 七thất 經kinh 也dã 。 四tứ 師sư 雖tuy 聖thánh 。 比tỉ 之chi 於ư 佛Phật 。 猶do 白bạch 鹿lộc 之chi 與dữ 麒# 麟lân 燕yên 鳥điểu 之chi 與dữ 鳳phượng 凰hoàng 也dã 。 堯# 舜thuấn 周chu 孔khổng 。 猶do 且thả 與dữ 之chi 。 况# 佛Phật 身thân 相tướng 好hảo/hiếu 變biến 化hóa 。 神thần 力lực 無vô 方phương 。 焉yên 能năng 捨xả 而nhi 不bất 學học 乎hồ 。 五ngũ 經kinh 事sự 義nghĩa 。 或hoặc 有hữu 所sở 缺khuyết 。 佛Phật 不bất 見kiến 記ký 。 何hà 足túc 恠# 疑nghi 哉tai 。

問vấn 曰viết 。 云vân 佛Phật 有hữu 三tam 十thập 二nhị 相tướng 。 八bát 十thập 種chủng 好hảo 。 何hà 其kỳ 異dị 於ư 人nhân 之chi 甚thậm 也dã 。 殆đãi 富phú 耳nhĩ 之chi 語ngữ 。 非phi 實thật 之chi 云vân 也dã 。 牟mâu 子tử 曰viết 諺ngạn 云vân 。 少thiểu 所sở 見kiến 。 多đa 所sở 恠# 覩đổ 馲trách 駝đà 言ngôn 馬mã 腫thũng 背bối/bội 。 堯# 眉mi 八bát 彩thải 。 舜thuấn 目mục 重trọng/trùng 瞳# 子tử 。 臯# 陶đào 馬mã 喙uế 。 文văn 王vương 四tứ 乳nhũ 。 禹vũ 耳nhĩ 三tam 漏lậu 。 周chu 公công 背bối 僂lũ 。 伏phục 羲# 龍long 鼻tị 。 仲trọng 尼ni 反phản 頨# 。 老lão 子tử 日nhật 角giác 月nguyệt 玄huyền 。 鼻tị 有hữu 雙song 柱trụ 。 手thủ 把bả 十thập 文văn 。 足túc 蹈đạo 二nhị 五ngũ 。 此thử 非phi 異dị 於ư 人nhân 乎hồ 。 佛Phật 之chi 相tướng 好hảo/hiếu 奚hề 足túc 疑nghi 哉tai 。

問vấn 曰viết 。 孝hiếu 經kinh 言ngôn 身thân 體thể 髮phát 膚phu 。 受thọ 之chi 父phụ 母mẫu 。 不bất 敢cảm 毀hủy 傷thương 。 曾tằng 子tử 臨lâm 沒một 。 啟khải 予# 手thủ 。 啟khải 予# 足túc 。 今kim 沙Sa 門Môn 剃thế 頭đầu 。 何hà 其kỳ 違vi 聖thánh 人nhân 之chi 語ngữ 。 不bất 合hợp 孝hiếu 子tử 之chi 道đạo 也dã 牟mâu 子tử 曰viết 。 昔tích 齊tề 人nhân 乗# 船thuyền 渡độ 江giang 。 其kỳ 父phụ 墮đọa 水thủy 。 其kỳ 子tử 攘nhương 臂tý 捽tốt 頭đầu 顛điên 倒đảo 使sử 水thủy 從tùng 口khẩu 出xuất 。 而nhi 父phụ 命mạng 得đắc 蘇tô 。 夫phu 捽tốt 頭đầu 顛điên 倒đảo 。 不bất 孝hiếu 莫mạc 大đại 然nhiên 以dĩ 全toàn 父phụ 之chi 身thân 。 若nhược 拱củng 手thủ 修tu 孝hiếu 子tử 之chi 常thường 。 父phụ 命mạng 絕tuyệt 於ư 水thủy 矣hĩ 。 孔khổng 子tử 曰viết 。 可khả 與dữ 適thích 道đạo 。 未vị 可khả 與dữ 權quyền 。 所sở 謂vị 時thời 宜nghi 施thí 者giả 也dã 。 且thả 孝hiếu 經kinh 曰viết 。 先tiên 王vương 有hữu 至chí 德đức 要yếu 道đạo 。 而nhi 泰thái 伯bá 短đoản 髮phát 文văn 身thân 。 自tự 從tùng 吳ngô 越việt 之chi 俗tục 。 違vi 於ư 身thân 體thể 髮phát 膚phu 之chi 義nghĩa 。 然nhiên 孔khổng 子tử 稱xưng 之chi 。 其kỳ 可khả 謂vị 至chí 德đức 矣hĩ 。 仲trọng 尼ni 不bất 以dĩ 其kỳ 短đoản 髮phát 毀hủy 之chi 也dã 。 由do 是thị 而nhi 觀quán 。 苟cẩu 有hữu 大đại 德đức 。 不bất 拘câu 於ư 小tiểu 。 沙Sa 門Môn 捐quyên 家gia 財tài 。 棄khí 妻thê 子tử 。 不bất 聽thính 音âm 。 不bất 視thị 色sắc 。 可khả 謂vị 讓nhượng 之chi 至chí 也dã 。 何hà 違vi 聖thánh 語ngữ 。 不bất 合hợp 孝hiếu 乎hồ 。 豫dự 讓nhượng 吞thôn 炭thán 漆tất 身thân 。 聶niếp 政chánh 皮bì 。 面diện 自tự 刑hình 。 伯bá 姬# 蹈đạo 火hỏa 。 高cao 行hành 截tiệt 容dung 。 君quân 子tử 以dĩ 為vi 勇dũng 而nhi 有hữu 義nghĩa 。 不bất 聞văn 譏cơ 其kỳ 自tự 毀hủy 沒một 也dã 。 沙Sa 門Môn 剃thế 除trừ 鬚tu 髮phát 。 而nhi 比tỉ 之chi 於ư 四tứ 人nhân 。 不bất 已dĩ 遠viễn 乎hồ 。

問vấn 曰viết 。 佛Phật 道Đạo 言ngôn 人nhân 死tử 。 當đương 復phục 更cánh 生sanh 。 僕bộc 不bất 信tín 此thử 言ngôn 之chi 審thẩm 也dã 。 牟mâu 子tử 曰viết 。 人nhân 臨lâm 死tử 。 其kỳ 家gia 上thượng 屋ốc 呼hô 之chi 。 死tử 已dĩ 復phục 呼hô 誰thùy 或hoặc 曰viết 。 呼hô 其kỳ 魂hồn 魄phách 。 牟mâu 子tử 曰viết 。 神thần 還hoàn 則tắc 生sanh 。 不bất 還hoàn 神thần 何hà 之chi 乎hồ 。 曰viết 。 成thành 鬼quỷ 神thần 牟mâu 子tử 曰viết 。 是thị 也dã 。 魂hồn 神thần 固cố 不bất 滅diệt 矣hĩ 。 但đãn 身thân 自tự 朽hủ 爛lạn 耳nhĩ 。 身thân 譬thí 如như 五ngũ 穀cốc 之chi 根căn 葉diệp 。 魂hồn 神thần 如như 五ngũ 穀cốc 之chi 種chủng 實thật 。 根căn 葉diệp 生sanh 必tất 當đương 死tử 。 種chủng 實thật 豈khởi 有hữu 終chung 亡vong 。 得đắc 道Đạo 身thân 滅diệt 耳nhĩ 。

問vấn 曰viết 。 孔khổng 子tử 云vân 。 未vị 能năng 事sự 人nhân 。 焉yên 能năng 事sự 鬼quỷ 。 未vị 知tri 生sanh 。 焉yên 知tri 死tử 。 此thử 聖thánh 人nhân 之chi 所sở 紀kỷ 也dã 。 今kim 佛Phật 家gia 輙triếp 說thuyết 生sanh 死tử 之chi 事sự 。 鬼quỷ 神thần 之chi 務vụ 。 此thử 殆đãi 非phi 聖thánh 喆# 之chi 語ngữ 也dã 。 夫phu 履lý 道đạo 者giả 。 當đương 虚# 無vô 澹đạm 泊bạc 。 歸quy 志chí 質chất 朴phác 。 何hà 為vi 乃nãi 道đạo 生sanh 死tử 以dĩ 亂loạn 志chí 。 說thuyết 鬼quỷ 神thần 之chi 餘dư 事sự 乎hồ 。 牟mâu 子tử 曰viết 。 若nhược 子tử 之chi 言ngôn 。 所sở 謂vị 見kiến 外ngoại 。 未vị 識thức 內nội 者giả 也dã 。 孔khổng 子tử 疾tật 。 子tử 路lộ 不bất 問vấn 本bổn 末mạt 。 以dĩ 此thử 抑ức 之chi 耳nhĩ 。 孝hiếu 經kinh 曰viết 。 為vi 之chi 宗tông 廟miếu 。 以dĩ 鬼quỷ 享hưởng 之chi 。 春xuân 秋thu 祭tế 祀tự 。 以dĩ 時thời 思tư 之chi 。 又hựu 曰viết 。 生sanh 事sự 愛ái 敬kính 。 死tử 事sự 哀ai 慼thích 。 豈khởi 不bất 教giáo 人nhân 事sự 鬼quỷ 神thần 。 知tri 生sanh 死tử 哉tai 。 周chu 公công 為vi 武võ 王vương 請thỉnh 命mạng 。 曰viết 。 旦đán 多đa 才tài 多đa 藝nghệ 。 能năng 事sự 鬼quỷ 神thần 。 夫phu 何hà 為vi 也dã 。 佛Phật 經Kinh 所sở 說thuyết 生sanh 死tử 之chi 趣thú 。 非phi 此thử 類loại 乎hồ 。 老lão 子tử 曰viết 。 既ký 知tri 其kỳ 子tử 。 復phục 守thủ 其kỳ 母mẫu 歿một 身thân 不bất 殆đãi 。 又hựu 曰viết 。 用dụng 其kỳ 光quang 。 復phục 其kỳ 明minh 。 無vô 遺di 身thân 殃ương 。 此thử 道đạo 生sanh 死tử 之chi 所sở 趣thú 。 吉cát 凶hung 之chi 所sở 往vãng 。 至chí 道Đạo 之chi 要yếu 。 實thật 貴quý 寂tịch 寞mịch 。 佛Phật 家gia 豈khởi 好hảo/hiếu 言ngôn 乎hồ 。 來lai 問vấn 不bất 得đắc 不bất 對đối 耳nhĩ 。 鐘chung 皷cổ 豈khởi 有hữu 自tự 鳴minh 者giả 。 桴phù 加gia 而nhi 有hữu 聲thanh 矣hĩ 。

問vấn 曰viết 。 孔khổng 子tử 云vân 。 夷di 狄địch 之chi 有hữu 君quân 。 不bất 如như 諸chư 夏hạ 之chi 亡vong 也dã 。 孟# 子tử 譏cơ 陳trần 相tương/tướng 更cánh 學học 許hứa 行hành 之chi 術thuật 。 曰viết 吾ngô 聞văn 用dụng 夏hạ 變biến 夷di 。 未vị 聞văn 用dụng 夷di 變biến 夏hạ 者giả 也dã 。 吾ngô 子tử 弱nhược 冠quan 學học 堯# 舜thuấn 周chu 孔khổng 之chi 道đạo 。 而nhi 今kim 舍xá 之chi 。 更cánh 學học 夷di 狄địch 之chi 術thuật 。 不bất 已dĩ 惑hoặc 乎hồ 。 牟mâu 子tử 曰viết 。 此thử 吾ngô 未vị 解giải 大Đại 道Đạo 時thời 之chi 餘dư 語ngữ 耳nhĩ 。 若nhược 子tử 可khả 謂vị 見kiến 禮lễ 制chế 之chi 華hoa 。 而nhi 闇ám 道Đạo 德đức 之chi 實thật 。 闚khuy 炬cự 燭chúc 之chi 明minh 。 未vị 覩đổ 天thiên 庭đình 之chi 日nhật 也dã 。 孔khổng 子tử 所sở 言ngôn 。 矯kiểu 世thế 法pháp 矣hĩ 。 孟# 軻kha 所sở 云vân 。 疾tật 專chuyên 一nhất 耳nhĩ 。 昔tích 孔khổng 子tử 欲dục 居cư 九cửu 夷di 。 曰viết 。 君quân 子tử 居cư 之chi 。 何hà 陋lậu 之chi 有hữu 。 及cập 仲trọng 尼ni 不bất 容dung 於ư 魯lỗ 衛vệ 。 孟# 軻kha 不bất 用dụng 於ư 齊tề 梁lương 豈khởi 復phục 仕sĩ 於ư 夷di 狄địch 乎hồ 。 禹vũ 出xuất 西tây 羗khương 而nhi 聖thánh 喆# 。 瞽# [耳*叟]# 生sanh 舜thuấn 而nhi 頑ngoan 嚚ngân 。 由do 余dư 產sản 狄địch 國quốc 而nhi 霸# 秦tần 。 管quản 蔡thái 自tự 河hà 洛lạc 而nhi 流lưu 言ngôn 。 傳truyền 曰viết 。 北bắc 辰thần 之chi 星tinh 。 在tại 天thiên 之chi 中trung 。 在tại 人nhân 之chi 北bắc 。 以dĩ 此thử 觀quán 之chi 。 漢hán 地địa 未vị 必tất 為vi 天thiên 中trung 也dã 。 佛Phật 經Kinh 所sở 說thuyết 。 上thượng 下hạ 周chu 極cực 。 含hàm 血huyết 之chi 類loại 物vật 。 皆giai 屬thuộc 佛Phật 焉yên 。 是thị 以dĩ 吾ngô 復phục 尊tôn 而nhi 學học 之chi 。 何hà 為vi 當đương 舍xá 堯# 舜thuấn 周chu 孔khổng 之chi 道đạo 金kim 玉ngọc 不bất 相tương 傷thương 精tinh 魄phách 不bất 相tương 妨phương 。 謂vị 人nhân 為vi 惑hoặc 。

時thời 自tự 惑hoặc 乎hồ 。

問vấn 曰viết 。 佛Phật 道Đạo 崇sùng 無vô 為vi 。 樂nhạo 施thí 與dữ 持trì 戒giới 。 競cạnh 競cạnh 如như 臨lâm 深thâm 淵uyên 者giả 。 今kim 沙Sa 門Môn 躭đam 好hảo/hiếu 酒tửu 漿tương 或hoặc 畜súc 妻thê 子tử 。 取thủ 賤tiện 賣mại 貴quý 。 專chuyên 行hành 詐trá 紿# 。 此thử 乃nãi 世thế 之chi 偽ngụy 。 而nhi 佛Phật 道Đạo 謂vị 之chi 無vô 為vi 耶da 。 牟mâu 子tử 曰viết 。 公công 輸du 能năng 與dữ 人nhân 斧phủ 斤cân 繩thằng 墨mặc 。 而nhi 不bất 能năng 使sử 人nhân 巧xảo 。 聖thánh 人nhân 能năng 授thọ 人nhân 道đạo 。 不bất 能năng 使sử 人nhân 履lý 而nhi 行hành 之chi 也dã 。 臯# 陶đào 能năng 罪tội 盜đạo 人nhân 。 不bất 能năng 使sử 貪tham 夫phu 為vi 夷di 齊tề 。 五ngũ 刑hình 能năng 誅tru 無vô 狀trạng 。 不bất 能năng 使sử 惡ác 人nhân 為vi 曾tằng 閔mẫn 。 堯# 不bất 能năng 化hóa 丹đan 朱chu 。 周chu 公công 不bất 能năng 訓huấn 管quản 蔡thái 。 豈khởi 唐đường 教giáo 之chi 不bất 著trước 。 周chu 道đạo 之chi 不bất 備bị 哉tai 。 然nhiên 無vô 如như 惡ác 人nhân 何hà 也dã 。 譬thí 之chi 世thế 人nhân 。 學học 通thông 七thất 經kinh 。 而nhi 迷mê 於ư 財tài 色sắc 。 可khả 謂vị 六lục 藝nghệ 之chi 邪tà 淫dâm 乎hồ 。 河hà 伯bá 雖tuy 神thần 。 不bất 能năng 溺nịch 陸lục 地địa 人nhân 。 飄phiêu 風phong 雖tuy 疾tật 。 不bất 能năng 使sử 湛trạm 水thủy 揚dương 塵trần 。 當đương 患hoạn 人nhân 不bất 能năng 行hành 。 豈khởi 可khả 謂vị 佛Phật 道Đạo 有hữu 惡ác 乎hồ 。

問vấn 曰viết 。 夫phu 事sự 莫mạc 過quá 於ư 誠thành 。 說thuyết 莫mạc 過quá 於ư 實thật 。 老lão 子tử 除trừ 華hoa 餙# 之chi 辭từ 。 崇sùng 質chất 朴phác 之chi 語ngữ 。 佛Phật 經Kinh 說thuyết 不bất 指chỉ 其kỳ 事sự 。 徒đồ 廣quảng 取thủ 譬thí 喻dụ 。 譬thí 喻dụ 非phi 道đạo 之chi 要yếu 。 合hợp 異dị 為vi 同đồng 。 非phi 事sự 之chi 妙diệu 。 雖tuy 辭từ 多đa 語ngữ 博bác 。 猶do 玉ngọc 屑tiết 一nhất 。 車xa 不bất 以dĩ 為vi 寶bảo 矣hĩ 。 牟mâu 子tử 曰viết 。 事sự 嘗thường 共cộng 見kiến 者giả 可khả 說thuyết 以dĩ 實thật 。 一nhất 人nhân 見kiến 一nhất 人nhân 不bất 見kiến 者giả 難nạn/nan 與dữ 誠thành 言ngôn 也dã 昔tích 人nhân 未vị 見kiến 麟lân 。 問vấn 嘗thường 見kiến 者giả 。 麟lân 何hà 類loại 乎hồ 。 見kiến 者giả 曰viết 。 麟lân 如như 麟lân 也dã 。 問vấn 者giả 曰viết 。 若nhược 吾ngô 嘗thường 見kiến 麟lân 。 則tắc 不bất 問vấn 子tử 矣hĩ 。 而nhi 云vân 麟lân 如như 麟lân 。 寧ninh 可khả 解giải 哉tai 。 見kiến 者giả 曰viết 。 麟lân 。 麏# 身thân 牛ngưu 尾vĩ 。 鹿lộc 蹄đề 馬mã 背bối/bội 。 問vấn 者giả 霍hoắc 解giải 。 詩thi 之chi 三tam 百bách 。 牽khiên 物vật 合hợp 類loại 。 自tự 諸chư 子tử 讖sấm 緯# 。 聖thánh 人nhân 秘bí 要yếu 。 莫mạc 不bất 引dẫn 譬thí 取thủ 喻dụ 。 子tử 獨độc 惡ác 佛Phật 說thuyết 經kinh 牽khiên 譬thí 喻dụ 邪tà 。

問vấn 曰viết 。 人nhân 之chi 處xử 世thế 。 莫mạc 不bất 好hảo/hiếu 富phú 貴quý 而nhi 惡ác 貧bần 賤tiện 。 樂nhạo/nhạc/lạc 歡hoan 逸dật 而nhi 憚đạn 勞lao 倦quyện 。 黃hoàng 帝đế 養dưỡng 性tánh 。 以dĩ 五ngũ 肴hào 為vi 上thượng 。 孔khổng 子tử 曰viết 。 食thực 不bất 厭yếm 精tinh 。 膾khoái 不bất 厭yếm 細tế 。 今kim 沙Sa 門Môn 被bị 赤xích 布bố 。 日nhật 一nhất 食thực 。 閉bế 六lục 情tình 。 自tự 畢tất 於ư 世thế 若nhược 茲tư 何hà 聊liêu 之chi 有hữu 。 牟mâu 子tử 曰viết 。 富phú 與dữ 貴quý 。 是thị 人nhân 所sở 欲dục 。 不bất 以dĩ 其kỳ 道đạo 得đắc 之chi 。 不bất 處xứ 也dã 。 貧bần 與dữ 賤tiện 。 是thị 人nhân 之chi 所sở 惡ác 。 不bất 以dĩ 其kỳ 道đạo 得đắc 之chi 。 不bất 去khứ 也dã 。 老lão 子tử 曰viết 。 五ngũ 色sắc 令linh 人nhân 目mục 盲manh 。 五ngũ 音âm 令linh 人nhân 耳nhĩ 聾lung 。 五ngũ 味vị 令linh 人nhân 口khẩu 爽sảng 。 馳trì 騁sính 畋điền 獵liệp 。 令linh 人nhân 心tâm 發phát 狂cuồng 。 難nan 得đắc 之chi 貨hóa 。 令linh 人nhân 行hành 妨phương 聖thánh 人nhân 為vi 腹phúc 不bất 為vi 目mục 此thử 言ngôn 豈khởi 虚# 哉tai 。 柳liễu 下hạ 惠huệ 不bất 以dĩ 三tam 公công 之chi 位vị 易dị 其kỳ 行hành 。 叚giả 于vu 本bổn 不bất 以dĩ 其kỳ 身thân 易dị 魏ngụy 文văn 之chi 富phú 。 許hứa 由do 巢sào 父phụ 栖tê 木mộc 而nhi 居cư 自tự 謂vị 安an 於ư 帝đế 宇vũ 。 夷di 齊tề 餓ngạ 於ư 首thủ 陽dương 。 自tự 謂vị 飽bão 於ư 文văn 武võ 。 葢# 各các 得đắc 其kỳ 志chí 而nhi 巳tị 。 何hà 不bất 聊liêu 之chi 有hữu 乎hồ 。

問vấn 曰viết 。 若nhược 佛Phật 經Kinh 深thâm 妙diệu 靡mĩ 麗lệ 。 子tử 胡hồ 不bất 談đàm 之chi 於ư 朝triều 廷đình 。 論luận 之chi 於ư 君quân 父phụ 。 修tu 之chi 於ư 閨# 門môn 。 接tiếp 之chi 於ư 朋bằng 友hữu 。 何hà 復phục 學học 經kinh 傳truyền 。 讀đọc 諸chư 子tử 乎hồ 。 牟mâu 子tử 曰viết 。 子tử 未vị 達đạt 其kỳ 源nguyên 而nhi 問vấn 其kỳ 流lưu 也dã 。 夫phu 陳trần 俎# 豆đậu 於ư 壘lũy 門môn 。 建kiến 旌tinh 旗kỳ 於ư 朝triêu 堂đường 。 衣y 狐hồ 裘cừu 以dĩ 當đương [(毤-允+豕)-毛+生]# 賓tân 。 被bị 絺hy 綌# 以dĩ 御ngự 黃hoàng 鍾chung 。 非phi 不bất 麗lệ 也dã 。 乖quai 其kỳ 處xứ 。 非phi 其kỳ 時thời 也dã 。 故cố 持trì 孔khổng 子tử 之chi 術thuật 。 人nhân 商thương 鞅ưởng 之chi 門môn 。 齎tê 孟# 軻kha 之chi 說thuyết 。 詣nghệ 蘇tô 張trương 之chi 庭đình 。 功công 無vô 分phần/phân 寸thốn 過quá 有hữu 丈trượng 尺xích 矣hĩ 。 老lão 子tử 曰viết 。 上thượng 士sĩ 聞văn 道đạo 。 勤cần 而nhi 行hành 之chi 。 中trung 士sĩ 聞văn 道đạo 。 若nhược 存tồn 若nhược 亡vong 。 下hạ 士sĩ 聞văn 道đạo 。 大đại 笑tiếu 之chi 吾ngô 懼cụ 大đại 笑tiếu 故cố 不bất 為vi 談đàm 也dã 。 渴khát 不bất 必tất 待đãi 江giang 河hà 而nhi 飲ẩm 。 井tỉnh 泉tuyền 之chi 水thủy 。 何hà 所sở 不bất 飽bão 。 是thị 以dĩ 復phục 治trị 經kinh 傳truyền 耳nhĩ 。

問vấn 曰viết 。 漢hán 地địa 始thỉ 聞văn 佛Phật 道Đạo 。 其kỳ 何hà 所sở 從tùng 出xuất 耶da 。 牟mâu 子tử 曰viết 。 昔tích 孝hiếu 明minh 皇hoàng 帝đế 。 夢mộng 見kiến 神thần 人nhân 。 身thân 有hữu 日nhật 光quang 。 飛phi 在tại 殿điện 前tiền 。 欣hân 然nhiên 悅duyệt 之chi 。 明minh 日nhật 博bác 問vấn 羣quần 臣thần 。 此thử 為vi 何hà 神thần 。 有hữu 通thông 人nhân 傅phó/phụ 毅nghị 曰viết 。 臣thần 聞văn 天Thiên 竺Trúc 有hữu 得đắc 道Đạo 者giả 。 號hiệu 之chi 曰viết 佛Phật 。 飛phi 行hành 虚# 空không 。 身thân 有hữu 日nhật 光quang 。 殆đãi 將tương 其kỳ 神thần 也dã 。 於ư 是thị 上thượng 悟ngộ 。 遣khiển 使sứ 者giả 張trương 騫khiên 。 羽vũ 林lâm 郎lang 中trung 秦tần 景cảnh 。 博bác 士sĩ 弟đệ 子tử 王vương 遵tuân 等đẳng 十thập 二nhị 人nhân 。 於ư 大đại 月nguyệt 支chi 。 寫tả 佛Phật 經Kinh 四tứ 十thập 二nhị 章chương 藏tạng 在tại 蘭lan 臺đài 石thạch 室thất 第đệ 十thập 四tứ 間gian 。

時thời 於ư 洛lạc 陽dương 城thành 西tây 雍ung 門môn 外ngoại 。 起khởi 佛Phật 寺tự 。 於ư 其kỳ 壁bích 畵họa 千thiên 乗# 萬vạn 騎kỵ 繞nhiễu 塔tháp 三tam 帀táp 。 又hựu 於ư 南nam 宮cung 清thanh 涼lương 臺đài 。 及cập 開khai 陽dương 城thành 門môn 上thượng 。 作tác 佛Phật 像tượng 。 明minh 帝đế 存tồn 時thời 。 預dự 修tu 造tạo 壽thọ 陵lăng 。 陵lăng 曰viết 顯hiển 節tiết 。 亦diệc 於ư 其kỳ 上thượng 作tác 佛Phật 圖đồ 像tượng 。

時thời 國quốc 豐phong 民dân 寧ninh 。 遠viễn 方phương 慕mộ 義nghĩa 。 學học 者giả 由do 此thử 而nhi 滋tư 。

問vấn 曰viết 。 子tử 云vân 。 佛Phật 道Đạo 至chí 尊tôn 至chí 快khoái 。 無vô 為vi 澹đạm 泊bạc 。 世thế 人nhân 學học 士sĩ 。 多đa 譏cơ 毀hủy 之chi 。 云vân 其kỳ 辭từ 說thuyết 。 廓khuếch 落lạc 難nạn/nan 用dụng 。 虚# 無vô 難nan 信tín 。 何hà 耶da 。 牟mâu 子tử 曰viết 。 至chí 味vị 不bất 合hợp 於ư 眾chúng 口khẩu 。 大đại 音âm 不bất 比tỉ 於ư 眾chúng 耳nhĩ 作tác 咸hàm 池trì 設thiết 大đại 章chương 發phát 簫tiêu 韶thiều 詠vịnh 九cửu 成thành 莫mạc 之chi 和hòa 也dã 張trương 鄭trịnh 衛vệ 之chi 弦huyền 。 歌ca 時thời 俗tục 之chi 音âm 必tất 不bất 期kỳ 而nhi 拊phụ 手thủ 也dã 。 故cố 宋tống 玉ngọc 云vân 。 客khách 歌ca 於ư 郢# 。 為vi 下hạ 里lý 之chi 曲khúc 。 和hòa 者giả 千thiên 人nhân 。 引dẫn 商thương 徵trưng 角giác 。 眾chúng 莫mạc 之chi 應ưng 。 此thử 皆giai 悅duyệt 邪tà 聲thanh 。 不bất 曉hiểu 於ư 大đại 度độ 者giả 也dã 。 韓# 非phi 以dĩ 管quản 闚khuy 之chi 見kiến 而nhi 謗báng 堯# 舜thuấn 。 接tiếp 輿dư 以dĩ 毛mao 釐li 之chi 分phần 而nhi 刺thứ 仲trọng 尼ni 皆giai 躭đam 小tiểu 而nhi 忽hốt 大đại 者giả 也dã 。 夫phu 聞văn 清thanh 商thương 而nhi 謂vị 之chi 角giác 非phi 彈đàn 絃huyền 之chi 過quá 。 聽thính 者giả 之chi 不bất 聰thông 矣hĩ 見kiến 和hòa 璧bích 而nhi 名danh 之chi 石thạch 。 非phi 璧bích 之chi 賤tiện 也dã 。 視thị 者giả 之chi 不bất 明minh 矣hĩ 。 神thần 蛇xà 能năng 斷đoạn 而nhi 復phục 續tục 。 不bất 能năng 使sử 人nhân 不bất 斷đoạn 也dã 。 靈linh 龜quy 發phát 夢mộng 於ư 宋tống 元nguyên 不bất 能năng 免miễn 豫dự 且thả 之chi 網võng 。 大Đại 道Đạo 無vô 為vi 。 非phi 俗tục 所sở 見kiến 。 不bất 為vi 譽dự 者giả 貴quý 。 不bất 為vi 毀hủy 者giả 賤tiện 。 用dụng 不bất 用dụng 自tự 天thiên 也dã 。 行hành 不bất 行hành 乃nãi 時thời 也dã 。 信tín 不bất 信tín 其kỳ 命mạng 也dã 。

問vấn 曰viết 。 吾ngô 子tử 以dĩ 經kinh 傳truyền 理lý 佛Phật 之chi 說thuyết 。 其kỳ 辭từ 富phú 而nhi 義nghĩa 顯hiển 。 其kỳ 文văn 熾sí 而nhi 說thuyết 美mỹ 。 得đắc 無vô 非phi 其kỳ 誠thành 。 是thị 子tử 之chi 辨biện 也dã 。 牟mâu 子tử 曰viết 。 非phi 吾ngô 辨biện 也dã 。 見kiến 博bác 故cố 不bất 惑hoặc 耳nhĩ 。 問vấn 曰viết 。 見kiến 博bác 其kỳ 有hữu 術thuật 乎hồ 。 牟mâu 子tử 曰viết 。 由do 佛Phật 經Kinh 也dã 吾ngô 未vị 解giải 佛Phật 經Kinh 之chi 時thời 惑hoặc 甚thậm 於ư 子tử 。 雖tuy 誦tụng 五ngũ 經kinh 。 適thích 以dĩ 為vi 華hoa 未vị 成thành 實thật 矣hĩ 。 吾ngô 既ký 覩đổ 佛Phật 經Kinh 之chi 說thuyết 。 覽lãm 老lão 子tử 之chi 要yếu 。 守thủ 恬điềm 淡đạm 之chi 性tánh 。 觀quán 無vô 為vi 之chi 行hành 。 還hoàn 視thị 世thế 事sự 。 猶do 臨lâm 天thiên 井tỉnh 而nhi 窺khuy 溪khê 谷cốc 。 登đăng 嵩tung 岱# 而nhi 見kiến 丘khâu 垤điệt 也dã 。 五ngũ 經kinh 如như 五ngũ 味vị 。 佛Phật 道Đạo 則tắc 五ngũ 穀cốc 矣hĩ 。 吾ngô 自tự 聞văn 道đạo 已dĩ 來lai 如như 開khai 雲vân 見kiến 白bạch 日nhật 。 炬cự 火hỏa 入nhập [宴-女+六]# 室thất 焉yên 。

問vấn 曰viết 。 子tử 云vân 。 佛Phật 經Kinh 如như 江giang 海hải 。 其kỳ 文văn 如như 錦cẩm 繡tú 。 何hà 不bất 以dĩ 佛Phật 經Kinh 答đáp 吾ngô 問vấn 。 而nhi 復phục 引dẫn 詩thi 書thư 。 合hợp 異dị 為vi 同đồng 乎hồ 。 牟mâu 子tử 曰viết 。 道đạo 為vi 智trí 者giả 設thiết 。 辯biện 為vi 達đạt 者giả 通thông 。 書thư 為vi 曉hiểu 者giả 傳truyền 。 事sự 為vi 見kiến 者giả 明minh 。 吾ngô 以dĩ 子tử 知tri 其kỳ 意ý 。 故cố 引dẫn 其kỳ 事sự 。 若nhược 說thuyết 佛Phật 經Kinh 之chi 語ngữ 。 談đàm 無vô 為vi 之chi 要yếu 。 譬thí 對đối 盲manh 者giả 說thuyết 五ngũ 色sắc 為vi 聾lung 者giả 奏tấu 五ngũ 音âm 也dã 。 師sư 矌# 雖tuy 巧xảo 。 不bất 能năng 彈đàn 無vô 絃huyền 之chi 琴cầm 。 狐hồ 貉# 雖tuy 熅uân 。 不bất 能năng [烈-列+執]# 無vô 氣khí 之chi 人nhân 。 公công 明minh 儀nghi 為vi 牛ngưu 彈đàn 清thanh 商thương 之chi 操thao 伏phục 食thực 如như 故cố 。 非phi 牛ngưu 不bất 聞văn 不bất 合hợp 其kỳ 耳nhĩ 矣hĩ 轉chuyển 為vi 蚉# 虻manh 之chi 聲thanh 。 孤cô 犢độc 之chi 鳴minh 。 即tức 掉trạo 尾vĩ 奮phấn 耳nhĩ 。 蹀điệp 躞# 而nhi 聽thính 。 是thị 以dĩ 詩thi 書thư 理lý 子tử 耳nhĩ 。

問vấn 曰viết 。 吾ngô 昔tích 在tại 京kinh 師sư 。 入nhập 東đông 觀quán 。 遊du 太thái 學học 。 視thị 俊# 士sĩ 之chi 所sở 規quy 。 聽thính 儒nho 林lâm 之chi 所sở 論luận 。 未vị 聞văn 修tu 佛Phật 道Đạo 以dĩ 為vi 貴quý 。 自tự 損tổn 容dung 以dĩ 為vi 上thượng 也dã 。 吾ngô 子tử 曷hạt 為vi 躭đam 之chi 哉tai 。 夫phu 行hành 迷mê 則tắc 改cải 路lộ 。 術thuật 窮cùng 則tắc 反phản 故cố 。 可khả 不bất 思tư 歟# 。 牟mâu 子tử 曰viết 。 夫phu 長trường/trưởng 於ư 變biến 者giả 。 不bất 可khả 示thị 以dĩ 詐trá 通thông 於ư 道đạo 者giả 。 不bất 可khả 驚kinh 以dĩ 恠# 。 審thẩm 於ư 辭từ 者giả 。 不bất 可khả 惑hoặc 以dĩ 言ngôn 。 達đạt 於ư 義nghĩa 者giả 。 不bất 可khả 動động 以dĩ 利lợi 也dã 。 老lão 子tử 曰viết 。 名danh 者giả 。 身thân 之chi 害hại 。 利lợi 者giả 行hành 之chi 穢uế 。 又hựu 曰viết 。 設thiết 詐trá 立lập 權quyền 。 虚# 無vô 自tự 貴quý 。 修tu 閨# 門môn 之chi 禮lễ 。 術thuật 時thời 俗tục 之chi 際tế 會hội 。 赴phó 趣thú 間gian 隙khích 。 務vụ 合hợp 當đương 世thế 。 此thử 下hạ 士sĩ 之chi 所sở 行hành 。 中trung 士sĩ 之chi 所sở 廢phế 也dã 。 况# 至chí 道đạo 之chi 蕩đãng 蕩đãng 。 上thượng 聖thánh 之chi 所sở 行hành 乎hồ 。 杳# 兮hề 如như 天thiên 。 淵uyên 兮hề 如như 海hải 。 不bất 合hợp 闚khuy 墻tường 之chi 士sĩ 。 數số 仞nhận 之chi 夫phu 。 因nhân 其kỳ 宜nghi 也dã 。 彼bỉ 見kiến 其kỳ 門môn 。 我ngã 覩đổ 其kỳ 室thất 。 彼bỉ 采thải 其kỳ 華hoa 。 我ngã 取thủ 其kỳ 實thật 。 彼bỉ 求cầu 其kỳ 備bị 。 我ngã 守thủ 其kỳ 一nhất 。 子tử 速tốc 改cải 路lộ 。 吾ngô 請thỉnh 履lý 之chi 。 故cố 禍họa 福phước 之chi 源nguyên 。 未vị 知tri 何hà 若nhược 矣hĩ 。

問vấn 曰viết 。 子tử 以dĩ 經kinh 傳truyền 之chi 辭từ 。 華hoa 麗lệ 之chi 說thuyết 。 襃# 讚tán 佛Phật 行hạnh 。 稱xưng 譽dự 其kỳ 德đức 。 高cao 者giả 陵lăng 青thanh 雲vân 廣quảng 者giả 踰du 地địa 圻# 。 得đắc 無vô 踰du 其kỳ 本bổn 。 過quá 其kỳ 實thật 乎hồ 。 而nhi 僕bộc 譏cơ 刺thứ 。 頗phả 得đắc 疹chẩn 中trung 其kỳ 病bệnh 也dã 。 牟mâu 子tử 曰viết 。 吁hu 。 吾ngô 之chi 所sở 襃# 猶do 以dĩ 塵trần 埃ai 附phụ 嵩tung 泰thái [(冰-水+〡)*ㄆ]# 朝triêu 露lộ 投đầu 江giang 海hải 。 子tử 之chi 所sở 謗báng 猶do 握ác 瓢biều 觚cô 欲dục 減giảm 江giang 海hải 。 躡niếp 耕canh 耒# 欲dục 損tổn 崑# 崙lôn 。 側trắc 一nhất 掌chưởng 以dĩ 翳ế 日nhật 光quang 。 舉cử 土thổ/độ 塊khối 以dĩ 塞tắc 河hà 衝xung 。 吾ngô 所sở 襃# 不bất 能năng 使sử 佛Phật 高cao 。 子tử 之chi 毀hủy 不bất 能năng 令linh 其kỳ 下hạ 也dã 。

問vấn 曰viết 。 道đạo 皆giai 無vô 為vi 一nhất 也dã 。 子tử 何hà 以dĩ 分phân 別biệt 羅la 列liệt 。 云vân 其kỳ 異dị 乎hồ 。 更cánh 令linh 學học 者giả 狐hồ 疑nghi 。 僕bộc 以dĩ 為vi 費phí 而nhi 無vô 益ích 也dã 。 牟mâu 子tử 曰viết 。 俱câu 謂vị 之chi 草thảo 。 眾chúng 草thảo 之chi 性tánh 。 不bất 可khả 勝thăng 言ngôn 。 俱câu 謂vị 之chi 金kim 。 眾chúng 金kim 之chi 性tánh 。 不bất 可khả 勝thăng 言ngôn 。 同đồng 類loại 殊thù 性tánh 。 萬vạn 物vật 皆giai 然nhiên 。 豈khởi 徒đồ 道đạo 乎hồ 。 昔tích 楊dương 墨mặc 塞tắc 羣quần 儒nho 之chi 路lộ 。 車xa 不bất 得đắc 前tiền 。 人nhân 不bất 得đắc 步bộ 。 孟# 軻kha 闢tịch 之chi 。 乃nãi 知tri 所sở 從tùng 。 師sư 曠khoáng 彈đàn 琴cầm 。 俟sĩ 知tri 音âm 之chi 在tại 後hậu 。 聖thánh 人nhân 制chế 法pháp 。 冀ký 君quân 子tử 之chi 將tương 覩đổ 也dã 。 玉ngọc 石thạch 同đồng 匱quỹ 。 倚ỷ 頓đốn 為vi 之chi 於ư 悒ấp 。 朱chu 紫tử 相tương/tướng 奪đoạt 。 仲trọng 尼ni 為vi 之chi 歎thán 息tức 。 日nhật 月nguyệt 非phi 不bất 明minh 。 眾chúng 隂# 蔽tế 其kỳ 光quang 。 佛Phật 道Đạo 非phi 不bất 正chánh 。 眾chúng 私tư 掩yểm 其kỳ 公công 。 是thị 以dĩ 吾ngô 分phần/phân 而nhi 別biệt 之chi 。 臧tang 文văn 之chi 智trí 。 微vi 生sanh 之chi 直trực 。 仲trọng 尼ni 不bất 假giả 者giả 。 皆giai 正chánh 世thế 之chi 語ngữ 。 何hà 費phí 而nhi 無vô 益ích 乎hồ 。

佛Phật 法Pháp 初sơ 來lai 而nhi 辨biện 難nạn/nan 剖phẫu 悉tất 不bất 墮đọa 膚phu 俚# 亦diệc 佛Phật 法Pháp 之chi 功công 臣thần 也dã 。

神thần 無vô 形hình 論luận

竺trúc 僧Tăng 敷phu (# 晋# )#

有hữu 形hình 便tiện 有hữu 數số 有hữu 數số 則tắc 有hữu 盡tận 神thần 既ký 無vô 盡tận 故cố 知tri 無vô 形hình (# 高cao 僧Tăng 傳truyền )# 。

敷phu 未vị 詳tường 氏thị 族tộc 學học 通thông 眾chúng 經kinh 止chỉ 瓦ngõa 官quan 寺tự 盛thịnh 開khai 講giảng 席tịch 時thời 異dị 學học 之chi 徒đồ 。 咸hàm 謂vị 心tâm 神thần 有hữu 形hình 但đãn 妙diệu 於ư 萬vạn 物vật 敷phu 乃nãi 著trước 論luận 愜# 然nhiên 信tín 服phục 。

奉phụng 法Pháp 要yếu

郗hi 。 超siêu (# 晉tấn )# 。

三Tam 自Tự 歸Quy 者giả 。 歸quy 佛Phật 。 歸quy 十Thập 二Nhị 部Bộ 經Kinh 。 歸quy 比Bỉ 丘Khâu 僧Tăng 。 過quá 去khứ 現hiện 在tại 。 當đương 來lai 三tam 世thế 十thập 方phương 佛Phật 。 三tam 世thế 十thập 方phương 經Kinh 法Pháp 。 三tam 世thế 十thập 方phương 僧Tăng 。 每mỗi 禮lễ 拜bái 懺sám 悔hối 。 皆giai 當đương 至chí 心tâm 歸quy 命mạng 。 并tinh 慈từ 念niệm 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 願nguyện 令linh 悉tất 得đắc 度độ 脫thoát 。 外ngoại 國quốc 音âm 稱xưng 南Nam 無mô 。 漢hán 曰viết 歸quy 命mạng 。 佛Phật 者giả 。 漢hán 音âm 覺giác 也dã 。 僧Tăng 者giả 。 漢hán 音âm 曰viết 眾chúng 。 五Ngũ 戒Giới 一nhất 者giả 不bất 殺sát 。 不bất 得đắc 教giáo 人nhân 。 殺sát 常thường 當đương 堅kiên 持trì 盡tận 形hình 壽thọ 。 二nhị 者giả 不bất 盜đạo 。 不bất 得đắc 教giáo 人nhân 盜đạo 。 常thường 當đương 堅kiên 持trì 盡tận 形hình 壽thọ 。 三tam 者giả 不bất 婬dâm 。 不bất 得đắc 教giáo 人nhân 婬dâm 。 常thường 當đương 堅kiên 持trì 盡tận 形hình 壽thọ 。 四tứ 者giả 不bất 得đắc 欺khi 。 不bất 可khả 教giáo 人nhân 欺khi 。 常thường 當đương 堅kiên 持trì 盡tận 形hình 壽thọ 。 五ngũ 者giả 不bất 飲ẩm 酒tửu 。 不bất 得đắc 以dĩ 酒tửu 為vi 惠huệ 施thí 。 常thường 當đương 堅kiên 持trì 盡tận 形hình 壽thọ 。 若nhược 以dĩ 酒tửu 為vi 藥dược 當đương 推thôi 其kỳ 輕khinh 重trọng 要yếu 於ư 不bất 可khả 致trí 醉túy 。 醉túy 有hữu 三tam 十thập 六lục 失thất 。 經kinh 教giáo 以dĩ 為vi 深thâm 戒giới 。 不bất 殺sát 則tắc 長trường 壽thọ 。 不bất 盜đạo 。 則tắc 長trường/trưởng 泰thái 。 不bất 婬dâm 。 則tắc 清thanh 淨tịnh 。 不bất 欺khi 。 則tắc 人nhân 常thường 敬kính 信tín 。 不bất 醉túy 。 則tắc 神thần 理lý 明minh 治trị 。 已dĩ 行hành 五Ngũ 戒Giới 。 便tiện 修tu 歲tuế 三tam 月nguyệt 。 六lục 齋trai 。 歲tuế 三tam 齋trai 者giả 。 正chánh 月nguyệt 一nhất 日nhật 。 至chí 十thập 五ngũ 日nhật 。 五ngũ 月nguyệt 一nhất 日nhật 。 至chí 十thập 五ngũ 日nhật 。 九cửu 月nguyệt 一nhất 日nhật 。 至chí 十thập 五ngũ 日nhật 。 月nguyệt 六lục 齋trai 者giả 。 月nguyệt 八bát 日nhật 。 十thập 四tứ 日nhật 。 十thập 五ngũ 日nhật 二nhị 十thập 三tam 日nhật 。 二nhị 十thập 九cửu 日nhật 。 三tam 十thập 日nhật 。 凡phàm 齋trai 日nhật 。 皆giai 當đương 魚ngư 肉nhục 不bất 御ngự 。 迎nghênh 中trung 而nhi 食thực 。 既ký 中trung 之chi 後hậu 。 甘cam 香hương 美mỹ 味vị 。 一nhất 不bất 得đắc 嘗thường 。 洗tẩy 心tâm 念niệm 道Đạo 。 歸quy 命mạng 三Tam 尊Tôn 。 悔hối 過quá 自tự 責trách 。 行hành 四Tứ 等Đẳng 心Tâm 。 遠viễn 離ly 房phòng 室thất 。 不bất 著trước 六lục 欲dục 不bất 得đắc 鞭tiên 撾qua 罵mạ 詈lị 。 乗# 駕giá 牛ngưu 馬mã 。 帶đái 持trì 兵binh 仗trượng 。 婦phụ 人nhân 。 則tắc 兼kiêm 去khứ 香hương 花hoa 脂chi 粉phấn 。 之chi 餙# 端đoan 心tâm 正chánh 意ý 。 務vụ 存tồn 柔nhu 順thuận 。 齋trai 者giả 。 普phổ 為vi 先tiên 亡vong 見kiến 在tại 知tri 識thức 親thân 屬thuộc 。 并tinh 及cập 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 皆giai 當đương 應ưng 此thử 至chí 誠thành 。 玄huyền 想tưởng 感cảm 發phát 。 心tâm 既ký 感cảm 發phát 。 則tắc 終chung 免miễn 罪tội 苦khổ 。 是thị 以dĩ 忠trung 孝hiếu 之chi 士sĩ 。 務vụ 加gia 勉miễn 勵lệ 。 良lương 以dĩ 兼kiêm 拯chửng 之chi 功công 。 非phi 徒đồ 在tại 己kỷ 故cố 也dã 。 齋trai 日nhật 唯duy 得đắc 專chuyên 惟duy 玄huyền 觀quán 。 講giảng 誦tụng 法pháp 言ngôn 。 若nhược 不bất 能năng 行hành 空không 。 當đương 習tập 六lục 思tư 念niệm 。 六lục 思tư 念niệm 者giả 。 念niệm 佛Phật 。 念niệm 經kinh 。 念niệm 僧Tăng 。 念niệm 施thí 。 念niệm 戒giới 。 念niệm 天thiên 。 何hà 謂vị 念niệm 天thiên 。 十Thập 善Thiện 四Tứ 等Đẳng 。 為vi 應ưng 天thiên 行hành 。 又hựu 要yếu 當đương 稱xưng 力lực 所sở 及cập 。 勉miễn 濟tế 眾chúng 生sanh 。 十Thập 善Thiện 者giả 。 身thân 不bất 犯phạm 殺sát 盜đạo 婬dâm 。 意ý 不bất 嫉tật 恚khuể 癡si 。 口khẩu 不bất 妄vọng 言ngôn 。 綺ỷ 語ngữ 兩lưỡng 舌thiệt 惡ác 口khẩu 。 何hà 謂vị 不bất 殺sát 。 常thường 當đương 矜căng 愍mẫn 一nhất 切thiết 蠕nhuyễn 動động 。 之chi 類loại 雖tuy 在tại 困khốn 急cấp 。 終chung 不bất 害hại 彼bỉ 利lợi 己kỷ 。 凡phàm 眾chúng 生sanh 危nguy 難nạn/nan 。 皆giai 當đương 盡tận 心tâm 營doanh 救cứu 。 隨tùy 其kỳ 水thủy 陸lục 。 各các 令linh 得đắc 所sở 。 疑nghi 有hữu 為vì 己kỷ 殺sát 者giả 皆giai 不bất 當đương 受thọ 。 何hà 謂vị 為vi 盜đạo 。 凡phàm 取thủ 非phi 己kỷ 有hữu 。 不bất 問vấn 小tiểu 大đại 。 及cập 蒞# 官quan 不bất 清thanh 。 皆giai 謂vị 之chi 盜đạo 。 何hà 謂vị 為vi 婬dâm 。 一nhất 切thiết 諸chư 著trước 。 普phổ 為vi 之chi 婬dâm 。 施thí 之chi 色sắc 欲dục 。 非phi 正chánh 匹thất 偶ngẫu 。 皆giai 不bất 得đắc 犯phạm 。 又hựu 私tư 竊thiết 不bất 公công 。 亦diệc 兼kiêm 盜đạo 罪tội 。 所sở 謂vị 嫉tật 者giả 。 謂vị 妬đố 忌kỵ 也dã 。 見kiến 人nhân 之chi 善thiện 。 見kiến 人nhân 有hữu 德đức 。 皆giai 當đương 代đại 之chi 歡hoan 喜hỷ 。 不bất 得đắc 有hữu 爭tranh 競cạnh 。 憎tăng 嫉tật 之chi 心tâm 。 所sở 謂vị 恚khuể 者giả 。 心tâm 懷hoài 忿phẫn 恨hận 。 藏tạng 結kết 於ư 內nội 。 所sở 謂vị 癡si 者giả 。 不bất 信tín 大đại 法pháp 。 疑nghi 昧muội 經Kinh 道Đạo 。 何hà 謂vị 妄vọng 言ngôn 。 以dĩ 無vô 為vi 有hữu 。 虚# 造tạo 無vô 端đoan 。 何hà 謂vị 綺ỷ 語ngữ 。 文văn 餙# 巧xảo 言ngôn 。 華hoa 而nhi 不bất 實thật 。 何hà 謂vị 兩lưỡng 舌thiệt 。 背bối/bội 向hướng 異dị 辭từ 。 對đối 此thử 說thuyết 彼bỉ 。 何hà 謂vị 惡ác 口khẩu 。 謂vị 罵mạ 詈lị 也dã 。 或hoặc 云vân 口khẩu 說thuyết 。 不bất 善thiện 之chi 事sự 。 令linh 人nhân 承thừa 以dĩ 為vi 辠# 。 亦diệc 為vi 惡ác 口khẩu 。 凡phàm 此thử 十thập 事sự 。 皆giai 不bất 得đắc 暫tạm 起khởi 心tâm 念niệm 。 是thị 為vi 十thập 善thiện 。 亦diệc 謂vị 十thập 戒giới 。 五Ngũ 戒Giới 撿kiểm 形hình 。 十Thập 善Thiện 防phòng 心tâm 。 事sự 有hữu 疎sơ 密mật 。 故cố 報báo 有hữu 輕khinh 重trọng 。 凡phàm 在tại 有hữu 方phương 之chi 境cảnh 。 總tổng 謂vị 三tam 界giới 。 三tam 界giới 之chi 內nội 。 凡phàm 有hữu 五ngũ 道đạo 。 一nhất 曰viết 天thiên 。 二nhị 曰viết 人nhân 。 三tam 曰viết 畜súc 生sanh 。 四tứ 曰viết 餓ngạ 鬼quỷ 。 五ngũ 曰viết 地địa 獄ngục 。 能năng 全toàn 五Ngũ 戒Giới 。 人nhân 相tương/tướng 備bị 具cụ 。 十Thập 善Thiện 。 則tắc 生sanh 天thiên 上thượng 。 全toàn 一nhất 戒giới 者giả 。 亦diệc 得đắc 為vi 人nhân 人nhân 有hữu 高cao 卑ty 或hoặc 壽thọ 夭yểu 不bất 同đồng 皆giai 由do 戒giới 有hữu 多đa 少thiểu 。 反phản 十Thập 善Thiện 者giả 。 謂vị 之chi 十thập 惡ác 。 十thập 惡ác 畢tất 犯phạm 。 則tắc 入nhập 地địa 獄ngục 。 抵để 突đột 強cường 梁lương 。 不bất 受thọ 忠trung 諫gián 。 及cập 毒độc 心tâm 內nội 盛thịnh 。 狥# 私tư 欺khi 紿# 。 則tắc 墮đọa 畜súc 生sanh 又hựu 或hoặc 生sanh 蛇xà 虺hủy 。 慳san 貪tham 專chuyên 利lợi 。 常thường 苦khổ 不bất 足túc 。 則tắc 墮đọa 餓ngạ 鬼quỷ 。 其kỳ 罪tội 差sai 輕khinh 少thiểu 。 而nhi 多đa 隂# 私tư 。 情tình 不bất 公công 亮lượng 。 皆giai 墮đọa 鬼quỷ 神thần 。 雖tuy 受thọ 微vi 福phước 。 不bất 免miễn 苦khổ 痛thống 。 此thử 謂vị 三tam 塗đồ 亦diệc 謂vị 三tam 惡ác 道đạo 。 色sắc 痛thống 癢dạng 思tư 想tưởng 生sanh 死tử 識thức 謂vị 之chi 五ngũ 隂# 。 凡phàm 一nhất 切thiết 外ngoại 物vật 。 有hữu 形hình 可khả 見kiến 者giả 為vi 色sắc 。 失thất 之chi 則tắc 憂ưu 惱não 為vi 痛thống 。 得đắc 之chi 則tắc 懽# 喜hỷ 為vi 癢dạng 。 未vị 至chí 逆nghịch 心tâm 為vi 思tư 。 過quá 去khứ 追truy 憶ức 為vi 想tưởng 。 心tâm 念niệm 始thỉ 起khởi 為vi 生sanh 。 想tưởng 過quá 意ý 識thức 滅diệt 為vi 死tử 。 曾tằng 關quan 於ư 心tâm 戢tập 而nhi 不bất 忘vong 為vi 識thức 。 識thức 者giả 。 經kinh 歷lịch 累lũy 劫kiếp 。 猶do 萌manh 之chi 於ư 懷hoài 。 雖tuy 昧muội 其kỳ 所sở 由do 。 而nhi 滯trệ 於ư 根căn 。 潛tiềm 結kết 始thỉ 自tự 毫hào 釐li 。 終chung 成thành 淵uyên 嶽nhạc 。 是thị 以dĩ 學học 者giả 務vụ 慎thận 所sở 習tập 。 五ngũ 葢# 。 一nhất 曰viết 貪tham 婬dâm 。 二nhị 曰viết 瞋sân 恚khuể 。 三tam 曰viết 愚ngu 癡si 。 四tứ 曰viết 邪tà 見kiến 。 五ngũ 曰viết 調điều 戲hí 。 別biệt 而nhi 言ngôn 之chi 。 求cầu 欲dục 為vi 貪tham 。 耽đam 著trước 為vi 婬dâm 。 外ngoại 發phát 為vi 瞋sân 。 內nội 結kết 為vi 恚khuể 。 繫hệ 於ư 縛phược 著trước 。 觸xúc 理lý 倒đảo 惑hoặc 為vi 愚ngu 癡si 。 生sanh 死tử 因nhân 緣duyên 癡si 為vi 本bổn 。 一nhất 切thiết 諸chư 著trước 。 皆giai 始thỉ 於ư 癡si 。 地địa 獄ngục 苦khổ 酷khốc 。 多đa 由do 於ư 恚khuể 。 經Kinh 云vân 。 卒thốt 鬬đấu 殺sát 人nhân 。 其kỳ 罪tội 尚thượng 輕khinh 。 懷hoài 毒độc 隂# 謀mưu 。 則tắc 累lũy 劫kiếp 彌di 結kết 。 無vô 解giải 脫thoát 之chi 期kỳ 。 六lục 情tình 。 一nhất 名danh 六lục 衰suy 。 亦diệc 曰viết 六lục 欲dục 。 謂vị 目mục 受thọ 色sắc 。 耳nhĩ 受thọ 聲thanh 。 鼻tị 受thọ 香hương 。 舌thiệt 受thọ 味vị 。 身thân 受thọ 細tế 滑hoạt 。 心tâm 受thọ 識thức 。 識thức 者giả 。 即tức 上thượng 所sở 謂vị 識thức 隂# 者giả 也dã 。 五ngũ 隂# 六lục 欲dục 。 葢# 生sanh 死tử 之chi 原nguyên 本bổn 。 罪tội 苦khổ 之chi 所sở 由do 。 消tiêu 禦ngữ 之chi 方phương 。 皆giai 具cụ 載tái 眾chúng 經kinh 。 經Kinh 云vân 。 心tâm 作tác 天thiên 。 心tâm 作tác 人nhân 。 心tâm 作tác 地địa 獄ngục 。 心tâm 作tác 畜súc 生sanh 。 乃nãi 至chí 得đắc 道Đạo 。 亦diệc 心tâm 也dã 凡phàm 慮lự 發phát 乎hồ 心tâm 皆giai 念niệm 念niệm 受thọ 報báo 雖tuy 事sự 未vị 及cập 形hình 而nhi 幽u 對đối [宴-女+六]# 構# 夫phu 情tình 念niệm 圓viên 速tốc 倐thúc 忽hốt 無vô 間gian 機cơ 動động 毫hào 端đoan 遂toại 充sung 宇vũ 宙trụ 罪tội 福phước 形hình 道đạo 靡mĩ 不bất 由do 之chi 。 吉cát 凶hung 悔hối 吝lận 定định 於ư 俄nga 頃khoảnh 是thị 以dĩ 行hành 道Đạo 之chi 人nhân 。 每mỗi 慎thận 獨độc 於ư 心tâm 。 防phòng 微vi 慮lự 始thỉ 。 以dĩ 至chí 理lý 為vi 城thành 池trì 常thường 領lãnh 本bổn 以dĩ 御ngự 末mạt 不bất 以dĩ 事sự 形hình 未vị 著trước 而nhi 輕khinh 起khởi 心tâm 念niệm 。 豈khởi 唯duy 言ngôn 出xuất 乎hồ 室thất 。 千thiên 里lý 應ưng 之chi 。 莫mạc 見kiến 乎hồ 隱ẩn 。 所sở 慎thận 在tại 形hình 哉tai 。 異dị 出xuất 十thập 二nhị 門môn 經Kinh 云vân 。 人nhân 有hữu 善thiện 恆hằng 當đương 掩yểm 之chi 。 有hữu 惡ác 宜nghi 令linh 彰chương 露lộ 。 夫phu 君quân 子tử 之chi 心tâm 。 無vô 適thích 無vô 莫mạc 。 過quá 而nhi 無vô 悔hối 。 當đương 不bất 自tự 得đắc 。 宜nghi 其kỳ 任nhậm 行hành 藏tạng 於ư 所sở 遇ngộ 。 豈khởi 有hữu 心tâm 於ư 隱ẩn 顯hiển 。 然nhiên 則tắc 教giáo 之chi 所sở 施thí 。 其kỳ 在tại 常thường 近cận 乎hồ 原nguyên 。 夫phu 天thiên 理lý 之chi 於ư 罪tội 福phước 。 外ngoại 泄tiết 則tắc 愈dũ 輕khinh 。 內nội 結kết 則tắc 彌di 重trọng/trùng 。 既ký 跡tích 著trước 於ư 人nhân 事sự 。 必tất 有hữu 損tổn 於ư [宴-女+六]# 應ưng 。 且thả 伐phạt 善thiện 施thí 勞lao 。 有hữu 生sanh 之chi 大đại 情tình 。 匿nặc 非phi 文văn 過quá 。 品phẩm 物vật 之chi 所sở 同đồng 。 善thiện 著trước 則tắc 跡tích 彰chương 。 跡tích 彰chương 則tắc 譽dự 集tập 。 苟cẩu 情tình 係hệ 沮trở 勸khuyến 。 而nhi 譽dự 集tập 於ư 外ngoại 。 藏tạng 吝lận 之chi 心tâm 。 必tất 盈doanh 乎hồ 內nội 。 且thả 人nhân 之chi 君quân 子tử 。 猶do 天thiên 之chi 小tiểu 人nhân 。 况# 乎hồ 仁nhân 德đức 未vị 至chí 。 而nhi 名danh 浮phù 於ư 實thật 。 獲hoạch 戾lệ 幽u [宴-女+六]# 。 固cố 必tất 然nhiên 矣hĩ 。 夫phu 苟cẩu 非phi 備bị 德đức 。 安an 有hữu 不bất 周chu 坦thản 而nhi 公công 之chi 。 則tắc 與dữ 事sự 而nhi 散tán 。 若nhược 乃nãi 負phụ 理lý 之chi 心tâm 。 銘minh 之chi 懷hoài 抱bão 。 而nhi 外ngoại 修tu 情tình 懇khẩn 。 以dĩ 免miễn 人nhân 尤vưu 。 [(冰-水+〡)*ㄆ]# 集tập 俗tục 譽dự 。 大đại 誣vu 天thiên 理lý 。 自tự 然nhiên 之chi 釁hấn 。 得đắc 不bất 愈dũ 重trọng/trùng 乎hồ 。 是thị 以dĩ 莊trang 生sanh 亦diệc 云vân 。 為vi 不bất 善thiện 於ư 幽u 昧muội 之chi 中trung 。 鬼quỷ 神thần 得đắc 而nhi 誅tru 之chi 。 且thả 人nhân 之chi 情tình 也dã 。 不bất 愧quý 於ư 理lý 而nhi 愧quý 物vật 。 夫phu 愆khiên 著trước 則tắc 毀hủy 至chí 毀hủy 至chí 而nhi 耻sỉ 生sanh 。 情tình 存tồn 近cận 復phục 則tắc 弊tệ 不bất 至chí 積tích 。 恃thị 其kỳ 不bất 彰chương 。 則tắc 終chung 莫mạc 悛# 革cách 。 加gia 以dĩ 天thiên 釁hấn 內nội 充sung 。 而nhi 懼cụ 其kỳ 外ngoại 顯hiển 。 則tắc 幽u 慮lự 萬vạn 端đoan 。 巧xảo 防phòng 彌di 密mật 。 窮cùng 年niên 所sở 存tồn 。 唯duy 此thử 之chi 務vụ 。 天thiên 殃ương 物vật 累lũy/lụy/luy 。 終chung 必tất 頓đốn 集tập 。 葢# 由do 不bất 防phòng 萌manh 謀mưu 始thỉ 。 而nhi 匿nặc 非phi 揚dương 善thiện 故cố 也dã 。 正chánh 齋trai 經Kinh 云vân 。 但đãn 得đắc 說thuyết 人nhân 百bách 善thiện 。 不bất 得đắc 說thuyết 人nhân 一nhất 惡ác 。 說thuyết 人nhân 之chi 善thiện 。 善thiện 心tâm 便tiện 生sanh 。 說thuyết 人nhân 之chi 惡ác 。 便tiện 起khởi 忿phẫn 意ý 。 意ý 始thỉ 雖tuy 微vi 。 漸tiệm 相tương/tướng 資tư 積tích 。 是thị 以dĩ 一nhất 善thiện 生sanh 巨cự 億ức 萬vạn 善thiện 。 一nhất 惡ác 生sanh 巨cự 億ức 萬vạn 惡ác 。 古cổ 人nhân 云vân 。 兵binh 家gia 之chi 興hưng 。 不bất 過quá 三tam 世thế 。 陳trần 平bình 亦diệc 云vân 。 我ngã 多đa 隂# 謀mưu 。 子tử 孫tôn 不bất 昌xương 。 引dẫn 以dĩ 為vi 教giáo 。 誠thành 足túc 以dĩ 有hữu 弘hoằng 。 然nhiên 齊tề 楚sở 享hưởng 遺di 嗣tự 於ư 累lũy/lụy/luy 葉diệp 。 顏nhan 冉nhiễm 靡mĩ 顯hiển 報báo 於ư 後hậu 昆côn 。 既ký 已dĩ 著trước 之chi 於ư 事sự 驗nghiệm 。 不bất 俟sĩ 推thôi 理lý 而nhi 後hậu 明minh 也dã 。 其kỳ 鯀# 殛# 禹vũ 興hưng 。 魣# 鮒# 異dị 形hình 。 四tứ 辠# 不bất 及cập 。 百bách 代đại 通thông 典điển 。 哲triết 王vương 御ngự 世thế 。 猶do 無vô 婬dâm 濫lạm 。 况# 乎hồ 自tự 然nhiên 玄huyền 應ưng 。 不bất 以dĩ 情tình 者giả 。 而nhi 令linh 罪tội 福phước 錯thác 受thọ 。 善thiện 惡ác 無vô 章chương 。 其kỳ 誣vu 理lý 也dã 。 固cố 亦diệc 深thâm 矣hĩ 。 且thả 秦tần 制chế [(冰-水+〡)*ㄆ]# 帑# 之chi 刑hình 猶do 以dĩ 犯phạm 者giả 為vi 主chủ 。 主chủ 嬰anh 其kỳ 罰phạt 。 然nhiên 後hậu 責trách 及cập 其kỳ 餘dư 。 若nhược 釁hấn 不bất 當đương 身thân 。 而nhi 殃ương 延diên 親thân 屬thuộc 。 以dĩ 茲tư 制chế 法pháp 。 豈khởi 唯duy 聖thánh 典điển 之chi 所sở 不bất 容dung 。 固cố 亦diệc 申thân 韓# 之chi 所sở 必tất 去khứ 矣hĩ 。 是thị 以dĩ 泥Nê 洹Hoàn 經Kinh 云vân 。 父phụ 作tác 不bất 善thiện 。 子tử 不bất 代đại 受thọ 。 子tử 作tác 不bất 善thiện 。 父phụ 亦diệc 不bất 受thọ 。 善thiện 自tự 獲hoạch 福phước 。 惡ác 自tự 受thọ 殃ương 。 至chí 矣hĩ 哉tai 。 斯tư 言ngôn 允duẫn 心tâm 應ưng 理lý 。 然nhiên 原nguyên 夫phu 世thế 教giáo 之chi 興hưng 。 豈khởi 不bất 以dĩ 情tình 受thọ 所sở 存tồn 。 不bất 止chỉ 乎hồ 己kỷ 。 所sở 及cập 彌di 廣quảng 。 則tắc 誡giới 懼cụ 愈dũ 深thâm 。 是thị 以dĩ 韜# 理lý 實thật 於ư 韜# 櫝# 。 每mỗi 申thân 近cận 以dĩ 斂liểm 麤thô 。 進tiến 無vô 虧khuy 於ư 懲# 勸khuyến 。 而nhi 有hữu 適thích 於ư 物vật 宜nghi 。 有hữu 懷hoài 之chi 流lưu 。 宜nghi 略lược 其kỳ 事sự 而nhi 喻dụ 。 深thâm 領lãnh 幽u 旨chỉ 。 若nhược 乃nãi 守thủ 文văn 而nhi 不bất 通thông 其kỳ 變biến 。 狥# 教giáo 而nhi 不bất 達đạt 教giáo 情tình 。 以dĩ 之chi 處xứ 心tâm 循tuần 理lý 。 不bất 亦diệc 外ngoại 乎hồ 。 夫phu 罪tội 福phước 之chi 於ư 逆nghịch 順thuận 。 固cố 必tất 應ưng 而nhi 無vô 差sai 者giả 也dã 。 苟cẩu 昧muội 斯tư 道đạo 。 則tắc 邪tà 正chánh 無vô 位vị 。 寄ký 心tâm 無vô 凖# 矣hĩ 。 至chí 於ư 考khảo 之chi 當đương 年niên 。 信tín 漫mạn 而nhi 少thiểu 徵trưng 。 理lý 無vô 愆khiên 違vi 。 而nhi 事sự 不bất 恆hằng 著trước 。 豈khởi 得đắc 不bất 歸quy 諸chư 宿túc 緣duyên 。 推thôi 之chi 來lai 世thế 邪tà 。 是thị 以dĩ 有hữu 心tâm 於ư 理lý 者giả 。 審thẩm 影ảnh 響hưởng 之chi 難nạn/nan 誣vu 。 廢phế 事sự 証# 而nhi [宴-女+六]# 寄ký 。 達đạt 天thiên 網võng 之chi 宏hoành 疎sơ 。 故cố 期kỳ 之chi 於ư 靡mĩ 漏lậu 。 悟ngộ 運vận 往vãng 之chi 無vô 間gian 。 混hỗn 萬vạn 劫kiếp 於ư 一nhất 朝triêu 。 括quát 三tam 世thế 而nhi 玄huyền 同đồng 。 要yếu 終chung 歸quy 於ư 必tất 至chí 豈khởi 以dĩ 顯hiển 昧muội 改cải 心tâm 。 淹yêm 遠viễn 革cách 慮lự 哉tai 。 此thử 最tối 始thỉ 信tín 之chi 根căn 主chủ 而nhi 業nghiệp 心tâm 所sở 深thâm 期kỳ 也dã 。 十thập 二nhị 門môn 經Kinh 云vân 。 有hữu 時thời 自tự 計kế 我ngã 端đoan 正chánh 好hảo/hiếu 。 便tiện 當đương 自tự 念niệm 身thân 中trung 無vô 所sở 有hữu 。 但đãn 有hữu 肝can 腸tràng 脾tì 肺phế 骨cốt 血huyết 屎thỉ 溺nịch 。 有hữu 何hà 等đẳng 好hảo 。 復phục 觀quán 他tha 人nhân 身thân 。 中trung 惡ác 露lộ 皆giai 如như 是thị 。 若nhược 慳san 貪tham 意ý 起khởi 。 當đương 念niệm 財tài 物vật 珍trân 寶bảo 。 生sanh 不bất 持trì 來lai 。 死tử 不bất 俱câu 去khứ 。 而nhi 流lưu 遷thiên 變biến 化hóa 。 朝triêu 夕tịch 難nan 保bảo 。 身thân 不bất 久cửu 存tồn 。 物vật 無vô 常thường 主chủ 宜nghi 及cập 當đương 年niên 施thí 恩ân 行hành 惠huệ 贍thiệm 之chi 以dĩ 財tài 。 救cứu 疾tật 以dĩ 藥dược 終chung 日nhật 欣hân 欣hân 。 務vụ 存tồn 營doanh 濟tế 若nhược 瞋sân 恚khuể 意ý 起khởi 。 當đương 深thâm 生sanh 平bình 等đẳng 。 兼kiêm 護hộ 十thập 戒giới 。 差sai 摩ma 偈kệ 云vân 。 菩Bồ 薩Tát 所sở 行hành 。 忍nhẫn 辱nhục 為vi 大đại 。 若nhược 罵mạ 詈lị 者giả 。 嘿mặc 而nhi 不bất 報báo 。 若nhược 撾qua 捶chúy 者giả 。 受thọ 而nhi 不bất 校giáo 。 若nhược 瞋sân 怒nộ 者giả 。 慈từ 心tâm 向hướng 之chi 。 若nhược 謗báng 毀hủy 者giả 。 不bất 念niệm 其kỳ 惡ác 。 法pháp 句cú 又hựu 云vân 。 受thọ 辱nhục 心tâm 如như 地địa 。 行hành 忍nhẫn 如như 門môn 閫khổn 。 地địa 及cập 門môn 閫khổn 。 葢# 取thủ 其kỳ 藏tạng 垢cấu 納nạp 洿# 終chung 日nhật 受thọ 踐tiễn 也dã 。 成thành 具cụ 經Kinh 云vân 。 彼bỉ 以dĩ 四tứ 過quá 加gia 己kỷ 。 則tắc 覺giác 知tri 口khẩu 之chi 失thất 也dã 。 報báo 以dĩ 善thiện 言ngôn 和hòa 語ngữ 。 至chí 誠thành 不bất 餙# 。 四tứ 過quá 者giả 。 上thượng 之chi 所sở 謂vị 。 兩lưỡng 舌thiệt 惡ác 口khẩu 。 妄vọng 言ngôn 綺ỷ 語ngữ 也dã 。 夫phu 彼bỉ 以dĩ 惡ác 來lai 。 我ngã 以dĩ 善thiện 應ưng 。 苟cẩu 心tâm 非phi 木mộc 石thạch 。 理lý 無vô 不bất 感cảm 。 但đãn 患hoạn 處xứ 之chi 不bất 恆hằng 。 弘hoằng 之chi 不bất 積tích 耳nhĩ 。 苟cẩu 能năng 每mỗi 事sự 思tư 忍nhẫn 。 則tắc 悔hối 吝lận 消tiêu 於ư 現hiện 世thế 。 福phước 報báo 顯hiển 於ư 將tương 來lai 。 賢hiền 者giả 德đức 經Kinh 云vân 。 心tâm 所sở 不bất 安an 。 未vị 嘗thường 加gia 物vật 。 即tức 近cận 而nhi 言ngôn 。 則tắc 忠trung 恕thứ 之chi 道đạo 。 推thôi 而nhi 極cực 之chi 。 四Tứ 等Đẳng 之chi 義nghĩa 。 四Tứ 等Đẳng 者giả 何hà 。 慈từ 悲bi 喜hỷ 護hộ 也dã 。 何hà 謂vị 為vi 慈từ 。 愍mẫn 傷thương 眾chúng 生sanh 。 等đẳng 一nhất 物vật 我ngã 。 推thôi 己kỷ 恕thứ 彼bỉ 。 願nguyện 令linh 普phổ 安an 。 愛ái 及cập 昆côn 蟲trùng 。 情tình 無vô 同đồng 異dị 。 何hà 謂vị 為vi 悲bi 。 博bác 愛ái 兼kiêm 拯chửng 。 雨vũ 淚lệ 惻trắc 心tâm 要yếu 令linh 實thật 功công 潛tiềm 著trước 。 不bất 直trực 有hữu 心tâm 而nhi 巳tị 。 何hà 謂vị 為vi 喜hỷ 。 歡hoan 悅duyệt 柔nhu 軟nhuyễn 。 施thí 而nhi 無vô 悔hối 。 何hà 謂vị 為vi 愛ái 護hộ 。 隨tùy 其kỳ 方phương 便tiện 。 觸xúc 類loại 善thiện 救cứu 。 津tân 梁lương 會hội 通thông 務vụ 存tồn 弘hoằng 濟tế 能năng 行hành 四Tứ 等Đẳng 。 三tam 界giới 極cực 尊tôn 。 但đãn 未vị 能năng [宴-女+六]# 心tâm 無vô 兆triệu 。 則tắc 有hữu 數số 必tất 終chung 。 是thị 以dĩ 本bổn 起khởi 經Kinh 云vân 。 諸chư 天thiên 雖tuy 樂lạc 。 福phước 盡tận 亦diệc 喪táng 。 貴quý 極cực 而nhi 無vô 道đạo 。 與dữ 地địa 獄ngục 對đối 門môn 成thành 具cụ 又hựu 云vân 。 福phước 者giả 有hữu 苦khổ 。 有hữu 盡tận 。 有hữu 煩phiền 惱não 。 有hữu 往vãng 還hoàn 。 泥Nê 洹Hoàn 經kinh 曰viết 。 五ngũ 道đạo 無vô 安an 。 唯duy 無vô 為vi 快khoái 。 經kinh 稱xưng 行hành 道Đạo 者giả 。 先tiên 當đương 捨xả 世thế 八bát 事sự 。 利lợi 衰suy 毀hủy 譽dự 。 稱xưng 譏cơ 苦khổ 樂lạc 。 聞văn 善thiện 不bất 喜hỷ 。 聞văn 惡ác 不bất 懼cụ 。 信tín 心tâm 天thiên 固cố 。 沮trở 勸khuyến 無vô 以dĩ 動động 其kỳ 志chí 。 理lý 根căn 於ư 中trung 。 外ngoại 物vật 不bất 能năng 干can 其kỳ 慮lự 。 且thả 當đương 年niên 所sở 遇ngộ 。 必tất 由do 宿túc 緣duyên 。 宿túc 緣duyên 玄huyền 運vận 。 信tín 同đồng 四tứ 時thời 。 其kỳ 來lai 不bất 可khả 禦ngữ 。 其kỳ 去khứ 不bất 能năng 止chỉ 。 固cố 當đương 順thuận 而nhi 安an 之chi 悅duyệt 而nhi 畢tất 之chi 精tinh 勤cần 增tăng 道đạo 。 息tức 諸chư 妄vọng 心tâm 。 形hình 報báo 既ký 廢phế 。 乃nãi 獲hoạch 大đại 安an 耳nhĩ 。 夫phu 理lý 本bổn 於ư 心tâm 。 而nhi 報báo 彰chương 於ư 事sự 。 猶do 形hình 正chánh 則tắc 影ảnh 直trực 。 聲thanh 和hòa 而nhi 響hưởng 順thuận 。 此thử 自tự 然nhiên 玄huyền 應ưng 。 孰thục 有hữu 為vi 之chi 者giả 哉tai 。 然nhiên 則tắc 契khế 心tâm 神thần 道đạo 。 固cố 宜nghi 期kỳ 之chi 通thông 理lý 。 務vụ 存tồn 遠viễn 大đại 。 虚# 中trung 正chánh 己kỷ 。 而nhi 無vô 希hy 外ngoại 助trợ 。 不bất 可khả 接tiếp 以dĩ 卑ty 瀆độc 。 要yếu 以dĩ 情tình 求cầu 。 此thử 乃nãi 厝thố 懷hoài 之chi 關quan 鍵kiện 。 學học 者giả 所sở 宜nghi 思tư 也dã 。 或hoặc 謂vị 心tâm 念niệm 必tất 報báo 。 理lý 同đồng 影ảnh 響hưởng 。 但đãn 當đương 求cầu 己kỷ 而nhi 巳tị 。 固cố 無vô 事sự 於ư 幽u [宴-女+六]# 。 原nguyên 經kinh 教giáo 之chi 設thiết 。 葢# 所sở 以dĩ 悟ngộ 夫phu 求cầu 己kỷ 。 然nhiên 求cầu 己kỷ 之chi 方phương 。 非phi 教giáo 莫mạc 悟ngộ 。 悟ngộ 因nhân 乎hồ 教giáo 。 則tắc 功công 由do 神thần 道đạo 。 欣hân 感cảm 發phát 中trung 。 必tất 形hình 於ư 事sự 。 亦diệc 由do 詠vịnh 歌ca 不bất 足túc 。 係hệ 以dĩ 手thủ 舞vũ 。 然nhiên 則tắc 奉phụng 而nhi 尊tôn 之chi 。 葢# 理lý 所sở 不bất 必tất 須tu 。 而nhi 情tình 所sở 不bất 能năng 廢phế 。 宜nghi 縱túng/tung 己kỷ 深thâm 體thể 教giáo 旨chỉ 。 忘vong 懷hoài 欣hân 想tưởng 。 將tương 以dĩ 己kỷ 引dẫn 物vật 。 自tự 周chu 乎hồ 眾chúng 。 所sở 以dĩ 固cố 新tân 涉thiệp 之chi 志chí 而nhi 令linh 寄ký 懷hoài 。 有hữu 擬nghĩ 經Kinh 云vân 。 生sanh 苦khổ 。 老lão 苦khổ 。 病bệnh 苦khổ 。 死tử 苦khổ 。 怨oán 憎tăng 會hội 苦khổ 。 恩ân 愛ái 別biệt 離ly 苦khổ 。 所sở 求cầu 不bất 得đắc 苦khổ 。 遇ngộ 此thử 諸chư 苦khổ 。 則tắc 宜nghi 深thâm 惟duy 緣duyên 對đối 。 兼kiêm 覺giác 魔ma 偽ngụy 。 開khai 以dĩ 達đạt 觀quán 。 弘hoằng 以dĩ 等đẳng 心tâm 。 且thả 區khu 區khu 一nhất 生sanh 。 有hữu 同đồng 過quá 隙khích 。 所sở 遇ngộ 雖tuy 殊thù 。 終chung 歸quy 枯khô 朽hủ 。 得đắc 失thất 少thiểu 多đa 。 固cố 不bất 足túc 計kế 。 該cai 以dĩ 數số 塗đồ 。 則tắc 此thử 心tâm 自tự 息tức 。 又hựu 苟cẩu 未vị 入nhập 道đạo 。 則tắc 休hưu 戚thích 迭điệt 用dụng 。 聚tụ 散tán 去khứ 來lai 。 賢hiền 愚ngu 同đồng 致trí 。 是thị 以dĩ 經Kinh 云vân 。 安an 則tắc 有hữu 危nguy 。 得đắc 則tắc 有hữu 喪táng 。 合hợp 會hội 有hữu 離ly 。 生sanh 則tắc 有hữu 死tử 。 葢# 自tự 然nhiên 之chi 常thường 勢thế 必tất 至chí 之chi 定định 期kỳ 。 推thôi 而nhi 安an 之chi 。 則tắc 無vô 往vãng 不bất 夷di 。 維duy 摩ma 詰cật 經Kinh 云vân 。 一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 。 從tùng 意ý 生sanh 形hình 。 兆triệu 動động 於ư 始thỉ 。 事sự 應ưng 乎hồ 末mạt 。 念niệm 起khởi 而nhi 有hữu 。 慮lự 息tức 則tắc 無vô 。 意ý 之chi 所sở 安an 。 則tắc 觸xúc 遇ngộ 而nhi 夷di 。 情tình 之chi 所sở 閡ngại 。 則tắc 無vô 往vãng 不bất 滯trệ 。 因nhân 此thử 而nhi 言ngôn 。 通thông 滯trệ 之chi 所sở 由do 。 在tại 我ngã 而nhi 不bất 在tại 物vật 也dã 。 若nhược 懼cụ 生sanh 於ư 心tâm 。 則tắc 釁hấn 乗# 於ư 外ngoại 。 外ngoại 釁hấn 既ký 乗# 。 內nội 懼cụ 愈dũ 結kết 。 誠thành 能năng 住trụ 心tâm 以dĩ 理lý 。 天thiên 關quan 內nội 固cố 則tắc 人nhân 鬼quỷ 罔võng 間gian 緣duyên 對đối 自tự 息tức 萬vạn 有hữu 無vô 以dĩ 纓anh 。 眾chúng 邪tà 不bất 能năng 襲tập 。 四tứ 非phi 常thường 。 一nhất 曰viết 無vô 常thường 。 二nhị 曰viết 苦khổ 。 三tam 曰viết 空không 。 四tứ 曰viết 非phi 身thân 。 少thiếu 長trưởng 殊thù 形hình 。 陵lăng 谷cốc 易dị 處xứ 。 謂vị 之chi 無vô 常thường 。 盛thịnh 衰suy 相tương/tướng 襲tập 。 欣hân 極cực 必tất 悲bi 。 謂vị 之chi 為vi 苦khổ 。 一nhất 切thiết 萬vạn 有hữu 。 終chung 歸quy 於ư 無vô 。 謂vị 之chi 為vi 空không 。 神thần 無vô 常thường 宅trạch 。 遷thiên 化hóa 靡mĩ 停đình 。 謂vị 之chi 非phi 身thân 。 經kinh 稱xưng 處xứ 。 或hoặc 樂nhạo/nhạc/lạc 之chi 地địa 覺giác 必tất 苦khổ 之chi 對đối 葢# 推thôi 代đại 謝tạ 於ư 往vãng 復phục 審thẩm 樂nhạo/nhạc/lạc 往vãng 則tắc 哀ai 來lai 。 故cố 居cư 安an 慮lự 危nguy 。 夕tịch 惕dịch 榮vinh 觀quán 。 若nhược 夫phu 深thâm 於ư 苦khổ 者giả 。 謂vị 之chi 見kiến 諦Đế 。 葢# 有hữu 心tâm 則tắc 有hữu 滯trệ 。 有hữu 滯trệ 則tắc 苦khổ 存tồn 。 雖tuy 貴quý 極cực 人nhân 天thiên 。 地địa 兼kiêm 崇sùng 高cao 。 所sở 乗# 愈dũ 重trọng/trùng 。 矜căng 著trước 彌di 深thâm 。 情tình 之chi 所sở 樂lạc 。 於ư 理lý 愈dũ 苦khổ 。 故cố 經Kinh 云vân 。 三tam 界giới 皆giai 苦khổ 。 無vô 可khả 樂lạc 者giả 。 又hựu 云vân 。 五ngũ 道đạo 眾chúng 生sanh 。 共cộng 在tại 一nhất 大đại 獄ngục 中trung 苟cẩu 心tâm 係hệ 乎hồ 有hữu 則tắc 罪tội 福phước 同đồng 貫quán 。 故cố 總tổng 謂vị 三tam 界giới 為vi 一nhất 大đại 獄ngục 。 佛Phật 問vấn 諸chư 弟đệ 子tử 。 何hà 謂vị 無vô 常thường 。 一nhất 人nhân 曰viết 一nhất 日nhật 不bất 可khả 保bảo 。 是thị 為vi 無vô 常thường 。 佛Phật 言ngôn 非phi 佛Phật 弟đệ 子tử 。 一nhất 人nhân 曰viết 。 食thực 頃khoảnh 不bất 可khả 保bảo 。 是thị 為vi 無vô 常thường 。 佛Phật 言ngôn 非phi 佛Phật 弟đệ 子tử 。 一nhất 人nhân 曰viết 。 出xuất 息tức 不bất 保bảo 。 便tiện 就tựu 後hậu 世thế 。 是thị 為vi 無vô 常thường 。 佛Phật 言ngôn 真chân 佛Phật 弟đệ 子tử 。 夫phu 無vô 常thường 顯hiển 証# 。 日nhật 陳trần 於ư 前tiền 。 而nhi 萬vạn 代đại 同đồng 歸quy 。 終chung 莫mạc 之chi 悟ngộ 。 無vô 瞬thuấn 息tức 之chi 安an 。 保bảo 永vĩnh 世thế 之chi 計kế 。 懼cụ 不bất 在tại 交giao 睫tiệp 。 則tắc 每mỗi 事sự 殆đãi 懈giải 。 功công 無vô 覆phú 簣quỹ 。 墮đọa 其kỳ 所sở 習tập 。 是thị 以dĩ 有hữu 道đạo 之chi 士sĩ 。 指chỉ 寸thốn 隂# 而nhi 惜tích 逝thệ 。 恆hằng 自tự 強cường 於ư 鞭tiên 後hậu 。 則tắc 亂loạn 念niệm 無vô 因nhân 而nhi 生sanh 。 緣duyên 對đối 靡mĩ 由do 而nhi 起khởi 。 六Lục 度Độ 。 一nhất 曰viết 施thí 。 二nhị 曰viết 戒giới 。 三tam 曰viết 忍nhẫn 辱nhục 。 四tứ 曰viết 精tinh 進tấn 。 五ngũ 曰viết 一nhất 心tâm 。 六lục 曰viết 智trí 慧tuệ 。 積tích 而nhi 能năng 散tán 。 潤nhuận 濟tế 眾chúng 生sanh 。 施thí 也dã 。 謹cẩn 守thủ 十Thập 善Thiện 。 閑nhàn 邪tà 以dĩ 誠thành 。 戒giới 也dã 。 犯phạm 而nhi 不bất 校giáo 。 常thường 善thiện 下hạ 人nhân 。 忍nhẫn 辱nhục 也dã 。 勤cần 行hành 所sở 習tập 。 夙túc 夜dạ 匪phỉ 懈giải 。 精tinh 進tấn 也dã 。 專chuyên 心tâm 守thủ 意ý 。 以dĩ 約ước 斂liểm 眾chúng 。 一nhất 心tâm 也dã 。 凡phàm 此thử 五ngũ 事sự 。 行hành 以dĩ 有hữu 心tâm 。 謂vị 之chi 俗tục 度độ 。 領lãnh 以dĩ 兼kiêm 忘vong 。 謂vị 之chi 道đạo 慧tuệ 。 本bổn 起khởi 經Kinh 云vân 。 九cửu 十thập 六lục 種chủng 道đạo 術thuật 。 各các 信tín 所sở 事sự 。 皆giai 樂nhạo 生sanh 安an 。 孰thục 知tri 其kỳ 惑hoặc 。 夫phu 欣hân 得đắc 惡ác 失thất 。 樂nhạo/nhạc/lạc 存tồn 哀ai 忘vong 。 葢# 弱nhược 喪táng 之chi 常thường 滯trệ 。 有hữu 生sanh 所sở 感cảm 同đồng 然nhiên [宴-女+六]# 力lực 潛tiềm 謝tạ 非phi 矜căng 戀luyến 所sở 留lưu 對đối 至chí 而nhi 應ưng 豈khởi 智trí 用dụng 所sở 制chế 是thị 以dĩ 學học 者giả 必tất 歸quy 心tâm 化hóa 本bổn 領lãnh 觀quán 玄huyền 宗tông 。 玩ngoạn 之chi 珍trân 之chi 。 則tắc 眾chúng 念niệm 自tự 廢phế 。 廢phế 則tắc 有hữu 忘vong 有hữu 忘vong 則tắc 緣duyên 絕tuyệt 緣duyên 報báo 既ký 絕tuyệt 然nhiên 後hậu 入nhập 於ư 無vô 生sanh 既ký 不bất 受thọ 生sanh 故cố 能năng 不bất 死tử 是thị 以dĩ 普phổ 耀diệu 經Kinh 云vân 。 無vô 所sở 從tùng 生sanh 。 靡mĩ 所sở 不bất 生sanh 。 於ư 諸chư 所sở 生sanh 。 而nhi 無vô 所sở 生sanh 。 泥Nê 洹Hoàn 經Kinh 云vân 。 心tâm 識thức 靜tĩnh 休hưu 。 則tắc 不bất 生sanh 不bất 死tử 。 心tâm 為vi 種chủng 本bổn 。 行hành 為vi 其kỳ 地địa 。 報báo 為vi 結kết 實thật 。 猶do 如như 種chủng 殖thực 。 各các 以dĩ 其kỳ 類loại 。

時thời 至chí 而nhi 生sanh 。 弗phất 可khả 遏át 也dã 。 種chủng 十Thập 善Thiện 戒giới 善thiện 。 則tắc 受thọ 生sanh 之chi 報báo 。 具cụ 於ư 上thượng 章chương 。 加gia 種chủng 禪thiền 等đẳng 四tứ 空không 。 則tắc 貴quý 極cực 天thiên 道đạo 。 四tứ 空không 及cập 禪thiền 。 數số 經kinh 具cụ 載tái 其kỳ 義nghĩa 。 從tùng 第đệ 一nhất 天thiên 。 至chí 二nhị 十thập 八bát 天thiên 。 隨tùy 其kỳ 事sự 行hành 。 福phước 轉chuyển 倍bội 增tăng 。 種chủng 非phi 常thường 禪thiền 諦đế 。 背bối/bội 有hữu 著trước 無vô 。 則tắc 得đắc 羅La 漢Hán 泥Nê 洹Hoàn 。 不bất 滯trệ 。 有hữu 為vi 。 不bất 係hệ 空không 觀quán 。 遇ngộ 理lý 而nhi [宴-女+六]# 。 無vô 執chấp 無vô 寄ký 為vi 無vô 所sở 種chủng 既ký 無vô 所sở 種chủng 故cố 不bất 受thọ 報báo 廓khuếch 然nhiên 玄huyền 廢phế 。 則tắc 佛Phật 之chi 泥Nê 洹Hoàn 。 泥Nê 洹Hoàn 者giả 。 漢hán 曰viết 無vô 為vi 。 亦diệc 曰viết 滅diệt 度độ 。 維duy 摩ma 詰cật 曰viết 。 彼bỉ 六lục 師sư 者giả 。 說thuyết 倚ỷ 為vi 道đạo 。 從tùng 是thị 師sư 者giả 。 為vi 住trụ 諸chư 見kiến 。 為vi 墮đọa 邊biên 際tế 。 為vi 歸quy 八bát 難nạn 。 不bất 得đắc 離ly 生sanh 死tử 道đạo 也dã 。 雖tuy 玄huyền 心tâm 屢lũ 習tập 。 而nhi 介giới 然nhiên 微vi 動động 。 猶do 均quân 彼bỉ 六lục 師sư 。 同đồng 滯trệ 一nhất 有hữu 。 況huống 貪tham 生sanh 倚ỷ 想tưởng 。 執chấp 我ngã 捍hãn 化hóa 。 雖tuy 復phục 福phước 踰du 山sơn 河hà 。 貴quý 極cực 三tam 界giới 。 倚ỷ 伏phục 旋toàn 還hoàn 。 終chung 墜trụy 罪tội 苦khổ 。 豈khởi 獲hoạch 寧ninh 神thần 大đại 造tạo 。 泊bạc 然nhiên 玄huyền 淡đạm 哉tai 。 夫phù 生sanh 必tất 有hữu 情tình 。 天thiên 勢thế 率suất 至chí 。 不bất 宅trạch 於ư 善thiện 。 必tất 在tại 於ư 惡ác 。 是thị 以dĩ 始thỉ 行hành 道Đạo 者giả 要yếu 必tất 有hữu 寄ký 經Kinh 云vân 。 欲dục 於ư 空không 中trung 。 造tạo 立lập 宮cung 室thất 。 終chung 不bất 能năng 成thành 。 取thủ 佛Phật 國quốc 者giả 非phi 於ư 空không 也dã 。 然nhiên 則tắc 五ngũ 度độ 四Tứ 等Đẳng 未vị 始thỉ 可khả 廢phế 但đãn 當đương 即tức 其kỳ 事sự 用dụng 而nhi 去khứ 其kỳ 忮# 心tâm 雖tuy 復phục 眾chúng 行hành 兼kiêm 陳trần 固cố 是thị 空không 中trung 行hành 空không 耳nhĩ 。 或hoặc 以dĩ 為vi 空không 則tắc 無vô 行hành 。 行hành 則tắc 非phi 空không 。 既ký 已dĩ 有hữu 行hành 。 無vô 乃nãi 失thất 空không 乎hồ 。 夫phu 空không 者giả 忘vong 懷hoài 之chi 稱xưng 。 非phi 府phủ 宅trạch 之chi 謂vị 也dã 。 無vô 誠thành 無vô 失thất 存tồn 無vô 則tắc 滯trệ 。 封phong 有hữu 誠thành 有hữu 矣hĩ 。 兩lưỡng 忘vong 則tắc 玄huyền 解giải 。 然nhiên 則tắc 有hữu 無vô 由do 乎hồ 方phương 寸thốn 。 而nhi 無vô 係hệ 於ư 外ngoại 物vật 。 器khí 象tượng 雖tuy 陳trần 於ư 事sự 用dụng 。 感cảm 絕tuyệt 則tắc 理lý [宴-女+六]# 。 豈khởi 滅diệt 有hữu 而nhi 後hậu 無vô 。 階giai 損tổn 以dĩ 至chí 盡tận 哉tai 。 由do 此thử 言ngôn 之chi 。 有hữu 固cố 非phi 滯trệ 。 滯trệ 有hữu 則tắc 背bối/bội 宗tông 。 反phản 流lưu 歸quy 根căn 。 任nhậm 本bổn 則tắc 自tự 暢sướng 。 是thị 以dĩ 開Khai 士Sĩ 深thâm 行hành 。 綂# 以dĩ 一nhất 貫quán 。 達đạt 萬vạn 像tượng 之chi 常thường [宴-女+六]# 。 乗# 所sở 寓# 而nhi 玄huyền 領lãnh 。 知tri 來lai 理lý 之chi 先tiên 空không 。 恆hằng 得đắc 之chi 於ư 同đồng 致trí 。 悟ngộ 四tứ 色sắc 之chi 無vô 朕trẫm 。 順thuận 本bổn 際tế 而nhi 偕giai 廢phế 。 審thẩm 眾chúng 觀quán 之chi 自tự 然nhiên 。 故cố 雖tuy 行hành 而nhi 靡mĩ 跡tích 。 方Phương 等Đẳng 深thâm 經Kinh 。 每mỗi 泯mẫn 一nhất 三tam 世thế 而nhi 未vị 嘗thường 謂vị 見kiến 在tại 為vi 有hữu 。 則tắc 空không 中trung 行hành 空không 。 旨chỉ 斯tư 見kiến 矣hĩ 。

修tu 行hành 名danh 相tướng 指chỉ 露lộ 明minh 悉tất 而nhi 歸quy 本bổn 於ư 慎thận 獨độc 詣nghệ 實thật 於ư 五ngũ 度độ 四Tứ 等Đẳng 又hựu 令linh 入nhập 門môn 者giả 有hữu 下hạ 手thủ 處xứ 。

喻dụ 道đạo 論luận

孫tôn 。 綽xước (# 晉tấn )# 。

或hoặc 有hữu 疑nghi 至chí 道đạo 者giả 。 喻dụ 之chi 曰viết 。 夫phu 六lục 合hợp 遐hà 邈mạc 。 庶thứ 類loại 殷ân 充sung 。 千thiên 變biến 萬vạn 化hóa 。 渾hồn 然nhiên 無vô 端đoan 。 是thị 以dĩ 有hữu 方phương 之chi 識thức 。 各các 期kỳ 所sở 見kiến 鱗lân 介giới 之chi 物vật 。 不bất 達đạt 臯# 壤nhưỡng 之chi 事sự 。 毛mao 羽vũ 之chi 族tộc 。 不bất 識thức 流lưu 浪lãng 之chi 勢thế 。 自tự 得đắc 于vu 陷hãm 穽tỉnh 者giả 。 則tắc 恠# 遊du 溟minh 之chi 量lượng 。 翻phiên 翥# 於ư 數số 仞nhận 者giả 。 則tắc 疑nghi 冲# 天thiên 之chi 力lực 。 纏triền 束thúc 世thế 教giáo 之chi 內nội 。 肆tứ 觀quán 周chu 孔khổng 之chi 跡tích 。 謂vị 至chí 德đức 窮cùng 於ư 堯# 舜thuấn 。 微vi 言ngôn 盡tận 乎hồ 老lão 易dị 。 焉yên 復phục 覩đổ 夫phu 方phương 外ngoại 之chi 妙diệu 趣thú 。 寰# 中trung 之chi 玄huyền 照chiếu 乎hồ 。 悲bi 夫phu 。 章chương 甫phủ 之chi 委ủy 裸lõa 俗tục 。 韶thiều 夏hạ 之chi 棄khí 鄙bỉ 俚# 。 至Chí 真Chân 絕tuyệt 於ư 漫mạn 習tập 。 大Đại 道Đạo 廢phế 於ư 曲khúc 士sĩ 也dã 。 若nhược 窮cùng 迷mê 而nhi 不bất 遷thiên 者giả 。 非phi 辭từ 喻dụ 之chi 所sở 感cảm 。 試thí 明minh 其kỳ 旨chỉ 。 庶thứ 乎hồ 有hữu 悟ngộ 於ư 其kỳ 聞văn 者giả 焉yên 。

夫phu 佛Phật 也dã 者giả 。 體thể 道đạo 者giả 也dã 。 道đạo 也dã 者giả 。 導đạo 物vật 者giả 也dã 。 應ưng 感cảm 順thuận 通thông 。 無vô 為vi 而nhi 無vô 不bất 為vi 者giả 也dã 。 無vô 為vi 。 故cố 虚# 寂tịch 自tự 然nhiên 。 無vô 不bất 為vi 。 故cố 神thần 化hóa 萬vạn 物vật 。 萬vạn 物vật 之chi 求cầu 。 卑ty 高cao 不bất 同đồng 。 故cố 訓huấn 致trí 術thuật 。 或hoặc 精tinh 或hoặc 麤thô 。 悟ngộ 上thượng 識thức 則tắc 舉cử 其kỳ 宗tông 本bổn 。 不bất 順thuận 者giả 履lý 殃ương 。 放phóng 酒tửu 者giả 罹li 刑hình 。 婬dâm 為vi 大đại 罰phạt 。 盜đạo 者giả 抵để 罪tội 。 三tam 辟tịch 五ngũ 刑hình 。 犯phạm 則tắc 無vô 赦xá 。 此thử 王vương 者giả 之chi 常thường 制chế 。 宰tể 牧mục 之chi 所sở 司ty 也dã 。 若nhược 聖thánh 王vương 御ngự 世thế 。 百bách 司ty 明minh 達đạt 。 則tắc 向hướng 之chi 罪tội 人nhân 。 必tất 見kiến 窮cùng 測trắc 。 無vô 逃đào 形hình 之chi 地địa 矣hĩ 。 使sử 姦gian 惡ác 者giả 不bất 得đắc 容dung 其kỳ 私tư 。 則tắc 國quốc 無vô 違vi 民dân 。 而nhi 賢hiền 善thiện 之chi 流lưu 。 必tất 見kiến 旌tinh 敘tự 矣hĩ 。 且thả 君quân 明minh 臣thần 公công 。 世thế 清thanh 理lý 治trị 。 猶do 能năng 令linh 善thiện 惡ác 得đắc 所sở 。 曲khúc 直trực 不bất 濫lạm 。 況huống 神thần 明minh 所sở 蒞# 。 無vô 遠viễn 近cận 幽u 深thâm 。 聰thông 明minh 正chánh 直trực 。 罰phạt 惡ác 祐hựu 善thiện 者giả 哉tai 。 故cố 毫hào 釐li 之chi 功công 。 錙# 銖thù 之chi 釁hấn 。 報báo 應ứng 之chi 期kỳ 。 不bất 可khả 得đắc 而nhi 差sai 矣hĩ 。 歷lịch 觀quán 古cổ 今kim 禍họa 福phước 之chi 證chứng 。 皆giai 有hữu 由do 緣duyên 。 載tái 籍tịch 昭chiêu 然nhiên 。 豈khởi 可khả 掩yểm 哉tai 。 何hà 者giả 。 隂# 謀mưu 之chi 門môn 。 子tử 孫tôn 不bất 昌xương 。 三tam 世thế 之chi 將tương 。 道đạo 家gia 明minh 忌kỵ 。 斯tư 非phi 兵binh 凶hung 戰chiến 危nguy 。 積tích 殺sát 之chi 所sở 致trí 邪tà 。 若nhược 夫phu 魏ngụy 顆khỏa 從tùng 治trị 而nhi 致trí 結kết 草thảo 之chi 報báo 。 子tử 都đô 守thủ 信tín 而nhi 受thọ 驄# 驥kí 之chi 錫tích 。 齊tề 襄tương 委ủy 罪tội 。 故cố 有hữu 墜trụy 車xa 之chi 禍họa 。 晉tấn 惠huệ 棄khí 禮lễ 。 故cố 有hữu 弊tệ 韓# 之chi 困khốn 。 斯tư 皆giai 死tử 者giả 報báo 生sanh 之chi 驗nghiệm 也dã 。 至chí 於ư 宣tuyên 孟# 愍mẫn 翳ế 桑tang 之chi 饑cơ 。 漂phiêu 母mẫu 哀ai 淮hoài 隂# 之chi 憊# 。 並tịnh 以dĩ 一nhất 餐xan 。 拯chửng 其kỳ 懸huyền 餒nỗi 。 而nhi 趙triệu 蒙mông 倒đảo 戈qua 之chi 祐hựu 。 母mẫu 荷hà 千thiên 金kim 之chi 賞thưởng 。 斯tư 一nhất 獲hoạch 萬vạn 。 報báo 不bất 踰du 世thế 。 故cố 立lập 德đức 闇ám 昧muội 之chi 中trung 。 而nhi 慶khánh 彰chương 萬vạn 物vật 之chi 上thượng 。 隂# 行hành 陽dương 曜diệu 。 自tự 然nhiên 之chi 勢thế 。 譬thí 猶do 灑sái 粒lạp 於ư 土thổ/độ 壤nhưỡng 而nhi 納nạp 百bách 倍bội 之chi [(冰-水+〡)*ㄆ]# 地địa 穀cốc 無vô 情tình 於ư 人nhân 而nhi 自tự 然nhiên 之chi 利lợi 至chí 也dã 。

或hoặc 難nạn/nan 曰viết 。 報báo 應ứng 之chi 事sự 。 誠thành 皆giai 有hữu 證chứng 。 則tắc 周chu 孔khổng 之chi 教giáo 。 何hà 不bất 去khứ 殺sát 。 而nhi 少thiểu 正chánh 卯mão 刑hình 。 二nhị 叔thúc 之chi 伏phục 誅tru 邪tà 。

答đáp 曰viết 。

客khách 可khả 謂vị 達đạt 教giáo 聲thanh 而nhi 不bất 體thể 教giáo 情tình 者giả 也dã 。 謂vị 聖thánh 人nhân 有hữu 殺sát 心tâm 乎hồ 。 曰viết 。 無vô 也dã 。

答đáp 曰viết 。

子tử 誠thành 知tri 其kỳ 無vô 心tâm 於ư 殺sát 。 殺sát 固cố 百bá 姓tánh 之chi 心tâm 耳nhĩ 。 夫phu 時thời 移di 世thế 異dị 。 物vật 有hữu 薄bạc 淳thuần 。 結kết 繩thằng 之chi 前tiền 。 陶đào 然nhiên 太thái 和hòa 暨kỵ 於ư 唐đường 虞ngu 。 禮lễ 法pháp 始thỉ 興hưng 。 爰viên 逮đãi 三tam 代đại 。 刑hình 網võng 滋tư 彰chương 。 刀đao 斧phủ 雖tuy 嚴nghiêm 。 而nhi 猶do 不bất 懲# 。 至chí 於ư 君quân 臣thần 相tương/tướng 滅diệt 。 父phụ 子tử 相tương/tướng 害hại 。 吞thôn 噬phệ 之chi 甚thậm 。 過quá 於ư 豺sài 虎hổ 。 聖thánh 人nhân 知tri 人nhân 情tình 之chi 固cố 於ư 殺sát 不bất 可khả 一nhất 朝triêu 而nhi 息tức 。 故cố 漸tiệm 抑ức 以dĩ 求cầu 厥quyết 中trung 。 猶do 蝮phúc 蛇xà 螫thích 足túc 。 斬trảm 之chi 以dĩ 全toàn 身thân 。 癰ung 疽thư 附phụ 體thể 。 決quyết 之chi 以dĩ 救cứu 命mạng 。 亡vong 一nhất 以dĩ 存tồn 十thập 。 亦diệc 輕khinh 重trọng 之chi 所sở 權quyền 。 故cố 刑hình 依y 秋thu 冬đông 。 所sở 以dĩ 順thuận 時thời 殺sát 。 春xuân 蒐# 夏hạ 苗miêu 。 所sở 以dĩ 簡giản 胎thai 乳nhũ 。 三tam 驅khu 之chi 禮lễ 。 禽cầm 來lai 則tắc 韜# 弓cung 。 聞văn 聲thanh 覩đổ 生sanh 。 肉nhục 至chí 則tắc 不bất 食thực 。 釣điếu 而nhi 不bất 綱cương 。 弋# 不bất 射xạ 宿túc 。 其kỳ 於ư 昆côn 蟲trùng 。 每mỗi 加gia 隱ẩn 惻trắc 。 至chí 於ư 議nghị 獄ngục 緩hoãn 死tử 。 眚sảnh 災tai 肆tứ 赦xá 。 刑hình 疑nghi 從tùng 輕khinh 。 寧ninh 失thất 有hữu 罪tội 。 流lưu 涕thế 授thọ 鉞việt 。 哀ai 矜căng 勿vật 喜hỷ 。 生sanh 育dục 之chi 恩ân 篤đốc 矣hĩ 。 仁nhân 愛ái 之chi 道đạo 盡tận 矣hĩ 。 所sở 謂vị 為vi 而nhi 不bất 恃thị 。 長trường/trưởng 而nhi 不bất 宰tể 。 德đức 被bị 而nhi 功công 不bất 在tại 我ngã 。 日nhật 用dụng 而nhi 萬vạn 物vật 不bất 知tri 。 舉cử 茲tư 以dĩ 求cầu 。 足túc 以dĩ 悟ngộ 其kỳ 歸quy 矣hĩ 。

或hoặc 難nạn/nan 曰viết 周chu 孔khổng 適thích 時thời 而nhi 教giáo 。 佛Phật 欲dục 頓đốn 去khứ 之chi 。 將tương 何hà 以dĩ 懲# 暴bạo 止chỉ 姦gian 。 綂# 理lý 羣quần 生sanh 者giả 哉tai 。

答đáp 曰viết 。

不bất 然nhiên 。 周chu 孔khổng 即tức 佛Phật 。 佛Phật 即tức 周chu 孔khổng 。 葢# 外ngoại 內nội 名danh 之chi 耳nhĩ 。 故cố 在tại 皇hoàng 為vi 皇hoàng 。 在tại 王vương 為vi 王vương 。 佛Phật 者giả 。 梵Phạn 語ngữ 。 晉tấn 訓huấn 覺giác 也dã 。 覺giác 之chi 為vi 義nghĩa 。 悟ngộ 物vật 之chi 謂vị 。 如như 孟# 軻kha 以dĩ 聖thánh 人nhân 為vi 先tiên 覺giác 。 其kỳ 旨chỉ 一nhất 也dã 。 應ưng 世thế 軌quỹ 物vật 。 葢# 亦diệc 隨tùy 時thời 。 周chu 孔khổng 救cứu 極cực 弊tệ 。 佛Phật 教giáo 明minh 其kỳ 本bổn 耳nhĩ 共cộng 為vi 首thủ 尾vĩ 其kỳ 致trí 不bất 殊thù 。 即tức 如như 外ngoại 聖thánh 有hữu 深thâm 淺thiển 之chi 跡tích 。 堯# 舜thuấn 世thế 治trị 。 故cố 二nhị 后hậu 高cao 讓nhượng 。 湯thang 武võ 時thời 難nạn/nan 。 故cố 兩lưỡng 君quân 揮huy 戈qua 。 淵uyên 默mặc 之chi 與dữ 赫hách 斯tư 。 其kỳ 跡tích 則tắc 胡hồ 越việt 。 然nhiên 其kỳ 所sở 以dĩ 跡tích 者giả 。 何hà 嘗thường 有hữu 際tế 哉tai 。 故cố 逆nghịch 尋tầm 者giả 。 每mỗi 見kiến 其kỳ 二nhị 。 順thuận 通thông 者giả 。 無vô 往vãng 不bất 一nhất 。

或hoặc 難nạn/nan 曰viết 。 周chu 孔khổng 之chi 教giáo 。 以dĩ 孝hiếu 為vi 首thủ 。 孝hiếu 德đức 之chi 至chí 。 百bách 行hành 之chi 本bổn 。 本bổn 立lập 道đạo 生sanh 。 通thông 於ư 神thần 明minh 。 故cố 子tử 之chi 事sự 親thân 。 生sanh 則tắc 致trí 其kỳ 養dưỡng 。 沒một 則tắc 奉phụng 其kỳ 祀tự 。 三tam 千thiên 之chi 責trách 。 莫mạc 大đại 無vô 後hậu 。 體thể 之chi 父phụ 母mẫu 。 不bất 敢cảm 傷thương 毀hủy 。 是thị 以dĩ 樂nhạo/nhạc/lạc 正chánh 傷thương 足túc 。 終chung 身thân 含hàm 愧quý 也dã 。 而nhi 沙Sa 門Môn 之chi 道đạo 。 委ủy 離ly 所sở 生sanh 。 棄khí 親thân 即tức 疏sớ/sơ 。 刓# 剔dịch 鬚tu 髮phát 。 殘tàn 其kỳ 天thiên 貌mạo 。 生sanh 廢phế 色sắc 養dưỡng 。 終chung 絕tuyệt 血huyết 食thực 。 骨cốt 肉nhục 之chi 親thân 。 等đẳng 之chi 行hành 路lộ 。 背bối/bội 理lý 傷thương 情tình 。 莫mạc 此thử 之chi 甚thậm 。 而nhi 云vân 弘hoằng 道đạo 敦đôn 仁nhân 。 廣quảng 濟tế 羣quần 生sanh 。 斯tư 何hà 異dị 斬trảm 刈ngải 根căn 本bổn 。 而nhi 修tu 枝chi 榦# 。 而nhi 言ngôn 不bất 殞vẫn 碩# 茂mậu 。 未vị 之chi 聞văn 見kiến 。 皮bì 之chi 不bất 存tồn 。 毛mao 將tương 安an 附phụ 。 此thử 乖quai 於ư 世thế 教giáo 。 子tử 將tương 何hà 以dĩ 祛khư 之chi 。

答đáp 曰viết 。

此thử 誠thành 窮cùng 俗tục 之chi 所sở 甚thậm 惑hoặc 。 倒đảo 見kiến 之chi 為vi 大đại 謬mậu 。 諮tư 嗟ta 而nhi 不bất 能năng 默mặc 已dĩ 者giả 也dã 。 夫phu 父phụ 子tử 一nhất 體thể 。 惟duy 命mạng 同đồng 之chi 。 故cố 母mẫu 囓khiết 其kỳ 指chỉ 。 兒nhi 心tâm 懸huyền 駭hãi 者giả 。 同đồng 氣khí 之chi 感cảm 也dã 。 其kỳ 同đồng 無vô 間gian 矣hĩ 。 故cố 唯duy 得đắc 其kỳ 歡hoan 心tâm 。 孝hiếu 之chi 盡tận 也dã 。 父phụ 隆long 則tắc 貴quý 子tử 。 子tử 貴quý 則tắc 父phụ 尊tôn 。 故cố 孝hiếu 之chi 為vi 貴quý 。 貴quý 能năng 立lập 身thân 行hành 道Đạo 。 永vĩnh 光quang 厥quyết 親thân 。 若nhược 匍bồ 匐bặc 懷hoài 袖tụ 。 日nhật 御ngự 三tam 牲# 。 而nhi 不bất 能năng 令linh 萬vạn 物vật 尊tôn 己kỷ 。 舉cử 世thế 我ngã 賴lại 。 以dĩ 之chi 養dưỡng 親thân 。 其kỳ 榮vinh 近cận 矣hĩ 。 夫phu 緣duyên 督# 以dĩ 為vi 經kinh 。 守thủ 柔nhu 以dĩ 為vi 常thường 。 形hình 名danh 兩lưỡng 絕tuyệt 。 親thân 我ngã 交giao 忘vong 。 養dưỡng 親thân 之chi 道đạo 也dã 。 既ký 已dĩ 明minh 其kỳ 宗tông 。 且thả 復phục 為vi 客khách 言ngôn 其kỳ 次thứ 者giả 。 夫phu 忠trung 孝hiếu 名danh 不bất 並tịnh 立lập 。 穎# 叔thúc 違vi 君quân 。 書thư 稱xưng 純thuần 孝hiếu 。 石thạch 碏# 戮lục 子tử 。 武võ 節tiết 乃nãi 全toàn 。 傳truyền 曰viết 。 子tử 之chi 能năng 仕sĩ 。 父phụ 教giáo 之chi 忠trung 。 策sách 名danh 委ủy 質chất 。 二nhị 乃nãi 辟tịch 也dã 。 然nhiên 則tắc 結kết 纓anh 公công 朝triêu 者giả 。 子tử 道đạo 廢phế 矣hĩ 。 何hà 則tắc 。 見kiến 危nguy 授thọ 命mạng 。 誓thệ 不bất 顧cố 親thân 。 皆giai 名danh 注chú 史sử 筆bút 。 事sự 標tiêu 教giáo 首thủ 。 記ký 注chú 者giả 豈khởi 復phục 以dĩ 不bất 孝hiếu 為vi 罪tội 。 故cố 諺ngạn 曰viết 。 求cầu 忠trung 臣thần 必tất 於ư 孝hiếu 子tử 之chi 門môn 。 明minh 其kỳ 雖tuy 小tiểu 違vi 於ư 此thử 。 而nhi 大đại 順thuận 於ư 彼bỉ 矣hĩ 。 且thả 鯀# 放phóng 遐hà 裔duệ 。 而nhi 禹vũ 不bất 告cáo 退thoái 。 若nhược 令linh 委ủy 堯# 命mạng 以dĩ 尋tầm 父phụ 。 屈khuất 至chí 公công 於ư 私tư 慼thích 。 斯tư 一nhất 介giới 之chi 小tiểu 善thiện 。 非phi 大đại 者giả 遠viễn 者giả 矣hĩ 。 周chu 之chi 泰thái 伯bá 。 遠viễn 棄khí 骨cốt 肉nhục 。 託thác 跡tích 殊thù 域vực 。 祝chúc 髮phát 文văn 身thân 。 存tồn 亡vong 不bất 反phản 。 而nhi 論luận 稱xưng 至chí 德đức 。 書thư 著trước 大đại 賢hiền 。 誠thành 以dĩ 其kỳ 忽hốt 南nam 面diện 之chi 尊tôn 。 保bảo 冲# 虚# 之chi 貴quý 。 三tam 讓nhượng 之chi 功công 遠viễn 。 而nhi 毀hủy 傷thương 之chi 過quá 微vi 也dã 。 故cố 能năng 大đại 革cách 夷di 俗tục 。 流lưu 風phong 垂thùy 訓huấn 。 夷di 齊tề 同đồng 餓ngạ 首thủ 陽dương 之chi 上thượng 不bất 恤tuất 孤cô 竹trúc 之chi 胤dận 。 仲trọng 尼ni 目mục 之chi 為vi 仁nhân 賢hiền 。 評bình 當đương 者giả 寧ninh 復phục 可khả 言ngôn 悖bội 德đức 乎hồ 。 梁lương 之chi 高cao 行hành 。 毀hủy 容dung 守thủ 節tiết 。 宋tống 之chi 伯bá 姬# 。 順thuận 理lý 忘vong 生sanh 。 並tịnh 名danh 冠quan 烈liệt 婦phụ 。 德đức 範phạm 諸chư 姬# 。 秉bỉnh 二nhị 婦phụ 之chi 倫luân 。 免miễn 愚ngu 悖bội 之chi 譏cơ 耳nhĩ 。 率suất 此thử 以dĩ 談đàm 在tại 乎hồ 所sở 守thủ 之chi 輕khinh 重trọng 可khả 知tri 也dã 昔tích 。 佛Phật 為vì 太thái 子tử 。 棄khí 國quốc 學học 道Đạo 。 欲dục 全toàn 形hình 以dĩ 遁độn 。 恐khủng 不bất 免miễn 難nạn 縶# 。 故cố 釋thích 鬚tu 髮phát 。 變biến 其kỳ 章chương 服phục 。 既ký 外ngoại 示thị 不bất 反phản 。 內nội 修tu 簡giản 易dị 。 於ư 是thị 捨xả 華hoa 殿điện 而nhi 即tức 曠khoáng 林lâm 。 解giải 龍long 衮# 以dĩ 衣y 鹿lộc 裘cừu 。 遂toại 垂thùy 條điều 為vi 宇vũ 。 藉tạ 草thảo 為vi 茵nhân 。 去khứ 櫛# 梳sơ 之chi 勞lao 。 息tức 湯thang 沐mộc 之chi 煩phiền 。 頓đốn 馳trì 騖# 之chi 轡bí 。 塞tắc 欲dục 動động 之chi 門môn 。 目mục 遏át 玄huyền 黃hoàng 。 耳nhĩ 絕tuyệt 婬dâm 聲thanh 。 口khẩu 忘vong 甘cam 苦khổ 。 意ý 放phóng 休hưu 戚thích 。 心tâm 去khứ 於ư 累lũy/lụy/luy 。 胸hung 中trung 抱bão 一nhất 。 載tái 平bình 營doanh 魄phách 。 內nội 思tư 安an 般ban 。 一nhất 數số 。 二nhị 隨tùy 。 三tam 止chỉ 。 四tứ 觀quán 。 五ngũ 還hoàn 。 六lục 淨tịnh 。 遊du 志chí 三tam 四tứ 。 出xuất 入nhập 十thập 二nhị 門môn 。 禪thiền 定định 拱củng 默mặc 。 山sơn 停đình 淵uyên 淡đạm 。 神thần 若nhược 寒hàn 灰hôi 。 形hình 猶do 枯khô 木mộc 。 端đoan 坐tọa 六lục 年niên 。 道Đạo 成thành 號hiệu 佛Phật 。 三Tam 達Đạt 六Lục 通Thông 。 正chánh 覺giác 無vô 上thượng 。 雅nhã 身thân 丈trượng 六lục 。 金kim 色sắc 焜hỗn 燿diệu 。 光quang 遏át 日nhật 月nguyệt 。 聲thanh 協hiệp 八bát 風phong 。 相tướng 三tam 十thập 二nhị 。 好hảo/hiếu 姿tư 八bát 十thập 。 形hình 偉# 羣quần 有hữu 。 神thần 足túc 無vô 方phương 。 於ư 是thị 游du 步bộ 三tam 界giới 之chi 表biểu 。 恣tứ 化hóa 無vô 窮cùng 之chi 境cảnh 。 迴hồi 天thiên 儛# 地địa 。 飛phi 山sơn 結kết 流lưu 。 存tồn 亡vong 倐thúc 忽hốt 。 神thần 變biến 綿miên 邈mạc 。 意ý 之chi 所sở 指chỉ 。 無vô 往vãng 不bất 通thông 。 大đại 範phạm 羣quần 邪tà 。 遷thiên 之chi 正chánh 路lộ 。 眾chúng 魔ma 小tiểu 道đạo 。 靡mĩ 不bất 遵tuân 服phục 。 于vu 斯tư 時thời 也dã 。 天thiên 清thanh 地địa 潤nhuận 。 品phẩm 物vật 咸hàm 亨# 。 蠢xuẩn 蠕nhuyễn 之chi 生sanh 。 浸tẩm 毓# 靈linh 液dịch 。 枯khô 槁cảo 之chi 類loại 。 改cải 瘁# 為vi 榮vinh 。 還hoàn 照chiếu 本bổn 國quốc 。 廣quảng 敷phu 法Pháp 音âm 。 父phụ 王vương 感cảm 悟ngộ 。 亦diệc 升thăng 道đạo 塲# 。 以dĩ 此thử 榮vinh 親thân 。 何hà 孝hiếu 如như 之chi 。 於ư 是thị 後hậu 進tiến 篤đốc 志chí 之chi 士sĩ 。 被bị 服phục 弘hoằng 訓huấn 。 思tư 齊tề 高cao 軌quỹ 。 皆giai 由do 父phụ 老lão 不bất 兾# 所sở 尚thượng 。 承thừa 歡hoan 心tâm 而nhi 後hậu 動động 耳nhĩ 。 若nhược 有hữu 昆côn 弟đệ 之chi 列liệt 者giả 。 則tắc 服phục 養dưỡng 不bất 廢phế 。 既ký 得đắc 弘hoằng 修tu 大đại 業nghiệp 。 而nhi 恩ân 記ký 不bất 替thế 。 且thả 令linh 逝thệ 沒một 者giả 。 得đắc 福phước 報báo 以dĩ 生sanh 天thiên 。 不bất 復phục 顧cố 歆# 於ư 世thế 祀tự 。 斯tư 豈khởi 非phi 兼kiêm 善thiện 大đại 通thông 之chi 道đạo 乎hồ 。 夫phu 東đông 隣lân 宰tể 牛ngưu 。 西tây 隣lân 禴# 祀tự 。 殷ân 美mỹ 黍thử 稷tắc 。 周chu 尚thượng 明minh 德đức 。 興hưng 喪táng 之chi 期kỳ 。 於ư 茲tư 著trước 矣hĩ 。 佛Phật 有hữu 十Thập 二Nhị 部Bộ 經Kinh 。 其kỳ 四tứ 部bộ 。 專chuyên 以dĩ 勸khuyến 孝hiếu 為vi 事sự 。 慇ân 懃cần 之chi 旨chỉ 。 可khả 謂vị 至chí 矣hĩ 。 而nhi 俗tục 人nhân 不bất 詳tường 其kỳ 源nguyên 流lưu 。 未vị 涉thiệp 其kỳ 塲# 肆tứ 。 便tiện 瞽# 言ngôn 妄vọng 說thuyết 。 輙triếp 生sanh 攻công 難nạn/nan 。 以dĩ 螢huỳnh 燭chúc 之chi 見kiến 疑nghi 三tam 光quang 之chi 盛thịnh 。 芸vân 隙khích 之chi 滴tích 。 怪quái 淵uyên 海hải 之chi 量lượng 。 以dĩ 誣vu 罔võng 為vi 辨biện 。 以dĩ 果quả 敢cảm 為vi 名danh 。 可khả 謂vị 狎hiệp 大đại 人nhân 而nhi 侮vũ 天thiên 命mạng 者giả 也dã 。

更cánh 生sanh 論luận

羅la 。 含hàm (# 晉tấn )# 。

善thiện 哉tai 向hướng 生sanh 之chi 言ngôn 曰viết 。 天thiên 者giả 何hà 。 萬vạn 物vật 之chi 總tổng 名danh 。 人nhân 者giả 何hà 。 天thiên 中trung 之chi 一nhất 物vật 。 因nhân 此thử 以dĩ 談đàm 。 今kim 萬vạn 物vật 有hữu 數số 。 而nhi 天thiên 地địa 無vô 窮cùng 。 然nhiên 則tắc 無vô 窮cùng 之chi 變biến 。 未vị 始thỉ 出xuất 於ư 萬vạn 物vật 。 萬vạn 物vật 不bất 更cánh 生sanh 。 則tắc 天thiên 地địa 有hữu 終chung 矣hĩ 。 天thiên 地địa 不bất 為vi 有hữu 終chung 。 則tắc 更cánh 生sanh 可khả 知tri 矣hĩ 。 尋tầm 諸chư 舊cựu 論luận 。 亦diệc 云vân 萬vạn 兆triệu 懸huyền 定định 。 羣quần 生sanh 代đại 謝tạ 。 聖thánh 人nhân 作tác 易dị 。 已dĩ 備bị 其kỳ 極cực 。 窮cùng 神thần 知tri 化hóa 。 窮cùng 理lý 盡tận 性tánh 。 苟cẩu 神thần 可khả 窮cùng 。 有hữu 形hình 者giả 不bất 得đắc 無vô 數số 。 是thị 則tắc 人nhân 物vật 有hữu 定định 數số 。 彼bỉ 我ngã 有hữu 成thành 分phần/phân 。 有hữu 不bất 可khả 滅diệt 而nhi 為vi 無vô 彼bỉ 不bất 得đắc 化hóa 而nhi 為vi 我ngã 聚tụ 散tán 隱ẩn 顯hiển 環hoàn 轉chuyển 於ư 無vô 窮cùng 之chi 塗đồ 賢hiền 愚ngu 壽thọ 夭yểu 。 還hoàn 復phục 其kỳ 物vật 。 自tự 然nhiên 貫quán 次thứ 。 毫hào 分phần/phân 不bất 差sai 與dữ 運vận 泯mẫn 復phục 不bất 識thức 不bất 知tri 。 遐hà 哉tai 邈mạc 乎hồ 。 其kỳ 道đạo 冥minh 矣hĩ 。 天thiên 地địa 雖tuy 大đại 渾hồn 而nhi 不bất 亂loạn 萬vạn 物vật 雖tuy 眾chúng 。 區khu 已dĩ 別biệt 矣hĩ 各các 自tự 其kỳ 本bổn 。 祖tổ 宗tông 有hữu 序tự 。 本bổn 支chi 百bách 世thế 。 不bất 失thất 其kỳ 舊cựu 。 又hựu 神thần 之chi 與dữ 質chất 自tự 然nhiên 之chi 偶ngẫu 也dã 。 偶ngẫu 有hữu 離ly 合hợp 。 死tử 生sanh 之chi 變biến 也dã 。 質chất 有hữu 聚tụ 散tán 往vãng 復phục 之chi 勢thế 也dã 人nhân 物vật 變biến 化hóa 各các 有hữu 其kỳ 往vãng 往vãng 有hữu 本bổn 分phần/phân 。 故cố 復phục 有hữu 常thường 物vật 。 散tán 雖tuy 混hỗn 淆# 。 聚tụ 不bất 可khả 亂loạn 。 其kỳ 往vãng 彌di 遠viễn 。 故cố 其kỳ 復phục 彌di 近cận 。 又hựu 神thần 質chất [宴-女+六]# 期kỳ 。 符phù 契khế 自tự 合hợp 。 世thế 皆giai 悲bi 合hợp 之chi 必tất 離ly 而nhi 莫mạc 慰úy 離ly 之chi 必tất 合hợp 。 皆giai 知tri 聚tụ 之chi 必tất 散tán 而nhi 莫mạc 識thức 散tán 之chi 必tất 聚tụ 未vị 之chi 思tư 也dã 。 豈khởi 遠viễn 乎hồ 。 若nhược 者giả 凡phàm 今kim 生sanh 之chi 生sanh 為vi 。 即tức 昔tích 生sanh 生sanh 之chi 故cố 事sự 。 即tức 故cố 事sự 。 於ư 體thể 無vô 所sở 厝thố 其kỳ 意ý 與dữ 已dĩ 冥minh 終chung 不bất 自tự 覺giác 孰thục 云vân 覺giác 之chi 哉tai 。 今kim 談đàm 者giả 徒đồ 知tri 向hướng 我ngã 非phi 今kim 。 而nhi 不bất 知tri 今kim 我ngã 。 故cố 昔tích 我ngã 耳nhĩ 。 達đạt 觀quán 者giả 所sở 以dĩ 齊tề 死tử 生sanh 。 亦diệc 云vân 死tử 生sanh 為vi 寤ngụ 寐mị 。 誠thành 哉tai 是thị 言ngôn 。

(# 附phụ )# 孫tôn 盛thịnh 與dữ 羅la 君quân 章chương 駮# 更cánh 生sanh 論luận 書thư

省tỉnh 更cánh 生sanh 論luận 。 括quát 囊nang 變biến 化hóa 。 窮cùng 尋tầm 聚tụ 散tán 思tư 理lý 既ký 佳giai 。 又hựu 指chỉ 味vị 辭từ 致trí 亦diệc 快khoái 。 是thị 好hảo/hiếu 論luận 也dã 。 然nhiên 吾ngô 意ý 猶do 有hữu 同đồng 異dị 。 以dĩ 今kim 萬vạn 物vật 化hóa 為vi 異dị 形hình 者giả 。 不bất 可khả 勝thắng 數số 。 應ưng 理lý 不bất 失thất 。 但đãn 隱ẩn 顯hiển 有hữu 年niên 載tái 。 然nhiên 今kim 萬vạn 化hóa 猶do 應ưng 多đa 少thiểu 。 有hữu 還hoàn 得đắc 形hình 者giả 。 無vô 緣duyên 盡tận 當đương 。 須tu [宴-女+六]# 遠viễn 耳nhĩ 目mục 。 不bất 復phục 開khai 逐trục 。 然nhiên 後hậu 乃nãi 復phục 其kỳ 本bổn 也dã 。 吾ngô 謂vị 形hình 既ký 粉phấn 散tán 。 知tri 亦diệc 如như 之chi 。 紛phân 錯thác 混hỗn 淆# 。 化hóa 為vi 異dị 物vật 。 他tha 物vật 各các 失thất 其kỳ 舊cựu 。 非phi 復phục 昔tích 日nhật 。 此thử 有hữu 情tình 者giả 所sở 以dĩ 悲bi 歎thán 。 足túc 下hạ 未vị 可khả (# 孤cô 以dĩ 自tự 慰úy 也dã )# 。

答đáp 孫tôn 安an 國quốc 書thư

獲hoạch 書thư 文văn 略lược 旨chỉ 辭từ 。 理lý 亦diệc 兼kiêm 情tình 。 雖tuy 欣hân 清thanh 酬thù 。 未vị 喻dụ 乃nãi 懷hoài 。 區khu 區khu 不bất 已dĩ 。 請thỉnh 尋tầm 。 前tiền 本bổn 。 本bổn 亦diệc 不bất 謂vị 物vật 都đô 不bất 化hóa 。 但đãn 化hóa 者giả 各các 自tự 得đắc 其kỳ 所sở 化hóa 頹đồi 者giả 亦diệc 不bất 失thất 其kỳ 舊cựu 體thể 孰thục 主chủ 陶đào 是thị 。 載tái 混hỗn 載tái 判phán 。 言ngôn 至chí 分phần/phân 而nhi 不bất 可khả 亂loạn 也dã 。 如như 此thử 。 豈khởi 徒đồ 一nhất 更cánh 而nhi 巳tị 矣hĩ 將tương 與dữ 無vô 窮cùng 而nhi 長trường/trưởng 更cánh 矣hĩ 。 終chung 而nhi 復phục 始thỉ 。 其kỳ 數số 歷lịch 然nhiên 。 未vị 能năng 知tri 今kim 。 安an 能năng 知tri 更cánh 。 葢# 積tích 悲bi 忘vong 言ngôn 。 諮tư 求cầu 所sở 通thông 。 豈khởi 云vân 唯duy 慰úy 。 聊liêu 以dĩ 寄ký 散tán 而nhi 巳tị 矣hĩ 。

沙Sa 門Môn 不bất 敬kính 王vương 者giả 論luận (# 五ngũ 篇thiên 并tinh 序tự )#

釋thích 慧tuệ 遠viễn (# 晉tấn )#

晉tấn 成thành 康khang 之chi 世thế 。 車xa 騎kỵ 將tướng 軍quân 庾dữu 冰băng 。 疑nghi 諸chư 沙Sa 門Môn 抗kháng 禮lễ 萬vạn 乗# 。 所sở 明minh 理lý 。 何hà 驃phiếu 騎kỵ 有hữu 答đáp 。 至chí 元nguyên 興hưng 中trung 。 太thái 尉úy 桓hoàn 公công 亦diệc 同đồng 此thử 義nghĩa 。 謂vị 庾dữu 言ngôn 之chi 未vị 盡tận 。 與dữ 八bát 座tòa 書thư 云vân 。 佛Phật 之chi 為vi 化hóa 。 雖tuy 誕đản 以dĩ 茫mang 浩hạo 。 推thôi 乎hồ 視thị 聽thính 之chi 外ngoại 。 以dĩ 敬kính 為vi 本bổn 。 此thử 出xuất 處xứ 不bất 異dị 。 葢# 所sở 期kỳ 者giả 。 殊thù 非phi 敬kính 恭cung 宜nghi 廢phế 也dã 。 老lão 子tử 同đồng 王vương 矦hầu 於ư 三tam 大đại 。 原nguyên 其kỳ 所sở 重trọng/trùng 。 皆giai 在tại 於ư 資tư 生sanh 通thông 運vận 。 豈khởi 獨độc 以dĩ 聖thánh 人nhân 在tại 位vị 。 而nhi 比tỉ 稱xưng 二nhị 儀nghi 哉tai 。 將tương 以dĩ 天thiên 地địa 之chi 大đại 德đức 曰viết 生sanh 。 通thông 生sanh 理lý 物vật 。 存tồn 乎hồ 王vương 者giả 。 故cố 尊tôn 其kỳ 神thần 器khí 。 而nhi 體thể 寔thật 惟duy 隆long 。 豈khởi 是thị 虚# 相tương/tướng 崇sùng 重trọng/trùng 。 義nghĩa 存tồn 弘hoằng 御ngự 而nhi 巳tị 。 沙Sa 門Môn 之chi 所sở 以dĩ 生sanh 。 生sanh 資tư 國quốc 存tồn 。 亦diệc 日nhật 用dụng 於ư 理lý 命mạng 。 豈khởi 有hữu 受thọ 其kỳ 德đức 而nhi 遺di 其kỳ 禮lễ 。 沾triêm 其kỳ 惠huệ 而nhi 廢phế 其kỳ 敬kính 哉tai 。 于vu 時thời 朝triêu 士sĩ 名danh 賢hiền 。 答đáp 者giả 甚thậm 眾chúng 。 雖tuy 言ngôn 未vị 悟ngộ 時thời 。 並tịnh 互hỗ 有hữu 其kỳ 美mỹ 。 徒đồ 咸hàm 盡tận 所sở 懷hoài 。 而nhi 理lý 蘊uẩn 於ư 情tình 。 遂toại 令linh 無vô 上thượng 道Đạo 服phục 。 毀hủy 於ư 塵trần 俗tục 。 亮lượng 到đáo 之chi 心tâm 。 屈khuất 乎hồ 人nhân 事sự 悲bi 夫phu 。 斯tư 乃nãi 交giao 喪táng 之chi 所sở 由do 。 千thiên 載tái 之chi 否phủ/bĩ 運vận 。 深thâm 懼cụ 大đại 法pháp 之chi 將tương 淪luân 。 感cảm 前tiền 事sự 之chi 不bất 忘vong 。 故cố 著trước 論luận 五ngũ 篇thiên 。 究cứu 敘tự 微vi 意ý 。 豈khởi 曰viết 淵uyên 壑hác 之chi 待đãi 晨thần 露lộ 。 葢# 是thị 伸thân 其kỳ 罔võng 極cực 。 亦diệc 庶thứ 後hậu 之chi 君quân 子tử 。 起khởi 敬kính 佛Phật 教giáo 者giả 。 式thức 詳tường 覽lãm 焉yên 。

在tại 家gia 論luận (# 一nhất )#

原nguyên 夫phu 佛Phật 教giáo 所sở 明minh 。 大đại 要yếu 以dĩ 出xuất 家gia 為vi 異dị 。 出xuất 家gia 之chi 人nhân 。 凡phàm 有hữu 四tứ 科khoa 。 其kỳ 弘hoằng 教giáo 通thông 物vật 。 則tắc 功công 侔mâu 帝đế 王vương 。 化hóa 兼kiêm 治trị 道đạo 。 至chí 於ư 感cảm 俗tục 悟ngộ 時thời 。 亦diệc 無vô 世thế 不bất 有hữu 但đãn 所sở 遇ngộ 有hữu 行hành 藏tạng 。 故cố 以dĩ 廢phế 興hưng 為vi 隱ẩn 顯hiển 耳nhĩ 。 其kỳ 中trung 可khả 得đắc 論luận 者giả 。 請thỉnh 略lược 而nhi 言ngôn 之chi 。 在tại 家gia 奉phụng 法pháp 。 則tắc 是thị 順thuận 化hóa 之chi 民dân 。 情tình 未vị 變biến 俗tục 。 迹tích 同đồng 方phương 內nội 。 故cố 有hữu 天thiên 屬thuộc 之chi 愛ái 。 奉phụng 主chủ 之chi 禮lễ 。 禮lễ 敬kính 有hữu 本bổn 。 遂toại 因nhân 之chi 而nhi 成thành 教giáo 。 本bổn 其kỳ 所sở 因nhân 。 則tắc 功công 由do 在tại 昔tích 。 是thị 故cố 因nhân 親thân 以dĩ 教giáo 愛ái 。 使sử 民dân 知tri 其kỳ 有hữu 自tự 然nhiên 之chi 恩ân 。 因nhân 嚴nghiêm 以dĩ 教giáo 敬kính 。 使sử 民dân 知tri 有hữu 自tự 然nhiên 之chi 重trọng/trùng 。 二nhị 者giả 之chi 來lai 。 實thật 由do 冥minh 應ưng 。 應ưng 不bất 在tại 今kim 。 則tắc 宜nghi 尋tầm 其kỳ 本bổn 。 故cố 以dĩ 罪tội 對đối 為vi 刑hình 罰phạt 。 使sử 懼cụ 而nhi 後hậu 慎thận 。 以dĩ 天thiên 堂đường 為vi 爵tước 賞thưởng 。 使sử 悅duyệt 而nhi 後hậu 動động 。 此thử 皆giai 即tức 其kỳ 影ảnh 響hưởng 之chi 報báo 而nhi 明minh 於ư 教giáo 。 以dĩ 因nhân 順thuận 為vi 通thông 。 而nhi 不bất 革cách 其kỳ 自tự 然nhiên 也dã 。 何hà 者giả 。 夫phu 厚hậu 身thân 存tồn 生sanh 。 以dĩ 有hữu 封phong 為vi 滯trệ 。 累lũy/lụy/luy 根căn 深thâm 固cố 。 存tồn 我ngã 未vị 忘vong 。 方phương 將tương 以dĩ 情tình 欲dục 為vi 苑uyển 囿# 。 聲thanh 色sắc 為vi 遊du 觀quan 。 躭đam 湎miện 世thế 樂lạc 。 不bất 能năng 自tự 勉miễn 而nhi 特đặc 出xuất 。 是thị 故cố 教giáo 之chi 所sở 檢kiểm 。 以dĩ 此thử 為vi 涯nhai 。 而nhi 不bất 明minh 其kỳ 外ngoại 耳nhĩ 。 其kỳ 外ngoại 未vị 明minh 。 則tắc 大đại 同đồng 於ư 順thuận 化hóa 。 故cố 不bất 可khả 受thọ 其kỳ 德đức 而nhi 遺di 其kỳ 禮lễ 。 沾triêm 其kỳ 惠huệ 而nhi 廢phế 其kỳ 敬kính 。 是thị 故cố 悅duyệt 釋Thích 迦Ca 之chi 風phong 者giả 。 輙triếp 先tiên 奉phụng 親thân 而nhi 敬kính 君quân 。 變biến 俗tục 投đầu 簪# 者giả 。 必tất 待đãi 命mạng 而nhi 順thuận 動động 若nhược 君quân 親thân 有hữu 疑nghi 。 則tắc 退thoái 求cầu 其kỳ 志chí 。 以dĩ 俟sĩ 同đồng 悟ngộ 。 斯tư 乃nãi 佛Phật 教giáo 之chi 所sở 以dĩ 重trọng/trùng 資tư 生sanh 。 助trợ 王vương 化hóa 於ư 治trị 道đạo 者giả 也dã 。 論luận 者giả 立lập 言ngôn 之chi 旨chỉ 。 貌mạo 有hữu 所sở 同đồng 。 故cố 位vị 夫phu 內nội 外ngoại 之chi 分phần 。 以dĩ 明minh 在tại 三tam 之chi 志chí 。 略lược 敘tự 經kinh 意ý 。 宣tuyên 寄ký 所sở 懷hoài 。

出xuất 家gia 論luận (# 二nhị )#

出xuất 家gia 。 則tắc 是thị 方phương 外ngoại 之chi 賓tân 。 迹tích 絕tuyệt 於ư 物vật 。 其kỳ 為vi 教giáo 也dã 。 達đạt 患hoạn 累lũy/lụy/luy 。 緣duyên 於ư 有hữu 身thân 。 不bất 存tồn 身thân 以dĩ 息tức 患hoạn 。 知tri 生sanh 生sanh 由do 於ư 稟bẩm 化hóa 。 不bất 順thuận 化hóa 以dĩ 求cầu 宗tông 。 求cầu 宗tông 不bất 由do 於ư 順thuận 化hóa 。 則tắc 不bất 重trọng/trùng 運vận 通thông 之chi 資tư 息tức 患hoạn 不bất 由do 於ư 存tồn 身thân 。 則tắc 不bất 貴quý 厚hậu 生sanh 之chi 益ích 。 此thử 理lý 之chi 與dữ 形hình 乖quai 。 道đạo 之chi 與dữ 俗tục 反phản 者giả 也dã 。 若nhược 斯tư 人nhân 者giả 。 自tự 誓thệ 始thỉ 於ư 落lạc 簪# 。 立lập 志chí 形hình 乎hồ 變biến 服phục 。 是thị 故cố 凡phàm 在tại 出xuất 家gia 。 皆giai 遯độn 世thế 以dĩ 求cầu 其kỳ 志chí 。 變biến 俗tục 以dĩ 達đạt 其kỳ 道đạo 。 變biến 俗tục 。 則tắc 服phục 章chương 不bất 得đắc 與dữ 世thế 典điển 同đồng 禮lễ 。 遯độn 世thế 。 則tắc 宜nghi 高cao 尚thượng 其kỳ 蹟# 。 夫phu 然nhiên 者giả 。 故cố 能năng 拯chửng 溺nịch 俗tục 於ư 沈trầm 流lưu 。 拔bạt 幽u 根căn 於ư 重trọng/trùng 劫kiếp 。 遠viễn 通thông 三tam 乗# 之chi 津tân 。 廣quảng 開khai 天thiên 人nhân 之chi 路lộ 。 如như 令linh 一nhất 夫phu 全toàn 德đức 。 則tắc 道đạo 洽hiệp 六lục 親thân 。 澤trạch 流lưu 天thiên 下hạ 。 雖tuy 不bất 處xứ 王vương 矦hầu 之chi 位vị 。 亦diệc 已dĩ 協hiệp 契khế 皇hoàng 極cực 。 在tại 宥hựu 生sanh 民dân 矣hĩ 。 是thị 故cố 內nội 乖quai 天thiên 屬thuộc 之chi 重trọng/trùng 。 而nhi 不bất 違vi 其kỳ 孝hiếu 。 外ngoại 闕khuyết 奉phụng 主chủ 之chi 恭cung 。 而nhi 不bất 失thất 其kỳ 敬kính 。 從tùng 此thử 而nhi 觀quán 。 故cố 知tri 超siêu 化hóa 表biểu 以dĩ 尋tầm 宗tông 。 則tắc 理lý 深thâm 而nhi 義nghĩa 篤đốc 。 昭chiêu 泰thái 息tức 以dĩ 語ngữ 仁nhân 。 則tắc 功công 末mạt 而nhi 惠huệ 淺thiển 。 若nhược 然nhiên 者giả 。 雖tuy 將tương 面diện [宴-女+六]# 山sơn 而nhi 旋toàn 步bộ 。 猶do 或hoặc 耻sỉ 聞văn 其kỳ 風phong 。 豈khởi 况# 與dữ 夫phu 順thuận 化hóa 之chi 民dân 。 尸thi 祿lộc 之chi 賢hiền 。 同đồng 其kỳ 孝hiếu 敬kính 者giả 哉tai 。

求cầu 宗tông 不bất 順thuận 化hóa 論luận (# 三tam )#

問vấn 曰viết 尋tầm 夫phu 老lão 氏thị 之chi 意ý 。 天thiên 地địa 以dĩ 得đắc 一nhất 為vi 大đại 。 王vương 侯hầu 以dĩ 體thể 順thuận 為vi 尊tôn 。 得đắc 一nhất 。 故cố 為vi 萬vạn 化hóa 之chi 本bổn 。 體thể 順thuận 。 故cố 有hữu 運vận 通thông 之chi 功công 。 然nhiên 則tắc 明minh 宗tông 必tất 存tồn 乎hồ 體thể 極cực 。 體thể 極cực 必tất 由do 於ư 順thuận 化hóa 。 是thị 故cố 先tiên 賢hiền 以dĩ 為vi 美mỹ 談đàm 。 眾chúng 論luận 所sở 不bất 能năng 異dị 。 異dị 夫phu 眾chúng 論luận 者giả 。 則tắc 義nghĩa 無vô 所sở 取thủ 。 而nhi 云vân 不bất 順thuận 化hóa 。 何hà 邪tà 。

答đáp 曰viết 。

凡phàm 在tại 有hữu 方phương 。 同đồng 稟bẩm 生sanh 於ư 大đại 化hóa 。 雖tuy 羣quần 品phẩm 萬vạn 殊thù 。 精tinh 麤thô 異dị 貫quán 。 統thống 極cực 而nhi 言ngôn 。 唯duy 有hữu 靈linh 與dữ 無vô 靈linh 耳nhĩ 。 有hữu 靈linh 。 則tắc 有hữu 情tình 於ư 化hóa 。 無vô 靈linh 。 則tắc 無vô 情tình 於ư 化hóa 。 無vô 情tình 於ư 化hóa 。 化hóa 畢tất 而nhi 生sanh 盡tận 。 生sanh 不bất 由do 情tình 。 故cố 形hình 朽hủ 而nhi 化hóa 滅diệt 。 有hữu 情tình 於ư 化hóa 。 感cảm 物vật 而nhi 動động 。 動động 必tất 以dĩ 情tình 。 故cố 其kỳ 生sanh 不bất 絕tuyệt 。 其kỳ 生sanh 不bất 絕tuyệt 。 則tắc 其kỳ 化hóa 彌di 廣quảng 而nhi 形hình 彌di 。 積tích 情tình 彌di 滯trệ 而nhi 累lũy/lụy/luy 彌di 深thâm 。 其kỳ 為vi 患hoạn 也dã 。 焉yên 可khả 勝thắng 言ngôn 哉tai 。 是thị 故cố 經kinh 稱xưng 泥Nê 洹Hoàn 不bất 變biến 以dĩ 化hóa 盡tận 為vi 宅trạch 三tam 界giới 流lưu 動động 以dĩ 罪tội 苦khổ 為vi 場tràng 化hóa 盡tận 則tắc 因nhân 緣duyên 永vĩnh 息tức 。 流lưu 動động 則tắc 受thọ 苦khổ 無vô 窮cùng 。 何hà 以dĩ 明minh 其kỳ 然nhiên 。 夫phù 生sanh 以dĩ 形hình 為vi 桎trất 梏cốc 。 而nhi 生sanh 由do 化hóa 有hữu 。 化hóa 以dĩ 情tình 感cảm 。 則tắc 神thần 滯trệ 其kỳ 本bổn 。 而nhi 智trí 昬# 其kỳ 照chiếu 。 介giới 然nhiên 有hữu 封phong 。 則tắc 所sở 存tồn 唯duy 己kỷ 。 所sở 涉thiệp 唯duy 動động 於ư 是thị 靈linh 轡bí 失thất 御ngự 。 生sanh 塗đồ 日nhật 開khai 方phương 隨tùy 貪tham 愛ái 於ư 長trường 流lưu 。 豈khởi 一nhất 受thọ 而nhi 巳tị 哉tai 。 是thị 故cố 反phản 本bổn 求cầu 宗tông 者giả 。 不bất 以dĩ 生sanh 累lũy/lụy/luy 其kỳ 神thần 。 超siêu 落lạc 塵trần 封phong 者giả 。 不bất 以dĩ 情tình 累lũy/lụy/luy 其kỳ 生sanh 。 不bất 以dĩ 情tình 累lũy/lụy/luy 其kỳ 生sanh 。 則tắc 生sanh 可khả 滅diệt 。 不bất 以dĩ 生sanh 累lũy/lụy/luy 其kỳ 神thần 。 則tắc 神thần 可khả [宴-女+六]# [宴-女+六]# 。 神thần 絕tuyệt 境cảnh 故cố 謂vị 之chi 泥Nê 洹Hoàn 。 泥Nê 洹Hoàn 之chi 名danh 。 豈khởi 虚# 稱xưng 也dã 哉tai 。 請thỉnh 推thôi 而nhi 實thật 之chi 。 天thiên 地địa 雖tuy 以dĩ 生sanh 生sanh 為vi 大đại 。 而nhi 未vị 能năng 令linh 。 生sanh 者giả 不bất 死tử 。 王vương 矦hầu 雖tuy 以dĩ 存tồn 存tồn 為vi 功công 。 而nhi 未vị 能năng 令linh 。 存tồn 者giả 無vô 患hoạn 。 是thị 故cố 前tiền 論luận 云vân 。 達đạt 患hoạn 累lũy/lụy/luy 緣duyên 於ư 有hữu 身thân 。 不bất 存tồn 身thân 以dĩ 息tức 患hoạn 。 知tri 生sanh 生sanh 由do 於ư 稟bẩm 化hóa 。 不bất 順thuận 化hóa 以dĩ 求cầu 宗tông 。 義nghĩa 存tồn 於ư 此thử 。 義nghĩa 存tồn 於ư 此thử 。 斯tư 沙Sa 門Môn 之chi 所sở 以dĩ 抗kháng 禮lễ 萬vạn 乗# 。 高cao 尚thượng 其kỳ 事sự 。 不bất 爵tước 王vương 矦hầu 。 而nhi 沾triêm 其kỳ 惠huệ 者giả 也dã 。

體thể 極cực 不bất 兼kiêm 應ưng 論luận (# 四tứ )#

問vấn 曰viết 。 歷lịch 觀quán 前tiền 史sử 。 上thượng 皇hoàng 以dĩ 來lai 。 在tại 位vị 居cư 宗tông 者giả 。 未vị 始thỉ 異dị 其kỳ 原nguyên 本bổn 。 本bổn 不bất 可khả 二nhị 。 是thị 故cố 百bách 代đại 同đồng 典điển 。 咸hàm 一nhất 其kỳ 綂# 。 所sở 謂vị 唯duy 天thiên 為vi 大đại 。 唯duy 堯# 則tắc 之chi 。 如như 此thử 則tắc 非phi 智trí 有hữu 所sở 不bất 照chiếu 。 自tự 無vô 外ngoại 可khả 照chiếu 。 非phi 理lý 有hữu 所sở 不bất 盡tận 。 自tự 無vô 理lý 可khả 盡tận 。 以dĩ 此thử 而nhi 推thôi 。 視thị 聽thính 之chi 外ngoại 。 廓khuếch 無vô 所sở 寄ký 。 理lý 無vô 所sở 寄ký 。 則tắc 宗tông 極cực 可khả 明minh 。 今kim 諸chư 沙Sa 門Môn 。 不bất 悟ngộ 文văn 表biểu 之chi 意ý 。 而nhi 惑hoặc 教giáo 表biểu 之chi 文văn 。 其kỳ 為vi 謬mậu 也dã 。 固cố 已dĩ 甚thậm 矣hĩ 。 若nhược 復phục 顯hiển 然nhiên 有hữu 驗nghiệm 。 此thử 乃nãi 希hy 世thế 之chi 聞văn 。

答đáp 曰viết 。

夫phu 幽u 宗tông 曠khoáng 邈mạc 。 神thần 道đạo 精tinh 微vi 。 可khả 以dĩ 理lý 尋tầm 。 難nan 以dĩ 事sự 詰cật 。 既ký 涉thiệp 乎hồ 教giáo 。 則tắc 以dĩ 因nhân 時thời 為vi 撿kiểm 。 雖tuy 應ưng 世thế 之chi 見kiến 。 優ưu 劣liệt 萬vạn 差sai 。 至chí 於ư 曲khúc 成thành 在tại 用dụng 感cảm 。 即tức 民dân 心tâm 而nhi 通thông 。 其kỳ 分phần/phân 。 分phần/phân 至chí 則tắc 止chỉ 其kỳ 智trí 之chi 所sở 不bất 知tri 。 而nhi 不bất 關quan 乎hồ 其kỳ 外ngoại 者giả 也dã 。 若nhược 然nhiên 。 則tắc 非phi 體thể 極cực 者giả 之chi 所sở 不bất 兼kiêm 。 兼kiêm 之chi 者giả 不bất 可khả 並tịnh 御ngự 耳nhĩ 。 是thị 以dĩ 古cổ 之chi 語ngữ 大Đại 道Đạo 者giả 。 五ngũ 變biến 而nhi 形hình 名danh 可khả 舉cử 。 九cửu 變biến 而nhi 賞thưởng 罰phạt 可khả 言ngôn 。 此thử 但đãn 方phương 內nội 之chi 階giai 差sai 。 而nhi 猶do 不bất 可khả 頓đốn 設thiết 。 况# 其kỳ 外ngoại 者giả 乎hồ 。 請thỉnh 復phục 推thôi 而nhi 廣quảng 之chi 以dĩ 遠viễn 其kỳ 旨chỉ 。 六lục 合hợp 之chi 外ngoại 。 存tồn 而nhi 不bất 論luận 者giả 。 非phi 不bất 可khả 論luận 。 論luận 之chi 或hoặc 乖quai 。 六lục 合hợp 之chi 內nội 。 論luận 而nhi 不bất 辯biện 者giả 。 非phi 不bất 可khả 辯biện 。 辯biện 之chi 或hoặc 疑nghi 。 春xuân 秋thu 經kinh 世thế 先tiên 王vương 之chi 志chí 。 辯biện 而nhi 不bất 議nghị 者giả 。 非phi 不bất 可khả 議nghị 。 議nghị 之chi 者giả 或hoặc 亂loạn 。 此thử 三tam 者giả 。 皆giai 即tức 其kỳ 身thân 耳nhĩ 目mục 之chi 所sở 不bất 至chí 以dĩ 為vi 關quan 鍵kiện 。 而nhi 不bất 關quan 視thị 聽thính 之chi 外ngoại 者giả 也dã 。 因nhân 此thử 而nhi 求cầu 。 聖thánh 人nhân 之chi 意ý 。 則tắc 內nội 外ngoại 之chi 道đạo 可khả 合hợp 而nhi 明minh 矣hĩ 。 常thường 以dĩ 為vi 道Đạo 法Pháp 之chi 與dữ 名danh 教giáo 。 如Như 來Lai 之chi 與dữ 堯# 孔khổng 發phát 致trí 雖tuy 殊thù 。 潛tiềm 相tương/tướng 影ảnh 響hưởng 。 出xuất 處xứ 誠thành 異dị 。 終chung 期kỳ 則tắc 同đồng 詳tường 而nhi 辯biện 之chi 指chỉ 歸quy 可khả 見kiến 。 理lý 或hoặc 有hữu 先tiên 合hợp 而nhi 後hậu 乖quai 。 有hữu 先tiên 乖quai 而nhi 後hậu 合hợp 先tiên 合hợp 而nhi 後hậu 乖quai 者giả 。 諸chư 佛Phật 如Như 來Lai 。 則tắc 其kỳ 人nhân 也dã 。 先tiên 乖quai 而nhi 後hậu 合hợp 者giả 。 歷lịch 代đại 君quân 王vương 未vị 體thể 極cực 之chi 主chủ 斯tư 其kỳ 流lưu 也dã 。 何hà 以dĩ 明minh 之chi 。 經Kinh 云vân 。 佛Phật 有hữu 自tự 然nhiên 神thần 妙diệu 之chi 法pháp 。 化hóa 物vật 以dĩ 權quyền 。 廣quảng 隨tùy 所sở 入nhập 。 或hoặc 為vi 靈linh 仙tiên 。 轉Chuyển 輪Luân 聖Thánh 帝Đế 。 或hoặc 為vi 卿khanh 相tương/tướng 。 國quốc 師sư 道Đạo 士sĩ 。 若nhược 此thử 之chi 倫luân 。 在tại 所sở 變biến 現hiện 。 諸chư 王vương 君quân 子tử 。 莫mạc 知tri 為vi 誰thùy 。 此thử 所sở 謂vị 合hợp 而nhi 後hậu 乖quai 者giả 也dã 。 或hoặc 有hữu 始thỉ 創sáng/sang 大đại 業nghiệp 。 而nhi 功công 化hóa 未vị 就tựu 。 迹tích 有hữu 參tham 差sai 。 故cố 所sở 受thọ 不bất 同đồng 。 或hoặc 期kỳ 功công 於ư 身thân 後hậu 。 或hoặc 顯hiển 應ưng 於ư 當đương 年niên 。 聖thánh 王vương 則tắc 之chi 而nhi 成thành 教giáo 者giả 。 亦diệc 不bất 可khả 稱xưng 算toán 。 雖tuy 抑ức 引dẫn 無vô 方phương 。 必tất 歸quy 塗đồ 有hữu 會hội 。 此thử 所sở 謂vị 乖quai 而nhi 後hậu 合hợp 者giả 也dã 。 若nhược 令linh 乖quai 而nhi 後hậu 合hợp 。 則tắc 擬nghĩ 步bộ 通thông 塗đồ 者giả 。 必tất 不bất 自tự 崖nhai 於ư 一nhất 揆quỹ 。 若nhược 令linh 先tiên 合hợp 而nhi 後hậu 乖quai 。 則tắc 釋Thích 迦Ca 之chi 與dữ 孔khổng 堯# 。 發phát 致trí 不bất 殊thù 。 斷đoạn 可khả 知tri 矣hĩ 。 是thị 故cố 自tự 乖quai 而nhi 求cầu 其kỳ 合hợp 。 則tắc 知tri 理lý 會hội 之chi 必tất 同đồng 自tự 合hợp 而nhi 求cầu 其kỳ 乖quai 。 則tắc 悟ngộ 體thể 極cực 之chi 多đa 方phương 。 但đãn 見kiến 形hình 者giả 之chi 所sở 不bất 兼kiêm 。 故cố 惑hoặc 眾chúng 塗đồ 而nhi 駭hãi 其kỳ 異dị 耳nhĩ 。 因nhân 茲tư 而nhi 觀quán 。 天thiên 地địa 之chi 道đạo 。 功công 盡tận 於ư 運vận 化hóa 。 帝đế 王vương 之chi 德đức 。 理lý 極cực 於ư 順thuận 通thông 。 若nhược 以dĩ 對đối 夫phu 獨độc 絕tuyệt 之chi 教giáo 。 不bất 變biến 之chi 宗tông 。 固cố 不bất 得đắc 同đồng 年niên 而nhi 語ngữ 其kỳ 優ưu 劣liệt 。 亦diệc 已dĩ 明minh 矣hĩ 。

形hình 盡tận 神thần 不bất 滅diệt 論luận (# 五ngũ )#

問vấn 曰viết 。 論luận 旨chỉ 以dĩ 化hóa 盡tận 為vi 至chí 極cực 。 故cố 造tạo 極cực 者giả 。 必tất 違vi 化hóa 而nhi 求cầu 宗tông 。 求cầu 宗tông 不bất 由do 於ư 順thuận 化hóa 。 是thị 以dĩ 引dẫn 歷lịch 代đại 君quân 王vương 。 使sử 同đồng 之chi 佛Phật 教giáo 令linh 體thể 極cực 之chi 至chí 以dĩ 權quyền 居cư 綂# 。 此thử 雅nhã 論luận 之chi 所sở 託thác 。 自tự 必tất 於ư 大đại 通thông 者giả 也dã 。 求cầu 之chi 實thật 當đương 。 理lý 則tắc 不bất 然nhiên 。 何hà 者giả 夫phu 稟bẩm 氣khí 極cực 於ư 一nhất 生sanh 生sanh 盡tận 則tắc 消tiêu 液dịch 而nhi 同đồng 無vô 。 神thần 雖tuy 妙diệu 物vật 。 故cố 是thị 隂# 陽dương 之chi 所sở 化hóa 耳nhĩ 。 既ký 化hóa 而nhi 為vi 生sanh 。 又hựu 化hóa 而nhi 為vi 死tử 。 既ký 聚tụ 而nhi 為vi 始thỉ 。 又hựu 散tán 而nhi 為vi 終chung 。 因nhân 此thử 而nhi 推thôi 。 固cố 知tri 神thần 形hình 俱câu 化hóa 。 原nguyên 無vô 異dị 綂# 。 精tinh 麤thô 一nhất 氣khí 。 始thỉ 終chung 同đồng 宅trạch 宅trạch 全toàn 。 則tắc 氣khí 聚tụ 而nhi 有hữu 靈linh 。 宅trạch 毀hủy 。 則tắc 氣khí 散tán 而nhi 照chiếu 滅diệt 。 散tán 則tắc 反phản 所sở 受thọ 於ư 天thiên 本bổn 。 滅diệt 則tắc 復phục 歸quy 於ư 無vô 物vật 。 反phản 覆phúc 終chung 窮cùng 。 皆giai 自tự 然nhiên 之chi 數số 耳nhĩ 。 孰thục 為vi 之chi 哉tai 。 若nhược 令linh 本bổn 異dị 則tắc 異dị 氣khí 數số 合hợp 合hợp 。 則tắc 同đồng 化hóa 。 亦diệc 為vi 神thần 之chi 處xứ 形hình 。 猶do 火hỏa 之chi 在tại 木mộc 。 其kỳ 生sanh 必tất 存tồn 。 其kỳ 毀hủy 必tất 滅diệt 。 形hình 離ly 則tắc 神thần 散tán 而nhi 罔võng 寄ký 。 木mộc 朽hủ 則tắc 火hỏa 寂tịch 而nhi 靡mĩ 託thác 。 理lý 之chi 然nhiên 矣hĩ 。 假giả 使sử 同đồng 異dị 之chi 分phần 。 昧muội 而nhi 難nạn/nan 明minh 。 有hữu 無vô 之chi 說thuyết 。 必tất 存tồn 乎hồ 聚tụ 散tán 。 聚tụ 散tán 。 氣khí 變biến 之chi 總tổng 名danh 。 萬vạn 化hóa 之chi 生sanh 滅diệt 。 故cố 莊trang 子tử 曰viết 。 人nhân 之chi 生sanh 。 氣khí 之chi 聚tụ 。 聚tụ 則tắc 為vi 生sanh 。 散tán 則tắc 為vi 死tử 。 若nhược 死tử 生sanh 為vi 彼bỉ 徒đồ 苦khổ 。 吾ngô 又hựu 何hà 患hoạn 。 古cổ 之chi 善thiện 言ngôn 道đạo 者giả 。 必tất 有hữu 以dĩ 得đắc 之chi 。 若nhược 果quả 然nhiên 邪tà 。 至chí 理lý 極cực 於ư 一nhất 生sanh 。 生sanh 盡tận 不bất 化hóa 。 義nghĩa 可khả 尋tầm 也dã 。

答đáp 曰viết 。

夫phu 神thần 者giả 。 何hà 邪tà 。 精tinh 極cực 而nhi 為vi 靈linh 者giả 也dã 。 精tinh 極cực 則tắc 非phi 卦# 象tượng 之chi 所sở 圖đồ 。 故cố 聖thánh 人nhân 以dĩ 妙diệu 物vật 而nhi 為vi 言ngôn 。 雖tuy 有hữu 上thượng 智trí 猶do 不bất 能năng 定định 其kỳ 體thể 狀trạng 窮cùng 其kỳ 幽u 致trí 。 而nhi 談đàm 者giả 以dĩ 常thường 識thức 生sanh 疑nghi 。 多đa 同đồng 自tự 亂loạn 其kỳ 為vi 誣vu 也dã 。 亦diệc 已dĩ 深thâm 矣hĩ 。 將tương 欲dục 言ngôn 之chi 。 是thị 乃nãi 言ngôn 夫phu 不bất 可khả 言ngôn 。 今kim 於ư 不bất 可khả 言ngôn 之chi 中trung 。 復phục 相tương/tướng 與dữ 而nhi 依y 稀# 神thần 也dã 者giả 。 圓viên 應ưng 無vô 生sanh 。 妙diệu 盡tận 無vô 名danh 。 感cảm 物vật 而nhi 動động 。 假giả 數số 而nhi 行hành 。 感cảm 物vật 而nhi 非phi 物vật 。 故cố 物vật 化hóa 而nhi 不bất 滅diệt 。 假giả 數số 而nhi 非phi 數số 。 故cố 數số 盡tận 而nhi 不bất 窮cùng 。 有hữu 情tình 。 則tắc 可khả 以dĩ 物vật 感cảm 。 有hữu 識thức 。 則tắc 可khả 以dĩ 數số 求cầu 。 數số 有hữu 精tinh 麤thô 。 故cố 其kỳ 性tánh 各các 異dị 。 智trí 有hữu 明minh 闇ám 。 故cố 其kỳ 照chiếu 不bất 同đồng 推thôi 此thử 而nhi 論luận 。 則tắc 知tri 化hóa 以dĩ 情tình 感cảm 神thần 以dĩ 化hóa 傳truyền 情tình 。 為vi 化hóa 之chi 母mẫu 神thần 為vi 情tình 之chi 根căn 。 情tình 有hữu 會hội 物vật 之chi 道đạo 。 神thần 有hữu [宴-女+六]# 移di 之chi 功công 。 但đãn 悟ngộ 徹triệt 者giả 反phản 本bổn 。 惑hoặc 理lý 者giả 逐trục 物vật 耳nhĩ 古cổ 之chi 論luận 道đạo 者giả 。 亦diệc 未vị 有hữu 所sở 同đồng 。 請thỉnh 引dẫn 而nhi 明minh 之chi 。 莊trang 子tử 發phát 玄huyền 旨chỉ 於ư 大đại 宗tông 曰viết 。 大đại 塊khối 勞lao 我ngã 以dĩ 生sanh 。 息tức 我ngã 以dĩ 死tử 。 又hựu 以dĩ 生sanh 為vi 人nhân 羇ki 。 死tử 為vi 反phản 真chân 。 此thử 所sở 謂vị 知tri 生sanh 為vi 大đại 患hoạn 。 以dĩ 無vô 生sanh 為vi 反phản 本bổn 者giả 也dã 。 文văn 子tử 稱xưng 黃hoàng 帝đế 之chi 言ngôn 曰viết 。 形hình 有hữu 靡mĩ 而nhi 神thần 不bất 化hóa 。 以dĩ 不bất 化hóa 乗# 化hóa 。 其kỳ 變biến 無vô 窮cùng 。 莊trang 子tử 亦diệc 云vân 。 持trì 犯phạm 人nhân 之chi 形hình 。 而nhi 猶do 喜hỷ 若nhược 人nhân 之chi 形hình 。 萬vạn 化hóa 而nhi 未vị 始thỉ 有hữu 極cực 。 此thử 所sở 謂vị 知tri 生sanh 不bất 盡tận 於ư 一nhất 化hóa 。 方phương 逐trục 物vật 而nhi 不bất 反phản 者giả 也dã 。 二nhị 子tử 之chi 論luận 。 雖tuy 未vị 究cứu 其kỳ 實thật 。 亦diệc 嘗thường 傍bàng 宗tông 而nhi 有hữu 聞văn 焉yên 。 論luận 者giả 不bất 尋tầm 無vô 方phương 生sanh 死tử 之chi 說thuyết 。 而nhi 惑hoặc 聚tụ 散tán 於ư 一nhất 化hóa 。 不bất 思tư 神thần 道đạo 有hữu 妙diệu 物vật 之chi 靈linh 。 而nhi 謂vị 精tinh 麤thô 同đồng 盡tận 。 不bất 亦diệc 悲bi 乎hồ 。 火hỏa 木mộc 之chi 喻dụ 。 原nguyên 自tự 聖thánh 典điển 。 失thất 其kỳ 流lưu 綂# 。 故cố 幽u 興hưng 莫mạc 尋tầm 。 微vi 言ngôn 遂toại 淪luân 於ư 常thường 教giáo 。 令linh 談đàm 者giả 資tư 之chi 以dĩ 成thành 疑nghi 。 向hướng 使sử 時thời 無vô 悟ngộ 宗tông 之chi 匠tượng 。 則tắc 不bất 知tri 有hữu 先tiên 覺giác 之chi 明minh 。 [宴-女+六]# 傳truyền 之chi 功công 。 沒một 世thế 靡mĩ 聞văn 。 何hà 者giả 。 夫phu 情tình 數số 相tương/tướng 感cảm 。 其kỳ 化hóa 無vô 端đoan 因nhân 緣duyên 密mật 搆câu 潛tiềm 相tương/tướng 傳truyền 寫tả 自tự 非phi 達đạt 觀quán 。 孰thục 識thức 其kỳ 變biến 。 自tự 非phi 達đạt 觀quán 。 孰thục 識thức 其kỳ 會hội 。 請thỉnh 為vi 論luận 者giả 。 驗nghiệm 之chi 以dĩ 實thật 。 火hỏa 之chi 傳truyền 於ư 薪tân 。 猶do 神thần 之chi 傳truyền 於ư 形hình 。 火hỏa 之chi 傳truyền 異dị 薪tân 猶do 神thần 之chi 傳truyền 異dị 形hình 前tiền 薪tân 非phi 後hậu 薪tân 則tắc 知tri 指chỉ 窮cùng 之chi 術thuật 妙diệu 前tiền 形hình 非phi 後hậu 形hình 則tắc 悟ngộ 情tình 數số 之chi 感cảm 深thâm 。 惑hoặc 者giả 見kiến 形hình 。 朽hủ 於ư 一nhất 生sanh 。 便tiện 以dĩ 謂vị 神thần 情tình 俱câu 喪táng 。 猶do 覩đổ 火hỏa 窮cùng 於ư 一nhất 木mộc 。 謂vị 終chung 期kỳ 都đô 盡tận 耳nhĩ 。 此thử 由do 從tùng 養dưỡng 生sanh 之chi 談đàm 。 非phi 遠viễn 尋tầm 其kỳ 類loại 者giả 也dã 。 就tựu 如Như 來Lai 論luận 。 假giả 令linh 神thần 形hình 俱câu 化hóa 。 始thỉ 自tự 天thiên 本bổn 。 愚ngu 智trí 資tư 生sanh 。 同đồng 稟bẩm 所sở 受thọ 。 問vấn 所sở 受thọ 者giả 。 為vi 受thọ 之chi 於ư 形hình 邪tà 。 為vi 受thọ 之chi 於ư 神thần 邪tà 。 若nhược 受thọ 之chi 於ư 形hình 。 凡phàm 在tại 有hữu 形hình 。 皆giai 化hóa 而nhi 為vi 神thần 矣hĩ 。 若nhược 受thọ 之chi 於ư 神thần 。 是thị 以dĩ 神thần 傳truyền 神thần 。 則tắc 丹đan 朱chu 與dữ 帝đế 堯# 齊tề 聖thánh 。 重trọng/trùng 華hoa 與dữ 瞽# [耳*叟]# 等đẳng 靈linh 。 其kỳ 可khả 然nhiên 乎hồ 。 其kỳ 可khả 然nhiên 乎hồ 。 如như 其kỳ 不bất 可khả 。 固cố 知tri [宴-女+六]# 緣duyên 之chi 搆câu 。 著trước 於ư 在tại 昔tích 。 明minh 闇ám 之chi 分phần 。 定định 於ư 形hình 初sơ 。 雖tuy 靈linh 均quân 善thiện 運vận 。 猶do 不bất 能năng 變biến 性tánh 之chi 自tự 然nhiên 。 况# 降giáng/hàng 茲tư 已dĩ 還hoàn 乎hồ 。 驗nghiệm 之chi 以dĩ 理lý 。 則tắc 微vi 言ngôn 而nhi 有hữu 徵trưng 。 効hiệu 之chi 以dĩ 事sự 。 可khả 無vô 惑hoặc 於ư 大Đại 道Đạo 。

論luận 成thành 。 後hậu 有hữu 退thoái 居cư 之chi 賓tân 。 步bộ 朗lãng 月nguyệt 而nhi 宵tiêu 遊du 。 相tương/tướng 與dữ 共cộng 集tập 法pháp 堂đường 因nhân 而nhi 問vấn 曰viết 。 敬kính 尋tầm 雅nhã 論luận 。 大đại 歸quy 可khả 見kiến 。 殆đãi 無vô 所sở 間gian 。 一nhất 日nhật 試thí 重trọng/trùng 研nghiên 究cứu 。 葢# 所sở 未vị 盡tận 。 亦diệc 少thiểu 許hứa 處xứ 耳nhĩ 。 意ý 以dĩ 為vi 沙Sa 門Môn 德đức 式thức 。 是thị 變biến 俗tục 之chi 殊thù 制chế 。 道đạo 家gia 之chi 名danh 器khí 。 施thí 於ư 君quân 親thân 。 固cố 宜nghi 略lược 於ư 形hình 敬kính 。 今kim 所sở 疑nghi 者giả 。 謂vị 甫phủ 創sáng/sang 難nạn/nan 就tựu 之chi 業nghiệp 。 遠viễn 期kỳ 化hóa 表biểu 之chi 功công 。 潛tiềm 澤trạch 無vô 現hiện 法pháp 之chi 効hiệu 。 來lai 報báo 玄huyền 而nhi 未vị 應ưng 。 乃nãi 今kim 王vương 公công 獻hiến 供cung 。 信tín 士sĩ 屈khuất 體thể 。 得đắc 無vô 坐tọa 受thọ 其kỳ 德đức 。 陷hãm 乎hồ 早tảo 計kế 之chi 累lũy/lụy/luy 。 虚# 沾triêm 其kỳ 惠huệ 。 貽# 夫phu 素tố 餐xan 之chi 譏cơ 邪tà 。 主chủ 人nhân 良lương 久cửu 。 乃nãi 應ưng 曰viết 。 請thỉnh 為vi 諸chư 賢hiền 。 近cận 取thủ 其kỳ 類loại 。 有hữu 人nhân 於ư 此thử 。 奉phụng 先tiên 時thời 命mạng 。 遠viễn 通thông 殊thù 方phương 九cửu 譯dịch 之chi 俗tục 。 問vấn 王vương 者giả 以dĩ 當đương 資tư 以dĩ 餱# 糧lương 。 錫tích 以dĩ 輿dư 服phục 不phủ 。

答đáp 曰viết 。

然nhiên 主chủ 人nhân 曰viết 。 類loại 可khả 尋tầm 矣hĩ 。 夫phu 稱xưng 沙Sa 門Môn 者giả 何hà 邪tà 。 謂vị 其kỳ 發phát 蒙mông 俗tục 之chi 幽u 昬# 。 啟khải 化hóa 表biểu 之chi 玄huyền 路lộ 。 方phương 將tương 以dĩ 兼kiêm 忘vong 之chi 道đạo 。 與dữ 天thiên 下hạ 同đồng 往vãng 。 使sử 希hy 高cao 者giả 挹ấp 其kỳ 遺di 風phong 。 潄# 流lưu 者giả 味vị 其kỳ 餘dư 津tân 。 若nhược 然nhiên 雖tuy 大đại 業nghiệp 未vị 就tựu 。 觀quán 其kỳ 超siêu 步bộ 之chi 跡tích 。 所sở 悟ngộ 固cố 已dĩ 弘hoằng 矣hĩ 。 然nhiên 則tắc 運vận 通thông 之chi 功công 。 資tư 存tồn 之chi 益ích 。 尚thượng 未vị 酬thù 其kỳ 始thỉ 誓thệ 之chi 心tâm 。 况# 答đáp 三tam 業nghiệp 之chi 勞lao 乎hồ 又hựu 斯tư 人nhân 者giả 。 形hình 雖tuy 有hữu 待đãi 情tình 無vô 近cận 寄ký 。 視thị 夫phu 四tứ 事sự 之chi 供cung 若nhược 蟭# 蚊văn 之chi 過quá 乎hồ 其kỳ 前tiền 者giả 耳nhĩ 濡nhu 沫mạt 之chi 惠huệ 。 復phục 焉yên 足túc 語ngữ 哉tai 。 眾chúng 賓tân 於ư 是thị 始thỉ 悟ngộ 。 [宴-女+六]# 塗đồ 以dĩ 開khai 轍triệt 為vi 功công 。 息tức 心tâm 以dĩ 淨tịnh 畢tất 為vi 道đạo 。 乃nãi 欣hân 然nhiên 怡di 襟khâm 。 詠vịnh 言ngôn 而nhi 退thoái 。 晉tấn 元nguyên 興hưng 三tam 年niên 歲tuế 次thứ 閼át 逢phùng 于vu 時thời 天thiên 子tử 蒙mông 塵trần 。 人nhân 百bách 其kỳ 憂ưu 。 凡phàm 我ngã 同đồng 志chí 。 僉thiêm 懷hoài 綴chuế 旒lưu 之chi 歎thán 。 故cố 因nhân 述thuật 斯tư 論luận 焉yên 。

明minh 報báo 應ứng 論luận (# 并tinh 問vấn )#

釋thích 慧tuệ 遠viễn (# 晉tấn )#

問vấn 曰viết 佛Phật 經Kinh 以dĩ 殺sát 生sanh 罪tội 重trọng 。 地địa 獄ngục 斯tư 罰phạt 。 冥minh 科khoa 幽u 司ty 。 應ưng 若nhược 影ảnh 響hưởng 。 余dư 有hữu 疑nghi 焉yên 。 何hà 者giả 。 夫phu 四tứ 大đại 之chi 體thể 。 即tức 地địa 水thủy 火hỏa 風phong 耳nhĩ 。 結kết 而nhi 成thành 身thân 。 以dĩ 為vi 神thần 宅trạch 。 寄ký 生sanh 栖tê 照chiếu 。 津tân 暢sướng 明minh 識thức 。 雖tuy 託thác 之chi 以dĩ 存tồn 。 而nhi 其kỳ 理lý 天thiên 絕tuyệt 。 豈khởi 唯duy 精tinh 麤thô 之chi 間gian 。 固cố 亦diệc 無vô 受thọ 傷thương 之chi 地địa 。 滅diệt 之chi 既ký 無vô 害hại 於ư 神thần 。 亦diệc 由do 滅diệt 天thiên 地địa 間gian 水thủy 火hỏa 耳nhĩ 。 又hựu 問vấn 萬vạn 物vật 之chi 心tâm 愛ái 欲dục 森sâm 繁phồn 。 但đãn 私tư 我ngã 有hữu 己kỷ 。 情tình 慮lự 之chi 深thâm 者giả 耳nhĩ 。 若nhược 因nhân 情tình 致trí 報báo 。 乗# 惑hoặc 生sanh 應ưng 。 則tắc 自tự 然nhiên 之chi 迹tích 順thuận 。 何hà 所sở 寄ký 哉tai 。

答đáp 曰viết 。

意ý 謂vị 此thử 二nhị 條điều 。 始thỉ 是thị 來lai 問vấn 之chi 關quan 鍵kiện 。 立lập 言ngôn 之chi 津tân 要yếu 。 津tân 要yếu 既ký 明minh 。 則tắc 羣quần 疑nghi 同đồng 釋thích 。 始thỉ 涉thiệp 之chi 流lưu 或hoặc 因nhân 茲tư 以dĩ 悟ngộ 。 可khả 謂vị 朗lãng 滯trệ 情tình 於ư 常thường 識thức 之chi 表biểu 。 發phát 奇kỳ 唱xướng 於ư 未vị 聞văn 。 然nhiên 佛Phật 教giáo 深thâm 玄huyền 。 微vi 言ngôn 難nạn/nan 辯biện 。 苟cẩu 未vị 綂# 夫phu 指chỉ 歸quy 。 亦diệc 焉yên 能năng 暢sướng 其kỳ 幽u 致trí 。 當đương 為vi 依y 傍bàng 大đại 宗tông 。 試thí 敘tự 所sở 懷hoài 。 推thôi 夫phu 四tứ 大đại 之chi 性tánh 。 以dĩ 明minh 受thọ 形hình 之chi 本bổn 則tắc 假giả 於ư 異dị 物vật 。 託thác 為vi 同đồng 體thể 生sanh 若nhược 遺di 塵trần 。 起khởi 滅diệt 一nhất 化hóa 。 此thử 則tắc 慧tuệ 觀quán 之chi 所sở 入nhập 。 智trí 忍nhẫn 之chi 所sở 遊du 也dã 。 於ư 是thị 乗# 去khứ 來lai 之chi 自tự 運vận 。 雖tuy 聚tụ 散tán 而nhi 非phi 我ngã 。 寓# 羣quần 形hình 於ư 大đại 夢mộng 。 實thật 處xứ 有hữu 而nhi 同đồng 無vô 。 豈khởi 復phục 有hữu 封phong 於ư 所sở 受thọ 有hữu 係hệ 於ư 所sở 戀luyến 哉tai 。 若nhược 斯tư 理lý 自tự 得đắc 於ư 心tâm 。 而nhi 外ngoại 物vật 未vị 悟ngộ 。 則tắc 悲bi 獨độc 善thiện 之chi 無vô 功công 。 感cảm 先tiên 覺giác 而nhi 興hưng 懷hoài 。 於ư 是thị 思tư 弘hoằng 道đạo 以dĩ 明minh 訓huấn 。 故cố 仁nhân 恕thứ 之chi 德đức 存tồn 焉yên 。 若nhược 彼bỉ 我ngã 同đồng 得đắc 。 心tâm 無vô 兩lưỡng 對đối 。 遊du 刃nhận 則tắc 泯mẫn 一nhất 玄huyền 觀quán 。 交giao 兵binh 則tắc 莫mạc 逆nghịch 相tương/tướng 。 遇ngộ 傷thương 之chi 豈khởi 唯duy 無vô 害hại 於ư 神thần 。 固cố 亦diệc 無vô 生sanh 可khả 殺sát 。 此thử 則tắc 文Văn 殊Thù 案án 劍kiếm 。 迹tích 逆nghịch 而nhi 道đạo 順thuận 。 雖tuy 復phục 終chung 日nhật 揮huy 戈qua 措thố 刃nhận 無vô 地địa 矣hĩ 。 若nhược 然nhiên 者giả 方phương 將tương 託thác 鼓cổ 舞vũ 以dĩ 盡tận 神thần 。 運vận 干can 鏚# 而nhi 成thành 化hóa 。 雖tuy 功công 被bị 猶do 無vô 賞thưởng 。 何hà 罪tội 罰phạt 之chi 有hữu 邪tà 。 若nhược 反phản 此thử 而nhi 尋tầm 其kỳ 源nguyên 。 則tắc 報báo 應ứng 可khả 得đắc 而nhi 明minh 。 推thôi 事sự 而nhi 求cầu 其kỳ 宗tông 。 則tắc 罪tội 罰phạt 可khả 得đắc 而nhi 論luận 矣hĩ 。 嘗thường 試thí 言ngôn 之chi 。 夫phu 因nhân 緣duyên 之chi 所sở 感cảm 。 變biến 化hóa 之chi 所sở 生sanh 。 豈khởi 不bất 由do 其kỳ 道đạo 哉tai 。 無vô 明minh 為vi 惑hoặc 網võng 之chi 淵uyên 。 貪tham 愛ái 為vi 眾chúng 累lũy/lụy/luy 之chi 府phủ 。 二nhị 理lý 俱câu 遊du 。 冥minh 為vi 神thần 用dụng 。 吉cát 凶hung 悔hối 吝lận 。 唯duy 此thử 之chi 動động 。 無vô 明minh 掩yểm 其kỳ 照chiếu 。 故cố 情tình 想tưởng 凝ngưng 滯trệ 於ư 外ngoại 物vật 。 貪tham 愛ái 流lưu 其kỳ 性tánh 。 故cố 四tứ 大đại 結kết 而nhi 成thành 形hình 。 形hình 結kết 。 則tắc 彼bỉ 我ngã 有hữu 封phong 。 情tình 滯trệ 則tắc 善thiện 惡ác 有hữu 主chủ 。 有hữu 封phong 於ư 彼bỉ 我ngã 則tắc 私tư 其kỳ 身thân 而nhi 身thân 不bất 忘vong 。 有hữu 主chủ 於ư 善thiện 惡ác 。 則tắc 戀luyến 其kỳ 生sanh 而nhi 生sanh 不bất 絕tuyệt 。 於ư 是thị 甘cam 寢tẩm 大đại 夢mộng 。 昬# 於ư 同đồng 迷mê 。 抱bão 疑nghi 長trường 夜dạ 。 所sở 存tồn 唯duy 著trước 。 是thị 故cố 失thất 得đắc 相tương/tướng 推thôi 。 禍họa 福phước 相tương/tướng 襲tập 惡ác 積tích 而nhi 天thiên 殃ương 自tự 至chí 。 罪tội 成thành 則tắc 地địa 獄ngục 斯tư 罰phạt 。 此thử 乃nãi 必tất 然nhiên 之chi 數số 。 無vô 所sở 容dung 疑nghi 矣hĩ 。 何hà 者giả 會hội 之chi 有hữu 本bổn 。 則tắc 理lý 自tự [宴-女+六]# 對đối 。 兆triệu 之chi 雖tuy 微vi 。 勢thế 極cực 則tắc 發phát 。 是thị 故cố 心tâm 以dĩ 善thiện 惡ác 為vi 形hình 聲thanh 。 報báo 以dĩ 罪tội 福phước 為vi 影ảnh 響hưởng 。 本bổn 以dĩ 情tình 感cảm 而nhi 應ưng 自tự 來lai 。 豈khởi 有hữu 幽u 司ty 。 由do 御ngự 失thất 其kỳ 道đạo 也dã 。 然nhiên 則tắc 罪tội 福phước 之chi 應ưng 。 唯duy 其kỳ 所sở 感cảm 。 感cảm 之chi 而nhi 然nhiên 。 故cố 謂vị 之chi 自tự 然nhiên 。 自tự 然nhiên 者giả 即tức 我ngã 之chi 影ảnh 響hưởng 耳nhĩ 。 於ư 夫phu 主chủ 宰tể 。 復phục 何hà 功công 哉tai 。 請thỉnh 尋tầm 來lai 問vấn 之chi 要yếu 。 而nhi 驗nghiệm 之chi 於ư 實thật 。 難nạn/nan 旨chỉ 全toàn 許hứa 。 地địa 水thủy 火hỏa 風phong 。 結kết 而nhi 成thành 身thân 。 以dĩ 為vi 神thần 宅trạch 。 此thử 即tức 宅trạch 有hữu 主chủ 矣hĩ 。 問vấn 主chủ 之chi 居cư 宅trạch 有hữu 情tình 邪tà 無vô 情tình 邪tà 若nhược 云vân 無vô 情tình 。 則tắc 四tứ 大đại 之chi 結kết 。 非phi 主chủ 宅trạch 之chi 所sở 感cảm 。 若nhược 以dĩ 感cảm 不bất 由do 主chủ 。 故cố 處xứ 不bất 以dĩ 情tình 。 則tắc 神thần 之chi 居cư 宅trạch 無vô 情tình 。 無vô 痛thống 癢dạng 之chi 知tri 。 神thần 既ký 無vô 知tri 。 宅trạch 又hựu 無vô 痛thống 癢dạng 以dĩ 接tiếp 物vật 。 則tắc 是thị 伐phạt 卉hủy 剪tiễn 林lâm 之chi 喻dụ 。 無vô 明minh 於ư 義nghĩa 。 若nhược 果quả 有hữu 情tình 。 四tứ 大đại 之chi 結kết 。 是thị 主chủ 之chi 所sở 感cảm 也dã 。 若nhược 以dĩ 感cảm 由do 於ư 主chủ 故cố 處xứ 必tất 以dĩ 情tình 則tắc 神thần 之chi 居cư 宅trạch 不bất 得đắc 無vô 痛thống 癢dạng 之chi 知tri 神thần 既ký 有hữu 知tri 宅trạch 又hựu 受thọ 痛thống 癢dạng 以dĩ 接tiếp 物vật 固cố 不bất 得đắc 同đồng 天thiên 地địa 間gian 水thủy 火hỏa 風phong 明minh 矣hĩ 因nhân 茲tư 以dĩ 談đàm 。 夫phu 神thần 形hình 雖tuy 殊thù 相tương/tướng 與dữ 而nhi 化hóa 內nội 外ngoại 誠thành 異dị 渾hồn 為vi 一nhất 體thể 自tự 非phi 達đạt 觀quán 孰thục 得đắc 其kỳ 際tế 邪tà 苟cẩu 未vị 之chi 得đắc 則tắc 愈dũ 久cửu 愈dũ 迷mê 耳nhĩ 凡phàm 稟bẩm 形hình 受thọ 命mạng 。 莫mạc 不bất 盡tận 然nhiên 也dã 。 受thọ 之chi 既ký 然nhiên 。 各các 以dĩ 私tư 戀luyến 為vi 滯trệ 。 滯trệ 根căn 不bất 拔bạt 。 則tắc 生sanh 理lý 彌di 固cố 愛ái 源nguyên 不bất 除trừ 。 則tắc 保bảo 之chi 亦diệc 深thâm 設thiết 一nhất 理lý 逆nghịch 情tình 使sử 方phương 寸thốn 迷mê 亂loạn 而nhi 况# 舉cử 體thể 都đô 亡vong 乎hồ 。 是thị 故cố 同đồng 逆nghịch 相tương/tướng 乗# 。 共cộng 生sanh 讐thù 隙khích 。 禍họa 心tâm 未vị [宴-女+六]# 。 則tắc 構# 怨oán 不bất 息tức 。 縱túng/tung 復phục 悅duyệt 畢tất 受thọ 惱não 。 情tình 無vô 遺di 憾hám 。 形hình 聲thanh 既ký 著trước 則tắc 影ảnh 響hưởng 自tự 彰chương 。 理lý 無vô 先tiên 期kỳ 。 數số 合hợp 使sử 然nhiên 也dã 。 雖tuy 欲dục 逃đào 之chi 。 其kỳ 可khả 得đắc 乎hồ 。 此thử 則tắc 因nhân 情tình 致trí 報báo 。 乗# 感cảm 生sanh 應ưng 。 但đãn 立lập 言ngôn 之chi 旨chỉ 本bổn 異dị 。 故cố 其kỳ 會hội 不bất 同đồng 耳nhĩ 。

問vấn 曰viết 。 若nhược 以dĩ 物vật 情tình 重trọng/trùng 。 生sanh 不bất 可khả 致trí 喪táng 。 則tắc 生sanh 情tình 之chi 由do 。 私tư 戀luyến 之chi 惑hoặc 耳nhĩ 。 宜nghi 朗lãng 以dĩ 達đạt 觀quán 。 曉hiểu 以dĩ 大đại 方phương 。 豈khởi 得đắc 就tựu 其kỳ 迷mê 滯trệ 。 以dĩ 為vi 報báo 應ứng 之chi 對đối 哉tai 。

答đáp 曰viết 。

夫phu 事sự 起khởi 必tất 由do 於ư 心tâm 報báo 應ứng 必tất 由do 於ư 事sự 。 是thị 故cố 自tự 報báo 以dĩ 觀quán 事sự 。 而nhi 事sự 可khả 變biến 。 舉cử 事sự 以dĩ 責trách 心tâm 。 而nhi 心tâm 可khả 反phản 。 推thôi 此thử 而nhi 言ngôn 。 則tắc 知tri 聖thánh 人nhân 因nhân 其kỳ 迷mê 滯trệ 以dĩ 明minh 。 報báo 應ứng 之chi 對đối 。 不bất 就tựu 其kỳ 迷mê 滯trệ 以dĩ 為vi 報báo 應ứng 之chi 對đối 也dã 。 何hà 者giả 。 人nhân 之chi 難nan 悟ngộ 其kỳ 日nhật 固cố 久cửu 是thị 以dĩ 佛Phật 教giáo 本bổn 其kỳ 所sở 由do 而nhi 訓huấn 必tất 有hữu 漸tiệm 知tri 久cửu 習tập 不bất 可khả 頓đốn 廢phế 。 故cố 先tiên 示thị 之chi 以dĩ 罪tội 福phước 罪tội 福phước 不bất 可khả 都đô 忘vong 。 故cố 使sử 權quyền 其kỳ 輕khinh 重trọng 。 輕khinh 重trọng 權quyền 於ư 罪tội 福phước 。 則tắc 驗nghiệm 善thiện 惡ác 以dĩ 宅trạch 心tâm 善thiện 惡ác 滯trệ 於ư 私tư 戀luyến 。 則tắc 推thôi 我ngã 以dĩ 通thông 物vật 二nhị 理lý 兼kiêm 弘hoằng 。 情tình 無vô 所sở 係hệ 。 故cố 能năng 尊tôn 賢hiền 容dung 眾chúng 。 恕thứ 己kỷ 施thí 安an 遠viễn 尋tầm 影ảnh 響hưởng 之chi 報báo 。 以dĩ 釋thích 往vãng 復phục 之chi 迷mê 。 迷mê 情tình 既ký 釋thích 然nhiên 後hậu 大đại 方phương 之chi 言ngôn 可khả 曉hiểu 。 保bảo 生sanh 之chi 累lũy/lụy/luy 可khả 絕tuyệt 夫phù 生sanh 累lũy/lụy/luy 者giả 雖tuy 中trung 賢hiền 猶do 未vị 得đắc 豈khởi 常thường 滯trệ 之chi 所sở 達đạt 哉tai 。

三tam 報báo 論luận

釋thích 慧tuệ 遠viễn (# 晉tấn )#

經kinh 說thuyết 業nghiệp 有hữu 三tam 報báo 。 一nhất 曰viết 現hiện 報báo 。 二nhị 曰viết 生sanh 報báo 。 三tam 曰viết 後hậu 報báo 現hiện 報báo 者giả 。 善thiện 惡ác 始thỉ 於ư 此thử 身thân 。 即tức 此thử 身thân 受thọ 。 生sanh 報báo 者giả 來lai 生sanh 便tiện 受thọ 。 後hậu 報báo 者giả 。 或hoặc 經kinh 二nhị 生sanh 三tam 生sanh 。 百bách 生sanh 千thiên 生sanh 。 然nhiên 後hậu 乃nãi 受thọ 。 受thọ 之chi 無vô 主chủ 。 必tất 由do 於ư 心tâm 心tâm 無vô 定định 司ty 。 感cảm 事sự 而nhi 應ưng 。 應ưng 有hữu 遲trì 速tốc 。 故cố 報báo 有hữu 先tiên 後hậu 。 先tiên 後hậu 雖tuy 異dị 。 咸hàm 隨tùy 所sở 遇ngộ 而nhi 為vi 對đối 。 對đối 有hữu 強cường 弱nhược 故cố 輕khinh 重trọng 不bất 同đồng 。 斯tư 乃nãi 自tự 然nhiên 之chi 賞thưởng 罰phạt 。 三tam 報báo 之chi 大đại 略lược 也dã 。 非phi 夫phu 通thông 才tài 達đạt 識thức 。 入nhập 要yếu 之chi 明minh 。 罕# 得đắc 其kỳ 門môn 。 降giáng/hàng 茲tư 已dĩ 還hoàn 。 或hoặc 有hữu 始thỉ 涉thiệp 大đại 方phương 。 以dĩ 先tiên 悟ngộ 為vi 蓍thi 龜quy 。 博bác 綜tống 內nội 籍tịch 。 反phản 三tam 隅ngung 於ư 未vị 聞văn 。 師sư 友hữu 仁nhân 匠tượng 。 習tập 以dĩ 移di 性tánh 者giả 。 差sai 可khả 得đắc 而nhi 言ngôn 。 請thỉnh 試thí 論luận 之chi 。 夫phu 善thiện 惡ác 之chi 興hưng 。 由do 其kỳ 有hữu 漸tiệm 。 漸tiệm 以dĩ 之chi 極cực 。 則tắc 有hữu 九cửu 品phẩm 之chi 論luận 。 凡phàm 在tại 九cửu 品phẩm 。 非phi 其kỳ 現hiện 報báo 之chi 所sở 攝nhiếp 。 然nhiên 則tắc 現hiện 報báo 絕tuyệt 夫phu 常thường 類loại 可khả 知tri 。 類loại 非phi 九cửu 品phẩm 。 則tắc 非phi 三tam 報báo 之chi 所sở 攝nhiếp 。 何hà 者giả 。 若nhược 利lợi 害hại 交giao 於ư 目mục 前tiền 。 而nhi 頓đốn 相tương/tướng 傾khuynh 奪đoạt 。 神thần 機cơ 自tự 運vận 。 不bất 待đãi 慮lự 而nhi 發phát 。 發phát 不bất 待đãi 慮lự 則tắc 報báo 。 不bất 旋toàn 踵chủng 而nhi 應ưng 此thử 現hiện 報báo 之chi 一nhất 隅ngung 。 絕tuyệt 夫phu 九cửu 品phẩm 者giả 也dã 。 又hựu 三tam 業nghiệp 殊thù 體thể 自tự 同đồng 有hữu 定định 報báo 。 定định 則tắc 時thời 來lai 必tất 受thọ 。 非phi 祈kỳ 禱đảo 之chi 所sở 移di 。 智trí 力lực 之chi 所sở 免miễn 也dã 。 將tương 推thôi 而nhi 極cực 之chi 。 則tắc 義nghĩa 深thâm 數số 廣quảng 。 不bất 可khả 詳tường 究cứu 。 故cố 略lược 而nhi 言ngôn 之chi 。 相tương/tướng 參tham 。 懷hoài 佛Phật 教giáo 者giả 。 以dĩ 有hữu 得đắc 之chi 。 世thế 或hoặc 有hữu 積tích 善thiện 而nhi 殃ương 集tập 。 或hoặc 有hữu 凶hung 邪tà 而nhi 致trí 慶khánh 。 此thử 皆giai 現hiện 業nghiệp 未vị 就tựu 。 而nhi 前tiền 行hành 始thỉ 應ưng 。 故cố 曰viết 禎# 祥tường 遇ngộ 禍họa 。 妖yêu 孽nghiệt 見kiến 福phước 。 疑nghi 似tự 之chi 嫌hiềm 。 於ư 是thị 乎hồ 在tại 。 何hà 以dĩ 謂vị 之chi 。 然nhiên 或hoặc 有hữu 欲dục 匡khuông 主chủ 救cứu 時thời 。 道đạo 濟tế 生sanh 民dân 。 擬nghĩ 步bộ 高cao 蹟# 。 志chí 在tại 立lập 功công 。 而nhi 大đại 業nghiệp 中trung 傾khuynh 。 天thiên 殃ương 頓đốn 集tập 。 或hoặc 有hữu 棲tê 遲trì 衡hành 門môn 。 無vô 悶muộn 於ư 世thế 。 以dĩ 安an 步bộ 為vi 輿dư 。 優ưu 遊du 卒tuất 歲tuế 。 而nhi 時thời 來lai 無vô 妄vọng 。 運vận 非phi 所sở 遇ngộ 。 世thế 道đạo 交giao 淪luân 于vu 其kỳ 閒gian/nhàn 習tập 。 或hoặc 有hữu 名danh 冠quan 四tứ 科khoa 。 道đạo 在tại 入nhập 室thất 。 全toàn 愛ái 體thể 仁nhân 。 慕mộ 上thượng 善thiện 以dĩ 進tiến 德đức 。 若nhược 斯tư 人nhân 也dã 。 含hàm 沖# 和hòa 而nhi 納nạp 疾tật 。 履lý 信tín 順thuận 而nhi 夭yểu 年niên 。 此thử 皆giai 立lập 功công 立lập 德đức 之chi 舛suyễn 變biến 。 疑nghi 嫌hiềm 之chi 所sở 以dĩ 生sanh 也dã 。 大đại 義nghĩa 既ký 明minh 。 宜nghi 尋tầm 其kỳ 對đối 。 對đối 各các 有hữu 本bổn 。 待đãi 感cảm 而nhi 發phát 。 逆nghịch 順thuận 雖tuy 殊thù 。 其kỳ 揆quỹ 一nhất 耳nhĩ 。 何hà 者giả 。 倚ỷ 伏phục 之chi 契khế 。 定định 於ư 在tại 昔tích 。 冥minh 符phù 告cáo 命mạng 。 潛tiềm 相tương/tướng 廻hồi 換hoán 。 故cố 令linh 禍họa 福phước 之chi 氣khí 。 交giao 謝tạ 於ư 六lục 府phủ 。 善thiện 惡ác 之chi 報báo 。 舛suyễn 互hỗ 而nhi 兩lưỡng 行hành 。 是thị 使sử 事sự 應ưng 之chi 際tế 。 愚ngu 智trí 同đồng 惑hoặc 。 謂vị 積tích 善thiện 之chi 無vô 慶khánh 。 積tích 惡ác 之chi 無vô 殃ương 。 感cảm 神thần 明minh 而nhi 悲bi 所sở 遇ngộ 。 慨khái 天thiên 殃ương 之chi 於ư 善thiện 人nhân 。 咸hàm 謂vị 名danh 教giáo 之chi 書thư 。 無vô 宗tông 於ư 上thượng 。 遂toại 使sử 大Đại 道Đạo 翳ế 於ư 小tiểu 成thành 。 以dĩ 正chánh 言ngôn 為vi 善thiện 誘dụ 。 應ưng 心tâm 求cầu 實thật 。 必tất 至chí 理lý 之chi 無vô 。 此thử 原nguyên 其kỳ 所sở 由do 。 由do 世thế 典điển 以dĩ 一nhất 生sanh 為vi 限hạn 不bất 明minh 其kỳ 外ngoại 。 其kỳ 外ngoại 未vị 明minh 。 故cố 尋tầm 理lý 者giả 。 自tự 畢tất 於ư 視thị 聽thính 之chi 內nội 此thử 先tiên 王vương 即tức 民dân 心tâm 而nhi 通thông 其kỳ 分phần/phân 。 以dĩ 耳nhĩ 目mục 為vi 關quan 鍵kiện 者giả 也dã 。 如như 今kim 合hợp 內nội 外ngoại 之chi 道đạo 。 以dĩ 求cầu 弘hoằng 教giáo 之chi 情tình 。 則tắc 知tri 理lý 會hội 之chi 必tất 同đồng 。 不bất 惑hoặc 眾chúng 塗đồ 而nhi 駭hãi 其kỳ 異dị 。 若nhược 能năng 覽lãm 三tam 報báo 以dĩ 觀quán 窮cùng 通thông 之chi 分phần 。 則tắc 尼ni 父phụ 之chi 不bất 答đáp 仲trọng 由do 。 顏nhan 冉nhiễm 對đối 聖thánh 喆# 而nhi 如như 愚ngu 。 皆giai 可khả 知tri 矣hĩ 。 亦diệc 有hữu 緣duyên 起khởi 而nhi 緣duyên 生sanh 。 法pháp 雖tuy 預dự 入nhập 諦đế 之chi 明minh 。 而nhi 遺di 愛ái 未vị 忘vong 猶do 以dĩ 三tam 報báo 為vi 華hoa 苑uyển 。 或hoặc 躍dược 而nhi 未vị 離ly 于vu 淵uyên 者giả 也dã 。 推thôi 此thử 以dĩ 觀quán 則tắc 知tri 有hữu 方phương 外ngoại 之chi 賓tân 。 服phục 膺ưng 妙diệu 法Pháp 。 洗tẩy 心tâm 聖thánh 門môn 。 一nhất 詣nghệ 之chi 感cảm 。 超siêu 登đăng 上thượng 位vị 。 如như 斯tư 倫luân 匹thất 。 宿túc 殃ương 雖tuy 積tích 功công 不bất 在tại 治trị 。 理lý 自tự 安an 消tiêu 。 非phi 三tam 報báo 之chi 所sở 及cập 。 因nhân 茲tư 而nhi 言ngôn 。 佛Phật 經Kinh 所sở 以dĩ 越việt 名danh 教giáo 。 絕tuyệt 九cửu 流lưu 者giả 。 豈khởi 不bất 以dĩ 疎sơ 神thần 達đạt 要yếu 。 陶đào 鑄chú 靈linh 府phủ 。 窮cùng 源nguyên 盡tận 化hóa 。 鏡kính 萬vạn 象tượng 於ư 無vô 象tượng 者giả 也dã 。

唯duy 出xuất 世thế 可khả 以dĩ 超siêu 越việt 三tam 報báo 。

西tây 方phương 辭từ 體thể 論luận

鳩Cưu 摩Ma 羅La 什Thập 。 (# 後hậu 秦tần )#

天Thiên 竺Trúc 國quốc 俗tục 。 甚thậm 重trọng 文văn 製chế 。 其kỳ 宮cung 商thương 體thể 韻vận 。 以dĩ 入nhập 絃huyền 為vi 善thiện 。 凡phàm 覲cận 國quốc 王vương 。 必tất 有hữu 讚tán 德đức 見kiến 佛Phật 之chi 儀nghi 。 以dĩ 歌ca 歎thán 為vi 貴quý 。 經kinh 中trung 偈kệ 頌tụng 。 皆giai 其kỳ 式thức 也dã 。 但đãn 改cải 梵Phạm 為vi 秦tần 。 失thất 其kỳ 藻tảo 蔚úy 。 雖tuy 得đắc 大đại 意ý 。 殊thù 隔cách 文văn 體thể 。 有hữu 似tự 嚼tước 飯phạn 與dữ 人nhân 。 非phi 徒đồ 失thất 味vị 。 乃nãi 令linh 嘔# 噦uyết 也dã 。

(# 沙Sa 門Môn 慧tuệ 叡duệ 才tài 識thức 高cao 明minh 常thường 隨tùy 什thập 傳truyền 寫tả 什thập 每mỗi 為vi 叡duệ 論luận 西tây 方phương 辭từ 體thể 商thương 略lược 同đồng 異dị )# 。

釋thích 駮# 論luận (# 并tinh 序tự )#

釋thích 道đạo 恆hằng (# 後hậu 秦tần )#

晉tấn 義nghĩa 熈# 之chi 年niên 。 如như 聞văn 江giang 左tả 袁viên 何hà 二nhị 賢hiền 。 並tịnh 商thương 略lược 治trị 道đạo 。 諷phúng 刺thứ 時thời 政chánh 。 雖tuy 未vị 覩đổ 其kỳ 文văn 。 意ý 者giả 似tự 依y 傍bàng 韓# 非phi 五ngũ 蠧đố 之chi 篇thiên 。 遂toại 譏cơ 世thế 之chi 闕khuyết 。 發phát 五ngũ 橫hoạnh/hoành 之chi 論luận 。 而nhi 沙Sa 門Môn 無vô 事sự 猥ổi 落lạc 其kỳ 例lệ 。 余dư 恐khủng 眩huyễn 曜diệu 時thời 情tình 。 永vĩnh 淪luân 邪tà 惑hoặc 。 不bất 勝thắng 憤phẫn 惋oản 之chi 至chí 。 故cố 設thiết 賓tân 主chủ 之chi 論luận 。 以dĩ 釋thích 之chi 。

有hữu 東đông 京kinh 束thúc 教giáo 君quân 子tử 。 詰cật 於ư 西tây 鄙bỉ 慠ngạo 散tán 野dã 人nhân 曰viết 。 僕bộc 曾tằng 預dự 聞văn 佛Phật 法Pháp 沖# 邃thúy 。 非phi 名danh 教giáo 所sở 議nghị 。 道đạo 風phong 玄huyền 遠viễn 。 非phi 器khí 象tượng 所sở 擬nghĩ 。 清thanh 虚# 簡giản 勝thắng 。 非phi 近cận 識thức 所sở 關quan 。 妙diệu 絕tuyệt 羣quần 有hữu 。 非phi 常thường 情tình 所sở 測trắc 。 故cố 每mỗi 為vi 時thời 君quân 之chi 所sở 遵tuân 崇sùng 。 貴quý 達đạt 之chi 所sở 欽khâm 仰ngưỡng 。 於ư 是thị 眾chúng 庶thứ 朋bằng 契khế 。 雷lôi 同đồng 奔bôn 向hướng 。 咸hàm 共cộng 嗟ta 咏# 。 稱xưng 述thuật 其kỳ 美mỹ 云vân 。 若nhược 染nhiễm 漬tí 風phong 流lưu 。 則tắc 精tinh 義nghĩa 入nhập 微vi 。 研nghiên 究cứu 理lý 味vị 。 則tắc 妙diệu 契khế 神thần 用dụng 。 澡táo 塵trần 垢cấu 於ư 胸hung 心tâm 。 脫thoát 桎trất 梏cốc 於ư 形hình 表biểu 。 超siêu 俗tục 累lũy/lụy/luy 於ư 籠lung 樊phàn 。 邈mạc 世thế 務vụ 而nhi 高cao 蹈đạo 。 論luận 真chân 素tố 。 則tắc 夷di 齊tề 無vô 以dĩ 踰du 其kỳ 操thao 。 遺di 榮vinh 寵sủng 則tắc 巢sào 許hứa 無vô 以dĩ 過quá 其kỳ 志chí 。 味vị 玄huyền 旨chỉ 。 則tắc 顏nhan 冉nhiễm 無vô 以dĩ 參tham 其kỳ 風phong 。 去khứ 紛phân 穢uế 。 則tắc 松tùng 喬kiều 無vô 以dĩ 比tỉ 其kỳ 潔khiết 。 信tín 如như 所sở 談đàm 。 則tắc 義nghĩa 無vô 間gian 然nhiên 矣hĩ 。 但đãn 今kim 觀quán 諸chư 沙Sa 門Môn 。 通thông 非phi 其kỳ 才tài 羣quần 居cư 猥ổi 雜tạp 。 未vị 見kiến 秀tú 異dị 。 混hỗn 若nhược 涇kính 渭# 渾hồn 波ba 泯mẫn 若nhược 薰huân 蕕# 同đồng 篋khiếp 。 若nhược 源nguyên 清thanh 。 則tắc 津tân 流lưu 應ưng 鮮tiên 。 根căn 深thâm 。 則tắc 條điều 穎# 必tất 茂mậu 。 考khảo 其kỳ 言ngôn 行hạnh 而nhi 始thỉ 終chung 不bất 倫luân 。 究cứu 其kỳ 本bổn 末mạt 。 幾kỷ 有hữu 無vô 校giáo 。 僕bộc 之chi 所sở 以dĩ 致trí 怪quái 。 良lương 由do 於ư 此thử 。 如như 皇hoàng 帝đế 之chi 忘vong 智trí 據cứ 梁lương 之chi 失thất 力lực 。 皆giai 在tại 罏# 錘chùy 之chi 間gian 。 陶đào 鑄chú 以dĩ 成thành 聖thánh 者giả 。 苟cẩu 道đạo 不bất 虚# 行hành 。 才tài 必tất 應ứng 器khí 。 然nhiên 沙Sa 門Môn 既ký 出xuất 家gia 離ly 俗tục 。 高cao 尚thượng 其kỳ 志chí 。 違vi 天thiên 屬thuộc 之chi 親thân 。 捨xả 榮vinh 華hoa 之chi 重trọng/trùng 。 毀hủy 形hình 好hảo/hiếu 之chi 餙# 守thủ 清thanh 節tiết 之chi 禁cấm 。 研nghiên 心tâm 唯duy 理lý 。 屬thuộc 己kỷ 唯duy 法pháp 。 投đầu 足túc 而nhi 安an 。 蔬# 食thực 而nhi 巳tị 。 使sử 德đức 行hạnh 卓trác 然nhiên 。 為vi 時thời 宗tông 仰ngưỡng 。 儀nghi 容dung 雝# 肅túc 。 為vi 物vật 軌quỹ 則tắc 。 然nhiên 觸xúc 事sự 蔑miệt 然nhiên 。 無vô 一nhất 可khả 採thải 。 何hà 其kỳ 栖tê 託thác 高cao 遠viễn 。 而nhi 業nghiệp 尚thượng 鄙bỉ 近cận 。 至chí 於ư 營doanh 求cầu 孜tư 汲cấp 。 無vô 暫tạm 寧ninh 息tức 。 或hoặc 墾khẩn 殖thực 田điền 圃phố 。 與dữ 農nông 夫phu 齊tề 流lưu 。 或hoặc 商thương 旅lữ 博bác 易dị 。 與dữ 眾chúng 人nhân 競cạnh 利lợi 或hoặc 矜căng 恃thị 醫y 道đạo 輕khinh 作tác 寒hàn 暑thử 。 或hoặc 機cơ 巧xảo 異dị 端đoan 。 以dĩ 濟tế 生sanh 業nghiệp 。 或hoặc 占chiêm 相tướng 孤cô 虚# 妄vọng 論luận 吉cát 凶hung 。 或hoặc 詭quỷ 道đạo 假giả 權quyền 要yếu 射xạ 時thời 意ý 。 或hoặc 聚tụ 畜súc 委ủy 積tích 。 頥# 養dưỡng 有hữu 餘dư 。 或hoặc 指chỉ 掌chưởng 空không 談đàm 。 坐tọa 食thực 百bá 姓tánh 。 斯tư 皆giai 德đức 不bất 稱xưng 服phục 。 行hành 多đa 違vi 法pháp 。 雖tuy 暫tạm 有hữu 一nhất 善thiện 。 亦diệc 何hà 足túc 以dĩ 標tiêu 高cao 勝thắng 之chi 美mỹ 哉tai 。 自tự 可khả 廢phế 之chi 。 以dĩ 一nhất 風phong 俗tục 。 此thử 皆giai 無vô 益ích 於ư 時thời 。 政chánh 有hữu 損tổn 於ư 治trị 道đạo 。 是thị 執chấp 法pháp 者giả 之chi 所sở 深thâm 疾tật 。 有hữu 國quốc 者giả 之chi 所sở 大đại 患hoạn 。 且thả 世thế 有hữu 五ngũ 橫hoạnh/hoành 。 而nhi 沙Sa 門Môn 處xứ 其kỳ 一nhất 焉yên 。 何hà 以dĩ 明minh 之chi 。 乃nãi 大đại 設thiết 方phương 便tiện 。 鼓cổ 動động 愚ngu 俗tục 。 一nhất 則tắc 誘dụ 喻dụ 。 一nhất 則tắc 迫bách 脅hiếp 。 云vân 行hành 惡ác 必tất 有hữu 累lũy 劫kiếp 之chi 殃ương 。 修tu 善thiện 便tiện 有hữu 無vô 窮cùng 之chi 慶khánh 。 論luận 罪tội 則tắc 有hữu 幽u [宴-女+六]# 之chi 伺tứ 。 語ngữ 福phước 則tắc 有hữu 神thần 明minh 之chi 祐hựu 。 敦đôn 厲lệ 引dẫn 導đạo 勸khuyến 。 行hành 人nhân 所sở 不bất 能năng 行hành 逼bức 強cường/cưỡng 切thiết 勒lặc 勉miễn 為vi 人nhân 。 所sở 不bất 能năng 為vi 。 上thượng 減giảm 父phụ 母mẫu 之chi 養dưỡng 。 下hạ 損tổn 妻thê 孥# 之chi 分phần 。 會hội 同đồng 盡tận 餚hào 饍thiện 之chi 甘cam 。 寺tự 廟miếu 極cực 壯tráng 麗lệ 之chi 美mỹ 。 割cát 生sanh 民dân 之chi 珍trân 玩ngoạn 。 崇sùng 無vô 用dụng 之chi 虚# 費phí 。 罄khánh 私tư 家gia 之chi 年niên 儲trữ 。 闕khuyết 軍quân 國quốc 之chi 資tư 實thật 張trương 空không 聲thanh 於ư 將tương 來lai 。 圖đồ 無vô 象tượng 於ư 未vị 兆triệu 。 聽thính 其kỳ 言ngôn 。 則tắc 洋dương 洋dương 而nhi 盈doanh 耳nhĩ 。 觀quán 其kỳ 容dung 。 則tắc 落lạc 落lạc 而nhi 滿mãn 目mục 。 考khảo 現hiện 事sự 以dĩ 求cầu 徵trưng 。 並tịnh 未vị 見kiến 其kỳ 驗nghiệm 。 真chân 所sở 謂vị 繫hệ 影ảnh 捕bộ 風phong 。 莫mạc 知tri 端đoan 緒tự 。 亮lượng 僕bộc 情tình 之chi 所sở 未vị 安an 。 有hữu 識thức 者giả 之chi 所sở 巨cự 惑hoặc 。 若nhược 有hữu 嘉gia 信tín 。 請thỉnh 承thừa 下hạ 風phong 。 脫thoát 有hữu 暫tạm 悟ngộ 。 永vĩnh 去khứ 其kỳ 滯trệ 矣hĩ 。 主chủ 人nhân 憮# 然nhiên 有hữu 間gian 。 慨khái 爾nhĩ 長trường/trưởng 嘆thán 。 咄đốt 。 異dị 哉tai 。 子tử 之chi 所sở 陳trần 。 何hà 其kỳ 陋lậu 也dã 。 夫phu 鄙bỉ 俗tục 不bất 可khả 以dĩ 語ngữ 大Đại 道Đạo 者giả 滯trệ 於ư 形hình 也dã 。 曲khúc 士sĩ 不bất 可khả 以dĩ 辯biện 宗tông 極cực 者giả 。 局cục 於ư 名danh 也dã 。 今kim 將tương 為vi 子tử 略lược 舉cử 一nhất 隅ngung 。 自tự 可khả 思tư 反phản 其kỳ 宗tông 矣hĩ 。 葢# 聖thánh 人nhân 設thiết 教giáo 。 應ứng 器khí 投đầu 法pháp 。 受thọ 量lượng 有hữu 限hạn 。 故cố 化hóa 之chi 以dĩ 漸tiệm 。 錄lục 善thiện 心tâm 於ư 毫hào 端đoan 。 忘vong 鄙bỉ 吝lận 於ư 丘khâu 壑hác 。 片phiến 行hành 之chi 善thiện 。 永vĩnh 為vi 身thân 資tư 一nhất 念niệm 之chi 福phước 。 終chung 為vi 神thần 用dụng 。 始thỉ 覆phú 一nhất 簣quỹ 。 不bất 可khả 責trách 以dĩ 為vi 山sơn 之chi 功công 。 方phương 趣thú 絕tuyệt 境cảnh 。 不bất 中trung 窮cùng 以dĩ 括quát 囊nang 之chi 實thật 。 然nhiên 海hải 之chi 所sở 以dĩ 稱xưng 大đại 者giả 。 由do 無vô 皦# 潔khiết 之chi 清thanh 。 道đạo 之chi 所sở 以dĩ 稱xưng 晦hối 跡tích 者giả 。 以dĩ 無vô 赫hách 然nhiên 之chi 觀quán 。 夫phu 怨oán 親thân 婉uyển 孌# 。 有hữu 心tâm 之chi 所sở 滯trệ 。 而nhi 沙Sa 門Môn 遺di 之chi 如như 脫thoát 屣tỉ 。 名danh 位vị 財tài 色sắc 。 世thế 情tình 之chi 所sở 重trọng/trùng 。 而nhi 沙Sa 門Môn 視thị 之chi 如như 粃# 糠khang 。 可khả 謂vị 忍nhẫn 人nhân 所sở 不bất 能năng 去khứ 。 斯tư 乃nãi 標tiêu 尚thượng 之chi 雅nhã 趣thú 。 弘hoằng 道đạo 之chi 勝thắng 事sự 。 而nhi 云vân 蔑miệt 然nhiên 。 豈khởi 妙diệu 賞thưởng 之chi 謂vị 乎hồ 。 又hựu 且thả 志chí 業nghiệp 不bất 同đồng 。 歸quy 向hướng 塗đồ 乖quai 。 岐kỳ 逕kính 分phần/phân 轍triệt 。 不bất 相tương 領lãnh 悟ngộ 。 未vị 見kiến 秀tú 異dị 。 故cố 其kỳ 宜nghi 耳nhĩ 。 古cổ 人nhân 每mỗi 歎thán 才tài 之chi 為vi 難nan 信tín 矣hĩ 。 周chu 號hiệu 多đa 士sĩ 。 亂loạn 臣thần 十thập 人nhân 。 唐đường 虞ngu 之chi 盛thịnh 。 元nguyên 凱# 二nhị 八bát 。 孔khổng 門môn 三tam 千thiên 。 並tịnh 海hải 內nội 翹kiều 秀tú 。 簡giản 充sung 四tứ 科khoa 。 數số 不bất 盈doanh 十thập 。 於ư 中trung 伯bá 牛ngưu 廢phế 疾tật 。 回hồi 也dã 六lục 極cực 。 商thương 也dã 慳san 吝lận 。 賜tứ 也dã 貨hóa 殖thực 予# 也dã 難nạn/nan 雕điêu 由do 也dã 凶hung 愎# 。 求cầu 也dã 聚tụ 斂liểm 。 任nhậm 不bất 稱xưng 職chức 。 仲trọng 弓cung 雖tuy 騂# 。 出xuất 於ư 犁lê 色sắc 。 而nhi 舉cử 世thế 推thôi 德đức 。 為vi 人nhân 倫luân 之chi 宗tông 。 欽khâm 尚thượng 高cao 軌quỹ 。 為vi 縉# 紳# 之chi 表biểu 。 百bách 代đại 詠vịnh 其kỳ 遺di 風phong 。 千thiên 載tái 仰ngưỡng 其kỳ 景cảnh 行hành 。 至chí 於ư 沙Sa 門Môn 。 乃nãi 苦khổ 共cộng 剝bác 節tiết 。 酷khốc 相tương/tướng 瓦ngõa 礫lịch 。 斯tư 豈khởi 君quân 子tử 弘hoằng 通thông 之chi 道đạo 。 雅nhã 正chánh 之chi 論luận 哉tai 。 此thử 由do 或hoặc 人nhân 入nhập 班ban 輸du 之chi 作tác 坊phường 。 不bất 稱xưng 指chỉ 南nam 之chi 巧xảo 妙diệu 。 但đãn 譏cơ 拙chuyết 者giả 之chi 傷thương 手thủ 。 真chân 可khả 謂vị 服phục 膺ưng 下hạ 流lưu 。 志chí 存tồn 鄙bỉ 劣liệt 。 昔tích 丞thừa 相tương 問vấn 客khách 俗tục 言ngôn 鴟si 梟kiêu 食thực 母mẫu 。 寧ninh 有hữu 是thị 乎hồ 。 客khách 答đáp 。 但đãn 聞văn 慈từ 鳥điểu 反phản 哺bộ 耳nhĩ 。 相tương/tướng 乃nãi 悵trướng 然nhiên 。 自tự 愧quý 失thất 言ngôn 。 今kim 子tử 處xứ 心tâm 。 將tương 無vô 似tự 相tương/tướng 之chi 問vấn 也dã 。 君quân 子tử 遏át 惡ác 揚dương 善thiện 。 反phản 是thị 謂vị 何hà 。 又hựu 云vân 。 投đầu 足túc 而nhi 安an 。 且thả 林lâm 野dã 蕭tiêu 條điều 。 每mỗi 有hữu 冦# 盜đạo 之chi 患hoạn 。 城thành 傍bàng 入nhập 出xuất 。 動động 嬰anh 交giao 遊du 之chi 譏cơ 。 處xử 身thân 非phi 所sở 。 則tắc 招chiêu 風phong 塵trần 之chi 累lũy/lụy/luy 。 婆bà 娑sa 田điền 里lý 。 則tắc 犯phạm 人nhân 間gian 之chi 論luận 。 二nhị 三tam 無vô 可khả 。 進tiến 退thoái 唯duy 谷cốc 。 宇vũ 宙trụ 雖tuy 曠khoáng 。 莫mạc 知tri 所sở 厝thố 。 又hựu 云vân 蔬# 餐xan 而nhi 巳tị 。 夫phu 人nhân 間gian 有hữu 不bất 贍thiệm 之chi 匱quỹ 。 山sơn 澤trạch 無vô 委ủy 積tích 之chi 儲trữ 。 方phương 宜nghi 取thủ 給cấp 復phục 乗# 之chi 以dĩ 法pháp 所sở 向hướng 九cửu 折chiết 於ư 何hà 得đắc 立lập 。 若nhược 堂đường 堂đường 聖thánh 世thế 。 而nhi 有hữu 首thủ 陽dương 之chi 餓ngạ 夫phu 。 明minh 明minh 時thời 雍ung 。 而nhi 有hữu 赴phó 海hải 之chi 死tử 客khách 。 於ư 雅nhã 懷hoài 何hà 如như 。 然nhiên 體thể 無vô 毛mao 羽vũ 不bất 可khả 袒đản 而nhi 無vô 衣y 腹phúc 亦diệc 匏# 。 要yếu 有hữu 所sở 資tư 。 年niên 豐phong 則tắc 取thủ 足túc 於ư 百bá 姓tánh 。

時thời 儉kiệm 則tắc 肆tứ 力lực 以dĩ 自tự 供cung 。 誠thành 非phi 所sở 宜nghi 。 事sự 不bất 得đắc 已dĩ 。 故cố 蝮phúc 蛇xà 螫thích 手thủ 。 斬trảm 以dĩ 求cầu 全toàn 。 推thôi 其kỳ 輕khinh 重trọng 。 葢# 所sở 存tồn 者giả 大đại 。 雖tuy 營doanh 一nhất 己kỷ 。 不bất 求cầu 無vô 獲hoạch 。 求cầu 之chi 不bất 必tất 一nhất 塗đồ 但đãn 令linh 濟tế 之chi 有hữu 理lý 。 亦diệc 何hà 嫌hiềm 多đa 方phương 以dĩ 為vi 煩phiền 穢uế 。 其kỳ 欲dục 役dịch 使sử 。 不bất 得đắc 妄vọng 動động 。 何hà 故cố 執chấp 之chi 甚thậm 乎hồ 。 昔tích 伯bá 成thành 躬cung 耕canh 以dĩ 墾khẩn 殖thực 。 沮trở 溺nịch 耦# 作tác 以dĩ 修tu 農nông 。 陶đào 朱chu 商thương 賈cổ 以dĩ 營doanh 生sanh 。 於ư 陵lăng 灌quán 蔬# 以dĩ 自tự 供cung 。 崔thôi 文văn 賣mại 藥dược 以dĩ 繼kế 乏phạp 。 君quân 平bình 卜bốc 筮thệ 以dĩ 補bổ 空không 。 張trương 衡hành 術thuật 數số 以dĩ 馳trì 名danh 馬mã 鈞quân 奇kỳ 巧xảo 以dĩ 騁sính 功công 。 此thử 等đẳng 直trực 是thị 違vi 俗tục 遁độn 世thế 之chi 人nhân 耳nhĩ 。 未vị 正chánh 見kiến 有hữu 邈mạc 然nhiên 絕tuyệt 塵trần 。 與dữ 物vật 天thiên 隔cách 。 而nhi 咸hàm 共cộng 嗟ta 詠vịnh 。 不bất 輟chuyết 於ư 口khẩu 。 然nhiên 沙Sa 門Môn 之chi 中trung 。 迹tích 超siêu 諸chư 乏phạp 。 恥sỉ 與dữ 流lưu 輩bối 。 動động 有hữu 萬vạn 數số 。 至chí 於ư 體thể 道đạo 神thần 化hóa 。 超siêu 落lạc 人nhân 封phong 。 非phi 可khả 算toán 計kế 。 而nhi 未vị 曾tằng 致trí 言ngôn 。 何hà 其kỳ 黨đảng 乎hồ 。 宜nghi 共cộng 思tư 校giáo 。 事sự 實thật 不bất 可khả 。 古cổ 今kim 殊thù 論luận 。 眾chúng 寡quả 異dị 辭từ 。 希hy 簡giản 為vi 貴quý 。 猥ổi 多đa 致trí 賤tiện 。 恐khủng 非phi 求cầu 精tinh 覈# 理lý 之chi 談đàm 也dã 。 云vân 自tự 可khả 廢phế 之chi 以dĩ 一nhất 風phong 俗tục 。 是thị 何hà 言ngôn 歟# 聖thánh 人nhân 不bất 誣vu 十thập 室thất 。 三tam 人nhân 必tất 有hữu 師sư 資tư 。 芳phương 蘭lan 並tịnh 茂mậu 而nhi 欲dục 蘊uẩn 崇sùng 焚phần 之chi 。 不bất 亦diệc 暴bạo 乎hồ 。 其kỳ 中trung 自tự 有hữu 德đức 宇vũ 淵uyên 邃thúy 。 器khí 標tiêu 時thời 望vọng 。 或hoặc 翹kiều 楚sở 皦# 潔khiết 栖tê 寄ký 清thanh 遠viễn 。 或hoặc 禪thiền 思tư 入nhập 微vi 。 澄trừng 神thần 絕tuyệt 境cảnh 。 或hoặc 敷phu 演diễn 微vi 言ngôn 。 散tán 幽u 釋thích 滯trệ 。 或hoặc 精tinh 勤cần 福phước 業nghiệp 勸khuyến 化hóa 崇sùng 善thiện 。 凡phàm 出xuất 家gia 之chi 本bổn 。 落lạc 髮phát 抽trừu 簪# 之chi 日nhật 。 皆giai 心tâm 口khẩu 獨độc 誓thệ 。 情tình 到đáo 懇khẩn 至chí 。 雖tuy 生sanh 死tử 彌di 綸luân 。 玄huyền 塗đồ 長trường 遠viễn 要yếu 自tự 驅khu 策sách 必tất 階giai 於ư 道đạo 。 金kim 輪luân 之chi 榮vinh 。 忽hốt 若nhược 塵trần 垢cấu 。 帝Đế 釋Thích 之chi 重trọng/trùng 。 蔑miệt 若nhược 粃# 糠khang 。 始thỉ 者giả 精tinh 誠thành 。 乃nãi 有hữu 所sở 感cảm 。 自tự 非phi 一nhất 舉cử 頓đốn 詣nghệ 。 體thể 備bị 圓viên 足túc 。 其kỳ 間gian 何hà 能năng 不bất 有hữu 小tiểu 失thất 。 且thả 當đương 錄lục 其kỳ 真chân 素tố 。 略lược 舉cử 玄huyền 黃hoàng 。 安an 渾hồn 舉cử 一nhất 槩# 。 無vô 復phục 甄chân 別biệt 。 不bất 可khả 以dĩ 管quản 蔡thái 之chi 釁hấn 。 姬# 宗tông 盡tận 誅tru 。 四tứ 凶hung 之chi 暴bạo 。 合hợp 朝triêu 流lưu 放phóng 。 此thử 無vô 異dị 人nhân 苦khổ 頭đầu 虱sắt 。 因nhân 欲dục 并tinh 首thủ 俱câu 焚phần 。 患hoạn 在tại 足túc 刺thứ 。 遂toại 欲dục 通thông 股cổ 全toàn 解giải 。 不bất 亦diệc 濫lạm 乎hồ 。 云vân 無vô 益ích 於ư 時thời 政chánh 。 有hữu 損tổn 於ư 治trị 道đạo 。 夫phu 弘hoằng 道đạo 者giả 之chi 益ích 世thế 物vật 。 有hữu 日nhật 用dụng 而nhi 不bất 知tri 。 故cố 老lão 氏thị 云vân 。 無vô 為vi 之chi 化hóa 。 百bá 姓tánh 皆giai 曰viết 我ngã 自tự 然nhiên 。 斯tư 言ngôn 當đương 矣hĩ 。 是thị 以dĩ 干can 木mộc 高cao 枕chẩm 。 而nhi 魏ngụy 國quốc 大đại 治trị 。 庚canh 桑tang 善thiện 誨hối 。 而nhi 㙗# 壘lũy 歸quy 仁nhân 。 沙Sa 門Môn 在tại 世thế 。 誠thành 無vô 目mục 前tiền 考khảo 課khóa 之chi 功công 。 名danh 教giáo 之chi 外ngoại 。 實thật 有hữu [宴-女+六]# 益ích 。 近cận 取thủ 五Ngũ 戒Giới 訓huấn 物vật 。 非phi 六lục 經kinh 之chi 疇trù 。 遠viễn 以dĩ 八bát 難nạn 幽u 嶮hiểm 。 非phi 刑hình 法pháp 之chi 匹thất 。 請thỉnh 以dĩ 三tam 藏tạng 銓thuyên 罪tội 。 非phi 律luật 令linh 之chi 流lưu 。 暢sướng 以dĩ 般Bát 若Nhã 辯biện 惑hoặc 。 非phi 老lão 莊trang 之chi 謂vị 。 道Đạo 品Phẩm 無vô 漏lậu 。 拔bạt 苦khổ 因nhân 緣duyên 。 則tắc 存tồn 而nhi 不bất 論luận 。 周chu 孔khổng 之chi 教giáo 。 理lý 盡tận 刑hình 器khí 。 至chí 法pháp 之chi 極cực 。 兼kiêm 練luyện 神thần 明minh 。 精tinh 麤thô 升thăng 降giáng/hàng 。 不bất 可khả 同đồng 日nhật 而nhi 語ngữ 其kỳ 優ưu 劣liệt 矣hĩ 。 昔tích 孛bột 助trợ 化hóa 以dĩ 道đạo 佐tá 治trị 。 國quốc 境cảnh 晏# 然nhiên 。 民dân 知tri 其kỳ 義nghĩa 。 年niên 豐phong 委ủy 積tích 。 物vật 無vô 疵tỳ 厲lệ 。 非phi 益ích 謂vị 何hà 。 云vân 世thế 有hữu 五ngũ 橫hoạnh/hoành 。 沙Sa 門Môn 處xứ 其kỳ 一nhất 焉yên 。 凡phàm 言ngôn 橫hoạnh/hoành 者giả 。 以dĩ 其kỳ 志chí 無vô 業nghiệp 尚thượng 。 散tán 誕đản 莫mạc 名danh 。 或hoặc 博bác 奕dịch 放phóng 蕩đãng 而nhi 傾khuynh 竭kiệt 家gia 財tài 。 或hoặc 名danh 挂quải 編biên 戶hộ 而nhi 浮phù 游du 卒tuất 歲tuế 。 或hoặc 尸thi 祿lộc 素tố 餐xan 而nhi 莫mạc 肯khẳng 用dụng 心tâm 。 或hoặc 執chấp 政chánh 居cư 勢thế 而nhi 魚ngư 食thực 百bá 姓tánh 。 或hoặc 馳trì 競cạnh 進tiến 趣thú 而nhi 公công 私tư 並tịnh 損tổn 。 或hoặc 肆tứ 暴bạo 姦gian 虐ngược 而nhi 動động 造tạo 不bất 軌quỹ 。 斯tư 皆giai 傷thương 教giáo 亂loạn 正chánh 。 大đại 敗bại 風phong 俗tục 。 由do 是thị 荀# 悅duyệt 奮phấn 筆bút 而nhi 遊du 俠hiệp 之chi 論luận 興hưng 。 韓# 非phi 彈đàn 毫hào 而nhi 五ngũ 蠧đố 之chi 文văn 作tác 。 以dĩ 之chi 為vi 橫hoạnh/hoành 。 理lý 故cố 宜nghi 然nhiên 。 施thí 之chi 沙Sa 門Môn 。 不bất 亦diệc 誣vu 乎hồ 。 國quốc 家gia 方phương 上thượng 與dữ 唐đường 虞ngu 競cạnh 巍nguy 巍nguy 之chi 美mỹ 。 下hạ 與dữ 殷ân 周chu 齊tề 郁uất 郁uất 之chi 化hóa 不bất 使sử 箕ki 穎# 專chuyên 有hữu 傲ngạo 世thế 之chi 賓tân 。 商thương 洛lạc 獨độc 標tiêu 嘉gia 遁độn 之chi 客khách 。 甫phủ 欲dục 大đại 扇thiên/phiến 逸dật 民dân 之chi 風phong 。 崇sùng 肅túc 方phương 外ngoại 之chi 士sĩ 。 觀quán 子tử 處xứ 懷hoài 經kinh 略lược 時thời 政chánh 。 乃nãi 欲dục 踵chủng 亡vong 秦tần 虎hổ 狼lang 之chi 嶮hiểm 術thuật 。 襲tập 商thương 韓# 剋khắc 薄bạc 之chi 弊tệ 法pháp 。 坑khanh 焚phần 儒nho 典điển 。 治trị 無vô 綱cương 紀kỷ 制chế 太thái 半bán 之chi 稅thuế 家gia 無vô 游du 財tài 。 設thiết 三tam 五ngũ 之chi 禁cấm 。 備bị 民dân 如như 賊tặc 天thiên 下hạ 熬ngao 然nhiên 。 人nhân 無vô 聊liêu 生sanh 。 使sử 嬴# 氏thị 之chi 族tộc 不bất 訖ngật 於ư 三tam 世thế 二nhị 子tử 之chi 禍họa 即tức 戮lục 於ư 當đương 時thời 。 臨lâm 刑hình 之chi 日nhật 方phương 乃nãi 追truy 恨hận 始thỉ 者giả 立lập 法pháp 之chi 謬mậu 。 本bổn 欲dục 寧ninh 國quốc 靜tĩnh 民dân 。 不bất 意ý 隄đê 防phòng 太thái 峻tuấn 。 反phản 不bất 容dung 己kỷ 。 事sự 既ký 往vãng 矣hĩ 。 何hà 嗟ta 之chi 及cập 。 云vân 一nhất 則tắc 誘dụ 喻dụ 。 一nhất 則tắc 迫bách 脅hiếp 。 且thả 眾chúng 生sanh 緣duyên 有hữu 濃nồng 薄bạc 。 才tài 有hữu 利lợi 鈍độn 。 解giải 有hữu 難nan 易dị 。 行hành 有hữu 淺thiển 深thâm 。 是thị 以dĩ 啟khải 誨hối 之chi 道đạo 不bất 一nhất 。 悟ngộ 發phát 之chi 由do 不bất 同đồng 。 抑ức 揚dương 頓đốn 挫tỏa 。 務vụ 使sử 從tùng 善thiện 。 斯tư 乃nãi 權quyền 謀mưu 之chi 警cảnh 策sách 妙diệu 濟tế 之chi 津tân 梁lương 。 殊thù 非phi 誘dụ 迫bách 之chi 謂vị 也dã 。 云vân 罪tội 則tắc [宴-女+六]# 伺tứ 。 福phước 則tắc 神thần 祐hựu 。 夫phu 含hàm 德đức 至chí 淳thuần 。 則tắc 眾chúng 善thiện 歸quy 焉yên 。 易dị 曰viết 。 履lý 信tín 思tư 順thuận 。 自tự 天thiên 祐hựu 之chi 。 吉cát 無vô 不bất 利lợi 。 又hựu 曰viết 。 為vi 不bất 善thiện 於ư 幽u 昧muội 之chi 中trung 。 鬼quỷ 得đắc 而nhi 誅tru 之chi 。 豈khởi 非phi [宴-女+六]# 伺tứ 神thần 明minh 之chi 祐hựu 哉tai 。 善thiện 惡ác 之chi 報báo 。 經kinh 有hữu 誠thành 證chứng 。 不bất 復phục 具cụ 列liệt 。 云vân 會hội 盡tận 餚hào 饍thiện 。 寺tự 極cực 壯tráng 麗lệ 。 此thử 修tu 福phước 之chi 家gia 。 傾khuynh 竭kiệt 以dĩ 儲trữ 將tương 來lai 之chi 資tư 。 殫đàn 盡tận 自tự 為vi 身thân 之chi 大đại 計kế 耳nhĩ 。 殆đãi 非phi 神thần 明minh 歆# 其kỳ 壯tráng 麗lệ 。 眾chúng 僧Tăng 貪tham 其kỳ 滋tư 味vị 。 猶do 農nông 夫phu 之chi 播bá 殖thực 。 匠tượng 者giả 之chi 構# 室thất 。 將tương 擇trạch 楨# 材tài 以dĩ 求cầu 堂đường 宇vũ 之chi 餙# 。 精tinh 簡giản 種chủng 子tử 以dĩ 規quy 嘉gia 穀cốc 之chi 實thật 。 故cố 稼giá 穡# 必tất 樹thụ 於ư 沃ốc 壤nhưỡng 之chi 地địa 。 卜bốc 居cư 要yếu 選tuyển 於ư 爽sảng 塏# 之chi 處xứ 。 是thị 以dĩ 知tri 三Tam 尊Tôn 為vi 。 眾chúng 生sanh 福phước 田điền 。 供cúng 養dường 自tự 修tu 己kỷ 之chi 功công 德đức 耳nhĩ 。 云vân 割cát 生sanh 民dân 之chi 珍trân 玩ngoạn 。 崇sùng 無vô 用dụng 之chi 虚# 費phí 。 夫phu 博bác 施thí 兼kiêm 愛ái 。 仁nhân 者giả 之chi 厚hậu 德đức 。 崇sùng 餙# 宗tông 廟miếu 。 孝hiếu 敬kính 之chi 至chí 心tâm 。 世thế 教giáo 若nhược 此thử 。 道đạo 亦diệc 如như 之chi 。 物vật 有hữu 損tổn 之chi 而nhi 益ích 。 為vi 之chi 必tất 獲hoạch 。 且thả 浮phù 財tài 猶do 糞phẩn 土thổ 。 施thí 惠huệ 為vi 神thần 用dụng 。 譬thí 朽hủ 木mộc 之chi 為vi 舟chu 。 乃nãi 濟tế 度độ 之chi 津tân 要yếu 。 何hà 虚# 費phí 之chi 有hữu 哉tai 。 欲dục 端đoan 坐tọa 而nhi 望vọng 自tự 然nhiên 。 拱củng 嘿mặc 以dĩ 希hy 安an 樂lạc 。 猶do 無vô 柯kha 而nhi 求cầu 伐phạt 。 不bất 食thực 而nhi 狥# 飽bão 。 焉yên 可khả 得đắc 乎hồ 。 苟cẩu 身thân 之chi 不bất 修tu 。 已dĩ 為vi 困khốn 矣hĩ 。 何hà 必tất 乃nãi 蔽tế 百bá 姓tánh 之chi 耳nhĩ 目mục 。 擁ủng 天thiên 下hạ 之chi 大đại 善thiện 。 既ký 自tự 飲ẩm 毒độc 。 復phục 欲dục 鴆chậm 人nhân 。 何hà 酷khốc 如như 之chi 。 可khả 謂vị 亡vong 我ngã 陷hãm 彼bỉ 。 相tương/tướng 與dữ 俱câu 禍họa 。 是thị 以dĩ 盲manh 聾lung 瘖âm 瘂á 之chi 對đối 。 經kinh 幽u 處xứ 彌di 劫kiếp 之chi 殃ương 。 調Điều 達Đạt 之chi 報báo 。 歷lịch 地địa 獄ngục 無vô 間gian 之chi 苦khổ 。 云vân 罄khánh 私tư 家gia 之chi 年niên 儲trữ 。 闕khuyết 軍quân 國quốc 之chi 資tư 實thật 。 聖Thánh 主Chủ 御ngự 世thế 。 淳thuần 風phong 遐hà 被bị 。 震chấn 道đạo 綱cương 以dĩ 維duy 六lục 合hợp 。 布bố 德đức 網võng 以dĩ 籠lung 羣quần 儁# 川xuyên 無vô 扣khấu 浪lãng 之chi 夫phu 谷cốc 無vô 含hàm 歎thán 之chi 士sĩ 。 四tứ 民dân 咸hàm 安an 其kỳ 業nghiệp 。 百bá 官quan 各các 盡tận 其kỳ 分phần/phân 。 海hải 內nội 融dung 通thông 。 九cửu 州châu 同đồng 貫quán 。 戎nhung 車xa 於ư 是thị 寢tẩm 駕giá 。 甲giáp 士sĩ 卻khước 走tẩu 以dĩ 糞phẩn 。 嘉gia 穀cốc 委ủy 於ư 中trung 田điền 。 食thực 儲trữ 積tích 而nhi 成thành 朽hủ 。 童đồng 稚trĩ 進tiến 德đức 日nhật 新tân 。 黃hoàng 髮phát 盡tận 於ư 眉mi 壽thọ 。 當đương 共cộng 擊kích 壤nhưỡng 以dĩ 頌tụng 太thái 平bình 。 鼓cổ 腹phúc 以dĩ 觀quán 盛thịnh 化hóa 。 子tử 何hà 多đa 慮lự 之chi 深thâm 橫hoạnh/hoành 。 憂ưu 時thời 之chi 不bất 足túc 。 不bất 亦diệc 過quá 乎hồ 。 云vân 悋lận 大đại 官quan 而nhi 腫thũng 口khẩu 。 臨lâm 滄thương 海hải 而nhi 攝nhiếp 腹phúc 。 真chân 子tử 之chi 謂vị 也dã 。 云vân 繫hệ 影ảnh 捕bộ 風phong 。 莫mạc 知tri 端đoan 緒tự 。 夫phu 偽ngụy 辯biện 亂loạn 真chân 。 大đại 聖thánh 之chi 所sở 悲bi 嗟ta 。

時thời 不bất 識thức 寶bảo 。 卞# 和hòa 所sở 以dĩ 慟đỗng 哭khốc 。 然nhiên 妙diệu 旨chỉ 希hy 夷di 。 而nhi 體thể 之chi 者giả 道đạo 。 沖# 虚# 簡giản 詣nghệ 。 而nhi 會hội 之chi 者giả 德đức 用dụng 遠viễn 能năng 津tân 梁lương 頹đồi 溺nịch 拔bạt 幽u 拯chửng 滯trệ 。 美mỹ 濟tế 當đương 時thời 。 化hóa 流lưu 無vô 外ngoại 。 故cố 神thần 暉huy 一nhất 震chấn 。 則tắc 感cảm 動động 大Đại 千Thiên 。 睿# 澤trạch 蹔tạm 灑sái 。 則tắc 九cửu 州châu 蒙mông 潤nhuận 。 是thị 以dĩ 釋Thích 梵Phạm 悟ngộ 幽u 旨chỉ 而nhi 歸quy 誠thành 。 帝đế 王vương 望vọng 玄huyền 宗tông 而nhi 委ủy 質chất 。 八bát 部bộ 挹ấp 靈linh 化hóa 而nhi 洗tẩy 心tâm 。 士sĩ 庶thứ 觀quán 真chân 儀nghi 而nhi 奔bôn 至chí 。 落lạc 落lạc 焉yên 故cố 非phi 域vực 中trung 之chi 名danh 教giáo 。 肅túc 肅túc 焉yên 殆đãi 是thị 方phương 外ngoại 之chi [宴-女+六]# 軌quỹ 。 然nhiên 垣viên 牆tường 峭# 峻tuấn 。 故cố 罕# 得đắc 其kỳ 門môn 。 器khí 宇vũ 幽u 邃thúy 。 稀# 入nhập 其kỳ 室thất 。 是thị 以dĩ 道đạo 濟tế 彌di 綸luân 而nhi 理lý 與dữ 之chi 乖quai 。 德đức 包bao 無vô 際tế 而nhi 事sự 與dữ 之chi 隔cách 。 子tử 執chấp 迷mê 自tự 畢tất 。 沒một 齒xỉ 不bất 悟ngộ 。 葢# 有hữu 以dĩ 也dã 。 夫phu 日nhật 月nguyệt 麗lệ 天thiên 。 而nhi 瞽# 者giả 莫mạc 覩đổ 其kỳ 明minh 。 雷lôi 電điện 震chấn 地địa 。 而nhi 聾lung 者giả 不bất 聞văn 其kỳ 響hưởng 。 是thị 誰thùy 之chi 過quá 與dữ 。 而nhi 方phương 欲dục 議nghị 宮cung 商thương 之chi 音âm 。 蔑miệt 文văn 章chương 之chi 觀quán 。 真chân 過quá 之chi 甚thậm 者giả 。 昔tích 文văn 鱗lân 改cải 視thị 於ư 初sơ 曜diệu 。 須tu 跋bạt 開khai 聽thính 於ư 後hậu 緣duyên 。 子tử 何hà 辜cô 之chi 不bất 幸hạnh 。 獨độc 懷hoài 疑nghi 以dĩ 終chung 年niên 。 比tỉ 眾chúng 人nhân 之chi 所sở 悲bi 。 最tối 可khả 悲bi 之chi 所sở 先tiên 。 於ư 是thị 逡thuân 廵# 退thoái 席tịch 。 悵trướng 然nhiên 自tự 失thất 。 良lương 久cửu 曰viết 。 聞văn 大Đại 道Đạo 之chi 說thuyết 。 彌di 貫quán 古cổ 今kim 。 大đại 判phán 因nhân 緣duyên 。 窮cùng 理lý 盡tận 性tánh 。 立lập 理lý 不bất 為vi 當đương 年niên 。 弘hoằng 道đạo 不bất 期kỳ 一nhất 世thế 。 可khả 謂vị 原nguyên 始thỉ 會hội 終chung 。 歸quy 於ư 命mạng 矣hĩ 。 僕bộc 實thật 滯trệ 寢tẩm 長trường 夜dạ 。 未vị 達đạt 其kỳ 旨chỉ 。 故cố 每mỗi 造tạo 有hữu 封phong 。 今kim 幸hạnh 聞văn 大đại 夫phu 之chi 餘dư 論luận 。 結kết 解giải 疑nghi 散tán 。 豁hoát 然nhiên 醒tỉnh 覺giác 。 若nhược 披phi 重trọng/trùng 霄tiêu 以dĩ 覩đổ 朗lãng 日nhật 。 發phát 蒙mông 葢# 而nhi 悟ngộ 真chân 慧tuệ 。 僕bộc 誠thành 不bất 敏mẫn 。 敬kính 奉phụng 嘉gia 誨hối 矣hĩ 。

發phát 明minh 佛Phật 教giáo 弘hoằng 慈từ 利lợi 益ích 人nhân 天thiên 。 尚thượng 未vị 刻khắc 露lộ 。

宗tông 本bổn 義nghĩa

釋thích 僧Tăng 肇triệu (# 後hậu 秦tần )#

本bổn 無vô 實thật 相tướng 。 法pháp 性tánh 性tánh 空không 。 緣duyên 會hội 一nhất 義nghĩa 耳nhĩ 。 何hà 則tắc 。 一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 。 緣duyên 會hội 而nhi 生sanh 。 緣duyên 會hội 而nhi 生sanh 。 則tắc 未vị 生sanh 無vô 有hữu 。 緣duyên 離ly 則tắc 滅diệt 。 如như 其kỳ 真chân 有hữu 。 有hữu 則tắc 無vô 滅diệt 。 以dĩ 此thử 而nhi 推thôi 。 故cố 知tri 雖tuy 今kim 現hiện 有hữu 。 有hữu 而nhi 性tánh 常thường 自tự 空không 。 性tánh 常thường 自tự 空không 。 故cố 謂vị 之chi 性tánh 空không 。 性tánh 空không 故cố 。 故cố 曰viết 法pháp 性tánh 。 法pháp 性tánh 如như 是thị 。 故cố 曰viết 實thật 相tướng 。 實thật 相tướng 自tự 無vô 。 非phi 推thôi 之chi 使sử 無vô 。 故cố 名danh 本bổn 無vô 。 言ngôn 不bất 有hữu 不bất 無vô 者giả 。 不bất 如như 有hữu 見kiến 常thường 見kiến 之chi 有hữu 。 邪tà 見kiến 斷đoạn 見kiến 之chi 無vô 耳nhĩ 。 若nhược 以dĩ 有hữu 為vi 有hữu 。 則tắc 以dĩ 無vô 為vi 無vô 。 有hữu 既ký 不bất 有hữu 。 則tắc 無vô 無vô 也dã 。 夫phu 不bất 存tồn 無vô 以dĩ 觀quán 法pháp 者giả 。 可khả 謂vị 識thức 法pháp 實thật 相tướng 矣hĩ 。 是thị 謂vị 雖tuy 觀quán 有hữu 而nhi 無vô 所sở 取thủ 。 相tương/tướng 然nhiên 則tắc 法pháp 相tướng 為vi 。 無vô 相tướng 之chi 相tướng 。 聖thánh 人nhân 之chi 心tâm 為vi 住trụ 無vô 所sở 住trụ 矣hĩ 。 三tam 乗# 等đẳng 觀quán 。 性tánh 空không 而nhi 得đắc 道Đạo 也dã 。 性tánh 空không 者giả 謂vị 諸chư 法pháp 實thật 相tướng 也dã 。 見kiến 法pháp 實thật 相tướng 。 故cố 云vân 正chánh 觀quán 。 若nhược 其kỳ 異dị 者giả 。 便tiện 為vi 邪tà 觀quán 。 設thiết 二nhị 乗# 不bất 見kiến 此thử 理lý 則tắc 顛điên 倒đảo 也dã 。 是thị 以dĩ 三tam 乗# 觀quán 法pháp 無vô 異dị 。 但đãn 心tâm 有hữu 大đại 小tiểu 為vi 差sai 耳nhĩ 。 漚âu 和hòa 般Bát 若Nhã 者giả 。 大đại 慧tuệ 之chi 稱xưng 也dã 。 諸chư 法pháp 實thật 相tướng 。 謂vị 之chi 般Bát 若Nhã 。 能năng 不bất 形hình 證chứng 漚âu 和hòa 功công 也dã 。 適thích 化hóa 眾chúng 生sanh 謂vị 之chi 漚âu 和hòa 。 不bất 染nhiễm 塵trần 累lụy 般Bát 若Nhã 力lực 也dã 。 然nhiên 則tắc 般Bát 若Nhã 之chi 門môn 觀quán 空không 。 漚âu 和hòa 之chi 門môn 涉thiệp 有hữu 。 涉thiệp 有hữu 未vị 始thỉ 迷mê 虚# 。 故cố 常thường 處xứ 有hữu 而nhi 不bất 染nhiễm 。 不bất 厭yếm 有hữu 而nhi 觀quán 空không 。 故cố 觀quán 空không 而nhi 不bất 證chứng 。 是thị 謂vị 一nhất 念niệm 之chi 力lực 。 權quyền 慧tuệ 具cụ 矣hĩ 。 泥Nê 洹Hoàn 盡Tận 諦Đế 者giả 。 直trực 結kết 盡tận 而nhi 巳tị 。 生sanh 死tử 永vĩnh 滅diệt 。 故cố 謂vị 盡tận 耳nhĩ 。 無vô 復phục 別biệt 有hữu 一nhất 盡tận 處xứ 耳nhĩ 。

(# 肇triệu 京kinh 兆triệu 人nhân 學học 善thiện 方Phương 等Đẳng 兼kiêm 通thông 三tam 藏tạng 後hậu 秦tần 主chủ 姚diêu 興hưng 命mạng 入nhập 逍tiêu 遙diêu 園viên 與dữ 僧Tăng 叡duệ 等đẳng 詳tường 定định 經kinh 論luận 從tùng 什thập 諮tư 稟bẩm 所sở 悟ngộ 更cánh 多đa 弘hoằng 始thỉ 中trung 終chung 長trường/trưởng 安an 實thật 為vi 興hưng 所sở 害hại )# 。

(# 肇triệu 因nhân 羅la 什thập 出xuất 大đại 品phẩm 之chi 後hậu 著trước 般Bát 若Nhã 無vô 知tri 論luận 以dĩ 呈trình 什thập 什thập 稱xưng 善thiện 曰viết 吾ngô 解giải 不bất 謝tạ 子tử 辭từ 當đương 相tương 挹ấp 劉lưu 遺di 民dân 見kiến 此thử 論luận 歎thán 曰viết 不bất 意ý 方phương 袍bào 復phục 有hữu 平bình 叔thúc 因nhân 與dữ 遠viễn 公công 披phi 尋tầm 玩ngoạn 味vị 往vãng 復phục 致trí 書thư 後hậu 又hựu 著trước 不bất 真chân 空không 論luận 物vật 不bất 遷thiên 論luận 并tinh 注chú 維duy 摩ma 及cập 製chế 諸chư 經kinh 論luận 序tự 並tịnh 傳truyền 于vu 世thế 及cập 什thập 亡vong 後hậu 肇triệu 追truy 悼điệu 永vĩnh 往vãng 翹kiều 思tư 彌di 厲lệ 乃nãi 著trước 湼# 槃bàn 無vô 名danh 論luận 表biểu 上thượng 秦tần 主chủ 姚diêu 興hưng 興hưng 答đáp 旨chỉ 殷ân 勤cần 備bị 加gia 讚tán 述thuật 班ban 諸chư 子tử 姪điệt )# 。

(# 案án 此thử 梁lương 慧tuệ 皎hiệu 高cao 僧Tăng 傳truyền 所sở 載tái 四tứ 論luận 般Bát 若Nhã 無vô 知tri 最tối 先tiên 次thứ 物vật 不bất 遷thiên 次thứ 不bất 真chân 空không 次thứ 湼# 槃bàn 無vô 名danh 開khai 元nguyên 釋thích 教giáo 錄lục 亦diệc 然nhiên 而nhi 並tịnh 無vô 宗tông 本bổn 義nghĩa 陳trần 釋thích 慧tuệ 達đạt 有hữu 夾giáp 科khoa 肇triệu 論luận 其kỳ 義nghĩa 序tự 則tắc 今kim 本bổn 也dã 與dữ 傳truyền 錄lục 小tiểu 異dị )# 。

物vật 不bất 遷thiên 論luận

釋thích 僧Tăng 肇triệu (# 後hậu 秦tần )#

夫phù 生sanh 死tử 交giao 謝tạ 。 寒hàn 暑thử 迭điệt 遷thiên 。 有hữu 物vật 流lưu 動động 。 人nhân 之chi 常thường 情tình 。 余dư 則tắc 謂vị 之chi 不bất 然nhiên 。 何hà 者giả 。 放phóng 光quang 云vân 。 法pháp 無vô 去khứ 來lai 。 無vô 動động 轉chuyển 者giả 。 尋tầm 夫phu 不bất 動động 之chi 作tác 。 豈khởi 釋thích 動động 以dĩ 求cầu 靜tĩnh 。 必tất 求cầu 靜tĩnh 於ư 諸chư 動động 。 必tất 求cầu 靜tĩnh 於ư 諸chư 動động 。 故cố 雖tuy 動động 而nhi 常thường 靜tĩnh 。 不bất 釋thích 動động 以dĩ 求cầu 靜tĩnh 。 故cố 雖tuy 靜tĩnh 而nhi 不bất 離ly 動động 。 然nhiên 則tắc 動động 靜tĩnh 未vị 始thỉ 異dị 。 而nhi 惑hoặc 者giả 不bất 同đồng 緣duyên 。 使sử 真chân 言ngôn 滯trệ 於ư 競cạnh 辯biện 。 宗tông 途đồ 屈khuất 於ư 好hảo/hiếu 異dị 。 所sở 以dĩ 靜tĩnh 躁táo 之chi 極cực 。 未vị 易dị 言ngôn 也dã 。 何hà 者giả 。 夫phu 談đàm 真chân 則tắc 逆nghịch 俗tục 。 順thuận 俗tục 則tắc 違vi 真chân 。 違vi 真chân 。 故cố 迷mê 性tánh 而nhi 莫mạc 返phản 。 逆nghịch 俗tục 。 故cố 言ngôn 淡đạm 而nhi 無vô 味vị 。 緣duyên 使sử 中trung 人nhân 未vị 分phần/phân 於ư 存tồn 亡vong 。 下hạ 士sĩ 撫phủ 掌chưởng 而nhi 弗phất 顧cố 。 近cận 而nhi 不bất 可khả 知tri 者giả 。 其kỳ 唯duy 物vật 性tánh 乎hồ 。 然nhiên 而nhi 不bất 能năng 自tự 已dĩ 。 聊liêu 復phục 寄ký 心tâm 於ư 動động 靜tĩnh 之chi 際tế 。 豈khởi 曰viết 必tất 然nhiên 。 試thí 論luận 之chi 。 曰viết 道Đạo 行hạnh 云vân 。 諸chư 法pháp 本bổn 無vô 所sở 從tùng 來lai 。 去khứ 亦diệc 無vô 所sở 至chí 中trung 觀quán 云vân 。 觀quán 方phương 知tri 彼bỉ 去khứ 。 去khứ 者giả 不bất 至chí 方phương 。 斯tư 皆giai 即tức 動động 而nhi 求cầu 靜tĩnh 。 以dĩ 知tri 物vật 不bất 遷thiên 明minh 矣hĩ 。 夫phu 人nhân 之chi 所sở 謂vị 動động 者giả 。 以dĩ 昔tích 物vật 不bất 至chí 今kim 。 故cố 曰viết 動động 而nhi 非phi 靜tĩnh 。 我ngã 之chi 所sở 謂vị 靜tĩnh 者giả 。 亦diệc 以dĩ 昔tích 物vật 不bất 至chí 今kim 。 故cố 曰viết 靜tĩnh 而nhi 非phi 動động 。 動động 而nhi 非phi 靜tĩnh 。 以dĩ 其kỳ 不bất 來lai 。 靜tĩnh 而nhi 非phi 動động 。 以dĩ 其kỳ 不bất 去khứ 。 然nhiên 則tắc 所sở 造tạo 未vị 嘗thường 異dị 。 所sở 見kiến 未vị 嘗thường 同đồng 。 逆nghịch 之chi 所sở 謂vị 塞tắc 。 順thuận 之chi 所sở 謂vị 通thông 。 苟cẩu 得đắc 其kỳ 道đạo 。 復phục 何hà 滯trệ 哉tai 。 傷thương 夫phu 人nhân 情tình 之chi 惑hoặc 也dã 久cửu 矣hĩ 。 目mục 對đối 真chân 而nhi 莫mạc 覺giác 。 既ký 知tri 往vãng 物vật 而nhi 不bất 來lai 。 而nhi 謂vị 今kim 物vật 而nhi 可khả 往vãng 。 往vãng 物vật 既ký 不bất 來lai 。 今kim 物vật 何hà 所sở 往vãng 。 何hà 則tắc 求cầu 向hướng 物vật 於ư 向hướng 於ư 向hướng 未vị 嘗thường 無vô 。 責trách 向hướng 物vật 於ư 今kim 。 於ư 今kim 未vị 嘗thường 有hữu 。 於ư 今kim 未vị 嘗thường 有hữu 。 以dĩ 明minh 物vật 不bất 來lai 。 於ư 向hướng 未vị 嘗thường 無vô 。 故cố 知tri 物vật 不bất 去khứ 。 覆phú 而nhi 求cầu 今kim 。 今kim 亦diệc 不bất 往vãng 。 是thị 謂vị 昔tích 物vật 自tự 在tại 昔tích 不bất 從tùng 今kim 以dĩ 至chí 昔tích 。 今kim 物vật 自tự 在tại 今kim 。 不bất 從tùng 昔tích 以dĩ 至chí 今kim 故cố 仲trọng 尼ni 曰viết 回hồi 也dã 見kiến 新tân 。 交giao 臂tý 非phi 故cố 。 如như 此thử 。 則tắc 物vật 不bất 相tương 往vãng 來lai 明minh 矣hĩ 既ký 無vô 往vãng 返phản 之chi 微vi 朕trẫm 。 有hữu 何hà 物vật 而nhi 可khả 動động 乎hồ 。 然nhiên 則tắc 旋toàn 嵐lam 偃yển 嶽nhạc 而nhi 常thường 靜tĩnh 。 江giang 河hà 競cạnh 注chú 而nhi 不bất 流lưu 。 野dã 馬mã 飄phiêu 鼓cổ 而nhi 不bất 動động 。 日nhật 月nguyệt 歷lịch 天thiên 而nhi 不bất 周chu 。 復phục 何hà 怪quái 哉tai 。 噫# 。 聖thánh 人nhân 有hữu 言ngôn 口khẩu 。 人nhân 命mạng 逝thệ 速tốc 。 速tốc 於ư 川xuyên 流lưu 。 是thị 以dĩ 聲Thanh 聞Văn 悟ngộ 非phi 常thường 以dĩ 成thành 道Đạo 。 緣Duyên 覺Giác 覺giác 緣duyên 離ly 以dĩ 即tức 真chân 。 苟cẩu 萬vạn 物vật 而nhi 非phi 化hóa 。 豈khởi 尋tầm 化hóa 以dĩ 階giai 道đạo 。 覆phú 尋tầm 聖thánh 言ngôn 。 微vi 隱ẩn 難nan 測trắc 。 若nhược 動động 而nhi 靜tĩnh 。 似tự 去khứ 而nhi 留lưu 。 可khả 以dĩ 神thần 會hội 難nan 以dĩ 事sự 求cầu 。 是thị 以dĩ 言ngôn 去khứ 不bất 必tất 去khứ 。 閑nhàn 人nhân 之chi 常thường 想tưởng 。 稱xưng 住trụ 不bất 必tất 住trụ 。 釋thích 人nhân 之chi 所sở 謂vị 往vãng 耳nhĩ 。 豈khởi 曰viết 去khứ 而nhi 可khả 遣khiển 。 往vãng 而nhi 可khả 留lưu 耶da 。 故cố 成thành 具cụ 云vân 。 菩Bồ 薩Tát 處xử 計kế 常thường 之chi 中trung 。 而nhi 演diễn 非phi 常thường 之chi 教giáo 。 摩ma 訶ha 衍diễn 論luận 云vân 。 諸chư 法pháp 不bất 動động 。 無vô 去khứ 來lai 處xứ 。 斯tư 皆giai 導đạo 達đạt 羣quần 方phương 。 兩lưỡng 言ngôn 一nhất 會hội 。 豈khởi 曰viết 文Văn 殊Thù 而nhi 乖quai 其kỳ 致trí 哉tai 。 是thị 以dĩ 言ngôn 常thường 而nhi 不bất 住trụ 。 稱xưng 去khứ 而nhi 不bất 遷thiên 。 不bất 遷thiên 。 故cố 雖tuy 往vãng 而nhi 常thường 靜tĩnh 。 不bất 住trụ 。 故cố 雖tuy 靜tĩnh 而nhi 常thường 往vãng 。 雖tuy 靜tĩnh 而nhi 常thường 往vãng 。 故cố 往vãng 而nhi 弗phất 遷thiên 。 雖tuy 往vãng 而nhi 常thường 靜tĩnh 。 故cố 靜tĩnh 而nhi 弗phất 留lưu 矣hĩ 。 然nhiên 則tắc 莊trang 生sanh 之chi 所sở 以dĩ 藏tạng 山sơn 。 仲trọng 尼ni 之chi 所sở 以dĩ 臨lâm 川xuyên 。 斯tư 皆giai 感cảm 往vãng 者giả 之chi 難nạn/nan 留lưu 。 豈khởi 曰viết 排bài 今kim 而nhi 可khả 往vãng 是thị 以dĩ 觀quán 聖thánh 人nhân 心tâm 者giả 。 不bất 同đồng 人nhân 之chi 所sở 見kiến 得đắc 也dã 。 何hà 者giả 。 人nhân 則tắc 謂vị 少thiếu 壯tráng 同đồng 體thể 。 百bách 齡linh 一nhất 質chất 。 徒đồ 知tri 年niên 往vãng 。 不bất 覺giác 形hình 隨tùy 。 是thị 以dĩ 梵Phạm 志Chí 出xuất 家gia 。 白bạch 首thủ 而nhi 歸quy 。 鄰lân 人nhân 見kiến 之chi 曰viết 。 昔tích 人nhân 尚thượng 存tồn 乎hồ 梵Phạm 志Chí 曰viết 。 吾ngô 猶do 昔tích 人nhân 。 非phi 昔tích 人nhân 也dã 。 鄰lân 人nhân 皆giai 愕ngạc 然nhiên 非phi 其kỳ 言ngôn 也dã 。 所sở 謂vị 有hữu 力lực 者giả 負phụ 之chi 而nhi 趨xu 。 昧muội 者giả 不bất 覺giác 。 其kỳ 斯tư 之chi 謂vị 歟# 。 是thị 以dĩ 如Như 來Lai 。 因nhân 羣quần 情tình 之chi 所sở 滯trệ 。 則tắc 方phương 言ngôn 以dĩ 辯biện 惑hoặc 。 乗# 莫mạc 二nhị 之chi 真chân 心tâm 。 吐thổ 不bất 一nhất 之chi 殊thù 教giáo 。 乖quai 而nhi 不bất 可khả 異dị 者giả 。 其kỳ 唯duy 聖thánh 言ngôn 乎hồ 。 故cố 談đàm 真chân 有hữu 不bất 遷thiên 之chi 稱xưng 。 導đạo 俗tục 有hữu 流lưu 動động 之chi 說thuyết 。 雖tuy 復phục 千thiên 途đồ 異dị 唱xướng 。 會hội 歸quy 同đồng 致trí 矣hĩ 。 而nhi 徵trưng 文văn 者giả 聞văn 不bất 遷thiên 。 則tắc 謂vị 昔tích 物vật 不bất 至chí 今kim 。 聆linh 流lưu 動động 者giả 。 而nhi 謂vị 今kim 物vật 可khả 至chí 昔tích 。 既ký 曰viết 古cổ 今kim 。 而nhi 欲dục 遷thiên 之chi 者giả 。 何hà 也dã 。 是thị 以dĩ 言ngôn 往vãng 不bất 必tất 往vãng 。 古cổ 今kim 常thường 存tồn 。 以dĩ 其kỳ 不bất 動động 。 稱xưng 去khứ 不bất 必tất 去khứ 。 謂vị 不bất 從tùng 今kim 至chí 古cổ 。 以dĩ 其kỳ 不bất 來lai 。 不bất 來lai 。 故cố 不bất 馳trì 騁sính 於ư 古cổ 今kim 。 不bất 動động 故cố 各các 性tánh 住trụ 於ư 一nhất 世thế 。 然nhiên 則tắc 羣quần 籍tịch 殊thù 文văn 。 百bách 家gia 異dị 說thuyết 。 苟cẩu 得đắc 其kỳ 會hội 。 豈khởi 殊thù 文văn 之chi 能năng 惑hoặc 哉tai 。 是thị 以dĩ 人nhân 之chi 所sở 謂vị 往vãng 。 我ngã 則tắc 言ngôn 其kỳ 去khứ 。 人nhân 之chi 所sở 謂vị 去khứ 。 我ngã 則tắc 言ngôn 其kỳ 住trụ 。 然nhiên 則tắc 去khứ 住trụ 雖tuy 殊thù 。 其kỳ 致trí 一nhất 也dã 。 故cố 經Kinh 云vân 正chánh 言ngôn 似tự 反phản 。 誰thùy 當đương 信tín 者giả 。 斯tư 言ngôn 有hữu 由do 矣hĩ 。 何hà 者giả 。 人nhân 則tắc 求cầu 古cổ 於ư 今kim 。 謂vị 其kỳ 不bất 住trụ 。 吾ngô 則tắc 求cầu 今kim 於ư 古cổ 。 知tri 其kỳ 不bất 去khứ 。 今kim 若nhược 至chí 。 古cổ 古cổ 應ưng 有hữu 今kim 。 古cổ 若nhược 至chí 今kim 。 今kim 應ưng 有hữu 古cổ 。 今kim 而nhi 無vô 古cổ 。 以dĩ 知tri 不bất 來lai 。 古cổ 而nhi 無vô 今kim 。 以dĩ 知tri 不bất 去khứ 。 若nhược 古cổ 不bất 至chí 今kim 。 今kim 亦diệc 不bất 至chí 古cổ 。 事sự 各các 性tánh 住trụ 於ư 一nhất 世thế 。 有hữu 何hà 物vật 而nhi 可khả 去khứ 來lai 。 然nhiên 則tắc 四tứ 象tượng 風phong 馳trì 。 璇# 璣ky 電điện 卷quyển 。 得đắc 意ý 毫hào 微vi 。 雖tuy 速tốc 而nhi 不bất 轉chuyển 。 是thị 以dĩ 如Như 來Lai 。 功công 流lưu 萬vạn 世thế 而nhi 常thường 存tồn 。 道đạo 通thông 百bách 劫kiếp 而nhi 彌di 固cố 。 成thành 山sơn 假giả 就tựu 於ư 始thỉ 簣quỹ 。 修tu 途đồ 托thác 至chí 於ư 初sơ 步bộ 。 果quả 以dĩ 功công 業nghiệp 不bất 可khả 朽hủ 故cố 也dã 。 功công 業nghiệp 不bất 可khả 朽hủ 。 故cố 雖tuy 在tại 昔tích 而nhi 不bất 化hóa 。 不bất 化hóa 故cố 不bất 遷thiên 。 不bất 遷thiên 故cố 則tắc 湛trạm 然nhiên 明minh 矣hĩ 。 故cố 經Kinh 云vân 。 三tam 菑# 彌di 綸luân 而nhi 行hành 業nghiệp 湛trạm 然nhiên 。 信tín 其kỳ 言ngôn 也dã 。 何hà 者giả 果quả 不bất 俱câu 因nhân 。 因nhân 因nhân 而nhi 果quả 。 因nhân 因nhân 而nhi 果quả 。 因nhân 不bất 昔tích 滅diệt 。 果quả 不bất 俱câu 因nhân 。 因nhân 不bất 來lai 今kim 。 不bất 滅diệt 不bất 來lai 。 則tắc 不bất 遷thiên 之chi 致trí 明minh 矣hĩ 。 復phục 何hà 惑hoặc 於ư 去khứ 留lưu 。 踟trì 蹰trù 於ư 動động 靜tĩnh 之chi 間gian 者giả 哉tai 。 然nhiên 則tắc 乾can/kiền/càn 坤# 倒đảo 覆phú 。 無vô 謂vị 不bất 靜tĩnh 。 洪hồng 流lưu 滔thao 天thiên 。 無vô 謂vị 其kỳ 動động 。 苟cẩu 能năng 契khế 神thần 於ư 即tức 物vật 。 斯tư 不bất 遠viễn 而nhi 可khả 知tri 矣hĩ 。

不bất 真chân 空không 論luận

釋thích 僧Tăng 肇triệu (# 後hậu 秦tần )#

夫phu 至chí 虚# 無vô 生sanh 者giả 。 葢# 是thị 般Bát 若Nhã 玄huyền 鑒giám 之chi 妙diệu 趣thú 。 有hữu 物vật 之chi 宗tông 極cực 者giả 也dã 。 自tự 非phi 聖thánh 明minh 特đặc 達đạt 。 何hà 能năng 契khế 神thần 於ư 有hữu 無vô 之chi 間gian 哉tai 。 是thị 以dĩ 至chí 人nhân 通thông 神thần 心tâm 於ư 無vô 窮cùng 。 窮cùng 所sở 不bất 能năng 滯trệ 。 極cực 耳nhĩ 目mục 於ư 視thị 聽thính 。 聲thanh 色sắc 所sở 不bất 能năng 制chế 者giả 。 豈khởi 不bất 以dĩ 其kỳ 即tức 萬vạn 物vật 之chi 自tự 虚# 。 故cố 物vật 不bất 能năng 累lũy/lụy/luy 其kỳ 神thần 明minh 者giả 也dã 。 是thị 以dĩ 聖thánh 人nhân 。 乗# 真chân 心tâm 而nhi 理lý 順thuận 。 則tắc 無vô 滯trệ 而nhi 不bất 通thông 。 審thẩm 一nhất 氣khí 以dĩ 觀quán 化hóa 。 故cố 所sở 遇ngộ 而nhi 順thuận 適thích 。 無vô 滯trệ 而nhi 不bất 通thông 故cố 能năng 混hỗn 雜tạp 致trí 淳thuần 。 所sở 遇ngộ 而nhi 順thuận 適thích 。 故cố 則tắc 觸xúc 物vật 而nhi 一nhất 。 如như 此thử 則tắc 萬vạn 象tượng 雖tuy 殊thù 。 而nhi 不bất 能năng 自tự 異dị 。 不bất 能năng 自tự 異dị 。 故cố 知tri 象tượng 非phi 真chân 象tượng 。 象tượng 非phi 真chân 象tượng 。 故cố 則tắc 雖tuy 象tượng 而nhi 非phi 象tượng 。 然nhiên 則tắc 物vật 我ngã 同đồng 根căn 。 是thị 非phi 一nhất 氣khí 。 潛tiềm 微vi 幽u 隱ẩn 。 殆đãi 非phi 羣quần 情tình 之chi 所sở 盡tận 。 故cố 頃khoảnh 爾nhĩ 談đàm 論luận 。 至chí 於ư 虚# 宗tông 每mỗi 有hữu 不bất 同đồng 。 夫phu 以dĩ 不bất 同đồng 而nhi 適thích 同đồng 。 有hữu 何hà 物vật 而nhi 可khả 同đồng 哉tai 。 故cố 眾chúng 論luận 競cạnh 作tác 而nhi 性tánh 莫mạc 同đồng 焉yên 。 何hà 則tắc 。 心tâm 無vô 者giả 無vô 心tâm 於ư 萬vạn 物vật 。 萬vạn 物vật 未vị 嘗thường 無vô 。 此thử 得đắc 在tại 於ư 神thần 靜tĩnh 。 失thất 在tại 於ư 物vật 虚# 。 即tức 色sắc 者giả 明minh 色sắc 不bất 自tự 色sắc 。 故cố 雖tuy 色sắc 而nhi 非phi 色sắc 也dã 。 夫phu 言ngôn 色sắc 者giả 但đãn 當đương 色sắc 即tức 色sắc 。 豈khởi 待đãi 色sắc 色sắc 而nhi 後hậu 為vi 色sắc 哉tai 。 此thử 直trực 語ngữ 色sắc 不bất 自tự 色sắc 。 未vị 領lãnh 色sắc 之chi 非phi 色sắc 也dã 。 本bổn 無vô 者giả 。 情tình 尚thượng 於ư 無vô 多đa 觸xúc 言ngôn 以dĩ 賓tân 無vô 故cố 非phi 有hữu 。 有hữu 即tức 無vô 非phi 無vô 無vô 即tức 無vô 尋tầm 夫phu 立lập 文văn 之chi 本bổn 旨chỉ 者giả 。 直trực 以dĩ 非phi 有hữu 非phi 真chân 有hữu 。 非phi 無vô 非phi 真chân 無vô 耳nhĩ 。 何hà 必tất 非phi 有hữu 無vô 此thử 有hữu 。 非phi 無vô 無vô 彼bỉ 無vô 。 此thử 直trực 好hảo/hiếu 無vô 之chi 談đàm 豈khởi 謂vị 順thuận 通thông 事sự 實thật 即tức 物vật 之chi 情tình 哉tai 。 夫phu 以dĩ 物vật 物vật 於ư 物vật 。 則tắc 所sở 物vật 而nhi 可khả 物vật 。 以dĩ 物vật 物vật 非phi 物vật 。 故cố 雖tuy 物vật 而nhi 非phi 物vật 。 是thị 以dĩ 物vật 不bất 即tức 名danh 而nhi 就tựu 實thật 。 名danh 不bất 即tức 物vật 而nhi 履lý 真chân 。 然nhiên 則tắc 真Chân 諦Đế 獨độc 靜tĩnh 於ư 名danh 教giáo 之chi 外ngoại 。 豈khởi 曰viết 文văn 言ngôn 之chi 能năng 辯biện 哉tai 。 然nhiên 不bất 能năng 杜đỗ 默mặc 。 聊liêu 復phục 厝thố 言ngôn 以dĩ 擬nghĩ 之chi 。 試thí 論luận 之chi 曰viết 。 摩ma 訶ha 衍diễn 論luận 云vân 。 諸chư 法pháp 亦diệc 非phi 有hữu 。 相tương/tướng 亦diệc 非phi 無vô 相tướng 。 中trung 論luận 云vân 諸chư 法pháp 不bất 有hữu 不bất 無vô 者giả 。 第đệ 一nhất 真Chân 諦Đế 也dã 。 尋tầm 夫phu 不bất 有hữu 不bất 無vô 者giả 。 豈khởi 謂vị 滌địch 除trừ 萬vạn 物vật 。 杜đỗ 塞tắc 視thị 聽thính 。 寂tịch 寥liêu 虚# 豁hoát 。 然nhiên 後hậu 為vi 真Chân 諦Đế 者giả 乎hồ 。 誠thành 以dĩ 即tức 物vật 順thuận 通thông 。 故cố 物vật 莫mạc 之chi 逆nghịch 。 即tức 偽ngụy 即tức 真chân 。 故cố 性tánh 莫mạc 之chi 易dị 。 性tánh 莫mạc 之chi 易dị 。 故cố 雖tuy 無vô 而nhi 有hữu 。 物vật 莫mạc 之chi 逆nghịch 。 故cố 雖tuy 有hữu 而nhi 無vô 。 雖tuy 有hữu 而nhi 無vô 。 所sở 謂vị 非phi 有hữu 。 雖tuy 無vô 而nhi 有hữu 。 所sở 謂vị 非phi 無vô 。 如như 此thử 則tắc 非phi 無vô 物vật 也dã 。 物vật 非phi 真chân 物vật 。 物vật 非phi 真chân 物vật 。 故cố 於ư 何hà 而nhi 可khả 物vật 。 故cố 經Kinh 云vân 色sắc 之chi 性tánh 空không 。 非phi 色sắc 敗bại 空không 。 以dĩ 明minh 夫phu 聖thánh 人nhân 之chi 於ư 物vật 也dã 。 即tức 萬vạn 物vật 之chi 自tự 虚# 。 豈khởi 待đãi 宰tể 割cát 以dĩ 求cầu 通thông 哉tai 。 是thị 以dĩ 寢tẩm 疾tật 有hữu 不bất 真chân 之chi 談đàm 。 超siêu 日nhật 有hữu 即tức 虚# 之chi 稱xưng 。 然nhiên 則tắc 三tam 藏tạng 殊thù 文văn 。 統thống 之chi 者giả 一nhất 也dã 。 故cố 放phóng 光quang 云vân 。 第đệ 一nhất 真Chân 諦Đế 。 無vô 成thành 無vô 得đắc 。 世thế 俗tục 諦đế 故cố 。 便tiện 有hữu 成thành 有hữu 得đắc 。 夫phu 有hữu 得đắc 。 即tức 是thị 無vô 得đắc 之chi 偽ngụy 號hiệu 。 無vô 得đắc 。 即tức 是thị 有hữu 得đắc 之chi 真chân 名danh 。 真chân 名danh 。 故cố 雖tuy 真chân 而nhi 非phi 有hữu 。 偽ngụy 號hiệu 。 故cố 雖tuy 偽ngụy 而nhi 非phi 無vô 。 是thị 以dĩ 言ngôn 真chân 未vị 嘗thường 有hữu 。 言ngôn 偽ngụy 未vị 嘗thường 無vô 。 二nhị 言ngôn 未vị 始thỉ 一nhất 。 二nhị 理lý 未vị 始thỉ 殊thù 故cố 經Kinh 云vân 真Chân 諦Đế 俗tục 諦đế 謂vị 有hữu 異dị 耶da 。 答đáp 曰viết 無vô 異dị 也dã 。 此thử 經Kinh 直trực 辨biện 真Chân 諦Đế 以dĩ 明minh 非phi 有hữu 。 俗tục 諦đế 以dĩ 明minh 非phi 無vô 。 豈khởi 以dĩ 諦đế 二nhị 而nhi 二nhị 於ư 物vật 哉tai 。 然nhiên 則tắc 萬vạn 物vật 果quả 有hữu 其kỳ 所sở 以dĩ 不bất 有hữu 。 有hữu 其kỳ 所sở 以dĩ 不bất 無vô 。 有hữu 其kỳ 所sở 以dĩ 不bất 有hữu 。 故cố 雖tuy 有hữu 而nhi 非phi 有hữu 。 有hữu 其kỳ 所sở 以dĩ 不bất 無vô 。 故cố 雖tuy 無vô 而nhi 非phi 無vô 。 雖tuy 無vô 而nhi 非phi 無vô 。 無vô 者giả 不bất 絕tuyệt 虚# 。 雖tuy 有hữu 而nhi 非phi 有hữu 。 有hữu 者giả 非phi 真chân 有hữu 。 若nhược 有hữu 不bất 即tức 真chân 。 無vô 不bất 夷di 迹tích 。 然nhiên 則tắc 有hữu 無vô 稱xưng 異dị 。 其kỳ 致trí 一nhất 也dã 。 故cố 童đồng 子tử 歎thán 曰viết 。 說thuyết 法Pháp 不bất 有hữu 亦diệc 不bất 無vô 。 以dĩ 因nhân 緣duyên 故cố 諸chư 法pháp 生sanh 。 瓔anh 珞lạc 經Kinh 云vân 。 轉chuyển 法Pháp 輪luân 者giả 。 亦diệc 非phi 有hữu 轉chuyển 。 亦diệc 非phi 無vô 轉chuyển 。 是thị 謂vị 轉chuyển 無vô 所sở 轉chuyển 。 此thử 乃nãi 眾chúng 經kinh 之chi 微vi 言ngôn 也dã 。 何hà 者giả 。 謂vị 物vật 無vô 耶da 。 則tắc 邪tà 見kiến 非phi 惑hoặc 。 謂vị 物vật 有hữu 耶da 。 則tắc 常thường 見kiến 為vi 得đắc 。 以dĩ 物vật 非phi 無vô 。 故cố 邪tà 見kiến 為vi 惑hoặc 。 以dĩ 物vật 非phi 有hữu 。 故cố 常thường 見kiến 不bất 得đắc 。 然nhiên 則tắc 非phi 有hữu 非phi 無vô 者giả 。 信tín 真Chân 諦Đế 之chi 談đàm 也dã 。 故cố 道Đạo 行hạnh 云vân 。 心tâm 亦diệc 不bất 有hữu 亦diệc 不bất 無vô 。 中trung 觀quán 云vân 物vật 從tùng 因nhân 緣duyên 故cố 不bất 有hữu 。 緣duyên 起khởi 故cố 不bất 無vô 。 尋tầm 理lý 即tức 其kỳ 然nhiên 矣hĩ 。

所sở 以dĩ 然nhiên 者giả 。 夫phu 有hữu 若nhược 真chân 有hữu 。 有hữu 自tự 常thường 有hữu 。 豈khởi 待đãi 緣duyên 而nhi 後hậu 有hữu 哉tai 。 譬thí 彼bỉ 真chân 無vô 。 無vô 自tự 常thường 無vô 。 豈khởi 待đãi 緣duyên 而nhi 後hậu 無vô 也dã 。 若nhược 有hữu 不bất 能năng 自tự 有hữu 。 待đãi 緣duyên 而nhi 後hậu 有hữu 者giả 。 故cố 知tri 有hữu 非phi 真chân 有hữu 。 有hữu 非phi 真chân 有hữu 。 雖tuy 有hữu 不bất 可khả 謂vị 之chi 有hữu 矣hĩ 。 不bất 無vô 者giả 夫phu 無vô 則tắc 湛trạm 然nhiên 不bất 動động 。 可khả 謂vị 之chi 無vô 。 萬vạn 物vật 若nhược 無vô 。 則tắc 不bất 應ưng 起khởi 。 起khởi 則tắc 非phi 無vô 。 以dĩ 明minh 緣duyên 起khởi 。 故cố 不bất 無vô 也dã 。 故cố 摩ma 訶ha 衍diễn 論luận 。 云vân 一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 。 一nhất 切thiết 因nhân 緣duyên 。 故cố 應ưng 有hữu 。 一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 。 一nhất 切thiết 因nhân 緣duyên 。 故cố 不bất 應ưng 有hữu 。 一nhất 切thiết 無vô 法pháp 。 一nhất 切thiết 因nhân 緣duyên 故cố 應ưng 有hữu 。 一nhất 切thiết 有hữu 法pháp 。 一nhất 切thiết 因nhân 緣duyên 。 故cố 不bất 應ưng 有hữu 。 尋tầm 此thử 有hữu 無vô 之chi 言ngôn 。 豈khởi 直trực 反phản 論luận 而nhi 巳tị 哉tai 若nhược 應ưng 有hữu 即tức 是thị 有hữu 。 不bất 應ưng 言ngôn 無vô 若nhược 應ưng 無vô 即tức 是thị 無vô 。 不bất 應ưng 言ngôn 有hữu 。 言ngôn 有hữu 。 是thị 為vi 假giả 有hữu 以dĩ 明minh 非phi 無vô 。 借tá 無vô 以dĩ 辨biện 非phi 有hữu 。 此thử 事sự 一nhất 稱xưng 二nhị 。 其kỳ 文văn 有hữu 似tự 不bất 同đồng 。 苟cẩu 領lãnh 其kỳ 所sở 同đồng 。 則tắc 無vô 異dị 而nhi 不bất 同đồng 。 然nhiên 則tắc 萬vạn 法pháp 果quả 有hữu 其kỳ 所sở 以dĩ 不bất 有hữu 。 不bất 可khả 得đắc 而nhi 有hữu 。 有hữu 其kỳ 所sở 以dĩ 不bất 無vô 。 不bất 可khả 得đắc 而nhi 無vô 何hà 則tắc 。 欲dục 言ngôn 其kỳ 有hữu 。 有hữu 非phi 真chân 生sanh 。 欲dục 言ngôn 其kỳ 無vô 。 事sự 象tượng 既ký 形hình 。 象tượng 形hình 不bất 即tức 無vô 。 非phi 真chân 非phi 實thật 有hữu 。 然nhiên 則tắc 不bất 真chân 空không 義nghĩa 。 顯hiển 於ư 茲tư 矣hĩ 。 故cố 放phóng 光quang 云vân 。 諸chư 法pháp 假giả 號hiệu 不bất 真chân 。 譬thí 如như 幻huyễn 化hóa 人nhân 。 非phi 無vô 幻huyễn 化hóa 人nhân 。 幻huyễn 化hóa 人nhân 。 非phi 真Chân 人Nhân 也dã 。 夫phu 以dĩ 名danh 求cầu 物vật 。 物vật 無vô 當đương 名danh 之chi 實thật 。 以dĩ 物vật 求cầu 名danh 。 名danh 無vô 得đắc 物vật 之chi 功công 。 物vật 無vô 當đương 名danh 之chi 實thật 。 非phi 物vật 也dã 。 名danh 無vô 得đắc 物vật 之chi 功công 。 非phi 名danh 也dã 。 是thị 以dĩ 名danh 不bất 當đương 實thật 。 實thật 不bất 當đương 名danh 。 名danh 實thật 無vô 當đương 。 萬vạn 物vật 安an 在tại 。 故cố 中trung 觀quán 云vân 。 物vật 無vô 彼bỉ 此thử 。 而nhi 人nhân 以dĩ 此thử 為vi 此thử 以dĩ 彼bỉ 為vi 彼bỉ 。 彼bỉ 亦diệc 以dĩ 此thử 為vi 彼bỉ 。 以dĩ 彼bỉ 為vi 此thử 。 此thử 彼bỉ 莫mạc 定định 乎hồ 一nhất 名danh 。 而nhi 惑hoặc 者giả 懷hoài 必tất 然nhiên 之chi 志chí 。 然nhiên 則tắc 彼bỉ 此thử 初sơ 非phi 有hữu 。 惑hoặc 者giả 初sơ 非phi 無vô 。 既ký 悟ngộ 彼bỉ 此thử 之chi 非phi 有hữu 。 有hữu 何hà 物vật 而nhi 可khả 有hữu 哉tai 。 故cố 知tri 萬vạn 物vật 非phi 真chân 。 假giả 號hiệu 久cửu 矣hĩ 。 是thị 以dĩ 成thành 具cụ 立lập 強cường/cưỡng 名danh 之chi 文văn 。 園viên 林lâm 託thác 指chỉ 馬mã 之chi 況huống 。 如như 此thử 則tắc 深thâm 遠viễn 之chi 言ngôn 。 於ư 何hà 而nhi 不bất 在tại 。 是thị 以dĩ 聖thánh 人nhân 。 乗# 千thiên 化hóa 而nhi 不bất 變biến 。 履lý 萬vạn 惑hoặc 而nhi 常thường 通thông 者giả 。 以dĩ 其kỳ 即tức 萬vạn 物vật 之chi 自tự 虚# 。 不bất 假giả 虚# 而nhi 虚# 物vật 也dã 。 故cố 經Kinh 云vân 甚thậm 奇kỳ 世Thế 尊Tôn 。 不bất 動động 真chân 際tế 為vi 諸chư 法pháp 立lập 處xứ 非phi 離ly 真chân 而nhi 立lập 處xứ 。 立lập 處xứ 即tức 真chân 也dã 。 然nhiên 則tắc 道đạo 遠viễn 乎hồ 哉tai 。 觸xúc 事sự 而nhi 真chân 。 聖thánh 遠viễn 乎hồ 哉tai 。 體thể 之chi 即tức 神thần 。

般Bát 若Nhã 無vô 知tri 論luận

釋thích 僧Tăng 肇triệu (# 後hậu 秦tần )#

夫phu 般Bát 若Nhã 虚# 玄huyền 者giả 。 葢# 是thị 三tam 乗# 之chi 宗tông 極cực 也dã 。 誠thành 真chân 一nhất 之chi 無vô 差sai 。 然nhiên 異dị 端đoan 之chi 論luận 。 紛phân 然nhiên 久cửu 矣hĩ 。 有hữu 天Thiên 竺Trúc 沙Sa 門Môn 鳩Cưu 摩Ma 羅La 什Thập 者giả 。 少thiểu 踐tiễn 大đại 方phương 。 研nghiên 幾kỷ 斯tư 趣thú 。 獨độc 拔bạt 於ư 言ngôn 象tượng 之chi 表biểu 。 妙diệu 契khế 於ư 希hy 夷di 之chi 境cảnh 。 齊tề 異dị 學học 於ư 迦ca 夷di 。 揚dương 淳thuần 風phong 於ư 東đông 扇thiên/phiến 。 將tương 爰viên 燭chúc 殊thù 方phương 。 而nhi 匿nặc 耀diệu 涼lương 土thổ/độ 。 所sở 以dĩ 道đạo 不bất 虚# 應ưng 。 應ưng 必tất 有hữu 由do 矣hĩ 。 弘hoằng 始thỉ 三tam 年niên 歲tuế 次thứ 星tinh 紀kỷ 。 秦tần 乗# 入nhập 國quốc 之chi 謀mưu 。 舉cử 師sư 以dĩ 來lai 之chi 意ý 也dã 。 北bắc 天thiên 之chi 運vận 數số 其kỳ 然nhiên 矣hĩ 。 大đại 秦tần 天thiên 王vương 者giả 。 道đạo 契khế 百bách 王vương 之chi 端đoan 。 德đức 洽hiệp 千thiên 載tái 之chi 下hạ 。 游du 刃nhận 萬vạn 機cơ 。 弘hoằng 道đạo 終chung 日nhật 。 信tín 季quý 俗tục 蒼thương 生sanh 之chi 所sở 天thiên 。 釋Thích 迦Ca 遺di 法pháp 之chi 所sở 仗trượng 也dã 。

時thời 乃nãi 集tập 義nghĩa 學học 沙Sa 門Môn 五ngũ 百bách 餘dư 人nhân 。 於ư 逍tiêu 遙diêu 觀quán 。 躬cung 執chấp 秦tần 文văn 。 與dữ 什thập 公công 叅# 定định 方Phương 等Đẳng 。 其kỳ 所sở 開khai 拓thác 者giả 豈khởi 唯duy 當đương 時thời 之chi 益ích 。 乃nãi 累lũy 劫kiếp 之chi 津tân 梁lương 矣hĩ 。 余dư 以dĩ 短đoản 乏phạp 。 曾tằng 厠# 嘉gia 會hội 以dĩ 為vi 上thượng 聞văn 異dị 要yếu 始thỉ 於ư 時thời 也dã 。 然nhiên 則tắc 聖thánh 智trí 幽u 微vi 。 深thâm 隱ẩn 那na 測trắc 。 無vô 相tướng 無vô 名danh 。 乃nãi 非phi 言ngôn 象tượng 之chi 所sở 得đắc 為vi 試thí 惘võng 象tượng 其kỳ 懷hoài 。 寄ký 之chi 狂cuồng 言ngôn 耳nhĩ 。 豈khởi 曰viết 聖thánh 心tâm 而nhi 可khả 辨biện 哉tai 。 試thí 論luận 之chi 曰viết 。 放phóng 光quang 云vân 。 般Bát 若Nhã 無vô 所sở 有hữu 相tướng 。 無vô 生sanh 滅diệt 相tương/tướng 。 道Đạo 行hạnh 云vân 。 般Bát 若Nhã 無vô 所sở 知tri 。 無vô 所sở 見kiến 。 此thử 辨biện 智trí 照chiếu 之chi 用dụng 。 而nhi 曰viết 無vô 相tướng 無vô 知tri 者giả 。 何hà 耶da 。 果quả 有hữu 無vô 相tướng 之chi 知tri 。 不bất 知tri 之chi 照chiếu 。 明minh 矣hĩ 。 何hà 者giả 。 夫phu 有hữu 所sở 知tri 。 則tắc 有hữu 所sở 不bất 知tri 。 以dĩ 聖thánh 心tâm 無vô 知tri 。 故cố 無vô 所sở 不bất 知tri 。 不bất 知tri 之chi 知tri 。 乃nãi 曰viết 一nhất 切thiết 知tri 。 故cố 經Kinh 云vân 。 聖thánh 心tâm 無vô 所sở 知tri 。 無vô 所sở 不bất 知tri 。 信tín 矣hĩ 。 是thị 以dĩ 聖thánh 人nhân 。 虚# 其kỳ 心tâm 而nhi 實thật 其kỳ 照chiếu 。 終chung 日nhật 知tri 而nhi 未vị 嘗thường 知tri 也dã 。 故cố 能năng 默mặc 耀diệu 韜# 光quang 。 虚# 心tâm 玄huyền 鑒giám 。 閉bế 智trí 塞tắc 聰thông 。 而nhi 獨Độc 覺Giác [宴-女+六]# [宴-女+六]# 者giả 矣hĩ 。 然nhiên 則tắc 智trí 有hữu 窮cùng 幽u 之chi 鑒giám 而nhi 無vô 知tri 焉yên 。 神thần 有hữu 應ưng 會hội 之chi 用dụng 而nhi 無vô 慮lự 焉yên 。 神thần 無vô 慮lự 。 故cố 能năng 獨độc 王vương 於ư 世thế 表biểu 。 智trí 無vô 知tri 。 故cố 能năng 玄huyền 照chiếu 於ư 事sự 外ngoại 。 智trí 雖tuy 事sự 外ngoại 。 未vị 始thỉ 無vô 事sự 。 神thần 雖tuy 世thế 表biểu 。 終chung 日nhật 域vực 中trung 。 所sở 以dĩ 俯phủ 仰ngưỡng 順thuận 化hóa 。 應ưng 接tiếp 無vô 窮cùng 。 無vô 幽u 不bất 察sát 而nhi 無vô 照chiếu 功công 。 斯tư 則tắc 無vô 知tri 之chi 所sở 知tri 。 聖thánh 神thần 之chi 所sở 會hội 也dã 。 然nhiên 其kỳ 為vi 物vật 也dã 。 實thật 而nhi 不bất 有hữu 。 虚# 而nhi 不bất 無vô 。 存tồn 而nhi 不bất 可khả 論luận 者giả 。 其kỳ 唯duy 聖thánh 智trí 乎hồ 。 何hà 者giả 。 欲dục 言ngôn 其kỳ 有hữu 。 無vô 狀trạng 無vô 名danh 。 欲dục 言ngôn 其kỳ 無vô 。 聖thánh 以dĩ 之chi 靈linh 。 聖thánh 以dĩ 之chi 靈linh 。 故cố 虚# 不bất 失thất 照chiếu 。 無vô 狀trạng 無vô 名danh 。 故cố 照chiếu 不bất 失thất 虚# 。 照chiếu 不bất 失thất 虚# 。 故cố 混hỗn 而nhi 不bất 渝du 。 虚# 不bất 失thất 照chiếu 。 故cố 動động 以dĩ 接tiếp 麤thô 。 是thị 以dĩ 聖thánh 智trí 之chi 用dụng 。 未vị 始thỉ 暫tạm 廢phế 。 求cầu 之chi 形hình 相tướng 。 未vị 暫tạm 可khả 得đắc 。 故cố 寳# 積tích 曰viết 。 以dĩ 無vô 心tâm 意ý 而nhi 現hiện 行hành 。 放phóng 光quang 云vân 。 不bất 動động 等đẳng 覺giác 而nhi 。 建kiến 立lập 諸chư 法pháp 。 所sở 以dĩ 聖thánh 迹tích 萬vạn 端đoan 。 其kỳ 致trí 一nhất 而nhi 巳tị 矣hĩ 。 是thị 以dĩ 般Bát 若Nhã 可khả 虚# 而nhi 照chiếu 。 真Chân 諦Đế 可khả 亡vong 而nhi 知tri 。 萬vạn 動động 可khả 即tức 而nhi 靜tĩnh 。 聖thánh 應ưng 可khả 無vô 而nhi 為vi 。 斯tư 則tắc 不bất 知tri 而nhi 自tự 知tri 。 不bất 為vi 而nhi 自tự 為vi 矣hĩ 。 復phục 何hà 知tri 哉tai 。 復phục 何hà 為vi 哉tai 。

湼# 槃bàn 無vô 名danh 論luận (# 并tinh 上thượng 秦tần 主chủ 姚diêu 興hưng 表biểu )#

釋thích 僧Tăng 肇triệu (# 後hậu 秦tần )#

僧Tăng 肇triệu 言ngôn 。 湼# 槃bàn 之chi 道đạo 。 葢# 是thị 三tam 乗# 之chi 所sở 歸quy 。 方Phương 等Đẳng 之chi 淵uyên 府phủ 。 渺# 漭# 希hy 夷di 。 絕tuyệt 視thị 聽thính 之chi 域vực 。 幽u 致trí 虚# 玄huyền 。 殆đãi 非phi 羣quần 情tình 之chi 所sở 測trắc 。 肇triệu 以dĩ 人nhân 微vi 。 猥ổi 蒙mông 國quốc 恩ân 。 得đắc 閒nhàn 居cư 學học 肆tứ 。 在tại 什thập 公công 門môn 下hạ 十thập 有hữu 餘dư 載tái 。 雖tuy 眾chúng 經kinh 殊thù 致trí 。 勝thắng 趣thú 非phi 一nhất 。 然nhiên 涅Niết 槃Bàn 一nhất 義nghĩa 。 常thường 以dĩ 聽thính 習tập 為vi 先tiên 。 肇triệu 竭kiệt 愚ngu 不bất 已dĩ 。 亦diệc 如như 似tự 有hữu 解giải 然nhiên 未vị 經kinh 高cao 勝thắng 先tiên 唱xướng 。 不bất 敢cảm 自tự 決quyết 。 不bất 幸hạnh 什thập 公công 去khứ 世thế 。 諮tư 參tham 無vô 所sở 。 以dĩ 為vi 永vĩnh 慨khái 。 而nhi 陛bệ 下hạ 聖thánh 德đức 不bất 孤cô 。 獨độc 與dữ 什thập 公công 神thần 契khế 。 目mục 擊kích 道đạo 存tồn 。 快khoái 盡tận 其kỳ 中trung 方phương 寸thốn 。 振chấn 彼bỉ 玄huyền 風phong 。 以dĩ 啟khải 末mạt 俗tục 。 一nhất 日nhật 遇ngộ 蒙mông 答đáp 安an 城thành 矦hầu 姚diêu 嵩tung 書thư 。 問vấn 無vô 為vi 宗tông 極cực 。 夫phu 眾chúng 生sanh 所sở 以dĩ 久cửu 流lưu 轉chuyển 生sanh 死tử 者giả 。 皆giai 由do 著trước 欲dục 故cố 也dã 若nhược 欲dục 止chỉ 於ư 心tâm 。 即tức 無vô 復phục 生sanh 死tử 。 既ký 無vô 生sanh 死tử 。 潛tiềm 神thần 玄huyền 默mặc 。 與dữ 虚# 空không 合hợp 其kỳ 德đức 。 是thị 名danh 湼# 槃bàn 矣hĩ 。 既ký 曰viết 湼# 槃bàn 。 復phục 何hà 容dung 有hữu 名danh 於ư 其kỳ 間gian 哉tai 。 斯tư 乃nãi 窮cùng 微vi 言ngôn 之chi 美mỹ 。 極cực 象tượng 外ngoại 之chi 談đàm 者giả 也dã 。 自tự 非phi 道đạo 參tham 文Văn 殊Thù 。 德đức 侔mâu 慈Từ 氏Thị 。 孰thục 能năng 宣tuyên 揚dương 玄huyền 道đạo 為vi 法pháp 城thành 塹tiệm 。 使sử 夫phu 大đại 教giáo 卷quyển 而nhi 復phục 舒thư 。 幽u 旨chỉ 淪luân 而nhi 更cánh 顯hiển 。 尋tầm 玩ngoạn 殷ân 勤cần 。 不bất 能năng 暫tạm 捨xả 。 欣hân 悟ngộ 交giao 懷hoài 。 手thủ 舞vũ 弗phất 暇hạ 。 豈khởi 直trực 當đương 時thời 之chi 勝thắng 軌quỹ 。 方phương 為vi 累lũy 劫kiếp 之chi 津tân 梁lương 矣hĩ 。 然nhiên 聖thánh 旨chỉ 淵uyên 玄huyền 。 理lý 微vi 言ngôn 約ước 。 可khả 以dĩ 匠tượng 彼bỉ 先tiên 進tiến 。 拯chửng 拔bạt 高cao 士sĩ 。 懼cụ 言ngôn 題đề 之chi 流lưu 或hoặc 未vị 盡tận 上thượng 意ý 。 庶thứ 擬nghĩ 孔khổng 易dị 十thập 翼dực 之chi 作tác 。 豈khởi 貪tham 豐phong 文văn 。 圖đồ 以dĩ 弘hoằng 顯hiển 幽u 旨chỉ 。 輙triếp 作tác 湼# 槃bàn 無vô 名danh 論luận 。 論luận 有hữu 九cửu 折chiết 十thập 演diễn 。 博bác 採thải 眾chúng 經kinh 。 託thác 證chứng 成thành 喻dụ 。 以dĩ 仰ngưỡng 述thuật 陛bệ 下hạ 無vô 名danh 之chi 致trí 。 聊liêu 以dĩ 擬nghĩ 議nghị 玄huyền 門môn 班ban 喻dụ 學học 徒đồ 耳nhĩ 論luận 末mạt 章chương 云vân 。 諸chư 家gia 通thông 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 諦Đế 。 皆giai 云vân 廓khuếch 然nhiên 空không 寂tịch 。 無vô 有hữu 聖thánh 人nhân 。 吾ngô 常thường 以dĩ 為vi 太thái 甚thậm 逕kính 庭đình 。 不bất 近cận 人nhân 情tình 。 若nhược 無vô 聖thánh 人nhân 。 知tri 無vô 者giả 誰thùy 。 實thật 如như 明minh 詔chiếu 。 夫phu 道đạo 恍hoảng 惚hốt 窅# [宴-女+六]# 。 其kỳ 中trung 有hữu 精tinh 。 若nhược 無vô 聖thánh 人nhân 。 誰thùy 與dữ 道đạo 游du 。 頃khoảnh 諸chư 學học 徒đồ 莫mạc 不bất 躊trù 躇trừ 道đạo 門môn 。 怏ưởng 怏ưởng 此thử 旨chỉ 。 懷hoài 疑nghi 終chung 日nhật 。 莫mạc 之chi 能năng 正chánh 。 幸hạnh 遭tao 高cao 判phán 。 宗tông 徒đồ # 然nhiên 。 扣khấu 關quan 之chi 儔trù 。 蔚úy 登đăng 玄huyền 室thất 。 真chân 可khả 謂vị 法Pháp 輪luân 再tái 轉chuyển 於ư 閻Diêm 浮Phù 道đạo 光quang 重trọng/trùng 映ánh 於ư 千thiên 載tái 者giả 矣hĩ 。 今kim 演diễn 論luận 之chi 作tác 旨chỉ 。 曲khúc 辨biện 湼# 槃bàn 無vô 名danh 之chi 體thể 。 寂tịch 彼bỉ 廓khuếch 然nhiên 排bài 方phương 外ngoại 之chi 談đàm 。 條điều 牒điệp 如như 左tả 。 謹cẩn 以dĩ 仰ngưỡng 呈trình 。 若nhược 少thiểu 參tham 聖thánh 旨chỉ 願nguyện 勅sắc 存tồn 記ký 。 如như 其kỳ 有hữu 差sai 。 伏phục 承thừa 指chỉ 授thọ 。 僧Tăng 肇triệu 言ngôn (# 泥Nê 曰Viết 泥Nê 洹Hoàn 湼# 槃bàn 此thử 三tam 名danh 前tiền 後hậu 異dị 出xuất 葢# 是thị 楚sở 夏hạ 不bất 同đồng 耳nhĩ 云vân 湼# 槃bàn 音âm 正chánh 也dã )# 。

九cửu 折chiết 十thập 演diễn

開khai 宗tông 第đệ 一nhất

無vô 名danh 曰viết 。 經kinh 稱xưng 有hữu 餘dư 湼# 槃bàn 無vô 餘dư 湼# 槃bàn 者giả 。 秦tần 言ngôn 無vô 為vi 亦diệc 名danh 滅diệt 度độ 。 無vô 為vi 者giả 。 取thủ 乎hồ 虚# 無vô 寂tịch 寞mịch 妙diệu 絕tuyệt 於ư 有hữu 為vi 。 滅diệt 度độ 者giả 。 言ngôn 其kỳ 大đại 患hoạn 永vĩnh 滅diệt 。 超siêu 度độ 四tứ 流lưu 。 斯tư 葢# 是thị 鏡kính 像tượng 之chi 所sở 歸quy 。 絕tuyệt 稱xưng 之chi 幽u 宅trạch 也dã 。 而nhi 曰viết 有hữu 餘dư 無vô 餘dư 者giả 。 良lương 是thị 出xuất 處xứ 之chi 異dị 號hiệu 應ưng 物vật 之chi 假giả 名danh 耳nhĩ 。 余dư 嘗thường 試thí 言ngôn 之chi 。 夫phu 湼# 槃bàn 之chi 為vì 道Đạo 也dã 。 寂tịch 寥liêu 虚# 曠khoáng 。 五ngũ 目mục 不bất 覩đổ 其kỳ 容dung 。 二nhị 聽thính 不bất 聞văn 其kỳ 響hưởng 。 [宴-女+六]# [宴-女+六]# 窅# 窅# 。 誰thùy 見kiến 誰thùy 曉hiểu 。 彌di 綸luân 靡mĩ 所sở 不bất 在tại 。 而nhi 獨độc 曳duệ 於ư 有hữu 無vô 之chi 表biểu 。 然nhiên 則tắc 言ngôn 之chi 者giả 失thất 其kỳ 真chân 。 知tri 之chi 者giả 反phản 其kỳ 愚ngu 。 所sở 以dĩ 釋Thích 迦Ca 掩yểm 室thất 於ư 摩ma 竭kiệt 。 淨tịnh 名danh 杜đỗ 口khẩu 於ư 毘tỳ 耶da 。 須Tu 菩Bồ 提Đề 唱xướng 無vô 說thuyết 以dĩ 顯hiển 道đạo 。 釋Thích 梵Phạm 絕tuyệt 聽thính 而nhi 雨vũ 華hoa 。 斯tư 皆giai 理lý 為vi 神thần 御ngự 。 故cố 口khẩu 以dĩ 之chi 而nhi 默mặc 豈khởi 曰viết 無vô 辯biện 。 辯biện 所sở 不bất 能năng 言ngôn 也dã 。 萬vạn 累lũy/lụy/luy 都đô 捐quyên 。 故cố 與dữ 道đạo 通thông 洞đỗng 。 抱bão 一nhất 湛trạm 然nhiên 。 故cố 神thần 而nhi 無vô 功công 。 神thần 而nhi 無vô 功công 。 故cố 至chí 功công 常thường 存tồn 。 與dữ 道đạo 通thông 洞đỗng 。 故cố 沖# 而nhi 不bất 改cải 。 沖# 而nhi 不bất 改cải 。 故cố 不bất 可khả 為vi 有hữu 至chí 功công 常thường 存tồn 。 故cố 不bất 可khả 為vi 無vô 。 然nhiên 則tắc 有hữu 無vô 絕tuyệt 於ư 內nội 。 稱xưng 謂vị 淪luân 於ư 外ngoại 視thị 聽thính 之chi 所sở 不bất 暨kỵ 。 四tứ 空không 之chi 所sở 昬# 昧muội 。 恬điềm 焉yên 而nhi 夷di 。 怕phạ 焉yên 而nhi 泰thái 。 九cửu 流lưu 於ư 是thị 乎hồ 交giao 歸quy 。 眾chúng 聖thánh 於ư 是thị 乎hồ [宴-女+六]# 會hội 。 斯tư 乃nãi 希hy 夷di 之chi 境cảnh 太thái 玄huyền 之chi 鄉hương 。 而nhi 欲dục 以dĩ 有hữu 無vô 題đề 牓# 。 標tiêu 其kỳ 方phương 域vực 而nhi 語ngữ 其kỳ 神thần 道đạo 者giả 不bất 亦diệc 邈mạc 哉tai 。

覈# 體thể 第đệ 二nhị

有hữu 名danh 曰viết 。 夫phu 名danh 號hiệu 不bất 虚# 生sanh 。 稱xưng 謂vị 不bất 自tự 起khởi 。 有hữu 餘dư 者giả 。 謂vị 如Như 來Lai 大đại 覺giác 始thỉ 興hưng 。 法Pháp 身thân 初sơ 建kiến 。 澡táo 八bát 解giải 之chi 清thanh 流lưu 。 憩khế 七thất 覺giác 之chi 茂mậu 林lâm 。 積tích 萬vạn 善thiện 於ư 曠khoáng 劫kiếp 。 蕩đãng 無vô 始thỉ 之chi 遺di 塵trần 。 三Tam 明Minh 鏡kính 於ư 內nội 。 神thần 光quang 照chiếu 於ư 外ngoại 。 結kết 僧tăng 那na 於ư 始thỉ 心tâm 。 終chung 大đại 悲bi 以dĩ 赴phó 難nạn/nan 。 仰ngưỡng 攀phàn 玄huyền 根căn 。 俯phủ 提đề 弱nhược 喪táng 。 超siêu 邁mại 三tam 域vực 。 獨độc 蹈đạo 大đại 方phương 。 啟khải 八bát 正chánh 之chi 平bình 路lộ 。 坦thản 眾chúng 庶thứ 之chi 廣quảng 途đồ 。 騁sính 六Lục 通Thông 之chi 神thần 驥kí 。 乗# 五ngũ 衍diễn 之chi 安an 車xa 。 至chí 能năng 出xuất 生sanh 入nhập 死tử 。 與dữ 物vật 推thôi 移di 。 道đạo 無vô 不bất 合hợp 。 德đức 無vô 不bất 施thí 。 有hữu 餘dư 緣duyên 不bất 盡tận 。 餘dư 迹tích 不bất 泯mẫn 。 業nghiệp 報báo 猶do 魂hồn 。 聖thánh 智trí 尚thượng 存tồn 。 此thử 有hữu 餘dư 湼# 槃bàn 也dã 。 經Kinh 云vân 。 陶đào 冶dã 塵trần 滓chỉ 。 如như 鍊luyện 真chân 金kim 。 萬vạn 累lũy/lụy/luy 都đô 盡tận 而nhi 靈linh 覺giác 獨độc 存tồn 。 無vô 餘dư 者giả 。 謂vị 至chí 人nhân 教giáo 緣duyên 都đô 訖ngật 。 靈linh 照chiếu 永vĩnh 滅diệt 。 廓khuếch 爾nhĩ 無vô 朕trẫm 。 大đại 患hoạn 莫mạc 若nhược 於ư 有hữu 身thân 。 故cố 滅diệt 身thân 以dĩ 歸quy 無vô 勞lao 勤cần 莫mạc 先tiên 於ư 有hữu 智trí 。 故cố 絕tuyệt 智trí 以dĩ 淪luân 虚# 。 然nhiên 則tắc 智trí 以dĩ 形hình 倦quyện 。 形hình 以dĩ 智trí 勞lao 。 輪luân 轉chuyển 修tu 途đồ 。 疲bì 而nhi 弗phất 已dĩ 。 經kinh 曰viết 智trí 為vi 雜tạp 毒độc 。 形hình 為vi 桎trất 梏cốc 。 淵uyên 默mặc 以dĩ 之chi 而nhi 遼liêu 。 患hoạn 難nạn 以dĩ 之chi 而nhi 起khởi 。 所sở 以dĩ 至chí 人nhân 灰hôi 身thân 滅diệt 智trí 。 捐quyên 形hình 絕tuyệt 慮lự 。 內nội 無vô 機cơ 照chiếu 之chi 勤cần 。 外ngoại 息tức 大đại 患hoạn 之chi 本bổn 。 超siêu 然nhiên 與dữ 羣quần 有hữu 永vĩnh 分phần/phân 。 渾hồn 爾nhĩ 與dữ 太thái 虚# 同đồng 體thể 。 寂tịch 焉yên 無vô 聞văn 怕phạ 爾nhĩ 無vô 兆triệu 。 [宴-女+六]# [宴-女+六]# 長trường/trưởng 往vãng 。 莫mạc 知tri 所sở 之chi 。 其kỳ 猶do 燈đăng 盡tận 火hỏa 滅diệt 。 膏cao 明minh 俱câu 竭kiệt 。 此thử 無vô 餘dư 湼# 槃bàn 也dã 。 經Kinh 云vân 。 五ngũ 隂# 永vĩnh 盡tận 。 譬thí 如như 燈đăng 滅diệt 。 然nhiên 則tắc 有hữu 餘dư 可khả 以dĩ 有hữu 稱xưng 。 無vô 餘dư 可khả 以dĩ 無vô 名danh 。 而nhi 曰viết 有hữu 無vô 絕tuyệt 於ư 內nội 。 稱xưng 謂vị 淪luân 於ư 外ngoại 。 無vô 異dị 杜đỗ 耳nhĩ 目mục 於ư 胎thai 殻# 。 掩yểm 玄huyền 象tượng 於ư 霄tiêu 外ngoại 。 而nhi 責trách 宮cung 商thương 之chi 異dị 。 辨biện 玄huyền 素tố 之chi 殊thù 者giả 也dã 。

位vị 體thể 第đệ 三tam

無vô 名danh 曰viết 。 有hữu 餘dư 無vô 餘dư 者giả 。 葢# 是thị 湼# 槃bàn 之chi 外ngoại 稱xưng 。 應ưng 物vật 之chi 假giả 名danh 耳nhĩ 。 而nhi 存tồn 稱xưng 謂vị 者giả 封phong 名danh 。 志chí 器khí 象tượng 者giả 躭đam 形hình 。 名danh 也dã 極cực 於ư 題đề 目mục 形hình 也dã 盡tận 於ư 方phương 圓viên 。 方phương 圓viên 有hữu 所sở 不bất 寫tả 。 題đề 目mục 有hữu 所sở 不bất 傳truyền 。 焉yên 可khả 以dĩ 名danh 於ư 無vô 名danh 。 而nhi 形hình 於ư 無vô 形hình 者giả 哉tai 。 難nạn/nan 序tự 云vân 。 有hữu 餘dư 無vô 餘dư 者giả 信tín 是thị 權quyền 寂tịch 致trí 教giáo 之chi 本bổn 意ý 。 亦diệc 是thị 如Như 來Lai 。 隱ẩn 顯hiển 之chi 誠thành 迹tích 也dã 。 但đãn 未vị 是thị 玄huyền 寂tịch 絕tuyệt 言ngôn 之chi 幽u 致trí 。 又hựu 非phi 至chí 人nhân 環hoàn 中trung 之chi 妙diệu 術thuật 耳nhĩ 。 子tử 獨độc 不bất 聞văn 正chánh 觀quán 之chi 說thuyết 歟# 。 維duy 摩ma 詰cật 言ngôn 。 我ngã 觀quán 如Như 來Lai 。 無vô 始thỉ 無vô 終chung 。 六lục 入nhập 已dĩ 過quá 。 三tam 界giới 已dĩ 出xuất 。 不bất 在tại 方phương 。 不bất 離ly 方phương 。 非phi 有hữu 為vi 。 非phi 無vô 為vi 。 不bất 可khả 以dĩ 識thức 識thức 。 不bất 可khả 以dĩ 智trí 知tri 。 無vô 言ngôn 無vô 說thuyết 。 心tâm 行hành 處xứ 滅diệt 。 以dĩ 此thử 觀quán 者giả 乃nãi 名danh 正chánh 觀quán 。 以dĩ 他tha 觀quán 者giả 非phi 見kiến 佛Phật 也dã 。 放phóng 光quang 云vân 。 佛Phật 如như 虚# 空không 。 無vô 去khứ 無vô 來lai 。 應ưng 緣duyên 而nhi 現hiện 。 無vô 有hữu 方phương 所sở 。 然nhiên 則tắc 聖thánh 人nhân 之chi 在tại 天thiên 下hạ 也dã 。 譬thí 猶do 幽u 谷cốc 之chi 響hưởng 。 明minh 鏡kính 之chi 像tượng 。 對đối 之chi 弗phất 知tri 其kỳ 所sở 以dĩ 來lai 。 隨tùy 之chi 罔võng 識thức 其kỳ 所sở 以dĩ 往vãng 。 恍hoảng 焉yên 而nhi 有hữu 。 惚hốt 焉yên 而nhi 亡vong 。 動động 而nhi 逾du 寂tịch 。 隱ẩn 而nhi 彌di 彰chương 。 出xuất 幽u 入nhập [宴-女+六]# 。 變biến 化hóa 無vô 常thường 。 其kỳ 為vi 稱xưng 也dã 因nhân 應ưng 而nhi 作tác 。 顯hiển 迹tích 為vi 生sanh 。 息tức 迹tích 為vi 滅diệt 。 生sanh 名danh 有hữu 餘dư 。 滅diệt 名danh 無vô 餘dư 。 然nhiên 則tắc 有hữu 無vô 之chi 稱xưng 。 本bổn 乎hồ 無vô 名danh 。 無vô 名danh 之chi 道đạo 。 於ư 何hà 不bất 名danh 。 是thị 以dĩ 至chí 人nhân 居cư 方phương 而nhi 方phương 。 止chỉ 圓viên 而nhi 圓viên 。 在tại 天thiên 而nhi 天thiên 。 處xử 人nhân 而nhi 人nhân 。 原nguyên 夫phu 能năng 天thiên 能năng 人nhân 者giả 。 豈khởi 天thiên 人nhân 之chi 所sở 能năng 哉tai 。 果quả 以dĩ 非phi 天thiên 非phi 人nhân 。 故cố 能năng 天thiên 能năng 人nhân 耳nhĩ 。 其kỳ 為vi 治trị 也dã 。 故cố 應ưng 而nhi 不bất 為vi 。 因nhân 而nhi 不bất 施thí 。 因nhân 而nhi 不bất 施thí 。 故cố 施thí 莫mạc 之chi 廣quảng 。 應ưng 而nhi 不bất 為vi 。 故cố 為vi 莫mạc 之chi 大đại 。 為vi 莫mạc 之chi 大đại 。 故cố 乃nãi 返phản 於ư 小tiểu 成thành 。 施thí 莫mạc 之chi 廣quảng 。 故cố 乃nãi 歸quy 乎hồ 無vô 名danh 。 經Kinh 云vân 。 菩Bồ 薩Tát 入nhập 無vô 盡tận 三tam 昧muội 盡tận 見kiến 過quá 去khứ 滅diệt 度độ 諸chư 佛Phật 。 又hựu 云vân 入nhập 於ư 湼# 槃bàn 而nhi 不bất 般bát 湼# 槃bàn 。 又hựu 曰viết 法Pháp 身thân 無vô 象tượng 。 應ưng 物vật 而nhi 形hình 。 般Bát 若Nhã 無vô 知tri 對đối 緣duyên 而nhi 照chiếu 。 萬vạn 機cơ 頓đốn 赴phó 而nhi 不bất 撓nạo 其kỳ 神thần 。 千thiên 難nạn/nan 殊thù 對đối 而nhi 不bất 干can 其kỳ 慮lự 。 動động 若nhược 行hành 雲vân 。 止chỉ 猶do 谷cốc 神thần 。 豈khởi 有hữu 心tâm 於ư 彼bỉ 此thử 。 情tình 係hệ 於ư 動động 靜tĩnh 者giả 乎hồ 。 象tượng 非phi 我ngã 出xuất 。 故cố 金kim 石thạch 流lưu 而nhi 不bất 燋tiều 。 心tâm 非phi 我ngã 生sanh 。 故cố 日nhật 用dụng 而nhi 不bất 動động 。 紜vân 紜vân 自tự 彼bỉ 。 於ư 我ngã 何hà 為vi 。 所sở 以dĩ 智trí 周chu 萬vạn 物vật 而nhi 不bất 勞lao 。 形hình 充sung 八bát 極cực 而nhi 無vô 患hoạn 。 寧ninh 復phục 痾# 癘lệ 中trung 逵# 壽thọ 極cực 雙song 樹thụ 。 靈linh 竭kiệt 天thiên 棺quan 體thể 盡tận 焚phần 燎liệu 者giả 哉tai 。 而nhi 惑hoặc 者giả 居cư 見kiến 聞văn 之chi 境cảnh 。 尋tầm 殊thù 應ưng 之chi 迹tích 。 秉bỉnh 執chấp 規quy 矩củ 而nhi 擬nghĩ 大đại 方phương 。 欲dục 以dĩ 智trí 勞lao 至chí 人nhân 。 形hình 患hoạn 大đại 聖thánh 。 謂vị 捨xả 有hữu 入nhập 無vô 。 因nhân 以dĩ 名danh 之chi 。 豈khởi 謂vị 採thải 微vi 言ngôn 於ư 聽thính 表biểu 。 拔bạt 玄huyền 根căn 於ư 虚# 壤nhưỡng 者giả 哉tai 。

徵trưng 出xuất 第đệ 四tứ

有hữu 名danh 曰viết 。 夫phu 渾hồn 元nguyên 剖phẫu 判phán 。 萬vạn 有hữu 叅# 分phần/phân 。 有hữu 既ký 有hữu 矣hĩ 。 不bất 得đắc 不bất 無vô 。 無vô 不bất 自tự 無vô 必tất 因nhân 於ư 有hữu 。 所sở 以dĩ 高cao 下hạ 相tương/tướng 傾khuynh 。 有hữu 無vô 相tướng 生sanh 。 此thử 乃nãi 自tự 然nhiên 之chi 數số 。 數số 極cực 於ư 是thị 。 然nhiên 則tắc 有hữu 無vô 之chi 境cảnh 。 理lý 無vô 不bất 統thống 。 經Kinh 云vân 。 有hữu 無vô 二nhị 法pháp 。 攝nhiếp 一nhất 切thiết 法pháp 。 又hựu 稱xưng 三tam 無vô 為vi 者giả 。 虚# 空không 數số 緣duyên 盡tận 非phi 數số 緣duyên 盡tận 。 數số 緣duyên 盡tận 者giả 即tức 湼# 槃bàn 也dã 。 而nhi 論luận 云vân 有hữu 無vô 之chi 表biểu 。 別biệt 有hữu 妙diệu 道đạo 。 妙diệu 於ư 有hữu 無vô 。 謂vị 之chi 湼# 槃bàn 。 請thỉnh 覈# 妙diệu 道đạo 之chi 本bổn 。 果quả 若nhược 有hữu 也dã 。 雖tuy 妙diệu 非phi 無vô 。 雖tuy 妙diệu 非phi 無vô 。 即tức 入nhập 有hữu 境cảnh 。 果quả 若nhược 無vô 也dã 。 無vô 即tức 無vô 差sai 。 無vô 而nhi 無vô 差sai 。 即tức 入nhập 無vô 境cảnh 。 總tổng 而nhi 括quát 之chi 。 即tức 而nhi 究cứu 之chi 。 無vô 有hữu 異dị 有hữu 而nhi 非phi 無vô 。 無vô 有hữu 異dị 無vô 而nhi 非phi 有hữu 者giả 明minh 矣hĩ 。 而nhi 曰viết 有hữu 無vô 之chi 外ngoại 別biệt 有hữu 妙diệu 道đạo 。 非phi 有hữu 非phi 無vô 。 謂vị 之chi 湼# 槃bàn 。 吾ngô 聞văn 其kỳ 語ngữ 。 未vị 即tức 於ư 心tâm 也dã 。

超siêu 境cảnh 第đệ 五ngũ

無vô 名danh 曰viết 。 有hữu 無vô 之chi 數số 。 誠thành 以dĩ 法pháp 無vô 不bất 該cai 。 理lý 無vô 不bất 綂# 。 然nhiên 其kỳ 所sở 綂# 。 俗tục 諦đế 而nhi 巳tị 。 經kinh 曰viết 真Chân 諦Đế 何hà 耶da 。 湼# 槃bàn 道đạo 是thị 。 俗tục 諦đế 何hà 耶da 。 有hữu 無vô 法pháp 是thị 何hà 則tắc 。 有hữu 者giả 有hữu 於ư 無vô 。 無vô 者giả 無vô 於ư 有hữu 。 有hữu 無vô 所sở 以dĩ 稱xưng 有hữu 。 無vô 有hữu 所sở 以dĩ 稱xưng 無vô 。 然nhiên 則tắc 有hữu 生sanh 於ư 無vô 。 無vô 生sanh 於ư 有hữu 。 離ly 有hữu 無vô 無vô 。 離ly 無vô 無vô 有hữu 。 有hữu 無vô 相tướng 生sanh 。 其kỳ 猶do 高cao 下hạ 相tương/tướng 傾khuynh 。 有hữu 高cao 必tất 有hữu 下hạ 。 有hữu 下hạ 必tất 有hữu 高cao 矣hĩ 。 然nhiên 則tắc 有hữu 無vô 雖tuy 殊thù 。 俱câu 未vị 免miễn 於ư 有hữu 也dã 。 此thử 乃nãi 言ngôn 象tượng 之chi 所sở 以dĩ 形hình 是thị 非phi 之chi 所sở 以dĩ 生sanh 豈khởi 足túc 以dĩ 統thống 夫phu 幽u 極cực 而nhi 擬nghĩ 夫phu 神thần 道đạo 者giả 乎hồ 。 是thị 以dĩ 論luận 稱xưng 出xuất 有hữu 無vô 者giả 良lương 以dĩ 有hữu 無vô 之chi 數số 。 止chỉ 乎hồ 六lục 境cảnh 之chi 內nội 。 六lục 境cảnh 之chi 內nội 。 非phi 湼# 槃bàn 之chi 宅trạch 。 故cố 借tá 出xuất 以dĩ 祛khư 之chi 。 庶thứ 怖bố 道đạo 之chi 流lưu 。 髣phảng 髴phất 幽u 途đồ 。 託thác 情tình 絕tuyệt 域vực 。 得đắc 意ý 忘vong 言ngôn 。 體thể 其kỳ 非phi 有hữu 非phi 無vô 。 豈khởi 曰viết 有hữu 無vô 之chi 外ngoại 。 別biệt 有hữu 一nhất 有hữu 而nhi 可khả 稱xưng 哉tai 。 經kinh 曰viết 。 三tam 無vô 為vi 者giả 。 葢# 是thị 羣quần 生sanh 紛phân 繞nhiễu 生sanh 乎hồ 篤đốc 患hoạn 。 篤đốc 患hoạn 之chi 尤vưu 。 莫mạc 先tiên 於ư 有hữu 。 絕tuyệt 有hữu 之chi 稱xưng 莫mạc 先tiên 於ư 無vô 。 故cố 借tá 無vô 以dĩ 明minh 其kỳ 非phi 有hữu 。 明minh 其kỳ 非phi 有hữu 。 非phi 謂vị 無vô 也dã 。

搜sưu 玄huyền 第đệ 六lục

有hữu 名danh 曰viết 。 論luận 旨chỉ 云vân 湼# 槃bàn 既ký 不bất 出xuất 有hữu 無vô 。 又hựu 不bất 在tại 有hữu 無vô 。 不bất 在tại 有hữu 無vô 。 則tắc 不bất 可khả 於ư 有hữu 無vô 得đắc 之chi 矣hĩ 。 不bất 出xuất 有hữu 無vô 則tắc 不bất 可khả 離ly 有hữu 無vô 求cầu 之chi 矣hĩ 。 求cầu 之chi 無vô 所sở 。 便tiện 應ưng 都đô 無vô 。 然nhiên 復phục 不bất 無vô 其kỳ 道đạo 。 其kỳ 道đạo 不bất 無vô 。 則tắc 幽u 途đồ 可khả 尋tầm 。 所sở 以dĩ 千thiên 聖thánh 同đồng 轍triệt 。 未vị 嘗thường 虚# 返phản 者giả 也dã 。 其kỳ 道đạo 既ký 存tồn 。 而nhi 曰viết 不bất 出xuất 不bất 在tại 。 必tất 有hữu 異dị 旨chỉ 。 可khả 得đắc 聞văn 乎hồ 。

玅# 存tồn 第đệ 七thất

無vô 名danh 曰viết 。 夫phu 言ngôn 由do 名danh 起khởi 。 名danh 以dĩ 相tương 生sanh 。 相tương/tướng 因nhân 可khả 相tương/tướng 。 無vô 相tướng 無vô 名danh 。 無vô 名danh 無vô 說thuyết 。 無vô 說thuyết 無vô 聞văn 。 經kinh 曰viết 。 湼# 槃bàn 非phi 法pháp 非phi 非phi 法pháp 。 無vô 聞văn 無vô 說thuyết 。 非phi 心tâm 所sở 知tri 。 吾ngô 何hà 敢cảm 言ngôn 之chi 而nhi 欲dục 聞văn 之chi 耶da 。 然nhiên 雖tuy 善thiện 吉cát 有hữu 言ngôn 。 眾chúng 人nhân 若nhược 能năng 以dĩ 無vô 心tâm 而nhi 受thọ 。 無vô 聽thính 而nhi 聽thính 者giả 。 吾ngô 當đương 以dĩ 無vô 言ngôn 言ngôn 之chi 。 庶thứ 述thuật 其kỳ 言ngôn 。 亦diệc 可khả 以dĩ 言ngôn 。 淨tịnh 名danh 曰viết 不bất 離ly 煩phiền 惱não 而nhi 得đắc 湼# 槃bàn 。 天thiên 女nữ 曰viết 不bất 出xuất 魔ma 界giới 而nhi 入nhập 佛Phật 界giới 。 然nhiên 則tắc 玄huyền 道đạo 在tại 於ư 妙diệu 悟ngộ 。 妙diệu 悟ngộ 在tại 於ư 即tức 真chân 。 即tức 真chân 則tắc 有hữu 無vô 齊tề 觀quán 。 齊tề 觀quán 則tắc 彼bỉ 己kỷ 莫mạc 二nhị 。 所sở 以dĩ 天thiên 地địa 與dữ 我ngã 同đồng 根căn 。 萬vạn 物vật 與dữ 我ngã 一nhất 體thể 。 拔bạt 玄huyền 根căn 於ư 未vị 始thỉ 。 即tức 羣quần 動động 以dĩ 靜tĩnh 心tâm 。 法pháp 無vô 有hữu 無vô 之chi 相tướng 。 聖thánh 無vô 有hữu 無vô 之chi 知tri 。 無vô 心tâm 於ư 內nội 。 無vô 數số 於ư 外ngoại 。 此thử 彼bỉ 寂tịch 滅diệt 。 物vật 我ngã [宴-女+六]# 一nhất 。 怕phạ 爾nhĩ 無vô 朕trẫm 。 乃nãi 曰viết 湼# 槃bàn 。 湼# 槃bàn 若nhược 此thử 。 圖đồ 度độ 絕tuyệt 矣hĩ 。 豈khởi 容dung 可khả 責trách 之chi 於ư 有hữu 無vô 之chi 內nội 。 又hựu 可khả 徵trưng 之chi 於ư 有hữu 無vô 之chi 外ngoại 耶da 。

難nạn/nan 差sai 第đệ 八bát

有hữu 名danh 曰viết 。 湼# 槃bàn 既ký 絕tuyệt 圖đồ 度độ 之chi 域vực 。 則tắc 超siêu 六lục 境cảnh 之chi 外ngoại 。 不bất 出xuất 不bất 在tại 而nhi 玄huyền 道đạo 獨độc 存tồn 。 斯tư 則tắc 窮cùng 理lý 盡tận 性tánh 。 究cứu 竟cánh 之chi 道Đạo 。 妙diệu 一nhất 無vô 差sai 理lý 其kỳ 然nhiên 矣hĩ 。 而nhi 放phóng 光quang 云vân 。 三tam 乗# 之chi 道đạo 。 皆giai 因nhân 無vô 為vi 。 而nhi 有hữu 差sai 別biệt 。 佛Phật 言ngôn 我ngã 昔tích 為vi 菩Bồ 薩Tát 時thời 。 名danh 曰viết 儒Nho 童Đồng 。 於ư 然Nhiên 燈Đăng 佛Phật 所sở 。 已dĩ 入nhập 湼# 槃bàn 。 儒nho 童đồng 菩Bồ 薩Tát 。 時thời 於ư 七thất 住trụ 。 初sơ 獲hoạch 無Vô 生Sanh 忍Nhẫn 。 進tiến 修tu 三tam 位vị 。 若nhược 湼# 槃bàn 一nhất 也dã 。 則tắc 不bất 應ưng 有hữu 三tam 。 如như 其kỳ 有hữu 三tam 。 則tắc 非phi 究cứu 竟cánh 。 究cứu 竟cánh 之chi 道Đạo 。 而nhi 有hữu 升thăng 降giáng/hàng 之chi 殊thù 。 眾chúng 經kinh 異dị 說thuyết 。 何hà 以dĩ 取thủ 中trung 耶da 。

辨biện 差sai 第đệ 九cửu

無vô 名danh 曰viết 。 然nhiên 究cứu 竟cánh 之chi 道Đạo 。 理lý 無vô 差sai 也dã 。 法pháp 華hoa 經Kinh 云vân 。 第đệ 一nhất 大Đại 道Đạo 。 無vô 有hữu 兩lưỡng 正chánh 。 吾ngô 以dĩ 方phương 便tiện 。 為vi 怠đãi 慢mạn 者giả 。 於ư 一nhất 乗# 道đạo 。 分phân 別biệt 說thuyết 三tam 。 三tam 車xa 出xuất 火hỏa 宅trạch 。 即tức 其kỳ 事sự 也dã 。 以dĩ 俱câu 出xuất 生sanh 死tử 。 故cố 同đồng 稱xưng 無vô 為vi 。 所sở 乗# 不bất 一nhất 。 故cố 有hữu 三tam 名danh 。 綂# 其kỳ 會hội 歸quy 。 一nhất 而nhi 巳tị 矣hĩ 。 而nhi 難nạn/nan 云vân 三tam 乗# 之chi 道đạo 。 皆giai 因nhân 無vô 為vi 。 而nhi 有hữu 差sai 別biệt 。 此thử 以dĩ 人nhân 三tam 。 三tam 於ư 無vô 為vi 。 非phi 無vô 為vi 有hữu 三tam 也dã 。 故cố 放phóng 光quang 云vân 。 湼# 槃bàn 有hữu 差sai 別biệt 耶da 。

答đáp 曰viết 。

無vô 差sai 別biệt 。 但đãn 如Như 來Lai 結kết 習tập 都đô 盡tận 。 聲Thanh 聞Văn 結kết 習tập 不bất 盡tận 耳nhĩ 。 請thỉnh 以dĩ 近cận 喻dụ 。 以dĩ 況huống 遠viễn 旨chỉ 。 如như 人nhân 斬trảm 木mộc 。 去khứ 尺xích 無vô 尺xích 。 去khứ 寸thốn 無vô 寸thốn 。 修tu 短đoản 在tại 於ư 尺xích 寸thốn 。 不bất 在tại 無vô 也dã 。 夫phu 以dĩ 羣quần 生sanh 萬vạn 端đoan 。 識thức 根căn 不bất 一nhất 。 智trí 鑒giám 有hữu 淺thiển 深thâm 。 德đức 行hạnh 有hữu 厚hậu 薄bạc 。 所sở 以dĩ 俱câu 之chi 彼bỉ 岸ngạn 。 而nhi 升thăng 降giáng/hàng 不bất 同đồng 。 彼bỉ 岸ngạn 豈khởi 異dị 。 異dị 自tự 我ngã 耳nhĩ 。 然nhiên 則tắc 眾chúng 經kinh 殊thù 辯biện 其kỳ 致trí 不bất 乖quai 。

責trách 異dị 第đệ 十thập

有hữu 名danh 曰viết 。 俱câu 出xuất 火hỏa 宅trạch 。 則tắc 無vô 患hoạn 一nhất 也dã 。 同đồng 出xuất 生sanh 死tử 。 則tắc 無vô 為vi 一nhất 也dã 。 而nhi 云vân 彼bỉ 岸ngạn 無vô 異dị 。 異dị 自tự 我ngã 耳nhĩ 。 彼bỉ 岸ngạn 則tắc 無vô 為vi 岸ngạn 也dã 。 我ngã 則tắc 體thể 無vô 為vi 者giả 也dã 。 請thỉnh 問vấn 我ngã 與dữ 無vô 為vi 。 為vi 一nhất 為vi 異dị 。 若nhược 我ngã 即tức 無vô 為vi 。 無vô 為vi 亦diệc 即tức 我ngã 。 不bất 得đắc 言ngôn 無vô 為vi 無vô 異dị 異dị 自tự 我ngã 也dã 。 若nhược 我ngã 異dị 無vô 為vi 。 我ngã 則tắc 非phi 無vô 為vi 。 無vô 為vi 自tự 無vô 為vi 。 我ngã 自tự 常thường 有hữu 為vi 。 [宴-女+六]# 會hội 之chi 致trí 又hựu 滯trệ 而nhi 不bất 通thông 然nhiên 則tắc 我ngã 與dữ 無vô 為vi 。 一nhất 亦diệc 無vô 三tam 。 異dị 亦diệc 無vô 三tam 。 三tam 乗# 之chi 名danh 。 何hà 由do 而nhi 生sanh 也dã 。

會hội 異dị 第đệ 十thập 一nhất

無vô 名danh 曰viết 。 夫phu 止chỉ 此thử 而nhi 此thử 。 適thích 彼bỉ 而nhi 彼bỉ 。 所sở 以dĩ 同đồng 於ư 得đắc 者giả 。 得đắc 亦diệc 得đắc 之chi 。 同đồng 於ư 失thất 者giả 。 失thất 亦diệc 失thất 之chi 。 我ngã 適thích 無vô 為vi 。 我ngã 即tức 無vô 為vi 。 無vô 為vi 雖tuy 一nhất 。 何hà 乖quai 不bất 一nhất 耶da 。 譬thí 猶do 三tam 鳥điểu 出xuất 網võng 。 同đồng 適thích 無vô 患hoạn 之chi 域vực 。 無vô 患hoạn 雖tuy 同đồng 。 而nhi 鳥điểu 鳥điểu 各các 異dị 。 不bất 可khả 以dĩ 鳥điểu 鳥điểu 各các 異dị 。 謂vị 無vô 患hoạn 亦diệc 異dị 。 又hựu 不bất 可khả 以dĩ 無vô 患hoạn 既ký 一nhất 。 而nhi 一nhất 於ư 眾chúng 鳥điểu 也dã 。 然nhiên 則tắc 鳥điểu 即tức 無vô 患hoạn 。 無vô 患hoạn 即tức 鳥điểu 。 無vô 患hoạn 豈khởi 異dị 。 異dị 自tự 鳥điểu 耳nhĩ 。 如như 是thị 三tam 乗# 眾chúng 生sanh 。 俱câu 越việt 妄vọng 想tưởng 之chi 樊phàn 。 同đồng 適thích 無vô 為vi 之chi 境cảnh 。 無vô 為vi 雖tuy 同đồng 。 而nhi 乗# 乗# 各các 異dị 。 不bất 可khả 以dĩ 乗# 乗# 各các 異dị 。 謂vị 無vô 為vi 亦diệc 異dị 。 又hựu 不bất 可khả 以dĩ 無vô 為vi 既ký 一nhất 。 而nhi 一nhất 於ư 三tam 乗# 也dã 。

詰cật 漸tiệm 第đệ 十thập 二nhị

有hữu 名danh 曰viết 。 萬vạn 累lũy/lụy/luy 滋tư 彰chương 。 本bổn 於ư 妄vọng 想tưởng 。 妄vọng 想tưởng 既ký 祛khư 。 則tắc 萬vạn 累lũy/lụy/luy 都đô 息tức 。 二nhị 乗# 得đắc 盡tận 智trí 菩Bồ 薩Tát 。 得đắc 無vô 生sanh 智trí 。 是thị 時thời 妄vọng 想tưởng 都đô 盡tận 。 結kết 縛phược 永vĩnh 除trừ 。 結kết 縛phược 既ký 除trừ 。 則tắc 心tâm 無vô 為vi 。 心tâm 既ký 無vô 為vi 。 理lý 無vô 餘dư 翳ế 。 經kinh 曰viết 是thị 諸chư 聖thánh 智trí 。 不bất 相tương 違vi 背bội 。 不bất 出xuất 不bất 在tại 。 其kỳ 實thật 俱câu 空không 。 又hựu 曰viết 無vô 為vi 大Đại 道Đạo 。 平bình 等đẳng 不bất 二nhị 。 既ký 曰viết 無vô 二nhị 。 則tắc 不bất 容dung 異dị 二nhị 。 不bất 體thể 則tắc 已dĩ 體thể 應ưng 窮cùng 微vi 。 而nhi 曰viết 體thể 而nhi 未vị 盡tận 。 是thị 所sở 未vị 悟ngộ 也dã 。

明minh 漸tiệm 第đệ 十thập 三tam

無vô 名danh 曰viết 。 無vô 為vi 無vô 二nhị 。 則tắc 已dĩ 然nhiên 矣hĩ 。 結kết 是thị 重trọng/trùng 惑hoặc 。 而nhi 可khả 謂vị 頓đốn 盡tận 。 亦diệc 所sở 未vị 喻dụ 。 經kinh 曰viết 三tam 箭tiễn 中trung 的đích 。 三tam 獸thú 渡độ 河hà 。 中trung 渡độ 無vô 異dị 。 而nhi 有hữu 淺thiển 深thâm 之chi 殊thù 者giả 為vi 力lực 不bất 同đồng 故cố 也dã 。 三tam 乗# 眾chúng 生sanh 。 俱câu 濟tế 緣duyên 起khởi 之chi 津tân 。 同đồng 鑒giám 四Tứ 諦Đế 之chi 的đích 。 絕tuyệt 偽ngụy 即tức 真chân 。 同đồng 升thăng 無vô 為vi 。 其kỳ 所sở 乗# 不bất 一nhất 者giả 。 亦diệc 以dĩ 智trí 力lực 不bất 同đồng 故cố 也dã 。 夫phu 羣quần 有hữu 雖tuy 眾chúng 。 然nhiên 其kỳ 量lượng 有hữu 涯nhai 正chánh 使sử 智trí 猶do 身thân 子tử 。 辯biện 若nhược 滿mãn 願nguyện 。 窮cùng 才tài 極cực 慮lự 。 莫mạc 窺khuy 其kỳ 畔bạn 。 況huống 乎hồ 虚# 無vô 之chi 數số 。 重trọng/trùng 玄huyền 之chi 域vực 其kỳ 道đạo 無vô 涯nhai 。 欲dục 之chi 頓đốn 盡tận 也dã 。 書thư 不bất 云vân 乎hồ 。 為vi 學học 者giả 日nhật 益ích 。 為vi 道đạo 者giả 日nhật 損tổn 。 為vi 道đạo 者giả 。 為vi 於ư 無vô 為vi 者giả 也dã 。 為vi 於ư 無vô 為vi 而nhi 日nhật 日nhật 損tổn 此thử 豈khởi 頓đốn 得đắc 之chi 謂vị 。 要yếu 損tổn 之chi 又hựu 損tổn 之chi 。 以dĩ 至chí 於ư 無vô 損tổn 耳nhĩ 。 經kinh 喻dụ 螢huỳnh 日nhật 智trí 用dụng 可khả 知tri 矣hĩ 。

譏cơ 動động 第đệ 十thập 四tứ

有hữu 名danh 曰viết 。 經kinh 稱xưng 法Pháp 身thân 已dĩ 上thượng 。 入nhập 無vô 為vi 境cảnh 。 心tâm 不bất 可khả 以dĩ 智trí 知tri 。 形hình 不bất 可khả 以dĩ 象tượng 測trắc 。 體thể 絕tuyệt 隂# 入nhập 。 心tâm 智trí 寂tịch 滅diệt 。 而nhi 復phục 云vân 進tiến 修tu 三tam 位vị 。 積tích 德đức 彌di 廣quảng 。 夫phu 進tiến 修tu 本bổn 於ư 好hảo/hiếu 尚thượng 。 積tích 德đức 生sanh 於ư 涉thiệp 求cầu 。 好hảo/hiếu 尚thượng 則tắc 取thủ 捨xả 情tình 現hiện 。 涉thiệp 求cầu 則tắc 損tổn 益ích 交giao 陳trần 。 既ký 以dĩ 取thủ 捨xả 為vi 心tâm 。 損tổn 益ích 為vi 體thể 。 而nhi 曰viết 體thể 絕tuyệt 隂# 入nhập 心tâm 智trí 寂tịch 滅diệt 。 此thử 文văn 乖quai 致trí 殊thù 。 而nhi 會hội 之chi 一nhất 人nhân 。 無vô 異dị 指chỉ 南nam 為vi 北bắc 。 以dĩ 曉hiểu 迷mê 夫phu 。

動động 寂tịch 第đệ 十thập 五ngũ

無vô 名danh 曰viết 。 道Đạo 行hạnh 云vân 。 心tâm 亦diệc 不bất 有hữu 亦diệc 不bất 無vô 。 不bất 有hữu 者giả 。 不bất 若nhược 有hữu 心tâm 之chi 有hữu 。 不bất 無vô 者giả 。 不bất 若nhược 無vô 心tâm 之chi 無vô 。 何hà 者giả 。 有hữu 心tâm 則tắc 眾chúng 庶thứ 是thị 也dã 。 無vô 心tâm 則tắc 太thái 虚# 是thị 也dã 。 眾chúng 庶thứ 止chỉ 於ư 妄vọng 想tưởng 。 太thái 虚# 絕tuyệt 於ư 靈linh 照chiếu 。 豈khởi 可khả 止chỉ 於ư 妄vọng 想tưởng 絕tuyệt 於ư 靈linh 照chiếu 。 標tiêu 其kỳ 神thần 道đạo 而nhi 語ngữ 聖thánh 心tâm 者giả 乎hồ 。 是thị 以dĩ 聖thánh 心tâm 不bất 有hữu 。 不bất 可khả 謂vị 之chi 無vô 。 聖thánh 心tâm 不bất 無vô 。 不bất 可khả 謂vị 之chi 有hữu 。 不bất 有hữu 。 故cố 心tâm 想tưởng 都đô 滅diệt 。 不bất 無vô 故cố 理lý 無vô 不bất 契khế 。 經Kinh 云vân 。 心tâm 無vô 所sở 行hành 。 無vô 所sở 不bất 行hành 。 信tín 矣hĩ 。 儒nho 童đồng 曰viết 。 昔tích 我ngã 於ư 無vô 數số 劫kiếp 。 以dĩ 國quốc 財tài 身thân 命mạng 。 施thí 人nhân 無vô 數số 。 以dĩ 妄vọng 想tưởng 心tâm 施thí 。 非phi 為vi 施thí 也dã 。 今kim 以dĩ 無vô 生sanh 心tâm 。 五ngũ 華hoa 施thí 佛Phật 。 始thỉ 名danh 施thí 耳nhĩ 。 又hựu 空không 行hành 菩Bồ 薩Tát 。 入nhập 空không 解giải 脫thoát 門môn 。 方phương 言ngôn 今kim 是thị 行hành 時thời 。 非phi 為vi 證chứng 時thời 。 然nhiên 則tắc 心tâm 彌di 虚# 。 行hành 彌di 廣quảng 。 終chung 日nhật 行hành 。 不bất 乖quai 於ư 無vô 行hành 者giả 也dã 。 是thị 以dĩ 賢Hiền 劫Kiếp 稱xưng 無vô 捨xả 之chi 檀đàn 。 成thành 具cụ 美mỹ 不bất 為vi 之chi 為vi 。 禪thiền 典điển 唱xướng 無vô 緣duyên 之chi 慈từ 。 思tư 益ích 演diễn 不bất 知tri 之chi 知tri 。 聖thánh 旨chỉ 虚# 玄huyền 。 殊thù 文văn 同đồng 辨biện 。 豈khởi 可khả 以dĩ 有hữu 為vi 便tiện 有hữu 為vi 。 無vô 為vi 便tiện 無vô 為vi 哉tai 。 菩Bồ 薩Tát 住trụ 盡tận 。 不bất 盡tận 平bình 等đẳng 法Pháp 門môn 。 不bất 盡tận 有hữu 為vi 。 不bất 住trụ 無vô 為vi 。 即tức 其kỳ 事sự 也dã 。 而nhi 以dĩ 南nam 北bắc 為ví 喻dụ 。 殊thù 非phi 領lãnh 會hội 之chi 唱xướng 。

窮cùng 源nguyên 第đệ 十thập 六lục

有hữu 名danh 曰viết 。 非phi 眾chúng 生sanh 無vô 以dĩ 御ngự 三tam 乗# 。 非phi 三tam 乗# 無vô 以dĩ 成thành 湼# 槃bàn 。 然nhiên 必tất 先tiên 有hữu 眾chúng 生sanh 。 後hậu 有hữu 湼# 槃bàn 。 是thị 則tắc 湼# 槃bàn 有hữu 始thỉ 。 有hữu 始thỉ 必tất 有hữu 終chung 。 而nhi 經Kinh 云vân 湼# 槃bàn 。 無vô 始thỉ 無vô 終chung 。 湛trạm 若nhược 虚# 空không 則tắc 湼# 槃bàn 先tiên 有hữu 。 非phi 復phục 學học 而nhi 後hậu 成thành 者giả 也dã 。

通thông 古cổ 第đệ 十thập 七thất

無vô 名danh 曰viết 。 夫phu 至chí 人nhân 空không 洞đỗng 無vô 象tượng 。 而nhi 萬vạn 物vật 無vô 非phi 我ngã 造tạo 。 會hội 萬vạn 物vật 以dĩ 成thành 己kỷ 者giả 。 其kỳ 唯duy 聖thánh 人nhân 乎hồ 。 何hà 則tắc 。 非phi 理lý 不bất 聖thánh 。 非phi 聖thánh 不bất 理lý 。 理lý 而nhi 為vi 聖thánh 者giả 。 聖thánh 不bất 異dị 理lý 也dã 。 故cố 天thiên 帝đế 曰viết 。 般Bát 若Nhã 當đương 於ư 何hà 求cầu 。 善thiện 吉cát 曰viết 。 般Bát 若Nhã 不bất 可khả 以dĩ 色sắc 中trung 求cầu 。 亦diệc 不bất 離ly 色sắc 中trung 求cầu 。 又hựu 曰viết 。 見kiến 緣duyên 起khởi 為vi 見kiến 法Pháp 。 見kiến 法pháp 為vi 見kiến 佛Phật 。 斯tư 則tắc 物vật 我ngã 不bất 異dị 之chi 効hiệu 也dã 。 所sở 以dĩ 至chí 人nhân 戢tập 玄huyền 機cơ 於ư 未vị 兆triệu 。 藏tạng [宴-女+六]# 運vận 於ư 即tức 化hóa 。 總tổng 六lục 合hợp 以dĩ 鏡kính 心tâm 。 一nhất 去khứ 來lai 以dĩ 成thành 體thể 。 古cổ 今kim 通thông 終chung 始thỉ 同đồng 。 窮cùng 本bổn 極cực 末mạt 。 莫mạc 之chi 與dữ 二nhị 。 浩hạo 然nhiên 太thái 均quân 。 乃nãi 曰viết 湼# 槃bàn 。 經kinh 曰viết 。 不bất 離ly 諸chư 法pháp 而nhi 得đắc 湼# 槃bàn 。 又hựu 云vân 諸chư 法pháp 無vô 邊biên 。 故cố 菩Bồ 提Đề 無vô 邊biên 。 以dĩ 知tri 湼# 槃bàn 之chi 道đạo 存tồn 乎hồ 妙diệu 契khế 。 妙diệu 契khế 之chi 致trí 本bổn 乎hồ [宴-女+六]# 一nhất 。 然nhiên 則tắc 物vật 不bất 異dị 我ngã 。 我ngã 不bất 異dị 物vật 。 物vật 我ngã 玄huyền 會hội 。 歸quy 乎hồ 無vô 極cực 。 進tiến 之chi 弗phất 先tiên 。 退thoái 之chi 弗phất 後hậu 豈khởi 容dung 終chung 始thỉ 於ư 其kỳ 間gian 哉tai 。 天thiên 女nữ 曰viết 。 耆kỳ 年niên 解giải 脫thoát 。 亦diệc 何hà 如như 久cửu 。

考khảo 得đắc 第đệ 十thập 八bát

有hữu 名danh 曰viết 。 經Kinh 云vân 。 眾chúng 生sanh 之chi 性tánh 。 極cực 於ư 五ngũ 隂# 之chi 內nội 。 又hựu 云vân 。 得đắc 湼# 槃bàn 者giả 五ngũ 隂# 都đô 盡tận 。 譬thí 猶do 燈đăng 滅diệt 。 然nhiên 則tắc 眾chúng 生sanh 之chi 性tánh 。 頓đốn 盡tận 於ư 五ngũ 隂# 之chi 內nội 。 湼# 槃bàn 之chi 道đạo 獨độc 建kiến 於ư 三tam 有hữu 之chi 外ngoại 。 邈mạc 然nhiên 殊thù 域vực 。 非phi 復phục 眾chúng 生sanh 得đắc 湼# 槃bàn 也dã 。 果quả 若nhược 有hữu 得đắc 。 則tắc 眾chúng 生sanh 之chi 性tánh 。 不bất 止chỉ 於ư 五ngũ 隂# 。 必tất 若nhược 止chỉ 於ư 五ngũ 隂# 。 則tắc 五ngũ 隂# 不bất 都đô 盡tận 。 五ngũ 隂# 若nhược 都đô 盡tận 。 誰thùy 復phục 得đắc 湼# 槃bàn 者giả 耶da 。

玄huyền 得đắc 第đệ 十thập 九cửu

無vô 名danh 曰viết 。 夫phu 真chân 由do 離ly 起khởi 。 偽ngụy 因nhân 著trước 生sanh 。 著trước 故cố 有hữu 得đắc 。 離ly 故cố 無vô 名danh 。 是thị 以dĩ 則tắc 真chân 者giả 同đồng 真chân 。 法pháp 偽ngụy 者giả 同đồng 偽ngụy 。 子tử 以dĩ 有hữu 得đắc 為vi 得đắc 。 故cố 求cầu 於ư 有hữu 得đắc 耳nhĩ 。 吾ngô 以dĩ 無vô 得đắc 為vi 得đắc 。 故cố 得đắc 在tại 於ư 無vô 得đắc 也dã 。 且thả 談đàm 論luận 之chi 作tác 。 必tất 先tiên 定định 其kỳ 本bổn 。 既ký 論luận 湼# 槃bàn 。 不bất 可khả 離ly 湼# 槃bàn 而nhi 語ngữ 湼# 槃bàn 也dã 。 若nhược 即tức 湼# 槃bàn 以dĩ 興hưng 言ngôn 。 誰thùy 獨độc 非phi 湼# 槃bàn 而nhi 欲dục 得đắc 之chi 耶da 。 何hà 者giả 。 夫phu 湼# 槃bàn 之chi 道đạo 。 妙diệu 盡tận 常thường 數số 。 融dung 冶dã 二nhị 儀nghi 。 滌địch 蕩đãng 萬vạn 有hữu 。 均quân 天thiên 人nhân 。 同đồng 一nhất 異dị 。 內nội 視thị 不bất 己kỷ 見kiến 。 返phản 聽thính 不bất 我ngã 聞văn 。 未vị 嘗thường 有hữu 得đắc 。 未vị 嘗thường 無vô 得đắc 。 經kinh 曰viết 。 湼# 槃bàn 非phi 眾chúng 生sanh 。 亦diệc 不bất 異dị 眾chúng 生sanh 。 維duy 摩ma 詰cật 言ngôn 。 若nhược 彌Di 勒Lặc 得đắc 滅diệt 度độ 者giả 。 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 亦diệc 當đương 滅diệt 度độ 。

所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 本bổn 性tánh 常thường 滅diệt 。 不bất 復phục 更cánh 滅diệt 。 此thử 名danh 滅diệt 度độ 在tại 於ư 無vô 滅diệt 者giả 也dã 。 然nhiên 則tắc 眾chúng 生sanh 非phi 眾chúng 生sanh 。 誰thùy 為vi 得đắc 之chi 者giả 。 湼# 槃bàn 非phi 湼# 槃bàn 。 誰thùy 為vi 可khả 得đắc 者giả 。 放phóng 光quang 云vân 。 菩Bồ 提Đề 從tùng 有hữu 得đắc 耶da 。

答đáp 曰viết 。

不phủ 也dã 。 從tùng 無vô 得đắc 耶da 。 答đáp 曰viết 不phủ 也dã 。 從tùng 有hữu 無vô 得đắc 耶da 。 答đáp 曰viết 不phủ 也dã 。 離ly 有hữu 無vô 得đắc 耶da 。 答đáp 曰viết 不phủ 也dã 。 然nhiên 則tắc 都đô 無vô 得đắc 耶da 。 答đáp 曰viết 不phủ 也dã 。 是thị 義nghĩa 云vân 何hà 。 答đáp 曰viết 無vô 所sở 得đắc 。 故cố 為vi 得đắc 也dã 。 是thị 故cố 得đắc 無vô 所sở 得đắc 也dã 。 無vô 所sở 得đắc 謂vị 之chi 得đắc 者giả 。 誰thùy 獨độc 不bất 然nhiên 耶da 。 然nhiên 則tắc 玄huyền 道đạo 在tại 於ư 絕tuyệt 域vực 。 故cố 不bất 得đắc 以dĩ 得đắc 之chi 。 妙diệu 智trí 存tồn 乎hồ 物vật 外ngoại 。 故cố 不bất 知tri 以dĩ 知tri 之chi 。 大đại 象tượng 隱ẩn 於ư 無vô 形hình 。 故cố 不bất 見kiến 以dĩ 見kiến 之chi 。 大đại 音âm 匿nặc 於ư 希hy 聲thanh 。 故cố 不bất 聞văn 以dĩ 聞văn 之chi 故cố 能năng 囊nang 括quát 終chung 古cổ 。 導đạo 達đạt 羣quần 方phương 。 亭đình 毒độc 蒼thương 生sanh 。 疎sơ 而nhi 不bất 漏lậu 。 汪uông 哉tai 洋dương 哉tai 。 何hà 莫mạc 由do 之chi 哉tai 。 故cố 梵Phạm 志Chí 曰viết 。 吾ngô 聞văn 弘hoằng 道đạo 。 厥quyết 義nghĩa 弘hoằng 深thâm 。 汪uông 洋dương 無vô 涯nhai 。 靡mĩ 不bất 成thành 就tựu 。 靡mĩ 不bất 度độ 生sanh 。 然nhiên 則tắc 三tam 乗# 之chi 路lộ 開khai 。 真chân 偽ngụy 之chi 途đồ 辨biện 。 賢hiền 聖thánh 之chi 道Đạo 。 存tồn 無vô 名danh 之chi 致trí 顯hiển 矣hĩ 。