như lai bảo bồ tát
Phật Quang Đại Từ Điển
(如來寶菩薩) Như lai bảo, Phạm: Sarva-tathàgatamaịi#. Hán âm: Tát phạ đát tha nghiệt đa ma ni. Nghĩa là châu báu của hết thảy Như lai. Vị Bồ tát ngồi ở phía bắc đức Thích ca trong viện Thích ca trên Hiện đồ mạn đồ la Thai tạng giới của Mật giáo. Tức là vị Phật mẫu ngồi ở phía bên phải của đức Thích ca Như lai trong Mạn đồ la do A xà lê Thiện vô úy truyền; cũng chính là các vị Biến tri nhãn, Năng tịch mẫu ở bên phải đức Thế tôn trong phẩm Cụ duyên kinh Đại nhật quyển 1; cũng tương đương với các vị Phật nhãn, Phật mẫu ở phía bắc đức Thế tôn trong Đại nhật kinh sớ quyển 5. Vị tôn này dùng tâm đại từ của đức Thích ca quan sát chúng sinh, vì thế gọi là Phật nhãn, Biến tri nhãn, chủ về đức Tam muội Bảo xứ của Thích ca Như lai. Mật hiệu là Bảo tướng kim cương. Hình tượng vị tôn này thân màu vàng, bàn tay phải dang ra ở trước ngực, ngón giữa, ngón vô danh và ngón út co lại; bàn tay trái đặt ngang ngực, cầm hoa sen, trên hoa có 3 viên ngọc báu, mặt xoay về phía trái hơi ngước nhìn lên, ngồi kết già trên tòa sen đỏ. Chủng tử là (ta), hình Tam muội da là ngọc báu Như ý trên hoa sen, hoặc là con mắt trên đỉnh đầu đức Phật. Theo Huyền pháp quĩ quyển 2, thì ấn khế của vị tôn này là Nội phược quyền, duỗi ngón giữa, co ngón trỏ đặt ở lưng ngón giữa, nhưng không chạm vào nhau. Chân ngôn là chân ngôn của Năng tịch mẫu, tức là: Qui mệnh Đát tha nga đa (Tathàgata – Như lai) tác khất sô (Cakwu–mắt) vĩ dã phược lộ ca dã (vyàvalokaya–xem thấy) sa phạ hạ (svàhà–thành tựu). [X. Đại nhật kinh sớ Q.10].