二王 ( 二nhị 王vương )
Phật Học Đại Từ Điển
NGHĨA TIẾNG HÁN
（圖像）寺門兩脅所立之二個金剛夜叉也，略名金剛神，亦曰夜叉神。其本名曰密迹金剛，為法意王子之化身。大寶積經密迹金剛力士會曰：「昔有轉輪聖王曰勇群王，具足千子。有二夫人，有二孩童自然來上夫人膝上，一云法意，二云法念。父王知諸子發道意，欲知當來成佛之次第，使千子探籌。有太子名淨意，得第一籌，拘留孫佛是也。得第四籌者，釋迦佛也。乃至得最後之籌者樓由佛也（他經曰樓至）。時後二子，兄為法意曰：吾自誓當諸人成得佛時為金剛力士親近於於佛，聞一切諸佛秘要密迹之事，信樂不懷疑結。弟為法念曰：願諸仁成佛道，則身當勸助法輪使轉。其時之勇群王，即過去之定光如來是也；其時之諸子即此賢劫中之千佛是也；其法意太子即今之金剛力士，名為密迹者是也；其法念太子即今之梵王是也；彼時聖王之中宮夫人婇女即今之諸來會者是也。」（金光明文句記六，謂出於正法念經，誤也。檢七十卷正法念經無此文）依此本緣，則金剛力士唯為一人。故知禮之金光明文句記六曰：「據經唯一人，今狀於伽藍之門為二像者，夫應變無方，多亦無咎。」但以此為二像者，亦據佛說。毘奈耶雜事十七曰：「給孤長者，施園之後，作如是念：若不彩畫便不端嚴。佛若許者，吾欲莊飾。（中略）佛言：長者於門兩頰，應作執杖藥叉。」（夜叉新譯作藥叉）。然嘉祥之法華義疏十二，謂金剛力士為樓至佛之化身。又禪錄皆為青葉樓至二佛之化身，此未審見寶積經文之誤也。禪錄之誤，本於陸遊之入蜀記。
NGHĨA HÁN VIỆT
（ 圖đồ 像tượng ） 寺tự 門môn 兩lưỡng 脅hiếp 所sở 立lập 之chi 二nhị 個cá 金kim 剛cang 夜dạ 叉xoa 也dã ， 略lược 名danh 金Kim 剛Cang 神thần ， 亦diệc 曰viết 夜dạ 叉xoa 神thần 。 其kỳ 本bổn 名danh 曰viết 密Mật 迹Tích 金Kim 剛Cang 。 為vi 法pháp 意ý 王vương 子tử 之chi 化hóa 身thân 。 大đại 寶bảo 積tích 經kinh 密Mật 迹Tích 金Kim 剛Cang 力Lực 士Sĩ 。 會hội 曰viết 昔tích 有hữu 轉Chuyển 輪Luân 聖Thánh 王Vương 。 曰viết 勇dũng 群quần 王vương 。 具cụ 足túc 千thiên 子tử 。 有hữu 二nhị 夫phu 人nhân ， 有hữu 二nhị 孩hài 童đồng 自tự 然nhiên 來lai 上thượng 夫phu 人nhân 膝tất 上thượng ， 一nhất 云vân 法pháp 意ý ， 二nhị 云vân 法pháp 念niệm 。 父phụ 王vương 知tri 諸chư 子tử 發phát 道đạo 意ý ， 欲dục 知tri 當đương 來lai 成thành 佛Phật 。 之chi 次thứ 第đệ ， 使sử 千thiên 子tử 探thám 籌trù 。 有hữu 太thái 子tử 名danh 淨tịnh 意ý 得đắc 第đệ 一nhất 籌trù 。 拘Câu 留Lưu 孫Tôn 佛Phật 是thị 也dã 。 得đắc 第đệ 四tứ 籌trù 者giả 釋Thích 迦Ca 佛Phật 也dã 。 乃nãi 至chí 得đắc 最tối 後hậu 之chi 籌trù 者giả 樓lâu 由do 佛Phật 也dã （ 他tha 經kinh 曰viết 樓lâu 至chí ） 。 時thời 後hậu 二nhị 子tử ， 兄huynh 為vi 法pháp 意ý 曰viết ： 吾ngô 自tự 誓thệ 當đương 諸chư 人nhân 成thành 得đắc 佛Phật 時thời 為vi 金Kim 剛Cang 力Lực 士Sĩ 。 親thân 近cận 於ư 於ư 佛Phật ， 聞văn 一nhất 切thiết 諸chư 佛Phật 。 秘bí 要yếu 密mật 迹tích 之chi 事sự 信tín 樂nhạo 。 不bất 懷hoài 疑nghi 結kết 。 弟đệ 為vi 法pháp 念niệm 曰viết ： 願nguyện 諸chư 仁nhân 成thành 佛Phật 道Đạo 。 則tắc 身thân 當đương 勸khuyến 助trợ 法Pháp 輪luân 使sử 轉chuyển 。 其kỳ 時thời 之chi 勇dũng 群quần 王vương ， 即tức 過quá 去khứ 之chi 定Định 光Quang 如Như 來Lai 。 是thị 也dã ； 其kỳ 時thời 之chi 諸chư 子tử 即tức 此thử 賢Hiền 劫kiếp 中trung 。 之chi 千thiên 佛Phật 是thị 也dã 。 其kỳ 法pháp 意ý 太thái 子tử 即tức 今kim 之chi 金Kim 剛Cang 力Lực 士Sĩ 。 名danh 為vi 密mật 迹tích 者giả 是thị 也dã ； 其kỳ 法pháp 念niệm 太thái 子tử 即tức 今kim 之chi 梵Phạm 王Vương 是thị 也dã ； 彼bỉ 時thời 聖thánh 王vương 之chi 中trung 宮cung 夫phu 人nhân 。 婇thể 女nữ 即tức 今kim 之chi 諸chư 來lai 會hội 者giả 是thị 也dã 。 」 （ 金kim 光quang 明minh 文văn 句cú 記ký 六lục ， 謂vị 出xuất 於ư 正Chánh 法Pháp 念niệm 經kinh ， 誤ngộ 也dã 。 檢kiểm 七thất 十thập 卷quyển 正Chánh 法Pháp 念niệm 經kinh 無vô 此thử 文văn ） 依y 此thử 本bổn 緣duyên ， 則tắc 金Kim 剛Cang 力Lực 士Sĩ 。 唯duy 為vi 一nhất 人nhân 。 故cố 知tri 禮lễ 之chi 金kim 光quang 明minh 文văn 句cú 記ký 六lục 曰viết ： 「 據cứ 經kinh 唯duy 一nhất 人nhân ， 今kim 狀trạng 於ư 伽già 藍lam 之chi 門môn 為vi 二nhị 像tượng 者giả ， 夫phu 應ưng/ứng 變biến 無vô 方phương ， 多đa 亦diệc 無vô 咎cữu 。 」 但đãn 以dĩ 此thử 為vi 二nhị 像tượng 者giả ， 亦diệc 據cứ 佛Phật 說thuyết 。 毘Tỳ 奈Nại 耶Da 雜tạp 事sự 十thập 七thất 曰viết 。 給Cấp 孤Cô 長Trưởng 者Giả 。 施thí 園viên 之chi 後hậu 作tác 如như 是thị 念niệm 。 若nhược 不bất 彩thải 畫họa 便tiện 不bất 端đoan 嚴nghiêm 。 佛Phật 若nhược 許hứa 者giả ， 吾ngô 欲dục 莊trang 飾sức 。 （ 中trung 略lược ） 佛Phật 言ngôn 長trưởng 者giả 於ư 門môn 兩lưỡng 頰giáp ， 應ưng/ứng 作tác 執chấp 杖trượng 藥dược 叉xoa 。 」 （ 夜dạ 叉xoa 新tân 譯dịch 作tác 藥dược 叉xoa ） 。 然nhiên 嘉gia 祥tường 之chi 法pháp 華hoa 義nghĩa 疏sớ 十thập 二nhị ， 謂vị 金Kim 剛Cang 力Lực 士Sĩ 。 為vi 樓lâu 至chí 佛Phật 之chi 化hóa 身thân 。 又hựu 禪thiền 錄lục 皆giai 為vi 青thanh 葉diệp 樓lâu 至chí 二nhị 佛Phật 之chi 化hóa 身thân ， 此thử 未vị 審thẩm 見kiến 寶bảo 積tích 經kinh 文văn 之chi 誤ngộ 也dã 。 禪thiền 錄lục 之chi 誤ngộ ， 本bổn 於ư 陸lục 遊du 之chi 入nhập 蜀thục 記ký 。