Nhân Vương Hộ Quốc Bát Nhã Ba La Mật Kinh Sớ Thần Bảo Ký – Quyển 1

Chuẩn
Leave a comment

仁Nhân 王Vương 護Hộ 國Quốc 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 經Kinh 疏Sớ 神Thần 寶Bảo 記Ký
Quyển 1
宋Tống 善Thiện 月Nguyệt 述Thuật

仁Nhân 王Vương 護Hộ 國Quốc 般Bát 若Nhã 經Kinh 疏Sớ/sơ 神Thần 寶Bảo 記Ký 序Tự

易dị 於ư 通thông 經kinh 難nạn/nan 於ư 作tác 記ký 。欺khi 佛Phật 也dã 。易dị 於ư 作tác 記ký 難nạn/nan 於ư 通thông 經kinh 。欺khi 祖tổ 也dã 。愚ngu 於ư 佛Phật 祖tổ 之chi 道đạo 不bất 敢cảm 欺khi 。而nhi 或hoặc 有hữu 述thuật 焉yên 。亦diệc 各các 適thích 其kỳ 緣duyên 爾nhĩ 。先tiên 是thị 經Kinh 疏sớ/sơ 始thỉ 播bá 於ư 日nhật 本bổn 。卒thốt 授thọ 於ư 海hải 舶bạc 。其kỳ 教giáo 法pháp 之chi 隆long 污ô 往vãng 來lai 之chi 艱gian 險hiểm 如như 此thử 。晁# 文văn 元nguyên 公công 之chi 後hậu 景cảnh 迂# 先tiên 生sanh 之chi 序tự 詳tường 矣hĩ 。方phương 今kim 聖thánh 君quân 賢hiền 相tương/tướng 主chủ 盟minh 宗tông 教giáo 之chi 秋thu 。顧cố 此thử 經Kinh 法Pháp 寔thật 為vi 國quốc 寶bảo 。而nhi 獨độc 得đắc 未vị 記ký 述thuật 。為vi 教giáo 門môn 缺khuyết 典điển 。一nhất 日nhật 昭chiêu 慶khánh 講giảng 者giả 行hành 彬# 。抱bão 負phụ 是thị 書thư 謁yết 余dư 於ư 靈linh 山sơn 。賓tân 次thứ 作tác 而nhi 曰viết 。願nguyện 得đắc 一nhất 記ký 發phát 揮huy 。余dư 謝tạ 不bất 敏mẫn 不bất 得đắc 已dĩ 。挾hiệp 以dĩ 東đông 歸quy 。暇hạ 日nhật 馨hinh 爐lô 啟khải 卷quyển 三tam 復phục 其kỳ 旨chỉ 。顧cố 謂vị 或hoặc 者giả 曰viết 。難nạn/nan 矣hĩ 乎hồ 。非phi 所sở 敢cảm 知tri 也dã 。抑ức 又hựu 年niên 運vận 衰suy 矣hĩ 。學học 荒hoang 志chí 索sách 。於ư 此thử 豈khởi 能năng 及cập 哉tai 。或hoặc 者giả 勉miễn 之chi 曰viết 。此thử 亦diệc 宗tông 教giáo 一nhất 盛thịnh 事sự 。使sử 見kiến 義nghĩa 不bất 為vi 惡ác 得đắc 為vi 勇dũng 乎hồ 。余dư 曰viết 諾nặc 。姑cô 試thí 圖đồ 之chi 。未vị 敢cảm 以dĩ 為vi 善thiện 也dã 。藁# 成thành 目mục 之chi 曰viết 神thần 寶bảo 記ký 。云vân 惟duy 通thông 人nhân 有hữu 以dĩ 訂# 之chi 。庶thứ 為vi 他tha 日nhật 奉phụng 行hành 之chi 張trương 本bổn 耳nhĩ 。

紹thiệu 定định 庚canh 寅# 中trung 元nguyên 日nhật 。善thiện 月nguyệt 。序tự 。

佛Phật 說Thuyết 仁Nhân 王Vương 護Hộ 國Quốc 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 經Kinh 。疏Sớ/sơ 神Thần 寶Bảo 記Ký 卷quyển 第đệ 一nhất

【# 註chú 】# 是thị 經Kinh 有hữu 二nhị 名danh 。其kỳ 末mạt 名danh 龍long 寶bảo 神thần 王vương 。今kim 摭# 二nhị 字tự 以dĩ 名danh 所sở 釋thích 。抑ức 輪Luân 王Vương 興hưng 世thế 有hữu 神thần 寶bảo 自tự 至chí 之chi 言ngôn 故cố 云vân 。

四tứ 明minh 沙Sa 門Môn 柏# 庭đình 善thiện 月nguyệt 述thuật

天thiên 台thai 名danh 家gia 。寔thật 以dĩ 傳truyền 宗tông 為vi 本bổn 。而nhi 釋thích 經kinh 次thứ 焉yên 。然nhiên 以dĩ 得đắc 佛Phật 心tâm 宗tông 發phát 旋toàn 總tổng 持trì 故cố 。凡phàm 申thân 一nhất 經kinh 釋thích 一nhất 義nghĩa 。亦diệc 必tất 有hữu 法pháp 於ư 是thị 首thủ 開khai 二nhị 門môn 。曰viết 懸huyền 談đàm 大đại 義nghĩa 。曰viết 依y 文văn 申thân 釋thích 。凡phàm 諸chư 大đại 旨chỉ 必tất 搜sưu 在tại 首thủ 題đề 。申thân 之chi 以dĩ 五ngũ 重trọng/trùng 玄huyền 義nghĩa 。謂vị 名danh 體thể 宗tông 用dụng 教giáo 相tương/tướng 。夫phu 法pháp 必tất 有hữu 名danh 名danh 必tất 有hữu 體thể 。體thể 者giả 其kỳ 實thật 也dã 。亦diệc 主chủ 也dã 。印ấn 也dã 。苟cẩu 得đắc 其kỳ 印ấn 斯tư 可khả 信tín 受thọ 。否phủ/bĩ 則tắc 邪tà 外ngoại 而nhi 已dĩ 。宗tông 者giả 顯hiển 體thể 之chi 要yếu 也dã 。以dĩ 因nhân 果quả 為vi 宗tông 則tắc 體thể 得đắc 其kỳ 要yếu 。體thể 顯hiển 故cố 有hữu 用dụng 。備bị 是thị 四tứ 者giả 說thuyết 而nhi 為vi 教giáo 。則tắc 小tiểu 大đại 半bán 滿mãn 頓đốn 漸tiệm 權quyền 實thật 得đắc 以dĩ 區khu 別biệt 。此thử 所sở 以dĩ 為vi 相tương/tướng 也dã 。廣quảng 如như 法Pháp 華hoa 玄huyền 義nghĩa 等đẳng 文văn 云vân 云vân 。此thử 經Kinh 以dĩ 人nhân 法pháp 下hạ 。別biệt 列liệt 此thử 經Kinh 五ngũ 義nghĩa 也dã 。以dĩ 人nhân 法pháp 為vi 名danh 。謂vị 能năng 說thuyết 及cập 所sở 說thuyết 法Pháp 兼kiêm 而nhi 目mục 之chi 也dã 。據cứ 下hạ 出xuất 諸chư 經kinh 題đề 則tắc 又hựu 有hữu 人nhân 法pháp 譬thí 三tam 單đơn 複phức 具cụ 足túc 之chi 式thức 云vân 云vân 。實thật 相tướng 為vi 體thể 者giả 。凡phàm 諸chư 大Đại 乘Thừa 總tổng 指chỉ 一nhất 實thật 相tướng 印ấn 為vi 體thể 。以dĩ 三tam 德đức 言ngôn 之chi 。此thử 經Kinh 既ký 名danh 般Bát 若Nhã 。凡phàm 具cụ 三tam 義nghĩa 。正chánh 當đương 實thật 相tướng 即tức 性tánh 德đức 法Pháp 身thân 體thể 也dã 。體thể 必tất 歸quy 一nhất 而nhi 不bất 離ly 宗tông 用dụng 。於ư 是thị 有hữu 離ly 合hợp 義nghĩa 焉yên 云vân 云vân 。自tự 行hành 因nhân 果quả 為vi 宗tông 者giả 。謂vị 宗tông 必tất 約ước 行hành 而nhi 有hữu 因nhân 果quả 。即tức 此thử 為vi 宗tông 。充sung 體thể 言ngôn 之chi 。正chánh 當đương 觀quán 照chiếu 。則tắc 自tự 行hành 。始thỉ 因nhân 終chung 果quả 。無vô 非phi 般Bát 若Nhã 也dã 。權quyền 實thật 二nhị 智trí 為vi 用dụng 者giả 。然nhiên 用dụng 本bổn 解giải 脫thoát 。正chánh 當đương 文văn 字tự 般Bát 若Nhã 照chiếu 用dụng 為vi 義nghĩa 故cố 。進tiến 取thủ 二nhị 智trí 為vi 用dụng 也dã 。大Đại 乘Thừa 熟thục 酥tô 為vi 教giáo 相tương/tướng 者giả 。謂vị 諸chư 部bộ 般Bát 若Nhã 融dung 通thông 諸chư 法pháp 。淘đào 汰# 二Nhị 乘Thừa 成thành 熟thục 酥tô 益ích 相tương/tướng 。此thử 當đương 其kỳ 一nhất 也dã 。名danh 有hữu 通thông 別biệt 者giả 。就tựu 一nhất 題đề 內nội 總tổng 十thập 二nhị 字tự 。兼kiêm 序tự 品phẩm 第đệ 一nhất 具cụ 三tam 通thông 別biệt 。如như 文văn 云vân 云vân 。又hựu 佛Phật 說thuyết 二nhị 字tự 為vi 通thông 。餘dư 字tự 為vi 別biệt 。可khả 知tri 。言ngôn 佛Phật 者giả 下hạ 。隨tùy 釋thích 一nhất 題đề 。謂vị 佛Phật 為vi 能năng 說thuyết 人nhân 。佛Phật 具cụ 十thập 德đức 以dĩ 彰chương 十thập 號hiệu 。覺giác 其kỳ 一nhất 也dã 。覺giác 有hữu 自tự 他tha 覺giác 滿mãn 之chi 義nghĩa 。雖tuy 所sở 對đối 異dị 其kỳ 為vi 覺giác 一nhất 也dã 。亦diệc 可khả 謂vị 。三tam 覺giác 果quả 圓viên 名danh 佛Phật 。八bát 辯biện 宣tuyên 暢sướng 為vi 說thuyết 。八bát 音âm 如như 常thường 解giải 云vân 云vân 。起khởi 信tín 所sở 謂vị 圓viên 音âm 一nhất 演diễn 異dị 類loại 等đẳng 解giải 是thị 也dã 。仁nhân 王vương 下hạ 。明minh 所sở 說thuyết 法Pháp 。初sơ 仁nhân 王vương 護hộ 國quốc 四tứ 字tự 。即tức 發phát 起khởi 一nhất 經kinh 之chi 要yếu 也dã 。仁nhân 王vương 謂vị 古cổ 今kim 有hữu 道đạo 帝đế 王vương 也dã 。以dĩ 今kim 所sở 釋thích 則tắc 施thí 恩ân 布bố 德đức 為vi 仁nhân 。統thống 化hóa 自tự 在tại 為vi 王vương 。此thử 特đặc 見kiến 其kỳ 德đức 用dụng 爾nhĩ 。究cứu 明minh 其kỳ 道đạo 非phi 此thử 可khả 盡tận 。文văn 具cụ 四tứ 釋thích 。初sơ 因nhân 緣duyên 。凡phàm 諸chư 事sự 義nghĩa 及cập 機cơ 應ưng 能năng 所sở 皆giai 因nhân 緣duyên 也dã 。言ngôn 護hộ 國quốc 者giả 。有hữu 能năng 護hộ 所sở 護hộ 。凡phàm 三tam 義nghĩa 。一nhất 以dĩ 王vương 為vi 能năng 護hộ 國quốc 為vi 所sở 護hộ 。則tắc 以dĩ 王vương 道đạo 而nhi 治trị 國quốc 也dã 。二nhị 以dĩ 般Bát 若Nhã 為vi 能năng 護hộ 王vương 為vi 所sở 護hộ 。則tắc 由do 持trì 般Bát 若Nhã 故cố 。是thị 王vương 與dữ 國quốc 。皆giai 得đắc 安an 隱ẩn 。三tam 以dĩ 王vương 為vi 能năng 弘hoằng 法pháp 為vi 所sở 弘hoằng 。所sở 謂vị 人nhân 能năng 弘hoằng 道đạo 也dã 。雖tuy 通thông 三tam 義nghĩa 而nhi 實thật 正chánh 顯hiển 般Bát 若Nhã 以dĩ 為vi 能năng 護hộ 。餘dư 則tắc 助trợ 釋thích 而nhi 已dĩ 。又hựu 仁nhân 王vương 下hạ 。約ước 字tự 訓huấn 釋thích 。言ngôn 仁nhân 者giả 忍nhẫn 也dã 。亦diệc 含hàm 弘hoằng 為vi 義nghĩa 。謂vị 其kỳ 德đức 能năng 含hàm 弘hoằng 故cố 。不bất 即tức 喜hỷ 怒nộ 而nhi 發phát 必tất 中trung 節tiết 。有hữu 以dĩ 見kiến 其kỳ 仁nhân 厚hậu 也dã 。二nhị 約ước 教giáo 釋thích 者giả 。一nhất 家gia 教giáo 門môn 以dĩ 藏tạng 通thông 別biệt 圓viên 為vi 釋thích 義nghĩa 之chi 綱cương 目mục 。故cố 一nhất 一nhất 文văn 義nghĩa 必tất 約ước 此thử 四tứ 以dĩ 辯biện 淺thiển 深thâm 。則tắc 教giáo 旨chỉ 有hữu 歸quy 機cơ 解giải 無vô 失thất 。若nhược 約ước 今kim 昔tích 部bộ 旨chỉ 。則tắc 又hựu 有hữu 開khai 判phán 義nghĩa 焉yên 云vân 云vân 。文văn 復phục 為vi 四tứ 。一nhất 一nhất 各các 二nhị 。謂vị 約ước 教giáo 詮thuyên 旨chỉ 依y 文văn 帖# 釋thích 。初sơ 明minh 藏tạng 教giáo 。若nhược 見kiến 諸chư 法pháp 生sanh 等đẳng 。則tắc 藏tạng 詮thuyên 生sanh 滅diệt 。法pháp 不bất 即tức 空không 必tất 析tích 滅diệt 會hội 空không 故cố 。生sanh 即tức 有hữu 也dã 。滅diệt 即tức 空không 也dã 。空không 則tắc 塵trần 等đẳng 皆giai 容dung 是thị 為vi 國quốc 義nghĩa 。故cố 不bất 動động 轉chuyển 約ước 文văn 帖# 釋thích 。則tắc 國quốc 安an 而nhi 王vương 泰thái 也dã 。二Nhị 乘Thừa 所sở 得đắc 名danh 為vi 王vương 者giả 。以dĩ 果quả 從tùng 因nhân 而nhi 實thật 兼kiêm 果quả 。對đối 土thổ/độ 可khả 知tri 。餘dư 三tam 例lệ 爾nhĩ 。通thông 詮thuyên 諸chư 法pháp 。色sắc 即tức 是thị 空không 。與dữ 藏tạng 體thể 析tích 之chi 異dị 。故cố 不bất 生sanh 滅diệt 。悉tất 如như 幻huyễn 化hóa 。三tam 界giới 煩phiền 惱não 。一nhất 時thời 頓đốn 斷đoạn 。從tùng 果quả 言ngôn 也dã 。若nhược 亦diệc 從tùng 因nhân 仍nhưng 通thông 次thứ 斷đoạn 。住trụ 於ư 界giới 外ngoại 下hạ 。約ước 文văn 帖# 釋thích 也dã 。別biệt 詮thuyên 三tam 諦đế 次thứ 第đệ 。言ngôn 空không 不bất 異dị 通thông 。色sắc 無vô 邊biên 故cố 等đẳng 假giả 也dã 。雖tuy 復phục 無vô 邊biên 而nhi 與dữ 心tâm 不bất 相tương 妨phương 礙ngại 中trung 也dã 。若nhược 據cứ 教giáo 道đạo 止chỉ 應ưng 齊tề 此thử 。而nhi 言ngôn 無vô 邊biên 之chi 法pháp 。在tại 一nhất 心tâm 中trung 。則tắc 似tự 妨phương 詮thuyên 旨chỉ 。今kim 以dĩ 二nhị 義nghĩa 通thông 之chi 。謂vị 一nhất 約ước 能năng 造tạo 心tâm 是thị 。不bất 妨phương 在tại 心tâm 亦diệc 融dung 。但đãn 所sở 造tạo 法pháp 非phi 。於ư 色sắc 不bất 可khả 耳nhĩ 。二nhị 約ước 住trụ 果quả 而nhi 不bất 在tại 因nhân 。如như 說thuyết 八bát 地địa 入nhập 無vô 功công 用dụng 道đạo 。現hiện 十thập 種chủng 身thân 。是thị 亦diệc 不bất 妨phương 教giáo 道đạo 之chi 說thuyết 。從tùng 於ư 初Sơ 地Địa 下hạ 。帖# 釋thích 。言ngôn 不bất 動động 轉chuyển 而nhi 能năng 動động 轉chuyển 者giả 。即tức 華hoa 嚴nghiêm 十Thập 地Địa 菩Bồ 薩Tát 。隨tùy 力lực 隨tùy 分phân 。住trụ 十thập 度độ 中trung 。其kỳ 於ư 事sự 行hành 無vô 礙ngại 自tự 在tại 故cố 也dã 。六lục 字tự 恐khủng 誤ngộ 。應ưng 作tác 十thập 。若nhược 觀quán 下hạ 。圓viên 詮thuyên 諸chư 法pháp 本bổn 唯duy 理lý 性tánh 故cố 無vô 生sanh 滅diệt 。以dĩ 圓viên 見kiến 事sự 理lý 一nhất 念niệm 具cụ 足túc 故cố 。雖tuy 無vô 生sanh 滅diệt 而nhi 生sanh 滅diệt 宛uyển 然nhiên 。失thất 唯duy 生sanh 滅diệt 宛uyển 然nhiên 則tắc 約ước 俗tục 以dĩ 名danh 照chiếu 。本bổn 無vô 生sanh 滅diệt 。則tắc 約ước 真chân 以dĩ 言ngôn 亡vong 。是thị 亦diệc 照chiếu 真chân 照chiếu 俗tục 以dĩ 言ngôn 照chiếu 。遮già 真chân 遮già 俗tục 以dĩ 言ngôn 亡vong 。則tắc 亡vong 前tiền 遮già 照chiếu 照chiếu 前tiền 遮già 照chiếu 。亡vong 照chiếu 叵phả 得đắc 而nhi 契khế 乎hồ 中trung 道đạo 。三tam 皆giai 稱xưng 性tánh 故cố 。廣quảng 大đại 如như 法pháp 性tánh 。三tam 皆giai 不bất 動động 故cố 究cứu 竟cánh 若nhược 虛hư 空không 。從tùng 初sơ 住trụ 下hạ 。約ước 分phần/phân 真chân 究cứu 竟cánh 。帖# 釋thích 住trụ 國quốc 稱xưng 王vương 等đẳng 義nghĩa 也dã 。又hựu 三tam 藏tạng 下hạ 。通thông 約ước 四tứ 教giáo 因nhân 果quả 以dĩ 判phán 二nhị 字tự 有hữu 得đắc 不bất 得đắc 。則tắc 三tam 藏tạng 四Tứ 果Quả 以dĩ 惑hoặc 盡tận 故cố 。得đắc 稱xưng 仁nhân 王vương 。餘dư 皆giai 未vị 得đắc 。合hợp 名danh 王vương 而nhi 不bất 仁nhân 。通thông 教giáo 以dĩ 去khứ 並tịnh 從tùng 果quả 說thuyết 故cố 。通thông 稱xưng 王vương 亦diệc 可khả 。三tam 教giáo 止chỉ 名danh 小tiểu 王vương 。所sở 謂vị 二nhị 三tam 小tiểu 王vương 各các 理lý 蒼thương 品phẩm 是thị 也dã 。當đương 教giáo 自tự 有hữu 優ưu 劣liệt 者giả 。謂vị 各các 當đương 其kỳ 教giáo 相tương 望vọng 言ngôn 之chi 。則tắc 仁nhân 王vương 二nhị 字tự 自tự 為vi 優ưu 劣liệt 。故cố 曰viết 非phi 仁nhân 則tắc 王vương 。即tức 優ưu 劣liệt 可khả 知tri 云vân 云vân 。又hựu 以dĩ 世thế 教giáo 言ngôn 之chi 。仁nhân 而nhi 不bất 王vương 者giả 有hữu 之chi 。未vị 有hữu 不bất 仁nhân 而nhi 王vương 者giả 也dã 。不bất 仁nhân 而nhi 王vương 則tắc 桀# 紂# 是thị 矣hĩ 。三tam 本bổn 迹tích 釋thích 者giả 。其kỳ 說thuyết 有hữu 二nhị 。謂vị 久cửu 遠viễn 本bổn 迹tích 則tắc 唯duy 在tại 法pháp 華hoa 。迹tích 門môn 尚thượng 非phi 所sở 聞văn 。況huống 餘dư 部bộ 耶da 。其kỳ 餘dư 迹tích 中trung 但đãn 得đắc 借tá 用dụng 體thể 用dụng 本bổn 迹tích 。此thử 復phục 略lược 開khai 二nhị 義nghĩa 。謂vị 一nhất 約ước 偏thiên 圓viên 本bổn 迹tích 云vân 云vân 。二nhị 約ước 分phần/phân 論luận 淺thiển 深thâm 。則tắc 圓viên 行hành 為vi 本bổn 別biệt 果quả 為vi 迹tích 。通thông 教giáo 佛Phật 地địa 雖tuy 當đương 果quả 位vị 而nhi 望vọng 別biệt 成thành 迹tích 。三tam 藏tạng 二Nhị 乘Thừa 雖tuy 同đồng 小tiểu 果quả 而nhi 望vọng 通thông 屬thuộc 末mạt 。末mạt 猶do 迹tích 也dã 。故cố 知tri 屈khuất 轉chuyển 相tương 望vọng 其kỳ 義nghĩa 皆giai 通thông 。或hoặc 約ước 當đương 教giáo 自tự 論luận 。各các 有hữu 本bổn 迹tích 義nghĩa 不bất 一nhất 揆quỹ 。又hựu 約ước 本bổn 迹tích 高cao 下hạ 等đẳng 四tứ 句cú 論luận 之chi 云vân 云vân 。四tứ 觀quán 心tâm 釋thích 者giả 。於ư 前tiền 三tam 釋thích 雖tuy 極cực 圓viên 妙diệu 。而nhi 望vọng 觀quán 屬thuộc 事sự 。唯duy 圓viên 觀quán 自tự 行hành 乃nãi 得đắc 其kỳ 理lý 。故cố 曰viết 。譬thí 如như 貧bần 窮cùng 人nhân 。日nhật 夜dạ 數số 他tha 寶bảo 。為vi 是thị 故cố 須tu 觀quán 心tâm 釋thích 也dã 。文văn 凡phàm 有hữu 四tứ 。即tức 生sanh 滅diệt 無vô 生sanh 無vô 量lượng 無vô 作tác 。約ước 四Tứ 諦Đế 觀quán 門môn 。觀quán 色sắc 空không 等đẳng 境cảnh 隨tùy 教giáo 觀quán 別biệt 故cố 曰viết 。觀quán 生sanh 滅diệt 法pháp 見kiến 色sắc 是thị 有hữu 等đẳng 三tam 藏tạng 觀quán 也dã 。謂vị 生sanh 滅diệt 色sắc 由do 心tâm 所sở 轉chuyển 故cố 。心tâm 得đắc 自tự 在tại 也dã 。觀quán 色sắc 即tức 是thị 空không 。等đẳng 通thông 觀quán 也dã 。不bất 唯duy 心tâm 得đắc 自tự 在tại 。以dĩ 即tức 空không 故cố 色sắc 亦diệc 自tự 在tại 。故cố 曰viết 空không 色sắc 自tự 在tại 。若nhược 觀quán 空không 是thị 色sắc 次thứ 第đệ 而nhi 入nhập 別biệt 觀quán 也dã 。瓔anh 珞lạc 所sở 謂vị 以dĩ 二nhị 觀quán 為vi 方phương 便tiện 得đắc 入nhập 中trung 道đạo 是thị 也dã 。若nhược 觀quán 色sắc 空không 不bất 二nhị 圓viên 觀quán 也dã 。惟duy 其kỳ 圓viên 頓đốn 色sắc 空không 本bổn 唯duy 一nhất 理lý 。以dĩ 約ước 照chiếu 邊biên 不bất 二nhị 而nhi 二nhị 。即tức 照chiếu 而nhi 亡vong 二nhị 而nhi 不bất 二nhị 。雙song 照chiếu 雙song 亡vong 只chỉ 在tại 一nhất 念niệm 。體thể 即tức 中trung 道đạo 故cố 無vô 非phi 實thật 相tướng 。一nhất 心tâm 三tam 觀quán 三tam 觀quán 一nhất 心tâm 。本bổn 無vô 前tiền 後hậu 。是thị 亦diệc 一nhất 心tâm 三tam 觀quán 故cố 非phi 縱túng/tung 。三tam 觀quán 一nhất 心tâm 故cố 非phi 橫hoạnh/hoành 。不bất 縱túng/tung 不bất 橫hoạnh/hoành 如như 天thiên 目mục 等đẳng 。自tự 在tại 之chi 妙diệu 莫mạc 極cực 於ư 斯tư 。我ngã 今kim 聖Thánh 主Chủ 下hạ 。約ước 觀quán 心tâm 釋thích 。推thôi 功công 主chủ 上thượng 。以dĩ 道đạo 化hóa 故cố 。具cụ 仁nhân 王vương 之chi 德đức 。以dĩ 正chánh 觀quán 故cố 。彰chương 護hộ 國quốc 之chi 能năng 。備bị 斯tư 眾chúng 善thiện 本bổn 迹tích 高cao 深thâm 莫mạc 得đắc 而nhi 擬nghĩ 議nghị 也dã 。是thị 亦diệc 觀quán 心tâm 具cụ 前tiền 三tam 釋thích 之chi 意ý 。配phối 釋thích 可khả 知tri 云vân 云vân 。此thử 下hạ 合hợp 釋thích 護hộ 國quốc 義nghĩa 。如như 前tiền 釋thích 王vương 。已dĩ 略lược 明minh 竟cánh 。亦diệc 如như 後hậu 委ủy 解giải 。故cố 不bất 別biệt 示thị 。次thứ 釋thích 般Bát 若Nhã 。具cụ 言ngôn 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。即tức 一nhất 經kinh 能năng 護hộ 之chi 法pháp 也dã 。良lương 以dĩ 般Bát 若Nhã 智trí 力lực 能năng 使sử 國quốc 王vương 安an 隱ẩn 政chánh 化hóa 宣tuyên 流lưu 。其kỳ 言ngôn 本bổn 不bất 可khả 翻phiên 。經kinh 論luận 凡phàm 明minh 五ngũ 不bất 翻phiên 義nghĩa 。此thử 當đương 尊tôn 重trọng 乃nãi 其kỳ 一nhất 也dã 。不bất 翻phiên 之chi 旨chỉ 理lý 不bất 可khả 盡tận 。今kim 略lược 對đối 古cổ 論luận 之chi 。先tiên 指chỉ 論luận 所sở 出xuất 。凡phàm 二nhị 文văn 。一nhất 則tắc 可khả 翻phiên 。即tức 開khai 善thiện 所sở 用dụng 。一nhất 不bất 可khả 翻phiên 。即tức 莊trang 嚴nghiêm 旻# 師sư 所sở 承thừa 。故cố 曰viết 名danh 含hàm 眾chúng 義nghĩa 。是thị 亦diệc 多đa 含hàm 義nghĩa 也dã 。若nhược 翻phiên 智trí 慧tuệ 則tắc 其kỳ 理lý 單đơn 淺thiển 。非phi 全toàn 不bất 可khả 。今kim 疏sớ/sơ 評bình 二nhị 說thuyết 先tiên 斥xích 次thứ 融dung 會hội 。則tắc 曰viết 。各các 成thành 諍tranh 競cạnh 今kim 為vi 通thông 之chi 。謂vị 般Bát 若Nhã 有hữu 二nhị 種chủng 。初sơ 約ước 部bộ 旨chỉ 具cụ 偏thiên 圓viên 權quyền 實thật 。有hữu 翻phiên 轉chuyển 不bất 翻phiên 轉chuyển 義nghĩa 。融dung 會hội 兩lưỡng 家gia 之chi 說thuyết 。雖tuy 未vị 正chánh 意ý 容dung 或hoặc 有hữu 此thử 。次thứ 結kết 斥xích 。言ngôn 火hỏa 焰diễm 不bất 可khả 取thủ 者giả 如như 論luận 云vân 云vân 。謂vị 般Bát 若Nhã 正chánh 智trí 不bất 可khả 以dĩ 偏thiên 見kiến 取thủ 。取thủ 則tắc 傷thương 手thủ 害hại 實thật 。不bất 可khả 取thủ 而nhi 取thủ 雖tuy 取thủ 之chi 可khả 也dã 。但đãn 於ư 取thủ 不bất 取thủ 之chi 間gian 。不bất 落lạc 思tư 惟duy 不bất 涉thiệp 擬nghĩ 議nghị 。直trực 下hạ 承thừa 當đương 則tắc 實thật 當đương 有hữu 在tại 。智trí 慧tuệ 之chi 言ngôn 該cai 離ly 合hợp 二nhị 釋thích 。亦diệc 未vị 始thỉ 偏thiên 於ư 一nhất 端đoan 。故cố 成thành 論luận 作tác 合hợp 釋thích 。淨tịnh 名danh 以dĩ 離ly 言ngôn 。苟cẩu 如như 經kinh 釋thích 。當đương 是thị 智trí 以dĩ 分phân 別biệt 為vi 性tánh 。慧tuệ 以dĩ 無vô 著trước 為vi 言ngôn 。以dĩ 分phân 別biệt 故cố 。智trí 即tức 是thị 有hữu 。以dĩ 無vô 著trước 故cố 慧tuệ 即tức 是thị 空không 。故cố 離ly 則tắc 為vi 空không 為vi 有hữu 。合hợp 則tắc 中trung 道đạo 斯tư 存tồn 。而nhi 論luận 作tác 合hợp 釋thích 。真chân 慧tuệ 即tức 智trí 。其kỳ 於ư 般Bát 若Nhã 為vi 近cận 。何hà 定định 住trụ 之chi 有hữu 乎hồ 。今kim 此thử 下hạ 。示thị 部bộ 帙# 同đồng 異dị 。按án 經kinh 下hạ 文văn 。佛Phật 於ư 二nhị 十thập 九cửu 年niên 說thuyết 般Bát 若Nhã 。兼kiêm 今kim 所sở 問vấn 正chánh 當đương 仁nhân 王vương 。則tắc 五ngũ 部bộ 而nhi 已dĩ 。此thử 言ngôn 八bát 部bộ 者giả 。所sở 出xuất 不bất 同đồng 。當đương 是thị 部bộ 帙# 開khai 合hợp 異dị 耳nhĩ 云vân 云vân 。有hữu 云vân 。天thiên 王vương 即tức 仁nhân 王vương 部bộ 者giả 。今kim 所sở 不bất 取thủ 。若nhược 即tức 是thị 者giả 。不bất 應ưng 已dĩ 說thuyết 仁nhân 王vương 而nhi 再tái 有hữu 所sở 請thỉnh 。故cố 知tri 非phi 也dã 。雖tuy 有hữu 大đại 經kinh 之chi 文văn 一nhất 往vãng 名danh 同đồng 。非phi 謂vị 正chánh 言ngôn 二nhị 部bộ 。問vấn 人nhân 仁nhân 下hạ 。通thông 論luận 。人nhân 仁nhân 義nghĩa 別biệt 云vân 何hà 得đắc 同đồng 。答đáp 據cứ 大đại 經kinh 。仁nhân 即tức 名danh 人nhân 。與dữ 書thư 所sở 謂vị 人nhân 也dã 者giả 仁nhân 也dã 合hợp 而nhi 言ngôn 之chi 道đạo 也dã 。其kỳ 旨chỉ 頗phả 類loại 。而nhi 老lão 經Kinh 云vân 。聖thánh 人nhân 不bất 仁nhân 等đẳng 。疏sớ/sơ 謂vị 以dĩ 仁nhân 王vương 行hành 仁nhân 不bất 求cầu 恩ân 報báo 云vân 爾nhĩ 。非phi 不bất 仁nhân 之chi 謂vị 也dã 。正chánh 言ngôn 仁nhân 與dữ 不bất 仁nhân 。則tắc 道đạo 非phi 道đạo 而nhi 已dĩ 。今kim 仁nhân 王vương 云vân 者giả 。正chánh 謂vị 行hành 道Đạo 之chi 主chủ 。若nhược 夫phu 背bối/bội 道đạo 則tắc 人nhân 猶do 不bất 可khả 。況huống 得đắc 為vi 仁nhân 乎hồ 。又hựu 問vấn 仁nhân 之chi 言ngôn 何hà 謂vị 也dã 。答đáp 以dĩ 仁nhân 未vị 易dị 言ngôn 。姑cô 以dĩ 字tự 體thể 論luận 之chi 可khả 也dã 。故cố 曰viết 。從tùng 人nhân 從tùng 二nhị 為vi 人nhân 二nhị 。即tức 二nhị 畫họa 等đẳng 則tắc 三tam 才tài 之chi 道đạo 備bị 矣hĩ 。又hựu 曰viết 。貫quán 三tam 為vi 王vương 即tức 其kỳ 義nghĩa 也dã 。所sở 謂vị 下hạ 學học 而nhi 上thượng 達đạt 者giả 。其kỳ 在tại 斯tư 釋thích 乎hồ 。

又hựu 問vấn 。

昔tích 人nhân 以dĩ 此thử 經Kinh 為vi 非phi 正chánh 譯dịch 。以dĩ 其kỳ 不bất 見kiến 之chi 目mục 錄lục 故cố 也dã 。答đáp 意ý 大đại 率suất 以dĩ 目mục 錄lục 有hữu 無vô 。恐khủng 偶ngẫu 遺di 耳nhĩ 。如như 後hậu 出xuất 三tam 譯dịch 。豈khởi 得đắc 非phi 正chánh 邪tà 。況huống 有hữu 長trường/trưởng 房phòng 目mục 錄lục 。可khả 考khảo 。信tín 不bất 誣vu 矣hĩ 。海hải 庸dong 下hạ 。引dẫn 事sự 斥xích 非phi 。謂vị 海hải 上thượng 之chi 庸dong 古cổ 初sơ 之chi 聖thánh 。皆giai 以dĩ 耳nhĩ 目mục 所sở 不bất 見kiến 聞văn 。而nhi 臆ức 斷đoạn 其kỳ 有hữu 無vô 。焉yên 知tri 其kỳ 實thật 哉tai 。革cách 或hoặc 音âm 棘cức 。文văn 見kiến 列liệt 子tử 云vân 云vân 。且thả 準chuẩn 下hạ 。正chánh 出xuất 廣quảng 略lược 二nhị 本bổn 。前tiền 後hậu 三tam 譯dịch 明minh 其kỳ 真chân 偽ngụy 。作tác 此thử 評bình 者giả 過quá 莫mạc 大đại 矣hĩ 。然nhiên 於ư 三tam 本bổn 獨độc 疏sớ/sơ 秦tần 譯dịch 者giả 。以dĩ 望vọng 餘dư 二nhị 本bổn 而nhi 什thập 譯dịch 為vi 優ưu 。辭từ 理lý 兼kiêm 暢sướng 亦diệc 時thời 所sở 宗tông 尚thượng 故cố 也dã 。波Ba 羅La 蜜Mật 者giả 。翻phiên 事sự 究cứu 竟cánh 。又hựu 翻phiên 到đáo 彼bỉ 岸ngạn 。並tịnh 彰chương 般Bát 若Nhã 之chi 勝thắng 用dụng 也dã 。謂vị 事sự 究cứu 竟cánh 則tắc 其kỳ 理lý 可khả 知tri 。以dĩ 前tiền 五ngũ 度độ 屬thuộc 事sự 。般Bát 若Nhã 一nhất 度độ 屬thuộc 理lý 。事sự 由do 理lý 導đạo 尚thượng 為vi 究cứu 竟cánh 。況huống 理lý 為vi 能năng 導đạo 得đắc 非phi 究cứu 竟cánh 乎hồ 。言ngôn 到đáo 彼bỉ 岸ngạn 者giả 。譬thí 以dĩ 船thuyền 筏phiệt 濟tế 大đại 海hải 。而nhi 有hữu 此thử 彼bỉ 中trung 流lưu 之chi 異dị 。在tại 此thử 在tại 中trung 。皆giai 未vị 究cứu 竟cánh 。唯duy 到đáo 彼bỉ 岸ngạn 則tắc 吾ngô 事sự 濟tế 矣hĩ 。是thị 皆giai 至chí 極cực 義nghĩa 也dã 。故cố 曰viết 生sanh 死tử 為vi 此thử 岸ngạn 等đẳng 。此thử 雖tuy 帖# 釋thích 而nhi 義nghĩa 猶do 通thông 總tổng 。且thả 屬thuộc 因nhân 緣duyên 爾nhĩ 。次thứ 約ước 教giáo 釋thích 者giả 。藏tạng 以dĩ 實thật 有hữu 生sanh 死tử 為vi 此thử 。滅diệt 有hữu 涅Niết 槃Bàn 為vi 彼bỉ 。中trung 流lưu 則tắc 見kiến 思tư 惑hoặc 。所sở 詮thuyên 在tại 小tiểu 六Lục 度Độ 皆giai 事sự 。未vị 得đắc 為vi 究cứu 竟cánh 到đáo 岸ngạn 故cố 。取thủ 道Đạo 品Phẩm 八bát 正chánh 為vi 筏phiệt 也dã 。通thông 教giáo 此thử 彼bỉ 與dữ 藏tạng 不bất 殊thù 。但đãn 詮thuyên 有hữu 體thể 析tích 故cố 六Lục 度Độ 為vi 理lý 。若nhược 望vọng 三tam 藏tạng 則tắc 彼bỉ 事sự 理lý 皆giai 事sự 。此thử 則tắc 事sự 理lý 俱câu 理lý 為vi 異dị 耳nhĩ 。別biệt 詮thuyên 既ký 以dĩ 無vô 明minh 為vi 中trung 流lưu 。義nghĩa 當đương 凡phàm 小tiểu 色sắc 空không 為vi 此thử 。此thử 界giới 內nội 也dã 。以dĩ 菩Bồ 薩Tát 假giả 法pháp 為vi 彼bỉ 。彼bỉ 界giới 外ngoại 也dã 。而nhi 以dĩ 無vô 量lượng 行hành 。願nguyện 為vi 舟chu 楫tiếp 。圓viên 頓đốn 則tắc 極cực 。事sự 理lý 言ngôn 之chi 。事sự 極cực 極cực 於ư 理lý 則tắc 。二nhị 而nhi 不bất 二nhị 。理lý 極cực 極cực 於ư 事sự 。則tắc 不bất 二nhị 而nhi 二nhị 。以dĩ 例lệ 生sanh 死tử 涅Niết 槃Bàn 。為vi 此thử 為vi 彼bỉ 。其kỳ 義nghĩa 可khả 知tri 。而nhi 實thật 無vô 生sanh 死tử 涅Niết 槃Bàn 可khả 得đắc 。以dĩ 之chi 濟tế 行hành 則tắc 一nhất 行hành 一nhất 切thiết 行hành 。以dĩ 為vi 船thuyền 筏phiệt 。究cứu 竟cánh 至chí 於ư 。大đại 涅Niết 槃Bàn 岸ngạn 。此thử 之chi 謂vị 也dã 。次thứ 觀quán 心tâm 釋thích 彼bỉ 岸ngạn 者giả 。要yếu 不bất 出xuất 約ước 空không 假giả 中trung 。以dĩ 色sắc 空không 等đẳng 為vi 彼bỉ 此thử 義nghĩa 。而nhi 論luận 修tu 相tương/tướng 。即tức 託thác 事sự 觀quán 門môn 也dã 。如như 文văn 云vân 云vân 。三tam 假giả 義nghĩa 如như 後hậu 釋thích 。經kinh 有hữu 下hạ 。釋thích 經Kinh 字tự 義nghĩa 。梵Phạm 云vân 修tu 多đa 羅la 。舊cựu 云vân 有hữu 翻phiên 或hoặc 無vô 翻phiên 。歷lịch 貫quán 線tuyến 等đẳng 五ngũ 。一nhất 一nhất 約ước 教giáo 行hành 理lý 三tam 成thành 十thập 五ngũ 義nghĩa 。委ủy 如như 玄huyền 釋thích 云vân 云vân 。又hựu 經kinh 者giả 。訓huấn 法pháp 訓huấn 常thường 。亦diệc 經kinh 緯# 為vi 義nghĩa 。又hựu 如như 六lục 經kinh 之chi 經kinh 。以dĩ 此thử 代đại 彼bỉ 故cố 曰viết 經kinh 耳nhĩ 。約ước 教giáo 六lục 塵trần 下hạ 。則tắc 又hựu 因nhân 經kinh 以dĩ 明minh 教giáo 體thể 。夫phu 經kinh 者giả 。聖thánh 人nhân 所sở 以dĩ 示thị 教giáo 也dã 。因nhân 教giáo 以dĩ 悟ngộ 道đạo 則tắc 有hữu 通thông 有hữu 別biệt 。通thông 謂vị 十thập 方phương 佛Phật 土độ 。該cai 於ư 六lục 塵trần 。皆giai 為vi 教giáo 體thể 。如như 文văn 云vân 云vân 。或hoặc 以dĩ 光quang 明minh 等đẳng 。備bị 列liệt 六lục 塵trần 。而nhi 作tác 佛Phật 事sự 。其kỳ 於ư 香hương 飯phạn 自tự 該cai 三tam 塵trần 。香hương 即tức 香hương 塵trần 。飯phạn 食thực 入nhập 口khẩu 自tự 相tương 綿miên 味vị 。即tức 味vị 塵trần 也dã 。嘗thường 於ư 唇thần 舌thiệt 之chi 間gian 。有hữu 軟nhuyễn 美mỹ 等đẳng 相tương/tướng 即tức 觸xúc 塵trần 也dã 。或hoặc 寂tịch 默mặc 無vô 言ngôn 而nhi 得đắc 三tam 昧muội 即tức 法pháp 塵trần 也dã 。推thôi 而nhi 廣quảng 之chi 。彼bỉ 一nhất 一nhất 塵trần 。皆giai 具cụ 六lục 根căn 。而nhi 一nhất 一nhất 根căn 皆giai 具cụ 六lục 塵trần 。遍biến 法Pháp 界Giới 中trung 根căn 根căn 塵trần 塵trần 皆giai 可khả 入nhập 道đạo 。何hà 適thích 而nhi 非phi 教giáo 體thể 也dã 。至chí 於ư 約ước 教giáo 本bổn 迹tích 觀quán 心tâm 皆giai 可khả 例lệ 作tác 云vân 云vân 。縱túng/tung 使sử 教giáo 外ngoại 別biệt 傳truyền 心tâm 要yếu 。至chí 於ư 無vô 言ngôn 無vô 字tự 但đãn 有hữu 一nhất 法pháp 當đương 情tình 及cập 無vô 當đương 情tình 者giả 。是thị 亦diệc 教giáo 體thể 。何hà 處xứ 何hà 法pháp 為vi 別biệt 傳truyền 耶da 。自tự 非phi 深thâm 見kiến 此thử 理lý 。難nan 以dĩ 筆bút 舌thiệt 既ký 也dã 。別biệt 則tắc 正chánh 以dĩ 聲thanh 色sắc 為vi 體thể 。有hữu 佛Phật 世thế 滅diệt 後hậu 之chi 殊thù 。仍nhưng 對đối 名danh 句cú 文văn 三tam 。謂vị 之chi 一nhất 實thật 。三tam 假giả 和hòa 合hợp 成thành 體thể 。其kỳ 為vi 教giáo 也dã 備bị 矣hĩ 。若nhược 以dĩ 經kinh 緯# 之chi 經kinh 釋thích 者giả 。則tắc 如như 世thế 端đoan 帛bạch 必tất 先tiên 經kinh 緯# 以dĩ 成thành 文văn 采thải 。今kim 為vi 經kinh 教giáo 亦diệc 爾nhĩ 。以dĩ 文văn 字tự 為vi 經kinh 則tắc 其kỳ 常thường 也dã 。以dĩ 人nhân 之chi 心tâm 行hành 紬# 繹# 於ư 其kỳ 間gian 為vi 緯# 。雖tuy 出xuất 世thế 正chánh 覺giác 亦diệc 必tất 由do 之chi 而nhi 成thành 。故cố 喻dụ 之chi 以dĩ 經kinh 。序tự 者giả 下hạ 。釋thích 序tự 品phẩm 第đệ 一nhất 。亦diệc 相tương/tướng 帶đái 來lai 耳nhĩ 。大đại 略lược 可khả 知tri 。第đệ 二nhị 辯biện 體thể 為vi 二nhị 。先tiên 評bình 古cổ 釋thích 。有hữu 以dĩ 文văn 字tự 為vi 體thể 。其kỳ 義nghĩa 甚thậm 疎sơ 。固cố 不bất 足túc 評bình 。有hữu 以dĩ 無vô 相tướng 為vi 體thể 。雖tuy 若nhược 得đắc 理lý 而nhi 名danh 言ngôn 未vị 的đích 。故cố 評bình 曰viết 永vĩnh 漫mạn 。亦diệc 通thông 漫mạn 也dã 。猶do 不bất 近cận 云vân 爾nhĩ 。有hữu 云vân 。五ngũ 忍nhẫn 十Thập 地Địa 為vi 體thể 。此thử 雖tuy 本bổn 經kinh 旨chỉ 有hữu 文văn 有hữu 理lý 。謂vị 羅la 什thập 宗tông 可khả 也dã 。而nhi 非phi 體thể 義nghĩa 。夫phu 體thể 必tất 歸quy 一nhất 。未vị 聞văn 以dĩ 數số 義nghĩa 為vi 體thể 。故cố 知tri 非phi 也dã 。今kim 釋thích 為vi 三tam 。初sơ 依y 義nghĩa 釋thích 云vân 云vân 。謂vị 體thể 者giả 法pháp 也dã 。別biệt 尊tôn 卑ty 崇sùng 君quân 父phụ 。君quân 臣thần 撙# 節tiết 莫mạc 不bất 有hữu 法pháp 。譬thí 出xuất 世thế 法pháp 體thể 亦diệc 若nhược 是thị 。雖tuy 十thập 界giới 之chi 別biệt 而nhi 同đồng 依y 一nhất 法pháp 性tánh 體thể 。惟duy 其kỳ 體thể 未vị 始thỉ 異dị 。則tắc 所sở 顯hiển 極cực 唯duy 在tại 佛Phật 。故cố 凡phàm 大Đại 乘Thừa 諸chư 經kinh 通thông 指chỉ 實thật 相tướng 以dĩ 為vi 正chánh 體thể 也dã 。若nhược 約ước 開khai 廢phế 簡giản 體thể 。非phi 部bộ 正chánh 意ý 。故cố 所sở 不bất 論luận 。二nhị 引dẫn 證chứng 云vân 云vân 。謂vị 依y 於ư 實thật 相tướng 法pháp 性tánh 而nhi 辯biện 因nhân 果quả 。就tựu 實thật 相tướng 因nhân 果quả 證chứng 經kinh 體thể 。若nhược 如như 古cổ 師sư 所sở 用dụng 。乃nãi 成thành 以dĩ 因nhân 果quả 證chứng 實thật 相tướng 為vi 所sở 斥xích 。夫phu 豈khởi 知tri 所sở 謂vị 宗tông 家gia 之chi 體thể 。體thể 家gia 之chi 宗tông 。義nghĩa 各các 有hữu 歸quy 。如như 玄huyền 籤# 云vân 云vân 。三tam 約ước 部bộ 教giáo 別biệt 論luận 者giả 。然nhiên 向hướng 義nghĩa 猶do 通thông 。故cố 須tu 別biệt 辯biện 。而nhi 右hữu 共cộng 別biệt 權quyền 實thật 之chi 判phán 約ước 部bộ 義nghĩa 也dã 。次thứ 明minh 傍bàng 正chánh 。別biệt 指chỉ 則tắc 曰viết 云vân 云vân 。謂vị 般Bát 若Nhã 本bổn 菩Bồ 薩Tát 法pháp 。而nhi 有hữu 共cộng 不bất 共cộng 義nghĩa 。共cộng 謂vị 共cộng 二Nhị 乘Thừa 說thuyết 。通thông 教giáo 是thị 也dã 。不bất 共cộng 者giả 。別biệt 菩Bồ 薩Tát 法pháp 。別biệt 圓viên 是thị 也dã 。準chuẩn 教giáo 明minh 理lý 。則tắc 實thật 相tướng 之chi 體thể 亦diệc 復phục 二nhị 異dị 。謂vị 偏thiên 真chân 實thật 相tướng 。即tức 所sở 謂vị 諸chư 法pháp 。實thật 相tướng 三tam 乘thừa 皆giai 得đắc 亦diệc 不bất 名danh 佛Phật 是thị 也dã 。中trung 道đạo 實thật 相tướng 對đối 教giáo 可khả 知tri 。約ước 共cộng 不bất 共cộng 以dĩ 判phán 權quyền 實thật 。則tắc 共cộng 為vi 化hóa 他tha 權quyền 實thật 。不bất 共cộng 即tức 自tự 行hành 權quyền 實thật 。若nhược 相tương 望vọng 以dĩ 論luận 故cố 。化hóa 他tha 雖tuy 有hữu 權quyền 實thật 並tịnh 名danh 為vi 權quyền 。自tự 行hành 例lệ 知tri 。則tắc 成thành 自tự 他tha 權quyền 實thật 。故cố 注chú 云vân 云vân 。今kim 如như 上thượng 分phân 別biệt 也dã 。約ước 教giáo 下hạ 。對đối 前tiền 部bộ 義nghĩa 。今kim 此thử 正chánh 約ước 四tứ 教giáo 以dĩ 論luận 。則tắc 般Bát 若Nhã 一nhất 時thời 雖tuy 通thông 諸chư 部bộ 。廢phế 半bán 明minh 滿mãn 。唯duy 說thuyết 三tam 教giáo 摩ma 訶ha 衍diễn 門môn 融dung 通thông 諸chư 法pháp 。其kỳ 於ư 二Nhị 乘Thừa 寄ký 大đại 存tồn 小tiểu 。密mật 輪luân 轉chuyển 入nhập 故cố 。有hữu 三tam 乘thừa 共cộng 行hành 十Thập 地Địa 等đẳng 。以dĩ 傍bàng 正chánh 則tắc 通thông 正chánh 接tiếp 傍bàng 。以dĩ 權quyền 實thật 則tắc 偏thiên 權quyền 圓viên 實thật 。既ký 唯duy 三tam 教giáo 從tùng 極cực 顯hiển 體thể 。則tắc 正chánh 指chỉ 圓viên 極cực 實thật 相tướng 為vi 體thể 。亦diệc 如như 光quang 明minh 有hữu 判phán 教giáo 屬thuộc 通thông 就tựu 圓viên 釋thích 體thể 之chi 論luận 是thị 也dã 。第đệ 三Tam 明Minh 宗tông 者giả 。顯hiển 體thể 之chi 行hành 也dã 。行hành 該cai 修tu 證chứng 總tổng 攝nhiếp 因nhân 果quả 。故cố 以dĩ 因nhân 果quả 為vi 宗tông 。不bất 亦diệc 宜nghi 乎hồ 。於ư 是thị 有hữu 評bình 古cổ 。有hữu 今kim 釋thích 。昔tích 人nhân 有hữu 以dĩ 無vô 生sanh 正chánh 觀quán 為vi 宗tông 。多đa 是thị 肇triệu 師sư 般Bát 若Nhã 無vô 知tri 論luận 意ý 。謂vị 般Bát 若Nhã 體thể 本bổn 無vô 生sanh 。則tắc 無vô 生sanh 滅diệt 之chi 知tri 也dã 。即tức 之chi 為vi 觀quán 則tắc 離ly 。有hữu 無vô 二nhị 邊biên 。假giả 名danh 中trung 道đạo 是thị 為vi 正chánh 觀quán 也dã 。故cố 文văn 云vân 下hạ 引dẫn 證chứng 也dã 。意ý 本bổn 其kỳ 文văn 。以dĩ 示thị 之chi 曰viết 。無vô 生sanh 體thể 空không 無vô 所sở 之chi 見kiến 。雖tuy 知tri 而nhi 無vô 知tri 。見kiến 而nhi 無vô 見kiến 。不bất 行hành 不bất 受thọ 等đẳng 。今kim 家gia 斥xích 之chi 。此thử 得đắc 通thông 教giáo 意ý 。所sở 謂vị 肇triệu 什thập 釋thích 經kinh 多đa 附phụ 通thông 意ý 是thị 也dã 。雖tuy 得đắc 通thông 意ý 之chi 權quyền 。而nhi 失thất 圓viên 頓đốn 之chi 實thật 。苟cẩu 為vi 失thất 實thật 則tắc 權quyền 實thật 俱câu 非phi 云vân 云vân 。次thứ 今kim 釋thích 言ngôn 以dĩ 佛Phật 自tự 行hành 因nhân 果quả 為vi 宗tông 者giả 。謂vị 佛Phật 所sở 證chứng 極cực 智trí 靈linh 知tri 寂tịch 照chiếu 。為vi 今kim 般Bát 若Nhã 之chi 宗tông 。夫phu 言ngôn 自tự 行hành 則tắc 證chứng 唯duy 在tại 佛Phật 。他tha 莫mạc 能năng 知tri 。言ngôn 因nhân 果quả 則tắc 行hành 無vô 不bất 包bao 。德đức 無vô 不bất 攝nhiếp 。既ký 證chứng 是thị 智trí 。必tất 契khế 是thị 境cảnh 。所sở 以dĩ 一nhất 色sắc 一nhất 香hương 無vô 非phi 中trung 道đạo 。說thuyết 智trí 及cập 智trí 處xứ 。皆giai 名danh 為vi 般Bát 若Nhã 。不bất 可khả 以dĩ 有hữu 心tâm 得đắc 。不bất 可khả 以dĩ 無vô 心tâm 取thủ 。離ly 有hữu 離ly 無vô 玄huyền 契khế 中trung 道đạo 。然nhiên 則tắc 離ly 有hữu 無vô 者giả 寂tịch 也dã 。體thể 也dã 。有hữu 無vô 宛uyển 然nhiên 者giả 照chiếu 也dã 。用dụng 也dã 。惟duy 其kỳ 遮già 照chiếu 一nhất 時thời 智trí 亦diệc 叵phả 得đắc 。無vô 相tướng 亦diệc 無vô 相tướng 。只chỉ 自tự 無vô 相tướng 無vô 別biệt 無vô 相tướng 也dã 。以dĩ 是thị 為vi 宗tông 要yếu 莫mạc 過quá 此thử 。問vấn 宗tông 與dữ 體thể 下hạ 。料liệu 簡giản 同đồng 異dị 。答đáp 以dĩ 綱cương 裘cừu 為ví 喻dụ 者giả 。夫phu 綱cương 所sở 以dĩ 維duy 網võng 。舉cử 綱cương 則tắc 網võng 目mục 自tự 隨tùy 。毛mao 所sở 以dĩ 成thành 裘cừu 。振chấn 領lãnh 則tắc 毛mao 為vi 之chi 動động 。此thử 譬thí 以dĩ 體thể 從tùng 宗tông 顯hiển 宗tông 得đắc 其kỳ 要yếu 或hoặc 以dĩ 梁lương 柱trụ 屋ốc 空không 喻dụ 。則tắc 空không 為vi 所sở 取thủ 。以dĩ 宗tông 從tùng 體thể 言ngôn 。各các 有hữu 當đương 也dã 。今kim 明minh 同đồng 異dị 。百bách 在tại 非phi 同đồng 非phi 異dị 。如như 論luận 離ly 合hợp 亦diệc 然nhiên 。四tứ 明minh 所sở 謂vị 如như 此thử 辯biện 體thể 。不bất 即tức 宗tông 用dụng 不bất 離ly 宗tông 用dụng 。方phương 彰chương 一nhất 家gia 宗tông 體thể 之chi 妙diệu 。又hựu 如như 金kim 莊trang 嚴nghiêm 具cụ 。本bổn 譬thí 非phi 異dị 非phi 不bất 異dị 。今kim 意ý 少thiểu 別biệt 云vân 云vân 。第đệ 四tứ 辨biện 用dụng 者giả 。宗tông 既ký 顯hiển 體thể 。體thể 顯hiển 則tắc 有hữu 用dụng 。故cố 次thứ 宗tông 明minh 用dụng 。亦diệc 即tức 般Bát 若Nhã 功công 能năng 力lực 用dụng 也dã 。有hữu 人nhân 下hạ 。評bình 古cổ 。舊cựu 以dĩ 內nội 外ngoại 二nhị 護hộ 為vi 用dụng 。如như 文văn 云vân 云vân 。七thất 難nạn/nan 不bất 起khởi 。如như 下hạ 列liệt 釋thích 云vân 云vân 。今kim 評bình 之chi 。義nghĩa 有hữu 與dữ 奪đoạt 。與dữ 其kỳ 內nội 外ngoại 之chi 言ngôn 得đắc 真chân 俗tục 之chi 一nhất 端đoan 。奪đoạt 則tắc 十Thập 地Địa 名danh 通thông 而nhi 不bất 的đích 顯hiển 言ngôn 俗tục 。只chỉ 知tri 其kỳ 一nhất 而nhi 不bất 知tri 其kỳ 二nhị 。故cố 不bất 可khả 依y 。是thị 即tức 奪đoạt 也dã 。今kim 以dĩ 佛Phật 二nhị 智trí 為vi 用dụng 。則tắc 尚thượng 攝nhiếp 佛Phật 國quốc 因nhân 果quả 依y 正chánh 。焉yên 有hữu 世thế 間gian 依y 報báo 國quốc 土độ 等đẳng 而nhi 不bất 護hộ 邪tà 。故cố 以dĩ 勝thắng 攝nhiếp 劣liệt 舉cử 正chánh 收thu 依y 。即tức 內nội 外ngoại 二nhị 護hộ 靡mĩ 不bất 該cai 盡tận 。況huống 二nhị 智trí 之chi 言ngôn 其kỳ 理lý 深thâm 長trường/trưởng 。優ưu 於ư 古cổ 釋thích 遠viễn 矣hĩ 。抑ức 凡phàm 言ngôn 權quyền 實thật 必tất 照chiếu 自tự 他tha 。照chiếu 自tự 即tức 照chiếu 理lý 。照chiếu 他tha 即tức 鑒giám 機cơ 。所sở 謂vị 上thượng 冥minh 法pháp 性tánh 下hạ 契khế 機cơ 緣duyên 。未vị 有hữu 照chiếu 一nhất 而nhi 不bất 照chiếu 二nhị 者giả 也dã 。若nhược 附phụ 教giáo 以dĩ 論luận 。則tắc 有hữu 三tam 雙song 權quyền 實thật 。如như 文văn 云vân 云vân 。如như 薩tát 婆bà 下hạ 。引dẫn 事sự 證chứng 用dụng 而nhi 有hữu 強cường 弱nhược 。通thông 別biệt 二nhị 智trí 力lực 用dụng 弱nhược 。如như 凡phàm 人nhân 弓cung 箭tiễn 。圓viên 中trung 二nhị 智trí 力lực 用dụng 強cường/cưỡng 。猶do 如như 聖thánh 箭tiễn 。次thứ 何hà 者giả 下hạ 。徵trưng 釋thích 。言ngôn 或hoặc 等đẳng 者giả 。進tiến 退thoái 不bất 定định 之chi 辭từ 。謂vị 其kỳ 通thông 雖tuy 二nhị 智trí 平bình 等đẳng 。而nhi 是thị 真chân 空không 故cố 照chiếu 理lý 不bất 遍biến 。別biệt 雖tuy 次thứ 第đệ 證chứng 道đạo 方phương 知tri 義nghĩa 不bất 及cập 圓viên 。故cố 若nhược 照chiếu 若nhược 證chứng 悉tất 須tu 捨xả 偏thiên 從tùng 圓viên 。則tắc 其kỳ 用dụng 勝thắng 矣hĩ 。即tức 權quyền 智trí 下hạ 。以dĩ 二nhị 智trí 對đối 同đồng 居cư 等đẳng 土thổ/độ 。令linh 見kiến 思tư 等đẳng 惑hoặc 難nạn/nan 不bất 起khởi 者giả 。帖# 釋thích 護hộ 國quốc 義nghĩa 也dã 。所sở 謂vị 十Thập 地Địa 行hành 等đẳng 雖tuy 通thông 三tam 教giáo 。而nhi 十Thập 地Địa 所sở 行hành 護hộ 義nghĩa 一nhất 也dã 。準chuẩn 此thử 寂tịch 光quang 亦diệc 應ưng 云vân 護hộ 。文văn 讓nhượng 極cực 果quả 故cố 不bất 說thuyết 耳nhĩ 。下hạ 文văn 雖tuy 有hữu 護hộ 果quả 之chi 言ngôn 。而nhi 不bất 在tại 果quả 。還hoàn 在tại 因nhân 心tâm 。後hậu 當đương 更cánh 明minh 。又hựu 楞lăng 伽già 有hữu 須tu 金Kim 剛Cang 力Lực 士Sĩ 護hộ 者giả 。約ước 化hóa 身thân 說thuyết 。如như 彼bỉ 云vân 云vân 。第đệ 五ngũ 明minh 教giáo 相tương/tướng 者giả 。通thông 標tiêu 指chỉ 廣quảng 。然nhiên 名danh 等đẳng 四tứ 章chương 具cụ 論luận 總tổng 別biệt 。若nhược 非phi 教giáo 相tương/tướng 無vô 以dĩ 辯biện 其kỳ 淺thiển 深thâm 半bán 滿mãn 等đẳng 義nghĩa 。此thử 教giáo 相tương/tướng 所sở 以dĩ 明minh 也dã 。今kim 略lược 明minh 下hạ 。正chánh 判phán 。謂vị 此thử 部bộ 當đương 般Bát 若Nhã 。即tức 諸chư 部bộ 之chi 一nhất 。以dĩ 半bán 滿mãn 即tức 對đối 三tam 藏tạng 。此thử 當đương 滿mãn 教giáo 。摩ma 訶ha 衍diễn 門môn 該cai 通thông 別biệt 圓viên 。摩ma 訶ha 翻phiên 大đại 多đa 勝thắng 云vân 云vân 。衍diễn 亦diệc 大đại 也dã 。以dĩ 五ngũ 味vị 次thứ 第đệ 。此thử 當đương 方Phương 等Đẳng 出xuất 般Bát 若Nhã 。譬thí 從tùng 生sanh 酥tô 出xuất 熟thục 酥tô 味vị 相tương/tướng 。二Nhị 乘Thừa 於ư 是thị 融dung 通thông 淘đào 汰# 遣khiển 蕩đãng 執chấp 情tình 。堪kham 至chí 法pháp 華hoa 開khai 顯hiển 一nhất 味vị 。此thử 猶do 通thông 相tương/tướng 。若nhược 夫phu 今kim 部bộ 則tắc 別biệt 說thuyết 護hộ 佛Phật 果Quả 德đức 十Thập 地Địa 因nhân 行hành 及cập 外ngoại 護hộ 國quốc 土độ 等đẳng 。乃nãi 出xuất 世thế 之chi 至chí 談đàm 。佛Phật 化hóa 之chi 要yếu 道đạo 也dã 。又hựu 波Ba 斯Tư 匿Nặc 王Vương 問vấn 佛Phật 。摩Ma 訶Ha 衍Diên 義nghĩa 。當đương 云vân 何hà 照chiếu 。佛Phật 言ngôn 云vân 云vân 。既ký 以dĩ 摩ma 訶ha 衍diễn 為vi 所sở 照chiếu 境cảnh 。故cố 知tri 非phi 三tam 藏tạng 明minh 矣hĩ 。雖tuy 非phi 三tam 藏tạng 。而nhi 所sở 破phá 并tinh 能năng 通thông 具cụ 四tứ 教giáo 。但đãn 三tam 藏tạng 既ký 為vi 所sở 廢phế 。故cố 全toàn 非phi 正chánh 意ý 耳nhĩ 。雖tuy 有hữu 八bát 偈kệ 下hạ 。釋thích 疑nghi 也dã 。若nhược 部bộ 旨chỉ 正chánh 意ý 唯duy 說thuyết 大Đại 乘Thừa 。而nhi 經kinh 有hữu 八bát 偈kệ 談đàm 無vô 常thường 生sanh 滅diệt 。此thử 復phục 何hà 耶da 。故cố 釋thích 云vân 云vân 。謂vị 普phổ 明minh 王vương 為vi 斑ban 足túc 所sở 得đắc 。將tương 以dĩ 祭tế 神thần 。普phổ 明minh 請thỉnh 依y 七thất 佛Phật 法Pháp 集tập 百bách 法Pháp 師sư 說thuyết 般Bát 若Nhã 然nhiên 乃nãi 就tựu 死tử 。斑ban 足túc 聽thính 之chi 。於ư 是thị 法Pháp 師sư 者giả 為vi 王vương 說thuyết 四tứ 非phi 常thường 偈kệ (# 文văn 見kiến 下hạ 卷quyển 初sơ )# 王vương 因nhân 以dĩ 得đắc 空không 。平bình 等đẳng 三tam 昧muội 。輔phụ 行hành 判phán 之chi 云vân 云vân 。即tức 此thử 文văn 所sở 謂vị 勸khuyến 王vương 捨xả 國quốc 。則tắc 屬thuộc 助trợ 道đạo 。非phi 正chánh 經kinh 旨chỉ 也dã 。玄huyền 談đàm 大đại 旨chỉ 竟cánh 。

次thứ 依y 文văn 申thân 釋thích 為vi 二nhị 。初sơ 通thông 示thị 分phần/phân 經kinh 。凡phàm 古cổ 今kim 釋thích 經kinh 。隨tùy 其kỳ 方phương 土thổ/độ 或hoặc 分phần/phân 不bất 分phân 。故cố 此thử 列liệt 之chi 。應ưng 云vân 天Thiên 竺Trúc 震chấn 旦đán 。文văn 闕khuyết 略lược 耳nhĩ 。如như 大đại 論luận 釋thích 般Bát 若Nhã 天thiên 親thân 解giải 涅Niết 槃Bàn 。即tức 西tây 竺trúc 分phần/phân 不bất 分phân 也dã 。安an 師sư 分phần/phân 三tam 分phần/phân 。劉lưu 虬cầu 釋thích 法pháp 華hoa 。此thử 土thổ/độ 分phần/phân 不bất 分phân 也dã (# 其kỳ 二nhị 聖thánh 二nhị 賢hiền 德đức 行hạnh 事sự 迹tích 解giải 經Kinh 法Pháp 式thức 。具cụ 如như 大đại 部bộ 補bổ 注chú )# 。夫phu 釋thích 經kinh 貴quý 乎hồ 通thông 理lý 。分phần/phân 與dữ 不bất 分phân 惟duy 義nghĩa 所sở 在tại 。初sơ 無vô 固cố 必tất 。但đãn 分phần/phân 則tắc 明minh 乎hồ 起khởi 盡tận 。否phủ/bĩ 則tắc 免miễn 乎hồ 分phân 裂liệt 。務vụ 在tại 得đắc 旨chỉ 。故cố 曰viết 人nhân 情tình 蘭lan 菊# 。妓kỹ 當đương 作tác 好hảo/hiếu 。字tự 之chi 誤ngộ 也dã 。二nhị 正chánh 分phần/phân 三tam 分phần/phân 。夫phu 聖thánh 人nhân 說thuyết 法Pháp 豈khởi 無vô 所sở 自tự 而nhi 遽cự 有hữu 所sở 說thuyết 邪tà 。必tất 也dã 言ngôn 之chi 有hữu 本bổn 。聞văn 必tất 其kỳ 人nhân 。有hữu 時thời 有hữu 方phương 證chứng 信tín 非phi 謬mậu 。或hoặc 光quang 或hoặc 瑞thụy 發phát 起khởi 無vô 疑nghi 。於ư 是thị 有hữu 序tự 分phần/phân 焉yên 。有hữu 正chánh 宗tông 焉yên 。有hữu 流lưu 通thông 焉yên 。文văn 言ngôn 序tự 彰chương 正chánh 顯hiển 者giả 。本bổn 言ngôn 正chánh 宗tông 相tương/tướng 帶đái 云vân 爾nhĩ 。正chánh 宗tông 則tắc 當đương 機cơ 設thiết 教giáo 。流lưu 通thông 則tắc 益ích 在tại 未vị 來lai 。乃nãi 其kỳ 大đại 分phần/phân 也dã 。二nhị 依y 經kinh 科khoa 判phán 為vi 二nhị 。初sơ 隨tùy 品phẩm 分phần/phân 文văn 。即tức 序tự 品phẩm 為vi 序tự 。此thử 且thả 約ước 品phẩm 分phân 齊tề 。非phi 分phần/phân 文văn 分phân 齊tề 。依y 文văn 分phần/phân 者giả 。即tức 自tự 品phẩm 末mạt 佛Phật 告cáo 月nguyệt 光quang 下hạ 。訖ngật 經kinh 。為vi 流lưu 通thông 分phần/phân 也dã 。二nhị 隨tùy 文văn 正chánh 釋thích 又hựu 三tam 。初sơ 序tự 分phân 為vi 三tam 。初sơ 標tiêu 列liệt 異dị 名danh 。凡phàm 為vi 三tam 對đối 。謂vị 通thông 別biệt 對đối 。主chủ 伴bạn 對đối 。前tiền 後hậu 對đối 。總tổng 不bất 出xuất 一nhất 序tự 品phẩm 也dã 。二nhị 釋thích 義nghĩa 者giả 。兼kiêm 本bổn 列liệt 釋thích 總tổng 為vi 四tứ 義nghĩa 。謂vị 以dĩ 六lục 事sự 。列liệt 於ư 經kinh 首thủ 。各các 得đắc 其kỳ 實thật 。驗nghiệm 非phi 謬mậu 誤ngộ 。故cố 可khả 證chứng 信tín 。由do 如Như 來Lai 現hiện 瑞thụy 等đẳng 五ngũ 。得đắc 以dĩ 發phát 起khởi 正chánh 宗tông 。通thông 釋thích 二nhị 名danh 一nhất 也dã 。通thông 序tự 經kinh 經kinh 有hữu 之chi 。別biệt 則tắc 惟duy 在tại 今kim 品phẩm 二nhị 也dã 。三tam 世thế 經kinh 初sơ 所sở 列liệt 六lục 事sự 。皆giai 金kim 口khẩu 所sở 命mạng 。名danh 如Như 來Lai 序tự 。亦diệc 是thị 阿A 難Nan 所sở 傳truyền 證chứng 信tín 。當đương 是thị 阿A 難Nan 序tự 三tam 也dã 。列liệt 之chi 經kinh 初sơ 。名danh 經kinh 前tiền 序tự 。而nhi 言ngôn 佛Phật 在tại 時thời 者giả 。謂vị 通thông 序tự 之chi 六lục 事sự 。在tại 佛Phật 世thế 亦diệc 是thị 將tương 涅Niết 槃Bàn 時thời 所sở 命mạng 云vân 爾nhĩ 。集tập 者giả 所sở 置trí 。

時thời 在tại 滅diệt 後hậu 名danh 經kinh 後hậu 序tự 四tứ 也dã 。今kim 且thả 依y 下hạ 。對đối 經kinh 重trọng/trùng 結kết 云vân 云vân 。三tam 重trọng/trùng 述thuật 緣duyên 起khởi 。又hựu 二nhị 。初sơ 指chỉ 經kinh 。二nhị 智trí 論luận 下hạ 。引dẫn 論luận 凡phàm 二nhị 文văn 。一nhất 如như 阿A 難Nan 申thân 請thỉnh 四tứ 事sự 。佛Phật 隨tùy 問vấn 答đáp 。五ngũ 事sự 證chứng 信tín 乃nãi 其kỳ 一nhất 也dã 。一nhất 如như 迦Ca 葉Diếp 所sở 問vấn 云vân 者giả 。即tức 正chánh 結kết 集tập 時thời 迦Ca 葉Diếp 所sở 問vấn 阿A 難Nan 如như 佛Phật 所sở 答đáp 云vân 云vân 。四tứ 帖# 釋thích 又hựu 二nhị 。初sơ 科khoa 文văn 為vi 六lục 。如như 常thường 解giải 云vân 云vân 。次thứ 隨tùy 釋thích 六lục 義nghĩa 。初sơ 言ngôn 如như 是thị 者giả 。指chỉ 所sở 聞văn 法Pháp 。如như 下hạ 一nhất 部bộ 皆giai 所sở 聞văn 體thể 。一nhất 言ngôn 蔽tế 之chi 攝nhiếp 無vô 不bất 盡tận 。若nhược 不bất 如như 是thị 。則tắc 非phi 法pháp 也dã 。故cố 曰viết 釋thích 如như 是thị 竟cánh 一nhất 部bộ 炳bỉnh 然nhiên 。此thử 之chi 謂vị 也dã 。略lược 為vi 二nhị 釋thích 。初sơ 因nhân 緣duyên 為vi 四tứ 悉tất 檀đàn 。皆giai 因nhân 緣duyên 也dã 。文văn 以dĩ 道đạo 同đồng 不bất 與dữ 世thế 諍tranh 為vi 初sơ 悉tất 者giả 。仰ngưỡng 則tắc 同đồng 知tri 俯phủ 則tắc 順thuận 俗tục 。故cố 皆giai 無vô 諍tranh 。舉cử 時thời 及cập 方phương 。為vi 生sanh 物vật 信tín 。信tín 為vi 善thiện 本bổn 故cố 當đương 為vi 人nhân 。此thử 本bổn 下hạ 科khoa 。通thông 取thủ 足túc 成thành 爾nhĩ 。以dĩ 破phá 漚âu 阿a 為vi 對đối 治trị 者giả 。凡phàm 外ngoại 道đạo 計kế 不bất 出xuất 有hữu 無vô 。今kim 以dĩ 如như 是thị 破phá 之chi 則tắc 對đối 治trị 之chi 正chánh 也dã 。舊cựu 以dĩ 信tín 順thuận 釋thích 如như 是thị 。此thử 當đương 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 者giả 。既ký 信tín 且thả 順thuận 理lý 莫mạc 如như 之chi 。二nhị 約ước 教giáo 釋thích 。依y 教giáo 所sở 詮thuyên 明minh 如như 是thị 義nghĩa 。謂vị 若nhược 詮thuyên 真chân 俗tục 一nhất 有hữu 一nhất 無vô 。阿A 難Nan 傳truyền 之chi 不bất 異dị 曰viết 如như 是thị 者giả 。即tức 三tam 藏tạng 義nghĩa 。若nhược 色sắc 空không 不bất 二nhị 不bất 異dị 曰viết 如như 曰viết 是thị 者giả 。通thông 義nghĩa 也dã 。別biệt 詮thuyên 生sanh 死tử 為vi 有hữu 涅Niết 槃Bàn 為vi 無vô 。如như 是thị 有hữu 無vô 次thứ 第đệ 出xuất 入nhập 。別biệt 義nghĩa 也dã 。圓viên 詮thuyên 生sanh 死tử 即tức 涅Niết 槃Bàn 無vô 非phi 實thật 相tướng 為vi 如như 。如như 如như 不bất 動động 名danh 是thị 。即tức 圓viên 經kinh 如như 是thị 義nghĩa 也dã 。此thử 經Kinh 具cụ 詮thuyên 三tam 教giáo 。如như 是thị 之chi 義nghĩa 。阿A 難Nan 一nhất 一nhất 傳truyền 之chi 無vô 差sai 。亦diệc 令linh 後hậu 世thế 隨tùy 教giáo 取thủ 解giải 也dã 。本bổn 迹tích 觀quán 心tâm 文văn 略lược 者giả 。本bổn 非phi 部bộ 旨chỉ 。觀quán 義nghĩa 則tắc 備bị 也dã 。我ngã 聞văn 者giả 。我ngã 謂vị 阿A 難Nan 。聞văn 持trì 之chi 人nhân 。論luận 以dĩ 耳nhĩ 兼kiêm 眾chúng 緣duyên 。則tắc 有hữu 所sở 聞văn 。為vi 世thế 界giới 悉tất 。舉cử 總tổng 攝nhiếp 別biệt 世thế 諦đế 義nghĩa 也dã 。以dĩ 結kết 集tập 法Pháp 藏tạng 。稱xưng 我ngã 聞văn 為vi 為vi 人nhân 者giả 。因nhân 感cảm 悲bi 泣khấp 等đẳng 皆giai 生sanh 物vật 善thiện 故cố 也dã 。以dĩ 稱xưng 我ngã 聞văn 故cố 三tam 疑nghi 即tức 遣khiển 為vi 對đối 治trị 者giả 。疑nghi 而nhi 不bất 決quyết 則tắc 眾chúng 懷hoài 未vị 暢sướng 。遣khiển 疑nghi 所sở 以dĩ 破phá 惡ác 也dã 。三tam 疑nghi 論luận 如như 別biệt 章chương 云vân 云vân 。實thật 諦đế 本bổn 無vô 有hữu 我ngã 。隨tùy 俗tục 稱xưng 我ngã 。而nhi 了liễu 無vô 所sở 聞văn 。故cố 以dĩ 無vô 我ngã 而nhi 我ngã 不bất 聞văn 而nhi 聞văn 。當đương 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 。約ước 教giáo 釋thích 我ngã 者giả 。我ngã 凡phàm 有hữu 三tam 。謂vị 見kiến 慢mạn 名danh 字tự 。對đối 凡phàm 夫phu 等đẳng 而nhi 有hữu 多đa 少thiểu 。阿A 難Nan 既ký 是thị 學học 人nhân 。而nhi 斷đoạn 見kiến 伏phục 慢mạn 。隨tùy 世thế 稱xưng 我ngã 。三tam 藏tạng 意ý 也dã 。又hựu 阿A 難Nan 本bổn 當đương 無Vô 學Học 。迹tích 為vi 侍thị 者giả 故cố 退thoái 居cư 學học 地địa 。非phi 實thật 未vị 至chí 。至chí 結kết 集tập 時thời 須tu 發phát 前tiền 迹tích 示thị 證chứng 四Tứ 果Quả 。方phương 堪kham 結kết 集tập 。良lương 有hữu 以dĩ 也dã 。舊cựu 多đa 不bất 明minh 此thử 。因nhân 以dĩ 示thị 之chi 。十thập 住trụ 婆bà 沙sa 四tứ 句cú 稱xưng 我ngã 者giả 。謂vị 凡phàm 墮đọa 四tứ 句cú 皆giai 名danh 邪tà 見kiến 。若nhược 無vô 有hữu 我ngã 。誰thùy 當đương 聞văn 者giả 。通thông 意ý 也dã 。若nhược 大đại 經kinh 稱xưng 。阿A 難Nan 多đa 聞văn 士sĩ 。能năng 解giải 我ngã 無vô 我ngã 。以dĩ 至chí 分phân 別biệt 我ngã 無vô 我ngã 二nhị 不bất 二nhị 等đẳng 。前tiền 後hậu 次thứ 第đệ 者giả 。別biệt 意ý 也dã 。知tri 我ngã 無vô 我ngã 二nhị 而nhi 不bất 二nhị 遮già 照chiếu 雙song 融dung 。方phương 便tiện 為vi 侍thị 者giả 。圓viên 意ý 也dã 。又hựu 正Chánh 法Pháp 念niệm 下hạ 。明minh 阿A 難Nan 有hữu 四tứ 。釋thích 四tứ 我ngã 義nghĩa 。謂vị 歡hoan 喜hỷ 賢hiền 海hải 次thứ 第đệ 持trì 三tam 法Pháp 藏tạng 。阿a 含hàm 有hữu 典điển 藏tạng 阿A 難Nan 。持trì 菩Bồ 薩Tát 藏tạng 。蓋cái 只chỉ 一nhất 人nhân 而nhi 具cụ 四tứ 德đức 。衍diễn 小tiểu 令linh 大đại 持trì 四tứ 法Pháp 藏tạng 者giả 。約ước 教giáo 意ý 也dã 。觀quán 心tâm 釋thích 者giả 。不bất 出xuất 以dĩ 我ngã 無vô 我ngã 等đẳng 用dụng 配phối 三tam 觀quán 。則tắc 妙diệu 境cảnh 義nghĩa 成thành 。妙diệu 觀quán 斯tư 立lập 。觀quán 心tâm 意ý 也dã 。次thứ 釋thích 聞văn 者giả 。為vi 二nhị 。初sơ 設thiết 疑nghi 徵trưng 起khởi 。謂vị 阿A 難Nan 佛Phật 得đắc 道Đạo 夜dạ 生sanh 。命mạng 侍thị 以dĩ 來lai 方phương 。二nhị 十thập 餘dư 年niên 。爾nhĩ 前tiền 之chi 經kinh 應ưng 不bất 聞văn 邪tà 。二nhị 引dẫn 經kinh 論luận 約ước 因nhân 緣duyên 釋thích 。具cụ 四tứ 悉tất 檀đàn 義nghĩa 。即tức 論luận 云vân 下hạ 。約ước 展triển 轉chuyển 聞văn 世thế 界giới 悉tất 也dã 。報báo 恩ân 經kinh 下hạ 。願nguyện 乞khất 重trọng/trùng 聞văn 。聞văn 則tắc 生sanh 善thiện 為vi 人nhân 悉tất 也dã 。胎thai 經kinh 下hạ 。追truy 現hiện 入nhập 胎thai 等đẳng 相tương/tướng 。則tắc 爾nhĩ 前tiền 化hóa 事sự 悉tất 應ưng 見kiến 聞văn 。胎thai 表biểu 不bất 淨tịnh 破phá 惡ác 悉tất 也dã 。法pháp 華hoa 下hạ 。以dĩ 得đắc 記ký 故cố 憶ức 念niệm 現hiện 前tiền 。得đắc 佛Phật 覺giác 三tam 昧muội 。無vô 不bất 聞văn 者giả 。即tức 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 。文văn 多đa 一nhất 令linh 字tự 。總tổng 略lược 結kết 釋thích 意ý 不bất 煩phiền 也dã 。二nhị 約ước 教giáo 釋thích 聞văn 者giả 。如như 前tiền 釋thích 我ngã 具cụ 我ngã 我ngã 等đẳng 義nghĩa 。今kim 准chuẩn 我ngã 釋thích 聞văn 。亦diệc 應ưng 例lệ 爾nhĩ 。以dĩ 次thứ 配phối 釋thích 。則tắc 歡hoan 喜hỷ 持trì 聞văn 聞văn 。三tam 藏tạng 法pháp 也dã 。後hậu 三tam 可khả 知tri 云vân 云vân 。一nhất 一nhất 教giáo 下hạ 。委ủy 釋thích 所sở 以dĩ 。具cụ 在tại 諸chư 疏sớ/sơ 。不bất 煩phiền 引dẫn 也dã 。一nhất 時thời 者giả 。聞văn 持trì 和hòa 合hợp 之chi 時thời 。謂vị 聞văn 即tức 所sở 聞văn 。持trì 即tức 能năng 持trì 。二nhị 者giả 苟cẩu 不bất 一nhất 時thời 不bất 名danh 和hòa 合hợp 。機cơ 應ưng 一nhất 際tế 佛Phật 化hóa 斯tư 成thành 。此thử 復phục 為vi 二nhị 。初sơ 因nhân 緣duyên 釋thích 。肇triệu 師sư 所sở 解giải 事sự 顯hiển 理lý 文văn 。當đương 世thế 界giới 釋thích 宜nghi 也dã 。大đại 論luận 釋thích 時thời 有hữu 假giả 實thật 者giả 。

時thời 本bổn 不bất 異dị 。詮thuyên 義nghĩa 有hữu 殊thù 。故cố 以dĩ 二nhị 三tam 字tự 別biệt 之chi 。非phi 必tất 難nan 易dị 也dã 。所sở 以dĩ 迦ca 羅la 詮thuyên 時thời 是thị 實thật 。為vi 內nội 教giáo 弟đệ 子tử 依y 時thời 食thực 護hộ 明minh 相tướng 晷# 刻khắc 不bất 可khả 差sai 故cố 。三tam 摩ma 耶da 詮thuyên 時thời 是thị 假giả 。為vi 破phá 外ngoại 道đạo 計kế 時thời 為vi 常thường 彰chương 念niệm 念niệm 無vô 常thường 故cố 。今kim 分phần/phân 配phối 二nhị 釋thích 。文văn 旨chỉ 顯hiển 然nhiên 。不bất 必tất 他tha 解giải 。第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 以dĩ 無vô 時thời 無vô 不bất 時thời 為vi 時thời 者giả 。雙song 非phi 假giả 實thật 正chánh 顯hiển 中trung 道đạo 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 也dã 。故cố 知tri 時thời 義nghĩa 大đại 矣hĩ 哉tai 。指chỉ 廣quảng 可khả 知tri 。二nhị 約ước 教giáo 明minh 一nhất 時thời 者giả 。然nhiên 以dĩ 教giáo 所sở 詮thuyên 理lý 行hành 所sở 歷lịch 位vị 在tại 藏tạng 通thông 。則tắc 智trí 有hữu 析tích 體thể 。於ư 別biệt 圓viên 則tắc 證chứng 分phần/phân 地địa 住trụ 。雖tuy 有hữu 下hạ 中trung 上thượng 。上thượng 上thượng 之chi 別biệt 而nhi 證chứng 入nhập 之chi 妙diệu 不bất 容dung 前tiền 後hậu 。故cố 云vân 一nhất 時thời 。若nhược 論luận 此thử 經Kinh 。具cụ 說thuyết 三tam 教giáo 。合hợp 各các 從tùng 正chánh 。如như 上thượng 分phân 別biệt 可khả 也dã 。而nhi 此thử 別biệt 圓viên 約ước 接tiếp 入nhập 說thuyết 者giả 。以dĩ 般Bát 若Nhã 通thông 為vi 初sơ 門môn 。接tiếp 正chánh 分phần/phân 岐kỳ 故cố 。從tùng 初sơ 為vi 言ngôn 。乍sạ 分phần/phân 接tiếp 正chánh 。以dĩ 正chánh 例lệ 接tiếp 卒thốt 歸quy 乎hồ 正chánh 也dã 。佛Phật 者giả 。能năng 說thuyết 教giáo 主chủ 也dã 。雖tuy 通thông 四tứ 教giáo 讓nhượng 在tại 下hạ 文văn 。今kim 且thả 總tổng 作tác 四tứ 悉tất 義nghĩa 釋thích 。謂vị 佛Phật 名danh 為vi 覺giác 。諸chư 煩phiền 惱não 者giả 所sở 覺giác 也dã 。身thân 心tâm 二nhị 病bệnh 者giả 。兼kiêm 業nghiệp 報báo 也dã 。因nhân 果quả 圓viên 滿mãn 等đẳng 。三tam 覺giác 義nghĩa 足túc 。能năng 所sở 具cụ 也dã 。具cụ 故cố 覺giác 道đạo 能năng 破phá 有hữu 縛phược 。乃nãi 名danh 為vi 佛Phật 。而nhi 有hữu 機cơ 感cảm 時thời 處xứ 之chi 異dị 。即tức 世thế 界giới 悉tất 也dã 。謂vị 劫kiếp 初sơ 無vô 病bệnh 等đẳng 。皆giai 非phi 感cảm 佛Phật 時thời 也dã 。東đông 天thiên 下hạ 富phú 而nhi 壽thọ 等đẳng 言ngôn 。不bất 感cảm 佛Phật 處xứ 也dã 。八bát 萬vạn 歲tuế 時thời 。雖tuy 曰viết 長trường 壽thọ 非phi 感cảm 佛Phật 時thời 。南nam 天thiên 下hạ 人nhân 能năng 未vị 見kiến 果quả 而nhi 修tu 因nhân 。是thị 能năng 前tiền 覺giác 者giả 也dã 。故cố 雖tuy 減giảm 初sơ 。乃nãi 至chí 百bách 歲tuế 。通thông 能năng 感cảm 佛Phật 。所sở 以dĩ 佛Phật 出xuất 其kỳ 地địa 。日nhật 若nhược 不bất 出xuất 下hạ 。文văn 有hữu 譬thí 合hợp 。謂vị 佛Phật 譬thí 如như 日nhật 。日nhật 若nhược 不bất 出xuất 則tắc 池trì 花hoa 不bất 現hiện 。出xuất 則tắc 生sanh 也dã 。是thị 花hoa 因nhân 日nhật 出xuất 。善thiện 以dĩ 應ưng 生sanh 。為vi 人nhân 悉tất 也dã 。委ủy 合hợp 可khả 知tri 。三tam 乘thừa 根căn 性tánh 下hạ 。以dĩ 有hữu 出xuất 世thế 機cơ 故cố 即tức 能năng 感cảm 佛Phật 。所sở 謂vị 斷đoạn 有hữu 頂đảnh 種chủng 者giả 。即tức 第đệ 九cửu 地địa 一nhất 品phẩm 思tư 盡tận 。永vĩnh 出xuất 三tam 界giới 。故cố 曰viết 永vĩnh 度độ 生sanh 死tử 流lưu 。反phản 顯hiển 若nhược 未vị 破phá 惡ác 則tắc 不bất 能năng 感cảm 。此thử 對đối 治trị 悉tất 也dã 。佛Phật 於ư 法pháp 性tánh 下hạ 。以dĩ 法pháp 性tánh 體thể 。遍biến 一nhất 切thiết 處xứ 。未vị 始thỉ 動động 出xuất 。若nhược 有hữu 機cơ 感cảm 。於ư 無vô 動động 出xuất 見kiến 有hữu 動động 出xuất 。然nhiên 則tắc 見kiến 有hữu 動động 出xuất 者giả 。應ứng 化hóa 也dã 。本bổn 無vô 動động 出xuất 者giả 。法Pháp 性tánh 之chi 身thân 。第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 也dã 。

佛Phật 說Thuyết 仁Nhân 王Vương 護Hộ 國Quốc 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 經Kinh 。疏Sớ/sơ 神Thần 寶Bảo 記Ký 卷quyển 第đệ 一nhất