閑Nhàn 居Cư 編Biên
Quyển 0028
宋Tống 智Trí 圓Viên 著Trước
閑nhàn 居cư 編biên 第đệ 二nhị 十thập 八bát
宋tống 孤cô 山sơn 沙Sa 門Môn 。 智trí 圓viên 。 著trước 。
駮# 嗣tự 禹vũ 說thuyết
种# 徵trưng 君quân 作tác 嗣tự 禹vũ 說thuyết 大đại 底để 以dĩ 排bài 斥xích 釋Thích 氏thị 為vi 意ý 謂vị 堯# 水thủy 禹vũ 治trị 若nhược 禹vũ 之chi 勤cần 世thế 有hữu 嗣tự 者giả 而nhi 迹tích 殊thù 矣hĩ 乃nãi 始thỉ 陳trần 仲trọng 尼ni 能năng 嗣tự 禹vũ 績# 次thứ 列liệt 孟# 軻kha 楊dương 雄hùng 王vương 通thông 其kỳ 未vị 云vân 衰suy 世thế 不bất 綱cương 上thượng 失thất 下hạ 襲tập 浮phù 圖đồ 稱xưng 訓huấn 昏hôn 怪quái 譎# 惑hoặc 列liệt 聖thánh 彝# 典điển 欲dục 相tương 左tả 右hữu 黷# 戕# 教giáo 本bổn 蠱cổ 蠧đố 家gia 國quốc 書thư 契khế 而nhi 降giáng/hàng 熟thục 愈dũ 是thị 者giả 災tai 流lưu 民dân 矣hĩ 幾kỷ 疊điệp 世thế 矣hĩ 克khắc 明minh 克khắc 斥xích 能năng 嗣tự 禹vũ 者giả 韓# 愈dũ 也dã 子tử 謂vị 徵trưng 君quân 以dĩ 韓# 愈dũ 排bài 斥xích 浮phù 圖đồ 能năng 嗣tự 禹vũ 功công 者giả 其kỳ 不bất 類loại 也dã 甚thậm 矣hĩ 夫phu 洪hồng 水thủy 滔thao 天thiên 下hạ 民dân 昏hôn 蟄chập 禹vũ 乘thừa 四tứ 載tái 隨tùy 山sơn 刊# 木mộc 決quyết 九cửu 川xuyên 距cự 四tứ 海hải 蒸chưng 民dân 乃nãi 粒lạp 萬vạn 那na 作tác 又hựu 語ngữ 曰viết 卑ty 宮cung 室thất 而nhi 盡tận 力lực 乎hồ 溝câu 洫# 禹vũ 吾ngô 無vô 間gian 然nhiên 矣hĩ 其kỳ 拯chửng 民dân 之chi 功công 而nhi 民dân 實thật 受thọ 其kỳ 賜tứ 也dã 且thả 浮phù 圖đồ 之chi 教giáo 果quả 如như 洪hồng 水thủy 之chi 為vi 害hại 也dã 而nhi 韓# 愈dũ 空không 言ngôn 排bài 斥xích 且thả 未vị 聞văn 掩yểm 其kỳ 教giáo 絕tuyệt 其kỳ 嗣tự 也dã 當đương 韓# 之chi 時thời 而nhi 佛Phật 教giáo 益ích 熾sí 佛Phật 徒đồ 益ích 盛thịnh 天thiên 子tử 欽khâm 若nhược 不bất 暇hạ 公công 卿khanh 大đại 夫phu 尚thượng 者giả 甚thậm 眾chúng 韓# 愈dũ 諫gián 佛Phật 骨cốt 忤ngỗ 主chủ 而nhi 斥xích 逐trục 遐hà 荒hoang 何hà 能năng 杜đỗ 其kỳ 源nguyên 遏át 其kỳ 流lưu 以dĩ 拯chửng 民dân 之chi 急cấp 耶da 若nhược 以dĩ 立lập 空không 言ngôn 為vi 嗣tự 禹vũ 者giả 應ưng 大đại 禹vũ 聖thánh 人nhân 亦diệc 但đãn 有hữu 益ích 稷tắc 禹vũ 貢cống 之chi 空không 言ngôn 則tắc 無vô 其kỳ 治trị 水thủy 之chi 實thật 也dã 嗚ô 呼hô 徵trưng 君quân 宗tông 聖thánh 為vi 文văn 力lực 揚dương 韓# 愈dũ 之chi 道đạo 反phản 令linh 上thượng 古cổ 之chi 書thư 皆giai 成thành 妄vọng 說thuyết 大đại 禹vũ 之chi 績# 但đãn 有hữu 其kỳ 言ngôn 而nhi 無vô 其kỳ 功công 矣hĩ 抑ức 沒một 聖thánh 德đức 顛điên 亂loạn 格cách 言ngôn 何hà 其kỳ 甚thậm 乎hồ 又hựu 浮phù 圖đồ 教giáo 曷hạt 乖quai 背bối/bội 於ư 儒nho 耶da 善thiện 惡ác 報báo 應ứng 。 者giả 福phước 善thiện 禍họa 淫dâm 之chi 深thâm 者giả 也dã 慈từ 悲bi 喜hỷ 捨xả 。 者giả 博bác 施thí 濟tế 眾chúng 之chi 極cực 者giả 也dã 折chiết 攝nhiếp 與dữ 禮lễ 刑hình 一nhất 貫quán 五Ngũ 戒Giới 與dữ 五ngũ 常thường 同đồng 歸quy 若nhược 乃nãi 反phản 妄vọng 歸quy 真chân 亦diệc 猶do 地địa 雷lôi 之chi 復phục 見kiến 天thiên 地địa 之chi 心tâm 也dã 柳liễu 子tử 厚hậu 曰viết 自tự 有hữu 生sanh 物vật 則tắc 好hảo/hiếu 鬬đấu 奪đoạt 相tương/tướng 賊tặc 殺sát 喪táng 其kỳ 實thật 誖# 乖quai 淫dâm 流lưu 莫mạc 克khắc 反phản 乎hồ 初sơ 孔khổng 子tử 無vô 大đại 位vị 沒một 以dĩ 餘dư 言ngôn 持trì 也dã 更cánh 楊dương 墨mặc 黃hoàng 老lão 益ích 雜tạp 其kỳ 術thuật 分phân 裂liệt 而nhi 吾ngô 浮phù 圖đồ 說thuyết 後hậu 出xuất 推thôi 漓# 還hoàn 源nguyên 今kim 所sở 謂vị 生sanh 而nhi 靜tĩnh 者giả 噫# 子tử 厚hậu 其kỳ 達đạt 觀quán 也dã 如như 此thử 乎hồ 以dĩ 是thị 觀quán 之chi 。 則tắc 韓# 之chi 毀hủy 佛Phật 柳liễu 之chi 信tín 佛Phật 亦diệc 情tình 之chi 好hảo 惡ác 不bất 同đồng 耳nhĩ 豈khởi 以dĩ 韓# 之chi 譏cơ 毀hủy 即tức 嗣tự 禹vũ 功công 乎hồ 又hựu 佛Phật 法Pháp 之chi 盛thịnh 莫mạc 盛thịnh 於ư 隋tùy 世thế 而nhi 王vương 通thông 不bất 能năng 極cực 言ngôn 以dĩ 斥xích 之chi 則tắc 是thị 顛điên 而nhi 不bất 持trì 危nguy 而nhi 不bất 扶phù 也dã 況huống 更cánh 申thân 明minh 其kỳ 道đạo 乎hồ 故cố 中trung 說thuyết 曰viết 齋trai 戒giới 修tu 而nhi 梁lương 國quốc 危nguy 非phi 釋Thích 迦Ca 之chi 罪tội 也dã 易dị 曰viết 苟cẩu 非phi 其kỳ 人nhân 道đạo 不bất 虗hư 行hành 或hoặc 問vấn 佛Phật 曰viết 聖thánh 人nhân 也dã 且thả 徵trưng 君quân 既ký 亦diệc 以dĩ 王vương 通thông 嗣tự 禹vũ 通thông 在tại 隋tùy 世thế 見kiến 佛Phật 教giáo 之chi 盛thịnh 而nhi 不bất 排bài 斥xích 者giả 是thị 無vô 治trị 水thủy 之chi 功công 待đãi 韓# 以dĩ 治trị 則tắc 王vương 可khả 嗣tự 於ư 鯀# 也dã 以dĩ 通thông 嗣tự 禹vũ 無vô 乃nãi 不bất 可khả 乎hồ 又hựu 若nhược 以dĩ 韓# 之chi 空không 言ngôn 能năng 嗣tự 禹vũ 者giả 其kỳ 崔thôi 皓hạo 衛vệ 元nguyên 嵩tung 張trương 賓tân 之chi 徒đồ 率suất 皆giai 惑hoặc 時thời 君quân 以dĩ 殛# 滅diệt 浮phù 圖đồ 者giả 諒# 有hữu 過quá 禹vũ 之chi 功công 矣hĩ 苟cẩu 以dĩ 彼bỉ 功công 之chi 嗣tự 禹vũ 則tắc 韓# 之chi 空không 言ngôn 為vi 崔thôi 衛vệ 之chi 罪tội 人nhân 耳nhĩ 抑ức 又hựu 直trực 以dĩ 殛# 滅diệt 排bài 斥xích 浮phù 圖đồ 而nhi 嗣tự 禹vũ 功công 者giả 則tắc 聖thánh 帝đế 明minh 王vương 有hữu 敷phu 行hành 浮phù 圖đồ 教giáo 者giả 豈khởi 皆giai 為vi 洪hồng 水thủy 之chi 害hại 耶da 皇hoàng 朝triêu 三tam 聖thánh 悉tất 奉phụng 其kỳ 教giáo 太thái 祖tổ 召triệu 僧Tăng 往vãng 西tây 域vực 太thái 宗tông 修tu 墜trụy 典điển 置trí 譯dịch 場tràng 翻phiên 梵Phạm 書thư 以dĩ 廣quảng 其kỳ 道đạo 御ngự 製chế 聖thánh 教giáo 序tự 以dĩ 發phát 揮huy 張trương 大đại 之chi 今kim 上thượng 亦diệc 然nhiên 蓋cái 知tri 西tây 聖thánh 清thanh 靜tĩnh 無vô 為vi 之chi 學học 可khả 以dĩ 毗tỳ 於ư 大đại 政chánh 也dã 翻phiên 不bất 如như 韓# 愈dũ 而nhi 嗣tự 禹vũ 功công 耶da 徵trưng 君quân 之chi 悖bội 德đức 悖bội 禮lễ 亦diệc 甚thậm 矣hĩ 言ngôn 偽ngụy 而nhi 辯biện 者giả 徵trưng 君quân 有hữu 之chi 。
師sư 韓# 議nghị
吾ngô 門môn 中trung 有hữu 為vi 文văn 者giả 而nhi 反phản 斥xích 本bổn 教giáo 以dĩ 尊tôn 儒nho 術thuật 乃nãi 曰viết 師sư 韓# 愈dũ 之chi 為vi 人nhân 也dã 師sư 韓# 愈dũ 之chi 為vi 文văn 也dã 則tắc 於ư 佛Phật 不bất 得đắc 不bất 斥xích 於ư 儒nho 不bất 得đắc 不bất 尊tôn 理lý 固cố 然nhiên 也dã 吾ngô 謂vị 之chi 不bất 然nhiên 。 斯tư 人nhân 也dã 非phi 韓# 之chi 徒đồ 乃nãi 韓# 之chi 罪tội 人nhân 爾nhĩ 請thỉnh 為vi 陳trần 之chi 夫phu 韓# 愈dũ 冠quan 儒nho 冠quan 服phục 儒nho 服phục 口khẩu 誦tụng 六lục 籍tịch 之chi 文văn 心tâm 味vị 五ngũ 常thường 之chi 道đạo 乃nãi 仲trọng 尼ni 之chi 徒đồ 也dã 由do 是thị 擯bấn 黜truất 釋thích 老lão 百bách 家gia 之chi 說thuyết 以dĩ 尊tôn 其kỳ 教giáo 固cố 其kỳ 宜nghi 矣hĩ 釋Thích 子tử 果quả 能năng 師sư 韓# 也dã 則tắc 蓋cái 演diễn 經kinh 律luật 以dĩ 為vi 文văn 飾sức 。 戒giới 慧tuệ 以dĩ 為vi 行hành 廣quảng 慈từ 悲bi 以dĩ 為vi 政chánh 使sử 能năng 仁nhân 之chi 道đạo 巍nguy 巍nguy 乎hồ 有hữu 功công 則tắc 可khả 謂vị 之chi 師sư 韓# 矣hĩ 噫# 仲trọng 尼ni 之chi 於ư 吏lại 部bộ 猶do 君quân 父phụ 也dã 能năng 仁nhân 之chi 於ư 沙Sa 門Môn 亦diệc 君quân 父phụ 也dã 既ký 知tri 彼bỉ 忠trung 孝hiếu 以dĩ 事sự 上thượng 之chi 為vi 美mỹ 矣hĩ 亦diệc 宜nghi 率suất 忠trung 孝hiếu 以dĩ 事sự 於ư 己kỷ 君quân 己kỷ 父phụ 也dã 豈khởi 可khả 弒# 己kỷ 君quân 黜truất 己kỷ 父phụ 而nhi 成thành 他tha 臣thần 之chi 忠trung 益ích 他tha 子tử 之chi 養dưỡng 為vi 見kiến 賢hiền 思tư 齊tề 學học 彼bỉ 為vi 人nhân 耶da 以dĩ 臣thần 取thủ 之chi 則tắc 不bất 忠trung 以dĩ 子tử 類loại 之chi 則tắc 不bất 孝hiếu 以dĩ 師sư 言ngôn 之chi 則tắc 背bội 義nghĩa 以dĩ 情tình 觀quán 之chi 則tắc 忘vong 恩ân 以dĩ 事sự 定định 之chi 則tắc 失thất 禮lễ 嗚ô 呼hô 吏lại 部bộ 以dĩ 忠trung 孝hiếu 禮lễ 義nghĩa 之chi 道đạo 以dĩ 訓huấn 人nhân 釋Thích 子tử 師sư 之chi 而nhi 反phản 為vi 亂loạn 臣thần 賊tặc 子tử 背bội 義nghĩa 失thất 禮lễ 者giả 何hà 傷thương 敗bại 韓# 道đạo 之chi 甚thậm 乎hồ 故cố 曰viết 非phi 韓# 之chi 徒đồ 乃nãi 韓# 之chi 罪tội 人nhân 也dã 。
道Đạo 德đức 仁nhân 藝nghệ 解giải
論luận 語ngữ 子tử 曰viết 志chí 於ư 道đạo 據cứ 於ư 德đức 依y 於ư 仁nhân 游du 於ư 藝nghệ 何hà 晏# 曰viết 道đạo 不bất 可khả 體thể 故cố 志chí 之chi 德đức 成thành 形hình 故cố 可khả 據cứ 仁nhân 者giả 功công 施thí 於ư 人nhân 故cố 可khả 倚ỷ 六lục 藝nghệ 不bất 足túc 依y 據cứ 故cố 曰viết 游du 子tử 曰viết 夫phu 道Đạo 德đức 者giả 無vô 他tha 也dã 五ngũ 常thường 之chi 謂vị 也dã 道đạo 蹈đạo 也dã 德đức 得đắc 也dã 仁nhân 義nghĩa 禮lễ 智trí 信tín 之chi 謂vị 道Đạo 行hạnh 而nhi 得đắc 其kỳ 宜nghi 之chi 謂vị 德đức 韓# 文văn 公công 曰viết 道Đạo 德đức 為vi 其kỳ 虗hư 位vị 仁nhân 義nghĩa 為vi 其kỳ 定định 名danh 故cố 易dị 曰viết 立lập 人nhân 之chi 道đạo 曰viết 仁nhân 與dữ 義nghĩa 君quân 子tử 志chí 在tại 五ngũ 常thường 故cố 曰viết 志chí 於ư 道đạo 既ký 志chí 慕mộ 之chi 則tắc 據cứ 杖trượng 而nhi 行hành 之chi 使sử 得đắc 其kỳ 宜nghi 故cố 曰viết 據cứ 於ư 德đức 平bình 叔thúc 之chi 說thuyết 猶do 以dĩ 老lão 氏thị 槌chùy 提đề 仁nhân 義nghĩa 絕tuyệt 滅diệt 禮lễ 學học 為vi 道Đạo 德đức 也dã 豈khởi 是thị 夫phu 子tử 祖tổ 述thuật 堯# 舜thuấn 憲hiến 章chương 文văn 武võ 之chi 道Đạo 德đức 乎hồ 若nhược 謂vị 道đạo 不bất 可khả 體thể 故cố 志chí 者giả 如như 仲trọng 尼ni 云vân 吾ngô 志chí 在tại 春xuân 秋thu 且thả 筆bút 削tước 襃# 貶biếm 使sử 亂loạn 臣thần 賊tặc 子tử 懼cụ 豈khởi 是thị 不bất 可khả 體thể 而nhi 云vân 志chí 耶da 以dĩ 是thị 觀quán 之chi 。 平bình 叔thúc 乃nãi 謂vị 別biệt 有hữu 放phóng 蕩đãng 虗hư 大đại 非phi 五ngũ 常thường 者giả 謂vị 之chi 道Đạo 德đức 也dã 嗚ô 呼hô 玷điếm 儒nho 教giáo 亦diệc 甚thậm 矣hĩ 或hoặc 曰viết 道Đạo 德đức 既ký 即tức 五ngũ 常thường 何hà 以dĩ 又hựu 云vân 依y 於ư 仁nhân 耶da 曰viết 以dĩ 游du 藝nghệ 者giả 或hoặc 不bất 仁nhân 故cố 誡giới 之chi 必tất 以dĩ 仁nhân 不bất 然nhiên 則tắc 斯tư 害hại 也dã 已dĩ 若nhược 宋tống 華hoa 元nguyên 其kỳ 御ngự 怨oán 羊dương 羮# 不bất 及cập 而nhi 馳trì 入nhập 鄭trịnh 軍quân 而nhi 鄭trịnh 囚tù 華hoa 元nguyên 逢phùng 蒙mông 學học 射xạ 於ư 羿# 盡tận 羿# 之chi 道đạo 恐khủng 羿# 愈dũ 己kỷ 於ư 是thị 殺sát 之chi 斯tư 二nhị 人nhân 者giả 有hữu 射xạ 御ngự 之chi 藝nghệ 而nhi 為vi 害hại 滋tư 甚thậm 。 若nhược 庾dữu 公công 之chi 斯tư 不bất 忍nhẫn 反phản 害hại 於ư 子tử 濯trạc 孺nhụ 子tử 可khả 謂vị 依y 仁nhân 而nhi 游du 藝nghệ 者giả 也dã (# 鄭trịnh 人nhân 使sử 子tử 濯trạc 孺nhụ 子tử 侵xâm 衛vệ 衛vệ 使sử 庾dữu 公công 之chi 斯tư 追truy 之chi 子tử 濯trạc 孺nhụ 子tử 曰viết 今kim 日nhật 我ngã 疾tật 作tác 不bất 可khả 以dĩ 執chấp 弓cung 吾ngô 死tử 矣hĩ 夫phu 問vấn 其kỳ 僕bộc 曰viết 。 追truy 我ngã 者giả 誰thùy 也dã 其kỳ 僕bộc 曰viết 庾dữu 公công 之chi 斯tư 也dã 曰viết 吾ngô 生sanh 也dã 其kỳ 僕bộc 曰viết 庾dữu 公công 之chi 斯tư 衛vệ 之chi 善thiện 射xạ 者giả 也dã 夫phu 子tử 曰viết 吾ngô 生sanh 何hà 謂vị 也dã 庾dữu 公công 之chi 斯tư 學học 射xạ 於ư 尹# 公công 之chi 他tha 尹# 公công 之chi 他tha 學học 射xạ 於ư 我ngã 夫phu 尹# 公công 之chi 他tha 端đoan 人nhân 也dã 其kỳ 取thủ 友hữu 必tất 端đoan 矣hĩ 庾dữu 公công 之chi 斯tư 至chí 曰viết 夫phu 子tử 何hà 謂vị 不bất 執chấp 弓cung 曰viết 今kim 日nhật 我ngã 疾tật 作tác 不bất 可khả 以dĩ 執chấp 弓cung 曰viết 小tiểu 人nhân 學học 射xạ 於ư 尹# 公công 之chi 他tha 尹# 公công 之chi 他tha 學học 射xạ 於ư 夫phu 子tử 我ngã 不bất 忍nhẫn 以dĩ 夫phu 子tử 之chi 道đạo 反phản 害hại 於ư 夫phu 子tử 雖tuy 然nhiên 今kim 日nhật 之chi 事sự 。 也dã 我ngã 不bất 敢cảm 廢phế 抽trừu 矢thỉ 叩khấu 輪luân 去khứ 其kỳ 金kim 乘thừa 矢thỉ 而nhi 後hậu 反phản )# 。
閑nhàn 居cư 編biên 第đệ 二nhị 十thập 八bát