御Ngự 製Chế 秘Bí 藏Tạng 詮Thuyên
Quyển 0029
宋Tống 太Thái 宗Tông 趙Triệu 炅 撰Soạn
御ngự 製chế 秘bí 藏tạng 詮thuyên 懷hoài 感cảm 一nhất 百bách 韻vận 詩thi 卷quyển 第đệ 二nhị 十thập 九cửu (# 卷quyển 下hạ )# 。 肥phì 。
醴# 泉tuyền 平bình 地địa 湧dũng
(# 夫phu 瑞thụy 露lộ 天thiên 酒tửu 浪lãng 井tỉnh 醴# 泉tuyền 皆giai 帝đế 王vương 德đức 合hợp 上thượng 玄huyền 恩ân 寬khoan 下hạ 土thổ/độ 交giao 泰thái 致trí 和hòa 以dĩ 瑞thụy 於ư 王vương 者giả 也dã )# 。
神thần 雀tước 半bán 空không 翔tường
(# 德đức 動động 天thiên 鑒giám 靈linh 貺# 日nhật 臻trăn 所sở 以dĩ 神thần 雀tước 翔tường 空không 丹đan 鳳phượng 巢sào 閣các 又hựu 豈khởi 假giả 銜hàm 書thư 表biểu 瑞thụy 化hóa 玉ngọc 稱xưng 祥tường 者giả 哉tai )# 。
內nội 廄# 縻# 龍long 驥kí
(# 天thiên 下hạ 有hữu 道đạo 王vương 者giả 尊tôn 賢hiền 則tắc 龍long 馬mã 至chí 今kim 則tắc 尊tôn 師sư 友hữu 行hành 道Đạo 德đức 又hựu 何hà 黃hoàng 澤trạch 朱chu 鬣liệp 之chi 驥kí 不bất 縻# 於ư 內nội 廄# 焉yên )# 。
瑤dao 池trì 浴dục 鳳phượng 凰hoàng
(# 鳳phượng 凰hoàng 以dĩ 五ngũ 色sắc 之chi 文văn 九cửu 包bao 之chi 狀trạng 來lai 從tùng 丹đan 宂# 冾# 彼bỉ 瑤dao 池trì 然nhiên 後hậu 窺khuy 德đức 於ư 武võ 王vương 受thọ 圖đồ 於ư 黃hoàng 帝đế 亦diệc 如như 賢hiền 明minh 之chi 相tướng 迴hồi 翔tường 雞kê 樹thụ 叶# 贊tán 龍long 圖đồ 尓# )# 。
五ngũ 風phong 恆hằng 作tác 則tắc
(# 書thư 云vân 知tri 之chi 曰viết 明minh 哲triết 明minh 哲triết 實thật 作tác 則tắc 既ký 哲triết 且thả 明minh 先tiên 天thiên 不bất 違vi 煥hoán 乎hồ 時thời 令linh 以dĩ 致trí 時thời 雍ung 故cố 得đắc 五ngũ 風phong 恆hằng 順thuận 四tứ 氣khí 和hòa 通thông 古cổ 者giả 太thái 平bình 之chi 代đại 五ngũ 日nhật 一nhất 風phong 也dã )# 。
十thập 雨vũ 競cạnh 悠du 颺dương
(# 太thái 平bình 之chi 代đại 十thập 日nhật 一nhất 雨vũ 雨vũ 必tất 以dĩ 夜dạ 又hựu 管quản 子tử 曰viết 五ngũ 政chánh 苟cẩu 時thời 春xuân 雨vũ 乃nãi 來lai 矣hĩ 所sở 以dĩ 時thời 雨vũ 沾triêm 潤nhuận 萬vạn 物vật 滋tư 榮vinh 風phong 雨vũ 無vô 愆khiên 則tắc 聖thánh 人nhân 之chi 化hóa 也dã )# 。
閭lư 巷hạng 皆giai 歡hoan 恱#
(# 周chu 禮lễ 曰viết 五ngũ 家gia 為vi 比tỉ 五ngũ 比tỉ 為vi 閭lư 謂vị 人nhân 君quân 之chi 有hữu 道đạo 里lý 巷hạng 之chi 民dân 皆giai 恱# 也dã )# 。
歌ca 吹xuy 盡tận 不bất 妨phương
(# 風phong 雨vũ 順thuận 序tự 華hoa 夏hạ 懽# 娛ngu 歌ca 吹xuy 之chi 聲Thanh 聞Văn 於ư 閭lư 巷hạng 者giả 盖# 朝triêu 有hữu 多đa 士sĩ 家gia 有hữu 餘dư 粮# 擊kích 壤nhưỡng 皷cổ 腹phúc 以dĩ 樂nhạo/nhạc/lạc 昇thăng 平bình 也dã )# 。
輕khinh 雲vân 遙diêu 羃# 羃#
(# 史sử 記ký 云vân 若nhược 煙yên 非phi 煙yên 若nhược 雲vân 非phi 雲vân 郁uất 郁uất 紛phân 紛phân 是thị 謂vị 慶khánh 雲vân 彰chương 王vương 者giả 之chi 瑞thụy )# 。
非phi 霧vụ 起khởi 蒼thương 蒼thương
(# 莊trang 子tử 曰viết 天thiên 之chi 蒼thương 蒼thương 其kỳ 正chánh 色sắc 也dã 以dĩ 其kỳ 遠viễn 而nhi 無vô 所sở 至chí 極cực 也dã 所sở 以dĩ 祥tường 煙yên 時thời 起khởi 非phi 霧vụ 頻tần 生sanh 以dĩ 瑞thụy 於ư 君quân 也dã )# 。
比tỉ 屋ốc 千thiên 家gia 樂nhạo/nhạc/lạc
(# 惟duy 德đức 動động 天thiên 愛ái 民dân 若nhược 己kỷ 致trí 之chi 富phú 壽thọ 育dục 以dĩ 慈từ 仁nhân 既ký 一nhất 物vật 不bất 失thất 於ư 所sở 則tắc 千thiên 家gia 之chi 樂lạc 可khả 聞văn 也dã )# 。
開khai 扉# 眾chúng 顯hiển 昂ngang
(# 沐mộc 浴dục 皇hoàng 化hóa 優ưu 游du 景cảnh 風phong 遵tuân 古cổ 而nhi 行hành 不bất 嚴nghiêm 而nhi 治trị 閭lư 里lý 絕tuyệt 弊tệ 顯hiển 昂ngang 以dĩ 居cư 老lão 子tử 云vân 安an 其kỳ 居cư 樂nhạo/nhạc/lạc 其kỳ 俗tục 也dã )# 。
梅mai 鋪phô 村thôn 社xã 白bạch
(# 德đức 既ký 合hợp 於ư 乹# 坤# 化hóa 己kỷ 被bị 於ư 草thảo 木mộc 寒hàn 梅mai 自tự 芳phương 於ư 村thôn 社xã 發phát 生sanh 不bất 失thất 於ư 時thời 冝# 者giả 也dã )# 。
柳liễu 映ánh 御ngự 街nhai 黃hoàng
(# 柳liễu 條điều 金kim 線tuyến 籠lung 霽tễ 色sắc 於ư 天thiên 街nhai 淑thục 氣khí 輕khinh 雲vân 映ánh 朝triêu 霞hà 於ư 仙tiên 闕khuyết 乃nãi 聖thánh 人nhân 應ưng 和hòa 風phong 而nhi 覃# 雨vũ 露lộ 也dã )# 。
荷hà 寵sủng 歸quy 藩# 閫khổn
(# 寰# 瀛doanh 既ký 定định 率suất 土thổ/độ 咸hàm 凞# 凡phàm 在tại 功công 臣thần 悉tất 承thừa 寵sủng 渥ác 或hoặc 作tác 鎮trấn 於ư 會hội 府phủ 或hoặc 奉phụng 軄# 於ư 雄hùng 藩# 如như 武võ 王vương 既ký 罷bãi 干can 戈qua 封phong 太thái 公công 於ư 齊tề 斯tư 之chi 謂vị 也dã )# 。
迎nghênh 恩ân 會hội # 閶#
(# 雨vũ 露lộ 既ký 施thí 於ư 浹# 洽hiệp 絲ti 綸luân 迎nghênh 捧phủng 於ư 天thiên 門môn 盖# 賞thưởng 罰phạt 之chi 不bất 虛hư 表biểu 恩ân 沾triêm 而nhi 有hữu 異dị )# 。
雕điêu 題đề 來lai 請thỉnh 吏lại
(# 雕điêu 題đề 交giao 趾chỉ 航# 海hải 來lai 近cận 請thỉnh 吏lại 玉ngọc 階giai 則tắc 遠viễn 安an 邇nhĩ 肅túc 之chi 道đạo 昭chiêu 矣hĩ )# 。
獫# 狁# 定định 賔# 王vương
(# 允duẫn 叶# 聖thánh 運vận 光quang 被bị 萬vạn 方phương 使sử 辮biện 髮phát 羶thiên 食thực 之chi 徒đồ 咸hàm 遵tuân 聖thánh 化hóa 令linh 獫# 狁# 戎nhung 羌khương 之chi 類loại 悉tất 以dĩ 賓tân 王vương )# 。
洞đỗng 府phủ 籠lung 仙tiên 署thự
(# 內nội 宮cung 禁cấm 苑uyển 如như 洞đỗng 府phủ 以dĩ 優ưu 遊du 殿điện 閣các 輝huy 華hoa 籠lung 真chân 仙tiên 之chi 界giới 署thự )# 。
靈linh 椿xuân 壽thọ 帝đế 鄉hương
(# 躋tễ 民dân 壽thọ 域vực 其kỳ 國quốc 樂nhạo/nhạc/lạc 哉tai 與dữ 天thiên 齊tề 休hưu 其kỳ 道đạo 亨# 也dã 億ức 兆triệu 叶# 意ý 祝chúc 乎hồ 靈linh 椿xuân 率suất 土thổ/độ 之chi 內nội 無vô 異dị 仙tiên 鄉hương 也dã )# 。
蠻# 夷di 歸quy 至chí 德đức
(# 皇hoàng 天thiên 無vô 親thân 惟duy 德đức 是thị 輔phụ 萬vạn 方phương 向hướng 化hóa 率suất 土thổ/độ 來lai 王vương 蹈đạo 舞vũ 彤đồng # 歡hoan 呼hô 玉ngọc 殿điện 被bị 髮phát 文văn 身thân 之chi 士sĩ 茹như 毛mao 飲ẩm 血huyết 之chi 徒đồ 駈khu 犀# 象tượng 以dĩ 輸du 賝# 涉thiệp 梯thê 航# 而nhi 献# 贄# [車*(乞-乙+小)]# 茲tư 異dị 域vực 錫tích 賚lãi 覃# 恩ân 矣hĩ )# 。
制chế 度độ 法pháp 成thành 湯thang
(# 聖thánh 人nhân 御ngự 宇vũ 法pháp 彼bỉ 上thượng 玄huyền 翼dực 翼dực 小tiểu 心tâm 巍nguy 巍nguy 大đại 度độ 網võng 開khai 三tam 靣# 佉khư 貸thải 五ngũ 刑hình [車*(乞-乙+小)]# 物vật 恤tuất 人nhân 眚sảnh 災tai 肆tứ 赦xá )# 。
曲khúc 沼chiểu 垂thùy 鈎câu 餌nhị
(# 御ngự 水thủy 縈oanh 紆hu 傍bàng 分phần/phân 曲khúc 沼chiểu 芙phù 蕖cừ 蔟thốc 岸ngạn 蘋# 藻tảo 陵lăng 波ba 手thủ 執chấp 絲ti 綸luân 鈎câu 垂thùy 香hương 餌nhị 表biểu 一nhất 人nhân 之chi 無vô 事sự 知tri 四tứ 海hải 之chi 晏# 然nhiên 遊du 幸hạnh 臨lâm 流lưu 可khả 以dĩ 怡di 懷hoài 矣hĩ )# 。
清thanh 波ba 躍dược 鯉lý 魴#
(# 清thanh 波ba 碧bích 沼chiểu 沃ốc 潤nhuận 瑤dao 池trì 雨vũ 霽tễ 深thâm 沉trầm 萍bình 浮phù 魚ngư 戲hí 詩thi 云vân 豈khởi 其kỳ 食thực 魚ngư 必tất 河hà 之chi 魴# )# 。
晴tình 軒hiên 流lưu 月nguyệt 影ảnh
(# 名danh 踰du 長trường/trưởng 樂nhạo/nhạc/lạc 義nghĩa 勝thắng 忘vong 憂ưu 功công 麗lệ 形hình 軒hiên 巧xảo 殊thù 紫tử 柱trụ 金kim 鋪phô 動động 色sắc 藻tảo 梲# 飛phi 雲vân 月nguyệt 觸xúc 簷diêm 楹doanh 風phong 生sanh 窓song 牖dũ 古cổ 詩thi 云vân 安an 寢tẩm 北bắc 堂đường 上thượng 明minh 月nguyệt 入nhập 我ngã 牖dũ 照chiếu 之chi 有hữu 餘dư 暉huy 攪giảo 之chi 不bất 盈doanh 乎hồ )# 。
踈sơ 檻hạm 透thấu 清thanh 光quang
(# 花hoa 敷phu 欄lan 檻hạm 水thủy 暎ánh 林lâm 亭đình 靜tĩnh 曒# 銀ngân 蟾# 光quang 舒thư 玉ngọc 殿điện 矣hĩ )# 。
武võ 庫khố 森sâm 戈qua 戟kích
(# 威uy 儀nghi 五ngũ 法pháp 制chế 度độ 九cửu 章chương 龍long 虵xà 之chi 氣khí 勢thế 逶# 迤dĩ 日nhật 月nguyệt 之chi 光quang 。 輝huy 聳tủng 朗lãng 戈qua 矛mâu 耀diệu 雪tuyết 戟kích 槊sóc 植thực 林lâm 保bảo 人nhân 定định 功công 俻# 而nhi 不bất 用dụng 矣hĩ )# 。
軍quân 容dung 尚thượng 繡tú 裝trang
(# 六lục 衛vệ 之chi 眾chúng 禁cấm 旅lữ 之chi 兵binh 衣y 綺ỷ 繡tú 之chi 裝trang 振chấn 貔# 虎hổ 之chi 勢thế 行hành 如như 曳duệ 錦cẩm 住trụ 若nhược 攢toàn 花hoa 煥hoán 赫hách 軍quân 容dung 斯tư 為vi 盛thịnh 矣hĩ )# 。
觸xúc 邪tà 嚴nghiêm 獬# 豸#
(# [蕵-食+ㄗ]# 茨tì 土thổ/độ 階giai 慈từ 儉kiệm 之chi 德đức 至chí 矣hĩ 獬# 豸# 蓂# 莢# 政chánh 理lý 之chi 道đạo 致trí 矣hĩ 故cố 得đắc 姦gian 邪tà 鷁# 退thoái 忠trung 讜# 鴞# 立lập 今kim 國quốc 家gia 侔mâu 唐đường 堯# 之chi 風phong 雖tuy 繡tú 衣y 豸# 冠quan 且thả 無vô 邪tà 可khả 觸xúc 矣hĩ )# 。
啟khải 悵trướng 列liệt 星tinh 郎lang
(# 漢hán 書thư 云vân 郎lang 官quan 上thượng 應ưng 列liệt 宿túc 故cố 當đương 其kỳ 位vị 必tất 稱xưng 其kỳ 軄# 所sở 以dĩ 啟khải 金kim 閭lư 玉ngọc 堂đường 以dĩ 延diên 之chi 建kiến 蘭lan 臺đài 粉phấn 署thự 以dĩ 處xứ 之chi 俾tỉ 潤nhuận 色sắc 皇hoàng 猷# 發phát 揮huy 儒nho 墨mặc 也dã )# 。
寓# 目mục 忻hãn 時thời 泰thái
(# 聖thánh 人nhân 萬vạn 機cơ 之chi 外ngoại 矚chú 時thời 泰thái 以dĩ 民dân 康khang 迴hồi 顧cố 怡di 懷hoài 念niệm 蒼thương 生sanh 之chi 有hữu 福phước 也dã )# 。
怡di 情tình 喜hỷ 歲tuế 穰nhương
(# 歲tuế 時thời 既ký 稔# 國quốc 用dụng 益ích 充sung 寬khoan 宵tiêu 旰# 之chi 情tình 怡di 然nhiên 游du 處xứ 也dã )# 。
和hòa 羹# 思tư 鼎đỉnh 鼐#
(# 亦diệc 猶do 庶thứ 政chánh 之chi 事sự 委ủy 以dĩ 台thai 輔phụ 簡giản 而nhi 成thành 治trị 故cố 高cao 宗tông 命mạng 傳truyền 說thuyết 云vân 若nhược 作tác 和hòa 羹# 用dụng 尓# 作tác 塩# 梅mai 也dã )# 。
奏tấu 樂nhạo/nhạc/lạc 飲ẩm 瓊# 漿tương
(# 九cửu 成thành 之chi 樂lạc 奏tấu 而nhi 非phi 荒hoang 也dã 千thiên 鍾chung 之chi 酒tửu 飲ẩm 而nhi 非phi 乱# 也dã 盖# 聽thính 政chánh 之chi 餘dư 逍tiêu 遙diêu 大đại # 群quần 臣thần 高cao 會hội 矣hĩ )# 。
解giải 凍đống 興hưng 東đông 作tác
(# 立lập 春xuân 之chi 日nhật 東đông 風phong 解giải 凍đống 皇hoàng 帝đế 布bố 農nông 事sự 於ư 東đông 郊giao 祈kỳ 五ngũ 穀cốc 於ư 上thượng 帝đế 親thân 載tái 耒# 耜# 躬cung 耕canh 籍tịch 田điền 大đại 興hưng 東đông 作tác 也dã )# 。
瞻chiêm 雲vân 望vọng 北bắc 邙#
(# 東đông 洛lạc 之chi 北bắc 有hữu 邙# 山sơn 宮cung 闕khuyết 相tương 連liên 雲vân 樹thụ 交giao 映ánh 今kim 聖thánh 人nhân 安an 天thiên 下hạ 立lập 太thái 平bình 故cố 於ư 萬vạn 機cơ 之chi 餘dư 而nhi 瞻chiêm 望vọng 也dã )# 。
輕khinh 傜# 寬khoan 賦phú 稅thuế
(# 車xa 書thư 混hỗn 同đồng 天thiên 地địa 交giao 泰thái 四tứ 方phương 無vô 事sự 。 萬vạn 物vật 义# 寧ninh 克khắc 念niệm 田điền 疇trù 誡giới 重trọng/trùng 歛liễm 而nhi 恱# 康khang 時thời 也dã )# 。
美mỹ 景cảnh 度độ 炎diễm 涼lương
(# 皇hoàng 居cư 壯tráng 麗lệ 上thượng 體thể 環hoàn 極cực 美mỹ 景cảnh 良lương 辰thần 賞thưởng 心tâm 樂nhạo/nhạc/lạc 事sự 瓊# 林lâm 玉ngọc 榭# 瑞thụy 露lộ 仙tiên 禽cầm 端đoan 拱củng 穆mục 清thanh 履lý 四tứ 時thời 之chi 和hòa 平bình )# 。
擅thiện 武võ 施thí 三tam 令linh
(# 設thiết 官quan 分phần/phân 軄# 體thể 道đạo 乘thừa 時thời 禮lễ 樂nhạo/nhạc/lạc 征chinh 伐phạt 出xuất 自tự 於ư 天thiên 子tử 五ngũ 申thân 三tam 令linh 擅thiện 委ủy 於ư 謀mưu 臣thần 垂thùy 衣y 裳thường 而nhi 天thiên 下hạ 治trị 也dã )# 。
崇sùng 儒nho 順thuận 五ngũ 常thường
(# 五ngũ 行hành 天thiên 之chi 用dụng 五ngũ 常thường 人nhân 之chi 法pháp 應ưng 天thiên 順thuận 人nhân 隨tùy 時thời 設thiết 教giáo 故cố 崇sùng 於ư 大đại 學học 置trí 於ư 蘭lan 省tỉnh 取thủ 四tứ 科khoa 之chi 士sĩ 修tu 五ngũ 教giáo 之chi 道đạo 播bá 仁nhân 聖thánh 之chi 風phong 文văn 武võ 各các 得đắc 分phần/phân 其kỳ 用dụng 矣hĩ )# 。
直trực 誠thành 無vô 妬đố 忌kỵ
(# 君quân 明minh 於ư 上thượng 臣thần 忠trung 於ư 下hạ 舉cử 事sự 務vụ 直trực 納nạp 言ngôn 無vô 咈# 大đại 臣thần 良lương 輔phụ 皆giai 有hữu 賢hiền 故cố 諂siểm 侫# 不bất 生sanh 於ư 國quốc 矣hĩ )# 。
舉cử 步bộ 蘊uẩn 行hành 藏tạng
(# 濟tế 濟tế 多đa 士sĩ 元nguyên 后hậu 寧ninh 之chi 動động 合hợp 典điển 章chương 靜tĩnh 苻# 玄huyền 化hóa 羽vũ 儀nghi 王vương 道đạo 無vô 怠đãi 肅túc 恭cung 者giả 哉tai )# 。
春xuân 滿mãn 皇hoàng 州châu 麗lệ
(# 居cư 中trung 得đắc 正chánh 運vận 化hóa 調điều 元nguyên 和hòa 氣khí 滂# 流lưu 齊tề 光quang 品phẩm 物vật 皇hoàng 都đô 嘉gia 麗lệ 何hà 莫mạc 由do 斯tư 亦diệc 萬vạn 國quốc 之chi 歡hoan 心tâm 也dã )# 。
花hoa 繁phồn 上thượng 苑uyển 芳phương
(# 天thiên 道đạo 亨# 利lợi 園viên 花hoa 發phát 滋tư 欝uất 馥phức 鮮tiên 明minh 清thanh 芬phân 交giao 蔭ấm 本bổn 枝chi 百bách 世thế 貞trinh 實thật 萬vạn 年niên 蕃phồn 盛thịnh 之chi 理lý 也dã )# 。
閑nhàn 情tình 資tư 覆phú 燾#
(# 皇hoàng 綱cương 序tự 而nhi 睿# 思tư 閑nhàn 淳thuần 風phong 扇thiên/phiến 而nhi 思tư 波ba 洽hiệp 資tư 法pháp 天thiên 法pháp 地địa 之chi 政chánh 施thí 以dĩ 覆phú 以dĩ 燾# 之chi 仁nhân 莊trang 子tử 云vân 明minh 王vương 之chi 功công 盖# 天thiên 下hạ )# 。
有hữu 智trí 靜tĩnh 関# 防phòng
(# 智trí 以dĩ 遊du 刃nhận 方phương 機cơ 德đức 以dĩ 柔nhu 服phục 四tứ 海hải 神thần 謀mưu 密mật 運vận 以dĩ 靜tĩnh 関# 防phòng 故cố 得đắc 邊biên 徼# 無vô 虞ngu 物vật 不bất 失thất 所sở 者giả 也dã )# 。
敗bại 虜lỗ 捐quyên 車xa 帳trướng
(# 王vương 者giả 順thuận 彼bỉ 天thiên 時thời 出xuất 師sư 以dĩ 律luật 醜xú 虜lỗ 之chi 眾chúng 無vô 畏úy 威uy 故cố 奔bôn 走tẩu 而nhi 捐quyên 弃khí 車xa 悵trướng 也dã )# 。
戎nhung 渠cừ [(厂@((既-旡)-日+口))*頁]# 耳nhĩ 璫đang
(# 西tây 戎nhung 風phong 俗tục 皆giai 餙# 以dĩ 耳nhĩ 璫đang 抑ức 亦diệc 稟bẩm 乎hồ 天thiên 威uy 惟duy 命mạng 是thị 聽thính 故cố 戎nhung 師sư 魁khôi 渠cừ 嚴nghiêm 其kỳ 餙# 裝trang 盡tận 朝triêu 於ư 聖thánh 化hóa 矣hĩ )# 。
鷰# 歸quy 知tri 社xã 近cận
(# 且thả 化hóa 遐hà 被bị 物vật 得đắc 其kỳ 冝# 如như 彼bỉ 鷰# 知tri 時thời 而nhi 歸quy 矣hĩ )# 。
[蝶-世+云]# 化hóa 夢mộng 猶do 莊trang
(# 莊trang 周chu 夢mộng 中trung 身thân 化hóa 為vi [蝶-世+云]# 斯tư 湏# 一nhất 夢mộng 翱cao 翔tường 百bách 年niên 誰thùy 知tri 此thử 身thân 曾tằng 不bất 遷thiên 易dị )# 。
聚tụ 落lạc 安an 黎lê 庶thứ
(# 眾chúng 人nhân 所sở 居cư 名danh 曰viết 聚tụ 落lạc 聚tụ 落lạc 既ký 靜tĩnh 烏ô 無vô 夜dạ 啼đề 日nhật 出xuất 而nhi 作tác 開khai 物vật 成thành 務vụ 務vụ 安an 黎lê 庶thứ 者giả 也dã )# 。
通thông 才tài 莅lị 事sự 強cường/cưỡng
(# 所sở 任nhậm 賢hiền 士sĩ 慎thận 選tuyển 通thông 才tài 共cộng 治trị 邦bang 家gia 典điển 御ngự 天thiên 下hạ 舉cử 直trực 措thố 抂cuồng 臨lâm 莅lị 無vô 偏thiên 撫phủ 察sát 之chi 間gian 必tất 見kiến 強cường/cưỡng 明minh 者giả 矣hĩ )# 。
封phong 陲# 寬khoan 蕩đãng 蕩đãng
(# 富phú 有hữu 四tứ 海hải 威uy 臨lâm 萬vạn 邦bang 盡tận 歸quy 大đại 化hóa 之chi 風phong 各các 奉phụng 文văn 明minh 之chi 德đức 故cố 封phong 陲# 蕩đãng 蕩đãng 寰# 宇vũ 昭chiêu 昭chiêu 也dã )# 。
生sanh 植thực 茂mậu 牂# 牂#
(# 牂# 牂# 乃nãi 茂mậu 盛thịnh 之chi 貌mạo 此thử 意ý 言ngôn 動động 植thực 草thảo 木mộc 之chi 蕃phồn 滋tư 茂mậu 育dục 也dã 此thử 乃nãi 聖thánh 人nhân 澤trạch 周chu 萬vạn 物vật 皆giai 遂toại 生sanh 發phát 矣hĩ )# 。
壟# 畒# 堆đôi 紅hồng 腐hủ
(# 豐phong 年niên 上thượng 瑞thụy 稔# 歲tuế 方phương 登đăng 南nam 畝mẫu 東đông 臯# 農nông 夫phu 樂nhạo/nhạc/lạc 唱xướng 倉thương 箱tương 堆đôi 積tích 而nhi 紅hồng 腐hủ 黍thử 稷tắc 常thường 被bị 於ư 田điền 疇trù )# 。
桒# 榆# 勝thắng 綠lục 楊dương
(# 民dân 無vô 墯# 業nghiệp 咸hàm 務vụ 耕canh 織chức 故cố 桒# 榆# 之chi 利lợi 弥# 深thâm 楊dương 柳liễu 之chi 材tài 益ích 寡quả 也dã 史sử 記ký 云vân 齊tề 魯lỗ 之chi 間gian 有hữu 千thiên 畒# 桒# 比tỉ 千thiên 戶hộ 侯hầu 也dã )# 。
書thư 紳# 無vô 彼bỉ 此thử
(# 紳# 者giả 大đại 帶đái 也dã 夫phu 子tử 門môn 人nhân 子tử 張trương 聞văn 善thiện 言ngôn 而nhi 書thư 諸chư 紳# 今kim 則tắc 愛ái 人nhân 乘thừa 誨hối 心tâm 無vô 彼bỉ 此thử 矣hĩ )# 。
揖ấp 讓nhượng 盡tận 鏗khanh 鏘thương
(# 先tiên 人nhân 後hậu 巳tị 行hành 者giả 讓nhượng 路lộ 則tắc 君quân 臣thần 父phụ 子tử 。 盡tận 懷hoài 濟tế 濟tế 之chi 儀nghi 各các 振chấn 鏘thương 鏘thương 之chi 貌mạo )# 。
世thế 反phản 純thuần 和hòa 理lý
(# 進tiến 德đức 修tu 業nghiệp 。 乃nãi 可khả 大đại 可khả 久cửu 故cố 好hảo/hiếu 古cổ 博bác 雅nhã 去khứ 彼bỉ 取thủ 此thử 則tắc 去khứ 耆kỳ 慾dục 之chi 心tâm 行hành 淳thuần 和hòa 之chi 理lý 而nhi 化hóa 于vu 世thế 也dã )# 。
官quan 清thanh 離ly 賄hối 贓#
(# 設thiết 官quan 分phần/phân 爵tước 務vụ 在tại 清thanh 廉liêm 既ký 明minh 為vi 政chánh 之chi 風phong 盡tận 善thiện 化hóa 人nhân 之chi 法pháp 刑hình 無vô 枉uổng 濫lạm 獄ngục 難nạn/nan 賄hối 贓# 故cố 比tỉ 戶hộ 之chi 民dân 自tự 樂nhạo/nhạc/lạc 也dã )# 。
平bình 原nguyên 先tiên 畎# 澮#
(# 爾nhĩ 雅nhã 云vân 廣quảng 平bình 曰viết 原nguyên 釋thích 名danh 云vân 引dẫn 水thủy 田điền 會hội 處xứ 曰viết 畎# 澮# 欲dục 平bình 於ư 原nguyên 隰# 先tiên 治trị 於ư 畎# 澮# 所sở 謂vị 大Đại 道Đạo 妒đố 砥chỉ 無vô 不bất 坦thản 途đồ 亦diệc 猶do 一nhất 統thống 寰# 區khu 萬vạn 方phương 歸quy 化hóa 王vương 道đạo 蕩đãng 蕩đãng 更cánh 無vô 殊thù 俗tục 者giả 焉yên )# 。
拒cự 轍triệt 信tín 螗# 蜋lang
(# 韓# 詩thi 外ngoại 傳truyền 曰viết 宋tống 莊trang 公công 出xuất 有hữu 螗# 蜋lang 拒cự 於ư 轍triệt 下hạ 公công 曰viết 彼bỉ 不bất 量lượng 力lực 也dã 大đại 轍triệt 若nhược 當đương 於ư 得đắc 勢thế 小tiểu 蟲trùng 住trụ 拒cự 於ư 當đương 衢cù 驟sậu 轂cốc 飛phi 輸du 寧ninh 阻trở 于vu 康khang 莊trang 者giả 矣hĩ )# 。
恬điềm 淡đạm 無vô 高cao 下hạ
(# 恬điềm 淡đạm 之chi 性tánh 性tánh 本bổn 天thiên 然nhiên 高cao 下hạ 無vô 殊thù 遠viễn 近cận 何hà 異dị 千thiên 變biến 萬vạn 化hóa 。 不bất 能năng 傾khuynh 動động 焉yên )# 。
因nhân 緣duyên 任nhậm 短đoản 長trường/trưởng
(# 作tác 如như 是thị 因nhân 有hữu 如như 是thị 緣duyên 因nhân 緣duyên 一nhất 生sanh 則tắc 長trường 短đoản 顯hiển 晦hối 之chi 道đạo 任nhậm 真chân 而nhi 已dĩ )# 。
幽u 禽cầm 捿# 澗giản 谷cốc
(# 仁nhân 反phản 飛phi 走tẩu 則tắc 澗giản 谷cốc 之chi 幽u 禽cầm 隨tùy 時thời 任nhậm 性tánh 而nhi 自tự 樂nhạo/nhạc/lạc 也dã )# 。
寒hàn [序-予+(鴈-厂)]# 度độ 瀟tiêu 湘#
(# 避tị 矰# 繳giảo 以dĩ 銜hàm 蘆lô 度độ 瀟tiêu 湘# 而nhi 乘thừa 月nguyệt 來lai 賔# 應ưng 候hậu 随# 陽dương 得đắc 時thời )# 。
野dã 逈huýnh 胡hồ 塵trần 滅diệt
(# 折chiết 衝xung 樽# 俎# 醜xú 類loại 遁độn 逃đào 黃hoàng 塵trần 既ký 息tức 於ư 邊biên 陲# 赤xích 子tử 盡tận 歸quy 於ư 聖thánh 化hóa )# 。
年niên 豐phong 積tích 貸thải 粮#
(# 貸thải 者giả 借tá 也dã 年niên 饑cơ 則tắc 散tán 太thái 倉thương 之chi 栗lật 借tá 民dân 充sung 食thực 方phương 今kim 東đông 作tác 西tây 成thành 嘉gia 禾hòa 再tái 稻đạo 民dân 有hữu 餘dư 食thực 則tắc 貸thải 糧lương tễ 而nhi 無vô 用dụng 也dã )# 。
端đoan 珪# 朝triêu 太thái 極cực
(# 天thiên 下hạ 無vô 事sự 則tắc 聖thánh 人nhân 端đoan 珪# 而nhi 御ngự 正chánh 殿điện 百bách 辟tịch 朝triêu 會hội 如như 星tinh 拱củng 辰thần 太thái 極cực 殿điện 名danh 也dã )# 。
道đạo 化hóa 鎮trấn 中trung 央ương
(# 以dĩ 堯# 舜thuấn 無vô 為vi 之chi 道Đạo 。 底để 定định 中trung 華hoa 自tự 然nhiên 拱củng 手thủ 垂thùy 衣y 而nhi 化hóa 成thành 天thiên 下hạ )# 。
悖bội 亂loạn 知tri 迷mê 惑hoặc
(# 百bách 獸thú 尚thượng 能năng 率suất 舞vũ 為vi 臣thần 曷hạt 昧muội 變biến 通thông 而nhi 乃nãi 悖bội 戾lệ 亂loạn 常thường 自tự 貽# 伊y 戚thích 如như 四tứ 凶hung 之chi 類loại 豈khởi 非phi 迷mê 惑hoặc 者giả [栽-木+(万-一)]# )# 。
修tu 持trì 免miễn 咎cữu 殃ương
(# 修tu 仁nhân 秉bỉnh 義nghĩa 持trì 謙khiêm 戒giới 盈doanh 不bất 唯duy 遠viễn 害hại 全toàn 身thân 可khả 以dĩ 慶khánh 延diên 長trường 世thế )# 。
漁ngư 樵tiều 忻hãn 樂nhạo/nhạc/lạc 業nghiệp
(# 或hoặc 放phóng 志chí 煙yên 波ba 或hoặc 長trường/trưởng 歌ca 巖nham 野dã 優ưu 游du 自tự 得đắc 誰thùy 知tri 帝đế 恩ân 如như 鑿tạc 井tỉnh 耕canh 田điền 之chi 叟# 矣hĩ )# 。
吳ngô 越việt 㸦# 交giao 商thương
(# 溥phổ 天thiên 之chi 下hạ 莫mạc 非phi 王vương 土thổ/độ 吳ngô 越việt 之chi 商thương 徃# 來lai 無vô 阻trở )# 。
禁cấm 暴bạo 窮cùng 兵binh 筞#
(# 禁cấm 戢tập 暴bạo 黨đảng 湏# 善thiện 兵binh 機cơ 刑hình 期kỳ 無vô 刑hình 盖# 不bất 獲hoạch 已dĩ 是thị 以dĩ 自tự 古cổ 帝đế 王vương 皆giai 乃nãi 文văn 乃nãi 武võ )# 。
尊tôn 賢hiền 養dưỡng 國quốc 庠tường
(# 所sở 貿mậu 惟duy 賢hiền 為vi 國quốc 之chi 本bổn 開khai 庠tường 進tiến 善thiện 長trưởng 育dục 英anh 才tài 斯tư 乃nãi 帝đế 王vương 之chi 恆hằng 式thức 爾nhĩ )# 。
田điền 多đa 論luận 萬vạn 頃khoảnh
(# 風phong 雨vũ 以dĩ 時thời 。 大đại 甲giáp 多đa 稼giá 登đăng 高cao 望vọng 遠viễn 如như 雲vân 藹ái 然nhiên 萬vạn 頃khoảnh 之chi 多đa 舉cử 一nhất 隅ngung 爾nhĩ )# 。
食thực 足túc 重trọng/trùng 千thiên 箱tương
(# 我ngã 田điền 既ký 咸hàm 農nông 夫phu 之chi 慶khánh 既ký 種chủng 既ký 戒giới 如như 茨tì 如như 梁lương 乃nãi 求cầu 千thiên 斯tư 倉thương 以dĩ 處xứ 之chi 萬vạn 斯tư 箱tương 以dĩ 載tái 之chi )# 。
堯# 聖thánh 何hà 儔trù 疋thất
(# 光quang 被bị 四tứ 海hải 恊# 和hòa 萬vạn 邦bang 以dĩ 欽khâm 明minh 而nhi 平bình 章chương 百bá 姓tánh 以dĩ 俊# 德đức 而nhi 親thân 睦mục 九cửu 族tộc 其kỳ 明minh 如như 日nhật 其kỳ 仁nhân 如như 天thiên 五ngũ 帝đế 已dĩ 還hoàn 孰thục 能năng 為vi 疋thất )# 。
舜thuấn 聦# 豈khởi 等đẳng 量lượng
(# 聽thính 明minh 曰viết 聦# 彰chương 乎hồ 四tứ 達đạt 若nhược 藥dược 之chi 言ngôn 可khả 進tiến 如như 簧# 之chi 語ngữ 難nạn/nan 伸thân 是thị 以dĩ 賢hiền 有hữu 大đại 來lai 人nhân 無vô 所sở 失thất 民dân 雖tuy 受thọ 賜tứ 莫mạc 得đắc 而nhi 稱xưng 如như 人nhân 終chung 日nhật 戴đái 天thiên 而nhi 不bất 知tri 天thiên 之chi 高cao 也dã )# 。
守thủ 文văn 明minh 肅túc 晏#
(# 五ngũ 典điển 克khắc 從tùng 九cửu 功công 惟duy 敘tự 萬vạn 邦bang 肅túc 穆mục 四tứ 海hải 晏# 康khang 則tắc 聖thánh 文văn 之chi 所sở 被bị 矣hĩ )# 。
息tức 戰chiến 弭nhị 旗kỳ 搶#
(# 七thất 德đức 備bị 彰chương 四tứ 方phương 無vô 敵địch 干can 戈qua 倒đảo 載tái 牛ngưu 馬mã 休hưu 閑nhàn 則tắc 神thần 武võ 之chi 所sở 被bị 矣hĩ )# 。
下hạ 俚# 饒nhiêu 分phần/phân 謗báng
(# 下hạ 民dân 之chi 愚ngu 不bất 知tri 賦phú 分phần/phân 祁kỳ 寒hàn 暑thử 雨vũ 惟duy 日nhật 怨oán 咨tư 豈khởi 知tri 簞đan 食thực 瓢biều 飲ẩm 而nhi 樂nhạo/nhạc/lạc 在tại 其kỳ 中trung 者giả 哉tai )# 。
中trung 庸dong 在tại 審thẩm 詳tường
(# 中trung 庸dong 之chi 人nhân 可khả 以dĩ 語ngữ 上thượng 見kiến 不bất 賢hiền 而nhi 自tự 省tỉnh 聞văn 大Đại 道Đạo 以dĩ 若nhược 存tồn 動động 必tất 三tam 思tư 庶thứ 無vô 二nhị 過quá )# 。
掖dịch # 霞hà 燦# 燦#
(# 金kim 屋ốc 黃hoàng 闈vi 掖dịch # 紫tử 禁cấm 不bất 壯tráng 不bất 麗lệ 何hà 以dĩ 威uy 遠viễn 來lai 柔nhu 故cố 得đắc 綺ỷ 霞hà 燦# 燦# 而nhi 朝triêu 籠lung 景cảnh 風phong 悠du 悠du 而nhi 夕tịch 起khởi 盖# 無vô 為vi 道Đạo 著trước 不bất 宰tể 功công 成thành 於ư 馬mã 游du 處xứ 不bất 其kỳ 樂nhạo/nhạc/lạc 哉tai )# 。
宮cung 沼chiểu 浪lãng 泱# 泱#
(# 觀quán 夫phu 宮cung 沼chiểu 之chi 設thiết 見kiến 聖thánh 人nhân 之chi 用dụng 心tâm 矣hĩ 欲dục 使sử 皇hoàng 澤trạch 流lưu 而nhi 不bất 壅ủng 天thiên 波ba 注chú 而nhi 不bất 竭kiệt 其kỳ 或hoặc 春xuân 之chi 朝triêu 雨vũ 之chi 霽tễ 晴tình 波ba 澄trừng 澈triệt 浮phù 仙tiên 花hoa 於ư 九cửu 重trọng/trùng 寒hàn 浪lãng 浟# 瀜# 泛phiếm 湛trạm 恩ân 於ư 萬vạn 里lý 是thị 知tri 睿# 藻tảo 寄ký 情tình 邈mạc 然nhiên 無vô 際tế 矣hĩ )# 。
鵬# 翥# 三tam 清thanh 路lộ
(# 騰đằng 翥# 遠viễn 者giả 唯duy 大đại 鵬# 焉yên 九cửu 萬vạn 為vi 程# 六lục 月nguyệt 一nhất 息tức 亦diệc 猶do 士sĩ 韞# 命mạng 世thế 之chi 才tài 懷hoài 致trí 治trị 之chi 道đạo 龍long 躍dược 天thiên 衢cù 振chấn 翼dực 雲vân 漢hán 望vọng 三tam 清thanh 之chi 路lộ 豈khởi 為vi 遠viễn 哉tai )# 。
鴻hồng 排bài 一nhất 字tự 行hành
(# 振chấn 鷺lộ 在tại # 鴛uyên 鴻hồng 成thành 列liệt 曉hiểu 近cận 金kim 砌# 寒hàn 趍# 玉ngọc 墀trì 既ký 一nhất 字tự 以dĩ 為vi 行hành 乃nãi 百bách 拜bái 而nhi 稱xưng 壽thọ 矣hĩ )# 。
飛phi 書thư 搜sưu 草thảo 澤trạch
(# 月nguyệt 令linh 季quý 春xuân 之chi 月nguyệt 開khai 府phủ 庫khố 出xuất 幣tệ 帛bạch 周chu 天thiên 下hạ 勉miễn 諸chư 侯hầu 聘sính 名danh 士sĩ 逮đãi 于vu 幽u 隱ẩn 復phục 以dĩ 弓cung 旌tinh 招chiêu 納nạp 蒱bồ 帛bạch 徵trưng 命mạng 候hậu 以dĩ # 燎liệu 待đãi 以dĩ 前tiền 席tịch 不bất 卻khước 九cửu 九cửu 之chi 流lưu 况# 乎hồ 傳truyền 巖nham 渭# 濵# 之chi 叟# 哉tai )# 。
恤tuất 物vật 勸khuyến 農nông 桒#
(# 君quân 天thiên 下hạ 者giả 躬cung 稼giá 以dĩ 供cung 粢# 盛thịnh 所sở 以dĩ 致trí 孝hiếu 也dã 勸khuyến 穡# 以dĩ 足túc 百bá 姓tánh 所sở 以dĩ 固cố 本bổn 也dã 繇# 是thị 天thiên 子tử 降giáng/hàng 靈linh 壇đàn 撫phủ 御ngự 耦# 游du 場tràng 染nhiễm 屨lũ 洪hồng 縻# 在tại 手thủ 三tam 推thôi 而nhi 舍xá 庶thứ 人nhân 終chung 畒# 欲dục 使sử 九cửu 土thổ/độ 之chi 冝# 四tứ 民dân 之chi 務vụ 五ngũ 穀cốc 登đăng 而nhi 百bách 神thần 受thọ 享hưởng 也dã )# 。
報báo 應ứng 隨tùy 名danh 在tại
(# 善thiện 惡ác 之chi 報báo 。 世thế 代đại 之chi 人nhân 皆giai 耳nhĩ 目mục 之chi 所sở 知tri 故cố 不bất 假giả 一nhất 二nhị 而nhi 言ngôn 也dã 為vi 善thiện 所sở 以dĩ 降giáng/hàng 福phước 作tác 惡ác 由do 是thị 招chiêu 禍họa 縱túng/tung 三tam 教giáo 雖tuy 異dị 且thả 一nhất 轍triệt 同đồng 歸quy 故cố 報báo 應ứng 隨tùy 形hình 如như 影ảnh 響hưởng 矣hĩ )# 。
施thí 為vi 善thiện 否phủ/bĩ 臧tang
(# 福phước 善thiện 禍họa 淫dâm 之chi 道đạo 既ký 著trước 徵trưng 惡ác 勸khuyến 善thiện 之chi 理lý 攸du 冝# 然nhiên 於ư 施thi 張trương 舉cử 措thố 賞thưởng 罰phạt 取thủ 捨xả 之chi 間gian 審thẩm 於ư 臨lâm 事sự 遵tuân 彼bỉ 爯# 思tư 儻thảng 否phủ/bĩ 咸hàm 不bất 差sai 則tắc 悔hối 吝lận 何hà 有hữu 仲trọng 尼ni 云vân 造tạo 次thứ 必tất 於ư 是thị 顛điên 沛# 必tất 於ư 是thị )# 。
天thiên 高cao 歸quy 宇vũ 內nội
(# 天thiên 之chi 象tượng 也dã 雖tuy 高cao 天thiên 之chi 道đạo 也dã 弗phất 遠viễn 惟duy 天thiên 陰ấm 隲# 下hạ 民dân 使sử 有hữu 常thường 生sanh 之chi 資tư 者giả 莫mạc 不bất 全toàn 歸quy 我ngã 皇hoàng 區khu 宇vũ 之chi 內nội 也dã )# 。
糓cốc 稔# 絕tuyệt 飛phi 蝗#
(# 夫phu 厚hậu 生sanh 之chi 本bổn 八bát 政chánh 何hà 先tiên 八bát 政chánh 之chi 中trung 惟duy 食thực 命mạng 冣# 方phương 今kim 五ngũ 行hành 無vô 易dị 百bách 糓cốc 用dụng 成thành 行hành 發phát 休hưu 微vi 時thời 推thôi 稔# 歲tuế 且thả 蠈# 蟘# 螟minh 蟄chập 之chi 類loại 尚thượng 不bất 為vi 蠹đố 況huống 彼bỉ 飛phi 蝗# 而nhi 為vi 患hoạn 乎hồ [栽-木+(万-一)]# )# 。
玩ngoạn 好hảo/hiếu 空không 臺đài 榭#
(# 不bất 寶bảo 遠viễn 物vật 無vô 所sở 玩ngoạn 好hảo/hiếu 故cố 臺đài 榭# 多đa 空không 矣hĩ )# 。
賢hiền 明minh 博bác 陸lục 堂đường
(# 賢hiền 明minh 在tại 上thượng 睿# 哲triết 居cư 尊tôn 獨độc 断# 萬vạn 機cơ 弥# 新tân 盛thịnh 德đức 雖tuy 慱đoàn 陸lục 之chi 妙diệu 何hà 有hữu 於ư 我ngã 哉tai )# 。
是thị 非phi 難nan 可khả 究cứu
(# 愛ái 惡ác 相tướng 紛phân 是thị 非phi 相tướng 糺củ 非phi 夫phu 量lượng 窮cùng 世thế 表biểu 識thức 動động 機cơ 先tiên 則tắc 無vô 以dĩ 究cứu 也dã )# 。
安an 健kiện 免miễn [亡/(罩-卓+(月*羊*几))]# 尫#
(# 惟duy 天thiên 所sở 以dĩ 勸khuyến 人nhân 用dụng 五ngũ 福phước 一nhất 曰viết 壽thọ 二nhị 曰viết 富phú 三tam 曰viết 康khang 寧ninh 四tứ 曰viết 攸du 好hảo/hiếu 德đức 五ngũ 曰viết 考khảo 終chung 命mạng 故cố 形hình 不bất 羸luy 而nhi 貌mạo 不bất 尫# 也dã )# 。
立lập 譽dự 湏# 兢căng 慎thận
(# 流lưu 譽dự 垂thùy 千thiên 載tái 之chi 下hạ 成thành 功công 高cao 百bách 代đại 之chi 前tiền 斯tư 乃nãi 帝đế 王vương 之chi 能năng 事sự 也dã 兢căng 兢căng 慎thận 之chi 至chí 矣hĩ )# 。
冥minh 蒙mông 出xuất 定định 房phòng
(# 定định 以dĩ 不bất 亂loạn 為vi 性tánh 一nhất 真chân 云vân 寂tịch 萬vạn 法pháp 斯tư 如như 故cố 稱xưng 定định 也dã 夫phu 究cứu 治trị 之chi 本bổn 則tắc 冥minh 冥minh 然nhiên 得đắc 其kỳ 體thể 也dã 蒙mông 蒙mông 然nhiên 養dưỡng 其kỳ 用dụng 也dã 從tùng 是thị 而nhi 論luận 猶do 僧Tăng 出xuất 定định 動động 兮hề 無vô 撓nạo 靜tĩnh 也dã 寧ninh 拘câu )# 。
御Ngự 製Chế 秘Bí 藏Tạng 詮Thuyên 懷Hoài 感Cảm 一Nhất 百Bách 韻Vận 詩Thi 卷quyển 第đệ 二nhị 十thập 九cửu
丁đinh 未vị 歲tuế 高cao 麗lệ 國quốc 大đại 藏tạng 都đô 監giám 奉phụng
敕sắc 雕điêu 造tạo
Ngự Chế Bí Tạng Thuyên – Quyển 0027