御Ngự 製Chế 秘Bí 藏Tạng 詮Thuyên
Quyển 0025
宋Tống 太Thái 宗Tông 趙Triệu 炅 撰Soạn
御ngự 製chế 秘bí 藏tạng 詮thuyên 幽u 隱ẩn 律luật 詩thi 卷quyển 。 第đệ 二nhị 十thập 五ngũ 。 肥phì 。
世thế 上thượng 多đa 虛hư 飾sức
(# 世thế 情tình 浮phù 偽ngụy 不bất 宗tông 于vu 本bổn 而nhi 務vụ 甚thậm 末mạt 則tắc 澆kiêu 薄bạc 也dã 聖thánh 人nhân 體thể 天thiên 垂thùy 蔭ấm 並tịnh 日nhật 同đồng 臨lâm 亭đình 毒độc 蒼thương 生sanh 茂mậu 育dục 群quần 品phẩm 欲dục 使sử 其kỳ 民dân 去khứ 華hoa 取thủ 實thật 居cư 厚hậu 去khứ 奢xa 然nhiên 後hậu 乃nãi 還hoàn 。 淳thuần 返phản 朴phác 矣hĩ )# 。
方phương 知tri 一nhất 切thiết 心tâm
(# 仁nhân 君quân 慮lự 道đạo 之chi 不bất 修tu 憂ưu 化hóa 之chi 不bất 洽hiệp 涉thiệp 大đại 川xuyên 而nhi 浩hạo 蕩đãng 馭ngự 杇# 索sách 以dĩ 戰chiến 兢căng 求cầu 衣y 未vị 眀# 時thời 親thân 庶thứ 政chánh 以dĩ 萬vạn 物vật 利lợi 為vi 利lợi 以dĩ 百bá 姓tánh 心tâm 為vi 心tâm 斯tư 乃nãi 以dĩ 成thành 其kỳ 無vô 私tư 故cố 能năng 成thành 其kỳ 私tư 矣hĩ )# 。
不bất 群quần 終chung 是thị 異dị
(# 眀# 垂thùy 有hữu 截tiệt 鑑giám 極cực 無vô 私tư 窮cùng 幽u 玄huyền 之chi 致trí 稱xưng 象tượng 表biểu 之chi 談đàm 聖thánh 文văn 掩yểm 於ư 百bách 王vương 淳thuần 風phong 及cập 於ư 萬vạn 國quốc 豈khởi 以dĩ 湯thang 禹vũ 竝tịnh 其kỳ 眉mi 豈khởi 以dĩ 唐đường 虞ngu 比tỉ 其kỳ 德đức 者giả 也dã )# 。
僻tích 學học 古cổ 同đồng 今kim
(# 道đạo 者giả 眾chúng 妙diệu 之chi 門môn 得đắc 其kỳ 要yếu 會hội 美mỹ 可khả 以dĩ 兼kiêm 濟tế 於ư 人nhân 失thất 其kỳ 指chỉ 歸quy 生sanh 不bất 能năng 自tự 全toàn 。 於ư 己kỷ 古cổ 今kim 賢hiền 哲triết 務vụ 在tại 茲tư 焉yên 豈khởi 可khả 以dĩ 貴quý 耳nhĩ 賤tiện 目mục 陋lậu 古cổ 榮vinh 今kim 者giả 矣hĩ )# 。
逸dật 士sĩ 寬khoan 懷hoài 釋thích
(# 晦hối 名danh 匿nặc 跡tích 枕chẩm 石thạch 漱thấu 流lưu 。 懷hoài 直trực 氣khí 之chi 才tài 抱bão 凌lăng 雲vân 之chi 志chí 以dĩ 宇vũ 宙trụ 為vi 心tâm 腑phủ 以dĩ 江giang 湖hồ 為vi 器khí 度độ 則tắc 寬khoan 其kỳ 懷hoài 釋thích 其kỳ 慮lự 乃nãi 若nhược 虛hư 舟chu 了liễu 無vô 所sở 競cạnh 既ký 無vô 為vi 之chi 天thiên 化hóa 各các 悉tất 住trụ 於ư 其kỳ 情tình )# 。
為vi 官quan 理lý 道đạo 深thâm
(# 古cổ 之chi 喜hỷ 為vi 道đạo 者giả 非phi 以dĩ 明minh 民dân 將tương 以dĩ 愚ngu 之chi 所sở 冀ký 導đạo 之chi 以dĩ 和hòa 使sử 復phục 於ư 朴phác 豈khởi 不bất 然nhiên 乎hồ 觀quán 其kỳ 時thời 撫phủ 其kỳ 俗tục 察sát 色sắc 聽thính 聲thanh 懷hoài 仁nhân 守thủ 政chánh 勿vật 恃thị 於ư 己kỷ 勿vật 侫# 於ư 他tha 寬khoan 猛mãnh 相tương/tướng 湏# 進tiến 退thoái 合hợp 度độ 如như 斯tư 乃nãi 所sở 為vi 之chi 政chánh 致trí 合hợp 大đại 和hòa 也dã )# 。
移di 時thời 非phi 獨độc 見kiến
(# 道đạo 之chi 至chí 也dã 情tình 必tất 遠viễn 焉yên 言ngôn 念niệm 移di 時thời 不bất 能năng 已dĩ 矣hĩ 誠thành 非phi 獨độc 見kiến 蓋cái 所sở 以dĩ 妙diệu 符phù 先tiên 覺giác 也dã )# 。
令linh 我ngã 思tư 沉trầm 吟ngâm
(# 聖thánh 人nhân 垂thùy 誥# 欲dục 為vi 龜quy 鑑giám 則tắc 言ngôn 近cận 而nhi 意ý 遠viễn 情tình 思tư 沉trầm 吟ngâm 而nhi 感cảm 動động 其kỳ 理lý 淵uyên 而nhi 復phục 深thâm 但đãn 可khả 以dĩ 神thần 會hội 不bất 可khả 以dĩ 言ngôn 。 象tượng 而nhi 求cầu 之chi 斯tư 則tắc 幽u 隱ẩn 冲# 微vi 不bất 盡tận 之chi 意ý 也dã )# 。
情tình 歡hoan 資tư 道đạo 味vị
(# 龍long 池trì 波ba 靜tĩnh 月nguyệt 殿điện 風phong 清thanh 資tư 道đạo 味vị 之chi 恬điềm 然nhiên 乃nãi 襟khâm 懷hoài 之chi 所sở 樂lạc 是thị 以dĩ 性tánh 靜tĩnh 則tắc 情tình 逸dật 意ý 爽sảng 而nhi 神thần 清thanh 也dã )# 。
妙diệu 至chí 朗lãng 然nhiên 稀#
(# 玄huyền 妙diệu 至Chí 真Chân 之chi 道Đạo 。 稀# 然nhiên 自tự 明minh 冲# 神thần 湛trạm 寂tịch 之chi 源nguyên 本bổn 來lai 清thanh 淨tịnh 。 故cố 空không 色sắc 一nhất 如như 斯tư 言ngôn 無vô 玷điếm 也dã )# 。
布bố 政chánh 陰âm 陽dương 理lý
(# 運vận 動động 靜tĩnh 之chi 玄huyền 樞xu 合hợp 陰âm 陽dương 之chi 至chí 理lý 得đắc 三tam 才tài 之chi 揔# 要yếu 布bố 八bát 政chánh 之chi 奇kỳ 功công 非phi 上thượng 士sĩ 則tắc 無vô 以dĩ 預dự 於ư 斯tư 焉yên )# 。
施thi 張trương 造tạo 化hóa 機cơ
(# 於ư 萬vạn 機cơ 之chi 外ngoại 得đắc 權quyền 變biến 之chi 用dụng 則tắc 鈎câu 深thâm 致trí 遠viễn 乃nãi 博bác 施thí 濟tế 眾chúng 以dĩ 利lợi 於ư 天thiên 下hạ 又hựu 機cơ 者giả 會hội 也dã 故cố 易dị 曰viết 君quân 子tử 見kiến 總tổng 不bất 俟sĩ 終chung 日nhật )# 。
樹thụ 花hoa 看khán 自tự 落lạc
(# 芳phương 樹thụ 庭đình 花hoa 春xuân 生sanh 秋thu 落lạc 雖tuy 榮vinh 盛thịnh 之chi 有hữu 日nhật 且thả 煦hú 育dục 之chi 無vô 私tư 然nhiên 則tắc 物vật 雖tuy 流lưu 動động 而nhi 道đạo 本bổn 恆hằng 存tồn 也dã )# 。
鳥điểu 雀tước 坐tọa 忘vong 飛phi
(# 禽cầm 魚ngư 鳥điểu 獸thú 得đắc 遂toại 其kỳ 性tánh 不bất 疑nghi 於ư 人nhân 自tự 然nhiên 無vô 慮lự 故cố 棲tê 處xứ 忘vong 其kỳ 飛phi 也dã )# 。
延diên 論luận 好hảo/hiếu 賔# 客khách
(# 論luận 道đạo 探thám 玄huyền 尊tôn 賢hiền 重trọng/trùng 士sĩ 亦diệc 由do 漢hán 延diên 酈# 食thực 其kỳ 魏ngụy 待đãi 叚giả 千thiên 木mộc 之chi 儔trù 矣hĩ )# 。
逍tiêu 遙diêu 盡tận 可khả 依y
(# 情tình 同đồng 孤cô 鶴hạc 性tánh 匪phỉ 匏# 。
思tư 量lượng 已dĩ 往vãng 事sự
(# 聖thánh 人nhân 之chi 御ngự 宇vũ 也dã 則tắc 必tất 兢căng 兢căng 業nghiệp 業nghiệp 如như 朽hủ 索sách 之chi 馭ngự 六lục 馬mã 是thị 以dĩ 旰# 食thực 宵tiêu 衣y 常thường 思tư 往vãng 古cổ 帝đế 王vương 為vi 國quốc 之chi 事sự )# 。
千thiên 載tái 舊cựu 朝triêu 臣thần
(# 周chu 漢hán 已dĩ 還hoàn 僅cận 捋# 千thiên 載tái 文văn 武võ 之chi 臣thần 布bố 在tại 方phương 筞# 國quốc 之chi 安an 也dã 頼# 同đồng 心tâm 而nhi 弼bật 諮tư 國quốc 之chi 危nguy 也dã 由do 離ly 德đức 而nhi 讒sàm 侫# )# 。
幾kỷ 箇cá 光quang 名danh 跡tích
(# 時thời 代đại 雖tuy 遠viễn 事sự 跡tích 炳bỉnh 然nhiên 而nhi 立lập 功công 立lập 事sự 名danh 煥hoán 簡giản 策sách 者giả 一nhất 何hà 鮮tiên 哉tai 興hưng 歎thán 者giả 良lương 有hữu 以dĩ 也dã )# 。
難nạn/nan 分phần/phân 理lý 道đạo 真chân
(# 夫phu 為vi 理lý 道đạo 者giả 在tại 乎hồ 酌chước 其kỳ 時thời 行hành 其kỳ 化hóa 自tự 然nhiên 。 俗tục 阜phụ 民dân 康khang 遠viễn 安an 邇nhĩ 肅túc 如như 此thử 者giả 少thiểu 也dã )# 。
立lập 功công 當đương 頃khoảnh 刻khắc
(# 或hoặc 排bài 闥thát 而nhi 解giải 難nạn/nan 或hoặc 折chiết 檻hạm 以dĩ 輸du 忠trung 或hoặc 一nhất 箭tiễn 以dĩ 下hạ 遼liêu 或hoặc 三tam 皷cổ 而nhi 敗bại 楚sở 類loại 此thử 者giả 非phi 一nhất 二nhị 可khả 言ngôn 也dã )# 。
敗bại 失thất 在tại 逡thuân 巡tuần
(# 功công 名danh 既ký 立lập 爵tước 位vị 彌di 高cao 不bất 與dữ 驕kiêu 奢xa 期kỳ 而nhi 驕kiêu 奢xa 自tự 至chí 或hoặc 恃thị 寵sủng 作tác 孽nghiệt 速tốc 禍họa 難nạn/nan 逃đào 如như 響hưởng 應ứng 聲thanh 。 寧ninh 容dung 瞬thuấn 息tức )# 。
眀# 白bạch 撫phủ 時thời 俗tục
(# 欲dục 理lý 其kỳ 國quốc 先tiên 理lý 其kỳ 家gia 欲dục 理lý 其kỳ 家gia 先tiên 理lý 其kỳ 身thân 則tắc 知tri 其kỳ 身thân 明minh 白bạch 然nhiên 後hậu 可khả 以dĩ 撫phủ 安an 時thời 俗tục 故cố 仲trọng 尼ni 云vân 其kỳ 身thân 正chánh 不bất 令linh 而nhi 行hành )# 。
滅diệt 私tư 盡tận 愛ái 民dân
(# 人nhân 之chi 不bất 能năng 為vi 政chánh 皆giai 由do 徇# 私tư 而nhi 害hại 公công 也dã 害hại 其kỳ 公công 則tắc 刑hình 罰phạt 不bất 中trung 故cố 民dân 受thọ 塗đồ 炭thán 若nhược 滅diệt 其kỳ 私tư 則tắc 民dân 受thọ 其kỳ 惠huệ 是thị 以dĩ 古cổ 之chi 寡quả 婦phụ 有hữu 不bất 懼cụ 猛mãnh 虎hổ 而nhi 慕mộ 其kỳ 善thiện 政chánh 者giả 矣hĩ )# 。
在tại 家gia 憂ưu 遠viễn 道đạo
(# 所sở 居cư 曰viết 家gia 爾nhĩ 雅nhã 云vân 戶hộ 牖dũ 之chi 間gian 謂vị 之chi 扆# 其kỳ 內nội 謂vị 家gia 即tức 聖thánh 人nhân 雖tuy 處xứ 深thâm 宮cung 留lưu 心tâm 海hải 內nội 念niệm 及cập 邊biên 陲# )# 。
惻trắc 憫mẫn 思tư 悠du 悠du
(# 慈từ 悠du 遠viễn 也dã 思tư 慮lự 之chi 情tình 常thường 懷hoài 惻trắc 憫mẫn 恩ân 無vô 不bất 被bị 澤trạch 及cập 逃đào 民dân 施thí 濟tế 物vật 之chi 功công 若nhược 陽dương 春xuân 之chi 惠huệ )# 。
許hứa 國quốc 同đồng 知tri 己kỷ
(# 為vi 臣thần 之chi 道đạo 將tương 身thân 許hứa 國quốc 可khả 以dĩ 保bảo 祿lộc 位vị 即tức 股cổ 肱# 良lương 輔phụ 矣hĩ 故cố 君quân 聖thánh 臣thần 賢hiền 父phụ 慈từ 子tử 孝hiếu 何hà 異dị 呂lữ 望vọng 之chi 遇ngộ 文văn 王vương 高cao 宗tông 之chi 求cầu 傳truyền 說thuyết 道Đạo 合hợp 致trí 理lý 便tiện 同đồng 己kỷ 知tri )# 。
懷hoài 忠trung 豈khởi 易dị 儔trù
(# 忠trung 臣thần 不bất 潔khiết 名danh 事sự 君quân 不bất 避tị 難nạn/nan 故cố 無vô 儔trù 侶lữ 罕# 有hữu 倫luân 匹thất 即tức 夏hạ 龍long 逢phùng 齊tề 晏# 嬰anh 漢hán 子tử 卿khanh 之chi 類loại 也dã )# 。
[序-予+(鴈-厂)]# 傳truyền 升thăng 羽vũ 翼dực
(# 漢hán 使sử 使sử 求cầu 蘇tô 武võ 使sứ 者giả 謂vị 單đơn 于vu 曰viết 天thiên 子tử 上thượng 林lâm 中trung 射xạ 得đắc 白bạch [序-予+(鴈-厂)]# [序-予+(鴈-厂)]# 足túc 有hữu 書thư 曰viết 武võ 在tại 某mỗ 澤trạch 中trung 而nhi 憑bằng 羽vũ 翼dực 也dã )# 。
風phong 迅tấn 壓áp 旄# 頭đầu
(# 風phong 迅tấn 疾tật 速tốc 之chi 貌mạo 雲vân 飛phi 風phong 翥# 可khả 以dĩ 凌lăng 霄tiêu 漢hán 上thượng 壓áp 旄# 頭đầu 史sử 記ký 曰viết 昂ngang 星tinh 曰viết 旄# 頭đầu )# 。
津tân 涯nhai 何hà 處xứ 問vấn
(# 津tân 涯nhai 濟tế 渡độ 處xứ 孔khổng 子tử 使sử 子tử 路lộ 問vấn 津tân 焉yên 長trường/trưởng 沮trở 曰viết 是thị 魯lỗ 孔khổng 丘khâu 與dữ 曰viết 是thị 也dã 曰viết 是thị 知tri 津tân 矣hĩ 意ý 謂vị 蘇tô 武võ 於ư 北bắc 海hải 上thượng 何hà 處xứ 問vấn 津tân 途đồ 矣hĩ )# 。
凍đống 坐tọa 嶺lĩnh 邊biên 愁sầu
(# 愍mẫn 寒hàn 素tố 思tư 戰chiến 士sĩ 魏ngụy 武võ 苦khổ 寒hàn 行hành 曰viết 人nhân 馬mã 同đồng 時thời 飢cơ 又hựu 冬đông 雲vân 色sắc 似tự 愁sầu 故cố 曰viết 嶺lĩnh 邊biên 愁sầu 大đại 寒hàn 人nhân 多đa 凍đống 苦khổ 穆mục 天thiên 子tử 作tác 黃hoàng 竹trúc 詩thi 而nhi 愍mẫn 之chi )# 。
坦thản 蕩đãng 何hà 為vi 是thị
(# 王vương 道đạo 平bình 平bình 皇hoàng 風phong 蕩đãng 蕩đãng 用dụng 清thanh 靜tĩnh 以dĩ 理lý 域vực 中trung 以dĩ 無vô 為vi 而nhi 化hóa 天thiên 下hạ 德đức 經Kinh 云vân 清thanh 靜tĩnh 以dĩ 為vi 天thiên 下hạ 正chánh )# 。
俗tục 情tình 世thế 務vụ 牽khiên
(# 聖thánh 人nhân 後hậu 其kỳ 身thân 而nhi 身thân 先tiên 故cố 先tiên 人nhân 後hậu 己kỷ 。 是thị 以dĩ 萬vạn 機cơ 事sự 務vụ 四tứ 海hải 開khai 心tâm 救cứu 瘵sái 俗tục 之chi 方phương 布bố 安an 人nhân 之chi 利lợi 王vương 弼bật 云vân 觀quán 民dân 之chi 俗tục 以dĩ 察sát 己kỷ 道đạo )# 。
雲vân 容dung 隨tùy 遠viễn 霽tễ
(# 雲vân 之chi 態thái 也dã 郁uất 郁uất 焉yên 當đương 遙diêu 天thiên 之chi 乍sạ 霽tễ 向hướng 遠viễn 嶠# 以dĩ 孤cô 飛phi 斯tư 乃nãi 動động 得đắc 其kỳ 時thời 猶do 臣thần 之chi 遇ngộ 君quân 隨tùy 其kỳ 感cảm 也dã )# 。
日nhật 瑩oánh 照chiếu 平bình 川xuyên
(# 絕tuyệt 煙yên 霞hà 去khứ 塵trần 霧vụ 盡tận 照chiếu 臨lâm 之chi 境cảnh 表biểu 至chí 德đức 之chi 眀# 共cộng 荷hà 無vô 私tư 更cánh 傾khuynh 葵quỳ 藿hoắc )# 。
道đạo 路lộ 悲bi 行hành 子tử
(# 夫phu 聖thánh 人nhân 之chi 心tâm 也dã 常thường 慮lự 一nhất 物vật 不bất 安an 其kỳ 所sở 。 故cố 雖tuy 在tại 內nội 而nhi 必tất 知tri 其kỳ 外ngoại 且thả 以dĩ 道đạo 路lộ 而nhi 言ngôn 所sở 悲bi 者giả 在tại 乎hồ 行hành 子tử 也dã )# 。
詩thi 書thư 重trọng/trùng 昔tích 賢hiền
(# 經kinh 夫phu 婦phụ 而nhi 正chánh 君quân 臣thần 演diễn 商thương 周chu 而nhi 通thông 虞ngu 夏hạ 包bao 羅la 六lục 義nghĩa 貫quán 攝nhiếp 百bách 篇thiên 美mỹ 教giáo 化hóa 之chi 功công 。 移di 風phong 俗tục 之chi 道đạo 並tịnh 研nghiên 精tinh 覃# 思tư 窮cùng 理lý 盡tận 情tình )# 。
願nguyện 天thiên 常thường 降giáng/hàng 福phước
(# 仰ngưỡng 奉phụng 高cao 明minh 恭cung 惟duy 上thượng 帝đế 功công 施thí 有hữu 道đạo 福phước 彼bỉ 無vô 疆cương 所sở 以dĩ 恩ân 被bị 四tứ 夷di 澤trạch 及cập 萬vạn 國quốc )# 。
稼giá 穡# 無vô 荒hoang 年niên
(# 種chủng 之chi 曰viết 稼giá 斂liểm 之chi 曰viết 穡# 夫phu 聖thánh 人nhân 尊tôn 居cư 黃hoàng 屋ốc 恆hằng 念niệm 蒼thương 生sanh 衣y 食thực 足túc 而nhi 知tri 榮vinh 辱nhục 則tắc 禮lễ 讓nhượng 興hưng 行hành 天thiên 下hạ 和hòa 平bình 矣hĩ )# 。
昔tích 自tự 唐đường 堯# 治trị
(# 惟duy 天thiên 為vi 大đại 惟duy 堯# 則tắc 之chi 不bất 言ngôn 而nhi 信tín 無vô 為vi 而nhi 化hóa 萬vạn 物vật 生sanh 成thành 而nhi 不bất 宰tể 百bá 姓tánh 日nhật 用dụng 而nhi 不bất 知tri 斯tư 則tắc 唐đường 堯# 之chi 化hóa 也dã )# 。
澆kiêu 漓# 日nhật 漸tiệm 踈sơ
(# 唐đường 虞ngu 夏hạ 商thương 已dĩ 還hoàn 大đại 朴phác 漸tiệm 散tán 異dị 端đoan 鋒phong 起khởi 淳thuần 風phong 澆kiêu 漓# 無vô 為vi 之chi 理lý 日nhật 見kiến 踈sơ 矣hĩ )# 。
周chu 旋toàn 雖tuy 俯phủ 仰ngưỡng
(# 後hậu 之chi 王vương 者giả 周chu 旋toàn 萬vạn 機cơ 小tiểu 心tâm 翼dực 翼dực 。 仰ngưỡng 觀quan 垂thùy 象tượng 俯phủ 察sát 群quần 情tình 消tiêu 息tức 以dĩ 時thời 無vô 常thường 心tâm 也dã )# 。
庶thứ 事sự 不bất 相tương 湏#
(# 兆triệu 眹# 既ký 泄tiết 長trường 短đoản 相tướng 形hình 庶thứ 事sự 糾# 紛phân 不bất 能năng 混hỗn 一nhất )# 。
聽thính 政chánh 甘cam 棠# 樹thụ
(# 邵# 公công 奭# 常thường 聽thính 訟tụng 於ư 甘cam 棠# 之chi 下hạ 大đại 有hữu 政chánh 聲thanh 邵# 公công 去khứ 民dân 觀quán 其kỳ 樹thụ 思tư 其kỳ 人nhân 惜tích 而nhi 存tồn 之chi 詩thi 云vân 蔽tế 苐# 甘cam 棠# 勿vật 翦# 勿vật 伐phạt 邵# 伯bá 所sở 茇bát )# 。
馨hinh 香hương 禮lễ 樂nhạo/nhạc/lạc 書thư
(# 安an 上thượng 治trị 民dân 移di 風phong 易dị 俗tục 書thư 于vu 青thanh 史sử 其kỳ 道đạo 義nghĩa 如như 蘭lan 之chi 馨hinh )# 。
晚vãn 生sanh 能năng 措thố 手thủ
(# 雖tuy 生sanh 季quý 世thế 能năng 變biến 澆kiêu 風phong 則tắc 知tri 萬vạn 化hóa 在tại 我ngã 之chi 手thủ )# 。
愛ái 老lão 及cập 矜căng 孤cô
(# 可khả 以dĩ 攀phàn 堯# 躡niếp 舜thuấn 愛ái 老lão 矜căng 孤cô 則tắc 不bất 獨độc 父phụ 其kỳ 父phụ 天thiên 下hạ 皆giai 父phụ 矣hĩ 不bất 獨độc 子tử 其kỳ 子tử 天thiên 下hạ 皆giai 子tử 矣hĩ )# 。
文văn 才tài 刀đao 筆bút 吏lại
(# 士sĩ 之chi 負phụ 文văn 才tài 者giả 雖tuy 大đại 小tiểu 不bất 侔mâu 皆giai 國quốc 之chi 英anh 噐# 若nhược 用dụng 之chi 則tắc 各các 有hữu 所sở 冝# 是thị 以dĩ 聖thánh 人nhân 。 仄# 席tịch 旁bàng 求cầu 以dĩ 為vi 臣thần 吏lại 而nhi 共cộng 致trí 治trị 刀đao 筆bút 者giả 簡giản 禮lễ 筆bút 削tước 之chi 謂vị 也dã )# 。
亮lượng 直trực 得đắc 公công 清thanh
(# 亮lượng 信tín 也dã 信tín 其kỳ 秉bỉnh 直trực 乃nãi 得đắc 公công 清thanh 公công 則tắc 絕tuyệt 私tư 清thanh 則tắc 無vô 濫lạm 則tắc 知tri 為vi 直trực 古cổ 尚thượng 鮮tiên 矣hĩ 故cố 仲trọng 尼ni 云vân 吾ngô 未vị 見kiến 剛cang 者giả 剛cang 直trực 也dã )# 。
屈khuất 己kỷ 能năng 卑ty 下hạ
(# 自tự 卑ty 而nhi 尊tôn 人nhân 謙khiêm 光quang 之chi 道đạo 也dã 如như 海hải 善thiện 下hạ 眾chúng 流lưu 歸quy 之chi 。 是thị 以dĩ 君quân 子tử 有hữu 若nhược 無vô 實thật 若nhược 虛hư 則tắc 其kỳ 德đức 彌di 高cao 其kỳ 譽dự 彌di 遠viễn )# 。
輸du 忠trung 識thức 見kiến 眀#
(# 事sự 君quân 盡tận 忠trung 為vi 臣thần 之chi 本bổn 履lý 斯tư 道đạo 者giả 識thức 見kiến 乃nãi 明minh 語ngữ 云vân 為vi 人nhân 謀mưu 而nhi 不bất 忠trung 乎hồ )# 。
巖nham 廊lang 非phi 本bổn 器khí
(# 廊lang 廟miếu 之chi 器khí 本bổn 異dị 眾chúng 材tài 或hoặc 符phù 刻khắc 象tượng 之chi 求cầu 或hoặc 應ưng 非phi 熊hùng 之chi 兆triệu 濟tế 同đồng 舟chu 楫tiếp 親thân 若nhược 股cổ 肱# 苟cẩu 非phi 其kỳ 人nhân 曷hạt 副phó 斯tư 任nhậm )# 。
竭kiệt 力lực 荷hà 恩ân 榮vinh
(# 勠# 力lực 輔phụ 弼bật 以dĩ 致trí 升thăng 平bình 罔võng 俾tỉ 阿a 衡hành 專chuyên 美mỹ 有hữu 商thương 也dã 荷hà 佩bội 恩ân 榮vinh 豈khởi 慚tàm 尸thi 曠khoáng )# 。
恆hằng 持trì 懷hoài 報báo 國quốc
(# 位vị 冠quan 群quần 寮liêu 化hóa 權quyền 在tại 手thủ 若nhược 不bất 致trí 君quân 於ư 堯# 舜thuấn 之chi 上thượng 安an 民dân 於ư 富phú 壽thọ 之chi 域vực 非phi 報báo 國quốc 也dã )# 。
千thiên 秋thu 紀kỷ 盛thịnh 名danh
(# 夫phu 如như 是thị 則tắc 可khả 以dĩ 書thư 于vu 簡giản 冊sách 垂thùy 範phạm 將tương 來lai 茂mậu 績# 嘉gia 猷# 久cửu 而nhi 彌di 著trước )# 。
豁hoát 意ý 何hà 清thanh 淨tịnh
(# 心tâm 通thông 至chí 道Đạo 意ý 出xuất 繁phồn 華hoa 豁hoát 達đạt 情tình 懷hoài 更cánh 拘câu 何hà 事sự 澄trừng 神thần 息tức 慮lự 養dưỡng 志chí 就tựu 閑nhàn 於ư 景cảnh 象tượng 之chi 中trung 得đắc 清thanh 淨tịnh 之chi 理lý 德đức 經Kinh 云vân 清thanh 淨tịnh 為vi 天thiên 下hạ 正chánh )# 。
愚ngu 人nhân 不bất 信tín 迷mê
(# 智trí 無vô 機cơ 巧xảo 事sự 匪phỉ 周chu 通thông 在tại 賢hiền 者giả 了liễu 達đạt 諒# 愚ngu 人nhân 不bất 信tín 何hà 言ngôn 志chí # 蓋cái 自tự 情tình 迷mê )# 。
石thạch 巗# 孤cô 野dã 鶴hạc
(# 智trí 者giả 樂nhạo/nhạc/lạc 水thủy 任nhậm 方phương 圓viên 也dã 仁nhân 者giả 樂nhạo/nhạc/lạc 山sơn 好hiếu 閑nhàn 靜tĩnh 也dã 君quân 子tử 幽u 隱ẩn 或hoặc 居cư 陋lậu 巷hạng 或hoặc 處xứ 石thạch 巖nham 養dưỡng 賢hiền 德đức 也dã 就tựu 幽u 靜tĩnh 以dĩ 言ngôn 人nhân 故cố 取thủ 巖nham 嵠khê 野dã 鶴hạc 相tương/tướng 類loại 論luận 語ngữ 云vân 智trí 者giả 動động 仁nhân 者giả 靜tĩnh )# 。
仙tiên 路lộ 躡niếp 雲vân 梯thê
(# 青thanh 雲vân 得đắc 路lộ 昇thăng 陟trắc 如như 梯thê 弃khí 昔tích 曰viết 凡phàm 肌cơ 成thành 今kim 時thời 仙tiên 骨cốt 亦diệc 即tức 賢hiền 愚ngu 自tự 異dị 仙tiên 凡phàm 隔cách 別biệt 也dã )# 。
棟đống 木mộc 生sanh 深thâm 谷cốc
(# 大đại 廈hạ 之chi 材tài 非phi 生sanh 平bình 野dã 棟đống 梁lương 之chi 木mộc 長trường/trưởng 自tự 深thâm 山sơn 況huống 賢hiền 人nhân 君quân 子tử 生sanh 得đắc 其kỳ 所sở 也dã )# 。
寒hàn 鴉# 入nhập 夜dạ 啼đề
(# 君quân 子tử 遇ngộ 善thiện 則tắc 進tiến 彰chương 賢hiền 德đức 也dã 小tiểu 人nhân 見kiến 惡ác 則tắc 同đồng 處xứ 幽u 暗ám 也dã 况# 彼bỉ 寒hàn 啉lâm 之chi 鴉# 啼đề 鳴minh 入nhập 夜dạ 非phi 類loại 九cửu 臯# 之chi 鶴hạc 聲thanh 唳# 冲# 天thiên )# 。
怡di 顏nhan 能năng 待đãi 客khách
(# 道đạo 在tại 自tự 然nhiên 形hình 無vô 慍uấn 色sắc 高cao 居cư 得đắc 趣thú 靣# 有hữu 怡di 顏nhan 守thủ 物vật 外ngoại 之chi 心tâm 待đãi 逍tiêu 遙diêu 之chi 客khách )# 。
沽cô 酒tửu 旋toàn 烹phanh 鷄kê
(# 言ngôn 必tất 有hữu 信tín 會hội 不bất 失thất 期kỳ 沽cô 酒tửu 烹phanh 鷄kê 富phú 於ư 禮lễ 義nghĩa 易dị 曰viết 嘉gia 會hội 足túc 以dĩ 合hợp 禮lễ )# 。
駈khu 馳trì 忙mang 且thả 靜tĩnh
(# 塵trần 世thế 雖tuy 忙mang 閑nhàn 居cư 且thả 靜tĩnh 抱bão 冲# 虛hư 之chi 氣khí 宇vũ 消tiêu 息tức 一nhất 无# 何hà 慮lự 寒hàn 暑thử 唯duy 思tư 道Đạo 德đức )# 。
忍nhẫn 話thoại 笑tiếu 分phần/phân 踈sơ
(# 君quân 子tử 之chi 德đức 敏mẫn 於ư 事sự 而nhi 慎thận 於ư 言ngôn 仁nhân 者giả 其kỳ 言ngôn 也dã 訒nhẫn 斯tư 謂vị 仁nhân 矣hĩ 巧xảo 言ngôn 亂loạn 德đức 駟tứ 不bất 及cập 舌thiệt 故cố 自tự 哂# 也dã )# 。
獨độc 樂nhạo/nhạc/lạc 應ưng 無vô 比tỉ
(# 明minh 閑nhàn 要yếu 道đạo 洞đỗng 達đạt 古cổ 今kim 乃nãi 性tánh 情tình 之chi 獨độc 樂nhạo/nhạc/lạc 清thanh 虛hư 得đắc 趣thú 士sĩ 之chi 冣# 上thượng 何hà 有hữu 比tỉ 哉tai )# 。
怡di 情tình 道đạo 不bất 孤cô
(# 入nhập 眾chúng 妙diệu 之chi 門môn 達đạt 真chân 源nguyên 之chi 旨chỉ 怡di 其kỳ 性tánh 恱# 其kỳ 情tình 妙diệu 無vô 不bất 通thông 道đạo 不bất 孤cô 矣hĩ )# 。
因nhân 聞văn 雙song 鶴hạc 唳#
(# 形hình 非phi 俗tục 態thái 聲thanh 自tự 清thanh 閑nhàn 方phương 味vị 群quần 經kinh 靜tĩnh 聞văn 鶴hạc 唳# 宛uyển 有hữu 陵lăng 雲vân 之chi 響hưởng 忽hốt 興hưng 洞đỗng 府phủ 之chi 心tâm )# 。
驚kinh 罷bãi 兩lưỡng 行hành 書thư
(# 事sự 之chi 有hữu 感cảm 情tình 動động 於ư 中trung 滿mãn 抱bão 愕ngạc 然nhiên 觀quán 書thư 斯tư 罷bãi 想tưởng 君quân 子tử 嘉gia 聲thanh 焉yên )# 。
携huề 杖trượng 空không 庭đình 立lập
(# 意ý 無vô 所sở 慮lự 携huề 杖trượng 空không 庭đình 翻phiên 思tư 往vãng 古cổ 之chi 風phong 自tự 合hợp 隆long 平bình 之chi 運vận 怡di 然nhiên 靜tĩnh 立lập 寧ninh 不bất 樂nhạo 哉tai )# 。
清thanh 風phong 我ngã 自tự 娛ngu
(# 明minh 月nguyệt 清thanh 風phong 人nhân 之chi 慕mộ 矣hĩ 時thời 康khang 道đạo 泰thái 士sĩ 之chi 美mỹ 哉tai 賢hiền 人nhân 君quân 子tử 各các 得đắc 其kỳ 所sở 。 故cố 我ngã 自tự 娛ngu )# 。
如như 人nhân 信tín 我ngã 說thuyết
(# 夫phu 有hữu 生sanh 之chi 類loại 皆giai 有hữu 其kỳ 信tín 而nhi 無vô 其kỳ 形hình 散tán 之chi 則tắc 匿nặc 乎hồ 情tình 矣hĩ 必tất 能năng 性tánh 其kỳ 情tình 篤đốc 其kỳ 信tín 則tắc 真chân 宰tể 之chi 大đại 化hóa 成thành 焉yên 所sở 謂vị 通thông 生sanh 於ư 萬vạn 物vật 也dã 乃nãi 旦đán 暮mộ 之chi 道đạo 眀# 矣hĩ )# 。
廣quảng 大đại 甚thậm 茲tư 身thân
(# 身thân 者giả 道đạo 之chi 器khí 也dã 廣quảng 大đại 悉tất 備bị 莫mạc 甚thậm 於ư 茲tư )# 。
智trí 見kiến 無vô 雲vân 日nhật
(# 智trí 以dĩ 照chiếu 境cảnh 境cảnh 遣khiển 而nhi 智trí 忘vong 忘vong 智trí 之chi 見kiến 苟cẩu 存tồn 便tiện 同đồng 境cảnh 智trí 斯tư 在tại 斯tư 乃nãi 無vô 見kiến 之chi 見kiến 也dã 雲vân 以dĩ 無vô 心tâm 而nhi 表biểu 跡tích 日nhật 以dĩ 盛thịnh 德đức 而nhi 從tùng 名danh 蓋cái 在tại 其kỳ 新tân 新tân 之chi 義nghĩa 矣hĩ 又hựu 日nhật 以dĩ 無vô 私tư 而nhi 照chiếu 喻dụ 德đức 以dĩ 無vô 私tư 而nhi 成thành 此thử 二nhị 者giả 同đồng 出xuất 而nhi 異dị 名danh 乃nãi 強cường/cưỡng 名danh 之chi 名danh 也dã 故cố 云vân 無vô 矣hĩ 莊trang 生sanh 所sở 謂vị 乘thừa 雲vân 氣khí 騎kỵ 日nhật 月nguyệt 游du 於ư 海hải 外ngoại 者giả 蓋cái 得đắc 此thử 意ý 也dã )# 。
何hà 疑nghi 泛phiếm 海hải 津tân
(# 津tân 者giả 即tức 指chỉ 四tứ 海hải 之chi 外ngoại 蓋cái 明minh 化hóa 被bị 於ư 萬vạn 方phương 也dã 夫phu 至chí 人nhân 乃nãi 形hình 將tương 道đạo 同đồng 心tâm 與dữ 神thần 契khế 無vô 往vãng 不bất 適thích 觸xúc 類loại 皆giai 通thông 固cố 無vô 疑nghi 也dã )# 。
博bác 通thông 皆giai 達đạt 識thức
(# 識thức 者giả 萬vạn 靈linh 之chi 惣# 稱xưng 亦diệc 五ngũ 位vị 之chi 指chỉ 歸quy 也dã 凡phàm 博bác 通thông 之chi 士sĩ 靡mĩ 不bất 達đạt 之chi 語ngữ 曰viết 誰thùy 能năng 出xuất 不bất 由do 戶hộ 者giả 何hà 莫mạc 由do 斯tư 之chi 道đạo 也dã )# 。
託thác 事sự 用dụng 交giao 親thân
(# 至chí 交giao 者giả 以dĩ 義nghĩa 而nhi 聚tụ 朋bằng 友hữu 也dã 至chí 親thân 者giả 以dĩ 命mạng 而nhi 合hợp 父phụ 子tử 也dã 義nghĩa 或hoặc 有hữu 異dị 命mạng 必tất 皆giai 同đồng 此thử 亦diệc 自tự 然nhiên 之chi 理lý 。 事sự 之chi 輕khinh 重trọng 義nghĩa 之chi 淺thiển 深thâm 隨tùy 彼bỉ 交giao 親thân 斯tư 可khả 託thác 矣hĩ )# 。
所sở 趣thú 論luận 深thâm 遠viễn
(# 所sở 趣thú 之chi 道đạo 必tất 起khởi 於ư 形hình 器khí 之chi 外ngoại 所sở 論luận 之chi 旨chỉ 方phương 窮cùng 於ư # 象tượng 之chi 前tiền 斯tư 不bất 得đắc 不bất 謂vị 之chi 深thâm 不bất 得đắc 不bất 謂vị 之chi 遠viễn 耳nhĩ )# 。
悠du [栽-木+(万-一)]# 盡tận 有hữu 因nhân
(# 悠du [栽-木+(万-一)]# 遠viễn 貌mạo 凡phàm 有hữu 待đãi 而nhi 生sanh 者giả 豈khởi 無vô 因nhân 而nhi 有hữu 耶da 語ngữ 其kỳ 跡tích 也dã 似tự 有hữu 相tương 生sanh 論luận 其kỳ 道đạo 也dã 則tắc 卓trác 然nhiên 獨độc 秀tú 蓋cái 自tự 然nhiên 而nhi 然nhiên 不bất 知tri 其kỳ 所sở 以dĩ 然nhiên 亦diệc 猶do 雕điêu 虎hổ 嘯khiếu 而nhi 谷cốc 風phong 生sanh 神thần 龍long 吟ngâm 而nhi 景cảnh 雲vân 起khởi 事sự 之chi 玄huyền 感cảm 不bất 亦diệc 遠viễn 乎hồ )# 。
逍tiêu 遙diêu 能năng 自tự 在tại
(# 逍tiêu 遙diêu 者giả 南nam 華hoa 懸huyền 解giải 之chi 名danh 譬thí 大đại 鵬# 之chi 舉cử 也dã 絕tuyệt 雲vân 氣khí 負phụ 青thanh 天thiên 鼓cổ 翼dực 則tắc 六lục 合hợp 雲vân 昏hôn 摶đoàn 風phong 則tắc 四tứ 海hải 波ba 涌dũng 六lục 月nguyệt 一nhất 息tức 九cửu 萬vạn 為vi 程# 蓋cái 得đắc 其kỳ 自tự 然nhiên 遙diêu 動động 之chi 變biến 矣hĩ )# 。
大Đại 道Đạo 亦diệc 何hà 殊thù
(# 夫phu 聖thánh 人nhân 之chi 御ngự 極cực 也dã 澤trạch 被bị 無vô 外ngoại 功công 成thành 不bất 居cư 逍tiêu 遙diêu 乎hồ 萬vạn 化hóa 之chi 前tiền 容dung 與dữ 乎hồ 百bách 主chủ 之chi 上thượng 至chí 矣hĩ 大đại 矣hĩ 遼liêu 乎hồ 遠viễn 哉tai 若nhược 望vọng 其kỳ 垂thùy 天thiên 海hải 運vận 之chi 勢thế 乃nãi 無vô 殊thù 也dã )# 。
澹đạm 薄bạc 隨tùy 情tình 遣khiển
(# 情tình 者giả 性tánh 之chi 欲dục 也dã 故cố 惟duy 澹đạm 惟duy 薄bạc 隨tùy 而nhi 遣khiển 之chi )# 。
優ưu 遊du 靜tĩnh 惡ác 除trừ
(# 優ưu 之chi 遊du 之chi 抱bão 神thần 以dĩ 靜tĩnh 弗phất 迩# 聲thanh 色sắc 形hình 將tương 自tự 正chánh 則tắc 莊trang 生sanh 所sở 謂vị 近cận 形hình 之chi 惡ác 者giả 不bất 得đắc 不bất 除trừ 也dã )# 。
春xuân 生sanh 凡phàm 作tác 則tắc
(# 春xuân 主chủ 發phát 生sanh 於ư 萬vạn 物vật 也dã 故cố 聖thánh 人nhân 則tắc 之chi 以dĩ 行hành 仁nhân 蓋cái 以dĩ 其kỳ 小tiểu 而nhi 成thành 乎hồ 大đại 矣hĩ )# 。
秋thu 謝tạ 徧biến 悲bi 踈sơ
(# 秋thu 主chủ 肅túc 成thành 於ư 萬vạn 物vật 也dã 其kỳ 善thiện 者giả 從tùng 之chi 不bất 善thiện 者giả 黜truất 之chi 夫phu 以dĩ 義nghĩa 而nhi 斷đoạn 與dữ 道đạo 乃nãi 踈sơ 從tùng 是thị 而nhi 言ngôn 能năng 無vô 悲bi 乎hồ )# 。
利lợi 益ích 玄huyền 穹# 鑒giám
(# 蓋cái 囙# 民dân 之chi 利lợi 以dĩ 利lợi 之chi 益ích 莫mạc 大đại 矣hĩ 蒼thương 蒼thương 在tại 上thượng 神thần 鑒giám 何hà 欺khi )# 。
公công 平bình 信tín 史sử 書thư
(# 禮lễ 云vân 君quân 王vương 動động 則tắc 左tả 史sử 書thư 之chi 言ngôn 則tắc 右hữu 史sử 書thư 之chi 夫phu 天thiên 下hạ 至chí 公công 至chí 平bình 之chi 道đạo 可khả 不bất 信tín 之chi 哉tai )# 。
吟ngâm 諷phúng 豁hoát 襟khâm 懷hoài
(# 情tình 動động 於ư 中trung 而nhi 形hình 於ư 言ngôn 囙# 吟ngâm 指chỉ 事sự 豈khởi 轍triệt 攀phàn 緣duyên 得đắc 句cú 亡vong 情tình 襟khâm 懷hoài 自tự 爽sảng )# 。
逢phùng 書thư 展triển 卷quyển 開khai
(# 徧biến 味vị 群quần 書thư 開khai 卷quyển 有hữu 益ích 志chí 閼át 稽khể 古cổ 事sự 進tiến 日nhật 新tân 論luận 語ngữ 云vân 學học 而nhi 時thời 習tập 之chi 不bất 亦diệc 恱# 乎hồ )# 。
卑ty 恭cung 無vô 過quá 失thất
(# 卑ty 者giả 謙khiêm 己kỷ 之chi 能năng 恭cung 者giả 謹cẩn 莭# 之chi 行hành 卑ty 謙khiêm 恭cung 謹cẩn 常thường 益ích 行hành 能năng 後hậu 己kỷ 先tiên 人nhân 永vĩnh 無vô 過quá 失thất 易dị 云vân 勞lao 謙khiêm 君quân 子tử 有hữu 終chung 吉cát )# 。
甚thậm 處xứ 得đắc 愁sầu 來lai
(# 行hành 不bất 踰du 矩củ 寧ninh 繫hệ 憂ưu 疑nghi 情tình 通thông 至chí 道đạo 亦diệc 又hựu 何hà 愁sầu )# 。
不bất 慣quán 遊du 行hành 遠viễn
(# 幽u 隱ẩn 閑nhàn 處xứ 討thảo 文văn 論luận 義nghĩa 情tình 淳thuần 守thủ 道đạo 不bất 必tất 遊du 行hành 事sự 無vô 所sở 拘câu 何hà 之chi 遠viễn 矣hĩ )# 。
多đa 情tình 思tư 莫mạc 裁tài
(# 周chu 通thông 物vật 理lý 寧ninh 倦quyện 饒nhiêu 情tình 景cảnh 象tượng 清thanh 虛hư 致trí 其kỳ 深thâm 思tư 若nhược 非phi 槫# 識thức 莫mạc 可khả 裁tài 之chi )# 。
辭từ 林lâm 新tân 語ngữ 對đối
(# 聖thánh 明minh 文văn 苑uyển 昭chiêu 運vận 辭từ 林lâm 選tuyển 事sự 對đối 聯liên 無vô 非phi 新tân 語ngữ )# 。
盛thịnh 世thế 樂lạc 眀# 哉tai
(# 二nhị 儀nghi 交giao 泰thái 雨vũ 曜diệu 齊tề 明minh 邁mại 五ngũ 登đăng 三tam 廼# 神thần 廼# 聖thánh 昭chiêu 然nhiên 有hữu 道đạo 盡tận 樂nhạo/nhạc/lạc 明minh 哉tai 尚thượng 書thư 云vân 元nguyên 首thủ 明minh 哉tai 股cổ 肱# 良lương 哉tai 庶thứ 士sĩ 康khang 哉tai )# 。
賢hiền 哲triết 人nhân 難nan 得đắc
(# 應ứng 其kỳ 昭chiêu 運vận 雅nhã 副phó 旁bàng 求cầu 仁nhân 德đức 賢hiền 良lương 誠thành 謂vị 難nan 得đắc )# 。
兼kiêm 之chi 王vương 佐tá 才tài
(# 兼kiêm 之chi 王vương 佐tá 者giả 所sở 謂vị 全toàn 才tài 也dã 經kinh 天thiên 緯# 地địa 探thám 變biến 化hóa 之chi 功công 佐tá 國quốc 治trị 邦bang 蘊uẩn 燮# 調điều 之chi 用dụng 居cư 則tắc 抱bão 其kỳ 道đạo 出xuất 則tắc 行hành 其kỳ 政chánh 也dã )# 。
溫ôn 恭cung 懷hoài 節tiết 橾#
(# 五ngũ 德đức 斯tư 備bị 莫mạc 大đại 溫ôn 恭cung 立lập 身thân 揚dương 名danh 湏# 懷hoài 莭# 橾# 者giả 也dã )# 。
不bất 假giả 用dụng 梯thê 媒môi
(# 懸huyền 爵tước 待đãi 壬nhâm 唯duy 賢hiền 是thị 思tư 離ly 隱ẩn 逸dật 之chi 蹤tung 叶# 眀# 王vương 之chi 用dụng 君quân 臣thần 合hợp 道đạo 何hà 假giả 梯thê 媒môi )# 。
暴bạo 雨vũ 千thiên 家gia 有hữu
(# 驟sậu 雨vũ 飄phiêu 風phong 不bất 終chung 朝triêu 日nhật 況huống 言ngôn 教giáo 之chi 執chấp 滯trệ 則tắc 失thất 道đạo 而nhi 迷mê 生sanh 道đạo 經Kinh 云vân 飄phiêu 風phong 不bất 終chung 朝triêu 驟sậu 雨vũ 不bất 終chung 日nhật 乃nãi 興hưng 之chi 容dung 易dị 若nhược 遍biến 千thiên 家gia 矣hĩ )# 。
祥tường 雲vân 萬vạn 里lý 來lai
(# 非phi 煙yên 非phi 霧vụ 萬vạn 里lý 符phù 應ưng 降giáng/hàng 自tự 上thượng 玄huyền 瑞thụy 乎hồ 眀# 世thế 雲vân 無vô 心tâm 而nhi 出xuất 岫# 表biểu 有hữu 道đạo 而nhi 彰chương 時thời )# 。
癡si 迷mê 昏hôn 自tự 暗ám
(# 昧muội 於ư 忠trung 信tín 者giả 人nhân 之chi 癡si 也dã 差sai 於ư 法pháp 度độ 者giả 士sĩ 之chi 迷mê 也dã 於ư 事sự 不bất 明minh 唯duy 增tăng 自tự 暗ám )# 。
慧tuệ 智trí 豈khởi 能năng 開khai
(# 抱bão 乎hồ 忠trung 良lương 分phần/phân 於ư 人nhân 事sự 乃nãi 賢hiền 者giả 之chi 用dụng 心tâm 愚ngu 於ư 濟tế 物vật 寡quả 於ư 恤tuất 民dân 者giả 則tắc 慧tuệ 智trí 不bất 能năng 開khai 也dã )# 。
真chân 氣khí 歸quy 何hà 理lý
(# 太thái 古cổ 之chi 前tiền 一nhất 氣khí 始thỉ 判phán 清thanh 者giả 上thượng 升thăng 為vi 天thiên 濁trược 者giả 下hạ 委ủy 為vi 地địa 清thanh 真chân 浩hạo 氣khí 之chi 理lý 兩lưỡng 儀nghi 是thị 其kỳ 所sở 歸quy 又hựu 道đạo 生sanh 一nhất 一nhất 生sanh 二nhị 二nhị 生sanh 三tam 三tam 生sanh 萬vạn 物vật 萬vạn 物vật 所sở 歸quy 真chân 氣khí 是thị 也dã )# 。
冲# 虛hư 在tại 杳# 冥minh
(# 道đạo 經Kinh 云vân 杳# 兮hề 冥minh 其kỳ 中trung 有hữu 情tình 。 即tức 其kỳ 真chân 氣khí 冲# 凌lăng 虛hư 無vô 寔thật 在tại 杳# 冥minh 之chi 內nội )# 。
玄huyền 談đàm 親thân 問vấn 道đạo
(# 軒hiên 轅viên 順thuận 風phong 以dĩ 訪phỏng 道đạo 唐đường 堯# 枉uổng 駕giá 以dĩ 談đàm 玄huyền 蓋cái 仁nhân 聖thánh 之chi 君quân 王vương 咨tư 亭đình 育dục 之chi 政chánh 術thuật )# 。
寂tịch 靜tĩnh 遠viễn 堪kham 聽thính
(# 隱ẩn 居cư 幽u 趣thú 惟duy 寂tịch 惟duy 靜tĩnh 虛hư 室thất 生sanh 白bạch 空không 谷cốc 傳truyền 聲thanh 遠viễn 近cận 堪kham 聽thính 是thị 資tư 道đạo 性tánh )# 。
白bạch 鶴hạc 捿# 仙tiên 樹thụ
(# 仙tiên 界giới 人nhân 寰# 無vô 通thông 無vô 塞tắc 。 遇ngộ 之chi 則tắc 通thông 不bất 遇ngộ 則tắc 塞tắc 昔tích 丁đinh 令linh 威uy 輕khinh 舉cử 之chi 後hậu 有hữu 舊cựu 鄉hương 之chi 思tư 乃nãi 化hóa 鶴hạc 于vu 華hoa 表biểu 之chi 難nạn/nan 望vọng 彼bỉ 舊cựu 盧lô 認nhận 遺di 基cơ 之chi 髣phảng 髴phất 沉trầm 吟ngâm 嘆thán 息tức 不bất 欲dục 捨xả 旃chiên )# 。
紅hồng 霞hà 隱ẩn 洞đỗng 庭đình
(# 河hà 圖đồ 云vân 崑# 崘# 山sơn 有hữu 五ngũ 色sắc 水thủy 上thượng 蒸chưng 為vi 霞hà 陰ấm 而nhi 赫hách 然nhiên 即tức 紅hồng 霞hà 也dã 今kim 云vân 隱ẩn 洞đỗng 庭đình 蓋cái 山sơn 川xuyên 洞đỗng 壑hác 是thị 彼bỉ 雲vân 霞hà 出xuất 沒một 之chi 處xứ 如như 堯# 時thời 赤xích 雲vân 起khởi 浮phù 王vương 山sơn 下hạ 之chi 類loại 是thị 也dã 洞đỗng 庭đình 者giả 爾nhĩ 雅nhã 云vân 吳ngô 越việt 之chi 間gian 有hữu 具cụ 區khu 即tức 具cụ 區khu 之chi 中trung 震chấn 澤trạch 之chi 右hữu 有hữu 洞đỗng 庭đình 在tại 茅mao 君quân 內nội 傳truyền 三tam 十thập 六lục 洞đỗng 之chi 外ngoại )# 。
盈doanh 虧khuy 明minh 日nhật 月nguyệt
(# 盈doanh 缺khuyết 属# 于vu 月nguyệt 虧khuy 吳ngô 属# 于vu 日nhật 日nhật 月nguyệt 雖tuy 有hữu 。 盈doanh 吳ngô 至chí 如như 天thiên 地địa 之chi 間gian 。 滌địch 昬# 破phá 闇ám 無vô 傷thương 至chí 明minh 也dã )# 。
一Nhất 歲Tuế 幾Kỷ 周Chu 經Kinh
(# 日nhật 行hành 遲trì 一nhất 歲tuế 一nhất 問vấn 天thiên 月nguyệt 行hành 疾tật 一nhất 月nguyệt 一nhất 周chu 天thiên 仙tiên 家gia 日nhật 月nguyệt 長trường/trưởng 誰thùy 知tri 其kỳ 運vận 行hành 之chi 遟# 速tốc 也dã )# 。
智trí 使sử 千thiên 般ban 用dụng
(# 智trí 之chi 用dụng 也dã 動động 有hữu 千thiên 歧kỳ 既ký 在tại 形hình 器khí 之chi 中trung 未vị 出xuất 希hy 夷di 之chi 表biểu 故cố 觸xúc 緒tự 而nhi 昧muội 其kỳ 真chân 也dã )# 。
思tư 量lượng 也dã 大đại 愚ngu
(# 雖tuy 智trí 抉# 萬vạn 端đoan 而nhi 道đạo 乖quai 一nhất 性tánh 靜tĩnh 而nhi 思tư 之chi 非phi 愚ngu 而nhi 何hà )# 。
黃hoàng 昬# 直trực 至chí 曉hiểu
(# 昬# 曉hiểu 者giả 乃nãi 晝trú 夜dạ 交giao 會hội 之chi 名danh 違vi 無vô 為vi 之chi 心tâm 者giả 亦diệc 忘vong 於ư 晝trú 夜dạ 也dã 仲trọng 尼ni 所sở 謂vị 樂nhạo/nhạc/lạc 以dĩ 忘vong 憂ưu 陶đào 陶đào 然nhiên 不bất 知tri 老lão 之chi 將tương 至chí )# 。
皎hiệu 日nhật 瑩oánh 康khang 衢cù
(# 康khang 衢cù 萬vạn 康khang 莊trang 之chi 大Đại 道Đạo 也dã 昬# 曉hiểu 之chi 數số 常thường 也dã 殊thù 不bất 知tri 聖thánh 達đạt 之chi 觀quán 昏hôn 曉hiểu 一nhất 揆quỹ 雖tuy 宵tiêu 漏lậu 未vị 央ương 其kỳ 明minh 明minh 亦diệc 猶do 日nhật 照chiếu 於ư 康khang 莊trang 好hảo/hiếu 弱nhược 不bất 能năng 逃đào 其kỳ 形hình 洪hồng 瀸# 不bất 能năng 遁độn 其kỳ 跡tích )# 。
瑞thụy 典điển 通thông 三tam 界giới
(# 周chu 孔khổng 之chi 為vi 教giáo 也dã 立lập 君quân 臣thần 父phụ 子tử 。 別biệt 小tiểu 大đại 尊tôn 卑ty 教giáo 民dân 行hành 禮lễ 樂nhạo/nhạc/lạc 之chi 風phong 經kinh 國quốc 固cố 社xã 稷tắc 之chi 本bổn 此thử 之chi 利lợi 也dã 世thế 莫mạc 與dữ 京kinh 然nhiên 而nhi 究cứu 三tam 界giới 之chi 至chí 理lý 釋Thích 氏thị 之chi 教giáo 存tồn 焉yên )# 。
華hoa 胥# 樂nhạo/nhạc/lạc 四tứ 隅ngung
(# 黃hoàng 帝đế 夢mộng 遊du 華hoa 胥# 之chi 國quốc 蓋cái 聖thánh 人nhân 所sở 化hóa 之chi 境cảnh 也dã 今kim 四tứ 方phương 之chi 人nhân 生sanh 乎hồ 休hưu 運vận 視thị 猶do 赤xích 子tử 顧cố 其kỳ 穹# 處xứ 如như 在tại 仙tiên 鄉hương 亦diệc 得đắc 以dĩ 樂nhạo/nhạc/lạc 焉yên )# 。
諭dụ 開khai 方phương 便tiện 治trị
(# 抉# 三tam 教giáo 之chi 始thỉ 歸quy 萬vạn 機cơ 之chi 心tâm 誘dụ 諭dụ 蒼thương 生sanh 拓thác 開khai 元nguyên 化hóa 治trị 世thế 之chi 音âm 作tác 矣hĩ 婉uyển 而nhi 成thành 章chương 若nhược 斯tư 乃nãi 方phương 便tiện 之chi 極cực 也dã )# 。
平bình 坦thản 絕tuyệt 崎# 嶇#
(# 普phổ 天thiên 率suất 土thổ 。 同đồng 軌quỹ 同đồng 文văn 草thảo 木mộc 蟲trùng 魚ngư 尚thượng 猶do 受thọ 惠huệ 何hà 崎# 嶇# 之chi 有hữu ▆# 尚thượng 書thư 所sở 謂vị 無vô 偏thiên 無vô 黨đảng 王vương 道đạo 蕩đãng 蕩đãng 無vô 黨đảng 無vô 偏thiên 王vương 道đạo 平bình 平bình )# 。
陰âm 陽dương 罔võng 盡tận 測trắc
(# 易dị 云vân 一nhất 陰ấm 一nhất 陽dương 謂vị 之chi 道đạo 罔võng 者giả 無vô 也dã 測trắc 者giả 度độ 也dã 又hựu 云vân 陰âm 陽dương 不bất 測trắc 之chi 謂vị 神thần 也dã )# 。
憶ức 昔tích 事sự 徒đồ 然nhiên
(# 憶ức 昔tích 如như 言ngôn 疇trù 昔tích 也dã 徒đồ 虛hư 也dã 憶ức 昔tích 前tiền 代đại 繁phồn 華hoa 枉uổng 直trực 之chi 事sự 且thả 徒đồ 然nhiên 此thử 齊tề 物vật 理lý 也dã )# 。
濁trược 世thế 傷thương 心tâm 切thiết
(# 五ngũ 帝đế 三tam 皇hoàng 迄hất 于vu 近cận 代đại 亂loạn 多đa 治trị 少thiểu 備bị 於ư 簡giản 筞# 昬# 濁trược 之chi 世thế 良lương 可khả 傷thương 心tâm )# 。
時thời 情tình 在tại 眼nhãn 前tiền
(# 世thế 有hữu 淳thuần 醨# 德đức 有hữu 上thượng 下hạ 既ký 情tình 懷hoài 於ư 彼bỉ 此thử 則tắc 事sự 見kiến 於ư 倚ỷ 伏phục 柔nhu 侫# 者giả 先tiên 見kiến 於ư 諂siểm 諛du 慷khảng 慨khái 者giả 後hậu 彫điêu 於ư 君quân 子tử 故cố 在tại 眼nhãn 前tiền 也dã )# 。
一nhất 千thiên 萬vạn 里lý 思tư
(# 夫phu 凝ngưng 神thần 冥minh 目mục 謬mậu 寂tịch 叩khấu 虛hư 事sự 欲dục 分phân 為vi 兩lưỡng 端đoan 心tâm 先tiên 遊du 於ư 萬vạn 里lý 或hoặc 松tùng 風phong 挂quải 念niệm 或hoặc 瀑bộc 布bố 緣duyên 情tình 俱câu 在tại 杳# 冥minh 心tâm 同đồng 太thái 虛hư 者giả 也dã )# 。
三tam 十thập 六lục 峯phong 牽khiên
(# 既ký 寓# 國quốc 於ư 萬vạn 里lý 恆hằng 遊du 心tâm 於ư 巗# 岫# 也dã )# 。
高cao 處xứ 煙yên 霞hà 麗lệ
(# 山sơn 巔điên 為vi 高cao 煙yên 霞hà 雲vân 物vật 也dã 既ký 肆tứ 情tình 於ư 雲vân 嶠# 可khả 觀quán 於ư 煙yên 霞hà 麗lệ 景cảnh 也dã )# 。
逢phùng 緣duyên 即tức 是thị 緣duyên
(# 內nội 典điển 有hữu 因nhân 緣duyên 儒nho 典điển 云vân 寅# 緣duyên 聖thánh 人nhân 浩hạo 然nhiên 任nhậm 物vật 垂thùy 拱củng 無vô 為vi 。 即tức 隨tùy 緣duyên 也dã )# 。
古cổ 來lai 高cao 逸dật 士sĩ
(# 自tự 古cổ 以dĩ 來lai 。 巗# 扃# 隱ẩn 遁độn 席tịch 戶hộ 高cao 眠miên 咸hàm 欽khâm 徵trưng 士sĩ 之chi 名danh 屢lũ 降giáng/hàng 希hy 夷di 之chi 號hiệu 也dã )# 。
[婁*殳]# 目mục 幾kỷ 多đa 人nhân
(# 許hứa 由do 善thiện 卷quyển 曾tằng 為vi 堯# 帝đế 之chi 師sư 四tứ 皓hạo 嚴nghiêm 陵lăng 並tịnh 作tác 龍long 樓lâu 之chi 客khách 或hoặc 清thanh 風phong 相tương/tướng 襲tập 或hoặc 高cao 跡tích 鱗lân 差sai 咸hàm 有hữu 紀kỷ 編biên 鴻hồng 名danh 顯hiển 煥hoán )# 。
積tích 德đức 千thiên 花hoa 秀tú
(# 積tích 功công 累lũy 德đức 。 抱bão 義nghĩa 戴đái 仁nhân 士sĩ 行hành 播bá 於ư 馨hinh 香hương 文văn 賦phú 摛# 於ư 花hoa 蕚# 者giả 也dã )# 。
溫ôn 良lương 七thất 寶bảo 珍trân
(# 儉kiệm 則tắc 去khứ 奢xa 恭cung 乃nãi 近cận 禮lễ 既ký 溫ôn 良lương 於ư 五ngũ 德đức 如như 嚴nghiêm 飾sức 於ư 七thất 珍trân 方phương 稱xưng 士sĩ 流lưu 道đạo 符phù 君quân 子tử 也dã )# 。
緣duyên 因nhân 終chung 可khả 作tác
(# 夫phu 至chí 聖thánh 可khả 歸quy 至chí 仁nhân 可khả 信tín 欲dục 享hưởng 人nhân 天thiên 之chi 富phú 貴quý 湏# 修tu 出xuất 世thế 之chi 良lương 囙# 者giả 也dã )# 。
好hảo/hiếu 事sự 福phước 齊tề 臻trăn
(# 身thân 端đoan 者giả 影ảnh 直trực 身thân 枉uổng 者giả 影ảnh 斜tà 善thiện 若nhược 屢lũ 修tu 福phước 必tất 時thời 至chí 囙# 果quả 之chi 道đạo 明minh 矣hĩ )# 。
宇vũ 內nội 光quang 陰ấm 速tốc
(# 宇vũ 宙trụ 之chi 內nội 日nhật 月nguyệt 照chiếu 臨lâm 光quang 景cảnh 逡thuân 巡tuần 年niên 光quang 倐thúc 忽hốt 莊trang 子tử 有hữu 白bạch 駒câu 之chi 嘆thán 仲trọng 尼ni 起khởi 逝thệ 水thủy 之chi 悲bi 也dã )# 。
仙tiên 天thiên 夜dạ 月nguyệt 春xuân
(# 天thiên 則tắc 長trường/trưởng 齡linh 仙tiên 仍nhưng 富phú 壽thọ 鼇# 山sơn 幾kỷ 變biến 纔tài 換hoán 年niên 華hoa 碧bích 海hải 塵trần 飛phi 方phương 經kinh 瞬thuấn 息tức 寔thật 夜dạ 月nguyệt 之chi 長trường/trưởng 春xuân 也dã )# 。
修tu 鍊luyện 真chân 堪kham 重trọng/trùng
(# 知tri 之chi 修tu 鍊luyện 為vi 之chi 聖thánh 人nhân 則tắc 修tu 身thân 鍊luyện 行hành 伏phục 氣khí 養dưỡng 神thần 成thành 九cửu 轉chuyển 之chi 功công 固cố 自tự 然nhiên 之chi 道Đạo 。 乃nãi 真chân 堪kham 重trọng/trùng 矣hĩ )# 。
懷hoài 柔nhu 性tánh 不bất 拘câu
(# 君quân 子tử 上thượng 善thiện 若nhược 水thủy 任nhậm 器khí 方phương 圓viên 性tánh 含hàm 柔nhu 順thuận 之chi 功công 德đức 被bị 不bất 拘câu 之chi 理lý 故cố 柔nhu 弱nhược 勝thắng 剛cang 強cường 也dã )# 。
暗ám 隨tùy 新tân 日nhật 轉chuyển
(# 日nhật 往vãng 月nguyệt 來lai 。 暗ám 隨tùy 明minh 轉chuyển 因nhân 光quang 陰ấm 之chi 流lưu 動động 致trí 人nhân 事sự 之chi 密mật 遷thiên 則tắc 新tân 日nhật 謂vị 之chi 日nhật 新tân 也dã )# 。
舊cựu 識thức 幾kỷ 人nhân 無vô
(# 舊cựu 即tức 摽phiếu/phiêu 乎hồ 往vãng 事sự 幾kỷ 乃nãi 論luận 彼bỉ 昔tích 人nhân 蓋cái 境cảnh 象tượng 之chi 推thôi 移di 逐trục 逝thệ 波ba 之chi 不bất 返phản 逝thệ 川xuyên 興hưng 嘆thán 同đồng 此thử 義nghĩa 焉yên )# 。
滿mãn 口khẩu 含hàm 香hương 潔khiết
(# 聖thánh 人nhân 內nội 懷hoài 至chí 德đức 心tâm 本bổn 無vô 私tư 故cố 言ngôn 滿mãn 天thiên 下hạ 無vô 口khẩu 過quá 行hành 滿mãn 天thiên 下hạ 無vô 怨oán 惡ác 使sử 萬vạn 物vật 不bất 失thất 其kỳ 所sở 。 故cố 義nghĩa 同đồng 蘭lan 茝# 者giả 也dã )# 。
經kinh 心tâm 望vọng 月nguyệt 孤cô
(# 聖thánh 人nhân 經kinh 心tâm 向hướng 物vật 同đồng 望vọng 月nguyệt 之chi 澄trừng 澄trừng 畜súc 意ý 無vô 方phương 量lượng 滄thương 溟minh 之chi 渺# 渺# 矣hĩ )# 。
咨tư 嗟ta 閑nhàn 自tự 哂#
(# 咨tư 嗟ta 者giả 嘆thán 息tức 之chi 貌mạo 探thám 萬vạn 事sự 之chi 根căn 原nguyên 悟ngộ 百bách 齡linh 之chi 虛hư 幻huyễn 所sở 以dĩ 安an 閑nhàn 自tự 哂# 也dã )# 。
指chỉ 喻dụ 好hảo 相tướng 須tu
(# 莊trang 子tử 曰viết 以dĩ 指chỉ 喻dụ 指chỉ 之chi 非phi 指chỉ 不bất 若nhược 以dĩ 非phi 指chỉ 喻dụ 指chỉ 之chi 非phi 指chỉ 也dã 以dĩ 馬mã 喻dụ 馬mã 之chi 非phi 馬mã 不bất 若nhược 以dĩ 非phi 馬mã 喻dụ 馬mã 之chi 非phi 馬mã 也dã 天thiên 地địa 一nhất 指chỉ 也dã 萬vạn 物vật 一nhất 馬mã 也dã 言ngôn 至chí 人nhân 皓hạo 然nhiên 大đại 寧ninh 而nhi 天thiên 地địa 萬vạn 物vật 。 各các 當đương 其kỳ 分phần/phân 同đồng 於ư 自tự 得đắc 而nhi 无# 是thị 无# 非phi 也dã 言ngôn 人nhân 不bất 可khả 忘vong 道đạo 指chỉ 喻dụ 之chi 義nghĩa 好hảo 相tướng 湏# 而nhi 行hành 之chi 也dã )# 。
君quân 子tử 懷hoài 幽u 趣thú
(# 君quân 子tử 有hữu 德đức 者giả 所sở 懷hoài 之chi 趣thú 必tất 深thâm 可khả 以dĩ 修tu 詞từ 存tồn 誠thành 立lập 功công 立lập 事sự 顯hiển 五ngũ 行hành 之chi 秀tú 氣khí 為vi 萬vạn 世thế 之chi 元nguyên 龜quy )# 。
謙khiêm 恭cung 禮lễ 樂nhạo/nhạc/lạc 才tài
(# 必tất 謙khiêm 必tất 恭cung 有hữu 槽tào 有hữu 樂nhạo/nhạc/lạc 此thử 四tứ 者giả 有hữu 一nhất 于vu 身thân 得đắc 謂vị 之chi 才tài 矣hĩ )# 。
經kinh 心tâm 皆giai 識thức 見kiến
(# 且thả 文văn 乎hồ 不bất 釋thích 學học 萃tụy 於ư 心tâm 必tất 貌mạo 慮lự 高cao 遠viễn 器khí 量lượng 宏hoành 深thâm 知tri 進tiến 退thoái 存tồn 亡vong 之chi 理lý 者giả 萬vạn 夫phu 之chi 望vọng 也dã )# 。
書thư 史sử 盡tận 通thông 該cai
(# 書thư 即tức 群quần 書thư 益ích 謙khiêm 恭cung 禮lễ 樂nhạo/nhạc/lạc 之chi 本bổn 史sử 即tức 諸chư 史sử 亦diệc 進tiến 退thoái 存tồn 亡vong 之chi 機cơ 欲dục 廣quảng 識thức 達đạt 者giả 盡tận 通thông 覽lãm 該cai 博bác 也dã )# 。
有hữu 德đức 馨hinh 還hoàn 遠viễn
(# 書thư 云vân 黍thử 稷tắc 非phi 馨hinh 明minh 德đức 惟duy 馨hinh 有hữu 德đức 者giả 妙diệu 譽dự 遐hà 彰chương 清thanh 名danh 遠viễn 振chấn 詩thi 曰viết 鶴hạc 鳴minh 九cửu 臯# 聲thanh 聞văn 于vu 天thiên )# 。
清thanh 虛hư 道đạo 亦diệc 開khai
(# 性tánh 歸quy 清thanh 淨tịnh 潛tiềm 契khế 希hy 夷di 達đạt 人nhân 君quân 子tử 優ưu 游du 學học 圃phố 消tiêu 息tức 玄huyền 津tân 一nhất 以dĩ 貫quán 之chi 清thanh 虛hư 之chi 道đạo 隨tùy 亦diệc 開khai 也dã )# 。
先tiên 生sanh 冝# 法pháp 則tắc
(# 先tiên 生sanh 尊tôn 稱xưng 也dã 既ký 道đạo 高cao 物vật 表biểu 德đức 遇ngộ 人nhân 倫luân 故cố 於ư 動động 寂tịch 之chi 閒gian/nhàn 冝# 為vi 法pháp 則tắc )# 。
宿túc 習tập 自tự 將tương 來lai
(# 佛Phật 言ngôn 欲dục 知tri 過quá 去khứ 因nhân 當đương 觀quán 現hiện 在tại 果quả 欲dục 知tri 未vị 來lai 果quả 當đương 觀quán 現hiện 在tại 因nhân 此thử 三tam 世thế 之chi 義nghĩa 。 歷lịch 然nhiên 可khả 知tri 也dã )# 。
天thiên 災tai 猶do 可khả 免miễn
(# 尚thượng 書thư 云vân 天thiên 作tác 孽nghiệt 猶do 可khả 違vi 是thị 則tắc 上thượng 天thiên 譴khiển 怒nộ 降giáng/hàng 以dĩ 禍họa 災tai 儻thảng 能năng 修tu 德đức 以dĩ 莭# 身thân 必tất 見kiến 免miễn 災tai 而nhi 獲hoạch 福phước 如như 太thái 戊# 乘thừa 穀cốc 既ký 生sanh 修tu 德đức 而nhi 滅diệt 之chi 是thị 也dã )# 。
自tự 作tác 不bất 能năng 逃đào
(# 其kỳ 或hoặc 不bất 守thủ 厥quyết 中trung 自tự 胎thai 伊y 慼thích 若nhược 行hành 履lý 於ư 非phi 道đạo 必tất 身thân 蹈đạo 於ư 禍họa 機cơ 親thân 受thọ 彼bỉ 殃ương 如như 蛾nga 赴phó 火hỏa 。 商thương 書thư 所sở 謂vị 自tự 作tác 孽nghiệt 不bất 可khả 逭# )# 。
德đức 薄bạc 庸dong 心tâm 力lực
(# 德đức 不bất 處xứ 厚hậu 行hành 亦diệc 非phi 高cao 豈khởi 能năng 居cư 四tứ 科khoa 之chi 先tiên 秉bỉnh 五ngũ 常thường 之chi 節tiết 但đãn 巧xảo 伇# 心tâm 力lực 實thật 謂vị 庸dong 常thường )# 。
賢hiền 才tài 意ý 氣khí 高cao
(# 應ưng 半bán 于vu 之chi 運vận 稟bẩm 二nhị 儀nghi 之chi 靈linh 是thị 日nhật 賢hiền 才tài 生sanh 乎hồ 聖thánh 運vận 負phụ 經kinh 緯# 之chi 業nghiệp 扼ách 文văn 武võ 之chi 能năng 得đắc 山sơn 川xuyên 之chi 菁# 英anh 故cố 意ý 氣khí 以dĩ 高cao 爽sảng )# 。
欝uất 陶đào 開khai 旅lữ 夢mộng
(# 欝uất 陶đào 者giả 喜hỷ 也dã 事sự 有hữu 慰úy 意ý 襟khâm 懷hoài 䪺# 開khai 祛khư 旅lữ 夢mộng 於ư 清thanh 宵tiêu 開khai 欝uất 陶đào 於ư 幽u 思tư )# 。
運vận 握ác 智trí 鋒phong 刀đao
(# 機cơ 策sách 謀mưu 略lược 運vận 用dụng 隨tùy 時thời 挺đĩnh 才tài 智trí 以dĩ 縱tung 橫hoành 若nhược 鋒phong 刀đao 之chi 剸# 割cát 者giả 也dã )# 。
良lương 將tương 與dữ 文văn 士sĩ
(# 出xuất 能năng 料liệu 敵địch 動động 必tất 有hữu 成thành 稱xưng 乎hồ 推thôi 轂cốc 負phụ 轉chuyển 彭# 之chi 勳huân 者giả 即tức 良lương 將tương 也dã 坐tọa 籌trù 帷duy 幄# 博bác 綜tống 典điển 墳phần 副phó 乎hồ 揚dương 旌tinh 蘊uẩn 平bình 教giáo 之chi 業nghiệp 者giả 即tức 文văn 士sĩ 也dã )# 。
動động 止chỉ 法pháp 纖tiêm 毫hào
(# 雖tuy 或hoặc 有hữu 大đại 功công 國quốc 推thôi 良lương 將tương 文văn 成thành 至chí 化hóa 世thế 號hiệu 儒nho 臣thần 而nhi 動động 止chỉ 所sở 為vi 䂓# 矩củ 無vô 忒thất 奉phụng 明minh 明minh 之chi 化hóa 行hành 修tu 膂# 之chi 風phong 守thủ 法pháp 立lập 身thân 纖tiêm 毫hào 不bất 爽sảng 者giả 也dã )# 。
如như 水thủy 澹đạm 交giao 踈sơ
(# 夫phu 以dĩ 道đạo 相tương 交giao 澹đạm 乎hồ 如như 水thủy 且thả 水thủy 善thiện 利lợi 萬vạn 物vật 君quân 子tử 善thiện 用dụng 三tam 盖# 但đãn 教giáo 之chi 以dĩ 忠trung 信tín 仁nhân 義nghĩa 故cố 不bất 接tiếp 以dĩ 玉ngọc 帛bạch 宴yến 樂nhạo/nhạc/lạc 是thị 知tri 君quân 子tử 以dĩ 文văn 會hội 友hữu 其kỳ 或hoặc 志chí 尚thượng 浮phù 薄bạc 義nghĩa 之chi 金kim 蘭lan 用dụng 如như 水thủy 之chi 交giao 則tắc 情tình 日nhật 踈sơ 遠viễn 矣hĩ )# 。
尋tầm 思tư 道đạo 更cánh 殊thù
(# 良lương 為vi 愚ngu 智trí 不bất 等đẳng 善thiện 惡ác 有hữu 差sai 見kiến 賢hiền 思tư 齊tề 之chi 人nhân 所sở 狎hiệp 皆giai 善thiện 違vi 道đạo 敗bại 德đức 之chi 者giả 所sở 習tập 皆giai 惡ác 推thôi 尋tầm 思tư 慮lự 道Đạo 理lý 甚thậm 殊thù 故cố 方phương 以dĩ 類loại 聚tụ 物vật 以dĩ 群quần 分phần/phân 也dã )# 。
乖quai 張trương 顛điên 覆phú 易dị
(# 原nguyên 憲hiến 所sở 謂vị 士sĩ 有hữu 道đạo 藝nghệ 而nhi 不bất 能năng 持trì 。 者giả 為vi 之chi 病bệnh 而nhi 況huống 目mục 不bất 閱duyệt 素tố 王vương 之chi 書thư 身thân 不bất 服phục 先tiên 賢hiền 之chi 行hành 動động 違vi 典điển 訓huấn 罪tội 之chi 謙khiêm 恭cung 既ký 失thất 道đạo 於ư 乖quai 張trương 故cố 自tự 貽# 於ư 顛điên 覆phú 也dã )# 。
知tri 己kỷ 便tiện 相tương/tướng 於ư
(# 其kỳ 有hữu 同đồng 惡ác 相tướng 濟tế 昵ni 比tỉ 頑ngoan 童đồng 朋bằng 樹thụ 禍họa 因nhân 黨đảng 結kết 惡ác 本bổn 自tự 為vi 知tri 己kỷ 以dĩ 速tốc 身thân 殃ương )# 。
路lộ 坦thản 如như 平bình 掌chưởng
(# 王vương 道đạo 砥chỉ 平bình 無vô 偏thiên 無vô 黨đảng 又hựu 或hoặc 道Đạo 德đức 之chi 路lộ 坦thản 然nhiên 掌chưởng 平bình 老lão 子tử 云vân 吾ngô 道đạo 甚thậm 易dị 知tri 甚thậm 易dị 行hành 而nhi 天thiên 下hạ 莫mạc 能năng 知tri 莫mạc 能năng 行hành 故cố 云vân 大Đại 道Đạo 甚thậm 夷di 而nhi 民dân 好hảo/hiếu 徑kính )# 。
風phong 傳truyền 語ngữ 不bất 書thư
(# 易dị 云vân 君quân 子tử 居cư 其kỳ 室thất 出xuất 其kỳ 言ngôn 不bất 善thiện 則tắc 千thiên 里lý 之chi 外ngoại 違vi 之chi 而nhi 況huống 聖thánh 人nhân 明minh 達đạt 四tứ 聡# 賢hiền 於ư 正chánh 直trực 其kỳ 有hữu 流lưu 言ngôn 不bất 實thật 讒sàm 說thuyết 非phi 真chân 事sự 類loại 風phong 傳truyền 誠thành 非phi 採thải 錄lục 矣hĩ )# 。
煙yên 霄tiêu 眀# 月nguyệt 靜tĩnh
(# 白bạch 露lộ 曖# 空không 素tố 月nguyệt 流lưu 彩thải 覩đổ 澄trừng 暉huy 之chi 可khả 覽lãm 望vọng 煙yên 霄tiêu 之chi 欲dục 升thăng 天thiên 宇vũ 晏# 然nhiên 景cảnh 物vật 澄trừng 寂tịch 矣hĩ )# 。
負phụ 志chí 話thoại 清thanh 虛hư
(# 既ký 慕mộ 遂toại 古cổ 之chi 道đạo 將tương 復phục 不bất 言ngôn 之chi 化hóa 負phụ 淳thuần 素tố 篤đốc 厚hậu 之chi 志chí 者giả 話thoại 道đạo 清thanh 虛hư 棲tê 神thần 玄huyền 妙diệu 得đắc 不bất 自tự 謂vị 羲# 皇hoàng 上thượng 人nhân 也dã )# 。
東đông 布bố 行hành 春xuân 令linh
(# 東đông 君quân 布bố 令linh 真chân 宰tể 行hành 春xuân 使sử 萬vạn 彙vị 霑triêm 恩ân 百bách 蟲trùng 開khai 戶hộ 惣# 覺giác 柔nhu 風phong 蕩đãng 颺dương 和hòa 氣khí 溟minh 濛# 者giả 矣hĩ )# 。
容dung 怡di 物vật 象tượng 移di
(# 百bách 物vật 以dĩ 之chi 而nhi 受thọ 惠huệ 萬vạn 殊thù 既ký 遂toại 於ư 發phát 生sanh 和hòa 暢sướng 其kỳ 情tình 怡di 恱# 其kỳ 性tánh 咸hàm 得đắc 生sanh 植thực 之chi 便tiện 盡tận 蒙mông 雨vũ 露lộ 之chi 恩ân 也dã )# 。
萌manh 芽nha 光quang 宇vũ 宙trụ
(# 和hòa 煦hú 之chi 景cảnh 萌manh 動động 其kỳ 芽nha 幓# 舒thư 之chi 力lực 既ký 勺chước 生sanh 發phát 之chi 功công 盖# 著trước 自tự 然nhiên 物vật 象tượng 光quang 融dung )# 。
陽dương 艶diễm 發phát 寒hàn 枝chi
(# 夫phu 勾# 芒mang 為vi 神thần 太thái 皡# 為vi 帝đế 暗ám 施thí 春xuân 力lực 粧# 點điểm 園viên 林lâm 使sử 寒hàn 者giả 發phát 艶diễm 枯khô 者giả 咸hàm 滋tư 矣hĩ )# 。
雨vũ 勢thế 將tương 興hưng 作tác
(# 易dị 曰viết 雲vân 行hành 雨vũ 施thí 品phẩm 物vật 流lưu 形hình 既ký 膏cao 澤trạch 將tương 霈# 必tất 雲vân 勢thế 預dự 興hưng 咸hàm 得đắc 昭chiêu 蘇tô 盡tận 蒙mông 滋tư 潤nhuận 矣hĩ )# 。
花hoa 先tiên 暗ám 得đắc 知tri
(# 雲vân 本bổn 無vô 心tâm 花hoa 仍nhưng 有hữu 態thái 既ký 露lộ 珠châu 而nhi 徧biến 綴chuế 必tất 無vô 雨vũ 以dĩ 將tương 施thí 為vi 作tác 先tiên 容dung 暗ám 傳truyền 幽u 意ý 也dã )# 。
野dã 田điền 深thâm 谷cốc 變biến
(# 民dân 無vô 遊du 惰nọa 國quốc 致trí 有hữu 年niên 山sơn 谷cốc 之chi 間gian 盡tận 變biến 稼giá 穡# 矣hĩ )# 。
耕canh 鑿tạc 漸tiệm 忙mang 時thời
(# 雨vũ 澤trạch 及cập 時thời 種chủng 蒔thi 無vô 怠đãi 畎# 畝mẫu 者giả 勤cần 功công 於ư 畦huề 壠# 耘vân 鋤# 者giả 力lực 務vụ 於ư 東đông 皐# 咸hàm 在tại 勤cần 農nông 民dân 無vô 閑nhàn 者giả )# 。
南nam 面diện 園viên 中trung 坐tọa
(# 靈linh 囿# 春xuân 歸quy 嚮hướng 明minh 負phụ 扆# 觀quán 乎hồ 萬vạn 物vật 自tự 何hà 發phát 生sanh 得đắc 非phi 頼# 陽dương 和hòa 之chi 正chánh 令linh 耳nhĩ )# 。
天thiên 光quang 在tại 杳# 微vi
(# 當đương 其kỳ 深thâm 思tư 澄trừng 凝ngưng 冲# 襟khâm 綿miên 邈mạc 則tắc 麗lệ 天thiên 遲trì 日nhật 煥hoán 乎hồ 杳# 儼nghiễm )# 。
路lộ 前tiền 暄# 景cảnh 致trí
(# 蘭lan 徑kính 縈oanh 迃# 芳phương 林lâm 和hòa 暎ánh 盡tận 恊# 熙hi 怡di 之chi 勝thắng 賞thưởng 咸hàm 成thành 綺ỷ 靡mĩ 之chi 乹# 文văn )# 。
鸎# 弄lộng 夕tịch 陽dương 飛phi
(# 自tự 幽u 遷thiên 喬kiều 棲tê 乎hồ 上thượng 苑uyển 樂nhạo/nhạc/lạc 彼bỉ 融dung 煦hú 暝# 夕tịch 猶do 飛phi )# 。
恠# 石thạch 雲vân 根căn 重trọng/trùng
(# 雲vân 本bổn 無vô 心tâm 囙# 石thạch 發phát 彩thải 虛hư 淡đạm 稱xưng 志chí 堅kiên 之chi 質chất 幽u 奇kỳ 符phù 不bất 滯trệ 之chi 蹤tung 古cổ 詩thi 云vân 白bạch 雲vân 抱bão 幽u 石thạch )# 。
新tân 芽nha 木mộc 葉diệp 稀#
(# 新tân 芽nha 初sơ 發phát 翠thúy 葉diệp 猶do 稀# 兊# 澤trạch 之chi 力lực 潛tiềm 滋tư 真chân 宰tể 之chi 功công 可khả 紀kỷ 也dã )# 。
兒nhi 童đồng 年niên 幾kỷ 小tiểu
(# 王vương 者giả 之chi 視thị 生sanh 民dân 猶do 如như 赤xích 子tử 。 顧cố 其kỳ 黔kiềm 首thủ 悉tất 謂vị 兒nhi 童đồng )# 。
笑tiếu 看khán 戴đái 花hoa 歸quy
(# 熙hi 熙hi 生sanh 民dân 樂lạc 乎hồ 聖thánh 世thế 度độ 覆phú 之chi 功công 潛tiềm 運vận 厚hậu 載tái 之chi 德đức 密mật 施thí 笑tiếu 戴đái 林lâm 花hoa 罔võng 知tri 帝đế 力lực )# 。
寂tịch 歷lịch 深thâm 秋thu 坐tọa
(# 寂tịch 歷lịch 閑nhàn 曠khoáng 貌mạo 聖thánh 政chánh 重trọng/trùng 光quang 萬vạn 方phương 輻bức 湊thấu 域vực 中trung 大đại 定định 天thiên 下hạ 樂nhạo/nhạc/lạc 推thôi 故cố 得đắc 閑nhàn 其kỳ 情tình 曠khoáng 其kỳ 慮lự 優ưu 游du 雅nhã 道đạo 消tiêu 息tức 玄huyền 扃# 況huống 萬vạn 籟# 澄trừng 秋thu 九cửu 重trọng/trùng 待đãi 旦đán 緣duyên 情tình 之chi 妙diệu 從tùng 是thị 而nhi 興hưng )# 。
簾# 開khai 一nhất 半bán 扉#
(# 玉ngọc 戶hộ 之chi 設thiết 也dã 雖tuy 法pháp 天thiên 之chi 象tượng 以dĩ 時thời 開khai 闔hạp 而nhi 賢hiền 臣thần 夜dạ 直trực 待đãi 問vấn 皇hoàng 闈vi 故cố 從tùng 半bán 掩yểm 矣hĩ )# 。
眀# 星tinh 時thời 掩yểm 暎ánh
(# 懸huyền 象tượng 著trước 明minh 太thái 虛hư 寥liêu 廓khuếch 群quần 星tinh 拱củng 極cực 燦# 然nhiên 可khả 觀quán 時thời 或hoặc 文văn 煇huy 似tự 相tương/tướng 掩yểm 暎ánh 也dã )# 。
籠lung 月nguyệt 澹đạm 無vô 輝huy
(# 爽sảng 氣khí 肅túc 於ư 昭chiêu 回hồi 微vi 雲vân 澹đạm 於ư 河hà 漢hán 月nguyệt 色sắc 澹đạm 然nhiên 似tự 無vô 輝huy 也dã )# 。
風phong 漸tiệm 臨lâm 窗song 牖dũ
(# 穆mục 若nhược 之chi 風phong 漸tiệm 清thanh 窗song 戶hộ 當đương 是thị 時thời 也dã 。 想tưởng 楚sở 王vương 之chi 命mạng 賦phú 代đại 有hữu 羙# 才tài 念niệm 漢hán 祖tổ 之chi 高cao 歌ca 時thời 思tư 猛mãnh 士sĩ )# 。
雲vân 分phần/phân 仰ngưỡng 太thái 微vi
(# 太thái 微vi 星tinh 名danh 觀quán 象tượng 賦phú 云vân 縱túng/tung 目mục 遠viễn 覽lãm 傍bàng 極cực 四tứ 維duy 北bắc 鑑giám 辰thần 極cực 南nam 覩đổ 太thái 微vi 既ký 雲vân 開khai 而nhi 星tinh 覩đổ 也dã )# 。
幽u 清thanh 含hàm 萬vạn 象tượng
(# 眇miễu 觀quán 天thiên 宇vũ 幽u 而nhi 且thả 清thanh 所sở 以dĩ 含hàm 萬vạn 象tượng 於ư 其kỳ 間gian 也dã )# 。
南nam 遷thiên [序-予+(鴈-厂)]# 北bắc 歸quy
(# 隨tùy 陽dương 之chi [序-予+(鴈-厂)]# 南nam 遷thiên 乃nãi 自tự 北bắc 而nhi 歸quy 也dã )# 。
人nhân 本bổn 心tâm 田điền 靜tĩnh
(# 心tâm 田điền 則tắc 天thiên 真chân 之chi 性tánh 冲# 虛hư 包bao 博bác 寂tịch 兮hề 寥liêu 兮hề 雖tuy 萬vạn 化hóa 生sanh 其kỳ 中trung 。 而nhi 未vị 嘗thường 動động 擾nhiễu 故cố 謂vị 之chi 靜tĩnh )# 。
機cơ 關quan 買mãi 是thị 非phi
(# 機cơ 智trí 關quan 鍵kiện 倐thúc 爾nhĩ 潛tiềm 開khai 物vật 哉tai 是thị 非phi 莫mạc 能năng 自tự 遏át 是thị 以dĩ 君quân 子tử 慎thận 其kỳ 樞xu 機cơ 而nhi 寡quả 辭từ 矣hĩ )# 。
聦# 眀# 存tồn 莭# 操thao
(# 人nhân 之chi 聦# 明minh 者giả 必tất 能năng 遐hà 觀quán 已dĩ 往vãng 洞đỗng 達đạt 未vị 萌manh 知tri 軒hiên 冕# 之chi 儻thảng 來lai 察sát 禍họa 福phước 之chi 相tướng 倚ỷ 若nhược 不bất 存tồn 其kỳ 莭# 操thao 何hà 異dị 於ư 愚ngu 者giả 哉tai )# 。
曲khúc 直trực 自tự 相tương 依y
(# 曲khúc 直trực 之chi 徒đồ 各các 相tương 依y 附phụ 同đồng 聲thanh 相tương 應ứng 自tự 然nhiên 而nhi 然nhiên )# 。
思tư 寂tịch 知tri 玄huyền 奧áo
(# 外ngoại 絕tuyệt 所sở 思tư 內nội 思tư 所sở 照chiếu 心tâm 齊tề 萬vạn 物vật 而nhi 無vô 物vật 可khả 齊tề 道Đạo 人Nhân 重trọng/trùng 玄huyền 而nhi 無vô 玄huyền 可khả 合hợp 夫phu 如như 是thị 則tắc 玄huyền 奧áo 之chi 理lý 自tự 然nhiên 眀# 白bạch )# 。
區khu 分phần/phân 有hữu 順thuận 違vi
(# 智trí 之chi 起khởi 也dã 可khả 以dĩ 區khu 別biệt 造tạo 化hóa 決quyết 断# 興hưng 亡vong 懲# 惡ác 勸khuyến 善thiện 獻hiến 可khả 替thế 否phủ/bĩ 是thị 則tắc 斯tư 順thuận 非phi 則tắc 斯tư 違vi )# 。
精tinh 通thông 含hàm 識thức 性tánh
(# 精tinh 研nghiên 通thông 達đạt 含hàm 識thức 性tánh 者giả 則tắc 聖thánh 凡phàm 一nhất 貫quán 動động 寂tịch 兩lưỡng 亡vong 觸xúc 目mục 全toàn 真chân 生sanh 心tâm 皆giai 妄vọng )# 。
理lý 義nghĩa 愷# 然nhiên 希hy
(# 斯tư 之chi 理lý 義nghĩa 潤nhuận 奧áo 難nạn/nan 䀠# 茍# 能năng 通thông 之chi 則tắc 愷# 然nhiên 自tự 得đắc 希hy 夷di 絕tuyệt 唱xướng 永vĩnh 樂nhạo/nhạc/lạc 天thiên 和hòa )# 。
御ngự 製chế 秘bí 藏tạng 詮thuyên 懷hoài 感cảm 一nhất 百bách 韻vận 詩thi 卷quyển 。 第đệ 二nhị 十thập 五ngũ
丁đinh 未vị 歲tuế 高cao 麗lệ 國quốc 大đại 藏tạng 都đô 監giám 奉phụng
敕sắc 雕điêu 造tạo