儀Nghi 註Chú 備Bị 簡Giản
Quyển 4
明Minh 釋Thích 大Đại 惠Huệ 撰Soạn
第đệ 四tứ 卷quyển
世thế 出xuất 世thế 間gian 禪thiền
妙diệu 玄huyền 云vân 。 定định 聖thánh 行hành 者giả 。 畧lược 為vi 三tam 。 一nhất 世thế 間gian 禪thiền 。 二nhị 出xuất 世thế 禪thiền 。 三tam 上thượng 上thượng 禪thiền 。 世thế 禪thiền 復phục 二nhị 。 一nhất 根căn 本bổn 味vị 禪thiền 。 隱ẩn 沒một 。 有hữu 垢cấu 。 無vô 記ký 。 二nhị 根căn 本bổn 淨tịnh 禪thiền 。 不bất 隱ẩn 沒một 。 無vô 垢cấu 。 有hữu 記ký 。 根căn 本bổn 者giả 。 世thế 出xuất 世thế 法Pháp 。 之chi 根căn 本bổn 也dã 。 大đại 品phẩm 云vân 。 諸chư 佛Phật 成thành 道Đạo 。 轉chuyển 法Pháp 輪luân 入nhập 涅Niết 槃Bàn 悉tất 在tại 禪thiền 中trung 。 若nhược 能năng 深thâm 觀quán 根căn 本bổn 。 出xuất 生sanh 勝thắng 妙diệu 上thượng 定định 。 故cố 稱xưng 根căn 本bổn 也dã 。 隱ẩn 沒một 者giả 。 闇ám 證chứng 無vô 觀quán 慧tuệ 也dã 。 有hữu 垢cấu 者giả 。 地địa 地địa 生sanh 愛ái 味vị 也dã 。 無vô 記ký 者giả 。 境cảnh 界giới 不bất 分phân 明minh 也dã 。 此thử 有hữu 三tam 品phẩm 謂vị 禪thiền 也dã 等đẳng 也dã 空không 也dã 。 即tức 十thập 二nhị 門môn 禪thiền 也dã 。 根căn 本bổn 淨tịnh 禪thiền 不bất 隱ẩn 沒một 。 無vô 垢cấu 。 有hữu 記ký 。 與dữ 上thượng 相tương 違vi 。 此thử 又hựu 三tam 品phẩm 。 謂vị 六lục 妙diệu 門môn 。 十thập 六lục 特đặc 勝thắng 。 通thông 明minh 等đẳng 也dã 。 二nhị 出xuất 世thế 間gian 禪thiền 者giả 。 即tức 有hữu 四tứ 種chủng 。 謂vị 觀quán 練luyện 熏huân 修tu 。 觀quán 禪thiền 者giả 謂vị 九cửu 想tưởng 。 八bát 背bối/bội 捨xả 。 八bát 勝thắng 處xứ 。 十thập 一nhất 切thiết 處xứ 。 通thông 稱xưng 觀quán 禪thiền 。 練luyện 禪thiền 者giả 。 即tức 九cửu 次thứ 第đệ 定định 也dã 。 熏huân 禪thiền 者giả 。 即tức 師Sư 子Tử 奮Phấn 迅Tấn 三Tam 昧Muội 也dã 。 修tu 禪thiền 者giả 。 超siêu 越việt 三tam 昧muội 也dã 。 三tam 出xuất 世thế 間gian 上thượng 上thượng 。 禪thiền 者giả 即tức 九cửu 種chủng 大đại 禪thiền 。 一nhất 自tự 性tánh 禪thiền 。 二nhị 一nhất 切thiết 禪thiền 。 三tam 難nạn/nan 禪thiền 。 四tứ 一nhất 切thiết 門môn 禪thiền 。 五ngũ 善thiện 人nhân 禪thiền 。 六lục 一nhất 切thiết 行hành 禪thiền 。 七thất 除trừ 惱não 禪thiền 。 八bát 此thử 世thế 他tha 世thế 樂nhạo/nhạc/lạc 禪thiền 。 九cửu 清thanh 淨tịnh 禪thiền 。 如như 地địa 持trì 所sở 釋thích 。 今kim 不bất 具cụ 論luận 。
支chi 林lâm 功công 德đức
禪thiền 門môn 中trung 釋thích 支chi 名danh 者giả 。 初sơ 禪thiền 有hữu 五ngũ 支chi 。 覺giác 者giả 。 初sơ 心tâm 覺giác 悟ngộ 名danh 為vi 覺giác 。 觀quán 者giả 。 後hậu 細tế 心tâm 分phân 別biệt 名danh 為vi 觀quán 。 慶khánh 悅duyệt 之chi 心tâm 名danh 為vi 喜hỷ 。 恬điềm 澹đạm 之chi 心tâm 名danh 為vi 樂nhạo/nhạc/lạc 。 寂tịch 然nhiên 不bất 散tán 名danh 一nhất 心tâm 。 二nhị 禪thiền 有hữu 四tứ 支chi 。 一nhất 內nội 淨tịnh 支chi 者giả 。 既ký 離ly 覺giác 觀quán 。 依y 內nội 淨tịnh 心tâm 發phát 定định 。 皎hiệu 潔khiết 分phân 明minh 。 無vô 有hữu 垢cấu 穢uế 。 故cố 名danh 內nội 淨tịnh 。 二nhị 喜hỷ 支chi 者giả 。 定định 與dữ 喜hỷ 俱câu 發phát 。 行hành 者giả 深thâm 心tâm 自tự 慶khánh 於ư 內nội 心tâm 生sanh 喜hỷ 定định 等đẳng 十thập 種chủng 功công 德đức 善thiện 法Pháp 故cố 。 悅duyệt 豫dự 無vô 量lượng 。 故cố 名danh 喜hỷ 支chi 。 三tam 樂nhạo/nhạc/lạc 支chi 者giả 。 行hành 者giả 受thọ 於ư 喜hỷ 中trung 之chi 樂lạc 。 恬điềm 澹đạm 悅duyệt 怡di 。 綿miên 綿miên 美mỹ 快khoái 。 故cố 名danh 樂nhạo/nhạc/lạc 支chi 四tứ 一nhất 心tâm 支chi 者giả 。 受thọ 樂lạc 心tâm 息tức 。 既ký 不bất 緣duyên 定định 內nội 喜hỷ 樂lạc 。 復phục 不bất 緣duyên 外ngoại 念niệm 思tư 想tưởng 。 一nhất 心tâm 不bất 動động 。 故cố 名danh 一nhất 心tâm 。 三tam 禪thiền 五ngũ 支chi 。 一nhất 捨xả 支chi 者giả 得đắc 三tam 禪thiền 樂lạc 。 定định 生sanh 時thời 捨xả 喜hỷ 心tâm 不bất 悔hối 。 亦diệc 得đắc 言ngôn 捨xả 離ly 三tam 過quá 。 二nhị 念niệm 支chi 者giả 。 既ký 得đắc 三tam 禪thiền 之chi 樂lạc 。 念niệm 用dụng 三tam 法pháp 守thủ 護hộ 。 令linh 樂nhạo/nhạc/lạc 增tăng 長trưởng 。 三tam 智trí 支chi 者giả 。 善thiện 巧xảo 三tam 法pháp 離ly 三tam 過quá 。 四tứ 樂nhạo/nhạc/lạc 支chi 者giả 。 快khoái 樂lạc 。 樂nhạo/nhạc/lạc 徧biến 身thân 受thọ 。 五ngũ 一nhất 心tâm 支chi 者giả 。 受thọ 樂lạc 心tâm 息tức 一nhất 心tâm 寂tịch 定định 。 四tứ 禪thiền 四tứ 支chi 。 一nhất 不bất 苦khổ 不bất 樂lạc 。 支chi 者giả 此thử 禪thiền 初sơ 發phát 與dữ 捨xả 受thọ 俱câu 發phát 。 捨xả 受thọ 心tâm 數số 。 不bất 與dữ 苦khổ 樂lạc 相tương 應ứng 。 故cố 言ngôn 不bất 苦khổ 不bất 樂lạc 支chi 。 二nhị 捨xả 支chi 者giả 。 既ký 得đắc 不bất 苦khổ 不bất 樂lạc 定định 。 捨xả 下hạ 勝thắng 樂nhạo/nhạc/lạc 。 不bất 生sanh 厭yếm 悔hối 。
復phục 次thứ 真chân 定định 以dĩ 發phát 。 未vị 得đắc 成thành 就tựu 。 若nhược 心tâm 進tiến 勝thắng 定định 。 則tắc 便tiện 隨tùy 念niệm 動động 轉chuyển 。 不bất 名danh 無vô 動động 定định 。 是thị 故cố 定định 發phát 。 心tâm 不bất 念niệm 着trước 。 自tự 能năng 捨xả 離ly 。 故cố 名danh 捨xả 支chi 。 禪thiền 定định 分phân 明minh 。 等đẳng 智trí 照chiếu 了liễu 。 故cố 名danh 念niệm 清thanh 淨tịnh 支chi 。 定định 心tâm 寂tịch 靜tĩnh 雖tuy 對đối 眾chúng 緣duyên 。 心tâm 無vô 動động 念niệm 。 名danh 一nhất 心tâm 支chi 。 釋thích 支chi 義nghĩa 者giả 。 如như 纓anh 絡lạc 經kinh 說thuyết 。 禪thiền 名danh 支chi 林lâm 。 此thử 即tức 據cứ 總tổng 別biệt 之chi 明minh 義nghĩa 也dã 。 言ngôn 支chi 者giả 。 支chi 離ly 為vi 義nghĩa 。 如như 因nhân 樹thụ 根căn 莖hành 。 則tắc 有hữu 枝chi 條điều 。 根căn 莖hành 是thị 一nhất 。 枝chi 條điều 有hữu 異dị 。 禪thiền 中trung 支chi 義nghĩa 亦diệc 爾nhĩ 。 從tùng 一nhất 定định 心tâm 。 出xuất 生sanh 五ngũ 支chi 。 此thử 是thị 總tổng 中trung 別biệt 義nghĩa 。 所sở 言ngôn 林lâm 者giả 。 如như 林lâm 因nhân 眾chúng 多đa 樹thụ 。 得đắc 有hữu 林lâm 名danh 。 禪thiền 義nghĩa 亦diệc 爾nhĩ 。 五ngũ 支chi 和hòa 合hợp 。 總tổng 受thọ 禪thiền 林lâm 。 此thử 即tức 據cứ 別biệt 中trung 之chi 總tổng 。 故cố 知tri 若nhược 說thuyết 禪thiền 。 即tức 知tri 有hữu 五ngũ 支chi 。 如như 聞văn 林lâm 名danh 。 必tất 知tri 有hữu 樹thụ 及cập 以dĩ 枝chi 條điều 。
復phục 次thứ 有hữu 人nhân 言ngôn 。 支chi 持trì 為vi 義nghĩa 。 如như 欲dục 界giới 未vị 到đáo 地địa 中trung 。 雖tuy 有hữu 單đơn 靜tĩnh 定định 心tâm 。 未vị 有hữu 覺giác 觀quán 等đẳng 五ngũ 支chi 。 共cộng 相tương 支chi 持trì 。 則tắc 定định 心tâm 淺thiển 薄bạc 易dị 失thất 。 若nhược 得đắc 初sơ 禪thiền 。 即tức 有hữu 覺giác 觀quán 等đẳng 法pháp 。 則tắc 定định 心tâm 安an 隱ẩn 。 牢lao 固cố 難nạn/nan 壞hoại 也dã 。 廣quảng 如như 禪thiền 門môn 及cập 法Pháp 界Giới 次thứ 第đệ 。
娑Sa 婆Bà 世Thế 界Giới 主chủ 。 梵Phạm 天Thiên 王Vương 尸Thi 棄Khí 大Đại 梵Phạm
文văn 句cú 云vân 。 娑sa 婆bà 此thử 翻phiên 忍nhẫn 。 其kỳ 土độ 眾chúng 生sanh 。 安an 於ư 十thập 惡ác 。 不bất 肯khẳng 出xuất 離ly 。 故cố 稱xưng 為vi 忍nhẫn 。 悲bi 華hoa 經Kinh 云vân 。 云vân 何hà 名danh 娑sa 婆bà 。 是thị 諸chư 眾chúng 生sanh 。 忍nhẫn 受thọ 三tam 毒độc 。 及cập 諸chư 煩phiền 惱não 。 故cố 名danh 忍nhẫn 土thổ/độ 。 亦diệc 名danh 雜tạp 雜tạp 。 九cửu 道đạo 共cộng 居cư 。 梵Phạm 者giả 。 此thử 翻phiên 離ly 欲dục 。 除trừ 下hạ 地địa 繫hệ 上thượng 升thăng 色sắc 界giới 。 故cố 名danh 離ly 欲dục 。 亦diệc 稱xưng 高cao 淨tịnh 。 尸thi 棄khí 者giả 。 此thử 翻phiên 頂đảnh 髻kế 。 又hựu 外ngoại 國quốc 喚hoán 火hỏa 為vi 樹thụ 提đề 尸thi 棄khí 。 此thử 王vương 本bổn 修tu 火hỏa 光quang 定định 。 破phá 欲dục 界giới 惑hoặc 。 從tùng 德đức 立lập 名danh 。 然nhiên 經kinh 標tiêu 梵Phạm 王Vương 。 復phục 舉cử 尸thi 棄khí 。 似tự 如như 兩lưỡng 人nhân 。 依y 釋thích 論luận 正chánh 以dĩ 尸thi 棄khí 為vi 王vương 。 今kim 經kinh 舉cử 位vị 顯hiển 名danh 。 恐khủng 目mục 一nhất 人nhân 耳nhĩ 。 住trụ 禪thiền 中trung 間gian 內nội 有hữu 覺giác 觀quán 。 外ngoại 有hữu 語ngữ 言ngôn 。 得đắc 主chủ 領lãnh 為vi 王vương 。 單đơn 修tu 禪thiền 為vi 梵Phạm 民dân 。 加gia 四Tứ 無Vô 量Lượng 心Tâm 為vi 王vương 也dã 。 初sơ 禪thiền 有hữu 梵Phạm 眾chúng 。 梵Phạm 輔phụ 。 大đại 梵Phạm 。 今kim 舉cử 王vương 攝nhiếp 諸chư 也dã 。
離ly 喜hỷ 而nhi 純thuần 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ
唯duy 識thức 論luận 云vân 。 五ngũ 識thức 相tương 應ứng 適thích 悅duyệt 受thọ 。 恆hằng 名danh 為vi 樂nhạo/nhạc/lạc 。 意ý 識thức 相tương 應ứng 適thích 悅duyệt 受thọ 。 若nhược 在tại 初sơ 二nhị 禪thiền 近cận 分phần/phân 。 名danh 喜hỷ 。 二nhị 禪thiền 根căn 本bổn 。 名danh 喜hỷ 名danh 樂nhạo/nhạc/lạc 。 三tam 淨tịnh 慮lự 近cận 分phần/phân 根căn 本bổn 。 俱câu 名danh 為vi 樂nhạo/nhạc/lạc 。
無vô 想tưởng 天thiên
唯duy 識thức 云vân 。 無vô 想tưởng 天thiên 者giả 。 謂vị 修tu 彼bỉ 定định 。 厭yếm 麤thô 想tưởng 力lực 。 生sanh 彼bỉ 天thiên 中trung 違vi 不bất 恆hằng 行hành 心tâm 及cập 心tâm 所sở 。 想tưởng 滅diệt 為vi 首thủ 。 名danh 無Vô 想Tưởng 天Thiên 。 故cố 六lục 轉chuyển 識thức 於ư 彼bỉ 皆giai 斷đoạn 。 彼bỉ 天thiên 唯duy 在tại 第đệ 四tứ 靜tĩnh 慮lự 。 下hạ 想tưởng 麤thô 動động 難nan 可khả 斷đoạn 故cố 。 上thượng 無vô 無vô 想tưởng 異dị 熟thục 處xứ 故cố 。 即tức 能năng 引dẫn 發phát 無vô 想tưởng 定định 思tư 。 能năng 感cảm 彼bỉ 天thiên 異dị 熟thục 果quả 故cố 。
無vô 煩phiền 雜tạp 無vô [烈-列+執]# 惱não 等đẳng
輔phụ 行hành 云vân 。 無vô 煩phiền 之chi 始thỉ 得đắc 無vô 煩phiền 名danh 。 伏phục 煩phiền 惱não 故cố 。 名danh 為vi 無vô [烈-列+執]# 。 果quả 易dị 彰chương 故cố 。 名danh 為vi 善Thiện 現Hiện 。 見kiến 清thanh 徹triệt 故cố 。 名danh 為vi 善thiện 見kiến 。 色sắc 中trung 無vô 上thượng 。 名danh 色sắc 究cứu 竟cánh 。
四tứ 空không 定định
法Pháp 界Giới 次thứ 第đệ 云vân 。 通thông 言ngôn 空không 者giả 。 此thử 四tứ 定định 體thể 無vô 形hình 色sắc 。 故cố 名danh 為vi 空không 。 各các 依y 所sở 證chứng 之chi 境cảnh 為vi 處xứ 。 境cảnh 法pháp 持trì 心tâm 。 心tâm 無vô 分phân 散tán 。 故cố 名danh 定định 也dã 。 一nhất 空không 處xứ 定định 。 若nhược 滅diệt 三tam 種chủng 色sắc 。 緣duyên 空không 而nhi 入nhập 定định 者giả 。 名danh 空không 處xứ 定định 。 二nhị 識thức 處xứ 定định 。 若nhược 捨xả 空không 緣duyên 識thức 而nhi 入nhập 定định 者giả 。 名danh 識thức 處xứ 定định 。 三tam 無Vô 所Sở 有Hữu 處Xứ 定Định 。 若nhược 捨xả 識thức 處xứ 。 心tâm 依y 無vô 所sở 有hữu 法pháp 。 而nhi 入nhập 定định 者giả 。 名danh 無Vô 所Sở 有Hữu 處Xứ 定Định 。 四tứ 非phi 有hữu 想tưởng 非phi 無vô 想tưởng 定định 。 若nhược 捨xả 二nhị 邊biên 之chi 想tưởng 而nhi 入nhập 定định 者giả 。 名danh 非phi 有hữu 想tưởng 非phi 無vô 想tưởng 定định 。
滅diệt 三tam 種chủng 色sắc
輔phụ 行hành 云vân 。 三tam 種chủng 色sắc 者giả 。 一nhất 可khả 見kiến 有hữu 對đối 。 二nhị 不bất 可khả 見kiến 有hữu 對đối 。 三tam 不bất 可khả 見kiến 無vô 對đối 。 大đại 品phẩm 云vân 。 為vi 過quá 一nhất 切thiết 色sắc 相tướng 。 滅diệt 有hữu 對đối 色sắc 相tướng 。 不bất 念niệm 種chủng 種chủng 相tướng 。 入nhập 無vô 邊biên 空không 處xứ 。 過quá 一nhất 切thiết 色sắc 。 滅diệt 可khả 見kiến 有hữu 對đối 色sắc 。 滅diệt 有hữu 對đối 色sắc 。 滅diệt 不bất 可khả 見kiến 有hữu 對đối 色sắc 。 不bất 念niệm 種chủng 種chủng 色sắc 相tướng 。 滅diệt 不bất 可khả 見kiến 無vô 對đối 色sắc 。 一nhất 切thiết 色sắc 法pháp 。 唯duy 十thập 一nhất 種chủng 。 謂vị 五ngũ 根căn 塵trần 法pháp 入nhập 少thiểu 分phần 。 少thiểu 分phần 者giả 。 無vô 表biểu 色sắc 也dã 。 阿a 毘tỳ 曇đàm 云vân 。 一nhất 可khả 見kiến 。 謂vị 色sắc 是thị 。 二nhị 有hữu 對đối 有hữu 十thập 。 謂vị 五ngũ 根căn 塵trần 。 若nhược 云vân 不bất 可khả 見kiến 有hữu 對đối 。 應ưng 但đãn 云vân 五ngũ 根căn 四tứ 塵trần 。 三tam 不bất 可khả 見kiến 無vô 對đối 。 謂vị 法pháp 處xứ 少thiểu 分phần 。 大đại 經kinh 二nhị 十thập 一nhất 云vân 。 眼nhãn 見kiến 色sắc 壞hoại 。 名danh 為vi 過quá 色sắc 。 五ngũ 根căn 塵trần 壞hoại 。 名danh 過quá 有hữu 對đối 。 於ư 二nhị 種chủng 餘dư 及cập 無vô 教giáo 壞hoại 。 名danh 過quá 異dị 相tướng 。 此thử 之chi 三tam 色sắc 竝tịnh 在tại 色sắc 界giới 。 欲dục 入nhập 無vô 色sắc 。 故cố 滅diệt 此thử 三tam 。 今kim 此thử 應ưng 云vân 及cập 背bối/bội 捨xả 勝thắng 處xứ 一nhất 切thiết 處xứ 中trung 八bát 色sắc 等đẳng 也dã 。 若nhược 無vô 表biểu 色sắc 雖tuy 非phi 今kim 文văn 。 空không 觀quán 所sở 過quá 。 得đắc 空không 觀quán 時thời 必tất 定định 離ly 於ư 表biểu 無vô 表biểu 色sắc 。 又hựu 於ư 可khả 見kiến 有hữu 對đối 等đẳng 中trung 。 復phục 應ưng 明minh 於ư 三tam 有hữu 對đối 義nghĩa 。 非phi 今kim 正chánh 義nghĩa 。 是thị 故cố 不bất 論luận 。 滅diệt 色sắc 方phương 便tiện 。 具cụ 如như 禪thiền 門môn 。 先tiên 想tưởng 此thử 身thân 如như 甑# 如như 籠lung 如như 網võng 。 乃nãi 至chí 漸tiệm 空không 。 大đại 論luận 十thập 九cửu 云vân 。 如như 鳥điểu 在tại 瓶bình 。 瓶bình 破phá 得đắc 出xuất 。
無vô 色sắc 界giới 色sắc
玄huyền 文văn 問vấn 。 無vô 色sắc 無vô 身thân 。 云vân 何hà 具cụ 四tứ 念niệm 處xứ 。 引dẫn 毘tỳ 曇đàm 答đáp 。 無vô 色sắc 有hữu 道đạo 共cộng 戒giới 。 (# 云vân 云vân )# 。 當đương 知tri 小tiểu 乗# 明minh 義nghĩa 。 即tức 有hữu 兩lưỡng 意ý 。 大đại 經Kinh 云vân 。 無vô 色sắc 界giới 色sắc 。 非phi 諸chư 聲Thanh 聞Văn 所sở 知tri 。 若nhược 爾nhĩ 。 四tứ 念niệm 處xứ 無vô 色sắc 何hà 妨phương 。
合Hợp 經Kinh 墻Tường 壁Bích 譬Thí
文văn 句cú 釋thích 法pháp 華hoa 堂đường 閣các 等đẳng 云vân 。 堂đường 譬thí 欲dục 界giới 。 閣các 譬thí 色sắc 無vô 色sắc 界giới 。 墻tường 壁bích 譬thí 四tứ 大đại 。 頺đồi 落lạc 譬thí 減giảm 損tổn 。 傾khuynh 危nguy 譬thí 遷thiên 變biến 。 柱trụ 根căn 譬thí 命mạng 。 梁lương 棟đống 譬thí 意ý 識thức 。 妙diệu 樂lạc 釋thích 文văn 句cú 云vân 。 墻tường 壁bích 四tứ 大đại 者giả 。 應ưng 通thông 三tam 界giới 。 無vô 非phi 損tổn 減giảm 。 無vô 色sắc 雖tuy 無vô 。 四tứ 大đại 造tạo 色sắc 。 定định 果quả 所sở 為vi 皆giai 是thị 墻tường 壁bích 。 (# 云vân 云vân )# 。
色sắc 是thị 無vô 教giáo 法pháp
戒giới 疏sớ/sơ 云vân 。 戒giới 是thị 色sắc 住trụ 。 無vô 作tác 是thị 假giả 色sắc 。 亦diệc 言ngôn 無vô 教giáo 。 非phi 對đối 眼nhãn 色sắc 。 發phát 隱ẩn 云vân 。 亦diệc 言ngôn 無vô 教giáo 者giả 亦diệc 名danh 無vô 教giáo 也dã 。 非phi 對đối 眼nhãn 色sắc 者giả 。 非phi 與dữ 眼nhãn 相tương 對đối 之chi 色sắc 。 明minh 與dữ 常thường 色sắc 不bất 同đồng 。 即tức 非phi 色sắc 非phi 心tâm 也dã 。
五ngũ 衰suy 相tướng
涅Niết 槃Bàn 云vân 。 大đại 五ngũ 衰suy 者giả 。 頭đầu 上thượng 花hoa 萎nuy 。 腋dịch 下hạ 汗hãn 出xuất 。 衣y 裳thường 垢cấu 染nhiễm 。 身thân 體thể 臭xú 穢uế 。 不bất 樂nhạo 本bổn 座tòa 。 小tiểu 五ngũ 衰suy 。 衣y 服phục 絕tuyệt 香hương 。 身thân 光quang 忽hốt 滅diệt 。 浴dục 滴tích 沾triêm 身thân 。 本bổn 性tánh 囂hiêu 馳trì 。 兩lưỡng 目mục 眴thuấn/huyễn 動động 。
四tứ 空không 瘡sang 癰ung 病bệnh 箭tiễn 觀quán 等đẳng
禪thiền 門môn 云vân 。 離ly 四tứ 空không 定định 說thuyết 八bát 種chủng 觀quán 。 如như 病bệnh 。 如như 癰ung 。 如như 瘡sang 。 如như 刺thứ 。 無vô 常thường 。 苦khổ 。 空không 。 無vô 我ngã 。 前tiền 對đối 治trị 方phương 法pháp 。 便tiện 是thị 事sự 觀quán 。 後hậu 四tứ 即tức 是thị 緣duyên 諦đế 理lý 觀quán 。 此thử 八bát 觀quán 中trung 有hữu 總tổng 別biệt 。 總tổng 則tắc 用dụng 此thử 八bát 法pháp 總tổng 觀quán 空không 處xứ 定định 。 四tứ 陰ấm 和hòa 合hợp 。 故cố 有hữu 此thử 定định 。 可khả 患hoạn 無vô 實thật 。 別biệt 觀quán 者giả 用dụng 此thử 八bát 法pháp 。 前tiền 四tứ 對đối 治trị 觀quán 四tứ 陰ấm 事sự 。 病bệnh 治trị 受thọ 陰ấm 。 癰ung 治trị 想tưởng 陰ấm 瘡sang 治trị 行hành 陰ấm 。 刺thứ 治trị 識thức 陰ấm 。
復phục 次thứ 四tứ 無vô 常thường 等đẳng 。 即tức 對đối 觀quán 四tứ 陰ấm 理lý 相tương/tướng 。 無vô 常thường 觀quán 識thức 苦khổ 觀quán 受thọ 陰ấm 。 空không 觀quán 想tưởng 陰ấm 。 無vô 我ngã 觀quán 行hành 。
百bách 八bát 見kiến 等đẳng
輔phụ 行hành 引dẫn 五ngũ 十thập 校giảo 計kế 經Kinh 云vân 。 若nhược 眼nhãn 見kiến 好hảo/hiếu 色sắc 中trung 有hữu 陰ấm 有hữu 集tập 。 見kiến 惡ác 色sắc 中trung 有hữu 陰ấm 有hữu 集tập 。 見kiến 平bình 平bình 色sắc 中trung 有hữu 陰ấm 有hữu 集tập 。 乃nãi 至chí 意ý 緣duyên 。 法Pháp 亦diệc 如như 是thị 。 一nhất 根căn 有hữu 三tam 。 三tam 中trung 有hữu 六lục 。 六lục 根căn 具cụ 三tam 十thập 六lục 。 三tam 世thế 合hợp 百bách 八bát 。 歷lịch 六lục 十thập 二nhị 見kiến 。 八bát 十thập 八bát 使sử 。 各các 各các 百bách 八bát 。 當đương 知tri 舉cử 心tâm 動động 念niệm 。 浩hạo 然nhiên 無vô 際tế 。 昏hôn 而nhi 且thả 盲manh 。 都đô 無vô 見kiến 覺giác 。 止Chỉ 觀Quán 中trung 。 諸chư 菩Bồ 薩Tát 問vấn 。 云vân 何hà 百bách 八bát 。
佛Phật 言ngôn 。
有hữu 所sở 念niệm 不bất 自tự 知tri 。 心tâm 生sanh 心tâm 滅diệt 中trung 有hữu 陰ấm 有hữu 集tập 不bất 知tri 為vi 癡si 。 轉chuyển 入nhập 意ý 地địa 亦diệc 如như 是thị 。 識thức 亦diệc 如như 是thị 。 是thị 為vi 意ý 三tam 。 見kiến 好hảo/hiếu 色sắc 中trung 色sắc 惡ác 色sắc 不bất 自tự 知tri 着trước 。 不bất 自tự 知tri 滅diệt 。 有hữu 陰ấm 有hữu 集tập 。 乃nãi 至chí 觸xúc 亦diệc 如như 是thị 。 彼bỉ 經kinh 但đãn 列liệt 六lục 根căn 各các 六lục 。 雖tuy 無vô 三tam 世thế 之chi 語ngữ 而nhi 結kết 云vân 百bách 八bát 。 故cố 知tri 是thị 約ước 剎sát 那na 而nhi 為vi 三tam 世thế 也dã 。 既ký 以dĩ 心tâm 意ý 識thức 。 三tam 為vi 意ý 地địa 三tam 。 故cố 通thông 三tam 世thế 。 如như 云vân 集tập 起khởi 名danh 心tâm 。 籌trù 量lượng 名danh 意ý 。 別biệt 知tri 名danh 識thức 。 意ý 三tam 既ký 爾nhĩ 。 故cố 使sử 所sở 依y 五ngũ 根căn 亦diệc 爾nhĩ 。 三tam 世thế 三tam 箇cá 三tam 十thập 六lục 故cố 。 故cố 有hữu 百bách 八bát 。 經kinh 又hựu 問vấn 云vân 。 我ngã 設thiết 知tri 百bách 八bát 癡si 滅diệt 。 為vi 癡si 為vi 黠hiệt 。 佛Phật 言ngôn 未vị 黠hiệt 。 諸chư 菩Bồ 薩Tát 言ngôn 。 何hà 故cố 爾nhĩ 耶da 。
佛Phật 言ngôn 。
猶do 有hữu 百bách 八bát 疑nghi 乃nãi 至chí 未vị 得đắc 。 百bách 八bát 盡tận 力lực 。 以dĩ 念niệm 念niệm 中trung 不bất 離ly 六lục 根căn 剎sát 那na 三tam 世thế 。 故cố 一nhất 一nhất 見kiến 皆giai 一nhất 百bách 八bát 。 乃nãi 至chí 五ngũ 十thập 箇cá 。 百bách 八bát 煩phiền 惱não 。 故cố 彼bỉ 經Kinh 云vân 。 舉cử 心tâm 動động 念niệm 。 生sanh 死tử 無vô 盡tận 。
五ngũ 利lợi 使sử
輔phụ 行hành 云vân 。 一nhất 身thân 見kiến 使sử 。 若nhược 於ư 名danh 色sắc 陰ấm 入nhập 界giới 中trung 妄vọng 計kế 為vi 身thân 。 名danh 為vi 身thân 見kiến 。 若nhược 以dĩ 無vô 明minh 不bất 了liễu 。 則tắc 於ư 五ngũ 陰ấm 中trung 。 起khởi 二nhị 十thập 種chủng 身thân 見kiến 。 則tắc 身thân 見kiến 有hữu 二nhị 十thập 種chủng 。 見kiến 諦Đế 所sở 斷đoạn 。 一nhất 行hành 中trung 歷lịch 三tam 界giới 。 有hữu 二nhị 身thân 見kiến 也dã 。 二nhị 邊biên 見kiến 使sử 。 執chấp 邊biên 之chi 心tâm 。 名danh 為vi 邊biên 見kiến 。 若nhược 於ư 四tứ 邊biên 不bất 了liễu 。 隨tùy 見kiến 一nhất 邊biên 為vi 實thật 。 餘dư 邊biên 悉tất 為vi 妄vọng 語ngữ 。 如như 其kỳ 所sở 見kiến 。 互hỗ 執chấp 一nhất 邊biên 。 悉tất 墮đọa 邊biên 見kiến 。 歷lịch 三tam 世thế 五ngũ 陰ấm 即tức 有hữu 六lục 十thập 二nhị 見kiến 。 竝tịnh 是thị 見kiến 諦Đế 所sở 斷đoạn 。 合hợp 六lục 十thập 二nhị 見kiến 。 同đồng 是thị 一nhất 邊biên 見kiến 攝nhiếp 也dã 。 又hựu 約ước 見kiến 諦Đế 所sở 斷đoạn 。 一nhất 行hành 中trung 歷lịch 三tam 界giới 。 即tức 有hữu 三tam 邊biên 見kiến 。 三tam 邪tà 見kiến 使sử 。 邪tà 心tâm 取thủ 理lý 。 故cố 名danh 邪tà 見kiến 。 若nhược 無vô 明minh 不bất 了liễu 四Tứ 諦Đế 因nhân 果quả 。 邪tà 心tâm 推thôi 劃hoạch 謂vị 無vô 此thử 理lý 。 因nhân 斷đoạn 滅diệt 出xuất 世thế 間gian 善thiện 根căn 。 乃nãi 至chí 世thế 間gian 善thiện 根căn 。 作tác 闡xiển 提đề 行hành 。 是thị 為vi 邪tà 見kiến 。 見kiến 諦Đế 所sở 斷đoạn 。 三tam 界giới 四tứ 行hành 中trung 有hữu 十thập 二nhị 邪tà 見kiến 是thị 也dã 。 四tứ 見kiến 取thủ 使sử 。 於ư 非phi 真chân 勝thắng 法Pháp 中trung 謬mậu 見kiến 涅Niết 槃Bàn 。 生sanh 心tâm 而nhi 取thủ 。 故cố 曰viết 見kiến 取thủ 。 若nhược 行hành 道Đạo 之chi 時thời 。 雖tuy 入nhập 種chủng 種chủng 觀quán 門môn 。 而nhi 真chân 明minh 未vị 發phát 。 無vô 明minh 不bất 了liễu 。 便tiện 謬mậu 計kế 所sở 得đắc 以dĩ 為vi 真chân 為vi 勝thắng 。 生sanh 心tâm 取thủ 著trước 。 皆giai 名danh 見kiến 取thủ 也dã 。 見kiến 諦Đế 所sở 斷đoạn 。 三tam 界giới 四tứ 行hành 有hữu 十thập 二nhị 見kiến 取thủ 是thị 也dã 。 五Ngũ 戒Giới 取thủ 使sử 。 於ư 非phi 戒giới 中trung 謬mậu 。 以dĩ 為vi 戒giới 。 取thủ 以dĩ 進tiến 行hành 。 故cố 曰viết 戒giới 取thủ 。 若nhược 取thủ 鷄kê 狗cẩu 牛ngưu 戒giới 。 乃nãi 至chí 九cửu 十thập 五ngũ 種chủng 。 外ngoại 道đạo 所sở 行hành 之chi 戒giới 以dĩ 為vi 真chân 戒giới 。 皆giai 名danh 戒giới 取thủ 。 若nhược 人nhân 雖tuy 持trì 佛Phật 戒giới 。 見kiến 有hữu 戒giới 相tương/tướng 。 亦diệc 是thị 戒giới 取thủ 。 見kiến 諦Đế 所sở 斷đoạn 。 三tam 界giới 二nhị 行hành 有hữu 六lục 種chủng 戒giới 取thủ 是thị 也dã 。
五ngũ 鈍độn 使sử
輔phụ 行hành 云vân 一nhất 貪tham 欲dục 使sử 。 引dẫn 取thủ 無vô 厭yếm 。 名danh 曰viết 貪tham 欲dục 。 分phân 別biệt 其kỳ 相tương/tướng 。 具cụ 如như 貪tham 毒độc 中trung 說thuyết 。 見kiến 思tư 所sở 斷đoạn 三tam 界giới 五ngũ 行hành 中trung 十thập 五ngũ 貪tham 。 皆giai 是thị 貪tham 使sử 。 二nhị 瞋sân 恚khuể 使sử 。 忿phẫn 怒nộ 之chi 心tâm 。 名danh 之chi 曰viết 瞋sân 。 分phân 別biệt 其kỳ 相tương/tướng 。 具cụ 如như 瞋sân 毒độc 中trung 說thuyết 。 見kiến 思tư 所sở 斷đoạn 欲dục 界giới 五ngũ 行hành 中trung 五ngũ 恚khuể 。 即tức 是thị 恚khuể 使sử 也dã 。 三tam 癡si 使sử 。 迷mê 惑hoặc 不bất 了liễu 之chi 心tâm 。 名danh 為vi 無vô 明minh 。 若nhược 以dĩ 迷mê 心tâm 緣duyên 境cảnh 。 隨tùy 有hữu 所sở 起khởi 。 則tắc 念niệm 念niệm 永vĩnh 失thất 。 而nhi 不bất 知tri 慙tàm 愧quý 。 者giả 皆giai 是thị 癡si 也dã 。 見kiến 思tư 所sở 斷đoạn 三tam 界giới 五ngũ 行hành 下hạ 十thập 五ngũ 癡si 。 即tức 是thị 無vô 明minh 使sử 。 四tứ 慢mạn 使sử 。 自tự 恃thị 輕khinh 他tha 之chi 心tâm 曰viết 慢mạn 。 若nhược 自tự 恃thị 種chủng 姓tánh 。 富phú 貴quý 。 有hữu 德đức 。 才tài 能năng 。 輕khinh 蔑miệt 於ư 他tha 即tức 是thị 慢mạn 也dã 。 慢mạn 有hữu 八bát 種chủng 在tại 下hạ 別biệt 出xuất 。 乃nãi 至chí 見kiến 思tư 所sở 斷đoạn 三tam 界giới 五ngũ 行hành 下hạ 十thập 五ngũ 慢mạn 。 皆giai 是thị 慢mạn 使sử 也dã 。 五ngũ 疑nghi 使sử 。 迷mê 心tâm 乖quai 理lý 猶do 豫dự 不bất 决# 曰viết 疑nghi 。 分phân 別biệt 其kỳ 相tương/tướng 。 具cụ 如như 疑nghi 蓋cái 中trung 說thuyết 。 三tam 界giới 四tứ 行hành 十thập 二nhị 種chủng 疑nghi 。 竝tịnh 是thị 疑nghi 使sử 也dã 。
二nhị 十thập 五ngũ 冥minh 諦đế
法pháp 數số 云vân 。 冥minh 初sơ (# 世thế 間gian 本bổn )# 。 生sanh 覺giác (# 中trung 陰ấm )# 。 我ngã 心tâm (# 我ngã 慢mạn )# 。 五ngũ 塵trần (# 色sắc 聲thanh 香hương 味vị 觸xúc )# 。 五ngũ 大đại (# 地địa 水thủy 火hỏa 風phong 空không )# 。 十thập 一nhất 根căn (# 眼nhãn 耳nhĩ 鼻tị 舌thiệt 身thân 。 五ngũ 知tri 根căn 手thủ 足túc 口khẩu 大đại 小tiểu 遺di 根căn 五ngũ 業nghiệp 根căn )# 。 心tâm 平bình 等đẳng 根căn 。 神thần 我ngã (# 主chủ 諦đế 能năng 生sanh 所sở 生sanh 能năng 依y 所sở 依y )# 。
六lục 諦đế
法pháp 數số 云vân 。 一nhất 陀đà 驃phiếu 諦đế 。 此thử 云vân 主chủ 諦đế 。 五ngũ 大đại 及cập 時thời 方phương 神thần 意ý 。 此thử 主chủ 為vi 萬vạn 物vật 所sở 依y 故cố 。 二nhị 求cầu 那na 諦đế 。 此thử 云vân 依y 諦đế 。 為vi 色sắc 等đẳng 五ngũ 塵trần 依y 故cố 。 三tam 羯yết 摩ma 諦đế 。 此thử 云vân 作tác 諦đế 。 俯phủ 仰ngưỡng 屈khuất 伸thân 。 出xuất 入nhập 去khứ 來lai 等đẳng 故cố 名danh 作tác 。 四tứ 三tam 摩ma 若nhược 諦đế 。 總tổng 相tương/tướng 諦đế 。 為vi 總tổng 相tương/tướng 。 萬vạn 法pháp 如như 一nhất 有hữu 故cố 。 五ngũ 毘tỳ 尸thi 沙sa 諦đế 。 別biệt 相tướng 諦đế 。 如như 森sâm 羅la 萬vạn 象tượng 各các 各các 不bất 同đồng 故cố 。 六lục 摩ma 波ba 夜dạ 諦đế 。 為vi 五ngũ 塵trần 成thành 就tựu 不bất 相tương 妨phương 碍# 等đẳng 。
見kiến 中trung 思tư 推thôi 利lợi 思tư 背bội 上thượng 思tư
輔phụ 行hành 云vân 。 三tam 種chủng 見kiến 惑hoặc 。 一nhất 俱câu 生sanh 。 五ngũ 鈍độn 中trung 有hữu 利lợi 。 如như 蟲trùng 獸thú 凡phàm 夫phu 亦diệc 能năng 。 起khởi 我ngã 我ngã 所sở 。 即tức 是thị 利lợi 從tùng 鈍độn 背bội 上thượng 起khởi 。 故cố 屬thuộc 鈍độn 。 二nhị 推thôi 理lý 。 未vị 發phát 禪thiền 來lai 雖tuy 有hữu 世thế 智trí 推thôi 理lý 辯biện 聰thông 。 見kiến 想tưởng 猶do 弱nhược 。 所sở 有hữu 十thập 使sử 同đồng 屬thuộc 於ư 鈍độn 。 三tam 發phát 得đắc 。 從tùng 因nhân 定định 發phát 。 見kiến 心tâm 猛mãnh 盛thịnh 。 所sở 有hữu 十thập 使sử 從tùng 強cường/cưỡng 受thọ 名danh 。 皆giai 屬thuộc 於ư 利lợi 也dã 。 三tam 種chủng 思tư 惑hoặc 。 一nhất 俱câu 生sanh 。 與dữ 形hình 俱câu 生sanh 。 如như 男nam 女nữ 託thác 胎thai 。 妄vọng 於ư 父phụ 母mẫu 生sanh 愛ái 惡ác 心tâm 。 此thử 是thị 邪tà 思tư 還hoàn 歸quy 於ư 見kiến 惑hoặc 。 二nhị 依y 見kiến 。 如như 外ngoại 道đạo 依y 見kiến 而nhi 起khởi 嗔sân 。 此thử 利lợi 上thượng 鈍độn 。 名danh 背bội 上thượng 使sử 。 見kiến 諦Đế 斷đoạn 時thời 正chánh 利lợi 去khứ 。 背bối/bội 亦diệc 去khứ 。 三tam 界giới 繫hệ 即tức 三tam 界giới 九cửu 品phẩm 思tư 。 此thử 名danh 鈍độn 使sử 。 亦diệc 名danh 事sự 障chướng 。 號hiệu 正chánh 三tam 毒độc 。
十thập 纏triền
俱câu 舍xá 云vân 無vô 慚tàm 無vô 愧quý 。 睡thụy 眠miên 昏hôn 沉trầm 。 掉trạo 舉cử 。 惡ác 作tác 。 嫉tật 妬đố 慳san 悋lận 。 忿phẫn 覆phú 。
三tam 結kết
輔phụ 行hành 引dẫn 大đại 論luận 云vân 。 又hựu 或hoặc 時thời 為vi 鈍độn 。 但đãn 說thuyết 斷đoạn 三tam 。 婆bà 沙sa 云vân 。 如như 昔tích 一nhất 時thời 。 有hữu 毘tỳ 黎lê 子tử 。 佛Phật 法Pháp 出xuất 家gia 時thời 。 佛Phật 已dĩ 制chế 二nhị 百bách 五ngũ 十thập 戒giới 。 令linh 族tộc 姓tánh 子tử 。 隨tùy 所sở 樂lạc 行hành 。 彼bỉ 人nhân 聞văn 已dĩ 。 乃nãi 生sanh 憂ưu 慮lự 。 誰thùy 能năng 守thủ 護hộ 如như 是thị 諸chư 戒giới 。 便tiện 詣nghệ 佛Phật 所sở 。 頭đầu 面diện 禮lễ 佛Phật 。 白bạch 佛Phật 言ngôn 。 我ngã 不bất 堪kham 護hộ 如như 是thị 諸chư 戒giới 。
爾nhĩ 時thời 世Thế 尊Tôn 。 現hiện 親thân 善thiện 相tương/tướng 。 而nhi 不bất 訶ha 責trách 。 以dĩ 輭nhuyễn 美mỹ 語ngữ 而nhi 慰úy 喻dụ 之chi 。 善thiện 哉tai 善thiện 哉tai 。 為vi 能năng 善thiện 持trì 三tam 戒giới 不phủ 耶da 。 謂vị 戒giới 心tâm 慧tuệ 。 彼bỉ 人nhân 聞văn 已dĩ 。 即tức 大đại 歡hoan 喜hỷ 。 我ngã 能năng 善thiện 持trì 如như 是thị 三tam 戒giới 。 斷đoạn 惑hoặc 亦diệc 爾nhĩ 。 若nhược 世Thế 尊Tôn 說thuyết 斷đoạn 八bát 十thập 八bát 使sử 及cập 無vô 量lượng 苦khổ 。 名danh 須Tu 陀Đà 洹Hoàn 。 則tắc 受thọ 化hóa 者giả 。 心tâm 生sanh 憂ưu 慮lự 。 何hà 能năng 抜# 除trừ 八bát 十thập 八bát 樹thụ 。 度độ 八bát 十thập 八bát 大đại 河hà 。 竭kiệt 八bát 十thập 八bát 大đại 海hải 。 摧tồi 八bát 十thập 八bát 大đại 山sơn 。 修tu 八bát 十thập 八bát 對đối 治trị 。 若nhược 佛Phật 但đãn 說thuyết 斷đoạn 三tam 結kết 者giả 則tắc 受thọ 化hóa 者giả 生sanh 大đại 歡hoan 喜hỷ 。 言ngôn 二nhị 十thập 者giả 。 五ngũ 陰ấm 各các 四tứ 謂vị 色sắc 大đại 我ngã 小tiểu 。 我ngã 在tại 色sắc 中trung 。 我ngã 大đại 色sắc 小tiểu 色sắc 在tại 我ngã 中trung 。 即tức 色sắc 是thị 我ngã 。 離ly 色sắc 有hữu 我ngã 。 四tứ 陰ấm 亦diệc 爾nhĩ 。 故cố 此thử 二nhị 十thập 名danh 為vi 身thân 見kiến 。 八bát 十thập 八bát 使sử 具cụ 如như 前tiền 釋thích 。 釋thích 籤# 云vân 。 由do 二nhị 不bất 超siêu 欲dục 。 謂vị 貪tham 嗔sân 。 由do 三tam 復phục 還hoàn 下hạ 。 謂vị 身thân 見kiến 。 戒giới 取thủ 疑nghi 。
六Lục 度Độ 攝nhiếp 三tam 十thập 七thất
輔phụ 行hành 明minh 六Lục 度Độ 攝nhiếp 道Đạo 品Phẩm 者giả 。 擅thiện 攝nhiếp 二nhị 覺giác 謂vị 除trừ 捨xả 也dã 。 尸thi 攝nhiếp 三tam 。 謂vị 正chánh 語ngữ 業nghiệp 命mạng 。 忍nhẫn 攝nhiếp 四tứ 。 謂vị 念niệm 根căn 。 念niệm 力lực 。 念niệm 覺giác 。 正chánh 念niệm 。 進tiến 攝nhiếp 八bát 。 謂vị 四tứ 勤cần 。 進tiến 根căn 進tiến 力lực 。 進tiến 覺giác 分phần/phân 。 正chánh 精tinh 進tấn 。 禪thiền 攝nhiếp 八bát 。 謂vị 四tứ 如như 意ý 。 定định 根căn 。 定định 力lực 。 定định 覺giác 。 正chánh 定định 慧tuệ 攝nhiếp 十thập 。 謂vị 四Tứ 念Niệm 處Xứ 。 慧tuệ 根căn 。 慧tuệ 力lực 。 擇trạch 覺giác 。 喜hỷ 覺giác 。 正chánh 見kiến 。 正chánh 思tư 。 合hợp 三tam 十thập 五ngũ 。 餘dư 有hữu 二nhị 信tín 。 通thông 三tam 十thập 五ngũ 。 一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 。 信tín 為vi 本bổn 故cố 。
當đương 分phần/phân 道Đạo 品Phẩm 相tương/tướng 攝nhiếp 道Đạo 品Phẩm
止Chỉ 觀Quán 云vân 。 當đương 分phần/phân 者giả 。 未vị 必tất 具cụ 品phẩm 方phương 能năng 得đắc 道Đạo 。 三tam 四tứ 二nhị 五ngũ 單đơn 七thất 隻chỉ 八bát 。 當đương 分phân 是thị 道đạo 。 故cố 云vân 當đương 依y 念niệm 處xứ 得đắc 道Đạo 。 又hựu 云vân 是thị 道đạo 塲# 。 又hựu 云vân 是thị 摩Ma 訶Ha 衍Diên 。 念niệm 處xứ 既ký 爾nhĩ 餘dư 品phẩm 亦diệc 然nhiên 。 是thị 為vi 當đương 分phần/phân 道Đạo 品Phẩm 。 相tương/tướng 攝nhiếp 者giả 。 如như 念niệm 處xứ 一nhất 法pháp 皆giai 攝nhiếp 諸chư 品phẩm 。 引dẫn 釋thích 論luận 文văn 云vân 。 念niệm 處xứ 既ký 攝nhiếp 餘dư 品phẩm 。 餘dư 品phẩm 亦diệc 攝nhiếp 念niệm 處xứ 。 是thị 為vi 相tương/tướng 攝nhiếp 道Đạo 品Phẩm 。
道Đạo 品Phẩm 通thông 正chánh 助trợ 漏lậu 無vô 漏lậu 等đẳng
止Chỉ 觀Quán 云vân 。 問vấn 道Đạo 品Phẩm 是thị 二nhị 乗# 法pháp 。 云vân 何hà 是thị 菩Bồ 薩Tát 道Đạo 耶da 。 答đáp 。 大đại 論luận 呵ha 此thử 問vấn 。 誰thùy 作tác 是thị 語ngữ 。 三tam 藏tạng 摩ma 訶ha 衍diễn 皆giai 不bất 作tác 是thị 說thuyết 。 那na 得đắc 獨độc 云vân 是thị 小tiểu 乗# 法pháp 。 淨tịnh 名danh 云vân 。 道Đạo 品Phẩm 善Thiện 知Tri 識Thức 。 由do 是thị 成thành 正chánh 覺giác 。 道Đạo 品Phẩm 是thị 道đạo 塲# 。 亦diệc 是thị 摩Ma 訶Ha 衍Diên 。 涅Niết 槃Bàn 云vân 。 能năng 修tu 八Bát 正Chánh 道Đạo 者giả 。 即tức 見kiến 佛Phật 性tánh 。 名danh 得đắc 醍đề 醐hồ 。 大đại 集tập 云vân 三Tam 十Thập 七Thất 品Phẩm 。 是thị 菩Bồ 薩Tát 寳# 炬cự 陀đà 羅la 尼ni 。 如như 此thử 等đẳng 經Kinh 。 皆giai 明minh 道Đạo 品Phẩm 。 何hà 時thời 獨độc 是thị 小tiểu 乗# 。 又hựu 有hữu 漏lậu 道Đạo 品Phẩm 。 欲dục 界giới 二nhị 十thập 二nhị 。 未vị 到đáo 三tam 十thập 六lục 初sơ 禪thiền 三tam 十thập 七thất 。 皆giai 有hữu 漏lậu 道Đạo 品Phẩm 。 如như 乳nhũ 。 三tam 藏tạng 道Đạo 品Phẩm 如như 酪lạc 。 通thông 教giáo 道Đạo 品Phẩm 如như 生sanh 酥tô 。 別biệt 教giáo 如như 熟thục 酥tô 。 圓viên 教giáo 如như 醍đề 醐hồ 。 或hoặc 言ngôn 三Tam 十Thập 七Thất 品Phẩm 是thị 助trợ 道đạo 。 或hoặc 言ngôn 是thị 正Chánh 道Đạo 。 大đại 論luận 云vân 。 是thị 菩Bồ 薩Tát 道Đạo 。 此thử 文văn 似tự 正chánh 也dã 淨tịnh 名danh 云vân 。 道Đạo 品Phẩm 善Thiện 知Tri 識Thức 。 由do 是thị 成thành 正chánh 覺giác 。 此thử 文văn 似tự 助trợ 也dã 。 又hựu 若nhược 言ngôn 三Tam 十Thập 七Thất 品Phẩm 。 是thị 有hữu 漏lậu 者giả 。 云vân 何hà 言ngôn 七thất 覺giác 是thị 修tu 道Đạo 。 法pháp 華hoa 云vân 。 無vô 漏lậu 根Căn 力Lực 。 覺giác 道đạo 之chi 財tài 。 云vân 何hà 八bát 正chánh 在tại 七thất 覺giác 前tiền 。 此thử 應ưng 三tam 句cú 分phân 別biệt 。 一nhất 三Tam 十Thập 七Thất 品Phẩm 。 皆giai 有hữu 漏lậu 二nhị 皆giai 是thị 無vô 漏lậu 。 三tam 亦diệc 有hữu 漏lậu 亦diệc 無vô 漏lậu 。 如như 大đại 論luận 云vân 。 修tu 八Bát 正Chánh 道Đạo 。 得đắc 初sơ 善thiện 有hữu 漏lậu 五ngũ 陰ấm 。 善thiện 有hữu 漏lậu 五ngũ 陰ấm 即tức 是thị 煖Noãn 法Pháp 。 煖Noãn 法Pháp 之chi 前tiền 尚thượng 得đắc 修tu 於ư 八bát 正Chánh 道Đạo 。 云vân 何hà 修tu 邪tà 。 初sơ 從tùng 師sư 受thọ 法Pháp 。 繫hệ 心tâm 憶ức 念niệm 。 名danh 念niệm 處xứ 。 為vi 求cầu 此thử 法pháp 。 勤cần 而nhi 行hành 之chi 。 名danh 正chánh 勤cần 。 一nhất 心tâm 中trung 修tu 。 名danh 如như 意ý 足túc 。 五ngũ 善thiện 根căn 生sanh 。 名danh 根căn 。 根căn 增tăng 長trưởng 名danh 力lực 。 分phân 別biệt 道đạo 用dụng 。 名danh 七thất 覺giác 。 安an 隱ẩn 道đạo 中trung 行hành 。 名danh 八bát 正Chánh 道Đạo 。 能năng 如như 是thị 修tu 。 得đắc 善thiện 有hữu 漏lậu 五ngũ 陰ấm 。 當đương 知tri 道Đạo 品Phẩm 皆giai 是thị 有hữu 漏lậu 。 皆giai 是thị 無vô 漏lậu 者giả 。 即tức 是thị 見kiến 諦Đế 思tư 惟duy 。 所sở 行hành 道Đạo 品phẩm 。 一nhất 向hướng 是thị 無vô 漏lậu 法Pháp 華hoa 之chi 文văn 。 意ý 在tại 此thử 也dã 。 從tùng 來lai 雖tuy 言ngôn 有hữu 漏lậu 中trung 得đắc 修tu 八bát 正chánh 七thất 覺giác 等đẳng 。 未vị 有hữu 文văn 證chứng 。 而nhi 毗tỳ 婆bà 沙sa 云vân 。 若nhược 八bát 正chánh 在tại 七thất 覺giác 後hậu 。 亦diệc 得đắc 是thị 有hữu 漏lậu 。 亦diệc 得đắc 是thị 無vô 漏lậu 。
何hà 以dĩ 故cố 。 依y 八bát 正chánh 入nhập 見kiến 諦Đế 即tức 是thị 亦diệc 無vô 漏lậu 若nhược 八bát 正chánh 在tại 七thất 覺giác 前tiền 。 一nhất 向hướng 是thị 無vô 漏lậu 。 此thử 則tắc 可khả 解giải 。 引dẫn 婆bà 沙sa 文văn 證chứng 成thành 二nhị 意ý 。 又hựu 亦diệc 漏lậu 無vô 漏lậu 。 即tức 是thị 對đối 位vị 意ý 也dã 。
通thông 大đại 地địa 數số 九cửu 心tâm 數số 等đẳng
俱câu 舍xá 云vân 。 通thông 數số 者giả 謂vị 想tưởng 。 欲dục 。 觸xúc 。 慧tuệ 。 念niệm 。 思tư 。 脫thoát 。 憶ức 。 定định 。 受thọ 。 此thử 十thập 隨tùy 王vương 能năng 作tác 一nhất 切thiết 。 善thiện 惡ác 之chi 事sự 。 故cố 得đắc 名danh 為vi 通thông 大đại 地địa 數số 。 觀quán 慧tuệ 數số 即tức 煩phiền 惱não 道đạo 。 觀quán 餘dư 數số 是thị 業nghiệp 道đạo 。 言ngôn 九cửu 心tâm 數số 者giả 。 以dĩ 大đại 地địa 中trung 受thọ 在tại 觀quán 受thọ 是thị 苦khổ 攝nhiếp 故cố 。 九cửu 心tâm 數số 中trung 想tưởng 即tức 想tưởng 攝nhiếp 。 餘dư 八bát 數số 行hành 攝nhiếp 惡ác 數số 有hữu 十thập 。 恚khuể 。 恨hận 。 讒sàm 。 誑cuống 憍kiêu 。 忿phẫn 。 怒nộ 。 慳san 。 癡si 。 妬đố 。 善thiện 數sổ 十thập 。 信tín 。 進tiến 。 念niệm 定định 。 慧tuệ 。 喜hỷ 。 猗ỷ 。 捨xả 。 覺giác 。 戒giới 。
四Tứ 如Như 意Ý 足Túc
法Pháp 界Giới 次thứ 第đệ 云vân 。 通thông 言ngôn 如như 意ý 者giả 。 四tứ 念niệm 處xứ 中trung 實thật 智trí 慧tuệ 。 四tứ 正chánh 勤cần 中trung 正chánh 精tinh 進tấn 。 精tinh 進tấn 智trí 慧tuệ 增tăng 多đa 。 定định 力lực 小tiểu 弱nhược 。 得đắc 四tứ 種chủng 定định 攝nhiếp 心tâm 故cố 。 智trí 定định 力lực 等đẳng 。 所sở 願nguyện 皆giai 得đắc 。 故cố 名danh 如như 意ý 足túc 。 智trí 定định 力lực 等đẳng 能năng 斷đoạn 結kết 使sử 。 故cố 云vân 斷đoạn 行hành 成thành 就tựu 也dã 。
定định 力lực 若nhược 成thành 能năng 於ư 諸chư 禪thiền 互hỗ 無vô 妨phương 碍#
輔phụ 行hành 云vân 。 雖tuy 用dụng 欲dục 界giới 語ngữ 法pháp 。 而nhi 不bất 碍# 初sơ 禪thiền 支chi 林lâm 。 或hoặc 住trụ 初sơ 禪thiền 覺giác 觀quán 之chi 法pháp 。 而nhi 不bất 碍# 於ư 二nhị 禪thiền 內nội 淨tịnh 。 或hoặc 住trụ 二nhị 禪thiền 與dữ 喜hỷ 相tương 應ứng 而nhi 不bất 碍# 於ư 三tam 禪thiền 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 。 或hoặc 與dữ 四tứ 禪thiền 捨xả 受thọ 相tương 應ứng 而nhi 能năng 教giáo 化hóa 。 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 縱túng/tung 妨phương 四tứ 禪thiền 。 不bất 妨phương 諸chư 定định 妨phương 謂vị 妨phương 碍# 。 碍# 。 謂vị 遮già 止chỉ 。 縱túng/tung 有hữu 因nhân 緣duyên 不bất 入nhập 四tứ 禪thiền 。 不bất 妨phương 一nhất 切thiết 禪thiền 定định 自tự 在tại 。 總tổng 而nhi 言ngôn 之chi 。 祗chi 是thị 諸chư 定định 互hỗ 不bất 相tương 妨phương 。
藏tạng 別biệt 不bất 即tức 通thông 圓viên 談đàm 即tức
玄huyền 籤# 云vân 。 藏tạng 教giáo 滅diệt 色sắc 入nhập 空không 則tắc 真chân 不bất 即tức 俗tục 。 俗tục 不bất 即tức 真chân 。 故cố 云vân 不bất 即tức 。 通thông 教giáo 即tức 色sắc 是thị 空không 。 則tắc 即tức 真chân 而nhi 俗tục 。 即tức 俗tục 而nhi 真chân 。 故cố 云vân 即tức 。 別biệt 教giáo 離ly 二nhị 邊biên 以dĩ 顯hiển 中trung 。 故cố 不bất 即tức 。 圓viên 教giáo 即tức 二nhị 邊biên 以dĩ 顯hiển 中trung 。 故cố 即tức 。
四Tứ 諦Đế 分phần/phân 對đối 真chân 俗tục
釋thích 籤# 云vân 。 佛Phật 說thuyết 二nhị 諦đế 者giả 。 謂vị 世thế 諦đế 。 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 諦Đế 。 或hoặc 云vân 世thế 諦đế 。 謂vị 苦khổ 集tập 。 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 諦Đế 謂vị 道đạo 滅diệt 。 前tiền 合hợp 四tứ 為vi 二nhị 。 正chánh 用dụng 此thử 意ý 。
復phục 有hữu 說thuyết 。 世thế 諦đế 。 謂vị 苦khổ 集tập 滅diệt 。 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 。 謂vị 道Đạo 諦Đế 。 評bình 者giả 曰viết 。 四Tứ 諦Đế 亦diệc 是thị 世thế 諦đế 。 亦diệc 是thị 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 諦đế 。 如như 苦khổ 集tập 是thị 世thế 諦đế 。 苦khổ 空không 無vô 常thường 。 集tập 因nhân 緣duyên 生sanh 。 是thị 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 諦đế 。 滅diệt 是thị 世thế 諦đế 者giả 。 如như 佛Phật 說thuyết 言ngôn 。 如như 城thành 園viên 林lâm 。 是thị 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 諦đế 。 者giả 盡tận 止chỉ 妙diệu 離ly 。 道đạo 是thị 世thế 諦đế 者giả 。 佛Phật 說thuyết 道Đạo 諦Đế 。 如như 筏phiệt 如như 山sơn 如như 梯thê 如như 樓lâu 。 是thị 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 諦đế 者giả 。 道đạo 如như 跡tích 乗# 。 若nhược 四Tứ 諦Đế 盡tận 是thị 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 諦đế 。 世thế 諦đế 說thuyết 陰ấm 界giới 入nhập 。 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 諦Đế 。 亦diệc 說thuyết 陰ấm 界giới 入nhập 。 彼bỉ 小tiểu 乗# 中trung 尚thượng 開khai 四Tứ 諦Đế 為vi 世thế 諦đế 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 諦đế 。 況huống 復phục 大đại 乗# 。
儀nghi 註chú 僃# 簡giản (# 終chung )#