Bác sĩ Huỳnh Wynn Trần
Mụn Mọc Ngược
(Inversa Acne – Hidradenitis Suppurativa)
Đây là một bệnh mà nhiều bệnh nhân thường chỉ nghĩ đơn giản là có một cục mủ dưới da và sẽ lành.
Cục mủ này, theo thời gian, vẫn không lành dù đã bị nặn ra mất lần. Lý do đơn giản là phần nhiễm trùng ở sâu dưới da, “mọc ngược” thay vì mọc ra ngoài khác với mụn trứng cá. Quý vị xem hình cấu tạo của da sẽ thấy, phần bên dưới nang lông là mô mỡ, mạch máu, và dây thần kinh. Vì vậy, mụn mọc ngược sẽ gây nhiều triệu chứng hơn là mụn trứng cá.
# Triệu chứng
– Mụn mọc ngược (Inversa acne/Hidradenitis suppurativa) thường bắt đầu bằng các khối u nhỏ đau nhức (mụt nhọt) dưới có nhiều tuyến mồ hôi và dễ nhiễm trùng như vùng nách, vùng gáy sau cổ, háng, mông, dưới vú, và đôi khi dưới cổ. Mụn mọc ngược có thể là một mụn, cục, hay nhiều cục mụn và nhiều nơi trên người. Tuy rằng mụn mọc ngược nhìn sơ qua có thể giống mụn trứng cá, nhưng triệu chứng thì nặng hơn và có nhiều bệnh lý nguy hiểm hơn.
– Mụn đầu đen (blackheads) là một trong những triệu chứng hay gặp, tương tự như mụn trứng cá, nhưng đầu có thể to hơn
– Cục sưng đau nhức cỡ hạt đậu, thường là một cục mụn kéo dài hàng tuần hay nhiều tháng. Nếu không chữa trị thì sẽ mọc thêm các mụt nhọt khác. Các mụt này thường ở dưới nang tóc hay nang lông
– Khe rãnh nhiễm trùng. Theo thời gian, các mụt nhọt lành và viêm thay phiên với nhau, tạo thành các rãnh nhăn nheo dưới da.
– Mùi hôi khó chịu. Vì các mụt nhọt này mọc các nơi ẩm ướt và có nhiều mồ hôi, nơi có nhiều vi khuẩn yếm khí nên các mụt này có thể có mùi rất khó chịu. Đây cũng là điều làm các bệnh nhân đau khổ vì mụn mọc ngược.
# Nguyên nhân và các rủi ro gây mụn mọc ngược (IA/HS)
– Nguyên nhân chính xác gây ra HS thì các BS vẫn chưa tìm ra. Các nghiên cứu chỉ ra mụn mọc ngược xảy ra khi tuyến nhờn/bã của lông/tóc bị nghẽn. Điều này có thể liên quan đến hormone dư thừa, hoặc yếu tố di truyền, hoặc cơ địa có nhiều vi khuẩn dễ gây nhiễm trùng. Có nhiều nghiên cứu gần đây chỉ ra bệnh mụn mọc ngược có liên quan đến hệ miễn dịch, rằng bệnh HS là tình trạng viêm mạn tính, tăng các Interleukin IL dẫn đến FDA chấp thuận các thuốc kháng viêm đễ chữa cho HS sau này.
– Điểm quan trọng là mụn mọc ngược không phải chỉ do nhiễm trùng hay không phải do ở dơ. Rất nhiều bệnh nhân sạch sẽ vẫn có thể bị bệnh. Bệnh này không lây nhiễm.
– Thừa cân và béo phì thường là một trong những yếu tố gây rủi ro cao cho mụn mọc ngược.
– HS thường xảy ra ở phụ nữ trong tuổi 18-29 mặc dù bệnh này vẫn có thể xảy ra ở nam. Bệnh nhân bị HS ở tuổi càng trẻ thì rủi ro phát bệnh nặng hơn về sau càng nhiều
– Hút thuốc là làm tăng rủi ro mụn mọc ngược.
– Stress cũng có thể làm tăng rủi ro bệnh mụn mọc ngược, tương tự như bệnh mụn trứng cá
# Chữa trị mụn mọc ngược
– Chữa trị HS bắt đầu bằng việc chẩn đoán đúng. Chữa tri HS tuỳ vào từng bệnh nhân mà có cách chữa phù hợp. Mục tiêu là chữa hẳn vùng viêm nhiễm, giảm tái nhiễm, phục hồi thẩm mỹ vùng bị viêm, và chữa các bệnh lý rủi ro khác. Cách chữa bao gồm dùng thuốc, kem xức, và phẫu thuật.
– Giảm cân là cách chữa trị đầu tiên vì rất nhiều bệnh nhân sẽ tự giảm bệnh khi giảm cân
– Dùng thuốc xức dạng trụ sinh thường có kết quả giới hạn do mụn mọc ngược (sâu) vào trong nên thường BS sẽ kết hợp thuốc uống trụ sinh như clindamycin, rifampin and doxycycline và thuốc xức
– Thuốc giảm đau kháng viêm (như NSAID) thường được dùng kết hợp đễ chữa đau nhức và viêm mủ.
– Trong trường hợp bệnh nặng, dùng thuốc ức chế hệ miễn dịch như Humira (Adalimumab) hay Rituxan (2), là loại thuốc chữa bệnh thấp khớp, sẽ có thể giúp ích bệnh nhân
– Phẫu thuật dành cho các trường hợp HS nặng và kháng thuốc. Các lựa chọn bao gồm cắt bỏ vùng sưng, tạo dẫn lưu cho mủ chảy ra ngoài, hay tái tạo vùng da bằng phẫu thuật tạo hình
– Laser CO2 gần đây được xem là trị liệu hứa hẹn khi dùng các tia nhiệt đốt bên dưới da, giảm viêm, và giảm khuẩn.
– Isotretinoin (loại thuốc đặc tri mụn) cũng có thể dùng cho HS (3)
# Biến chứng của mụn mọc ngược
– Bệnh mụn mọc ngược không chữa sẽ dễ đến các biến chứng nguy hiểm như:
+ Nhiễm trùng một vùng hay toàn thân
+ Sẹo lồi và sẹo lõm lâu dài
+ Khoảng năng vận động tay sẽ giảm do thẹo vùng nách
+ Mất thẩm mỹ, dẫn đến thiếu tự tin, và nhiều trường hợp trầm cảm
+ Các tuyến hạch bạch huyết bị viêm sưng, nghẽn, dẫn đến sưng phù nề tay chân
# Khi nào quý vị nên gặp BS
– Nếu quý vị có mụn mọc ngược hay mụt nhọt lâu lành, quý vị cần gặp BS ngày vì chữa trị mụn mọc ngược cần chẩn đoán đúng, kịp thời, và dùng thuốc đúng. Dưới đây là các triệu chứng nguy hiểm cần gặp BS ngay
+ Đau nhức kinh khủng vùng mụt nhọt
+ Mụn mủ không lành sau vài tuần hay mụt nhọt mọc lại sau vài tuần
+ Mọc nhiều nơi trên cơ thể và thường bị tái diễn thường xuyên
+ Vùng da mụn nhọt sưng đỏ lan rộng ra
+ Mụt nhọt sưng có mùi hôi khó chịu
+ Có dấu hiệu sốt kèm theo các dấu hiệu trên
+ Sưng cánh tay hay sưng hạch bạch huyết
Sau khi khám, BS gia đình, có thể quý vị sẽ được gửi đến BS chuyên khoa da liễu để chữa mụn mọc ngược.
Tham khảo:
1. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28458570/
2. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6526329/
3. https://www.medscape.com/…/what-is-the-role-of…