Mê-Kha-La
Từ Điển Đạo Uyển
S: mekhalā; Một Du-già-ni Tất-đạt (s: yoginī siddhā) trong 84 vị Tất-đạt Ấn Ðộ, có lẽ sống trong thế kỉ thứ 9. Một gia đình nọ tại Ðê-vi Kốt-ta (devīkoṭṭa) có hai cô con gái, Mê-kha-la và Ka-na Kha-la (kanakhalā). Hai cô này sớm được gả cho hai công tử, nhưng hai ông chồng sớm chê trách hai nàng, mặc dù hai nàng không có lỗi lầm gì. Lần đó thì Ðạo sư Kan-ha-pa (s: kāṇhapa) du hoá, có bảy trăm Không hành nam (s: ḍāka), nữ thần theo hộ tống, thiên nhạc trỗi lên vang lừng, ai cũng thấy cũng nghe được. Hai nàng liền quyết đi theo để xin học hỏi. Vị Ðạo sư chấp nhận và hướng dẫn vào Kim cương Va-ra-hi (vajra-vārāhī) và dạy cho nàng cách quán tưởng. Mười hai năm liên tục, hai nàng tu tập thiền định và sau đó tìm gặp lại thầy. Vị Ðạo sư hỏi các nàng là ai và đòi phẩm vật cúng dường. Khi nghe thầy đòi cúng dường “bản thân” thì hai nàng biến lưỡi thành kiếm, tự cắt đầu dâng thầy và đọc bài kệ: Nhờ Ðạo sư khai thị, đã thực hiện thiền quán, đã phá huỷ phân biệt, giữa Niết-bàn, Sinh tử. Tri Hành đã hợp nhất, đã phá huỷ phân biệt, giữa việc Cho, việc Nhận. Không vô biên đã cùng, Tâm tỉnh giác thanh tịnh, đã phá huỷ phân biệt, giữa cái Ta và Người. Xin cúng dường vật này, dấu hiệu của Vô tâm. Vị Ðạo sư không ngờ đệ tử mình đã ngộ đạo, nhưng khuyên: Hãy nhìn Du-già-ni đạt niềm vui giải thoát! Hãy tạm quên hạnh phúc, sống phục vụ tha nhân. Căng-ha-ba đặt đầu lại trên vai họ, thân hai nàng đều nguyên vẹn như cũ. Những người chứng kiến đều rất khâm phục, gọi hai nàng là “Du-già-ni mất đầu”. Khi cả hai cúi đầu chạm chân vị Du-già sư thì họ đạt Ðại thủ ấn tất-địa. Bài ca thành đạo của Mê-kha-la (người chị) như sau: Mọi hiện tượng trong ngoài, đó chính là Tâm hiện. Thiền định không vướng mắc, tất cả đều một vị. Trong thiền định tối thượng, không chút tâm sở cầu, ta đã chứng Bất nhị, và Phật quả hoàn toàn.