Ma Ha Chỉ Quán Nghĩa Lệ Tùy Thích – Quyển 0004

摩Ma 訶Ha 止Chỉ 觀Quán 義Nghĩa 例Lệ 隨Tùy 釋Thích
Quyển 0004
宋Tống 處Xứ 元Nguyên 述Thuật

止Chỉ 觀Quán 義Nghĩa 例Lệ 隨Tùy 釋Thích 卷quyển 第đệ 四tứ

永vĩnh 嘉gia 沙Sa 門Môn 。 處xử 元nguyên 。 述thuật 。

○# 第đệ 五ngũ 心tâm 境cảnh 釋thích 疑nghi 例lệ 者giả 略lược 為vi 二nhị 十thập 番phiên

釋thích 曰viết 。 此thử 為vi 二nhị 。 初sơ 牒điệp 名danh 舉cử 數số 。 二nhị 正chánh 釋thích 二nhị 十thập 番phiên 。 初sơ 心tâm 境cảnh 釋thích 疑nghi 例lệ 者giả 。 牒điệp 名danh 也dã 。 心tâm 謂vị 能năng 觀quán 十thập 乘thừa 之chi 心tâm 。 境cảnh 謂vị 所sở 觀quán 陰ấm 等đẳng 十thập 境cảnh 。 又hựu 於ư 茲tư 十thập 境cảnh 能năng 顯hiển 三tam 諦đế 。 故cố 亦diệc 名danh 境cảnh 。 如như 此thử 心tâm 境cảnh 向hướng 有hữu 疑nghi 滯trệ 之chi 文văn 。 恐khủng 人nhân 不bất 了liễu 。 故cố 茲tư 料liệu 簡giản 以dĩ 破phá 迷mê 情tình 。 令linh 妙diệu 觀quán 可khả 修tu 。 聖thánh 位vị 可khả 獲hoạch 。 故cố 為vi 一nhất 例lệ 。 略lược 為vi 二nhị 十thập 番phiên 者giả 。 舉cử 數số 也dã 。

一nhất 問vấn 。 第đệ 一nhất 卷quyển 弘hoằng 誓thệ 中trung 云vân 對đối 法Pháp 界Giới 。 起khởi 法Pháp 界Giới 。 如như 何hà 法Pháp 界Giới 有hữu 起khởi 有hữu 對đối 。

釋thích 曰viết 。 此thử 當đương 正chánh 釋thích 二nhị 十thập 番phiên 料liệu 簡giản 為vi 二nhị 。 初sơ 問vấn 。 二nhị 答đáp 。 初sơ 問vấn 中trung 云vân 第đệ 一nhất 卷quyển 弘hoằng 誓thệ 中trung 等đẳng 者giả 。 乃nãi 指chỉ 發phát 大đại 心tâm 中trung 四Tứ 諦Đế 四tứ 弘hoằng 六lục 即tức 顯hiển 是thị 中trung 四tứ 弘hoằng 文văn 也dã 。 彼bỉ 止Chỉ 觀Quán 明minh 無vô 作tác 弘hoằng 誓thệ 四Tứ 諦Đế 之chi 體thể 只chỉ 是thị 一nhất 心tâm 三tam 諦đế 。 乃nãi 云vân 。 若nhược 得đắc 此thử 解giải 。 根căn 塵trần 一nhất 念niệm 心tâm 起khởi 。 根căn 即tức 八bát 萬vạn 四tứ 千thiên 法Pháp 藏tạng 。 塵trần 亦diệc 八bát 萬vạn 四tứ 千thiên 法Pháp 藏tạng 。 一nhất 念niệm 心tâm 起khởi 。 八bát 萬vạn 四tứ 千thiên 法Pháp 藏tạng 。 佛Phật 法Pháp 界giới (# 根căn 也dã )# 。 對đối 法Pháp 界Giới (# 塵trần 也dã )# 。 起khởi 法Pháp 界Giới (# 識thức 也dã )# 。 無vô 非phi 佛Phật 法Pháp 。 生sanh 死tử 即tức 涅Niết 槃Bàn 。 苦Khổ 諦Đế 也dã 。 煩phiền 惱não 即tức 菩Bồ 提Đề 。 集Tập 諦Đế 也dã 。 苦khổ 集tập 即tức 道đạo 滅diệt 。 道đạo 滅diệt 即tức 苦khổ 集tập 。 無vô 苦khổ 無vô 集tập 。 無vô 世thế 間gian 因nhân 果quả 。 無vô 道đạo 無vô 滅diệt 。 無vô 出xuất 世thế 間gian 因nhân 果quả 。 故cố 名danh 無vô 作tác 四Tứ 諦Đế 。 是thị 則tắc 苦Khổ 集Tập 滅Diệt 道Đạo 。 無vô 非phi 八bát 萬vạn 四tứ 千thiên 法Pháp 藏tạng 。 一nhất 一nhất 法Pháp 藏tạng 皆giai 是thị 法Pháp 界Giới 。 故cố 今kim 問vấn 云vân 。 法Pháp 界Giới 如như 何hà 有hữu 起khởi 有hữu 對đối 耶da 。 然nhiên 今kim 文văn 中trung 略lược 於ư 本bổn 文văn 。 佛Phật 法Pháp 界giới 三tam 字tự 即tức 是thị 根căn 也dã 。 根căn 有hữu 覺giác 義nghĩa 。 故cố 云vân 佛Phật 法Pháp 界giới 也dã 。 今kim 問vấn 意ý 者giả 。 法Pháp 界Giới 是thị 理lý 。 理lý 體thể 寂tịch 絕tuyệt 。 如như 何hà 理lý 體thể 有hữu 起khởi 對đối 耶da 。

答đáp 。 如như 前tiền 分phân 別biệt 其kỳ 義nghĩa 已dĩ 顯hiển 。

釋thích 曰viết 。 次thứ 答đáp 中trung 三tam 。 初sơ 指chỉ 前tiền 文văn 。 二nhị 明minh 各các 有hữu 所sở 以dĩ 。 三tam 以dĩ 六lục 即tức 結kết 成thành 。 初sơ 答đáp 云vân 如như 前tiền 分phân 別biệt 其kỳ 義nghĩa 已dĩ 顯hiển 者giả 。 此thử 指chỉ 第đệ 四tứ 例lệ 中trung 十thập 乘thừa 立lập 意ý 第đệ 二nhị 發phát 心tâm 。 四tứ 中trung 第đệ 二nhị 意ý 云vân 。 無vô 作tác 四Tứ 諦Đế 只chỉ 一nhất 念niệm 心tâm 。 又hựu 第đệ 三tam 云vân 於ư 一nhất 念niệm 心tâm 。 以dĩ 弁# 能năng 所sở 。 以dĩ 此thử 能năng 所sở 悲bi 己kỷ 悲bi 他tha 。 他tha 一nhất 念niệm 心tâm 生sanh 佛Phật 理lý 等đẳng 。 指chỉ 此thử 二nhị 文văn 。 故cố 云vân 如như 前tiền 分phân 別biệt 其kỳ 義nghĩa 已dĩ 顯hiển 。

若nhược 欲dục 更cánh 論luận 各các 有hữu 所sở 以dĩ 。 一nhất 者giả 約ước 理lý 心tâm 佛Phật 無vô 殊thù 。 雖tuy 起khởi 雖tuy 對đối 奚hề 嘗thường 非phi 理lý 。 二nhị 者giả 夫phu 念niệm 起khởi 依y 理lý 體thể 達đạt 。 若nhược 起khởi 若nhược 對đối 不bất 出xuất 法Pháp 界Giới 。 三tam 者giả 稱xưng 理lý 。 理lý 既ký 法Pháp 界Giới 。 起khởi 對đối 稱xưng 理lý 無vô 非phi 法Pháp 界Giới 。 今kim 此thử 文văn 中trung 義nghĩa 通thông 三tam 種chủng 。 意ý 在tại 前tiền 二nhị 。 故cố 云vân 起khởi 對đối 。 復phục 云vân 法Pháp 界Giới 。

釋thích 曰viết 。 此thử 當đương 第đệ 二nhị 各các 有hữu 所sở 以dĩ 。 乃nãi 是thị 細tế 論luận 法Pháp 界Giới 起khởi 對đối 之chi 道Đạo 理lý 也dã 。 釋thích 此thử 道Đạo 理lý 有hữu 於ư 三tam 種chủng 。 一nhất 者giả 約ước 理lý 以dĩ 明minh 法Pháp 界Giới 有hữu 起khởi 有hữu 對đối 。 乃nãi 約ước 理lý 性tánh 心tâm 佛Phật 無vô 殊thù 。 雖tuy 若nhược 起khởi 若nhược 對đối 。 何hà 嘗thường 非phi 法Pháp 界Giới 理lý 耶da 。 如như 水thủy 為vi 波ba 。 波ba 體thể 何hà 嘗thường 離ly 於ư 水thủy 濕thấp 性tánh 耶da 。 二nhị 者giả 約ước 修tu 門môn 辨biện 法Pháp 界Giới 起khởi 對đối 。 夫phu 一nhất 念niệm 心tâm 起khởi 必tất 依y 理lý 。 一nhất 念niệm 心tâm 起khởi 。 末mạt 也dã 。 依y 法Pháp 界Giới 理lý 。 本bổn 也dã 。 依y 理lý 體thể 達đạt 起khởi 之chi 與dữ 對đối 無vô 非phi 法Pháp 界Giới 。 此thử 乃nãi 全toàn 性tánh 起khởi 修tu 修tu 即tức 性tánh 也dã 。 三tam 者giả 約ước 證chứng 以dĩ 辨biện 法Pháp 界Giới 若nhược 起khởi 若nhược 對đối 。 由do 前tiền 二nhị 文văn 成thành 今kim 第đệ 三tam 。 應ưng 了liễu 第đệ 二nhị 由do 修tu 照chiếu 性tánh 。 應ưng 了liễu 初sơ 文văn 由do 性tánh 發phát 修tu 。 修tu 從tùng 性tánh 成thành 成thành 今kim 法Pháp 界Giới 。 故cố 云vân 稱xưng 理lý 。 既ký 稱xưng 理lý 。 若nhược 起khởi 若nhược 對đối 無vô 非phi 法Pháp 界Giới 。 今kim 此thử 文văn 中trung 義nghĩa 通thông 三tam 種chủng 意ý 在tại 前tiền 二nhị 者giả 。 今kim 此thử 之chi 言ngôn 。 乃nãi 是thị 在tại 於ư 第đệ 一nhất 卷quyển 弘hoằng 誓thệ 中trung 對đối 法Pháp 界Giới 起khởi 法Pháp 界Giới 之chi 文văn 也dã 。 是thị 知tri 此thử 文văn 義nghĩa 通thông 三tam 種chủng 意ý 乃nãi 只chỉ 在tại 前tiền 二nhị 故cố 也dã 。 初sơ 是thị 理lý 本bổn 。 次thứ 是thị 起khởi 修tu 。 止Chỉ 觀Quán 一nhất 部bộ 正chánh 在tại 於ư 此thử 。 初sơ 住trụ 已dĩ 去khứ 非phi 此thử 所sở 論luận 。 言ngôn 故cố 云vân 起khởi 對đối 復phục 云vân 法Pháp 界Giới 者giả 。 由do 理lý 性tánh 。 然nhiên 依y 理lý 行hàng 行hàng 即tức 是thị 體thể 。 達đạt 起khởi 對đối 之chi 妄vọng 。 成thành 法Pháp 界Giới 理lý 。 故cố 云vân 意ý 在tại 前tiền 二nhị 也dã 。

此thử 三tam 即tức 是thị 六lục 即tức 意ý 也dã 。 初sơ 是thị 理lý 即tức 。 次thứ 是thị 名danh 字tự 。 觀quán 行hành 。 相tương 似tự 三tam 即tức 。 三tam 是thị 分phần/phân 真chân 。 究cứu 竟cánh 二nhị 即tức 。

釋thích 曰viết 。 此thử 當đương 第đệ 三tam 六lục 即tức 結kết 成thành 三tam 義nghĩa 。 在tại 文văn 可khả 見kiến 不bất 復phục 云vân 也dã 。

二nhị 問vấn 。 十thập 界giới 四tứ 運vận 正chánh 起khởi 其kỳ 相tương/tướng 易dị 知tri 。 已dĩ 起khởi 未vị 起khởi 如như 何hà 觀quán 察sát 。

釋thích 曰viết 。 修tu 大đại 行hành 中trung 第đệ 四tứ 三tam 昧muội 文văn 有hữu 四tứ 科khoa 。 一nhất 依y 諸chư 經kinh 。 二nhị 依y 諸chư 善thiện 。 三tam 依y 諸chư 惡ác 。 四tứ 依y 諸chư 無vô 記ký 。 此thử 之chi 四tứ 科khoa 。 初sơ 依y 諸chư 經kinh 如như 常thường 坐tọa 等đẳng 三tam 種chủng 三tam 昧muội 。 或hoặc 唯duy 觀quán 理lý 。 而nhi 云vân 或hoặc 者giả 。 以dĩ 第đệ 四tứ 三tam 昧muội 中trung 行hành 分phần/phân 二nhị 途đồ 。 三tam 科khoa 觀quán 事sự 。 一nhất 科khoa 觀quán 理lý 。 故cố 云vân 或hoặc 也dã 。 故cố 輔phụ 行hành 釋thích 四tứ 三tam 昧muội 竟cánh 乃nãi 總tổng 結kết 云vân 。 又hựu 觀quán 四tứ 運vận 者giả 。 是thị 隨tùy 自tự 意ý 中trung 從tùng 末mạt 從tùng 事sự 而nhi 修tu 觀quán 法pháp 。 反phản 顯hiển 依y 經kinh 一nhất 科khoa 從tùng 本bổn 從tùng 理lý 。 如như 當đương 坐tọa 等đẳng 唯duy 觀quán 於ư 理lý 。 應ưng 知tri 隨tùy 自tự 意ý 一nhất 三tam 昧muội 中trung 而nhi 有hữu 二nhị 途đồ 。 故cố 云vân 或hoặc 也dã 。 世thế 有hữu 浮phù 薄bạc 之chi 徒đồ 。 學học 不bất 究cứu 理lý 。 師sư 非phi 良lương 匠tượng 。 以dĩ 見kiến 文văn 中trung 有hữu 或hoặc 唯duy 觀quán 理lý 之chi 言ngôn 。 又hựu 見kiến 事sự 理lý 二nhị 途đồ 一nhất 不bất 可khả 廢phế 之chi 說thuyết 。 便tiện 謂vị 四tứ 種chủng 三tam 昧muội 皆giai 修tu 事sự 理lý 二nhị 觀quán 。 今kim 試thí 問vấn 之chi 。 若nhược 上thượng 三tam 三tam 昧muội 修tu 事sự 觀quán 者giả 。 為vi 指chỉ 何hà 文văn 。 莫mạc 謂vị 三tam 道đạo 及cập 佛Phật 相tướng 好hảo 誦tụng 經Kinh 持trì 咒chú 等đẳng 為vi 事sự 觀quán 耶da 。 果quả 然nhiên 者giả 。 極cực 為vi 謬mậu 說thuyết 。 昔tích 昭chiêu 師sư 嘗thường 謂vị 事sự 理lý 二nhị 觀quán 必tất 須tu 雙song 修tu 方phương 為vi 得đắc 旨chỉ 。 法pháp 智trí 斥xích 云vân 。 豈khởi 令linh 九cửu 旬tuần 端đoan 坐tọa 之chi 徒đồ 皆giai 須tu 縱túng/tung 任nhậm 三tam 性tánh 耶da 。 豈khởi 令linh 公công 私tư 忩# 遽cự 之chi 人nhân 皆giai 須tu 九cửu 旬tuần 端đoan 坐tọa 耶da 。 嗚ô 呼hô 。 荊kinh 谿khê 滅diệt 後hậu 間gian 生sanh 法pháp 智trí 。 垂thùy 軌quỹ 在tại 茲tư 。 不bất 信tín 法pháp 智trí 。 誰thùy 可khả 信tín 耶da 。 今kim 謂vị 依y 諸chư 善thiện 惡ác 皆giai 。 須tu 四tứ 運vận 四tứ 句cú 推thôi 撿kiểm 。 依y 諸chư 無vô 記ký 。 但đãn 約ước 記ký 與dữ 無vô 記ký 四tứ 句cú 推thôi 撿kiểm 。 依y 經kinh 一nhất 科khoa 非phi 用dụng 四tứ 運vận 。 實thật 乃nãi 同đồng 上thượng 三tam 種chủng 三tam 昧muội 觀quán 門môn 。 繩thằng 墨mặc 不bất 可khả 易dị 也dã 。 今kim 文văn 問vấn 意ý 者giả 。 十thập 界giới 四tứ 運vận 正chánh 起khởi 一nhất 運vận 心tâm 相tương/tướng 易dị 見kiến 。 已dĩ 起khởi 未vị 起khởi 心tâm 相tương/tướng 難nan 見kiến 。 如như 何hà 觀quán 察sát 耶da 。

答đáp 。 起khởi 已dĩ 未vị 起khởi 雖tuy 即tức 不bất 專chuyên 的đích 在tại 一nhất 境cảnh 。 然nhiên 須tu 形hình 於ư 正chánh 起khởi 之chi 心tâm 。 則tắc 知tri 已dĩ 起khởi 為vi 屬thuộc 何hà 界giới 。 望vọng 前tiền 為vi 已dĩ 。 望vọng 後hậu 為vi 未vị 。 是thị 故cố 已dĩ 未vị 望vọng 於ư 欲dục 正chánh 而nhi 得đắc 修tu 觀quán 。

釋thích 曰viết 。 運vận 者giả 載tái 也dã 轉chuyển 也dã 。 從tùng 未vị 至chí 欲dục 。 從tùng 欲dục 至chí 正chánh 。 從tùng 正chánh 至chí 已dĩ 。 故cố 云vân 運vận 也dã 。 浩hạo 浩hạo 羣quần 生sanh 含hàm 齒xỉ 而nhi 已dĩ 。 孰thục 有hữu 能năng 知tri 此thử 四tứ 運vận 載tái 。 生sanh 死tử 曠khoáng 野dã 。 無vô 歸quy 依y 處xứ 。 今kim 明minh 修tu 習tập 事sự 觀quán 行hành 人nhân 先tiên 識thức 四tứ 運vận 。 前tiền 心tâm 後hậu 心tâm 心tâm 心tâm 明minh 了liễu 為vi 所sở 推thôi 境cảnh 。 於ư 此thử 四tứ 中trung 。 正chánh 起khởi 之chi 運vận 心tâm 相tương/tướng 易dị 見kiến 。 可khả 用dụng 四tứ 句cú 而nhi 推thôi 撿kiểm 之chi 。 起khởi 已dĩ 未vị 起khởi 心tâm 相tương/tướng 不bất 顯hiển 。 如như 何hà 用dụng 觀quán 耶da 。 故cố 今kim 答đáp 云vân 。 起khởi 已dĩ 未vị 起khởi 雖tuy 即tức 不bất 專chuyên 的đích 在tại 一nhất 境cảnh 者giả 。 良lương 以dĩ 縱túng/tung 任nhậm 善thiện 惡ác 起khởi 心tâm 該cai 乎hồ 十thập 界giới 。 故cố 云vân 不bất 專chuyên 的đích 在tại 一nhất 境cảnh 。 然nhiên 須tu 形hình 於ư 正chánh 起khởi 之chi 心tâm 則tắc 知tri 已dĩ 起khởi 為vi 屬thuộc 何hà 界giới 等đẳng 者giả 。 且thả 如như 起khởi 貪tham 欲dục 心tâm 。 正chánh 對đối 欲dục 境cảnh 。 欲dục 心tâm 熾sí 盛thịnh 。 是thị 為vi 正chánh 起khởi 。 欲dục 心tâm 若nhược 息tức 。 欲dục 境cảnh 已dĩ 謝tạ 。 名danh 之chi 為vi 已dĩ 。 正chánh 起khởi 欲dục 心tâm 當đương 畜súc 生sanh 界giới 。 此thử 心tâm 雖tuy 息tức 。 以dĩ 此thử 息tức 心tâm 名danh 之chi 為vi 已dĩ 。 此thử 已dĩ 望vọng 正chánh 亦diệc 畜súc 生sanh 界giới 。 故cố 可khả 用dụng 觀quán 以dĩ 此thử 息tức 心tâm 。 望vọng 前tiền 為vi 已dĩ 既ký 可khả 修tu 觀quán 。 以dĩ 此thử 息tức 心tâm 若nhược 望vọng 於ư 後hậu 名danh 未vị 起khởi 心tâm 。 亦diệc 且thả 屬thuộc 於ư 畜súc 生sanh 界giới 心tâm 。 故cố 可khả 修tu 觀quán 。 是thị 故cố 已dĩ 未vị 望vọng 於ư 欲dục 正chánh 而nhi 得đắc 修tu 觀quán 。 故cố 應ưng 了liễu 知tri 正chánh 起khởi 之chi 心tâm 由do 欲dục 起khởi 心tâm 。 欲dục 起khởi 心tâm 者giả 。 且thả 如như 初sơ 對đối 欲dục 境cảnh 心tâm 識thức 微vi 動động 名danh 為vi 欲dục 起khởi 。 引dẫn 起khởi 漸tiệm 盛thịnh 名danh 之chi 為vi 正chánh 。 故cố 知tri 已dĩ 未vị 之chi 心tâm 尚thượng 可khả 修tu 觀quán 。 欲dục 起khởi 之chi 心tâm 可khả 修tu 必tất 爾nhĩ 。 此thử 且thả 舉cử 於ư 貪tham 欲dục 之chi 心tâm 。 屬thuộc 畜súc 生sanh 界giới 大đại 略lược 如như 此thử 。 下hạ 至chí 起khởi 於ư 地địa 獄ngục 界giới 心tâm 。 四tứ 運vận 用dụng 觀quán 。 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 乃nãi 至chí 起khởi 於ư 佛Phật 法Pháp 界giới 心tâm 。 四tứ 運vận 推thôi 撿kiểm 準chuẩn 說thuyết 可khả 知tri 。 是thị 則tắc 一nhất 切thiết 四tứ 運vận 皆giai 可khả 修tu 於ư 唯duy 識thức 事sự 觀quán 也dã 。

三tam 問vấn 。 起khởi 已dĩ 望vọng 前tiền 心tâm 相tương/tướng 可khả 識thức 。 未vị 起khởi 望vọng 後hậu 有hữu 後hậu 可khả 望vọng 則tắc 名danh 欲dục 起khởi 。 何hà 名danh 未vị 起khởi 。

釋thích 曰viết 。 此thử 問vấn 由do 於ư 上thượng 答đáp 文văn 中trung 用dụng 已dĩ 未vị 心tâm 望vọng 於ư 欲dục 正chánh 而nhi 得đắc 修tu 觀quán 。 以dĩ 成thành 難nạn/nan 勢thế 。 即tức 是thị 用dụng 未vị 起khởi 心tâm 與dữ 欲dục 起khởi 心tâm 而nhi 為vi 對đối 簡giản 。 未vị 起khởi 之chi 心tâm 有hữu 後hậu 可khả 望vọng 。 既ký 望vọng 於ư 後hậu 但đãn 名danh 為vi 欲dục 。 何hà 名danh 未vị 起khởi 耶da 。

答đáp 。 對đối 於ư 後hậu 境cảnh 知tri 心tâm 未vị 起khởi 名danh 為vi 未vị 起khởi 。 心tâm 相tương/tướng 欲dục 生sanh 即tức 是thị 欲dục 起khởi 。 是thị 故cố 二nhị 心tâm 心tâm 相tương/tướng 全toàn 別biệt 。

釋thích 曰viết 。 答đáp 文văn 有hữu 四tứ 。 一nhất 正chánh 答đáp 欲dục 未vị 。 二nhị 觀quán 此thử 下hạ 。 託thác 運vận 用dụng 觀quán 。 三tam 是thị 故cố 下hạ 。 與dữ 他tha 辨biện 異dị 。 四tứ 故cố 借tá 下hạ 。 借tá 喻dụ 以dĩ 曉hiểu 觀quán 法Pháp 界Giới 用dụng 。 初sơ 正chánh 答đáp 未vị 欲dục 二nhị 運vận 心tâm 者giả 。 對đối 於ư 後hậu 境cảnh 心tâm 未vị 動động 故cố 。 名danh 為vi 未vị 起khởi 。 對đối 於ư 後hậu 境cảnh 心tâm 微vi 動động 故cố 。 名danh 為vi 欲dục 起khởi 。 此thử 二nhị 運vận 心tâm 區khu 矣hĩ 別biệt 矣hĩ 。 何hà 所sở 疑nghi 耶da 。

觀quán 此thử 一nhất 運vận 即tức 具cụ 十thập 界giới 百bách 界giới 千thiên 如như 。 即tức 空không 即tức 中trung 。 故cố 知tri 雖tuy 觀quán 十thập 界giới 四tứ 運vận 。 亡vong 界giới 亡vong 運vận 。 唯duy 觀quán 三tam 千thiên 即tức 空không 即tức 中trung 。 無vô 三tam 名danh 字tự 。 能năng 所sở 泯mẫn 合hợp 。

釋thích 曰viết 。 上thượng 二nhị 問vấn 答đáp 委ủy 辨biện 四tứ 運vận 。 各các 有hữu 相tướng 狀trạng 不bất 相tương 混hỗn 濫lạm 。 既ký 識thức 此thử 已dĩ 妙diệu 觀quán 有hữu 託thác 。 是thị 故cố 觀quán 此thử 一nhất 運vận 即tức 具cụ 十thập 界giới 。 界giới 界giới 互hỗ 具cụ 即tức 成thành 百bách 界giới 。 界giới 界giới 各các 有hữu 四tứ 運vận 成thành 四tứ 百bách 運vận 界giới 。 成thành 百bách 界giới 則tắc 亡vong 界giới 。 運vận 成thành 四tứ 百bách 則tắc 亡vong 運vận 。 三tam 千thiên 妙diệu 體thể 堂đường 堂đường 顯hiển 現hiện 。 故cố 云vân 惟duy 觀quán 三tam 千thiên 即tức 空không 即tức 中trung 。 亡vong 界giới 亡vong 運vận 。 而nhi 但đãn 云vân 即tức 空không 即tức 中trung 者giả 。 且thả 似tự 三tam 千thiên 而nhi 為vi 妙diệu 假giả 。 相tương 對đối 以dĩ 成thành 相tương/tướng 融dung 三tam 諦đế 。 實thật 而nhi 言ngôn 之chi 。 三tam 千thiên 已dĩ 是thị 即tức 空không 假giả 中trung 。 今kim 文văn 寄ký 分phân 別biệt 說thuyết 。 且thả 以dĩ 三tam 千thiên 為vi 妙diệu 假giả 耳nhĩ 。 餘dư 文văn 有hữu 云vân 三tam 千thiên 世thế 間gian 即tức 空không 假giả 中trung 者giả 。 法pháp 智trí 云vân 。 乃nãi 是thị 殷ân 勤cần 丁đinh 寧ninh 之chi 辭từ 也dã 。 恐khủng 人nhân 不bất 識thức 即tức 空không 假giả 中trung 。 乃nãi 即tức 示thị 云vân 三tam 千thiên 世thế 間gian 即tức 空không 假giả 中trung 。 即tức 者giả 是thị 也dã 。 何hà 者giả 。 亦diệc 輔phụ 行hành 云vân 。 只chỉ 此thử 三tam 千thiên 非phi 法pháp 性tánh 無vô 明minh 自tự 他tha 共cộng 離ly 而nhi 造tạo 。 故cố 空không 。 只chỉ 此thử 三tam 千thiên 相tương/tướng 相tương/tướng 不bất 濫lạm 。 故cố 假giả 。 只chỉ 此thử 三tam 千thiên 遮già 照chiếu 不bất 偏thiên 。 故cố 中trung 。 又hựu 云vân 三tam 千thiên 即tức 空không 性tánh 了liễu 因nhân 。 三tam 千thiên 即tức 假giả 性tánh 緣duyên 因nhân 。 三tam 千thiên 即tức 中trung 性tánh 正chánh 因nhân 。 何hà 必tất 三tam 千thiên 定định 在tại 假giả 耶da 。 纂toản 者giả 解giải 此thử 。 廣quảng 引dẫn 諸chư 文văn 。 專chuyên 執chấp 三tam 千thiên 定định 在tại 於ư 假giả 。 而nhi 出xuất 惡ác 言ngôn 毀hủy 斥xích 法pháp 智trí 。 嗟ta 呼hô 淺thiển 學học 心tâm 不bất 根căn 道đạo 。 引dẫn 文văn 消tiêu 文văn 不bất 知tri 文văn 意ý 。 現hiện 生sanh 謗báng 法pháp 遭tao 惡ác 病bệnh 死tử 。 果quả 報báo 必tất 定định 應ưng 墜trụy 惡ác 道đạo 。 可khả 悲bi 可khả 悲bi 。 又hựu 文văn 中trung 云vân 。 觀quán 此thử 一nhất 運vận 者giả 有hữu 二nhị 義nghĩa 焉yên 。 一nhất 者giả 從tùng 上thượng 文văn 勢thế 當đương 其kỳ 料liệu 簡giản 。 未vị 起khởi 運vận 後hậu 即tức 云vân 觀quán 此thử 一nhất 運vận 。 似tự 觀quán 未vị 起khởi 運vận 也dã 。 二nhị 者giả 上thượng 文văn 既ký 其kỳ 具cụ 簡giản 四tứ 運vận 。 則tắc 知tri 趣thú 舉cử 十thập 界giới 四tứ 運vận 之chi 中trung 。 隨tùy 起khởi 何hà 界giới 何hà 運vận 皆giai 可khả 用dụng 觀quán 。 故cố 云vân 觀quán 此thử 一nhất 運vận 等đẳng 。 纂toản 者giả 定định 云vân 觀quán 未vị 起khởi 運vận 者giả 。 得đắc 少thiểu 失thất 多đa 矣hĩ 。 言ngôn 無vô 三tam 名danh 字tự 者giả 。 空không 即tức 假giả 中trung 故cố 亡vong 空không 名danh 字tự 。 假giả 即tức 空không 中trung 故cố 亡vong 假giả 名danh 字tự 。 中trung 即tức 空không 假giả 故cố 亡vong 中trung 名danh 字tự 。 又hựu 空không 假giả 中trung 者giả 。 乃nãi 法pháp 性tánh 上thượng 之chi 強cường/cưỡng 名danh 耳nhĩ 。 從tùng 假giả 而nhi 言ngôn 三tam 皆giai 假giả 立lập 。 從tùng 空không 而nhi 言ngôn 三tam 皆giai 蕩đãng 相tương/tướng 。 從tùng 中trung 而nhi 言ngôn 三tam 皆giai 不bất 偏thiên 。 由do 此thử 而nhi 知tri 。 豈khởi 特đặc 三tam 千thiên 定định 屬thuộc 有hữu 相tương/tướng 。 空không 。 中trung 二nhị 法pháp 定định 無vô 相tướng 耶da 。

是thị 故cố 不bất 同đồng 。 賴lại 緣duyên 之chi 假giả 。 無vô 自tự 性tánh 空không 。 空không 假giả 不bất 二nhị 名danh 之chi 為vi 中trung 。

釋thích 曰viết 。 此thử 當đương 第đệ 三tam 與dữ 他tha 辨biện 異dị 三tam 諦đế 三tam 觀quán 之chi 相tướng 也dã 。 何hà 者giả 。 當đương 荊kinh 谿khê 時thời 。 他tha 宗tông 亦diệc 有hữu 明minh 三tam 觀quán 者giả 。 而nhi 乃nãi 但đãn 云vân 。 觀quán 柱trụ 緣duyên 生sanh 。 緣duyên 生sanh 即tức 空không 。 空không 假giả 不bất 二nhị 。 名danh 為vi 三tam 觀quán 。 言ngôn 觀quán 柱trụ 者giả 。 指chỉ 說thuyết 法Pháp 處xứ 目mục 前tiền 現hiện 境cảnh 也dã 。 意ý 謂vị 此thử 柱trụ 賴lại 於ư 四tứ 大đại 四tứ 微vi 因nhân 緣duyên 和hòa 合hợp 。 而nhi 得đắc 成thành 立lập 。 故cố 云vân 觀quán 柱trụ 緣duyên 生sanh 。 而nhi 此thử 緣duyên 生sanh 其kỳ 體thể 不bất 實thật 而nhi 無vô 自tự 性tánh 。 故cố 云vân 即tức 空không 。 空không 即tức 是thị 假giả 。 假giả 即tức 是thị 空không 。 故cố 云vân 不bất 二nhị 。 不bất 二nhị 即tức 中trung 。 至chí 中trung 觀quán 時thời 無vô 有hữu 前tiền 二nhị 并tinh 前tiền 兼kiêm 舉cử 。 故cố 云vân 三tam 觀quán 。 今kim 明minh 第đệ 四tứ 三tam 味vị 觀quán 於ư 四tứ 運vận 。 於ư 一nhất 運vận 中trung 體thể 達đạt 三tam 千thiên 不bất 思tư 議nghị 假giả 。 故cố 不bất 同đồng 賴lại 緣duyên 假giả 也dã 。 今kim 觀quán 三tam 千thiên 相tương/tướng 相tương/tướng 無vô 相tướng 。 即tức 是thị 妙diệu 空không 。 故cố 不bất 同đồng 他tha 無vô 自tự 性tánh 空không 也dã 。 今kim 觀quán 三tam 千thiên 一nhất 一nhất 絕tuyệt 待đãi 。 故cố 不bất 同đồng 他tha 空không 假giả 不bất 二nhị 名danh 之chi 為vi 中trung 。 故cố 知tri 他tha 宗tông 觀quán 柱trụ 緣duyên 生sanh 明minh 於ư 三tam 觀quán 。 尚thượng 未vị 逮đãi 於ư 今kim 家gia 通thông 教giáo 。 況huống 圓viên 頓đốn 乎hồ 。

故cố 借tá 喻dụ 云vân 。 諸chư 色sắc 心tâm 現hiện 時thời 。 如như 金kim 銀ngân 隱ẩn 起khởi 。 金kim 處xứ 異dị 名danh 生sanh 。 與dữ 金kim 無vô 前tiền 後hậu 。 亦diệc 如như 官quan 路lộ 土thổ/độ 。 私tư 人nhân 掘quật 為vi 像tượng 。 智trí 者giả 知tri 路lộ 土thổ/độ 。 凡phàm 愚ngu 謂vị 像tượng 生sanh 。 後hậu 時thời 官quan 欲dục 行hành 。 還hoàn 將tương 像tượng 填điền 路lộ 。 像tượng 本bổn 不bất 生sanh 滅diệt 。 路lộ 亦diệc 無vô 新tân 故cố 。

釋thích 曰viết 。 此thử 當đương 第đệ 四tứ 借tá 喻dụ 以dĩ 曉hiểu 修tu 事sự 觀quán 人nhân 觀quán 法Pháp 界Giới 用dụng 也dã 。 諸chư 色sắc 心tâm 現hiện 時thời 者giả 。 十thập 界giới 四tứ 運vận 色sắc 心tâm 起khởi 也dã 。 如như 金kim 銀ngân 隱ẩn 起khởi 者giả 。 譬thí 十thập 界giới 四tứ 運vận 全toàn 體thể 而nhi 起khởi 也dã 。 自tự 內nội 而nhi 生sanh 故cố 云vân 隱ẩn 起khởi 。 如như 云vân 隱ẩn 然nhiên 而nhi 起khởi 之chi 謂vị 也dã 。 金kim 銀ngân 既ký 其kỳ 隱ẩn 起khởi 。 為vi 瓶bình 盆bồn 為vi 釵thoa 釧xuyến 等đẳng 物vật 。 如như 全toàn 三tam 千thiên 之chi 體thể 。 起khởi 三tam 千thiên 之chi 用dụng 。 故cố 譬thí 金kim 處xứ 異dị 名danh 生sanh 也dã 。 與dữ 金kim 無vô 前tiền 後hậu 者giả 。 全toàn 金kim 為vi 瓶bình 盆bồn 。 全toàn 瓶bình 盆bồn 是thị 金kim 。 故cố 云vân 與dữ 金kim 無vô 前tiền 後hậu 。 若nhược 合hợp 法pháp 者giả 。 即tức 是thị 全toàn 三tam 千thiên 之chi 體thể 。 起khởi 三tam 千thiên 之chi 用dụng 。 用dụng 即tức 是thị 體thể 。 故cố 云vân 與dữ 金kim 無vô 前tiền 後hậu 也dã 。 故cố 知tri 修tu 事sự 觀quán 人nhân 觀quán 法Pháp 界Giới 用dụng 。 觀quán 於ư 一nhất 界giới 一nhất 運vận 。 即tức 具cụ 十thập 界giới 百bách 界giới 。 即tức 空không 即tức 中trung 。 即tức 是thị 觀quán 於ư 修tu 具cụ 。 修tu 既ký 即tức 性tánh 。 用dụng 即tức 是thị 體thể 。 故cố 云vân 事sự 理lý 不bất 二nhị 。 非phi 謂vị 事sự 理lý 二nhị 觀quán 俱câu 修tu 名danh 事sự 理lý 不bất 二nhị 。 此thử 乃nãi 觀quán 用dụng 即tức 體thể 。 體thể 用dụng 不bất 二nhị 之chi 用dụng 。 亦diệc 名danh 事sự 理lý 不bất 二nhị 之chi 事sự 。 若nhược 修tu 理lý 觀quán 觀quán 法Pháp 界Giới 體thể 者giả 。 如như 荊kinh 谿khê 云vân 。 但đãn 觀quán 理lý 具cụ 俱câu 。 破phá 俱câu 立lập 。 俱câu 是thị 法Pháp 界Giới 。 任nhậm 運vận 攝nhiếp 得đắc 權quyền 實thật 所sở 現hiện 。 此thử 體thể 攝nhiếp 也dã 。 何hà 嘗thường 事sự 理lý 俱câu 修tu 然nhiên 後hậu 謂vị 之chi 事sự 理lý 不bất 二nhị 耶da 。 應ưng 知tri 善thiện 修tu 唯duy 識thức 觀quán 者giả 。 達đạt 修tu 外ngoại 無vô 性tánh 。 事sự 理lý 不bất 二nhị 也dã 。 善thiện 修tu 真Chân 如Như 觀quán 者giả 。 達đạt 性tánh 外ngoại 無vô 修tu 。 事sự 理lý 不bất 二nhị 也dã 。 嗚ô 呼hô 。 事sự 理lý 二nhị 觀quán 古cổ 人nhân 所sở 不bất 達đạt 。 今kim 人nhân 所sở 未vị 喻dụ 。 予# 嘗thường 著trước 三tam 種chủng 觀quán 法pháp 力lực 以dĩ 辨biện 之chi 。 柰nại 何hà 毒độc 氣khí 深thâm 入nhập 。 者giả 病bệnh 猶do 未vị 愈dũ 。 良lương 可khả 哀ai 哉tai 。 亦diệc 如như 官quan 路lộ 土thổ/độ 者giả 。 重trọng/trùng 舉cử 此thử 譬thí 以dĩ 訓huấn 修tu 事sự 觀quán 人nhân 觀quán 法Pháp 界Giới 用dụng 也dã 。 何hà 者giả 。 三tam 千thiên 妙diệu 體thể 非phi 私tư 非phi 局cục 故cố 謂vị 之chi 官quan 。 其kỳ 體thể 虗hư 通thông 故cố 謂vị 之chi 路lộ 。 能năng 含hàm 諸chư 法pháp 能năng 生sanh 諸chư 法pháp 故cố 謂vị 之chi 土thổ/độ 。 私tư 人nhân 掘quật 為vi 像tượng 者giả 。 喻dụ 三tam 千thiên 妙diệu 體thể 隨tùy 染nhiễm 淨tịnh 緣duyên 起khởi 染nhiễm 淨tịnh 用dụng 。 智trí 者giả 知tri 路lộ 土thổ/độ 者giả 。 以dĩ 喻dụ 圓viên 人nhân 知tri 三tam 千thiên 體thể 起khởi 三tam 千thiên 用dụng 。 用dụng 還hoàn 即tức 體thể 。 故cố 云vân 知tri 路lộ 土thổ/độ 也dã 。 凡phàm 愚ngu 謂vị 像tượng 生sanh 者giả 。 謂vị 前tiền 三tam 教giáo 人nhân 及cập 蚩xi 蚩xi 之chi 徒đồ 。 但đãn 見kiến 諸chư 法pháp 之chi 末mạt 。 不bất 見kiến 諸chư 法pháp 之chi 本bổn 。 用dụng 即tức 是thị 體thể 。 故cố 非phi 所sở 知tri 。 故cố 云vân 也dã 。 後hậu 時thời 官quan 欲dục 行hành 還hoàn 將tương 像tượng 填điền 路lộ 者giả 。 謂vị 修tu 事sự 觀quán 行hành 人nhân 觀quán 用dụng 即tức 體thể 。 如như 將tương 像tượng 以dĩ 填điền 路lộ 。 像tượng 本bổn 無vô 生sanh 滅diệt 者giả 。 為vi 像tượng 之chi 時thời 。 名danh 之chi 為vi 生sanh 。 全toàn 像tượng 是thị 土thổ/độ 名danh 為vi 不bất 生sanh 。 為vi 路lộ 土thổ/độ 時thời 名danh 為vi 不bất 生sanh 。 本bổn 具cụ 萬vạn 像tượng 。 名danh 之chi 為vi 生sanh 。 故cố 生sanh 即tức 不bất 生sanh 。 不bất 生sanh 即tức 生sanh 。 故cố 云vân 像tượng 本bổn 不bất 生sanh 滅diệt 。 路lộ 亦diệc 無vô 新tân 故cố 者giả 。 三tam 千thiên 妙diệu 體thể 非phi 適thích 今kim 有hữu 故cố 非phi 新tân 。 非phi 本bổn 古cổ 有hữu 故cố 非phi 故cố 。 離ly 四tứ 句cú 。 絕tuyệt 百bách 非phi 。 斯tư 之chi 謂vị 也dã 。 故cố 知tri 此thử 譬thí 亦diệc 不bất 異dị 於ư 金kim 銀ngân 隱ẩn 起khởi 。 欲dục 其kỳ 義nghĩa 明minh 乃nãi 復phục 舉cử 耳nhĩ 。

四tứ 問vấn 。 外ngoại 無vô 情tình 色sắc 不bất 與dữ 心tâm 俱câu 。 如như 何hà 復phục 能năng 具cụ 足túc 三tam 德đức 。 而nhi 云vân 三tam 德đức 。 徧biến 一nhất 切thiết 處xứ 。

釋thích 曰viết 。 此thử 約ước 迷mê 情tình 乍sạ 分phần/phân 依y 正chánh 。 以dĩ 事sự 難nạn/nan 理lý 三tam 德đức 元nguyên 徧biến 。 言ngôn 外ngoại 無vô 情tình 色sắc 者giả 。 謂vị 山sơn 河hà 大đại 地địa 。 國quốc 土độ 世thế 間gian 依y 報báo 色sắc 也dã 。 此thử 色sắc 在tại 外ngoại 。 不bất 與dữ 心tâm 俱câu 而nhi 無vô 覺giác 知tri 。 如như 何hà 能năng 具cụ 三tam 德đức 佛Phật 性tánh 。 而nhi 云vân 三tam 德đức 徧biến 一nhất 切thiết 處xứ 耶da 。 設thiết 此thử 問vấn 者giả 為vi 破phá 常thường 情tình 。 何hà 者giả 。 謂vị 由do 古cổ 人nhân 不bất 了liễu 唯duy 心tâm 不bất 知tri 唯duy 色sắc 。 是thị 故cố 特đặc 立lập 真Chân 如Như 隨tùy 緣duyên 。 在tại 有hữu 情tình 邊biên 名danh 為vi 佛Phật 性tánh 。 在tại 無vô 情tình 邊biên 名danh 為vi 法pháp 性tánh 。 故cố 謂vị 無vô 情tình 而nhi 無vô 佛Phật 性tánh 。 諸chư 文văn 已dĩ 破phá 。 至chí 此thử 復phục 言ngôn 者giả 。 以dĩ 止Chỉ 觀Quán 文văn 中trung 多đa 處xứ 明minh 於ư 三tam 德đức 。 徧biến 一nhất 切thiết 處xứ 。 是thị 故cố 問vấn 也dã 。

答đáp 。 何hà 但đãn 外ngoại 色sắc 不bất 與dữ 心tâm 俱câu 。 內nội 身thân 亦diệc 如như 草thảo 木mộc 瓦ngõa 礫lịch 。

釋thích 曰viết 。 此thử 答đáp 文văn 有hữu 三tam 。 一nhất 反phản 質chất 答đáp 。 二nhị 若nhược 論luận 下hạ 。 正chánh 答đáp 三tam 德đức 元nguyên 徧biến 。 三tam 是thị 故cố 下hạ 。 引dẫn 文văn 證chứng 成thành 內nội 外ngoại 咸hàm 徧biến 。 初sơ 反phản 質chất 者giả 。 何hà 獨độc 外ngoại 色sắc 不bất 與dữ 心tâm 俱câu 。 內nội 身thân 亦diệc 如như 草thảo 木mộc 瓦ngõa 礫lịch 。 故cố 淨tịnh 名danh 云vân 。 是thị 身thân 無vô 知tri 。 如như 草thảo 木mộc 瓦ngõa 礫lịch 。 又hựu 空không 品phẩm 云vân 。 捐quyên 弃khí 冢# 間gian 。 如như 朽hủ 敗bại 木mộc 。 豈khởi 非phi 內nội 身thân 亦diệc 不bất 與dữ 心tâm 俱câu 耶da 。 論luận 此thử 質chất 者giả 。 亦diệc 且thả 順thuận 於ư 凡phàm 情tình 以dĩ 事sự 質chất 事sự 。 未vị 是thị 順thuận 理lý 三tam 德đức 咸hàm 徧biến 。 次thứ 文văn 正chánh 答đáp 方phương 為vi 順thuận 理lý 。

若nhược 論luận 具cụ 德đức 不bất 獨độc 內nội 心tâm 。 由do 心tâm 變biến 故cố 謂vị 內nội 心tâm 外ngoại 色sắc 。 心tâm 非phi 內nội 外ngoại 故cố 色sắc 無vô 內nội 外ngoại 而nhi 內nội 而nhi 外ngoại 。 隨tùy 其kỳ 心tâm 淨tịnh 。 則tắc 佛Phật 土độ 淨tịnh 。 隨tùy 佛Phật 土độ 淨tịnh 則tắc 智trí 慧tuệ 。 淨tịnh 色sắc 心tâm 淨tịnh 故cố 諸chư 法pháp 淨tịnh 。 諸chư 法pháp 淨tịnh 故cố 色sắc 心tâm 淨tịnh 。 何hà 得đắc 獨độc 云vân 外ngoại 色sắc 非phi 心tâm 。

釋thích 曰viết 。 此thử 當đương 第đệ 二nhị 正chánh 答đáp 三tam 德đức 徧biến 一nhất 切thiết 處xứ 也dã 。 若nhược 論luận 具cụ 德đức 不bất 獨độc 內nội 心tâm 者giả 。 意ý 云vân 內nội 心tâm 外ngoại 色sắc 一nhất 切thiết 無vô 非phi 三tam 德đức 祕bí 藏tạng 。 有hữu 何hà 內nội 外ngoại 及cập 有hữu 無vô 耶da 。 從tùng 迷mê 則tắc 一nhất 切thiết 皆giai 非phi 。 從tùng 悟ngộ 則tắc 一nhất 切thiết 皆giai 是thị 。 迷mê 謂vị 內nội 外ngoại 。 悟ngộ 唯duy 一nhất 心tâm 。 此thử 從tùng 修tu 內nội 觀quán 者giả 而nhi 言ngôn 也dã 。 若nhược 從tùng 修tu 外ngoại 觀quán 而nhi 言ngôn 者giả 。 亦diệc 可khả 云vân 迷mê 謂vị 內nội 外ngoại 悟ngộ 唯duy 一nhất 色sắc 。 故cố 云vân 若nhược 論luận 具cụ 德đức 不bất 獨độc 內nội 心tâm 。 言ngôn 由do 心tâm 變biến 故cố 謂vị 內nội 心tâm 外ngoại 色sắc 者giả 。 由do 心tâm 變biến 者giả 。 因nhân 心tâm 迷mê 也dã 。 迷mê 故cố 則tắc 失thất 純thuần 一nhất 之chi 相tướng 。 遂toại 乃nãi 彊cường/cưỡng/cương 分phần/phân 內nội 心tâm 外ngoại 色sắc 。 若nhược 順thuận 理lý 智trí 而nhi 言ngôn 之chi 者giả 。 心tâm 非phi 內nội 外ngoại 故cố 色sắc 無vô 內nội 外ngoại 。 應ưng 知tri 心tâm 是thị 色sắc 心tâm 不bất 二nhị 之chi 心tâm 。 是thị 故cố 非phi 內nội 非phi 外ngoại 。 色sắc 是thị 色sắc 心tâm 不bất 二nhị 之chi 色sắc 。 是thị 故cố 非phi 內nội 非phi 外ngoại 。 雙song 非phi 內nội 外ngoại 。 體thể 也dã 。 從tùng 用dụng 不bất 妨phương 而nhi 內nội 而nhi 外ngoại 。 不bất 二nhị 門môn 云vân 。 依y 正chánh 既ký 居cư 一nhất 心tâm 。 一nhất 心tâm 不bất 分phân 能năng 所sở 。 雖tuy 無vô 能năng 所sở 。 依y 正chánh 宛uyển 然nhiên 。 亦diệc 可khả 云vân 。 依y 正chánh 既ký 居cư 一nhất 色sắc 。 一nhất 色sắc 不bất 分phân 能năng 所sở 。 雖tuy 無vô 能năng 所sở 。 依y 正chánh 宛uyển 然nhiên 。 言ngôn 隨tùy 其kỳ 心tâm 淨tịnh 。 則tắc 佛Phật 土độ 淨tịnh 者giả 。 乃nãi 是thị 以dĩ 三tam 觀quán 智trí 隨tùy 於ư 心tâm 境cảnh 。 故cố 云vân 隨tùy 也dã 。 此thử 約ước 修tu 唯duy 心tâm 觀quán 者giả 而nhi 言ngôn 之chi 也dã 。 何hà 者giả 。 圓viên 頓đốn 之chi 心tâm 離ly 三tam 惑hoặc 染nhiễm 。 故cố 云vân 心tâm 淨tịnh 。 三tam 千thiên 依y 正chánh 同đồng 居cư 一nhất 心tâm 。 故cố 云vân 心tâm 淨tịnh 。 則tắc 佛Phật 土độ 淨tịnh 。 應ưng 約ước 六lục 即tức 以dĩ 解giải 心tâm 淨tịnh 。 則tắc 佛Phật 土độ 淨tịnh 。 何hà 者giả 。 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 本bổn 源nguyên 三tam 千thiên 。 心tâm 淨tịnh 土độ 淨tịnh 。 理lý 即tức 淨tịnh 也dã 。 依y 圓viên 頓đốn 教giáo 或hoặc 善Thiện 知Tri 識Thức 。 聞văn 此thử 三tam 千thiên 依y 正chánh 本bổn 淨tịnh 。 名danh 字tự 淨tịnh 也dã 。 依y 此thử 而nhi 觀quán 。 觀quán 成thành 入nhập 品phẩm 。 觀quán 行hành 淨tịnh 也dã 。 六lục 根căn 清thanh 淨tịnh 。 相tương 似tự 淨tịnh 也dã 。 若nhược 入nhập 住trụ 去khứ 乃nãi 至chí 妙diệu 覺giác 。 分phần/phân 真chân 。 究cứu 竟cánh 淨tịnh 也dã 。 如như 此thử 辨biện 別biệt 。 始thỉ 可khả 與dữ 言ngôn 隨tùy 其kỳ 心tâm 淨tịnh 。 則tắc 佛Phật 土độ 淨tịnh 也dã 。 言ngôn 隨tùy 其kỳ 土thổ/độ 淨tịnh 。 則tắc 智trí 慧tuệ 淨tịnh 。 此thử 約ước 唯duy 色sắc 觀quán 者giả 而nhi 為vi 言ngôn 也dã 。 以dĩ 觀quán 隨tùy 境cảnh 觀quán 外ngoại 依y 報báo 。 趣thú 觀quán 一nhất 色sắc 具cụ 足túc 三tam 千thiên 。 內nội 亦diệc 趣thú 外ngoại 。 此thử 觀quán 若nhược 成thành 名danh 隨tùy 淨tịnh 土độ 。 土thổ/độ 淨tịnh 則tắc 心tâm 智trí 亦diệc 淨tịnh 。 故cố 云vân 隨tùy 其kỳ 土thổ/độ 淨tịnh 。 則tắc 智trí 慧tuệ 淨tịnh 。 言ngôn 色sắc 心tâm 淨tịnh 故cố 。 則tắc 諸chư 法pháp 淨tịnh 。 諸chư 法pháp 淨tịnh 故cố 色sắc 心tâm 淨tịnh 者giả 。 上thượng 文văn 既ký 以dĩ 色sắc 心tâm 各các 辨biện 。 即tức 是thị 不bất 可khả 思tư 議nghị 。 絕tuyệt 待đãi 色sắc 心tâm 。 故cố 今kim 擊kích 此thử 絕tuyệt 待đãi 色sắc 心tâm 以dĩ 對đối 諸chư 法pháp 。 則tắc 成thành 色sắc 心tâm 對đối 一nhất 切thiết 法pháp 。 故cố 云vân 諸chư 法pháp 。 又hựu 以dĩ 諸chư 法pháp 對đối 於ư 色sắc 心tâm 。 故cố 使sử 諸chư 法pháp 色sắc 心tâm 。 無vô 二nhị 無vô 別biệt 。 無vô 非phi 三tam 德đức 。 祕bí 密mật 之chi 藏tạng 。 故cố 云vân 三tam 德đức 徧biến 一nhất 切thiết 法pháp 。 又hựu 復phục 應ưng 知tri 。 今kim 文văn 直trực 明minh 內nội 心tâm 外ngoại 色sắc 皆giai 具cụ 三tam 德đức 。 是thị 則tắc 非phi 內nội 非phi 外ngoại 。 非phi 色sắc 非phi 心tâm 。 情tình 與dữ 無vô 情tình 無vô 非phi 三tam 德đức 。 豈khởi 有hữu 外ngoại 色sắc 不bất 與dữ 心tâm 俱câu 非phi 三tam 德đức 耶da 。 若nhược 金kim 剛cang 錍bề 為vi 破phá 野dã 客khách 專chuyên 執chấp 涅Niết 槃Bàn 三tam 非phi 之chi 文văn 。 乃nãi 謂vị 無vô 情tình 永vĩnh 無vô 佛Phật 性tánh 。 華hoa 嚴nghiêm 。 法pháp 華hoa 雖tuy 談đàm 法Pháp 身thân 。 徧biến 一nhất 切thiết 處xứ 。 以dĩ 法pháp 名danh 不bất 覺giác 不bất 名danh 佛Phật 性tánh 。 是thị 故cố 荊kinh 谿khê 據cứ 大đại 經kinh 文văn 云vân 。 今kim 立lập 眾chúng 生sanh 正chánh 因nhân 體thể 徧biến 。 正chánh 因nhân 既ký 名danh 佛Phật 性tánh 。 是thị 則tắc 無vô 情tình 有hữu 佛Phật 性tánh 也dã 。 況huống 法Pháp 身thân 徧biến 處xứ 二nhị 身thân 常thường 在tại 。 亦diệc 是thị 三tam 德đức 徧biến 一nhất 切thiết 也dã 。 具cụ 如như 予# 金kim 錍bề 要yếu 義nghĩa 錄lục 中trung 。 此thử 不bất 繁phồn 引dẫn 。

是thị 故cố 破phá 法pháp 徧biến 中trung 以dĩ 識thức 例lệ 色sắc 。 第đệ 七thất 卷quyển 末mạt 若nhược 色sắc 若nhược 心tâm 無vô 非phi 大đại 車xa 。

釋thích 曰viết 。 此thử 當đương 第đệ 三tam 引dẫn 文văn 證chứng 成thành 三tam 德đức 咸hàm 徧biến 。 言ngôn 破phá 法pháp 徧biến 以dĩ 識thức 例lệ 色sắc 者giả 。 乃nãi 破phá 徧biến 文văn 末mạt 云vân 。 前tiền 來lai 所sở 說thuyết 但đãn 觀quán 識thức 陰ấm 。 作tác 如như 此thử 說thuyết 。 餘dư 四tứ 陰ấm 亦diệc 如như 是thị 。 十thập 二nhị 入nhập 。 十thập 八bát 界giới 亦diệc 如như 是thị 。 故cố 知tri 始thỉ 自tự 初sơ 乘thừa 觀quán 法pháp 之chi 前tiền 。 簡giản 去khứ 四tứ 陰ấm 及cập 以dĩ 界giới 入nhập 。 於ư 識thức 陰ấm 中trung 復phục 簡giản 善thiện 惡ác 。 以dĩ 不bất 思tư 議nghị 。 境cảnh 唯duy 觀quán 無vô 記ký 。 至chí 破phá 徧biến 後hậu 凡phàm 用dụng 幾kỷ 番phiên 觀quán 法pháp 。 方phương 始thỉ 例lệ 觀quán 餘dư 四tứ 陰ấm 法pháp 。 及cập 以dĩ 界giới 入nhập 觀quán 於ư 識thức 陰ấm 。 既ký 三tam 千thiên 實thật 相tướng 依y 正chánh 不bất 二nhị 生sanh 佛Phật 一nhất 如như 。 例lệ 觀quán 色sắc 陰ấm 亦diệc 三tam 千thiên 實thật 相tướng 依y 正chánh 不bất 二nhị 生sanh 佛Phật 一nhất 如như 。 乃nãi 至chí 想tưởng 行hành 。 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 例lệ 十thập 二nhị 入nhập 者giả 。 十thập 分phân 半bán 屬thuộc 色sắc 。 一nhất 分phân 半bán 屬thuộc 心tâm 。 一nhất 一nhất 無vô 非phi 三tam 千thiên 實thật 相tướng 依y 正chánh 不bất 二nhị 生sanh 佛Phật 一nhất 如như 。 乃nãi 至chí 十thập 八bát 界giới 。 界giới 界giới 皆giai 然nhiên 。 非phi 但đãn 心tâm 攝nhiếp 一nhất 切thiết 。 亦diệc 乃nãi 一nhất 切thiết 攝nhiếp 心tâm 。 豈khởi 但đãn 心tâm 具cụ 三tam 德đức 。 外ngoại 色sắc 不bất 與dữ 心tâm 俱câu 而nhi 不bất 具cụ 耶da 。 故cố 四tứ 念niệm 處xứ 云vân 。 非phi 但đãn 唯duy 識thức 亦diệc 乃nãi 唯duy 色sắc 。 斯tư 之chi 謂vị 也dã 。 又hựu 復phục 應ưng 知tri 。 雖tuy 此thử 例lệ 觀quán 。 但đãn 是thị 真Chân 如Như 理lý 觀quán 。 觀quán 於ư 三tam 千thiên 不bất 變biến 之chi 理lý 。 人nhân 不bất 見kiến 之chi 。 謂vị 修tu 唯duy 識thức 事sự 觀quán 者giả 。 謬mậu 矣hĩ 。 言ngôn 第đệ 七thất 卷quyển 末mạt 若nhược 色sắc 若nhược 心tâm 無vô 非phi 大đại 車xa 者giả 。 此thử 指chỉ 端đoan 坐tọa 觀quán 陰ấm 明minh 十thập 乘thừa 竟cánh 歷lịch 緣duyên 對đối 境cảnh 中trung 十thập 乘thừa 之chi 文văn 也dã 。 緣duyên 謂vị 行hành 住trụ 坐tọa 臥ngọa 語ngữ 默mặc 。 境cảnh 謂vị 色sắc 聲thanh 香hương 味vị 觸xúc 法pháp 。 根căn 塵trần 相tương 對đối 不bất 出xuất 色sắc 心tâm 。 既ký 於ư 根căn 塵trần 皆giai 修tu 十thập 乘thừa 。 故cố 舉cử 大đại 車xa 以dĩ 之chi 為ví 喻dụ 。 故cố 云vân 若nhược 色sắc 若nhược 心tâm 無vô 非phi 大đại 車xa 之chi 十thập 乘thừa 也dã 。 如như 何hà 而nhi 謂vị 外ngoại 色sắc 非phi 三tam 德đức 耶da 。

五ngũ 問vấn 。 今kim 現hiện 見kiến 色sắc 。 青thanh 黃hoàng 赤xích 白bạch 。 如như 何hà 即tức 是thị 。 真Chân 如Như 法Pháp 界Giới 。

釋thích 曰viết 。 此thử 問vấn 由do 上thượng 答đáp 文văn 而nhi 生sanh 。 上thượng 答đáp 既ký 云vân 外ngoại 色sắc 內nội 心tâm 無vô 非phi 三tam 德đức 。 故cố 今kim 問vấn 云vân 外ngoại 青thanh 黃hoàng 等đẳng 如như 何hà 即tức 是thị 。 真Chân 如Như 法Pháp 界Giới 。 真Chân 如Như 法Pháp 界Giới 。 而nhi 與dữ 三tam 德đức 。 同đồng 出xuất 異dị 名danh 耳nhĩ 。

答đáp 。 言ngôn 青thanh 等đẳng 者giả 。 執chấp 情tình 所sở 見kiến 。 言ngôn 法Pháp 界Giới 者giả 。 從tùng 理lý 而nhi 說thuyết 。 何hà 得đắc 將tương 情tình 以dĩ 難nạn/nan 於ư 理lý 。 今kim 所sở 觀quán 者giả 違vi 情tình 觀quán 理lý 。 不bất 可khả 更cánh 令linh 違vi 理lý 順thuận 情tình 。

釋thích 曰viết 。 答đáp 中trung 有hữu 五ngũ 。 初sơ 約ước 情tình 理lý 相tương 對đối 答đáp 。 二nhị 又hựu 青thanh 下hạ 。 約ước 二nhị 諦đế 。 三tam 諦đế 分phân 別biệt 答đáp 。 三tam 又hựu 青thanh 下hạ 。 約ước 肉nhục 。 天thiên 。 佛Phật 眼nhãn 所sở 見kiến 答đáp 。 四tứ 一nhất 眼nhãn 下hạ 。 約ước 圓viên 融dung 眼nhãn 諦đế 答đáp 。 五ngũ 故cố 棄khí 下hạ 。 引dẫn 證chứng 色sắc 唯duy 中trung 道đạo 無vô 非phi 法Pháp 界Giới 。 初sơ 約ước 情tình 理lý 為vi 答đáp 。 文văn 義nghĩa 自tự 顯hiển 。 但đãn 意ý 在tại 開khai 下hạ 諸chư 答đáp 耳nhĩ 。

又hựu 青thanh 等đẳng 是thị 世thế 諦đế 。 法Pháp 界Giới 是thị 真Chân 諦Đế 。 又hựu 青thanh 等đẳng 是thị 世thế 諦đế 少thiểu 分phần 。 法Pháp 界Giới 是thị 三tam 諦đế 全toàn 分phần/phân 。

釋thích 曰viết 。 此thử 當đương 第đệ 二nhị 約ước 二nhị 諦đế 。 三tam 諦đế 分phân 別biệt 而nhi 答đáp 。 初sơ 云vân 青thanh 等đẳng 是thị 世thế 諦đế 者giả 。 青thanh 黃hoàng 赤xích 白bạch 。 但đãn 是thị 凡phàm 夫phu 攀phàn 緣duyên 欲dục 境cảnh 。 故cố 名danh 世thế 諦đế 。 中trung 道Đạo 法Pháp 界giới 名danh 為vi 真Chân 諦Đế 。 故cố 不bất 可khả 以dĩ 青thanh 等đẳng 而nhi 難nạn/nan 真Chân 諦Đế 法Pháp 界Giới 也dã 。 此thử 約ước 情tình 智trí 而nhi 分phần/phân 二nhị 諦đế 。 下hạ 對đối 三tam 諦đế 亦diệc 情tình 智trí 也dã 。 言ngôn 又hựu 青thanh 等đẳng 是thị 世thế 諦đế 少thiểu 分phần 法Pháp 界Giới 是thị 三tam 諦đế 全toàn 分phần/phân 。 青thanh 等đẳng 乃nãi 是thị 凡phàm 夫phu 取thủ 著trước 分phân 別biệt 少thiểu 分phần 之chi 法pháp 。 譬thí 猶do 大đại 海hải 一nhất 漚âu 而nhi 已dĩ 。 法Pháp 界Giới 乃nãi 是thị 三tam 諦đế 全toàn 分phần/phân 。 三tam 千thiên 世thế 間gian 即tức 空không 假giả 中trung 。 得đắc 不bất 謂vị 之chi 法Pháp 界Giới 全toàn 分phần/phân 乎hồ 。 故cố 知tri 圓viên 空không 假giả 中trung 一nhất 一nhất 無vô 非phi 法Pháp 界Giới 全toàn 分phần/phân 。 猶do 如như 大đại 海hải 。 無vô 邊biên 無vô 底để 。 云vân 何hà 乃nãi 以dĩ 一nhất 漚âu 而nhi 難nạn/nan 大đại 海hải 耶da 。

又hựu 青thanh 等đẳng 是thị 肉nhục 。 天thiên 二nhị 眼nhãn 所sở 見kiến 少thiểu 分phần 。 法Pháp 界Giới 是thị 佛Phật 眼nhãn 所sở 見kiến 全toàn 分phần/phân 。

釋thích 曰viết 。 此thử 當đương 第đệ 三tam 肉nhục 。 天thiên 。 佛Phật 眼nhãn 所sở 見kiến 而nhi 答đáp 。 肉nhục 眼nhãn 但đãn 見kiến 麤thô 色sắc 。 障chướng 外ngoại 之chi 色sắc 。 尚thượng 不bất 能năng 見kiến 。 天thiên 眼nhãn 能năng 見kiến 細tế 色sắc 。 山sơn 河hà 石thạch 壁bích 。 不bất 能năng 為vi 障chướng 。 麤thô 細tế 雖tuy 殊thù 。 少thiểu 分phần 而nhi 已dĩ 。 佛Phật 眼nhãn 究cứu 竟cánh 等đẳng 法Pháp 界Giới 見kiến 。 豈khởi 以dĩ 肉nhục 。 天thiên 二nhị 眼nhãn 所sở 見kiến 而nhi 難nạn/nan 佛Phật 眼nhãn 等đẳng 法Pháp 界Giới 見kiến 耶da 。

一nhất 眼nhãn 具cụ 五ngũ 眼nhãn 。 青thanh 等đẳng 具cụ 諸chư 法pháp 。 一nhất 諦đế 。 三tam 諦đế 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 是thị 故cố 不bất 得đắc 。 以dĩ 青thanh 等đẳng 難nạn/nan 於ư 法Pháp 界Giới 。

釋thích 曰viết 。 此thử 當đương 第đệ 四tứ 約ước 圓viên 融dung 眼nhãn 諦đế 而nhi 答đáp 。 上thượng 三tam 答đáp 文văn 寄ký 分phân 別biệt 說thuyết 。 且thả 以dĩ 生sanh 死tử 陰ấm 色sắc 以dĩ 對đối 圓viên 融dung 法Pháp 界Giới 而nhi 解giải 。 今kim 此thử 一nhất 答đáp 融dung 上thượng 三tam 文văn 。 故cố 云vân 一nhất 眼nhãn 具cụ 五ngũ 眼nhãn 等đẳng 。 且thả 如như 肉nhục 眼nhãn 若nhược 具cụ 五ngũ 眼nhãn 。 則tắc 青thanh 黃hoàng 赤xích 白bạch 。 等đẳng 各các 具cụ 諸chư 法pháp 。 無vô 非phi 三tam 千thiên 法Pháp 界Giới 全toàn 分phần/phân 。 豈khởi 有hữu 青thanh 等đẳng 非phi 法Pháp 界Giới 耶da 。 豈khởi 有hữu 肉nhục 。 天thiên 二nhị 眼nhãn 非phi 佛Phật 眼nhãn 耶da 。 又hựu 上thượng 文văn 約ước 諦đế 亦diệc 一nhất 諦đế 而nhi 三tam 諦đế 。 不bất 可khả 思tư 議nghị 。 豈khởi 有hữu 青thanh 等đẳng 但đãn 屬thuộc 世thế 諦đế 及cập 少thiểu 分phần 耶da 。 言ngôn 是thị 故cố 不bất 得đắc 。 以dĩ 青thanh 等đẳng 難nạn/nan 於ư 法Pháp 界Giới 者giả 。 不bất 應ưng 以dĩ 生sanh 死tử 陰ấm 心tâm 分phân 別biệt 之chi 色sắc 。 而nhi 難nạn/nan 圓viên 融dung 本bổn 來lai 法Pháp 界Giới 也dã 。

故cố 棄khí 蓋cái 中trung 云vân 。 色sắc 非phi 味vị 非phi 離ly 。 凡phàm 夫phu 自tự 味vị 。 二Nhị 乘Thừa 自tự 離ly 。 色sắc 體thể 本bổn 來lai 。 法Pháp 界Giới 常thường 住trụ 。

釋thích 曰viết 。 此thử 當đương 第đệ 五ngũ 引dẫn 證chứng 色sắc 唯duy 中trung 道đạo 無vô 非phi 法Pháp 界Giới 。 文văn 在tại 呵ha 五ngũ 欲dục 中trung 。 言ngôn 棄khí 蓋cái 者giả 。 誤ngộ 也dã 。 故cố 止Chỉ 觀Quán 觀quán 心tâm 呵ha 欲dục 中trung 云vân 。 呵ha 色sắc 二nhị 邊biên 如như 大đại 品phẩm 云vân 。 色sắc 中trung 無vô 味vị 相tương/tướng 。 凡phàm 夫phu 不bất 應ưng 著trước 。 即tức 今kim 文văn 云vân 。 色sắc 非phi 味vị 凡phàm 夫phu 自tự 味vị 。 此thử 斥xích 耽đam 有hữu 著trước 也dã 。 又hựu 云vân 。 色sắc 中trung 無vô 離ly 相tương/tướng 。 二Nhị 乘Thừa 不bất 應ưng 離ly 。 即tức 今kim 文văn 云vân 色sắc 非phi 離ly 二Nhị 乘Thừa 自tự 離ly 。 此thử 斥xích 耽đam 空không 著trước 也dã 。 既ký 雙song 非phi 已dĩ 。 正chánh 顯hiển 色sắc 體thể 本bổn 來lai 法Pháp 界Giới 。 豈khởi 有hữu 青thanh 等đẳng 非phi 法Pháp 界Giới 耶da 。 故cố 知tri 青thanh 等đẳng 乃nãi 是thị 順thuận 情tình 非phi 順thuận 理lý 也dã 。 今kim 修tu 觀quán 者giả 違vi 情tình 順thuận 理lý 。 無vô 非phi 法Pháp 界Giới 耳nhĩ 。

六lục 問vấn 。 發phát 菩Bồ 提Đề 心tâm 。 求cầu 於ư 極cực 果quả 。 果quả 地địa 自tự 然nhiên 能năng 應ưng 一nhất 切thiết 。 何hà 須tu 必tất 假giả 大đại 悲bi 居cư 先tiên 。 而nhi 云vân 佛Phật 菩Bồ 提Đề 心tâm 從tùng 大đại 悲bi 起khởi 。

釋thích 曰viết 。 此thử 問vấn 料liệu 簡giản 大đại 意ý 章chương 五ngũ 略lược 中trung 第đệ 一nhất 發phát 大đại 心tâm 文văn 也dã 。 大đại 心tâm 者giả 。 菩Bồ 提Đề 心tâm 也dã 。 菩Bồ 提Đề 心tâm 者giả 。 佛Phật 心tâm 也dã 。 佛Phật 心tâm 者giả 。 大đại 慈từ 悲bi 也dã 。 止Chỉ 觀Quán 第đệ 一nhất 約ước 四tứ 弘hoằng 顯hiển 是thị 中trung 云vân 。 譬thí 如như 金kim 剛cang 。 從tùng 金kim 性tánh 生sanh 。 佛Phật 菩Bồ 提Đề 心tâm 從tùng 大đại 悲bi 起khởi 。 是thị 諸chư 行hành 先tiên 。 如như 諸chư 根căn 中trung 命mạng 根căn 為vi 最tối 。 佛Phật 正Chánh 法Pháp 中trung 此thử 心tâm 為vi 最tối 。 今kim 文văn 問vấn 意ý 者giả 。 四tứ 弘hoằng 之chi 中trung 只chỉ 須tu 後hậu 二nhị 。 廣quảng 學học 佛Phật 法Pháp 成thành 無vô 上thượng 道Đạo 。 自tự 然nhiên 能năng 應ưng 一nhất 切thiết 。 何hà 須tu 大đại 悲bi 而nhi 居cư 先tiên 耶da 。

答đáp 。 若nhược 無vô 大đại 悲bi 熏huân 於ư 法pháp 性tánh 。 理lý 藏tạng 性tánh 法pháp 無vô 由do 得đắc 開khai 。 藏tạng 若nhược 不bất 開khai 。 尚thượng 無vô 初sơ 住trụ 。 何hà 況huống 極cực 果quả 。 是thị 故cố 不bất 以dĩ 。 大đại 悲bi 熏huân 心tâm 。 後hậu 時thời 則tắc 無vô 能năng 利lợi 之chi 法pháp 。

釋thích 曰viết 。 答đáp 文văn 有hữu 二nhị 。 初sơ 正chánh 答đáp 。 二nhị 以dĩ 十thập 乘thừa 為vi 並tịnh 。 初sơ 正chánh 答đáp 中trung 必tất 須tu 初sơ 二nhị 弘hoằng 誓thệ 。 下hạ 化hóa 眾chúng 生sanh 。 大đại 悲bi 拔bạt 苦khổ 。 次thứ 方phương 後hậu 二nhị 。 上thượng 求cầu 佛Phật 果Quả 大đại 慈từ 與dữ 樂nhạo/nhạc/lạc 。 輔phụ 行hành 云vân 。 依y 境cảnh 生sanh 解giải 。 依y 解giải 設thiết 願nguyện 。 境cảnh 為vi 所sở 緣duyên 。 誓thệ 為vi 能năng 緣duyên 。 故cố 云vân 大đại 悲bi 熏huân 於ư 法pháp 性tánh 。 由do 此thử 能năng 熏huân 熏huân 於ư 所sở 熏huân 。 法pháp 性tánh 藏tạng 性tánh 於ư 焉yên 方phương 啟khải 。 分phần/phân 果quả 極cực 果quả 由do 茲tư 克khắc 獲hoạch 。 不bất 以dĩ 大đại 悲bi 而nhi 居cư 先tiên 者giả 。 至chí 果quả 無vô 大đại 悲bi 利lợi 物vật 。 何hà 異dị 二Nhị 乘Thừa 之chi 小tiểu 行hành 耶da 。

並tịnh 若nhược 爾nhĩ 十thập 法pháp 成thành 乘thừa 。 何hà 不bất 以dĩ 大đại 悲bi 居cư 初sơ 。 而nhi 但đãn 以dĩ 妙diệu 境cảnh 為vi 首thủ 。

釋thích 曰viết 。 並tịnh 文văn 有hữu 二nhị 。 初sơ 並tịnh 。 二nhị 答đáp 。 初sơ 云vân 並tịnh 者giả 。 謂vị 比tỉ 並tịnh 也dã 。 由do 上thượng 正chánh 答đáp 必tất 以dĩ 大đại 悲bi 居cư 首thủ 。 故cố 生sanh 比tỉ 並tịnh 。 並tịnh 難nạn/nan 意ý 者giả 。 若nhược 必tất 以dĩ 大đại 悲bi 而nhi 居cư 初sơ 者giả 。 何hà 不bất 以dĩ 大đại 悲bi 居cư 十thập 乘thừa 之chi 首thủ 。 而nhi 但đãn 以dĩ 不bất 思tư 議nghị 。 境cảnh 而nhi 為vi 居cư 初sơ 耶da 。

答đáp 。 通thông 途đồ 次thứ 第đệ 理lý 境cảnh 居cư 初sơ 。 若nhược 發phát 心tâm 中trung 。 大đại 悲bi 為vi 首thủ 。

釋thích 曰viết 。 此thử 約ước 通thông 途đồ 別biệt 途đồ 而nhi 答đáp 比tỉ 並tịnh 。 何hà 者giả 。 若nhược 通thông 約ước 十thập 乘thừa 生sanh 起khởi 次thứ 第đệ 。 必tất 須tu 理lý 境cảnh 而nhi 居cư 其kỳ 初sơ 。 以dĩ 初sơ 不bất 思tư 議nghị 境cảnh 一nhất 念niệm 三tam 千thiên 為vi 下hạ 九cửu 乘thừa 之chi 理lý 本bổn 故cố 。 故cố 須tu 居cư 先tiên 。 若nhược 大đại 意ý 中trung 緣duyên 四Tứ 諦Đế 境cảnh 發phát 四tứ 弘hoằng 者giả 。 必tất 以dĩ 大đại 悲bi 為vi 首thủ 。 此thử 約ước 定định 外ngoại 未vị 修tu 觀quán 前tiền 。 是thị 故cố 必tất 以dĩ 大đại 悲bi 為vi 首thủ 。 若nhược 乃nãi 次thứ 乘thừa 觀quán 法pháp 。 發phát 菩Bồ 提Đề 心tâm 者giả 。 乃nãi 是thị 定định 內nội 發phát 心tâm 。 必tất 先tiên 理lý 境cảnh 。 次thứ 方phương 發phát 心tâm 。 二nhị 處xứ 發phát 心tâm 各các 有hữu 所sở 以dĩ 。 不bất 可khả 一nhất 向hướng 悲bi 居cư 先tiên 也dã 。

七thất 問vấn 。 安an 心tâm 初sơ 云vân 。 本bổn 來lai 寂tịch 滅diệt 。 為vi 修tu 為vi 性tánh 。

釋thích 曰viết 。 此thử 問vấn 乃nãi 是thị 問vấn 於ư 第đệ 三tam 巧xảo 安an 止Chỉ 觀Quán 總tổng 安an 心tâm 文văn 。 由do 總tổng 安an 故cố 開khai 成thành 下hạ 別biệt 。 別biệt 是thị 總tổng 家gia 之chi 別biệt 。 總tổng 是thị 別biệt 家gia 之chi 總tổng 。 今kim 文văn 問vấn 總tổng 。 止Chỉ 觀Quán 總tổng 安an 云vân 。 無vô 明minh 癡si 惑hoặc 本bổn 是thị 法pháp 性tánh 。 法Pháp 界Giới 俱câu 寂tịch 本bổn 來lai 皆giai 空không 。 今kim 問vấn 從tùng 略lược 。 但đãn 云vân 本bổn 來lai 寂tịch 滅diệt 。 為vi 修tu 為vi 性tánh 。

答đáp 。 若nhược 云vân 心tâm 性tánh 。 本bổn 來lai 寂tịch 滅diệt 。 寂tịch 即tức 是thị 止chỉ 。 滅diệt 即tức 是thị 觀quán 。 此thử 約ước 理lý 性tánh 。 若nhược 云vân 體thể 妄vọng 即tức 是thị 法pháp 性tánh 。 法pháp 性tánh 無vô 起khởi 達đạt 妄vọng 本bổn 空không 。 空không 亦diệc 無vô 滅diệt 此thử 。 約ước 修tu 觀quán 說thuyết 。 亦diệc 是thị 修tu 性tánh 合hợp 說thuyết 故cố 也dã 。

釋thích 曰viết 。 問vấn 文văn 既ký 問vấn 本bổn 來lai 寂tịch 滅diệt 。 為vi 修tu 為vi 性tánh 。 答đáp 文văn 具cụ 足túc 答đáp 出xuất 二nhị 途đồ 。 何hà 者giả 。 心tâm 性tánh 本bổn 寂tịch 即tức 是thị 三tam 千thiên 。 照chiếu 而nhi 常thường 寂tịch 名danh 之chi 為vi 止chỉ 。 心tâm 性tánh 本bổn 滅diệt 即tức 是thị 三tam 千thiên 。 寂tịch 而nhi 常thường 照chiếu 名danh 之chi 為vi 觀quán 。 此thử 但đãn 性tánh 德đức 本bổn 然nhiên 。 非phi 修tu 德đức 也dã 。 若nhược 云vân 體thể 妄vọng 即tức 是thị 法pháp 性tánh 者giả 。 體thể 即tức 觀quán 也dã 。 法pháp 性tánh 無vô 起khởi 者giả 。 起khởi 即tức 生sanh 也dã 。 無vô 自tự 起khởi 。 無vô 他tha 起khởi 。 無vô 共cộng 起khởi 。 無vô 無vô 因nhân 起khởi 。 達đạt 妄vọng 本bổn 空không 。 性tánh 空không 觀quán 也dã 。 空không 亦diệc 無vô 滅diệt 。 相tương/tướng 空không 觀quán 也dã 。 說thuyết 有hữu 前tiền 後hậu 。 用dụng 無vô 異dị 時thời 。 修tu 觀quán 既ký 爾nhĩ 修tu 止chỉ 亦diệc 然nhiên 。 應ưng 云vân 。 體thể 散tán 即tức 止chỉ 。 止chỉ 即tức 法pháp 性tánh 。 法pháp 性tánh 無vô 散tán 。 散tán 本bổn 寂tịch 然nhiên 。 寂tịch 亦diệc 無vô 寂tịch 。 應ưng 知tri 止Chỉ 觀Quán 二nhị 法pháp 只chỉ 是thị 三tam 千thiên 法pháp 性tánh 而nhi 為vi 體thể 耳nhĩ 。 言ngôn 亦diệc 是thị 修tu 性tánh 合hợp 說thuyết 者giả 。 止Chỉ 觀Quán 二nhị 法pháp 。 能năng 安an 之chi 二nhị 修tu 也dã 。 三tam 千thiên 妙diệu 境cảnh 。 所sở 安an 之chi 一nhất 性tánh 也dã 。 以dĩ 修tu 二nhị 對đối 於ư 性tánh 一nhất 。 故cố 云vân 合hợp 也dã 。 若nhược 乃nãi 修tu 性tánh 離ly 說thuyết 者giả 。 止Chỉ 觀Quán 各các 三tam 。 修tu 六lục 也dã 。 妙diệu 境cảnh 本bổn 三tam 。 性tánh 三tam 也dã 。 今kim 為vi 對đối 性tánh 明minh 修tu 。 是thị 故cố 合hợp 也dã 。 然nhiên 離ly 合hợp 之chi 說thuyết 。 又hựu 孰thục 不bất 能năng 口khẩu 誦tụng 其kỳ 文văn 。 離ly 合hợp 之chi 旨chỉ 。 世thế 罕# 知tri 之chi 。 是thị 故cố 應ưng 知tri 。 語ngữ 合hợp 而nhi 未vị 嘗thường 不bất 離ly 。 言ngôn 離ly 而nhi 未vị 嘗thường 不bất 合hợp 。 說thuyết 有hữu 離ly 合hợp 。 體thể 性tánh 常thường 圓viên 。 此thử 其kỳ 旨chỉ 也dã 。

八bát 問vấn 。 總tổng 安an 心tâm 中trung 止Chỉ 觀Quán 圓viên 修tu 下hạ 別biệt 安an 中trung 但đãn 是thị 偏thiên 修tu 。 如như 何hà 得đắc 云vân 以dĩ 總tổng 冠quan 別biệt 。

釋thích 曰viết 。 此thử 為vi 常thường 情tình 而nhi 興hưng 此thử 問vấn 。 亦diệc 由do 僻tích 師sư 謂vị 此thử 總tổng 安an 而nhi 為vi 頓đốn 頓đốn 。 謂vị 下hạ 別biệt 安an 而nhi 為vi 漸tiệm 圓viên 。 故cố 設thiết 此thử 問vấn 。 意ý 在tại 答đáp 出xuất 。 破phá 情tình 立lập 正chánh 。

答đáp 。 所sở 云vân 偏thiên 者giả 。 非phi 永vĩnh 別biệt 也dã 。 止chỉ 是thị 觀quán 家gia 之chi 止chỉ 。 觀quán 是thị 止chỉ 家gia 之chi 觀quán 。 體thể 同đồng 用dụng 別biệt 。 暫tạm 適thích 行hành 宜nghi 。 故cố 知tri 即tức 總tổng 。 俱câu 時thời 而nhi 異dị 。 隨tùy 用dụng 故cố 分phần/phân 。 順thuận 理lý 故cố 合hợp 。

釋thích 曰viết 。 答đáp 中trung 有hữu 三tam 。 初sơ 答đáp 別biệt 安an 體thể 同đồng 用dụng 別biệt 。 二nhị 若nhược 其kỳ 下hạ 。 以dĩ 別biệt 次thứ 第đệ 顯hiển 別biệt 安an 非phi 偏thiên 。 三tam 若nhược 圓viên 下hạ 。 明minh 以dĩ 總tổng 冠quan 別biệt 始thỉ 終chung 不bất 二nhị 。 初sơ 答đáp 中trung 云vân 所sở 云vân 偏thiên 者giả 非phi 永vĩnh 別biệt 也dã 者giả 。 蓋cái 言ngôn 別biệt 安an 雖tuy 分phần/phân 止Chỉ 觀Quán 及cập 以dĩ 信tín 法pháp 。 一nhất 向hướng 根căn 性tánh 相tướng 資tư 迴hồi 轉chuyển 。 偏thiên 用dụng 於ư 止chỉ 偏thiên 用dụng 於ư 觀quán 。 各các 有hữu 四tứ 悉tất 。 須tu 知tri 止chỉ 是thị 觀quán 家gia 之chi 止chỉ 。 觀quán 是thị 止chỉ 家gia 之chi 觀quán 。 厥quyết 體thể 是thị 同đồng 。 為vi 用dụng 有hữu 異dị 。 暫tạm 時thời 適thích 悅duyệt 行hành 者giả 之chi 宜nghi 。 故cố 知tri 別biệt 安an 乃nãi 是thị 即tức 總tổng 俱câu 時thời 之chi 別biệt 。 隨tùy 病bệnh 用dụng 藥dược 是thị 故cố 須tu 分phần/phân 。 順thuận 理lý 體thể 同đồng 是thị 故cố 恆hằng 合hợp 。 無vô 以dĩ 異dị 也dã 。

若nhược 其kỳ 離ly 成thành 三tam 諦đế 次thứ 第đệ 之chi 別biệt 。 此thử 則tắc 止Chỉ 觀Quán 不bất 可khả 俱câu 時thời 。 具cụ 如như 諸chư 教giáo 分phân 別biệt 相tướng 狀trạng 。

釋thích 曰viết 。 此thử 當đương 第đệ 二nhị 以dĩ 別biệt 次thứ 第đệ 顯hiển 此thử 別biệt 安an 非phi 偏thiên 修tu 也dã 。 言ngôn 若nhược 其kỳ 離ly 成thành 三tam 諦đế 次thứ 第đệ 之chi 別biệt 者giả 。 若nhược 其kỳ 之chi 言ngôn 。 從tùng 施thí 權quyền 也dã 。 謂vị 從tùng 一nhất 實thật 圓viên 融dung 止Chỉ 觀Quán 施thí 而nhi 開khai 之chi 。 以dĩ 成thành 次thứ 第đệ 三tam 諦đế 止Chỉ 觀Quán 。 故cố 云vân 若nhược 其kỳ 此thử 如như 。 諸chư 大Đại 乘Thừa 中trung 歷lịch 別biệt 之chi 義nghĩa 。 顯hiển 此thử 別biệt 安an 但đãn 是thị 體thể 同đồng 用dụng 別biệt 。 故cố 非phi 歷lịch 別biệt 之chi 止Chỉ 觀Quán 也dã 。

若nhược 圓viên 安an 者giả 。 如như 總tổng 安an 初sơ 云vân 。 不bất 動động 止chỉ 只chỉ 是thị 不bất 動động 智trí 。 不bất 動động 智trí 只chỉ 是thị 不bất 動động 止chỉ 。 以dĩ 此thử 同đồng 體thể 而nhi 冠quan 於ư 別biệt 。 故cố 無vô 二nhị 也dã 。

釋thích 曰viết 。 此thử 當đương 第đệ 三tam 以dĩ 總tổng 冠quan 別biệt 始thỉ 終chung 不bất 二nhị 。 何hà 者giả 。 上thượng 明minh 次thứ 第đệ 意ý 顯hiển 圓viên 融dung 。 故cố 今kim 明minh 圓viên 雖tuy 有hữu 總tổng 別biệt 。 總tổng 別biệt 之chi 殊thù 。 欲dục 令linh 以dĩ 總tổng 而nhi 冠quan 於ư 別biệt 。 是thị 故cố 安an 心tâm 初sơ 云vân 。 不bất 動động 止chỉ 只chỉ 是thị 不bất 動động 智trí 。 不bất 動động 智trí 只chỉ 是thị 不bất 動động 止chỉ 。 不bất 動động 止chỉ 者giả 。 止Chỉ 觀Quán 不bất 二nhị 之chi 止chỉ 也dã 。 不bất 動động 智trí 者giả 。 止Chỉ 觀Quán 不bất 二nhị 之chi 觀quán 也dã 。 用dụng 此thử 總tổng 止chỉ 總tổng 觀quán 適thích 宜nghi 而nhi 用dụng 。 故cố 成thành 別biệt 安an 。 故cố 知tri 下hạ 文văn 之chi 別biệt 乃nãi 是thị 即tức 總tổng 之chi 別biệt 。 上thượng 文văn 之chi 總tổng 乃nãi 是thị 即tức 別biệt 之chi 總tổng 。 以dĩ 總tổng 冠quan 別biệt 。 故cố 無vô 二nhị 也dã 。 人nhân 不bất 見kiến 之chi 。 便tiện 生sanh 異dị 見kiến 。 失thất 之chi 甚thậm 矣hĩ 。

九cửu 問vấn 。 安an 心tâm 初sơ 云vân 但đãn 信tín 法pháp 性tánh 不bất 信tín 其kỳ 諸chư 。 為vi 唯duy 法pháp 性tánh 無vô 復phục 其kỳ 諸chư 。 法pháp 若nhược 都đô 無vô 者giả 。 現hiện 見kiến 諸chư 法pháp 。 復phục 云vân 法pháp 性tánh 。 具cụ 一nhất 切thiết 法pháp 。

釋thích 曰viết 。 巧xảo 安an 止Chỉ 觀Quán 文văn 初sơ 云vân 。 體thể 諸chư 顛điên 倒đảo 即tức 是thị 法pháp 性tánh 。 不bất 一nhất 不bất 異dị 。 雖tuy 顛điên 倒đảo 起khởi 滅diệt 。 唯duy 信tín 此thử 心tâm 但đãn 是thị 法pháp 性tánh 。 起khởi 是thị 法pháp 性tánh 起khởi 。 滅diệt 是thị 法pháp 性tánh 滅diệt 。 體thể 其kỳ 實thật 不bất 起khởi 滅diệt 。 妄vọng 謂vị 起khởi 滅diệt 。 只chỉ 指chỉ 妄vọng 想tưởng 悉tất 是thị 法pháp 性tánh 。 今kim 謂vị 只chỉ 指chỉ 無vô 明minh 即tức 是thị 法pháp 性tánh 。 無vô 明minh 即tức 是thị 諸chư 法pháp 。 無vô 別biệt 諸chư 法pháp 也dã 。 然nhiên 若nhược 但đãn 信tín 法pháp 性tánh 不bất 信tín 其kỳ 諸chư 者giả 。 為vi 唯duy 有hữu 法pháp 性tánh 無vô 復phục 諸chư 法pháp 耶da 。 若nhược 都đô 無vô 諸chư 法pháp 者giả 。 且thả 今kim 現hiện 見kiến 青thanh 黃hoàng 赤xích 等đẳng 。 為vi 是thị 何hà 耶da 。 此thử 以dĩ 情tình 難nạn/nan 理lý 。 上thượng 文văn 已dĩ 具cụ 。 復phục 云vân 法pháp 性tánh 具cụ 一nhất 切thiết 法pháp 者giả 。 法pháp 謂vị 軌quỹ 持trì 。 性tánh 謂vị 不bất 改cải 。 只chỉ 是thị 三tam 千thiên 實thật 相tướng 之chi 法pháp 。 上thượng 為vi 十thập 方phương 諸chư 佛Phật 。 之chi 所sở 軌quỹ 持trì 。 下hạ 為vì 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 之chi 所sở 軌quỹ 持trì 。 始thỉ 終chung 無vô 改cải 。 故cố 名danh 為vi 性tánh 。 故cố 知tri 法pháp 性tánh 。 具cụ 一nhất 切thiết 法pháp 。 法pháp 性tánh 即tức 三tam 千thiên 。 三tam 千thiên 即tức 法pháp 性tánh 。 無vô 差sai 別biệt 即tức 差sai 別biệt 。 差sai 別biệt 即tức 無vô 差sai 別biệt 。 當đương 知tri 法pháp 性tánh 。 具cụ 一nhất 切thiết 法pháp 。 更cánh 無vô 能năng 具cụ 及cập 以dĩ 所sở 具cụ 。 纂toản 者giả 狂cuồng 妄vọng 。 乃nãi 謂vị 性tánh 具cụ 三tam 千thiên 。 非phi 是thị 空không 中trung 三tam 千thiên 。 自tự 是thị 假giả 法pháp 。 空không 中trung 泯mẫn 淨tịnh 。 無vô 有hữu 一nhất 法pháp 。 當đương 知tri 是thị 人nhân 。 謗báng 法pháp 深thâm 矣hĩ 。

答đáp 。 以dĩ 眾chúng 生sanh 久cửu 劫kiếp 但đãn 著trước 諸chư 法pháp 。 不bất 信tín 法pháp 性tánh 。 破phá 昔tích 計kế 故cố 。 約ước 對đối 治trị 說thuyết 。 令linh 於ư 諸chư 法pháp 純thuần 見kiến 法pháp 性tánh 。 若nhược 見kiến 法pháp 性tánh 。 即tức 見kiến 法pháp 性tánh 純thuần 是thị 諸chư 法pháp 。 是thị 諸chư 法pháp 性tánh 本bổn 無vô 名danh 字tự 。 約ước 破phá 立lập 說thuyết 名danh 性tánh 名danh 法pháp 。

釋thích 曰viết 。 此thử 答đáp 文văn 中trung 先tiên 答đáp 本bổn 迷mê 。 次thứ 破phá 昔tích 下hạ 。 乃nãi 明minh 今kim 悟ngộ 。 眾chúng 生sanh 無vô 始thỉ 喪táng 本bổn 真chân 性tánh 。 受thọ 今kim 輪luân 迴hồi 。 唯duy 著trước 無vô 明minh 生sanh 死tử 諸chư 法pháp 。 孰thục 有hữu 能năng 知tri 一nhất 切thiết 。 諸chư 法pháp 是thị 法pháp 性tánh 者giả 。 故cố 今kim 修tu 觀quán 為vi 破phá 昔tích 計kế 。 約ước 對đối 治trị 說thuyết 。 令linh 於ư 諸chư 法pháp 純thuần 見kiến 法pháp 性tánh 。 若nhược 見kiến 法pháp 性tánh 即tức 見kiến 法pháp 性tánh 純thuần 是thị 諸chư 法pháp 。 今kim 謂vị 若nhược 見kiến 之chi 言ngôn 約ước 觀quán 成thành 說thuyết 。 觀quán 成thành 通thông 四tứ 位vị 。 今kim 文văn 且thả 約ước 觀quán 行hành 相tương 似tự 而nhi 為vi 言ngôn 也dã 。 言ngôn 是thị 諸chư 法pháp 性tánh 本bổn 無vô 。 名danh 字tự 約ước 破phá 立lập 說thuyết 名danh 性tánh 名danh 法pháp 者giả 。 法pháp 性tánh 即tức 諸chư 法pháp 。 諸chư 法pháp 即tức 法pháp 性tánh 。 法pháp 性tánh 寂tịch 絕tuyệt 。 本bổn 無vô 諸chư 法pháp 之chi 名danh 。 亦diệc 無vô 法pháp 性tánh 之chi 字tự 。 為vi 破phá 諸chư 法pháp 故cố 立lập 性tánh 名danh 。 約ước 對đối 治trị 說thuyết 。 是thị 故cố 強cường/cưỡng 名danh 諸chư 法pháp 及cập 法pháp 性tánh 耳nhĩ 。

十thập 問vấn 。 諸chư 文văn 皆giai 云vân 色sắc 心tâm 不bất 二nhị 。 若nhược 欲dục 觀quán 察sát 如như 何hà 立lập 觀quán 。

釋thích 曰viết 。 色sắc 心tâm 不bất 二nhị 約ước 體thể 性tánh 說thuyết 。 若nhược 色sắc 心tâm 相tương 對đối 則tắc 有hữu 色sắc 有hữu 心tâm 。 若nhược 論luận 體thể 性tánh 。 則tắc 離ly 心tâm 無vô 色sắc 。 離ly 色sắc 無vô 心tâm 。 若nhược 論luận 相tương/tướng 即tức 。 二nhị 則tắc 俱câu 二nhị 。 一nhất 則tắc 俱câu 一nhất 。 今kim 文văn 難nạn/nan 意ý 者giả 。 色sắc 心tâm 既ký 其kỳ 融dung 通thông 不bất 二nhị 。 如như 何hà 立lập 觀quán 。 為vi 色sắc 心tâm 俱câu 觀quán 。 為vi 色sắc 心tâm 各các 觀quán 。 此thử 以dĩ 理lý 體thể 本bổn 融dung 難nạn/nan 於ư 約ước 陰ấm 入nhập 事sự 立lập 內nội 外ngoại 境cảnh 。

答đáp 。 色sắc 心tâm 一nhất 體thể 。 無vô 前tiền 無vô 後hậu 。 俱câu 是thị 法Pháp 界Giới 。

釋thích 曰viết 。 答đáp 中trung 有hữu 五ngũ 。 初sơ 順thuận 問vấn 答đáp 出xuất 體thể 融dung 。 二nhị 修tu 觀quán 下hạ 。 答đáp 如như 何hà 立lập 觀quán 。 三tam 內nội 心tâm 下hạ 。 明minh 觀quán 成thành 歷lịch 法pháp 。 四tứ 又hựu 亦diệc 下hạ 。 明minh 先tiên 須tu 開khai 解giải 。 五ngũ 故cố 占chiêm 下hạ 。 引dẫn 證chứng 二nhị 觀quán 。 初sơ 順thuận 問vấn 答đáp 色sắc 心tâm 一nhất 體thể 者giả 。 色sắc 中trung 道đạo 故cố 色sắc 心tâm 不bất 二nhị 。 心tâm 中trung 道đạo 故cố 色sắc 心tâm 不bất 二nhị 。 非phi 色sắc 在tại 前tiền 心tâm 在tại 於ư 後hậu 。 非phi 心tâm 在tại 前tiền 色sắc 在tại 於ư 後hậu 。 舉cử 一nhất 全toàn 收thu 無vô 非phi 法Pháp 界Giới 。 法Pháp 界Giới 者giả 無vô 外ngoại 之chi 稱xưng 。 今kim 家gia 言ngôn 法Pháp 界Giới 者giả 。 須tu 云vân 十thập 界giới 百bách 界giới 三tam 千thiên 即tức 空không 假giả 中trung 。 故cố 名danh 法Pháp 界Giới 。 如như 此thử 之chi 說thuyết 乃nãi 是thị 能năng 觀quán 之chi 觀quán 。 復phục 是thị 所sở 觀quán 之chi 理lý 。 是thị 故cố 色sắc 心tâm 不bất 分phân 二nhị 也dã 。

修tu 觀quán 次thứ 第đệ 必tất 先tiên 內nội 心tâm 。

釋thích 曰viết 。 此thử 當đương 第đệ 二nhị 答đáp 出xuất 發phát 軫# 託thác 陰ấm 修tu 觀quán 。 分phần/phân 內nội 外ngoại 境cảnh 。 然nhiên 內nội 外ngoại 之chi 言ngôn 。 諸chư 文văn 分phân 之chi 不bất 同đồng 。 各các 有hữu 所sở 以dĩ 。 具cụ 如như 指chỉ 要yếu 鈔sao 解giải 內nội 外ngoại 不bất 二nhị 門môn 中trung 廣quảng 辨biện 。 此thử 不bất 復phục 云vân 。 今kim 文văn 之chi 意ý 正chánh 在tại 止Chỉ 觀Quán 。 觀quán 心tâm 去khứ 丈trượng 就tựu 尺xích 。 去khứ 尺xích 就tựu 寸thốn 。 唯duy 觀quán 識thức 陰ấm 心tâm 王vương 。 於ư 此thử 心tâm 王vương 復phục 簡giản 善thiện 惡ác 。 唯duy 觀quán 無vô 記ký 。 故cố 云vân 必tất 先tiên 內nội 心tâm 也dã 。 此thử 約ước 宜nghi 觀quán 內nội 者giả 說thuyết 之chi 。 內nội 觀quán 成thành 已dĩ 方phương 始thỉ 歷lịch 外ngoại 。 故cố 云vân 次thứ 第đệ 。 此thử 內nội 心tâm 者giả 乃nãi 是thị 行hành 者giả 現hiện 前tiền 陰ấm 心tâm 。 如như 灸# 病bệnh 得đắc 穴huyệt 。 伐phạt 樹thụ 得đắc 根căn 。 是thị 發phát 觀quán 之chi 門môn 。 顯hiển 理lý 之chi 處xứ 。 乃nãi 止Chỉ 觀Quán 一nhất 部bộ 之chi 要yếu 樞xu 也dã 。 昔tích 人nhân 不bất 達đạt 。 乃nãi 謂vị 所sở 觀quán 即tức 是thị 真chân 心tâm 。 有hữu 云vân 不bất 思tư 議nghị 心tâm 。 以dĩ 為vi 所sở 觀quán 。 若nhược 已dĩ 是thị 真chân 。 已dĩ 不bất 思tư 議nghị 。 何hà 用dụng 觀quán 耶da 。 須tu 知tri 觀quán 心tâm 之chi 法pháp 大đại 似tự 澄trừng 水thủy 。 以dĩ 水thủy 濁trược 故cố 是thị 故cố 澄trừng 之chi 。 水thủy 若nhược 已dĩ 清thanh 焉yên 用dụng 澄trừng 耶da 。 以dĩ 譬thí 顯hiển 之chi 煥hoán 然nhiên 可khả 見kiến 。 是thị 故cố 當đương 知tri 。 常thường 坐tọa 三tam 昧muội 正chánh 以dĩ 三tam 千thiên 而nhi 為vi 觀quán 法pháp 。 用dụng 此thử 三tam 千thiên 體thể 於ư 內nội 心tâm 妄vọng 識thức 一nhất 念niệm 。 故cố 云vân 一nhất 念niệm 即tức 三tam 千thiên 。 三tam 千thiên 即tức 一nhất 念niệm 。 此thử 之chi 內nội 心tâm 。 正chánh 是thị 常thường 坐tọa 三tam 昧muội 用dụng 二nhị 十thập 五ngũ 法pháp 。 為vi 前tiền 方phương 便tiện 調điều 停đình 澄trừng 凝ngưng 。 無vô 記ký 一nhất 念niệm 豈khởi 容dung 易dị 耶da 。 纂toản 者giả 學học 無vô 根căn 柢# 。 不bất 達đạt 觀quán 道đạo 。 以dĩ 見kiến 下hạ 文văn 引dẫn 證chứng 事sự 理lý 二nhị 觀quán 。 輒triếp 謂vị 修tu 觀quán 次thứ 第đệ 必tất 先tiên 內nội 心tâm 。 一nhất 句cú 即tức 是thị 雙song 標tiêu 事sự 理lý 二nhị 觀quán 。 何hà 狂cuồng 妄vọng 之chi 若nhược 此thử 耶da 。 雖tuy 事sự 理lý 二nhị 觀quán 通thông 觀quán 識thức 心tâm 。 事sự 觀quán 既ký 其kỳ 縱túng/tung 任nhậm 三tam 性tánh 。 不bất 必tất 定định 云vân 必tất 先tiên 內nội 心tâm 。 以dĩ 占chiêm 察sát 經Kinh 云vân 。 一nhất 切thiết 時thời 。 一nhất 切thiết 處xứ 。 三tam 業nghiệp 所sở 作tác 。 悉tất 當đương 觀quán 察sát 。 知tri 唯duy 是thị 心tâm 。 豈khởi 可khả 定định 云vân 必tất 先tiên 內nội 心tâm 耶da 。 又hựu 此thử 內nội 心tâm 之chi 言ngôn 。 正chánh 當đương 於ư 陰ấm 料liệu 簡giản 發phát 觀quán 之chi 處xứ 。 世thế 有hữu 狂cuồng 輩bối 相tương/tướng 傳truyền 。 乃nãi 云vân 圓viên 教giáo 不bất 立lập 陰ấm 境cảnh 。 其kỳ 如như 文văn 何hà 。 其kỳ 如như 理lý 何hà 。 具cụ 明minh 圓viên 教giáo 陰ấm 境cảnh 。 在tại 予# 金kim 錍bề 要yếu 義nghĩa 錄lục 中trung 。 此thử 不bất 具cụ 引dẫn 。

內nội 心tâm 若nhược 淨tịnh 。 以dĩ 此thử 淨tịnh 心tâm 歷lịch 一nhất 切thiết 法pháp 。 任nhậm 運vận 泯mẫn 合hợp 。

釋thích 曰viết 。 此thử 當đương 第đệ 三tam 觀quán 成thành 歷lịch 法pháp 也dã 。 言ngôn 內nội 心tâm 者giả 。 所sở 觀quán 陰ấm 也dã 。 以dĩ 三tam 千thiên 妙diệu 觀quán 安an 於ư 陰ấm 心tâm 。 安an 之chi 不bất 已dĩ 。 內nội 心tâm 陰ấm 轉chuyển 成thành 不bất 思tư 議nghị 三tam 千thiên 妙diệu 境cảnh 。 名danh 之chi 為vi 淨tịnh 。 若nhược 淨tịnh 之chi 言ngôn 。 即tức 觀quán 成thành 也dã 。 觀quán 成thành 通thông 四tứ 位vị 。 歷lịch 法pháp 局cục 三tam 位vị 。 以dĩ 妙diệu 覺giác 究cứu 竟cánh 法Pháp 界Giới 。 洞đỗng 朗lãng 無vô 所sở 分phân 別biệt 。 更cánh 無vô 彼bỉ 此thử 色sắc 相tướng 迭điệt 相tương 見kiến 。 唯duy 有hữu 真Chân 如Như 智trí 獨độc 存tồn 。 是thị 故cố 無vô 法pháp 而nhi 可khả 歷lịch 也dã 。 今kim 文văn 之chi 意ý 且thả 在tại 五ngũ 品phẩm 。 十thập 信tín 耳nhĩ 。 然nhiên 歷lịch 法pháp 意ý 。 若nhược 以dĩ 初sơ 入nhập 觀quán 時thời 。 豈khởi 簡giản 界giới 入nhập 及cập 餘dư 四tứ 陰ấm 。 唯duy 觀quán 心tâm 王vương 無vô 記ký 一nhất 念niệm 。 初sơ 心tâm 修tu 觀quán 逼bức 心tâm 從tùng 理lý 。 觀quán 既ký 開khai 發phát 。 已dĩ 轉chuyển 陰ấm 心tâm 成thành 乎hồ 妙diệu 境cảnh 。 得đắc 入nhập 初sơ 品phẩm 。 一nhất 心tâm 三tam 諦đế 豁hoát 爾nhĩ 開khai 明minh 。 以dĩ 此thử 淨tịnh 心tâm 歷lịch 行hành 想tưởng 受thọ 及cập 以dĩ 色sắc 陰ấm 。 次thứ 第đệ 漸tiệm 次thứ 。 外ngoại 依y 報báo 等đẳng 。 一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 。 皆giai 與dữ 三tam 千thiên 任nhậm 運vận 泯mẫn 合hợp 。 初sơ 品phẩm 既ký 爾nhĩ 。 二nhị 三tam 四tứ 五ngũ 。 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 五ngũ 品phẩm 既ký 爾nhĩ 十thập 信tín 亦diệc 然nhiên 。 分phần/phân 真chân 尚thượng 有hữu 內nội 外ngoại 之chi 相tướng 。 豈khởi 無vô 歷lịch 法pháp 乎hồ 。 此thử 一nhất 節tiết 文văn 純thuần 談đàm 觀quán 道đạo 。 世thế 罕# 知tri 者giả 。 昔tích 昭chiêu 師sư 與dữ 法pháp 智trí 議nghị 論luận 。 昭chiêu 於ư 義nghĩa 狀trạng 嘗thường 註chú 此thử 文văn 。 今kim 備bị 錄lục 之chi 。 貴quý 知tri 邪tà 正chánh 。 修tu 觀quán 次thứ 第đệ 必tất 先tiên 內nội 心tâm (# 先tiên 觀quán 識thức 陰ấm 也dã )# 。 內nội 心tâm 若nhược 淨tịnh (# 謂vị 了liễu 一nhất 念niệm 具cụ 三tam 千thiên 也dã )# 。 以dĩ 此thử 淨tịnh 心tâm 歷lịch 一nhất 切thiết 法pháp (# 謂vị 了liễu 一nhất 念niệm 三tam 千thiên 已dĩ 故cố 云vân 若nhược 淨tịnh 。 然nhiên 後hậu 徧biến 歷lịch 彼bỉ 彼bỉ 諸chư 法pháp 。 不bất 出xuất 我ngã 心tâm 之chi 三tam 千thiên 。 故cố 云vân 歷lịch 一nhất 切thiết 法pháp 也dã )# 。 任nhậm 運vận 泯mẫn 合hợp (# 謂vị 三tam 千thiên 無vô 外ngoại 。 攝nhiếp 外ngoại 事sự 境cảnh 罄khánh 無vô 不bất 盡tận )# 。 又hựu 亦diệc 先tiên 了liễu 萬vạn 法pháp 唯duy 心tâm (# 了liễu 即tức 解giải 也dã 。 謂vị 三tam 千thiên 不bất 出xuất 一nhất 念niệm 等đẳng )# 。 方phương 可khả 觀quán 心tâm (# 謂vị 依y 解giải 而nhi 觀quán 三tam 千thiên 法pháp 不bất 出xuất 一nhất 念niệm 也dã )# 。 能năng 了liễu 諸chư 法pháp 。 則tắc 見kiến 諸chư 法pháp 唯duy 色sắc 唯duy 心tâm 。 當đương 知tri 一nhất 切thiết 。 由do 心tâm 分phân 別biệt 。 諸chư 法pháp 何hà 曾tằng 自tự 謂vị 同đồng 異dị (# 當đương 知tri 下hạ 。 正chánh 示thị 觀quán 心tâm 之chi 意ý 。 諸chư 法pháp 既ký 因nhân 心tâm 分phân 別biệt 。 是thị 故cố 但đãn 觀quán 心tâm 耳nhĩ 。 雖tuy 云vân 唯duy 色sắc 。 色sắc 即tức 是thị 心tâm )# 。 故cố 占chiêm 察sát 經Kinh 云vân 。 觀quán 有hữu 二nhị 種chủng 。 一nhất 者giả 唯duy 識thức 。 二nhị 者giả 實thật 相tướng 。 實thật 相tướng 觀quán 理lý (# 即tức 觀quán 三tam 千thiên 性tánh 即tức 空không 假giả 中trung 。 即tức 前tiền 內nội 心tâm 淨tịnh 是thị 也dã )# 。 唯duy 識thức 歷lịch 事sự (# 即tức 以dĩ 淨tịnh 心tâm 。 徧biến 歷lịch 諸chư 法pháp 也dã )# 。 事sự 理lý 不bất 二nhị (# 即tức 事sự 即tức 理lý 。 攝nhiếp 外ngoại 歸quy 內nội 。 三tam 千thiên 三tam 諦đế 攝nhiếp 無vô 不bất 周chu 也dã )# 。 觀quán 道đạo 稍sảo 開khai (# 若nhược 以dĩ 二nhị 觀quán 相tương 扶phù 。 事sự 理lý 不bất 二nhị 。 則tắc 觀quán 道đạo 稍sảo 明minh 。 可khả 入nhập 觀quán 行hành 等đẳng 位vị 也dã )# 。 能năng 了liễu 此thử 者giả 。 可khả 與dữ 論luận 道Đạo 。 (# 當đương 知tri 謬mậu 解giải 僻tích 執chấp 之chi 徒đồ 。 安an 可khả 與dữ 之chi 論luận 道đạo 。 荊kinh 谿khê 明minh 誡giới 。 可khả 不bất 是thị 乎hồ )# 。 嗚ô 呼hô 。 昭chiêu 師sư 迷mê 之chi 於ư 前tiền 。 法pháp 智trí 闢tịch 之chi 於ư 後hậu 。 廓khuếch 如như 也dã 。 其kỳ 人nhân 雖tuy 亡vong 。 方phương 冊sách 尚thượng 存tồn 。 纂toản 者giả 因nhân 茲tư 雖tuy 知tri 內nội 心tâm 若nhược 淨tịnh 是thị 修tu 觀quán 成thành 。 以dĩ 此thử 淨tịnh 心tâm 徧biến 歷lịch 一nhất 切thiết 是thị 觀quán 成thành 歷lịch 法pháp 。 而nhi 謂vị 四tứ 種chủng 三tam 昧muội 具cụ 修tu 事sự 理lý 二nhị 觀quán 。 而nhi 與dữ 昭chiêu 師sư 可khả 以dĩ 異dị 耶da 。 豈khởi 知tri 夫phu 事sự 理lý 二nhị 觀quán 投đầu 足túc 殊thù 途đồ 。 四tứ 種chủng 三tam 昧muội 制chế 縱túng/tung 有hữu 異dị 。 根căn 分phần/phân 利lợi 鈍độn 。 宜nghi 樂nhạo/nhạc/lạc 不bất 同đồng 。 安an 可khả 同đồng 日nhật 而nhi 為vi 語ngữ 耶da 。 如như 何hà 輒triếp 謂vị 初sơ 乘thừa 觀quán 法pháp 性tánh 德đức 之chi 境cảnh 而nhi 為vi 理lý 觀quán 。 修tu 德đức 之chi 境cảnh 四tứ 句cú 推thôi 撿kiểm 而nhi 為vi 事sự 觀quán 。 化hóa 他tha 之chi 境cảnh 為vi 果quả 後hậu 用dụng 耶da 。 且thả 常thường 坐tọa 三tam 昧muội 修tu 理lý 觀quán 人nhân 。 剪tiễn 略lược 身thân 儀nghi 。 不bất 兼kiêm 餘dư 事sự 。 唯duy 一nhất 禪thiền 牀sàng 端đoan 坐tọa 而nhi 已dĩ 。 修tu 事sự 觀quán 人nhân 。 縱túng/tung 任nhậm 三tam 性tánh 。 公công 私tư 役dịch 役dịch 馬mã 上thượng 怱thông 怱thông 。 豈khởi 修tu 理lý 觀quán 人nhân 宜nghi 如như 此thử 耶da 。 又hựu 上thượng 三tam 昧muội 修tu 理lý 觀quán 人nhân 。 正chánh 修tu 之chi 前tiền 則tắc 用dụng 二nhị 十thập 五ngũ 法pháp 。 為vi 前tiền 方phương 便tiện 。 三tam 昧muội 之chi 後hậu 殷ân 勤cần 勸khuyến 修tu 。 事sự 非phi 輕khinh 也dã 。 修tu 事sự 觀quán 人nhân 敵địch 體thể 反phản 此thử 。 蔑miệt 聞văn 用dụng 於ư 方phương 便tiện 。 不bất 見kiến 勸khuyến 修tu 一nhất 科khoa 。 豈khởi 可khả 利lợi 根căn 之chi 人nhân 才tài 修tu 初sơ 乘thừa 觀quán 法pháp 。 性tánh 德đức 理lý 觀quán 便tiện 轉chuyển 為vi 鈍độn 修tu 事sự 觀quán 耶da 。 豈khởi 非phi 心tâm 輕khinh 躁táo 難nạn 耶da 。 是thị 故cố 應ưng 知tri 。 事sự 理lý 二nhị 觀quán 二nhị 種chủng 行hành 人nhân 。 投đầu 足túc 有hữu 異dị 。 今kim 摩ma 訶ha 止Chỉ 觀Quán 正chánh 修tu 之chi 中trung 十thập 乘thừa 觀quán 法pháp 。 唯duy 是thị 被bị 於ư 修tu 理lý 觀quán 人nhân 。 上thượng 中trung 下hạ 根căn 。 不bất 可khả 於ư 中trung 參tham 事sự 觀quán 也dã 。 若nhược 修tu 事sự 觀quán 行hành 人nhân 。 創sáng/sang 始thỉ 投đầu 足túc 唯duy 是thị 縱túng/tung 任nhậm 三tam 性tánh 。 四tứ 運vận 推thôi 撿kiểm 自tự 有hữu 十thập 乘thừa 。 如như 云vân 今kim 文văn 觀quán 於ư 十thập 界giới 四tứ 運vận 。 義nghĩa 當đương 占chiêm 察sát 一nhất 切thiết 唯duy 心tâm 。 若nhược 也dã 次thứ 第đệ 觀quán 十thập 四tứ 運vận 。 名danh 思tư 議nghị 境cảnh 。 達đạt 九cửu 即tức 佛Phật 。 名danh 不bất 思tư 議nghị 。 仍nhưng 須tu 發phát 心tâm 乃nãi 至chí 離ly 愛ái 。 方phương 成thành 一nhất 家gia 入nhập 道đạo 之chi 相tướng 。 以dĩ 此thử 驗nghiệm 之chi 。 事sự 理lý 二nhị 觀quán 投đầu 足túc 有hữu 異dị 。 各các 有hữu 十thập 乘thừa 。 如như 何hà 常thường 坐tọa 三tam 昧muội 初sơ 乘thừa 之chi 中trung 便tiện 修tu 事sự 觀quán 耶da 。 況huống 輔phụ 行hành 明minh 隨tùy 自tự 意ý 三tam 昧muội 來lai 意ý 中trung 云vân 。 夫phu 有hữu 累lũy/lụy/luy 之chi 形hình 絕tuyệt 事sự 時thời 寡quả 。 上thượng 三tam 三tam 昧muội 緣duyên 具cụ 誠thành 難nạn/nan 。 若nhược 不bất 隨tùy 境cảnh 用dụng 觀quán 。 意ý 起khởi 即tức 觀quán 。 如như 何hà 速tốc 與dữ 道Đạo 理lý 相tương 應ứng 。 修tu 事sự 觀quán 人nhân 體thể 自tự 如như 何hà 。 云vân 四tứ 種chủng 三tam 昧muội 事sự 理lý 二nhị 觀quán 俱câu 修tu 耶da 。 若nhược 乃nãi 事sự 理lý 不bất 二nhị 本bổn 末mạt 相tương/tướng 映ánh 。 次thứ 文văn 當đương 辨biện 。 此thử 未vị 暇hạ 論luận 。

又hựu 亦diệc 先tiên 了liễu 萬vạn 法pháp 唯duy 心tâm 方phương 可khả 觀quán 心tâm 。 能năng 了liễu 諸chư 法pháp 則tắc 見kiến 諸chư 法pháp 唯duy 色sắc 唯duy 心tâm 。 當đương 知tri 一nhất 切thiết 。 由do 心tâm 分phân 別biệt 。 諸chư 法pháp 何hà 曾tằng 自tự 謂vị 同đồng 異dị 。

釋thích 曰viết 。 此thử 當đương 第đệ 四tứ 明minh 先tiên 須tu 開khai 解giải 也dã 。

故cố 占chiêm 察sát 經Kinh 云vân 。 觀quán 有hữu 二nhị 種chủng 。 一nhất 者giả 唯duy 識thức 。 二nhị 者giả 實thật 相tướng 。 實thật 相tướng 觀quán 理lý 。 唯duy 識thức 歷lịch 事sự 。 事sự 理lý 不bất 二nhị 觀quán 道đạo 稍sảo 開khai 。 能năng 了liễu 此thử 者giả 。 可khả 與dữ 論luận 道Đạo 。

釋thích 曰viết 。 此thử 當đương 第đệ 五ngũ 引dẫn 證chứng 事sự 理lý 二nhị 觀quán 也dã 。 經Kinh 云vân 觀quán 有hữu 二nhị 種chủng 。 標tiêu 也dã 。 一nhất 者giả 唯duy 識thức 。 二nhị 者giả 實thật 相tướng 。 列liệt 也dã 。 實thật 相tướng 觀quán 理lý 。 唯duy 識thức 歷lịch 事sự 。 釋thích 也dã 。 言ngôn 實thật 相tướng 觀quán 理lý 者giả 。 謂vị 十thập 界giới 百bách 界giới 三tam 千thiên 世thế 間gian 相tương/tướng 相tương/tướng 皆giai 實thật 。 即tức 空không 假giả 中trung 。 名danh 為vi 實thật 相tướng 。 用dụng 此thử 實thật 相tướng 安an 於ư 現hiện 前tiền 。 澄trừng 凝ngưng 一nhất 念niệm 本bổn 寂tịch 三tam 千thiên 。 真chân 實thật 之chi 相tướng 。 故cố 名danh 實thật 相tướng 觀quán 理lý 。 占chiêm 察sát 云vân 。 修tu 習tập 真Chân 如Như 實thật 觀quán 者giả 。 思tư 惟duy 心tâm 性tánh 。 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 。 斯tư 之chi 謂vị 也dã 。 唯duy 識thức 歷lịch 事sự 者giả 。 謂vị 一nhất 切thiết 法pháp 。 唯duy 心tâm 變biến 造tạo 。 是thị 故cố 歷lịch 於ư 十thập 界giới 。 四tứ 運vận 推thôi 撿kiểm 。 三tam 千thiên 事sự 用dụng 即tức 空không 假giả 中trung 。 故cố 名danh 歷lịch 事sự 。 占chiêm 察sát 云vân 。 修tu 習tập 唯duy 心tâm 識thức 觀quán 者giả 。 於ư 一nhất 切thiết 時thời 。 及cập 一nhất 切thiết 處xứ 。 隨tùy 身thân 口khẩu 意ý 。 所sở 有hữu 作tác 業nghiệp 。 悉tất 當đương 觀quán 察sát 。 知tri 唯duy 是thị 心tâm 。 斯tư 之chi 謂vị 也dã 。 事sự 理lý 不bất 二nhị 者giả 。 融dung 上thượng 二nhị 觀quán 。 如như 上thượng 所sở 引dẫn 似tự 如như 事sự 理lý 殊thù 途đồ 。 體thể 用dụng 永vĩnh 異dị 。 應ưng 知tri 修tu 理lý 觀quán 者giả 洞đỗng 了liễu 事sự 理lý 不bất 二nhị 之chi 理lý 而nhi 修tu 。 此thử 理lý 觀quán 事sự 理lý 不bất 二nhị 也dã 。 修tu 事sự 觀quán 者giả 。 洞đỗng 了liễu 事sự 理lý 不bất 二nhị 之chi 事sự 而nhi 修tu 。 此thử 事sự 觀quán 事sự 理lý 不bất 二nhị 也dã 。 豈khởi 須tu 事sự 理lý 混hỗn 和hòa 而nhi 修tu 然nhiên 後hậu 謂vị 之chi 不bất 二nhị 耶da 。 能năng 知tri 此thử 修tu 者giả 。 觀quán 道đạo 稍sảo 開khai 。 稍sảo 開khai 者giả 。 漸tiệm 漸tiệm 開khai 發phát 。 謂vị 入nhập 品phẩm 也dã 。 可khả 與dữ 論luận 於ư 事sự 理lý 二nhị 觀quán 不bất 二nhị 之chi 道đạo 。 不bất 爾nhĩ 安an 可khả 與dữ 論luận 斯tư 觀quán 。 昔tích 昭chiêu 師sư 謂vị 觀quán 內nội 心tâm 為vi 理lý 觀quán 。 觀quán 外ngoại 色sắc 名danh 事sự 觀quán 。 法pháp 智trí 破phá 曰viết 。 應ưng 知tri 內nội 心tâm 。 外ngoại 色sắc 皆giai 具cụ 事sự 理lý 二nhị 觀quán 。 不bất 可khả 以dĩ 觀quán 內nội 心tâm 以dĩ 為vi 理lý 觀quán 。 觀quán 外ngoại 色sắc 以dĩ 為vi 事sự 觀quán 。 是thị 故cố 當đương 知tri 。 心tâm 佛Phật 眾chúng 生sanh 依y 正chánh 諸chư 法pháp 。 理lý 則tắc 俱câu 理lý 。 事sự 則tắc 俱câu 事sự 。 十thập 義nghĩa 書thư 指chỉ 要yếu 鈔sao 盛thịnh 傳truyền 于vu 世thế 。 纂toản 者giả 妄vọng 斥xích 法pháp 智trí 以dĩ 內nội 心tâm 外ngoại 色sắc 而nhi 分phần/phân 事sự 理lý 二nhị 觀quán 。 何hà 欺khi 生sanh 罔võng 死tử 之chi 若nhược 此thử 耶da 。 纂toản 者giả 大đại 率suất 言ngôn 四tứ 種chủng 三tam 昧muội 皆giai 修tu 事sự 理lý 二nhị 觀quán 云vân 。 且thả 如như 常thường 坐tọa 三tam 昧muội 觀quán 陰ấm 十thập 乘thừa 那na 破phá 四tứ 性tánh 。 既ký 歷lịch 四tứ 性tánh 推thôi 撿kiểm 方phương 悟ngộ 。 豈khởi 非phi 事sự 觀quán 耶da (# 謂vị 初sơ 乘thừa 觀quán 法pháp 有hữu 事sự 理lý 也dã )# 。 不bất 知tri 斯tư 人nhân 而nhi 謂vị 觀quán 法pháp 如như 何hà 修tu 習tập 。 如như 此thử 狂cuồng 妄vọng 。 又hựu 云vân 他tha 謂vị 理lý 觀quán 觀quán 理lý 造tạo 三tam 千thiên 。 事sự 觀quán 觀quán 事sự 造tạo 三tam 千thiên 。 且thả 常thường 坐tọa 十thập 乘thừa 初sơ 觀quán 陰ấm 入nhập 顯hiển 於ư 本bổn 性tánh 三tam 千thiên 三tam 諦đế 。 遂toại 引dẫn 華hoa 嚴nghiêm 心tâm 造tạo 文văn 證chứng 輔phụ 行hành 。 乃nãi 云vân 心tâm 造tạo 有hữu 二nhị 。 一nhất 者giả 約ước 理lý 。 造tạo 即tức 是thị 具cụ 。 二nhị 者giả 約ước 事sự 。 則tắc 論luận 三tam 世thế (# 云vân 云vân )# 。 並tịnh 由do 理lý 具cụ 方phương 有hữu 事sự 用dụng 。 那na 忽hốt 分phần/phân 割cát 理lý 具cụ 妙diệu 假giả 。 變biến 造tạo 事sự 用dụng 。 以dĩ 為vi 真Chân 如Như 唯duy 識thức 二nhị 觀quán (# 上thượng 皆giai 彼bỉ 文văn )# 。 斯tư 人nhân 見kiến 於ư 二nhị 造tạo 之chi 文văn 在tại 常thường 坐tọa 初sơ 。 乃nãi 謂vị 常thường 坐tọa 三tam 昧muội 初sơ 乘thừa 觀quán 法pháp 即tức 能năng 顯hiển 於ư 事sự 理lý 二nhị 造tạo 二nhị 種chủng 三tam 千thiên 。 不bất 知tri 荊kinh 谿khê 之chi 意ý 。 於ư 此thử 文văn 中trung 通thông 示thị 四tứ 種chủng 三tam 昧muội 事sự 理lý 二nhị 觀quán 之chi 體thể 耳nhĩ 。 常thường 坐tọa 十thập 乘thừa 只chỉ 是thị 理lý 觀quán 更cánh 無vô 異dị 途đồ 。 是thị 故cố 記ký 文văn 示thị 二nhị 造tạo 已dĩ 即tức 云vân 。 今kim 欲dục 修tu 觀quán 。 但đãn 觀quán 理lý 具cụ 。 俱câu 破phá 俱câu 立lập 。 俱câu 是thị 法Pháp 界Giới 。 任nhậm 運vận 攝nhiếp 得đắc 權quyền 實thật 所sở 現hiện 。 請thỉnh 觀quán 但đãn 之chi 一nhất 字tự 。 如như 何hà 謂vị 上thượng 三tam 三tam 昧muội 亦diệc 修tu 事sự 觀quán 耶da 。 夫phu 但đãn 之chi 為vi 言ngôn 。 豈khởi 非phi 獨độc 義nghĩa 。 若nhược 乃nãi 事sự 理lý 俱câu 修tu 。 如như 何hà 言ngôn 但đãn 耶da 。 修tu 德đức 境cảnh 中trung 雖tuy 有hữu 四tứ 句cú 推thôi 撿kiểm 。 乃nãi 至chí 下hạ 九cửu 雖tuy 處xứ 處xứ 文văn 四tứ 句cú 推thôi 檢kiểm 。 既ký 不bất 推thôi 於ư 十thập 界giới 。 四tứ 運vận 唯duy 是thị 理lý 觀quán 。 不bất 可khả 見kiến 有hữu 四tứ 句cú 推thôi 撿kiểm 之chi 言ngôn 。 便tiện 為vi 事sự 觀quán 。 須tu 知tri 修tu 理lý 觀quán 行hành 人nhân 。 發phát 軫# 投đầu 足túc 。 要yếu 期kỳ 制chế 度độ 事sự 體thể 全toàn 別biệt 。 不bất 可khả 修tu 理lý 觀quán 人nhân 便tiện 修tu 事sự 觀quán 。 法pháp 智trí 云vân 。 豈khởi 令linh 九cửu 旬tuần 端đoan 坐tọa 之chi 徒đồ 。 皆giai 須tu 縱túng/tung 任nhậm 三tam 性tánh 。 然nhiên 後hậu 謂vị 之chi 事sự 理lý 不bất 二nhị 乎hồ 。 豈khởi 令linh 公công 私tư 忩# 遽cự 之chi 人nhân 。 皆giai 須tu 九cửu 旬tuần 端đoan 坐tọa 。 然nhiên 後hậu 謂vị 之chi 事sự 理lý 不bất 二nhị 乎hồ 。 須tu 知tri 所sở 示thị 事sự 造tạo 三tam 千thiên 。 乃nãi 是thị 隨tùy 自tự 意ý 中trung 縱túng/tung 任nhậm 三tam 性tánh 事sự 觀quán 之chi 體thể 。 不bất 可khả 見kiến 在tại 常thường 坐tọa 觀quán 陰ấm 之chi 初sơ 。 便tiện 謂vị 即tức 是thị 初sơ 乘thừa 觀quán 法pháp 所sở 顯hiển 事sự 用dụng 。 又hựu 復phục 應ưng 知tri 。 事sự 理lý 二nhị 造tạo 者giả 乃nãi 是thị 二nhị 觀quán 所sở 依y 體thể 也dã 。 理lý 觀quán 乃nãi 以dĩ 理lý 造tạo 三tam 千thiên 為vi 體thể 。 事sự 觀quán 乃nãi 以dĩ 事sự 造tạo 三tam 千thiên 為vi 體thể 。 修tu 理lý 觀quán 者giả 必tất 達đạt 全toàn 修tu 在tại 性tánh 。 性tánh 外ngoại 無vô 修tu 。 不bất 二nhị 理lý 觀quán 而nhi 為vi 能năng 觀quán 。 觀quán 成thành 之chi 時thời 即tức 顯hiển 本bổn 寂tịch 。 三tam 千thiên 既ký 是thị 不bất 二nhị 之chi 本bổn 寂tịch 。 則tắc 體thể 用dụng 俱câu 獲hoạch 矣hĩ 。 修tu 事sự 觀quán 者giả 必tất 達đạt 全toàn 性tánh 起khởi 修tu 。 修tu 外ngoại 無vô 性tánh 。 此thử 觀quán 成thành 時thời 。 必tất 顯hiển 變biến 造tạo 三tam 千thiên 既ký 是thị 不bất 二nhị 之chi 變biến 造tạo 。 則tắc 體thể 用dụng 俱câu 獲hoạch 矣hĩ 。 觀quán 道đạo 規quy 矩củ 各các 有hữu 倫luân 序tự 。 纂toản 者giả 如như 何hà 亂loạn 有hữu 所sở 說thuyết 事sự 理lý 二nhị 觀quán 皆giai 顯hiển 性tánh 具cụ 三tam 千thiên 及cập 事sự 用dụng 三tam 千thiên 。 即tức 空không 即tức 中trung 耶da 。 如như 何hà 復phục 云vân 。 事sự 理lý 二nhị 造tạo 與dữ 事sự 理lý 二nhị 觀quán 不bất 可khả 同đồng 日nhật 而nhi 語ngữ 耶da 。 若nhược 爾nhĩ 事sự 理lý 二nhị 造tạo 定định 為vi 所sở 顯hiển 。 事sự 理lý 二nhị 觀quán 定định 是thị 能năng 觀quán 。 何hà 殊thù 匠tượng 造tạo 之chi 法pháp 耶da 。 法pháp 智trí 斥xích 昭chiêu 師sư 云vân 。 事sự 理lý 二nhị 造tạo 既ký 其kỳ 不bất 分phân 。 事sự 理lý 二nhị 觀quán 依y 何hà 而nhi 立lập 。 斯tư 言ngôn 至chí 矣hĩ 。 法pháp 智trí 妙diệu 悟ngộ 宗tông 乘thừa 。 荊kinh 谿khê 之chi 後hậu 一nhất 人nhân 而nhi 已dĩ 。 淺thiển 學học 無vô 識thức 輒triếp 敢cảm 指chỉ 斥xích 。 其kỳ 猶do 蚍# 蜉# 而nhi 撼# 大đại 樹thụ 。 真chân 可khả 笑tiếu 也dã 。 今kim 問vấn 纂toản 者giả 云vân 。 事sự 理lý 二nhị 觀quán 既ký 不bất 可khả 與dữ 事sự 理lý 二nhị 造tạo 同đồng 日nhật 而nhi 語ngữ 。 三tam 千thiên 妙diệu 假giả 復phục 不bất 可khả 與dữ 空không 中trung 同đồng 日nhật 而nhi 語ngữ 。 而nhi 謂vị 三tam 千thiên 定định 屬thuộc 有hữu 相tương/tướng 。 必tất 以dĩ 空không 而nhi 亡vong 之chi 。 中trung 而nhi 非phi 之chi 。 方phương 歸quy 無vô 相tướng 。 如như 此thử 之chi 說thuyết 。 尚thượng 未vị 及cập 別biệt 。 況huống 圓viên 頓đốn 乎hồ 。 過quá 失thất 無vô 量lượng 。 不bất 能năng 具cụ 舉cử 。

十thập 一nhất 問vấn 。 安an 心tâm 中trung 云vân 。 體thể 其kỳ 實thật 不bất 起khởi 滅diệt 。 妄vọng 謂vị 起khởi 滅diệt 。 為vi 當đương 只chỉ 除trừ 妄vọng 謂vị 。 猶do 存tồn 起khởi 滅diệt 為vi 體thể 。 妄vọng 謂vị 令linh 無vô 起khởi 滅diệt 。

釋thích 曰viết 。 此thử 問vấn 文văn 中trung 自tự 有hữu 二nhị 節tiết 。 初sơ 引dẫn 安an 心tâm 文văn 為vi 立lập 難nạn/nan 之chi 本bổn 。 次thứ 為vi 當đương 下hạ 。 荊kinh 谿khê 難nạn/nan 起khởi 也dã 。 言ngôn 體thể 其kỳ 實thật 不bất 起khởi 滅diệt 者giả 。 體thể 之chi 一nhất 字tự 是thị 用dụng 止chỉ 也dã 。 其kỳ 者giả 指chỉ 法pháp 之chi 詞từ 也dã 。 體thể 妄vọng 謂vị 情tình 。 故cố 云vân 體thể 其kỳ 。 言ngôn 實thật 不bất 起khởi 滅diệt 者giả 。 以dĩ 妙diệu 止chỉ 安an 之chi 。 復phục 其kỳ 本bổn 也dã 。 妄vọng 謂vị 之chi 起khởi 。 性tánh 執chấp 有hữu 也dã 。 妄vọng 謂vị 之chi 滅diệt 。 相tương/tướng 執chấp 無vô 也dã 。 以dĩ 四tứ 句cú 體thể 之chi 。 有hữu 本bổn 不bất 有hữu 。 無vô 亦diệc 本bổn 無vô 。 只chỉ 是thị 性tánh 執chấp 本bổn 空không 。 空không 亦diệc 叵phả 得đắc 。 此thử 安an 心tâm 之chi 謂vị 也dã 。 荊kinh 谿khê 難nạn/nan 云vân 。 為vi 當đương 只chỉ 除trừ 妄vọng 謂vị 之chi 情tình 。 無vô 妨phương 尚thượng 存tồn 起khởi 滅diệt 法pháp 耶da 。 為vi 當đương 體thể 其kỳ 妄vọng 謂vị 之chi 情tình 滅diệt 已dĩ 。 亦diệc 令linh 起khởi 滅diệt 諸chư 法pháp 皆giai 歸quy 無vô 耶da 。

答đáp 。 此thử 亦diệc 無vô 別biệt 。 須tu 善thiện 其kỳ 意ý 。 若nhược 單đơn 論luận 理lý 。 非phi 起khởi 非phi 性tánh 。 若nhược 約ước 果quả 德đức 。 則tắc 性tánh 不bất 妨phương 起khởi 。 若nhược 約ước 眾chúng 生sanh 。 唯duy 起khởi 迷mê 性tánh 。 若nhược 聖thánh 鑒giám 凡phàm 。 即tức 起khởi 只chỉ 是thị 性tánh 。 今kim 從tùng 反phản 迷mê 歸quy 悟ngộ 以dĩ 說thuyết 。 令linh 離ly 起khởi 歸quy 性tánh 。 見kiến 非phi 起khởi 性tánh 。 仍nhưng 恐khủng 迷mê 者giả 離ly 起khởi 求cầu 性tánh 。 故cố 令linh 體thể 起khởi 其kỳ 實thật 不bất 起khởi 。 起khởi 既ký 不bất 起khởi 。 滅diệt 亦diệc 無vô 滅diệt 。

釋thích 曰viết 。 此thử 答đáp 文văn 有hữu 五ngũ 。 有hữu 通thông 有hữu 別biệt 。 前tiền 四tứ 通thông 也dã 。 後hậu 一nhất 別biệt 也dã 。 別biệt 則tắc 別biệt 在tại 。 今kim 文văn 反phản 迷mê 歸quy 悟ngộ 。 言ngôn 此thử 亦diệc 無vô 別biệt 者giả 。 謂vị 但đãn 除trừ 妄vọng 。 謂vị 猶do 存tồn 起khởi 滅diệt 與dữ 體thể 妄vọng 謂vị 。 令linh 無vô 起khởi 滅diệt 。 此thử 二nhị 語ngữ 異dị 厥quyết 意ý 是thị 同đồng 。 何hà 者giả 。 但đãn 除trừ 妄vọng 謂vị 猶do 存tồn 起khởi 滅diệt 。 此thử 起khởi 滅diệt 即tức 無vô 生sanh 滅diệt 。 體thể 妄vọng 謂vị 令linh 無vô 起khởi 滅diệt 。 此thử 無vô 起khởi 滅diệt 不bất 妨phương 起khởi 滅diệt 。 故cố 云vân 此thử 亦diệc 無vô 別biệt 。 言ngôn 須tu 善thiện 其kỳ 意ý 者giả 。 謂vị 通thông 別biệt 兩lưỡng 意ý 。 若nhược 善thiện 於ư 此thử 。 所sở 設thiết 二nhị 難nạn/nan 自tự 然nhiên 冰băng 釋thích 。 初sơ 通thông 四tứ 者giả 。 一nhất 單đơn 論luận 於ư 理lý 非phi 起khởi 非phi 性tánh 者giả 。 非phi 起khởi 之chi 言ngôn 則tắc 含hàm 於ư 滅diệt 。 理lý 非phi 起khởi 滅diệt 也dã 。 言ngôn 非phi 性tánh 者giả 。 性tánh 體thể 修tu 辨biện 既ký 非phi 起khởi 滅diệt 之chi 修tu 。 亦diệc 無vô 本bổn 不bất 生sanh 滅diệt 之chi 性tánh 。 無vô 修tu 則tắc 無vô 性tánh 。 此thử 單đơn 約ước 理lý 明minh 不bất 起khởi 滅diệt 也dã 。 二nhị 若nhược 約ước 果quả 德đức 性tánh 不bất 妨phương 起khởi 者giả 。 果quả 德đức 已dĩ 證chứng 無vô 起khởi 無vô 滅diệt 。 無vô 修tu 無vô 證chứng 之chi 理lý 。 無vô 以dĩ 名danh 之chi 。 強cường/cưỡng 云vân 證chứng 性tánh 。 寂tịch 然nhiên 不bất 動động 。 徧biến 應ưng 無vô 方phương 。 其kỳ 猶do 大đại 鑑giám 臨lâm 物vật 。 普phổ 現hiện 色sắc 身thân 。 故cố 云vân 性tánh 不bất 妨phương 起khởi 。 三tam 若nhược 約ước 眾chúng 生sanh 唯duy 起khởi 迷mê 性tánh 者giả 。 唯duy 起khởi 則tắc 唯duy 有hữu 起khởi 滅diệt 。 迷mê 性tánh 則tắc 不bất 知tri 復phục 本bổn 。 是thị 則tắc 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 沒một 在tại 起khởi 滅diệt 。 寧ninh 知tri 復phục 本bổn 體thể 其kỳ 不bất 起khởi 滅diệt 耶da 。 纂toản 者giả 不bất 曉hiểu 唯duy 起khởi 迷mê 性tánh 只chỉ 作tác 一nhất 事sự 。 消tiêu 之chi 乃nãi 云vân 。 唯duy 起khởi 貪tham 嗔sân 之chi 迷mê 性tánh 。 何hà 其kỳ 謬mậu 也dã 。 如như 此thử 四tứ 。 若nhược 聖thánh 鑒giám 凡phàm 即tức 起khởi 只chỉ 是thị 性tánh 者giả 。 眾chúng 生sanh 日nhật 用dụng 而nhi 不bất 知tri 。 其kỳ 猶do 大đại 富phú 盲manh 人nhân 動động 轉chuyển 去khứ 來lai 。 反phản 為vi 珍trân 寶bảo 。 之chi 所sở 罣quái 礙ngại 。 圓viên 聖thánh 鑒giám 之chi 無vô 非phi 妙diệu 性tánh 。 故cố 云vân 起khởi 只chỉ 是thị 性tánh 。 此thử 四tứ 通thông 論luận 理lý 性tánh 雙song 非phi 。 諸chư 佛Phật 證chứng 得đắc 。 眾chúng 生sanh 迷mê 妄vọng 。 聖thánh 智trí 鑒giám 照chiếu 未vị 是thị 的đích 答đáp 。 除trừ 妄vọng 謂vị 存tồn 起khởi 滅diệt 。 體thể 妄vọng 謂vị 令linh 無vô 起khởi 滅diệt 。 次thứ 文văn 方phương 的đích 。 五ngũ 今kim 從tùng 反phản 迷mê 歸quy 悟ngộ 以dĩ 說thuyết 令linh 離ly 起khởi 歸quy 性tánh 見kiến 非phi 起khởi 性tánh 者giả 。 正chánh 答đáp 安an 心tâm 中trung 意ý 也dã 。 謂vị 體thể 其kỳ 實thật 不bất 起khởi 滅diệt 妄vọng 謂vị 起khởi 滅diệt 如như 此thử 說thuyết 者giả 。 只chỉ 以dĩ 三tam 千thiên 妙diệu 止chỉ 止chỉ 其kỳ 起khởi 滅diệt 。 即tức 散tán 而nhi 寂tịch 。 故cố 云vân 令linh 離ly 起khởi 歸quy 性tánh 。 離ly 起khởi 之chi 言ngôn 即tức 離ly 起khởi 滅diệt 。 文văn 從tùng 略lược 耳nhĩ 。 歸quy 性tánh 者giả 。 歸quy 於ư 非phi 起khởi 非phi 滅diệt 三tam 千thiên 寂tịch 照chiếu 之chi 性tánh 。 故cố 云vân 歸quy 性tánh 。 言ngôn 見kiến 非phi 起khởi 性tánh 者giả 。 復phục 本bổn 乃nãi 見kiến 非phi 起khởi 非phi 性tánh 。 起khởi 即tức 性tánh 故cố 非phi 起khởi 。 性tánh 即tức 起khởi 故cố 非phi 性tánh 。 故cố 云vân 也dã 。 如như 此thử 妙diệu 止chỉ 。 尚thượng 恐khủng 修tu 者giả 情tình 迷mê 離ly 起khởi 求cầu 性tánh 。 故cố 令linh 體thể 起khởi 其kỳ 實thật 不bất 起khởi 。 若nhược 其kỳ 離ly 起khởi 求cầu 性tánh 。 是thị 猶do 棄khí 冰băng 而nhi 求cầu 於ư 水thủy 。 徒đồ 自tự 疲bì 勞lao 。 故cố 令linh 體thể 起khởi 實thật 不bất 曾tằng 起khởi 。 起khởi 既ký 不bất 起khởi 滅diệt 亦diệc 無vô 滅diệt 。 豁hoát 然nhiên 如như 托thác 空không 。 唯duy 覺giác 無vô 所sở 有hữu 。 總tổng 安an 心tâm 意ý 其kỳ 若nhược 是thị 乎hồ 。 總tổng 止chỉ 既ký 爾nhĩ 。 總tổng 觀quán 亦diệc 然nhiên 。

十thập 二nhị 問vấn 。 既ký 云vân 一nhất 心tâm 止Chỉ 觀Quán 。 何hà 得đắc 更cánh 立lập 六lục 十thập 四tứ 番phiên 。

釋thích 曰viết 。 此thử 問vấn 安an 心tâm 文văn 中trung 總tổng 安an 既ký 以dĩ 一nhất 心tâm 不bất 二nhị 止Chỉ 觀Quán 而nhi 為vi 能năng 安an 。 三tam 千thiên 寂tịch 照chiếu 以dĩ 為vi 所sở 安an 。 於ư 義nghĩa 已dĩ 足túc 。 何hà 須tu 更cánh 立lập 六lục 十thập 四tứ 番phiên 耶da 。

答đáp 。 六lục 十thập 四tứ 番phiên 者giả 。 約ước 根căn 約ước 行hành 迴hồi 轉chuyển 相tương/tướng 資tư 。 總tổng 徧biến 而nhi 論luận 有hữu 六lục 十thập 四tứ 行hành 者giả 。 何hà 必tất 盡tận 具cụ 諸chư 數số 。 又hựu 論luận 其kỳ 體thể 性tánh 。 只chỉ 是thị 約ước 於ư 法pháp 性tánh 寂tịch 照chiếu 自tự 在tại 堪kham 用dụng 。 故cố 爾nhĩ 許hứa 爾nhĩ 。

釋thích 曰viết 。 六lục 十thập 四tứ 番phiên 止Chỉ 觀Quán 者giả 。 開khai 總tổng 出xuất 別biệt 也dã 。 何hà 者giả 。 總tổng 行hành 雖tuy 總tổng 。 其kỳ 體thể 具cụ 別biệt 。 別biệt 行hành 雖tuy 別biệt 。 其kỳ 體thể 常thường 總tổng 。 始thỉ 終chung 無vô 二nhị 。 言ngôn 約ước 根căn 約ước 行hành 等đẳng 者giả 。 根căn 謂vị 能năng 生sanh 。 行hành 謂vị 進tiến 趣thú 。 良lương 以dĩ 積tích 劫kiếp 聞văn 法Pháp 以dĩ 成thành 信tín 根căn 。 久cửu 劫kiếp 習tập 禪thiền 以dĩ 成thành 法pháp 根căn 。 既ký 成thành 根căn 已dĩ 名danh 信tín 。 法pháp 行hành 。 故cố 此thử 二nhị 行hành 各các 有hữu 四tứ 悉tất 。 止Chỉ 觀Quán 安an 心tâm 成thành 十thập 六lục 番phiên 。 言ngôn 迴hồi 轉chuyển 者giả 。 信tín 行hành 轉chuyển 為vi 法pháp 有hữu 八bát 番phiên 。 法pháp 行hành 轉chuyển 為vi 信tín 有hữu 八bát 番phiên 。 又hựu 成thành 十thập 六lục 番phiên 。 成thành 三tam 十thập 二nhị 番phiên 。 止Chỉ 觀Quán 自tự 行hành 有hữu 三tam 十thập 二nhị 。 化hóa 他tha 亦diệc 三tam 十thập 二nhị 。 共cộng 成thành 六lục 十thập 四tứ 番phiên 。 此thử 一nhất 向hướng 根căn 性tánh 也dã 。 言ngôn 相tương/tướng 資tư 者giả 。 以dĩ 信tín 資tư 法pháp 有hữu 八bát 番phiên 。 以dĩ 法pháp 資tư 信tín 有hữu 八bát 番phiên 。 成thành 十thập 六lục 番phiên 。

復phục 有hữu 信tín 資tư 於ư 法pháp 轉chuyển 成thành 信tín 行hành 八bát 番phiên 。 法pháp 資tư 信tín 行hành 轉chuyển 成thành 法pháp 行hành 八bát 番phiên 。 又hựu 成thành 十thập 六lục 番phiên 。 共cộng 成thành 三tam 十thập 二nhị 番phiên 。 自tự 行hành 既ký 有hữu 三tam 十thập 二nhị 番phiên 。 化hóa 他tha 亦diệc 有hữu 三tam 十thập 二nhị 番phiên 。 此thử 相tương/tướng 資tư 迴hồi 轉chuyển 根căn 性tánh 也dã 。 并tinh 前tiền 一nhất 向hướng 共cộng 成thành 一nhất 百bách 二nhị 十thập 八bát 番phiên 安an 心tâm 。 今kim 此thử 文văn 中trung 以dĩ 一nhất 六lục 十thập 四tứ 而nhi 兩lưỡng 兼kiêm 之chi 。 是thị 故cố 但đãn 云vân 六lục 十thập 四tứ 耳nhĩ 。 言ngôn 行hạnh 者giả 何hà 必tất 盡tận 具cụ 諸chư 數số 者giả 。 行hành 字tự 平bình 聲thanh 。 止Chỉ 觀Quán 云vân 。 若nhược 心tâm 安an 於ư 諦đế 。 一nhất 句cú 即tức 足túc 。 如như 其kỳ 不bất 安an 。 巧xảo 用dụng 方phương 便tiện 令linh 心tâm 得đắc 安an 。 譬thí 如như 羅la 鳥điểu 必tất 假giả 眾chúng 目mục 。 及cập 乎hồ 得đắc 鳥điểu 唯duy 一nhất 目mục 耳nhĩ 。 言ngôn 又hựu 論luận 其kỳ 體thể 性tánh 只chỉ 是thị 約ước 於ư 法pháp 性tánh 寂tịch 照chiếu 自tự 在tại 堪kham 用dụng 故cố 爾nhĩ 許hứa 者giả 。 意ý 云vân 雖tuy 一nhất 百bách 二nhị 十thập 八bát 番phiên 止Chỉ 觀Quán 巧xảo 便tiện 用dụng 之chi 。 論luận 其kỳ 體thể 性tánh 只chỉ 是thị 不bất 思tư 議nghị 境cảnh 一nhất 念niệm 三tam 千thiên 。 不bất 二nhị 止Chỉ 觀Quán 隨tùy 其kỳ 根căn 性tánh 。 自tự 在tại 而nhi 施thí 。

所sở 以dĩ 然nhiên 者giả 。 以dĩ 眾chúng 生sanh 心tâm 行hành 。 各các 各các 不bất 同đồng 。 或hoặc 多đa 人nhân 同đồng 一nhất 心tâm 行hành 。 或hoặc 一nhất 人nhân 多đa 種chủng 心tâm 行hành 。 是thị 故cố 廣quảng 施thí 法pháp 網võng 捕bộ 於ư 眾chúng 生sanh 心tâm 行hành 之chi 鳥điểu 。 故cố 有hữu 多đa 番phiên 止Chỉ 觀Quán 。 多đa 番phiên 乃nãi 是thị 開khai 總tổng 出xuất 別biệt 。 別biệt 不bất 異dị 總tổng 。 法pháp 體thể 圓viên 妙diệu 。 慎thận 勿vật 異dị 見kiến 。

十thập 三tam 問vấn 。 即tức 此thử 文văn 中trung 。 或hoặc 云vân 諸chư 法pháp 即tức 是thị 法pháp 性tánh 。 或hoặc 云vân 四tứ 運vận 四tứ 性tánh 推thôi 撿kiểm 。 何hà 者giả 為vi 要yếu 。

釋thích 曰viết 。 即tức 此thử 文văn 中trung 者giả 。 止Chỉ 觀Quán 文văn 也dã 。 文văn 中trung 或hoặc 云vân 諸chư 法pháp 即tức 是thị 法pháp 性tánh 者giả 。 造tạo 境cảnh 即tức 中trung 。 無vô 不bất 真chân 實thật 也dã 。 大đại 率suất 只chỉ 是thị 體thể 於ư 一nhất 念niệm 陰ấm 心tâm 即tức 是thị 三tam 千thiên 。 故cố 云vân 諸chư 法pháp 即tức 是thị 法pháp 性tánh 。 諸chư 法pháp 陰ấm 也dã 。 此thử 的đích 就tựu 初sơ 乘thừa 觀quán 法pháp 而nhi 為vi 言ngôn 也dã 。 或hoặc 直trực 體thể 諸chư 法pháp 即tức 法pháp 性tánh 體thể 。 如như 前tiền 第đệ 九cửu 問vấn 安an 心tâm 初sơ 云vân 。 但đãn 信tín 法pháp 性tánh 。 不bất 信tín 其kỳ 諸chư 。 約ước 對đối 治trị 說thuyết 。 令linh 於ư 諸chư 法pháp 純thuần 見kiến 法pháp 性tánh 者giả 是thị 。 或hoặc 云vân 四tứ 運vận 四tứ 性tánh 推thôi 撿kiểm 者giả 。 如như 隨tùy 自tự 意ý 中trung 縱túng/tung 任nhậm 三tam 性tánh 推thôi 窮cùng 十thập 界giới 四tứ 運vận 者giả 是thị 。 荊kinh 谿khê 恐khủng 人nhân 不bất 達đạt 大đại 師sư 建kiến 立lập 行hành 門môn 之chi 意ý 。 法pháp 有hữu 事sự 理lý 。 根căn 有hữu 利lợi 鈍độn 。 是thị 故cố 問vấn 云vân 。 何hà 者giả 。 以dĩ 為vi 入nhập 道đạo 之chi 要yếu 門môn 耶da 。

答đáp 。 夫phu 觀quán 心tâm 法pháp 有hữu 事sự 有hữu 理lý 。 從tùng 理lý 則tắc 唯duy 達đạt 法pháp 性tánh 更cánh 不bất 餘dư 途đồ 。 從tùng 事sự 則tắc 專chuyên 照chiếu 起khởi 心tâm 四tứ 性tánh 叵phả 得đắc 。 亦diệc 名danh 本bổn 末mạt 相tương/tướng 映ánh 事sự 理lý 不bất 二nhị 。

釋thích 曰viết 。 此thử 答đáp 文văn 中trung 為vi 順thuận 止Chỉ 觀Quán 以dĩ 觀quán 陰ấm 心tâm 而nhi 為vi 要yếu 門môn 。 故cố 云vân 。 夫phu 觀quán 心tâm 法pháp 有hữu 事sự 有hữu 理lý 。 若nhược 通thông 論luận 觀quán 境cảnh 。 心tâm 佛Phật 眾chúng 生sanh 依y 正chánh 諸chư 法pháp 皆giai 可khả 為vi 境cảnh 。 理lý 則tắc 俱câu 理lý 。 事sự 則tắc 俱câu 事sự 。 一nhất 往vãng 簡giản 判phán 且thả 云vân 。 佛Phật 法Pháp 太thái 高cao 。 眾chúng 生sanh 太thái 廣quảng 。 初sơ 心tâm 為vi 難nạn/nan 。 觀quán 心tâm 則tắc 易dị 。 所sở 言ngôn 易dị 者giả 。 近cận 而nhi 且thả 要yếu 。 故cố 此thử 亦diệc 且thả 從tùng 多đa 為vi 言ngôn 。 故cố 以dĩ 觀quán 心tâm 而nhi 為vi 要yếu 耳nhĩ 。 若nhược 論luận 樂nhạo 欲dục 不bất 同đồng 。 宜nghi 觀quán 佛Phật 者giả 觀quán 佛Phật 則tắc 易dị 。 如như 般Bát 舟Chu 三Tam 昧Muội 等đẳng 。 宜nghi 觀quán 眾chúng 生sanh 者giả 觀quán 眾chúng 生sanh 則tắc 易dị 。 如như 淨tịnh 名danh 觀quán 眾chúng 生sanh 品phẩm 等đẳng 。 今kim 文văn 為vi 順thuận 止Chỉ 觀Quán 觀quán 心tâm 。 且thả 云vân 心tâm 為vi 易dị 耳nhĩ 。 理lý 則tắc 唯duy 達đạt 法pháp 性tánh 更cánh 不bất 餘dư 途đồ 者giả 。 唯duy 以dĩ 本bổn 寂tịch 三tam 千thiên 安an 於ư 現hiện 前tiền 一nhất 念niệm 無vô 記ký 。 令linh 於ư 一nhất 念niệm 純thuần 見kiến 三tam 千thiên 即tức 一nhất 念niệm 。 一nhất 念niệm 即tức 三tam 千thiên 。 雖tuy 修tu 德đức 化hóa 他tha 二nhị 境cảnh 有hữu 四tứ 句cú 推thôi 撿kiểm 之chi 觀quán 。 而nhi 亦diệc 不bất 離ly 本bổn 。 寂tịch 三tam 千thiên 而nhi 為vi 觀quán 體thể 。 發phát 心tâm 已dĩ 去khứ 乃nãi 至chí 離ly 愛ái 。 不bất 異dị 於ư 初sơ 本bổn 寂tịch 三tam 千thiên 。 皆giai 是thị 唯duy 達đạt 法pháp 性tánh 更cánh 不bất 餘dư 途đồ 。 纂toản 者giả 淺thiển 學học 。 不bất 知tri 所sở 以dĩ 。 而nhi 云vân 修tu 德đức 化hóa 他tha 既ký 用dụng 四tứ 句cú 推thôi 撿kiểm 即tức 屬thuộc 事sự 觀quán 。 下hạ 九cửu 乘thừa 法pháp 四tứ 句cú 推thôi 撿kiểm 皆giai 是thị 事sự 觀quán 。 或hoặc 用dụng 理lý 觀quán 唯duy 達đạt 法pháp 性tánh 。 乃nãi 云vân 四tứ 種chủng 三tam 昧muội 共cộng 一nhất 十thập 乘thừa 皆giai 用dụng 事sự 理lý 二nhị 觀quán 。 何hà 狂cuồng 妄vọng 之chi 如như 此thử 也dã 。 上thượng 文văn 已dĩ 破phá 。 應ưng 知tri 今kim 文văn 且thả 辨biện 端đoan 坐tọa 理lý 觀quán 十thập 乘thừa 。 餘dư 三tam 三tam 昧muội 理lý 觀quán 雖tuy 同đồng 趣thú 向hướng 有hữu 異dị 。 不bất 課khóa 義nghĩa 學học 。 妄vọng 有hữu 所sở 說thuyết 。 壞hoại 亂loạn 觀quán 門môn 。 罪tội 莫mạc 大đại 焉yên 。 事sự 則tắc 專chuyên 照chiếu 起khởi 心tâm 四tứ 性tánh 叵phả 得đắc 者giả 。 此thử 語ngữ 第đệ 四tứ 三tam 昧muội 中trung 縱túng/tung 任nhậm 三tam 性tánh 照chiếu 察sát 十thập 界giới 四tứ 運vận 起khởi 心tâm 。 必tất 屬thuộc 一nhất 界giới 一nhất 運vận 。 故cố 云vân 專chuyên 照chiếu 起khởi 心tâm 。 此thử 所sở 觀quán 也dã 。 四tứ 性tánh 叵phả 得đắc 者giả 。 此thử 能năng 推thôi 之chi 觀quán 也dã 。 以dĩ 不bất 自tự 不bất 他tha 不bất 共cộng 不bất 無vô 因nhân 窮cùng 而nhi 逐trục 之chi 。 四tứ 性tánh 執chấp 妄vọng 是thị 無vô 性tánh 性tánh 。 此thử 無vô 亦diệc 無vô 是thị 無vô 相tướng 性tánh 。 性tánh 相tướng 俱câu 空không 故cố 云vân 叵phả 得đắc 。 此thử 四tứ 句cú 觀quán 的đích 以dĩ 變biến 造tạo 三tam 千thiên 法Pháp 界Giới 大đại 用dụng 而nhi 為vi 其kỳ 體thể 。 名danh 為vi 事sự 觀quán 。 此thử 事sự 即tức 是thị 。 不bất 思tư 議nghị 事sự 。 故cố 上thượng 文văn 云vân 。 觀quán 此thử 一nhất 運vận 即tức 具cụ 十thập 界giới 百bách 界giới 三tam 千thiên 即tức 空không 即tức 中trung 不bất 思tư 議nghị 境cảnh 也dã 。 仍nhưng 須tu 發phát 心tâm 乃nãi 至chí 離ly 愛ái 方phương 成thành 一nhất 家gia 入nhập 道đạo 之chi 相tướng 。 此thử 事sự 觀quán 中trung 十thập 乘thừa 觀quán 也dã 。 纂toản 者giả 如như 何hà 乃nãi 云vân 四tứ 種chủng 三tam 昧muội 事sự 理lý 二nhị 觀quán 共cộng 此thử 止Chỉ 觀Quán 十thập 乘thừa 法pháp 耶da 。 是thị 豈khởi 識thức 觀quán 道đạo 之chi 蹊# 徑kính 耶da 。 本bổn 末mạt 相tương/tướng 映ánh 事sự 理lý 不bất 二nhị 者giả 。 全toàn 本bổn 寂tịch 三tam 千thiên 而nhi 為vi 理lý 觀quán 。 名danh 之chi 為vi 本bổn 。 全toàn 變biến 造tạo 三tam 千thiên 而nhi 為vi 事sự 觀quán 。 名danh 之chi 為vi 末mạt 。 本bổn 中trung 有hữu 末mạt 末mạt 中trung 有hữu 本bổn 。 名danh 為vi 相tương/tướng 映ánh 。 只chỉ 是thị 修tu 理lý 觀quán 者giả 達đạt 性tánh 外ngoại 無vô 修tu 體thể 全toàn 具cụ 用dụng 。 此thử 末mạt 在tại 本bổn 中trung 也dã 。 修tu 事sự 觀quán 者giả 達đạt 修tu 外ngoại 無vô 性tánh 用dụng 全toàn 即tức 體thể 。 此thử 本bổn 在tại 末mạt 中trung 也dã 。 能năng 了liễu 此thử 者giả 方phương 識thức 事sự 理lý 不bất 二nhị 。 豈khởi 須tu 事sự 理lý 混hỗn 和hòa 修tu 事sự 兼kiêm 理lý 修tu 理lý 兼kiêm 事sự 。 十thập 乘thừa 之chi 中trung 乘thừa 乘thừa 事sự 理lý 相tương 扶phù 而nhi 修tu 。 名danh 為vi 不bất 二nhị 。 如như 斯tư 之chi 人nhân 。 豈khởi 識thức 觀quán 道đạo 之chi 深thâm 妙diệu 耶da 。

十thập 四tứ 問vấn 。 法pháp 華hoa 玄huyền 文văn 境cảnh 能năng 照chiếu 智trí 。 雖tuy 引dẫn 誠thành 證chứng 理lý 亦diệc 難nạn/nan 明minh 。

釋thích 曰viết 。 此thử 出xuất 玄huyền 文văn 第đệ 二nhị 卷quyển 智trí 妙diệu 中trung 。 彼bỉ 問vấn 曰viết 。 智trí 能năng 照chiếu 境cảnh 。 境cảnh 能năng 照chiếu 智trí 否phủ/bĩ 。 答đáp 云vân 。 若nhược 作tác 不bất 思tư 議nghị 。 更cánh 互hỗ 相tương 照chiếu 義nghĩa 。 亦diệc 無vô 妨phương 言ngôn 。 雖tuy 引dẫn 誠thành 證chứng 者giả 。 彼bỉ 引dẫn 仁nhân 王vương 般Bát 若Nhã 云vân 。 說thuyết 智trí 及cập 智trí 處xứ 。 皆giai 名danh 為vi 般Bát 若Nhã 。 今kim 謂vị 說thuyết 智trí 者giả 能năng 觀quán 也dã 。 智trí 處xứ 者giả 所sở 觀quán 也dã 。 既ký 皆giai 名danh 為vi 般Bát 若Nhã 。 則tắc 境cảnh 亦diệc 是thị 智trí 而nhi 為vi 能năng 照chiếu 。 雖tuy 此thử 引dẫn 證chứng 。 理lý 亦diệc 難nạn/nan 明minh 。 故cố 今kim 料liệu 簡giản 令linh 義nghĩa 顯hiển 然nhiên 。

答đáp 。 順thuận 方phương 便tiện 教giáo 。 理lý 不bất 可khả 會hội 。 若nhược 從tùng 極cực 說thuyết 。 於ư 理lý 易dị 融dung 。 以dĩ 心tâm 為vi 境cảnh 心tâm 亦diệc 能năng 照chiếu 。 能năng 所sở 俱câu 心tâm 心tâm 體thể 俱câu 徧biến 。 心tâm 心tâm 相tương 照chiếu 於ư 理lý 甚thậm 明minh 。

釋thích 曰viết 。 答đáp 文văn 有hữu 五ngũ 。 初sơ 以dĩ 偏thiên 教giáo 顯hiển 圓viên 極cực 易dị 融dung 。 二nhị 故cố 不bất 下hạ 。 引dẫn 不bất 思tư 議nghị 境cảnh 證chứng 境cảnh 智trí 不bất 二nhị 。 三tam 以dĩ 是thị 下hạ 。 的đích 就tựu 圓viên 教giáo 四tứ 句cú 分phân 別biệt 。 四tứ 照chiếu 者giả 下hạ 。 明minh 偏thiên 圓viên 行hành 人nhân 說thuyết 照chiếu 不bất 同đồng 。 五ngũ 是thị 故cố 下hạ 。 備bị 舉cử 偏thiên 小tiểu 所sở 照chiếu 顯hiển 圓viên 境cảnh 智trí 。 初sơ 言ngôn 順thuận 方phương 便tiện 教giáo 理lý 不bất 可khả 會hội 者giả 。 方phương 便tiện 教giáo 中trung 境cảnh 之chi 與dữ 智trí 不bất 可khả 融dung 會hội 。 今kim 從tùng 圓viên 極cực 於ư 理lý 易dị 融dung 者giả 。 良lương 由do 以dĩ 心tâm 為vi 境cảnh 乍sạ 為vi 所sở 觀quán 。 只chỉ 此thử 心tâm 境cảnh 亦diệc 是thị 能năng 照chiếu 能năng 觀quán 觀quán 也dã 。 能năng 所sở 俱câu 心tâm 者giả 。 能năng 觀quán 是thị 三tam 千thiên 之chi 心tâm 。 所sở 觀quán 是thị 三tam 千thiên 之chi 心tâm 。 只chỉ 是thị 能năng 於ư 本bổn 理lý 三tam 千thiên 而nhi 為vi 能năng 觀quán 。 以dĩ 此thử 能năng 觀quán 。 觀quán 於ư 所sở 觀quán 。 心tâm 體thể 咸hàm 徧biến 。 咸hàm 徧biến 者giả 。 能năng 觀quán 之chi 心tâm 即tức 是thị 妙diệu 境cảnh 。 所sở 觀quán 妙diệu 境cảnh 即tức 能năng 觀quán 心tâm 。 故cố 云vân 咸hàm 徧biến 。 以dĩ 三tam 千thiên 心tâm 照chiếu 三tam 千thiên 心tâm 。 即tức 境cảnh 是thị 觀quán 。 即tức 觀quán 是thị 境cảnh 。 故cố 云vân 相tương 照chiếu 。 能năng 如như 此thử 了liễu 於ư 理lý 甚thậm 明minh 。 何hà 須tu 疑nghi 於ư 境cảnh 照chiếu 智trí 耶da 。

故cố 不bất 思tư 議nghị 境cảnh 初sơ 云vân 。 不bất 思tư 議nghị 境cảnh 即tức 是thị 觀quán 。

釋thích 曰viết 。 此thử 當đương 第đệ 二nhị 引dẫn 止Chỉ 觀Quán 正chánh 說thuyết 十thập 乘thừa 不bất 思tư 議nghị 境cảnh 。 初sơ 章chương 安an 料liệu 簡giản 文văn 也dã 。 故cố 云vân 不bất 思tư 議nghị 境cảnh 即tức 是thị 觀quán 。 既ký 云vân 境cảnh 即tức 是thị 觀quán 。 何hà 妨phương 境cảnh 能năng 照chiếu 智trí 耶da 。 若nhược 不bất 爾nhĩ 者giả 。 如như 何hà 能năng 見kiến 不bất 二nhị 之chi 旨chỉ 耶da 。

以dĩ 是thị 得đắc 為vi 四tứ 句cú 分phân 別biệt 。 境cảnh 照chiếu 於ư 境cảnh 。 境cảnh 照chiếu 於ư 智trí 。 智trí 照chiếu 於ư 境cảnh 。 智trí 照chiếu 於ư 智trí 。

釋thích 曰viết 。 此thử 當đương 第đệ 三tam 的đích 就tựu 圓viên 教giáo 以dĩ 四tứ 句cú 分phân 別biệt 出xuất 圓viên 境cảnh 智trí 也dã 。 當đương 知tri 境cảnh 智trí 其kỳ 名danh 雖tuy 別biệt 。 其kỳ 體thể 不bất 殊thù 。 是thị 故cố 能năng 所sở 二nhị 而nhi 不bất 二nhị 。 初sơ 心tâm 修tu 觀quán 暫tạm 立lập 能năng 所sở 。 於ư 四tứ 句cú 中trung 正chánh 當đương 第đệ 三tam 智trí 照chiếu 於ư 境cảnh 。 若nhược 了liễu 境cảnh 智trí 體thể 徧biến 只chỉ 一nhất 三tam 千thiên 。 而nhi 謂vị 境cảnh 照chiếu 境cảnh 等đẳng 何hà 所sở 疑nghi 耶da 。 又hựu 復phục 應ưng 知tri 。 雖tuy 立lập 四tứ 句cú 分phân 別biệt 境cảnh 觀quán 。 及cập 乎hồ 正chánh 用dụng 觀quán 時thời 。 唯duy 一nhất 三tam 千thiên 絕tuyệt 待đãi 而nhi 照chiếu 。 有hữu 何hà 能năng 所sở 而nhi 可khả 辨biện 耶da 。

照chiếu 者giả 方phương 照chiếu 非phi 說thuyết 可khả 窮cùng 。 照chiếu 者giả 應ưng 說thuyết 非phi 照chiếu 可khả 了liễu 。 說thuyết 者giả 方phương 說thuyết 非phi 照chiếu 可khả 窮cùng 。 說thuyết 者giả 應ưng 照chiếu 非phi 說thuyết 可khả 了liễu 。

釋thích 曰viết 。 此thử 當đương 第đệ 四tứ 明minh 偏thiên 圓viên 行hành 人nhân 說thuyết 照chiếu 不bất 同đồng 。 何hà 者giả 。 謂vị 用dụng 三tam 千thiên 妙diệu 觀quán 而nhi 為vi 照chiếu 者giả 。 方phương 能năng 照chiếu 此thử 三tam 千thiên 不bất 二nhị 境cảnh 觀quán 。 故cố 非phi 偏thiên 教giáo 說thuyết 者giả 之chi 所sở 可khả 窮cùng 。 照chiếu 者giả 應ưng 說thuyết 非phi 照chiếu 可khả 了liễu 者giả 。 圓viên 頓đốn 行hành 人nhân 內nội 照chiếu 三tam 千thiên 實thật 相tướng 之chi 理lý 。 而nhi 與dữ 此thử 理lý 相tương 應ứng 。 應ưng 理lý 而nhi 說thuyết 。 故cố 非phi 偏thiên 教giáo 照chiếu 者giả 之chi 所sở 可khả 了liễu 。 說thuyết 者giả 方phương 說thuyết 非phi 照chiếu 可khả 窮cùng 者giả 。 圓viên 頓đốn 說thuyết 者giả 方phương 能năng 說thuyết 此thử 不bất 二nhị 境cảnh 觀quán 。 故cố 非phi 偏thiên 教giáo 照chiếu 者giả 之chi 所sở 能năng 窮cùng 。 說thuyết 者giả 應ưng 照chiếu 非phi 說thuyết 可khả 了liễu 者giả 。 圓viên 頓đốn 說thuyết 者giả 內nội 契khế 三tam 千thiên 實thật 相tướng 之chi 理lý 。 說thuyết 應ưng 於ư 照chiếu 。 故cố 云vân 說thuyết 者giả 應ưng 照chiếu 此thử 非phi 偏thiên 小tiểu 說thuyết 者giả 之chi 所sở 可khả 了liễu 。 在tại 文văn 可khả 見kiến 不bất 委ủy 釋thích 也dã 。

是thị 故cố 不bất 同đồng 。 世thế 謂vị 頑ngoan 境cảnh 以dĩ 為vi 所sở 照chiếu 。 又hựu 亦diệc 不bất 同đồng 偏thiên 小tiểu 妄vọng 心tâm 以dĩ 為vi 所sở 照chiếu 。 又hựu 亦diệc 不bất 同đồng 假giả 立lập 真Chân 如Như 以dĩ 為vi 所sở 照chiếu 。 所sở 照chiếu 既ký 爾nhĩ 能năng 照chiếu 亦diệc 然nhiên 。 不bất 可khả 率suất 爾nhĩ 。

釋thích 曰viết 。 此thử 當đương 第đệ 五ngũ 簡giản 偽ngụy 妄vọng 斥xích 偏thiên 小tiểu 。 顯hiển 今kim 所sở 觀quán 即tức 理lý 之chi 事sự 體thể 不bất 思tư 議nghị 也dã 。 不bất 同đồng 世thế 謂vị 頑ngoan 境cảnh 以dĩ 為vi 所sở 照chiếu 者giả 。 簡giản 偽ngụy 也dã 。 此thử 如như 輔phụ 行hành 第đệ 一nhất 明minh 於ư 九cửu 師sư 次thứ 第đệ 相tương/tướng 承thừa 。 北bắc 齊tề 已dĩ 前tiền 唯duy 用dụng 體thể 心tâm 踏đạp 心tâm 。 既ký 不bất 以dĩ 三tam 千thiên 而nhi 為vi 所sở 照chiếu 。 不bất 免miễn 只chỉ 是thị 頑ngoan 癡si 之chi 境cảnh 以dĩ 為vi 所sở 照chiếu 。 尚thượng 失thất 小Tiểu 乘Thừa 之chi 境cảnh 。 豈khởi 識thức 圓viên 頓đốn 十thập 乘thừa 所sở 照chiếu 耶da 。 又hựu 亦diệc 不bất 同đồng 偏thiên 小tiểu 妄vọng 心tâm 以dĩ 為vi 所sở 照chiếu 者giả 。 偏thiên 通thông 三tam 教giáo 。 小tiểu 唯duy 在tại 藏tạng 。 藏tạng 以dĩ 生sanh 滅diệt 心tâm 為vi 妄vọng 心tâm 。 通thông 以dĩ 幻huyễn 有hữu 心tâm 為vi 妄vọng 心tâm 。 別biệt 人nhân 初sơ 心tâm 與dữ 藏tạng 通thông 同đồng 。 此thử 三tam 既ký 皆giai 不bất 識thức 即tức 理lý 之chi 事sự 不bất 思tư 議nghị 陰ấm 。 以dĩ 為vi 所sở 照chiếu 唯duy 此thử 妄vọng 心tâm 而nhi 已dĩ 。 言ngôn 又hựu 亦diệc 不bất 同đồng 假giả 立lập 真Chân 如Như 以dĩ 為vi 所sở 照chiếu 者giả 。 別biệt 教giáo 但đãn 中trung 其kỳ 實thật 假giả 立lập 。 特đặc 是thị 為vi 於ư 迷mê 中trung 重trọng/trùng 者giả 假giả 施thi 設thiết 耳nhĩ 。 故cố 云vân 假giả 立lập 真Chân 如Như 。 登đăng 地địa 自tự 證chứng 權quyền 門môn 自tự 開khai 。 豈khởi 有hữu 清thanh 淨tịnh 真Chân 如Như 。 而nhi 可khả 證chứng 耶da 。 所sở 照chiếu 既ký 爾nhĩ 。 能năng 照chiếu 亦diệc 應ưng 揀giản 於ư 偽ngụy 妄vọng 之chi 智trí 及cập 偏thiên 小tiểu 智trí 。 如như 此thử 精tinh 簡giản 披phi 砂sa 得đắc 金kim 。 顯hiển 今kim 圓viên 智trí 照chiếu 於ư 圓viên 境cảnh 。 境cảnh 照chiếu 智trí 等đẳng 。 安an 足túc 疑nghi 耶da 。 故cố 誡giới 云vân 不bất 可khả 率suất 爾nhĩ 。

十thập 五ngũ 問vấn 。 破phá 法pháp 徧biến 中trung 云vân 。 須tu 先tiên 用dụng 無vô 生sanh 為vi 首thủ 者giả 。 門môn 後hậu 料liệu 簡giản 云vân 何hà 復phục 云vân 。 無vô 生sanh 是thị 智trí 。 無vô 滅diệt 是thị 斷đoạn 。 智trí 則tắc 是thị 觀quán 。 斷đoạn 則tắc 是thị 止chỉ 。 應ưng 無vô 生sanh 門môn 唯duy 觀quán 無vô 止chỉ 。

釋thích 曰viết 。 止Chỉ 觀Quán 文văn 中trung 先tiên 列liệt 有hữu 等đẳng 四tứ 門môn 已dĩ 。 而nhi 云vân 今kim 置trí 三tam 門môn 。 且thả 依y 無vô 生sanh 門môn 。 荊kinh 谿khê 云vân 。 淨tịnh 名danh 。 大đại 品phẩm 並tịnh 以dĩ 無vô 生sanh 為vi 首thủ 。 故cố 今kim 亦diệc 然nhiên 。 今kim 謂vị 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 無vô 始thỉ 已dĩ 來lai 。 多đa 著trước 於ư 有hữu 。 無vô 生sanh 空không 門môn 蕩đãng 有hữu 為vi 便tiện 。 是thị 故cố 然nhiên 也dã 。 言ngôn 門môn 後hậu 料liệu 簡giản 云vân 何hà 復phục 云vân 無vô 生sanh 是thị 智trí 無vô 滅diệt 是thị 斷đoạn 應ưng 無vô 生sanh 門môn 唯duy 觀quán 無vô 止chỉ 者giả 。 文văn 出xuất 止Chỉ 觀Quán 釋thích 名danh 會hội 異dị 中trung 云vân 。 無vô 生sanh 是thị 智trí 是thị 觀quán 。 無vô 滅diệt 是thị 斷đoạn 是thị 止chỉ 。 因nhân 名danh 止Chỉ 觀Quán 。 果quả 名danh 智trí 斷đoạn 。 是thị 故cố 難nạn/nan 云vân 。 若nhược 破phá 法pháp 徧biến 依y 無vô 生sanh 門môn 。 應ưng 但đãn 有hữu 觀quán 而nhi 無vô 止chỉ 耶da 。

答đáp 。 破phá 徧biến 門môn 意ý 從tùng 事sự 偏thiên 說thuyết 。 故cố 文văn 中trung 云vân 。 有hữu 定định 之chi 慧tuệ 而nhi 盡tận 淨tịnh 之chi 。 具cụ 如như 記ký 中trung 。 廣quảng 分phân 別biệt 說thuyết 。

釋thích 曰viết 。 破phá 徧biến 門môn 意ý 從tùng 事sự 偏thiên 說thuyết 者giả 。 乃nãi 從tùng 根căn 之chi 所sở 宜nghi 。 故cố 無vô 生sanh 門môn 屬thuộc 於ư 智trí 德đức 。 若nhược 論luận 理lý 體thể 。 離ly 觀quán 無vô 止chỉ 離ly 止chỉ 無vô 觀quán 。 豈khởi 無vô 生sanh 門môn 唯duy 觀quán 無vô 止chỉ 耶da 。 故cố 引dẫn 文văn 初sơ 云vân 。 若nhược 未vị 相tương 應ứng 。 應ứng 用dụng 有hữu 定định 之chi 慧tuệ 而nhi 盡tận 淨tịnh 之chi 。 盡tận 淨tịnh 之chi 者giả 。 破phá 之chi 令linh 徧biến 也dã 。 言ngôn 具cụ 如như 記ký 中trung 廣quảng 分phân 別biệt 說thuyết 者giả 。 文văn 云vân 。 安an 心tâm 破phá 徧biến 並tịnh 是thị 絕tuyệt 待đãi 。 咸hàm 具cụ 定định 慧tuệ 。 如như 前tiền 安an 心tâm 。 今kim 謂vị 安an 心tâm 之chi 中trung 既ký 有hữu 六lục 十thập 四tứ 番phiên 止Chỉ 觀Quán 。 豈khởi 唯duy 止chỉ 耶da 。 但đãn 前tiền 安an 心tâm 中trung 先tiên 推thôi 法pháp 性tánh 。 義nghĩa 多đa 從tùng 定định 。 是thị 故cố 云vân 安an 。 破phá 法pháp 徧biến 中trung 先tiên 準chuẩn 教giáo 門môn 。 義nghĩa 多đa 從tùng 慧tuệ 。 是thị 故cố 云vân 破phá 。 究cứu 論luận 二nhị 文văn 無vô 不bất 兼kiêm 具cụ 。 究cứu 論luận 法pháp 體thể 曾tằng 無vô 有hữu 偏thiên 。 但đãn 是thị 隨tùy 宜nghi 一nhất 往vãng 言ngôn 耳nhĩ 。

十thập 六lục 問vấn 。 禪thiền 境cảnh 初sơ 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。 觀quán 不bất 思tư 議nghị 境cảnh 初sơ 云vân 。 不bất 同đồng 世thế 人nhân 取thủ 著trước 一nhất 念niệm 能năng 具cụ 三tam 千thiên 。 為vi 唯duy 此thử 中trung 。 諸chư 境cảnh 皆giai 然nhiên 。

釋thích 曰viết 。 止Chỉ 觀Quán 所sở 觀quán 境cảnh 界giới 有hữu 十thập 。 能năng 觀quán 妙diệu 觀quán 亦diệc 復phục 有hữu 十thập 。 於ư 一nhất 一nhất 境cảnh 皆giai 施thí 十thập 乘thừa 。 備bị 明minh 藥dược 病bệnh 也dã 。 今kim 文văn 所sở 問vấn 禪thiền 境cảnh 。 乃nãi 當đương 第đệ 六lục 禪thiền 定định 境cảnh 也dã 。 此thử 禪thiền 境cảnh 中trung 具cụ 明minh 於ư 發phát 則tắc 有hữu 十thập 禪thiền 。 初sơ 根căn 本bổn 四tứ 禪thiền 。 乃nãi 至chí 第đệ 十thập 神thần 通thông 禪thiền 。 於ư 十thập 禪thiền 中trung 前tiền 七thất 種chủng 禪thiền 但đãn 直trực 明minh 於ư 所sở 發phát 禪thiền 相tương/tướng 而nhi 已dĩ 。 故cố 至chí 第đệ 八bát 因nhân 緣duyên 禪thiền 中trung 乃nãi 明minh 發phát 於ư 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 禪thiền 境cảnh 。 約ước 此thử 以dĩ 明minh 十thập 乘thừa 觀quán 法pháp 。 於ư 初sơ 觀quán 法pháp 不bất 思tư 議nghị 境cảnh 中trung 乃nãi 云vân 。 不bất 同đồng 世thế 人nhân 取thủ 著trước 一nhất 念niệm 能năng 具cụ 三tam 千thiên 。 言ngôn 取thủ 著trước 一nhất 念niệm 者giả 。 謂vị 定định 一nhất 定định 異dị 之chi 一nhất 念niệm 也dã 。 故cố 此thử 一nhất 念niệm 不bất 具cụ 三tam 千thiên 。 乃nãi 取thủ 非phi 一nhất 非phi 異dị 之chi 一nhất 念niệm 。 此thử 之chi 一nhất 念niệm 方phương 具cụ 三tam 千thiên 。 斯tư 旨chỉ 難nạn/nan 明minh 。 非phi 苦khổ 學học 深thâm 窮cùng 心tâm 有hữu 所sở 詣nghệ 道đạo 有hữu 所sở 至chí 。 其kỳ 孰thục 能năng 測trắc 其kỳ 淵uyên 源nguyên 哉tai 。 今kim 謂vị 上thượng 文văn 簡giản 偽ngụy 斥xích 偏thiên 。 云vân 不bất 同đồng 世thế 謂vị 頑ngoan 境cảnh 以dĩ 為vi 所sở 照chiếu 。 又hựu 亦diệc 不bất 同đồng 偏thiên 小tiểu 妄vọng 心tâm 以dĩ 為vi 所sở 照chiếu 。 又hựu 亦diệc 不bất 同đồng 假giả 立lập 真Chân 如Như 以dĩ 為vi 所sở 照chiếu 者giả 。 此thử 乃nãi 斥xích 前tiền 三tam 教giáo 正chánh 當đương 陰ấm 等đẳng 十thập 境cảnh 也dã 。 在tại 彼bỉ 豈khởi 非phi 取thủ 著trước 心tâm 乎hồ 。 乃nãi 時thời 寧ninh 識thức 一nhất 念niệm 具cụ 三tam 千thiên 耶da 。 若nhược 今kim 圓viên 人nhân 所sở 觀quán 境cảnh 異dị 。 只chỉ 前tiền 十thập 境cảnh 乃nãi 是thị 即tức 理lý 之chi 事sự 。 故cố 云vân 理lý 即tức 事sự 。 故cố 一nhất 一nhất 境cảnh 相tướng 不bất 同đồng 圓viên 陰ấm 入nhập 等đẳng 境cảnh 也dã 。 是thị 故cố 一nhất 一nhất 皆giai 以dĩ 。 三tam 千thiên 而nhi 為vi 其kỳ 體thể 。 即tức 以dĩ 三tam 千thiên 而nhi 為vi 乘thừa 體thể 。 故cố 云vân 若nhược 無vô 十thập 境cảnh 乘thừa 則tắc 無vô 體thể 。 世thế 有hữu 淺thiển 學học 不bất 達đạt 斯tư 旨chỉ 。 以dĩ 見kiến 釋thích 籤# 云vân 陰ấm 等đẳng 十thập 境cảnh 在tại 前tiền 三tam 教giáo 。 便tiện 謂vị 圓viên 無vô 陰ấm 境cảnh 。 其kỳ 所sở 觀quán 者giả 即tức 是thị 九cửu 界giới 三tam 教giáo 而nhi 已dĩ 。 若nhược 爾nhĩ 正chánh 以dĩ 荊kinh 谿khê 所sở 斥xích 而nhi 為vi 所sở 觀quán 。 徒đồ 勞lao 斥xích 耳nhĩ 。 須tu 知tri 圓viên 陰ấm 體thể 是thị 三tam 千thiên 。 雖tuy 是thị 三tam 千thiên 體thể 全toàn 是thị 陰ấm 。 不bất 思tư 議nghị 陰ấm 而nhi 為vi 所sở 觀quán 。 豈khởi 與dữ 前tiền 三tam 陰ấm 等đẳng 十thập 境cảnh 同đồng 日nhật 為vi 語ngữ 耶da 。 又hựu 復phục 應ưng 知tri 。 圓viên 人nhân 圓viên 解giải 現hiện 前tiền 陰ấm 入nhập 。 乃nãi 是thị 即tức 法pháp 性tánh 之chi 無vô 明minh 。 故cố 此thử 無vô 明minh 體thể 全toàn 法pháp 性tánh 。 雖tuy 是thị 法pháp 性tánh 而nhi 是thị 無vô 明minh 。 前tiền 三tam 教giáo 人nhân 豈khởi 有hữu 此thử 解giải 。 寄ký 語ngữ 學học 輩bối 當đương 思tư 此thử 義nghĩa 。 若nhược 不bất 了liễu 者giả 。 徒đồ 云vân 止Chỉ 觀Quán 辜cô 負phụ 祖tổ 師sư 。 謗báng 法pháp 之chi 愆khiên 未vị 能năng 免miễn 也dã 。 今kim 為vi 分phân 別biệt 。 剖phẫu 判phán 指chỉ 示thị 。 前tiền 三tam 教giáo 人nhân 不bất 知tri 理lý 本bổn 具cụ 足túc 三tam 千thiên 。 唯duy 只chỉ 取thủ 著trước 一nhất 典điển 之chi 相tướng 。 故cố 此thử 一nhất 念niệm 不bất 具cụ 三tam 千thiên 。 此thử 乃nãi 簡giản 斥xích 其kỳ 不bất 能năng 知tri 。 故cố 非phi 斥xích 其kỳ 理lý 本bổn 不bất 具cụ 。 圓viên 人nhân 既ký 解giải 一nhất 念niệm 本bổn 理lý 具cụ 足túc 三tam 千thiên 非phi 一nhất 異dị 相tướng 。 方phương 具cụ 三tam 千thiên 不bất 思tư 議nghị 境cảnh 。 簡giản 顯hiển 之chi 意ý 其kỳ 若nhược 此thử 乎hồ 。 纂toản 者giả 引dẫn 止Chỉ 觀Quán 中trung 非phi 一nhất 非phi 異dị 一nhất 念niệm 。 反phản 釋thích 取thủ 著trước 一nhất 念niệm 。 云vân 始thỉ 自tự 觀quán 陰ấm 入nhập 境cảnh 成thành 於ư 妙diệu 境cảnh 。 乃nãi 至chí 觀quán 二Nhị 乘Thừa 菩Bồ 薩Tát 以dĩ 成thành 妙diệu 境cảnh 。 並tịnh 是thị 約ước 於ư 非phi 一nhất 而nhi 論luận 一nhất 念niệm 。 非phi 異dị 而nhi 論luận 三tam 千thiên (# 全toàn 文văn )# 。 此thử 益ích 見kiến 其kỳ 不bất 曉hiểu 文văn 意ý 之chi 甚thậm 也dã 。 何hà 者giả 。 夫phu 圓viên 人nhân 對đối 偏thiên 。 偏thiên 名danh 取thủ 著trước 。 稟bẩm 圓viên 教giáo 者giả 。 深thâm 名danh 字tự 人nhân 。 解giải 心tâm 虗hư 通thông 。 心tâm 無vô 依y 倚ỷ 。 妙diệu 達đạt 一nhất 念niệm 具cụ 足túc 三tam 千thiên 。 三tam 千thiên 無vô 外ngoại 非phi 依y 非phi 正chánh 非phi 生sanh 非phi 佛Phật 非phi 迷mê 非phi 悟ngộ 。 不bất 可khả 思tư 議nghị 。 即tức 以dĩ 此thử 念niệm 以dĩ 為vi 能năng 觀quán 。 能năng 所sở 不bất 二nhị 名danh 無vô 著trước 念niệm 。 又hựu 豈khởi 須tu 待đãi 觀quán 成thành 顯hiển 境cảnh 之chi 後hậu 。 方phương 名danh 無vô 著trước 一nhất 念niệm 耶da 。 若nhược 一nhất 一nhất 境cảnh 須tu 待đãi 成thành 方phương 名danh 無vô 著trước 妙diệu 境cảnh 者giả 。 且thả 未vị 觀quán 之chi 前tiền 應ưng 是thị 有hữu 著trước 念niệm 耶da 。 紕# 繆mâu 之chi 說thuyết 令linh 人nhân 掩yểm 耳nhĩ 。 又hựu 解giải 非phi 一nhất 非phi 異dị 云vân 。 非phi 一nhất 而nhi 論luận 一nhất 念niệm 。 非phi 異dị 而nhi 論luận 三tam 千thiên 。 又hựu 極cực 謬mậu 也dã 。 夫phu 非phi 一nhất 非phi 異dị 。 者giả 乃nãi 吾ngô 家gia 之chi 常thường 談đàm 耳nhĩ 。 非phi 一nhất 非phi 空không 也dã 。 非phi 異dị 非phi 假giả 也dã 。 正chánh 顯hiển 一nhất 念niệm 即tức 是thị 中trung 道đạo 三tam 千thiên 實thật 相tướng 。 如như 何hà 輒triếp 云vân 非phi 一nhất 而nhi 論luận 一nhất 念niệm 。 非phi 異dị 而nhi 論luận 三tam 千thiên 。 未vị 之chi 聞văn 也dã 。 欺khi 誑cuống 之chi 說thuyết 在tại 文văn 甚thậm 多đa 。 不bất 能năng 備bị 舉cử 。 言ngôn 為vi 唯duy 此thử 中trung 諸chư 境cảnh 皆giai 然nhiên 者giả 。 此thử 問vấn 取thủ 著trước 一nhất 念niệm 不bất 具cụ 三tam 千thiên 。 為vi 當đương 獨độc 在tại 此thử 禪thiền 境cảnh 中trung 。 為vi 當đương 亦diệc 通thông 陰ấm 入nhập 。 乃nãi 至chí 菩Bồ 薩Tát 。 境cảnh 中trung 皆giai 如như 此thử 簡giản 耶da 。

答đáp 。 一nhất 切thiết 皆giai 爾nhĩ 。

釋thích 曰viết 。 一nhất 切thiết 皆giai 爾nhĩ 者giả 。 意ý 云vân 始thỉ 自tự 陰ấm 入nhập 終chung 至chí 菩Bồ 薩Tát 。 一nhất 一nhất 皆giai 以dĩ 。 離ly 著trước 一nhất 念niệm 本bổn 具cụ 三tam 千thiên 而nhi 為vi 境cảnh 體thể 。 無vô 以dĩ 異dị 也dã 。 故cố 云vân 一nhất 切thiết 皆giai 爾nhĩ 。

十thập 七thất 問vấn 。 若nhược 爾nhĩ 應ưng 當đương 取thủ 著trước 心tâm 中trung 不bất 具cụ 三tam 千thiên 。

釋thích 曰viết 。 此thử 以dĩ 今kim 文văn 的đích 簡giản 所sở 觀quán 而nhi 難nạn/nan 通thông 途đồ 之chi 心tâm 。 何hà 者giả 。 若nhược 通thông 途đồ 取thủ 著trước 之chi 心tâm 不bất 具cụ 三tam 千thiên 者giả 。 應ưng 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 而nhi 無vô 三tam 千thiên 性tánh 耶da 。 經kinh 論luận 何hà 故cố 云vân 。 昏hôn 盲manh 倒đảo 惑hoặc 其kỳ 理lý 存tồn 焉yên 耶da 。

答đáp 。 此thử 準chuẩn 用dụng 觀quán 觀quán 境cảnh 而nhi 說thuyết 。

釋thích 曰viết 。 答đáp 中trung 有hữu 三tam 。 初sơ 明minh 的đích 簡giản 所sở 以dĩ 。 二nhị 取thủ 著trước 下hạ 。 不bất 廢phế 通thông 觀quán 。 三tam 譬thí 如như 下hạ 。 舉cử 譬thí 真chân 妄vọng 體thể 同đồng 。 初sơ 的đích 簡giản 者giả 。 謂vị 由do 圓viên 人nhân 修tu 妙diệu 觀quán 故cố 。 若nhược 非phi 圓viên 心tâm 不bất 具cụ 三tam 千thiên 。 既ký 了liễu 一nhất 念niệm 具cụ 三tam 千thiên 已dĩ 。 全toàn 此thử 三tam 千thiên 而nhi 為vi 能năng 觀quán 。 觀quán 此thử 三tam 千thiên 能năng 所sở 寂tịch 絕tuyệt 。 故cố 云vân 境cảnh 觀quán 名danh 別biệt 而nhi 體thể 不bất 殊thù 。 能năng 所sở 二nhị 非phi 二nhị 。 如như 此thử 所sở 觀quán 。 故cố 非phi 前tiền 三tam 取thủ 著trước 心tâm 也dã 。 此thử 乃nãi 簡giản 通thông 。 的đích 從tùng 別biệt 耳nhĩ 。

取thủ 著trước 之chi 心tâm 本bổn 是thị 諸chư 法pháp 。 照chiếu 此thử 著trước 心tâm 緣duyên 生sanh 虗hư 假giả 。 假giả 中trung 三tam 千thiên 自tự 體thể 性tánh 空không 。 即tức 是thị 心tâm 性tánh 不bất 可khả 思tư 議nghị 。 圓viên 妙diệu 三tam 諦đế 。

釋thích 曰viết 。 此thử 當đương 第đệ 二nhị 不bất 廢phế 取thủ 著trước 亦diệc 可khả 通thông 觀quán 。 何hà 者giả 。 上thượng 文văn 的đích 簡giản 。 唯duy 以dĩ 圓viên 心tâm 無vô 著trước 乃nãi 具cụ 三tam 千thiên 以dĩ 為vi 所sở 觀quán 。 今kim 通thông 取thủ 著trước 不bất 廢phế 取thủ 著trước 亦diệc 可khả 觀quán 察sát 。 謂vị 由do 著trước 心tâm 本bổn 是thị 諸chư 法pháp 陰ấm 入nhập 。 照chiếu 此thử 著trước 心tâm 緣duyên 生sanh 虗hư 假giả 。 謂vị 此thử 著trước 心tâm 賴lại 眾chúng 緣duyên 成thành 。 其kỳ 體thể 不bất 實thật 故cố 云vân 虗hư 假giả 。 虗hư 假giả 之chi 處xứ 即tức 無vô 著trước 也dã 。 假giả 中trung 三tam 千thiên 自tự 。 體thể 性tánh 空không 者giả 。 即tức 便tiện 指chỉ 此thử 離ly 著trước 之chi 心tâm 名danh 之chi 為vi 假giả 。 此thử 假giả 中trung 具cụ 足túc 三tam 千thiên 本bổn 自tự 二nhị 空không 。 名danh 自tự 體thể 性tánh 空không 。 即tức 性tánh 性tánh 空không 。 相tương/tướng 性tánh 空không 也dã 。 言ngôn 即tức 是thị 心tâm 性tánh 不bất 可khả 思tư 議nghị 。 圓viên 妙diệu 三tam 諦đế 者giả 。 結kết 成thành 照chiếu 取thủ 著trước 心tâm 心tâm 體thể 本bổn 空không 具cụ 足túc 三tam 千thiên 。 即tức 是thị 心tâm 性tánh 不bất 可khả 思tư 議nghị 。 圓viên 妙diệu 三tam 諦đế 。 為vi 所sở 觀quán 境cảnh 。 纂toản 者giả 不bất 知tri 義nghĩa 理lý 。 望vọng 聲thanh 解giải 義nghĩa 。 以dĩ 見kiến 文văn 中trung 有hữu 自tự 體thể 性tánh 空không 之chi 言ngôn 。 便tiện 為vi 真Chân 諦Đế 。 心tâm 性tánh 之chi 語ngữ 。 便tiện 為vi 中trung 諦đế 。 而nhi 不bất 知tri 從tùng 即tức 是thị 心tâm 性tánh 乃nãi 至chí 三tam 諦đế 。 并tinh 是thị 結kết 示thị 假giả 中trung 三tam 千thiên 自tự 體thể 性tánh 空không 而nhi 成thành 三tam 諦đế 為vi 所sở 觀quán 境cảnh 。 然nhiên 乍sạ 觀quán 彼bỉ 說thuyết 似tự 如như 符phù 合hợp 。 其kỳ 如như 文văn 意ý 天thiên 地địa 相tương/tướng 懸huyền 。 高cao 明minh 之chi 士sĩ 覽lãm 詳tường 此thử 者giả 自tự 可khả 見kiến 矣hĩ 。 纂toản 者giả 又hựu 解giải 假giả 下hạ 中trung 之chi 一nhất 字tự 乃nãi 語ngữ 詞từ 也dã 。 而nhi 不bất 知tri 中trung 字tự 乃nãi 指chỉ 法pháp 之chi 詞từ 。 指chỉ 於ư 假giả 中trung 具cụ 足túc 三tam 千thiên 。 乃nãi 文văn 旨chỉ 也dã 。 若nhược 但đãn 云vân 語ngữ 詞từ 者giả 。 則tắc 中trung 之chi 一nhất 字tự 全toàn 無vô 功công 也dã 。 此thử 雖tuy 小tiểu 事sự 。 不bất 可khả 不bất 正chánh 。 又hựu 復phục 應ưng 知tri 。 不bất 廢phế 取thủ 著trước 而nhi 觀quán 察sát 者giả 。 亦diệc 是thị 約ước 修tu 觀quán 人nhân 。 作tác 如như 此thử 說thuyết 。 良lương 恐khủng 圓viên 人nhân 捨xả 於ư 偏thiên 境cảnh 。 別biệt 求cầu 不bất 思tư 議nghị 境cảnh 以dĩ 為vi 所sở 觀quán 。 是thị 故cố 然nhiên 爾nhĩ 。 若nhược 乃nãi 據cứ 理lý 不bất 隔cách 。 亦diệc 無vô 問vấn 於ư 觀quán 與dữ 不bất 觀quán 。 三tam 千thiên 體thể 同đồng 無vô 處xứ 不bất 徧biến 。 尚thượng 徧biến 無vô 情tình 。 況huống 取thủ 著trước 心tâm 而nhi 不bất 具cụ 耶da 。 纂toản 者giả 便tiện 以dĩ 不bất 廢phế 取thủ 著trước 亦diệc 可khả 通thông 觀quán 謂vị 為vi 據cứ 理lý 不bất 隔cách 者giả 。 無vô 乃nãi 不bất 可khả 乎hồ 。 據cứ 理lý 不bất 隔cách 。 自tự 屬thuộc 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 無vô 。 非phi 三tam 千thiên 三tam 因nhân 佛Phật 性tánh 。 而nhi 與dữ 不bất 廢phế 義nghĩa 永vĩnh 異dị 也dã 。

譬thí 如như 空không 華hoa 。 華hoa 與dữ 空không 體thể 。 無vô 二nhị 無vô 別biệt 。 此thử 空không 不bất 當đương 華hoa 之chi 與dữ 空không 。 對đối 華hoa 說thuyết 空không 。 空không 無vô 名danh 字tự 。 以dĩ 此thử 細tế 推thôi 諸chư 法pháp 皆giai 爾nhĩ 。

釋thích 曰viết 。 此thử 當đương 第đệ 三tam 舉cử 譬thí 。 真chân 妄vọng 其kỳ 體thể 本bổn 同đồng 。 何hà 者giả 華hoa 譬thí 取thủ 著trước 陰ấm 境cảnh 。 空không 譬thí 三tam 千thiên 實thật 相tướng 。 空không 本bổn 無vô 華hoa 。 由do 眼nhãn 病bệnh 故cố 見kiến 空không 中trung 華hoa 。 取thủ 著trước 陰ấm 境cảnh 。 本bổn 是thị 實thật 相tướng 。 由do 迷mê 妄vọng 故cố 取thủ 著trước 諸chư 法pháp 。 譬thí 之chi 如như 華hoa 。 此thử 空không 不bất 當đương 空không 之chi 與dữ 華hoa 者giả 。 畢tất 竟cánh 空không 中trung 。 尚thượng 無vô 有hữu 空không 。 豈khởi 有hữu 陰ấm 境cảnh 。 稱xưng 本bổn 而nhi 照chiếu 。 取thủ 著trước 陰ấm 境cảnh 。 即tức 是thị 實thật 相tướng 。 如như 不bất 見kiến 華hoa 。 非phi 但đãn 不bất 見kiến 於ư 華hoa 。 亦diệc 乃nãi 本bổn 無vô 空không 寂tịch 。 故cố 云vân 此thử 空không 不bất 當đương 華hoa 之chi 與dữ 空không 。 對đối 華hoa 說thuyết 空không 。 對đối 陰ấm 說thuyết 不bất 思tư 議nghị 。 約ước 對đối 而nhi 說thuyết 。 若nhược 陰ấm 入nhập 境cảnh 。 即tức 不bất 思tư 議nghị 。 非phi 但đãn 陰ấm 亡vong 。 妙diệu 境cảnh 亦diệc 亡vong 。 尚thượng 無vô 妙diệu 境cảnh 之chi 名danh 字tự 。 豈khởi 有hữu 妙diệu 境cảnh 而nhi 可khả 存tồn 耶da 。 故cố 不bất 二nhị 門môn 云vân 。 因nhân 果quả 既ký 泯mẫn 。 理lý 性tánh 自tự 亡vong 。 今kim 謂vị 立lập 因nhân 果quả 者giả 為vi 取thủ 理lý 性tánh 因nhân 果quả 。 若nhược 泯mẫn 理lý 性tánh 。 自tự 當đương 泯mẫn 絕tuyệt 無vô 寄ký 。 無vô 華hoa 無vô 空không 其kỳ 義nghĩa 亦diệc 爾nhĩ 。 故cố 知tri 諸chư 法pháp 皆giai 即tức 實thật 相tướng 。 皆giai 無vô 實thật 相tướng 。 豈khởi 取thủ 著trước 心tâm 而nhi 不bất 然nhiên 耶da 。

止Chỉ 觀Quán 義Nghĩa 例Lệ 隨Tùy 釋Thích 卷quyển 第đệ 四tứ