Luận Xá Lợi Phất A Tỳ Đàm Quyển 28

Chuẩn
Leave a comment

LUẬN XÁ LỢI PHẤT A TỲ ĐÀM
Hán dịch: Đời Diêu Tần, Đại sư Đàm Ma Da Xá, Đàm Ma Quật Đa
Việt dịch: Phật tử Nguyên Huệ

QUYỂN 28

Phẩm thứ 10: ĐỊNH CỦA PHẦN ĐẦU MỐI, phần 1

Năm chi định. Năm trí định. Định của hơi thở vào, hơi thở ra nơi niệm chung. Định của tưởng bất tịnh chung. Định nhập hỏa. Định của thần túc chứng biết chung. Định của thiên nhĩ chứng biết chung. Định của tha tâm chứng biết chung. Định của túc mạng chứng biết chung. Định của tưởng ánh sáng chung. Định vô gián. Định căn. Định lực. Định chánh giác.

Định chánh. Định tà. Định Thánh. Định không phải Thánh. Định hữu lậu. Định vô lậu. Định có nhiễm. Định không nhiễm. Định có mong cầu. Định không mong cầu. Định nên nhận lấy. Định không phải nên nhận lấy. Định có chấp giữ. Định không chấp giữ. Định có vượt hơn. Định không vượt hơn. Định có thọ nhận. Định không thọ nhận. Định trong. Định ngoài. Định có báo. Định không báo.

Định của phàm phu chung. Định của phàm phu không chung. Định của không phải phàm phu chung. Định của không phải phàm phu không chung. Định của Thanh văn chung. Định của Thanh văn không chung. Định của không phải Thanh văn chung. Định của không phải Thanh văn không chung.

Định như ánh chớp. Định như kim cương. Định không nhất định được. Định nhất định được. Định có hành khó giữ. Định không hành dễ giữ. Định tu một phần. Định tu hai phần.

Định có tưởng. Định không tưởng. Định như sự. Định tưởng nhớ. Định lìa tưởng sắc. Định không lìa tưởng sắc. Định nhập vượt hơn. Định nhập khắp. Định có giác. Định không giác. Định có quán. Định không quán. Định có hỷ. Định không hỷ. Định của vị chung. Định của xả chung.

Định tương ưng với nhẫn. Định không phải tương ưng với nhẫn. Định tương ưng với trí. Định không phải tương ưng với trí. Định của nhẫn là bắt đầu. Định của trí là bắt đầu. Định của dục là sau cùng. Định bắt đầu sinh.

Định thiện. Định bất thiện. Định vô ký. Định học. Định vô học. Định phi học phi vô học. Định báo. Định của pháp báo. Định không phải báo không phải pháp báo. Định do kiến đoạn. Định do tư duy đoạn. Định không phải do kiến đoạn, không phải do tư duy đoạn. Định là nhân của kiến đoạn. Định là nhân của tư duy đoạn. Định là nhân của không phải do kiến đoạn, không phải do tư duy đoạn.

Định hạ. Định trung. Định thượng. Định thô. Định tế. Định vi. Định có giác có quán. Định không giác có quán. Định không giác không quán. Định không. Định vô tướng. Định vô nguyện. Định ba nguyện được. Định không phải ba nguyện được.

Định thân nội quán thân nội. Định thân ngoại quán thân ngoại. Định thân nội ngoại quán thân nội ngoại. Định thọ nội quán thọ nội. Định thọ ngoại quán thọ ngoại. Định thọ nội ngoại quán thọ nội ngoại. Định tâm nội quán tâm nội. Định tâm ngoại quán tâm ngoại. Định tâm nội ngoại quán tâm nội ngoại. Định pháp nội quán pháp nội. Định pháp ngoại quán pháp ngoại. Định pháp nội ngoại quán pháp nội ngoại.

Định của cảnh giới nội. Định của cảnh giới ngoại. Định của cảnh giới nội ngoại. Định của cảnh giới chúng sinh. Định của cảnh giới sắc. Định của cảnh giới vô sắc. Định của cảnh giới chúng sinh.

Định của cảnh giới hữu vi. Định của cảnh giới vô vi. Định của cảnh giới chúng sinh. Định của cảnh giới pháp. Định của cảnh giới không có. Định của cảnh giới chúng sinh.

Định ít. Định trung bình. Định vô lượng. Định của cảnh giới ít. Định của cảnh giới trung bình. Định của cảnh giới vô lượng. Định ít cảnh giới ít. Định ít cảnh giới trung bình. Định ít cảnh giới vô lượng. Định trung bình cảnh giới ít. Định trung bình cảnh giới trung bình. Định trung bình cảnh giới vô lượng. Định vô lượng cảnh giới ít. Định vô lượng cảnh giới trung bình. Định vô lượng cảnh giới vô lượng.

Định trụ ít. Định trụ trung bình. Định trụ vô lượng. Định ít trụ ít. Định ít trụ trung bình. Định ít trụ vô lượng. Định trung bình trụ ít. Định trung bình trụ trung bình. Định trung bình trụ vô lượng. Định vô lượng trụ ít. Định vô lượng trụ trung bình. Định vô lượng trụ vô lượng. Định quá khứ. Định vị lai. Định hiện tại. Định của cảnh giới quá khứ. Định của cảnh giới vị lai. Định của cảnh giới hiện tại. Định của cảnh giới không phải quá khứ, không phải vị lai, không phải hiện tại.

Định hệ thuộc cõi dục. Định hệ thuộc cõi sắc. Định hệ thuộc cõi vô sắc. Định không hệ thuộc. Định tạo tác không phải lìa. Định lìa không phải tạo tác. Định tạo tác cũng là lìa. Định không phải tạo tác cũng không phải lìa. Định nhận lấy không phải phát ra. Định phát ra không phải nhận lấy. Định nhận lấy cũng là phát ra. Định không phải nhận lấy cũng không phải phát ra.

Định có nhiễm không phải lìa nhiễm. Định lìa nhiễm không phải có nhiễm. Định có nhiễm cũng lìa nhiễm. Định không phải có nhiễm cũng không phải lìa nhiễm. Định có ách không phải lìa ách. Định lìa ách không phải có ách. Định có ách cũng lìa ách. Định không phải có ách cũng không phải lìa ách.

Định của quả trí không phải quả đoạn. Định của quả đoạn không phải quả trí. Định của quả trí cũng là quả đoạn. Định không phải quả trí cũng không phải quả đoạn. Định của quả trí không phải quả đắc. Định của quả đắc không phải quả trí. Định của quả trí cũng là quả đắc. Định không phải quả trí cũng không phải quả đắc.

Định tận không phải giác. Định giác không phải tận. Định tận cũng là giác. Định không phải tận cũng không phải giác. Định xét không phải giải. Định giải không phải xét. Định xét cũng là giải. Định không phải xét cũng không phải giải.

Định của phần thoái chuyển. Định của phần trụ. Định của phần tăng trưởng. Định của phần xét. Định của phần thoái chuyển không phải phần trụ. Định của phần trụ không phải phần thoái chuyển. Định của phần thoái chuyển cũng là phần trụ. Định không phải thoái chuyển cũng không phải phần trụ.

Định của phần thoái chuyển không phải phần tăng trưởng. Định của phần tăng trưởng không phải phần thoái chuyển. Định của phần thoái chuyển cũng là phần tăng trưởng. Định không phải phần thoái chuyển cũng không phải phần tăng trưởng.

Định của phần thoái chuyển không phải phần xét. Định của phần xét không phải phần thoái chuyển. Định của phần thoái chuyển cũng là phần xét. Định không phải phần thoái chuyển cũng không phải phần xét.

Định của phần trụ không phải phần tăng trưởng. Định của phần tăng trưởng không phải phần trụ. Định của phần trụ cũng là phần tăng trưởng. Định không phải phần trụ cũng không phải phần tăng trưởng.

Định của phần trụ không phải phần xét. Định của phần xét không phải phần trụ. Định của phần trụ cũng là phần xét. Định không phải phần trụ cũng không phải phần xét.

Định của phần tăng trưởng không phải phần xét. Định của phần xét không phải phần tăng trưởng. Định của phần tăng trưởng cũng là phần xét. Định không phải phần tăng trưởng cũng không phải phần xét.

Bốn niệm xứ. Bốn chánh đoạn. Bốn thần túc. Bốn thiền. Bốn vô lượng. Bốn định vô sắc. Bốn hướng đạo. Bốn quả. Bốn tu định. Bốn đoạn.

Năm căn. Năm lực. Năm giải thoát nhập. Năm cõi xuất. Năm quán định. Năm pháp sinh giải thoát.

Sáu niệm. Sáu định. Sáu cõi xuất. Sáu pháp phần minh. Sáu pháp của căn vui thích. Sáu chánh giác không có hỷ.

Bảy giác. Bảy tưởng. Bảy pháp cần của định.

Tám Thánh đạo. Tám giải thoát. Tám thắng nhập.

Chín diệt. Chín định thứ đệ diệt. Chín tưởng.

Mười chánh pháp. Mười biến nhập. Mười một giải thoát nhập.

Hỏi: Thế nào là năm chi định?

Đáp: Như Đức Phật bảo các Tỳ-kheo: Hãy lắng nghe, nghe cho kỹ, khéo suy nghĩ! Ta sẽ vì các ông nói về năm chi định của Thánh.

Các Tỳ-kheo thưa: Vâng, chúng con xin vâng lời Phật dạy.

Thế nào là được tu năm chi chánh định của Thánh?

Như Tỳ-kheo lìa dục ác bất thiện, có giác có quán, ly sinh hỷ lạc, thành tựu hành của thiền thứ nhất. Thân này đạt ly sinh hỷ lạc, thấm nhuần đầy khắp. Thân này đều ly sinh hỷ lạc, thấm nhuần đầy khắp không có giảm thiểu, như thầy khéo tắm gội, hoặc đệ tử của thầy khéo tắm gội, dùng táo đậu mịn hòa trong chậu đầy nước, rồi dùng nước rưới vừa phải nơi thân, kỳ cọ, động tác này giúp cho sự thấm nhuần đầy khắp, không khô, không ướt, điều hòa cả trong lẫn ngoài. Như thế, thân Tỳ-kheo được ly sinh hỷ lạc, thấm nhuần đầy khắp, không có giảm thiểu, đó gọi là tu chi định thứ nhất của năm chi Thánh.

Lại nữa, Tỳ-kheo diệt giác quán, nội chánh tín, nhất tâm, không giác không quán, định sinh hỷ lạc, thành tựu hành của thiền thứ hai. Thân này đạt định sinh hỷ lạc, thấm nhuần đầy khắp. Thân này đều là định sinh hỷ lạc, thấm nhuần đầy khắp, không có giảm thiểu, như nước nơi hồ rộng từ đáy hồ vọt ra, không từ phương đông, phương nam, tây, bắc đến. Nước này là từ nơi đáy hồ tuôn ra, có thể khiến cho ao thấm nhuần tràn đầy khắp, không có giảm thiểu. Như thế Tỳkheo, thân này được định sinh hỷ lạc, thấm nhuần đầy khắp. Thân này được định sinh hỷ lạc, thấm nhuần đầy khắp không có giảm thiểu, đó gọi là tu chi định thứ hai của năm chi định Thánh.

Lại nữa, Tỳ-kheo! Lìa hỷ xả, hành niệm chánh trí, thân thọ nhận vui, như hành giải xả niệm lạc của các Thánh nhân, thành tựu hành của thiền thứ ba. Thân này không có hỷ lạc, thấm nhuần đầy khắp. Thân này không có hỷ lạc, thấm nhuần đầy khắp, không có giảm thiểu. Như ao hoa Ưu-bát-la, ao hoa Cưu-đầu-ma, ao hoa Bátđầu-ma, ao hoa Phân-đà-lợi, các hoa kia từ trong bùn xuất sinh, chưa có thể ra khỏi nước. Các hoa này từ rễ đến đầu, từ đầu đến rễ, đều thầm nhuần đầy khắp, không có giảm thiểu. Như thế Tỳ-kheo, thân này có vô lượng hỷ lạc, thấm nhuần đầy khắp. Thân này thấm nhuần đầy khắp, không có giảm thiểu, đó gọi là tu chi định thứ ba của năm chi định Thánh.

Lại nữa, Tỳ-kheo đoạn trừ khổ vui, trước là diệt ưu hỷ, không khổ không vui, xả niệm tịnh, thành tựu hành của thiền thứ tư. Thân này do tâm thanh tịnh, giải hành khắp. Thân này do tâm thanh tịnh, giải hành khắp, không có giảm thiểu. Như người nam, người nữ mặc quần áo trắng sạch phủ kín từ đầu đến chân, từ chân đến đầu. Như thế Tỳ-kheo do tâm thanh tịnh giải hành khắp. Thân này do tâm thanh tịnh giải hành khắp không có giảm thiểu, đó gọi là tu chi định thứ tư của năm chi định Thánh.

Lại nữa, Tỳ-kheo nhận lấy tướng quán khéo tư duy hành giải. Như người đứng ngắm xem người ngồi, như người ngồi xem người nằm. Như thế, Tỳ-kheo khéo nhận lấy tướng quán, khéo tư duy hành giải, đó gọi là tu chi định thứ năm của năm chi định Thánh.

Như thế, Tỳ-kheo tu năm chi định của Thánh, gần gũi tu học nhiều xong, muốn chứng pháp thông, hy vọng muốn chứng, tùy tâm đã muốn tức có thể được chứng, tự biết không có trở ngại. Như ở chỗ ngả tư đường, có người khéo điều phục ngựa, khéo đóng ngựa vào xe. Có người khéo điều khiển xe. Cỡi lên xe xong thì tùy ý tự tại.

Như thế, Tỳ-kheo thân cận năm chi định của Thánh, tu học nhiều xong, muốn chứng pháp thông, hy vọng muốn chứng, tùy tâm đã muốn tức có thể được chứng, tự tại vô ngại. Như chiếc bình đựng đầy nước chắc chắn, nước không rò rỉ, dùng đựng đầy nước sạch, vì muốn tùy theo người dùng riêng, như ý tự tại.

Như thế, Tỳ-kheo thân cận năm chi định của Thánh, tu học nhiều xong, muốn chứng pháp thông, hy vọng muốn chứng, tùy tâm đã muốn đều tự tại vô ngại. Như nước tràn ngập khắp khe suối, được uống, như người quyết định dùng, như ý tự tại, tùy theo chỗ đã quyết định, tức xuất phát.

Như thế, Tỳ-kheo thân cận năm chi định của Thánh, tu học nhiều xong, muốn chứng pháp thông, hy vọng muốn chứng, tùy thuận tâm đã mong muốn, liền có thể được chứng, tự tại vô ngại. Như Tỳ-kheo muốn thọ nhận vô lượng từng ấy thứ thần túc chuyển động đại địa, có thể dùng một làm thành nhiều, dùng nhiều làm thành một, cho đến thân Phạm thiên cũng được tự tại, tùy đối tượng có thể nhập, như nơi Phẩm Trí đã nói.

Như Tỳ-kheo muốn thọ nhận thiên nhĩ thanh tịnh, vượt hơn người, có thể nghe được tiếng nói của nhân, phi nhân, tùy từng nơi chốn đều có thể nhập. Như Tỳ-kheo muốn thọ nhận sự biết tâm ý của các chúng sinh khác, tức có thể nhận biết người có tâm dục, nhận biết như thật là có tâm dục. Người không có tâm dục, tức nhận biết như thật là không có tâm dục. Cho đến tâm không vượt hơn đều nhận biết như thật là tâm không có vượt hơn, tùy theo nơi chốn đều có thể nhập, như Phẩm Trí đã nói.

Như Tỳ-kheo muốn thọ nhận sự nhớ nghĩ đến vô lượng thọ mạng của đời trước, có thể nhớ lại một đời, hai đời, ba đời, bốn đời, năm đời, cho đến thành tựu hành này, tùy theo đối tượng đều có thể nhập, như Phẩm Trí đã nói.

Như Tỳ-kheo hiền thiện muốn thọ nhận thiên nhãn thanh tịnh, vượt hơn người, có thể thấy rõ các chúng sinh theo sinh tử, cho đến như nghiệp báo, tùy nơi chốn có thể nhập, như Phẩm Trí đã nói.

Như Tỳ-kheo hiền thiện muốn nhận lãnh sự việc dứt hết hữu lậu, thành tựu vô lậu, được tâm giải thoát, tuệ giải thoát, hiện đời tự trí chứng, thành tựu hạnh: Nẻo sinh tử của ta đã dứt, phạm hạnh đã lập, việc làm đã làm xong, không còn thọ hữu nữa, tùy theo nơi chốn đều có thể nhập.

Như thế, tu năm chi định của Thánh, thân cận, tu học nhiều xong, tức được quả báo như thế.

Hỏi: Thế nào là Tỳ-kheo lìa dục pháp ác bất thiện, có giác có quán, được ly sinh hỷ lạc, thành tựu hành của thiền thứ nhất?

Đáp: Như Tỳ-kheo đối với tất cả pháp hữu vi, hoặc là pháp hữu vi của một xứ, tư duy về vô thường, nhận biết vô thường, hành giải vô thường, thọ nhận vô thường, quán không phóng dật như thế, lìa dục pháp ác bất thiện, có giác có quán, được ly sinh hỷ lạc, thành tựu hành của thiền thứ nhất. Như thế, Tỳ-kheo đã lìa dục pháp ác bất thiện, có giác có quán, được ly sinh hỷ lạc, thành tựu hành của thiền thứ nhất. Như thế, cho đến quán thấy tử thi ở trên đống lửa, như một chi định của phẩm Đạo đã nói rộng.

Lại nữa, Tỳ-kheo tư duy như thế này: Nội tâm của ta có dục nhiễm, nhận biết như thật là có dục nhiễm, nếu nội tâm không có dục nhiễm, nhận biết như thật là không có dục nhiễm. Như dục nhiễm chưa sinh nhận biết như thật là chưa sinh. Như dục nhiễm chưa sinh, đang sinh, nhận biết như thật là đang sinh. Như dục nhiễm sinh rồi đoạn, nhận biết như thật là đoạn. Như dục nhiễm đoạn rồi, nhận biết như thật là không còn sinh nữa. Nội tâm có giận dữ, thùy miên, trạo cử, hối, nghi cũng như thế.

Quán không phóng dật như thế, lìa dục pháp ác bất thiện, có giác có quán, được ly sinh hỷ lạc, thành tựu hành của thiền thứ nhất. Tỳ-kheo như thế là lìa dục pháp ác bất thiện, có giác có quán, được ly sinh hỷ lạc, thành tựu hành của thiền thứ nhất.

Lại nữa, Tỳ-kheo tư duy như thế này: Mắt nhận thức sắc, nội tâm của ta có dục nhiễm, giận dữ, nhận biết như thật là có dục nhiễm, giận dữ. Mắt nhận thức sắc, nội tâm không có dục nhiễm, giận dữ, như chưa sinh giận dữ, dục nhiễm khi mắt nhận thức sắc, thì nhận biết như thật là chưa sinh. Khi mắt nhận thức sắc, dục nhiễm, giận dữ chưa sinh giờ đã sinh, nhận biết như thật là đã sinh. Như dục nhiễm giận dữ đã sinh khi mắt nhận thức sắc đã đoạn xong, nhận biết như thật là đã đoạn. Như dục nhiễm giận dữ khi mắt nhận thức sắc đã đoạn rồi, thì nhận biết như thật là không còn sinh nữa. Tai nhận thức âm thanh, cho đến ý nhận biết pháp cũng như thế.

Quán không phóng dật như thế, lìa dục pháp ác bất thiện, có giác có quán, được ly sinh hỷ lạc, thành tựu hành của thiền thứ nhất.

Tỳ-kheo như thế là lìa dục pháp ác bất thiện, có giác có quán, được ly sinh hỷ lạc, thành tựu hành của thiền thứ nhất.

Lại nữa, Tỳ-kheo tư duy như thế này: Nội tâm của ta có niệm chánh giác, nhận biết như thật là có niệm chánh giác, nội tâm không có niệm chánh giác thì nhận biết như thật là không có niệm chánh giác. Như niệm chánh giác chưa sinh, nhận biết như thật là chưa sinh. Như niệm chánh giác chưa sinh, đang sinh, nhận biết như thật là đang sinh. Như niệm chánh giác sinh rồi, tu đầy đủ, nhận biết như thật là tu đầy đủ. Tu trạch pháp chánh giác, tinh tấn chánh giác, hỷ chánh giác, trừ (khinh an) chánh giác, định chánh giác, xả chánh giác cũng như vậy.

Lại nữa, Tỳ-kheo nhận biết như thật về khổ, khổ tập, khổ diệt, khổ diệt đạo, nhận biết như thật về lậu, lậu tập, lậu diệt, lậu diệt đạo.

Lại nữa, Tỳ-kheo vì tâm sợ hãi, nên ra khỏi tất cả hữu vi, nhập giới cam lộ. Sự tĩnh lặng thắng diệu này đã lìa bỏ tất cả hữu vi, là Niết-bàn dứt hết ái.

Hỏi: Thế nào là Tỳ-kheo khéo nhận lấy tướng quán, khéo tư duy, khéo hành giải?

Đáp: Như Tỳ-kheo đối với tất cả pháp hữu vi, hoặc là pháp hữu vi của một xứ, tư duy về vô thường, nhận biết vô thường, hành giải vô thường, thọ nhận vô thường.

Quán không phóng dật như thế, lìa dục pháp ác bất thiện, có giác có quán, được ly sinh hỷ lạc, thành tựu hành của thiền thứ nhất. Như Tỳ-kheo, nếu hành hoặc theo pháp tướng, lìa dục pháp ác bất thiện, có giác có quán, được ly sinh hỷ lạc, thành tựu hành của thiền thứ nhất. Nếu nơi pháp tướng khéo nhận lấy tốt, khéo tư duy, khéo hành giải, khéo nhận thức, thuận với thức, duyên nơi thức, phân biệt, thuận với phân biệt, duyên nơi phân biệt.