Luận A Tỳ Đàm Bát Kiền Độ Quyển 17

LUẬN A TỲ ĐÀM BÁT KIỀN ĐỘ
Tác giả: Tôn giả Ca Chiên Diên Tử
Hán dịch: Đời Phù Tần, Sa môn Tăng Già Đề Ba và Trúc Phật Niệm
Việt dịch: Cư sĩ Nguyên Huệ

 

QUYỂN 17

Kiền độ thứ 4: HÀNH Phẩm 4: BÀN VỀ HỮU GIÁO, VÔ GIÁO

* Tụng nêu chung:

Hữu giáo và vô giáo

Quả thật của các hành

Hoặc người học hữu lậu

Tư duy giới ở sau.

Nếu thành tựu thân giáo (thân biểu) thì người kia thành tựu vô giáo (vô biểu) chăng? Nếu như thành tựu vô giáo thì người kia thành tựu thân giáo chăng? Nếu thành tựu thân giáo thiện, bất thiện, ẩn một vô ký, không ẩn một vô ký, thì người kia thành tựu vô giáo chăng? Nếu như thành tựu vô giáo thì người kia thành tựu thân giáo thiện, bất thiện, ẩn một vô ký, không ẩn một vô ký chăng?

Nếu thành tựu thân giáo quá khứ thì người kia thành tựu vô giáo chăng? Nếu như thành tựu vô giáo thì người kia thành tựu thân giáo quá khứ chăng? Nếu thành tựu thân giáo thiện, bất thiện, ẩn một vô ký, không ẩn một vô ký trong quá khứ, thì người kia thành tựu vô giáo chăng? Nếu như thành tựu vô giáo thì người kia thành tựu giáo chăng?

Nếu thành tựu thân giáo vị lai thì người kia thành tựu vô giáo chăng? Nếu như thành tựu vô giáo thì người kia thành tựu giáo chăng? Nếu thành tựu thân giáo thiện, bất thiện, ẩn một vô ký, không ẩn một vô ký trong vị lai thì người kia thành tựu vô giáo chăng? Nếu như thành tựu vô giáo thì người kia thành tựu giáo chăng?

Nếu thành tựu thân giáo hiện tại thì người kia thành tựu vô giáo chăng? Nếu như thành tựu vô giáo thì người kia thành tựu giáo chăng?

Nếu thành tựu thân giáo thiện, bất thiện, ẩn một vô ký, không ẩn một vô ký trong hiện tại thì người kia thành tựu vô giáo chăng? Nếu như thành tựu vô giáo thì người kia thành tựu giáo chăng?

Như thân giáo, khẩu giáo cũng như vậy.

Các hành (nghiệp) hệ thuộc cõi Dục, quả của các hành đó hệ thuộc cõi Dục chăng? Nếu như quả của các hành hệ thuộc cõi Dục thì hành đó hệ thuộc cõi Dục chăng? Các hành hệ thuộc cõi Sắc, quả của các hành đó hệ thuộc cõi Sắc chăng? Nếu như quả của các hành hệ thuộc cõi Sắc thì hành đó hệ thuộc cõi Sắc chăng? Các hành hệ thuộc cõi Vô sắc, quả của các hành đó hệ thuộc cõi Vô sắc chăng? Nếu như quả của các hành hệ thuộc cõi Vô sắc thì hành đó hệ thuộc cõi Vô sắc chăng? Các hành vô lậu thì quả của hành đó là vô lậu chăng? Nếu như quả của hành là vô lậu thì hành đó là vô lậu chăng?

Các hành (nghiệp) không hệ thuộc cõi Dục, quả của các hành đó không hệ thuộc cõi Dục chăng? Nếu như quả của các hành không hệ thuộc cõi Dục thì hành đó không hệ thuộc cõi Dục chăng? Các hành không hệ thuộc cõi Sắc, quả của các hành đó không hệ thuộc cõi Sắc chăng? Nếu như quả của các hành không hệ thuộc cõi Sắc thì hành đó không hệ thuộc cõi Sắc chăng? Các hành không hệ thuộc cõi Vô sắc, quả của các hành đó không hệ thuộc cõi Vô sắc chăng? Nếu như quả của các hành không hệ thuộc cõi Vô sắc thì hành đó không hệ thuộc cõi Vô sắc chăng? Các hành không phải vô lậu thì quả của hành đó không phải là vô lậu chăng? Nếu như quả của hành không phải là vô lậu thì hành đó không phải là vô lậu chăng?

Từng có hành (nghiệp) hữu lậu có quả hữu lậu chăng? Từng có hành hữu lậu có quả vô lậu chăng? Từng có hành hữu lậu có quả hữu lậu, vô lậu chăng? Từng có hành vô lậu có quả vô lậu chăng? Từng có hành vô lậu có quả hữu lậu chăng? Từng có hành vô lậu có quả hữu lậu, vô lậu chăng? Từng có hành hữu lậu, vô lậu, có quả hữu lậu, vô lậu chăng? Từng có hành hữu lậu, vô lậu, có quả hữu lậu chăng? Từng có hành hữu lậu, vô lậu, có quả vô lậu chăng?

Từng có hành (nghiệp) học có quả học chăng? Từng có hành học có quả vô học chăng? Từng có hành học có quả phi học phi vô học chăng? Từng có hành vô học có quả vô học chăng? Từng có hành vô học có quả học chăng? Từng có hành vô học có quả phi học phi vô học chăng? Từng có hành phi học phi vô học có quả phi học phi vô học chăng? Từng có hành phi học phi vô học có quả học chăng? Từng có hành phi học phi vô học có quả vô học chăng?

Lại như Đức Thế Tôn nói: “Không tu thân, không tu giới, không tu tâm, không tu tuệ”. Thế nào là không tu thân? Thế nào là không tu giới? Thế nào là không tu tâm? Thế nào là không tu tuệ? Nếu không tu thân thì người kia không tu giới, không tu tâm, không tu tuệ chăng? Nếu như không tu giới, không tu tâm, không tu tuệ, thì người kia không tu thân chăng? Nếu không tu giới thì người kia không tu tâm, không tu tuệ chăng? Nếu như không tu tâm, không tu tuệ, thì người kia không tu giới chăng? Nếu không tu tâm thì người kia không tu tuệ chăng? Nếu như không tu tuệ thì người kia không tu tâm chăng?

Lại như Đức Thế Tôn nói: “Tu thân, tu giới, tu tâm, tu tuệ”. Thế nào là tu thân, tu giới, tu tâm, tu tuệ? Nếu tu thân thì người kia tu giới, tu tâm, tu tuệ chăng? Nếu như tu giới, tu tâm, tu tuệ, thì người kia tu thân chăng? Nếu tu giới thì người kia tu tâm, tu tuệ chăng? Nếu như tu tâm, tu tuệ, thì người kia tu giới chăng? Nếu tu tâm thì người kia tu tuệ chăng? Nếu như tu tuệ thì người kia tu tâm chăng?

Từng có thành tựu giới quá khứ, không phải chủng loại nầy ở hiện tại, vị lai chăng? Từng có thành tựu giới quá khứ và vị lai, không phải chủng loại nầy ở hiện tại chăng? Từng có thành tựu giới quá khứ và hiện tại, không phải chủng loại nầy ở vị lai chăng? Từng có thành tựu giới quá khứ và chủng loại nầy ở hiện tại, vị lai chăng? Từng có thành tựu giới vị lai, không phải chủng loại nầy ở quá khứ, hiện tại chăng? Từng có thành tựu giới vị lai và quá khứ, không phải chủng loại nầy ở hiện tại chăng? Từng có thành tựu giới vị lai và hiện tại, không phải chủng loại nầy ở quá khứ chăng? Từng có thành tựu giới vị lai và chủng loại nầy ở quá khứ, hiện tại chăng? Từng có thành tựu giới hiện tại, không phải chủng loại nầy ở quá khứ, vị lai chăng? Từng có thành tựu giới hiện tại và quá khứ, không phải chủng loại nầy ở vị lai chăng? Từng có thành tựu giới hiện tại và vị lai, không phải chủng loại nầy ở quá khứ chăng? Từng có thành tựu giới hiện tại và chủng loại nầy ở quá khứ, vị lai chăng?

Về các nghĩa trên, chương nầy xin diễn nói đầy đủ.

*

Hỏi: Nếu thành tựu thân giáo (Thân biểu) thì người kia thành tựu vô giáo (Vô biểu) chăng?

Đáp: Hoặc có giáo không phải là vô giáo.

Thế nào là giáo không phải là vô giáo? Là sinh nơi cõi Dục, ở nơi không luật nghi cũng không phải là không luật nghi, thân hữu giáo, người kia không được vô giáo, vốn hữu giáo không mất, người kia không được vô giáo. Đây gọi là giáo không phải là vô giáo.

Thế nào là vô giáo không phải là giáo? Là người vô cấu ở trong thai mẹ, mô dày dần. Nếu sinh nơi cõi Dục, ở nơi luật nghi, không được luật nghi giới, thân vô giáo, vốn hữu giáo liền mất, người kia được vô giáo, hoặc sinh nơi cõi Sắc, thân vô giáo, hoặc người vô cấu sinh nơi cõi Vô sắc. Đây gọi là vô giáo không phải là giáo.

Thế nào là giáo cũng là vô giáo? Là sinh nơi cõi Dục, ở nơi luật nghi, không được luật nghi giới, thân hữu giáo, người kia được vô giáo, vốn hữu giáo không mất, người kia được vô giáo, ở nơi luật nghi giới, ở nơi không luật nghi giới, ở nơi không luật nghi cũng không phải là không luật nghi, thân hữu giáo, người kia được vô giáo, vốn hữu giáo không mất, người kia được vô giáo, hoặc sinh nơi cõi Sắc, thân hữu giáo. Đây gọi là giáo cũng là vô giáo.

Thế nào là không phải giáo cũng không phải là vô giáo? Là người phàm phu ở trong thai mẹ, mô dày dần. Nếu sinh nơi cõi Dục, ở nơi không luật nghi cũng không phải là không luật nghi, thân vô giáo, vốn hữu giáo liền mất, người kia không được vô giáo, hoặc người phàm phu sinh nơi cõi Vô sắc. Đây gọi là không phải giáo cũng không phải là vô giáo.

Hỏi: Nếu thành tựu thân giáo thiện thì người kia thành tựu vô giáo chăng?

Đáp: Hoặc có giáo không phải là vô giáo.

Thế nào là giáo không phải là vô giáo? Là sinh nơi cõi Dục, ở nơi không luật nghi, thân thiện hữu giáo, người kia không được vô giáo, vốn hữu giáo không mất, người kia không được vô giáo, ở nơi không luật nghi cũng không phải là không luật nghi, thân thiện hữu giáo, người kia không được vô giáo, vốn hữu giáo không mất người kia không được vô giáo. Đây gọi là giáo không phải là vô giáo.

Thế nào là vô giáo không phải là giáo? Là người vô cấu ở trong thai mẹ, mô dày dần. Nếu sinh nơi cõi Dục, ở nơi luật nghi, không được luật nghi giới, thân thiện vô giáo, vốn hữu giáo liền mất, người kia được vô giáo. Nếu sinh nơi cõi Sắc, thân thiện vô giáo, hoặc người vô cấu sinh nơi cõi Vô sắc. Đây gọi là vô giáo không phải là giáo.

Thế nào là giáo cũng là vô giáo? Là sinh nơi cõi Dục, ở nơi luật nghi, không được luật nghi giới, thân hữu giáo, người kia được vô giáo, vốn hữu giáo không mất, người kia được vô giáo, ở nơi luật nghi giới, ở nơi không luật nghi, ở nơi không luật nghi cũng không phải là không luật nghi, thân thiện hữu giáo, người kia được vô giáo, vốn hữu giáo không mất, người kia được vô giáo, nếu sinh nơi cõi Sắc, thân thiện hữu giáo. Đây gọi là giáo cũng là vô giáo.

Thế nào không phải giáo cũng không phải là vô giáo? Là người phàm phu ở trong thai mẹ, mô dày dần. Nếu sinh nơi cõi Dục, ở nơi không luật nghi, thân thiện vô giáo, vốn hữu giáo liền mất, người kia không được vô giáo, ở nơi không luật nghi cũng không phải là không luật nghi, thân thiện vô giáo, vốn hữu giáo liền mất, người kia không được vô giáo, hoặc người phàm phu sinh nơi cõi Vô sắc. Đây gọi là không phải giáo cũng không phải là vô giáo.

Hỏi: Nếu tạo thành thân giáo bất thiện thì người kia thành tựu vô giáo chăng?

Đáp: Hoặc có giáo không phải là vô giáo.

Thế nào là giáo không phải là vô giáo? Là sinh nơi cõi Dục, ở nơi luật nghi, thân bất thiện hữu giáo, người kia không được vô giáo, vốn hữu giáo không mất, người kia không được vô giáo, ở nơi không luật nghi cũng không phải là không luật nghi, thân bất thiện hữu giáo, người kia không được vô giáo, vốn hữu giáo không mất, người kia không được vô giáo. Đây gọi là giáo không phải là vô giáo.

Thế nào là vô giáo không phải là giáo? Là sinh nơi cõi Dục, ở nơi luật nghi, thân bất thiện vô giáo, người kia được vô giáo, vốn hữu giáo liền mất, người kia được vô giáo, ở nơi không luật nghi cũng không phải là không luật nghi, thân bất thiện vô giáo, người kia được vô giáo, vốn hữu giáo liền mất, người kia được vô giáo. Đây gọi là vô giáo không phải là giáo.

Thế nào là giáo cũng là vô giáo? Là sinh nơi cõi Dục, ở nơi luật nghi, ở nơi không luật nghi cũng không phải là không luật nghi, thân bất thiện hữu giáo, người kia được vô giáo, vốn hữu giáo không mất, người kia được vô giáo. Đây gọi là giáo cũng là vô giáo.

Thế nào là không phải giáo cũng không phải là vô giáo? Là người phàm phu ở trong thai mẹ, mô dày dần. Nếu sinh nơi cõi Dục, ở nơi luật nghi, ở nơi không luật nghi cũng không phải là không luật nghi, thân bất thiện vô giáo, người kia không được vô giáo, vốn hữu giáo liền mất, người kia không được vô giáo, hoặc sinh nơi cõi Sắc, cõi Vô sắc. Đây gọi là không phải giáo cũng không phải là vô giáo.

Hỏi: Nếu thành tựu thân giáo ẩn một vô ký (hữu phú vô ký) thì người kia thành tựu vô giáo chăng?

Đáp: Không có thành tựu vô giáo.

Từng có thành tựu giáo chăng? Đáp: Có. Là sinh nơi cõi Sắc, thân giáo ẩn một vô ký.

Hỏi: Nếu thành tựu thân giáo không ẩn một vô ký (vô phú vô ký) thì người kia thành tựu vô giáo chăng?

Đáp: Không có thành tựu vô giáo.

Từng có thành tựu giáo chăng? Đáp: Có. Là sinh nơi cõi Dục, hoặc sinh nơi cõi Sắc, thân hữu giáo, không ẩn một vô ký.

Hỏi: Nếu thành tựu thân giáo trong quá khứ thì người kia thành tựu vô giáo chăng?

Đáp: Hoặc có giáo không phải là vô giáo.

Thế nào là giáo không phải là vô giáo? Là sinh nơi cõi Dục, ở nơi không luật nghi cũng không phải là không luật nghi, thân vốn hữu giáo không mất, người kia không được vô giáo. Đây gọi là giáo không phải là vô giáo.

Thế nào là vô giáo không phải là giáo? Là người vô cấu ở trong thai mẹ, mô dày dần. Nếu sinh nơi cõi Dục, ở nơi luật nghi, không được luật nghi giới, thân vốn vô giáo, nếu hữu giáo liền mất, hoặc sinh nơi cõi Sắc, thân vốn vô giáo, hoặc hữu học sinh nơi cõi Vô sắc. Đây gọi là vô giáo không phải là giáo.

Thế nào là giáo cũng là vô giáo? Là sinh nơi cõi Dục, ở nơi luật nghi, không được luật nghi giới, thân vốn hữu giáo không mất, người kia được vô giáo, ở nơi luật nghi giới, ở nơi không luật nghi, ở nơi không luật nghi cũng không phải là không luật nghi, thân vốn hữu giáo không mất, người kia được vô giáo, hoặc sinh nơi cõi Sắc, thân vốn hữu giáo không mất. Đây gọi là giáo cũng là vô giáo.

Thế nào là không phải giáo cũng không phải là vô giáo? Là người phàm phu ở trong thai mẹ, mô dày dần. Nếu sinh nơi cõi Dục, ở nơi không luật nghi ở nơi cũng không phải là không luật nghi, thân vốn vô giáo, nếu như hữu giáo liền mất, hoặc A-la-hán, người phàm phu sinh nơi cõi Vô sắc. Đây gọi là không phải giáo cũng không phải là vô giáo.

Hỏi: Nếu thành tựu thân giáo thiện trong quá khứ thì người kia thành tựu vô giáo chăng?

Đáp: Hoặc có giáo không phải là vô giáo.

Thế nào là giáo không phải là vô giáo? Là sinh nơi cõi Dục, ở nơi không luật nghi, thân thiện vốn hữu giáo không mất, người kia không được vô giáo, ở nơi không luật nghi cũng không phải là không luật nghi, thân thiện vốn hữu giáo không mất, người kia không được vô giáo. Đây gọi là giáo không phải là vô giáo.

Thế nào là vô giáo không phải là giáo? Là người vô cấu ở trong thai mẹ, mô dày dần. Nếu sinh nơi cõi Dục, ở nơi luật nghi, không được luật nghi giới, thân thiện vốn vô giáo, nếu như hữu giáo liền mất, hoặc sinh nơi cõi Sắc, thân thiện vốn vô giáo, hoặc hữu học sinh nơi cõi Vô sắc. Đây gọi là vô giáo không phải là giáo.

Thế nào là giáo cũng là vô giáo? Là sinh nơi cõi Dục, ở nơi luật nghi, không được luật nghi giới, thân thiện vốn hữu giáo không mất, người kia được vô giáo, ở nơi luật nghi, ở nơi không luật nghi, ở nơi không luật nghi cũng không phải là không luật nghi, thân thiện vốn hữu giáo không mất, người kia được vô giáo, hoặc sinh nơi cõi Sắc, thân thiện vốn hữu giáo không mất. Đây gọi là giáo cũng là vô giáo.

Thế nào là không phải giáo cũng không phải là vô giáo? Là người phàm phu ở trong thai mẹ, mô dày dần. Nếu sinh nơi cõi Dục, ở nơi không luật nghi, thân thiện vốn vô giáo, nếu như hữu giáo liền mất, ở nơi luật nghi, ở nơi không luật nghi cũng không phải là không luật nghi, thân thiện vốn vô giáo, nếu như hữu giáo liền mất, hoặc A-la-hán, người phàm phu sinh nơi cõi Vô sắc. Đây gọi là không phải giáo cũng không phải là vô giáo.

Hỏi: Nếu thành tựu thân giáo bất thiện trong quá khứ thì người kia thành tựu vô giáo chăng?

Đáp: Hoặc có giáo không phải là vô giáo.

Thế nào là giáo không phải là vô giáo? Là sinh nơi cõi Dục, ở nơi luật nghi, thân bất thiện vốn hữu giáo không mất, người kia không được vô giáo, ở nơi không luật nghi cũng không phải là không luật nghi, thân bất thiện vốn hữu giáo không mất, người kia không được vô giáo. Đây gọi là giáo không phải là vô giáo.

Thế nào là vô giáo không phải là giáo? Là sinh nơi cõi Dục, ở nơi luật nghi, thân bất thiện vốn vô giáo, nếu như hữu giáo liền mất, người kia được vô giáo, ở nơi không luật nghi, ở nơi không luật nghi cũng không phải là không luật nghi, thân bất thiện vốn vô giáo, nếu như hữu giáo liền mất, người kia được vô giáo. Đây gọi là vô giáo không phải giáo.

Thế nào là giáo cũng là vô giáo? Là sinh nơi cõi Dục, ở nơi luật nghi, thân bất thiện vốn hữu giáo, người kia được vô giáo, ở nơi không luật nghi, ở nơi không luật nghi cũng không phải là không luật nghi, thân bất thiện vốn hữu giáo không mất, người kia được vô giáo. Đây gọi là giáo cũng là vô giáo.

Thế nào là không phải giáo cũng không phải là vô giáo? Là người phàm phu ở trong thai mẹ, mô dày dần. Nếu sinh nơi cõi Dục, ở nơi luật nghi, thân bất thiện vốn vô giáo, người kia không được vô giáo, ở nơi không luật nghi cũng không phải là không luật nghi, thân bất thiện vốn vô giáo, nếu như hữu giáo liền mất, người kia không được vô giáo, hoặc sinh nơi cõi Sắc, cõi Vô sắc. Đây gọi là không phải giáo cũng không phải là vô giáo.

Hỏi: Nếu thành tựu thân giáo ẩn một vô ký, không ẩn một vô ký trong quá khứ, thì người kia thành tựu vô giáo chăng?

Đáp: Không có thành tựu giáo, vô giáo.

Hỏi: Nếu thành tựu thân giáo trong vị lai thì người kia thành tựu vô giáo chăng?

Đáp: Không có thành tựu giáo.

Hỏi: Từng có thành tựu vô giáo chăng?

Đáp: Có. Là người vô cấu ở trong thai mẹ, mô dày dần. Nếu sinh nơi cõi Dục, được tâm thiện của cõi Sắc, hoặc sinh nơi cõi Sắc, người vô cấu sẽ sinh nơi cõi Vô sắc.

Hỏi: Nếu thành tựu thân giáo thiện trong vị lai thì người kia thành tựu vô giáo chăng?

Đáp: Không có thành tựu giáo.

Hỏi: Từng có thành tựu vô giáo chăng?

Đáp: Có. Là người vô cấu ở trong thai mẹ, mô dày dần. Nếu sinh nơi cõi Dục, được tâm thiện của cõi Sắc, hoặc sinh nơi cõi Sắc, người vô cấu sẽ sinh nơi cõi Vô sắc.

Hỏi: Nếu thành tựu thân giáo bất thiện, ẩn một vô ký, không ẩn một vô ký trong vị lai, thì người kia thành tựu vô giáo chăng?

Đáp: Không có thành tựu giáo, vô giáo.

Hỏi: Nếu thành tựu thân giáo trong hiện tại thì người kia thành tựu vô giáo chăng?

Đáp: Hoặc có giáo không phải là vô giáo.

Thế nào là giáo không phải là vô giáo? Là sinh nơi cõi Dục, ở nơi luật nghi, không được luật nghi giới, thân hữu giáo, người kia không được vô giáo, vốn hữu giáo không mất, người kia không được vô giáo, ở nơi không luật nghi cũng không phải là không luật nghi, thân hữu giáo, người kia không được vô giáo, vốn hữu giáo không mất, người kia không được vô giáo, hoặc sinh nơi cõi Sắc, thân hữu giáo. Đây gọi là giáo không phải là vô giáo.

Thế nào là vô giáo không phải là giáo? Là sinh nơi cõi Dục, ở nơi luật nghi, không được luật nghi giới, nhập định, không nhập định, thân vô giáo, vốn hữu giáo liền mất, người kia được vô giáo, ở nơi luật nghi, ở nơi không luật nghi, ở nơi không luật nghi cũng không phải là không luật nghi, thân vô giáo, vốn hữu giáo liền mất, người kia được vô giáo, hoặc sinh nơi cõi Sắc, nhập định. Đây gọi là vô giáo không phải là giáo.

Thế nào là giáo cũng là vô giáo? Là sinh nơi cõi Dục, ở nơi luật nghi, không được luật nghi giới, thân hữu giáo, người kia được vô giáo, vốn hữu giáo không mất, người kia được vô giáo, ở nơi luật nghi giới, ở nơi không luật nghi giới, ở nơi không luật nghi cũng không phải là không luật nghi, thân hữu giáo, người kia được vô giáo, vốn hữu giáo không mất, người kia được vô giáo. Đây gọi là giáo cũng là vô giáo.

Thế nào là không phải giáo cũng không phải là vô giáo? Là người phàm phu ở trong thai mẹ, mô dày dần. Nếu sinh nơi cõi Dục, ở nơi luật nghi, không được giới luật, không nhập định, thân vô giáo, vốn hữu giáo liền mất, người kia không được vô giáo, ở nơi không luật nghi cũng không phải là không luật nghi, thân vô giáo, vốn hữu giáo liền mất, người kia không được vô giáo, hoặc sinh nơi cõi Sắc, không nhập định, thân vô giáo, sinh nơi cõi Vô sắc. Đây gọi là không phải giáo cũng không phải là vô giáo.

Hỏi: Nếu thành tựu thân giáo thiện trong hiện tại thì người kia thành tựu vô giáo chăng?

Đáp: Hoặc có giáo không phải là vô giáo.

Thế nào là giáo không phải là vô giáo? Là sinh nơi cõi Dục, trụ nơi luật nghi, không được giới luật, thân thiện hữu giáo, người kia không được vô giáo, vốn hữu giáo không mất, người kia không được vô giáo, ở nơi không luật nghi cũng không phải là không luật nghi, thân thiện hữu giáo, người kia không được vô giáo, vốn hữu giáo không mất, người kia không được vô giáo, hoặc sinh nơi cõi Sắc, thân thiện hữu giáo. Đây gọi là giáo không phải là vô giáo.

Thế nào là vô giáo không phải là giáo? Là sinh nơi cõi Dục, ở nơi luật nghi, không được giới luật nghi, nhập định, không nhập định, thân thiện vô giáo, vốn hữu giáo liền mất, người kia được vô giáo, ở nơi luật nghi, ở nơi không luật nghi, ở nơi không luật nghi cũng không phải là không luật nghi, thân thiện vô giáo, vốn hữu giáo liền mất, người kia được vô giáo, hoặc sinh nơi cõi Sắc, nhập định. Đây gọi là vô giáo không phải là giáo.

Thế nào là giáo cũng là vô giáo? Là sinh nơi cõi Dục, trụ nơi luật nghi, không được giới luật nghi, thân thiện hữu giáo, người kia được vô giáo, vốn hữu giáo không mất, người kia được vô giáo, ở nơi giới luật nghi, ở nơi không luật nghi, ở nơi không luật nghi cũng không phải là không luật nghi, thân thiện hữu giáo, người kia được vô giáo, vốn hữu giáo không mất, người kia được vô giáo. Đây gọi là giáo cũng là vô giáo.

Thế nào là không phải giáo cũng không phải là vô giáo? Là người phàm phu ở trong thai mẹ, mô dày dần. Nếu sinh nơi cõi Dục, trụ nơi luật nghi, không được giới luật nghi, không nhập định, thân thiện vô giáo, vốn hữu giáo liền mất, người kia không được vô giáo, ở nơi không luật nghi cũng không phải là không luật nghi, thân thiện vô giáo, vốn hữu giáo liền mất, người kia không được vô giáo, hoặc sinh nơi cõi Sắc, không nhập định, thân thiện vô giáo, sinh nơi cõi Vô sắc. Đây gọi là không phải giáo cũng không phải là vô giáo.

Hỏi: Nếu tạo thành thân giáo bất thiện trong hiện tại thì người kia thành tựu vô giáo chăng?

Đáp: Hoặc có giáo không phải là vô giáo.

Thế nào là giáo không phải là vô giáo? Là sinh nơi cõi Dục, trụ nơi luật nghi, thân bất thiện hữu giáo, người kia không được vô giáo, vốn hữu giáo không mất, người kia không được vô giáo, ở nơi không luật nghi cũng không phải là không luật nghi, thân bất thiện hữu giáo, người kia không được vô giáo, vốn hữu giáo không mất, người kia không được vô giáo. Đây gọi là giáo không phải là vô giáo.

Thế nào là vô giáo không phải là giáo? Là sinh nơi cõi Dục, trụ nơi luật nghi, thân bất thiện vô giáo, vốn hữu giáo liền mất, người kia được vô giáo, ở nơi không luật nghi cũng không phải là không luật nghi, thân bất thiện vô giáo, vốn hữu giáo liền mất, người kia được vô giáo. Đây gọi là vô giáo không phải là giáo.

Thế nào là giáo cũng là vô giáo? Là sinh nơi cõi Dục, trụ nơi luật nghi, thân bất thiện hữu giáo, người kia được vô giáo, vốn hữu giáo không mất, người kia được vô giáo, ở nơi không luật nghi cũng không phải là không luật nghi, thân bất thiện hữu giáo, người kia được vô giáo, vốn hữu giáo không mất, người kia được vô giáo. Đây gọi là giáo cũng là vô giáo.

Thế nào là không phải giáo cũng không phải là vô giáo? Là người phàm phu ở trong thai mẹ, mô dày dần. Nếu sinh nơi cõi Dục, trụ nơi luật nghi, thân bất thiện vô giáo, vốn hữu giáo liền mất, người kia không được vô giáo, ở nơi không luật nghi cũng không phải là không luật nghi, thân bất thiện vô giáo, vốn hữu giáo liền mất, người kia không được vô giáo, hoặc sinh nơi cõi Sắc, cõi Vô sắc. Đây gọi là không phải giáo cũng không phải là vô giáo.

Hỏi: Nếu thành tựu thân giáo ẩn một vô ký trong hiện tại thì người kia thành tựu vô giáo chăng?

Đáp: Không có thành tựu vô giáo.

Hỏi: Từng có thành tựu giáo chăng?

Đáp: Có. Là thân hữu giáo ẩn một vô ký sinh nơi cõi Sắc.

Hỏi: Nếu thành tựu thân giáo không ẩn một vô ký trong hiện tại thì người kia thành tựu vô giáo chăng?

Đáp: Không có thành tựu vô giáo.

Hỏi: Từng có thành tựu giáo chăng?

Đáp: Có. Là thân hữu giáo không ẩn một vô ký sinh nơi cõi Dục, hoặc sinh nơi cõi Sắc.

Như Thân giáo thì Khẩu giáo cũng như vậy.

Hỏi: Các hành (nghiệp) hệ thuộc cõi Dục, quả của các hành đó hệ thuộc cõi Dục chăng?

Đáp: Đúng thế.

Hỏi: Từng có hành hệ thuộc cõi Dục, quả của hành đó không hệ thuộc cõi Dục chăng?

Đáp: Có. Như đạo nơi cõi Sắc, biến hóa nơi cõi Dục, hóa làm ngôn ngữ nơi cõi Dục.

Hỏi: Các hành hệ thuộc cõi Sắc, quả của các hành đó hệ thuộc cõi Sắc chăng?

Đáp: Đúng thế.

Hỏi: Từng có hành hệ thuộc cõi Sắc, quả của hành đó không hệ thuộc cõi Sắc chăng?

Đáp: Có. Như đạo nơi cõi Sắc, biến hóa nơi cõi Dục, hóa làm ngôn ngữ nơi cõi Dục. Như đạo nơi cõi Sắc đoạn trừ kiết hướng tới chứng.

Hỏi: Các hành hệ thuộc cõi Vô sắc, quả của các hành đó hệ thuộc cõi Vô sắc chăng?

Đáp: Đúng thế.

Hỏi: Từng có hành hệ thuộc cõi Vô sắc, quả của hành đó không hệ thuộc cõi Vô sắc chăng?

Đáp: Có. Như đạo nơi cõi Vô sắc đoạn trừ kiết hướng tới chứng.

Hỏi: Các hành vô lậu thì quả của hành đó là vô lậu chăng?

Đáp: Đúng thế.

Hỏi: Từng có quả của hành vô lậu, hành kia không phải là hành vô lậu chăng?

Đáp: Có. Như đạo nơi cõi Sắc, cõi Vô sắc, đoạn trừ kiết hướng tới chứng.

Hỏi: Các hành (nghiệp) không hệ thuộc cõi Dục, quả của các hành đó không hệ thuộc cõi Dục chăng?

Đáp: Đúng thế.

Hỏi: Từng có hành không hệ thuộc cõi Dục, quả của hành đó không phải không hệ thuộc cõi Dục chăng?

Đáp: Có. Như đạo nơi cõi Sắc, biến hóa nơi cõi Dục, hóa làm ngôn ngữ nơi cõi Dục.

Hỏi: Các hành không hệ thuộc cõi Sắc, quả của các hành đó không hệ thuộc cõi Sắc chăng?

Đáp: Đúng thế.

Hỏi: Từng có hành không hệ thuộc cõi Sắc, quả của hành đó không phải không hệ thuộc cõi Sắc chăng?

Đáp: Có. Như đạo nơi cõi Sắc, biến hóa nơi cõi Dục, hóa làm ngôn ngữ nơi cõi Dục. Như đạo nơi cõi Sắc đoạn trừ kiết hướng tới chứng.

Hỏi: Các hành không hệ thuộc cõi Vô sắc, quả của các hành đó không hệ thuộc cõi Vô sắc chăng?

Đáp: Đúng thế.

Hỏi: Từng có hành không hệ thuộc cõi Vô sắc, quả của hành đó không phải không hệ thuộc cõi Vô sắc chăng?

Đáp: Có. Như đạo nơi cõi Vô sắc đoạn trừ kiết hướng tới chứng.

Hỏi: Các hành không phải vô lậu, quả của các hành đó không phải là vô lậu chăng?

Nếu như quả của hành không phải là vô lậu thì hành đó không phải là vô lậu chăng?

Đáp: Đúng thế.

Hỏi: Từng có hành không phải vô lậu, quả của hành đó không phải là không vô lậu chăng?

Đáp: Có. Như đạo nơi cõi Sắc, cõi Vô sắc, đoạn trừ kiết hướng tới chứng.

Hỏi: Từng có hành (nghiệp) hữu lậu có quả hữu lậu chăng?

Đáp: Có. Là quả y, quả báo (quả đẳng lưu, quả dị thục).

Hỏi: Từng có hành hữu lậu có quả vô lậu chăng?

Đáp: Có. Là quả giải thoát (quả ly hệ).

Hỏi: Từng có hành hữu lậu có quả hữu lậu, vô lậu chăng?

Đáp: Có. Là quả y, quả báo, quả giải thoát (quả đẳng lưu, quả dị thục, quả ly hệ).

Hỏi: Từng có hành vô lậu có quả vô lậu chăng?

Đáp: Có. Là quả y, quả giải thoát.

Hỏi: Từng có hành vô lậu có quả hữu lậu chăng?

Đáp: Không có.

Hỏi: Từng có hành vô lậu có quả hữu lậu, vô lậu chăng?

Đáp: Không có.

Hỏi: Từng có hành hữu lậu, vô lậu, có quả hữu lậu, vô lậu chăng?

Đáp: Không có.

Hỏi: Từng có hành hữu lậu, vô lậu, có quả hữu lậu chăng?

Đáp: Không có.

Hỏi: Từng có hành hữu lậu, vô lậu, có quả vô lậu chăng?

Đáp: Có. Là quả giải thoát.

Hỏi: Từng có hành (nghiệp) học có quả học chăng?

Đáp: Có. Là quả y (quả đẳng lưu).

Hỏi: Từng có hành học có quả vô học chăng?

Đáp: Có. Là quả y.

Hỏi: Từng có hành học có quả phi học phi vô học chăng?

Đáp: Có. Là quả giải thoát.

Hỏi: Từng có hành vô học có quả vô học chăng?

Đáp: Có. Là quả y.

Hỏi: Từng có hành vô học có quả học chăng?

Đáp: Không có.

Hỏi: Từng có hành vô học có quả phi học phi vô học chăng?

Đáp: Có. Là quả giải thoát.

Hỏi: Từng có hành phi học phi vô học có quả phi học phi vô học chăng?

Đáp: Có. Là quả y, quả báo, quả giải thoát.

Hỏi: Từng có hành phi học phi vô học có quả học chăng?

Đáp: Không có.

Hỏi: Từng có hành phi học phi vô học có quả vô học chăng?

Đáp: Không có.

Lại như Đức Thế Tôn nói: “Không tu thân, không tu giới, không tu tâm, không tu tuệ”.

Hỏi: Thế nào là không tu thân?

Đáp: Là dục của thân chưa hết, tham chưa hết, niệm chưa hết, khát ái chưa dứt hết. Lại nữa, dùng đạo vô ngại (đạo vô gián) để diệt hết ái sắc, đối với đạo đó không tu, không dựa. Như thế là không tu thân.

Như không tu thân, không tu giới cũng như vậy.

Hỏi: Thế nào là không tu tâm?

Đáp: Là dục nơi tâm chưa hết, tham chưa hết, niệm chưa hết, khát ái chưa dứt hết. Lại nữa, dùng đạo vô ngại để diệt hết ái vô sắc, đối với đạo đó không tu, không dựa. Như thế là không tu tâm.

Như không tu tâm, không tu tuệ cũng như vậy.

Hỏi: Nếu không tu thân thì người kia không tu giới chăng?

Đáp: Đúng vậy.

Hỏi: Nếu như không tu giới thì người kia không tu thân chăng?

Đáp: Đúng vậy.

Hỏi: Nếu không tu thân thì người kia không tu tâm chăng?

Đáp: Đúng vậy.

Hỏi: Từng có không tu tâm không phải là không tu thân chăng?

Đáp: Có. Là ái sắc đã hết, ái cõi trên chưa hết.

Hỏi: Nếu không tu thân thì người kia không tu tuệ chăng?

Đáp: Đúng vậy.

Hỏi: Từng có không tu tuệ không phải là không tu thân chăng?

Đáp: Có. Là ái sắc đã hết, ái cõi trên chưa hết.

Hỏi: Nếu không tu giới thì người kia không tu tâm chăng?

Đáp: Đúng vậy.

Hỏi: Từng có không tu tâm không phải là không tu giới chăng?

Đáp: Có. Là ái sắc đã hết, ái cõi trên chưa hết.

Hỏi: Nếu không tu giới thì người kia không tu tuệ chăng?

Đáp: Đúng vậy.

Hỏi: Từng có không tu tuệ không phải là không tu giới chăng?

Đáp: Có. Là ái sắc đã hết, ái cõi trên chưa hết.

Hỏi: Nếu không tu tâm thì người kia không tu tuệ chăng?

Đáp: Đúng vậy.

Hỏi: Nếu như không tu tuệ thì người kia không tu tâm chăng?

Đáp: Đúng vậy.

Lại như Đức Thế Tôn nói: “Tu thân, tu giới, tu tâm, tu tuệ”.

Hỏi: Thế nào là tu thân?

Đáp: Là ái của thân hết, tham hết, niệm hết, khát ái hết. Lại nữa, dùng đạo vô ngại để diệt hết ái sắc, đối với đạo ấy đã tu, đã dựa. Như thế là tu thân.

Như tu thân, tu giới cũng như vậy.

Hỏi: Thế nào là tu tâm?

Đáp: Là ái nơi tâm hết, tham hết, niệm hết, khát ái hết. Lại nữa, dùng đạo vô ngại để tận diệt hết ái vô sắc, đối với đạo ấy đã tu, đã dựa. Như thế là tu tâm.

Như tu tâm, tu tuệ cũng như vậy.

Hỏi: Nếu tu thân thì người kia tu giới chăng?

Đáp: Đúng thế.

Hỏi: Nếu như tu giới thì người kia tu thân chăng?

Đáp: Đúng thế.

Hỏi: Nếu tu thân thì người kia tu tâm chăng?

Đáp: Đúng thế.

Hỏi: Từng có tu thân không tu tâm chăng?

Đáp: Có. Là ái sắc đã hết, ái cõi trên chưa hết.

Hỏi: Nếu tu thân thì người kia tu tuệ chăng?

Đáp: Đúng thế.

Hỏi: Từng có tu thân không tu tuệ chăng?

Đáp: Có. Là ái sắc đã hết, ái cõi trên chưa hết.

Hỏi: Nếu tu giới thì người kia tu tâm chăng?

Đáp: Đúng thế.

Hỏi: Từng có tu giới không tu tâm chăng?

Đáp: Có. Là ái sắc đã hết, ái cõi trên chưa hết.

Hỏi: Nếu tu giới thì người kia tu tuệ chăng?

Đáp: Đúng thế.

Hỏi: Từng có tu giới không tu tuệ chăng?

Đáp: Có. Là ái sắc đã hết, ái cõi trên chưa hết.

Hỏi: Nếu tu tâm thì người kia tu tuệ chăng?

Đáp: Đúng vậy.

Hỏi: Nếu như tu tuệ thì người kia tu tâm chăng?

Đáp: Đúng vậy.

Hỏi: Từng có thành tựu giới quá khứ, không phải chủng loại nầy ở hiện tại, vị lai chăng?

Đáp: Có. Là giáo giới đã hết không mất, chủng loại nầy không hiện ở trước.

Hỏi: Từng có thành tựu giới quá khứ và vị lai, không phải chủng loại nầy ở hiện tại chăng?

Đáp: Có. Là đạo cùng định, cùng giới đã hết không mất, chủng loại nầy không hiện ở trước.

Hỏi: Từng có thành tựu giới quá khứ và hiện tại, không phải chủng loại nầy ở vị lai chăng?

Đáp: Có. Là giáo giới đã hết không mất, chủng loại nầy hiện ở trước.

Hỏi: Từng có thành tựu giới quá khứ và chủng loại nầy ở hiện tại, vị lai chăng?

Đáp: Có. Là đạo cùng định, cùng giới đã hết không mất, chủng loại nầy hiện ở trước.

Hỏi: Từng có thành tựu giới vị lai, không phải chủng loại nầy ở quá khứ, hiện tại chăng?

Đáp: Có. Là A-la-hán sinh nơi cõi Vô sắc.

Hỏi: Từng có thành tựu giới vị lai và quá khứ, không phải chủng loại nầy ở hiện tại chăng?

Đáp: Có. Là đạo cùng định, cùng giới đã hết không mất, chủng loại nầy không hiện ở trước.

Hỏi: Từng có thành tựu giới vị lai và hiện tại, không phải chủng loại nầy ở quá khứ chăng?

Đáp: Có. Là đầu tiên được giới luật vô lậu.

Hỏi: Từng có thành tựu giới vị lai và chủng loại nầy ở quá khứ, hiện tại chăng?

Đáp: Có. Là đạo cùng định, cùng giới đã hết không mất, chủng loại nầy hiện ở trước.

Hỏi: Từng có thành tựu giới hiện tại, không phải chủng loại nầy ở quá khứ, vị lai chăng?

Đáp: Có. Là đầu tiên được giới luật nghi.

Hỏi: Từng có thành tựu giới hiện tại và quá khứ, không phải chủng loại nầy ở vị lai chăng?

Đáp: Có. Là giáo giới đã hết không mất, chủng loại nầy hiện ở trước.

Hỏi: Từng có thành tựu giới hiện tại và vị lai, không phải chủng loại nầy ở quá khứ chăng?

Đáp: Có. Là đầu tiên được giới luật vô lậu.

Hỏi: Từng có thành tựu giới hiện tại và chủng loại nầy ở quá khứ, vị lai chăng?

Đáp: Có. Là đạo cùng định, cùng giới đã hết không mất, chủng loại nầy hiện ở trước.

***

Phẩm 5: BÀN VỀ TỰ HÀNH

Thế nào là tự hành? Do những nghĩa gì gọi là tự hành?

Hành đã hiện dụng là tự hành, hành ấy nên nói là quá khứ, hiện tại, vị lai chăng?

Hành đã hiện dụng là tự hành, hành ấy là thành tựu chăng? Nếu như hành thành tựu, hành ấy là tự hành chăng? Hành đã hiện dụng không phải là tự hành, hành ấy không thành tựu chăng? Nếu như hành không thành tựu, hành ấy không phải là tự hành chăng?

Hành đã hiện dụng là tự hành, hành ấy tất thọ báo chăng? Nếu như hành tất thọ báo, hành ấy là tự hành chăng? Hành đã hiện dụng không phải là tự hành, hành ấy tất không thọ báo chăng? Nếu như hành tất không thọ báo, hành ấy không phải là tự hành chăng?

Hành đã hiện dụng là thành tựu, hành ấy tất thọ báo chăng? Nếu như hành tất thọ báo, hành ấy là thành tựu chăng? Hành đã hiện dụng không thành tựu, hành ấy tất không thọ báo chăng? Nếu như hành tất không thọ báo, hành ấy là không thành tựu chăng?

Như có người Tu-đà-hoàn đã hành bất thiện, khổ thọ báo chưa thành thục, người kia do đạo gì ngăn cản không bị đọa nơi địa ngục, súc sinh, ngạ quỷ?

Lại như Đức Thế Tôn nói: Đây là đệ tử của Đức Thế Tôn đã diệt hết mọi hầm hố hiểm nguy nơi ba nẻo ác địa ngục, súc sinh, ngạ quỷ, đều không bị đọa vào nẻo ác. Người Tu-đà-hoàn có trí ấy tự tỏ ngộ: Ta đã diệt hết mọi hầm hố hiểm nguy nơi địa ngục, súc sinh, ngạ quỷ, đều không bị đọa vào nẻo ác hay là không tự tỏ ngộ?

Thế nào là học mưu hại? Tất cả người học đã mưu hại tức có quả thành chăng?

Thế nào là trụ nơi hành sống lâu? Thế nào là xả nơi hành sống lâu?

Thế nào là tâm loạn? Do những pháp tương ưng của triền nào đều là bất thiện?

Phật ngữ: Thế nào là Phật ngữ? Phật ngữ nên nói là thiện, là vô ký chăng? Phật giảng nói những pháp gì?

Khế kinh, Ứng tụng, Ký thuyết, Già tha, Tự thuyết, Nhân duyên, Thí dụ, Bản sự, Bản sinh, Phương quảng, Hy pháp, Luận nghị gọi là những pháp gì? In ấn, số, toán, thư (sách), thi tụng, vô số xứ nghiệp công xảo được gọi là pháp gì?

Nếu thành tựu giới học, người kia thành tựu giới phi học phi vô học chăng? Nếu như thành tựu giới phi học phi vô học, người kia thành tựu giới học chăng?

Nếu thành tựu giới vô học, người kia thành tựu giới phi học phi vô học chăng? Nếu như thành tựu giới phi học phi vô học, người kia thành tựu giới vô học chăng?

Về các nghĩa trên, chương nầy xin diễn nói đầy đủ.

*

Hỏi: Thế nào là tự hành?

Đáp: Nếu báo của hành nay đã đạt được, ở đây có hành ấy sinh thọ báo. Đó gọi là tự hành.

Hỏi: Do những nghĩa gì gọi là tự hành?

Đáp: Là do tự quả, tự y, tự báo của hành nầy. Lại nữa, khi hành nầy thọ báo, ở đây ý thọ báo, không phải gì khác, do đấy nên là tự hành.

Hỏi: Hành đã hiện dụng là tự hành, hành ấy nên nói là quá khứ, hiện tại, vị lai chăng?

Đáp: Hành ấy nên nói là thuộc về quá khứ.

Hỏi: Hành đã hiện dụng là tự hành, hành ấy là thành tựu chăng?

Đáp: Hoặc có hành là tự hành, hành ấy không thành tựu.

Thế nào là hành là tự hành, hành ấy không thành tựu? Là báo của hành hiện đạt được, hành ấy sinh thọ báo, hành ấy đã mất. Đây gọi là hành là tự hành, hành ấy không thành tựu.

Thế nào là hành thành tựu, hành ấy không phải là tự hành? Là báo của hành hiện không đạt được, hành ấy sinh không thọ báo, hành ấy không mất. Đây gọi là hành thành tựu, hành ấy không phải là tự hành.

Thế nào là hành là tự hành, hành ấy cũng thành tựu? Là báo của hành hiện đạt được, hành ấy sinh thọ báo, hành ấy không mất. Đây gọi là hành là tự hành, hành ấy cũng thành tựu.

Thế nào là hành không phải là tự hành, hành ấy cũng không thành tựu? Là báo của hành hiện không đạt được, hành ấy sinh không thọ báo, hành ấy đã mất. Đây gọi là hành không phải là tự hành, hành ấy cũng không thành tựu.

Hành đã hiện dụng không phải là tự hành, hành ấy không thành tựu cũng như vậy.

Hỏi: Hành đã hiện dụng là tự hành, hành ấy tất thọ báo chăng?

Đáp: Hoặc có hành là tự hành, hành ấy tất không thọ báo.

Thế nào là hành là tự hành, hành ấy tất không thọ báo? Là báo của hành hiện nay có được, hành ấy sinh thọ báo, hành ấy thọ hậu báo. Đây gọi là hành là tự hành, hành ấy tất không thọ báo.

Thế nào là hành tất thọ báo, hành ấy không phải là tự hành? Là báo của hành hiện nay không có được, hành ấy sinh không thọ báo, báo của hành ấy chưa thành thục. Đây gọi là hành tất thọ báo, hành ấy không phải là tự hành.

Thế nào là hành là tự hành, hành ấy tất thọ báo? Là báo của hành hiện nay có được, hành ấy sinh thọ báo, hành ấy không phải là hậu báo. Đây gọi là hành là tự hành, hành ấy tất thọ báo.

Thế nào là hành không phải là tự hành, hành ấy tất không thọ báo? Là báo của hành hiện nay không có được, hành ấy sinh không thọ báo, báo của hành ấy đã thành thục. Đây gọi là hành không phải là tự hành, hành ấy tất không thọ báo.

Hành đã hiện dụng không phải là tự hành, hành ấy tất không thọ báo cũng như vậy.

Hỏi: Hành đã hiện dụng là thành tựu, hành ấy tất thọ báo chăng?

Đáp: Hoặc có hành thành tựu, hành ấy tất không thọ báo.

Thế nào là hành thành tựu, hành ấy tất không thọ báo? Là các hành bất thiện ở quá khứ, nếu như báo hữu lậu thiện thành thục, hành ấy không mất. Các hành bất thiện ở vị lai, nếu như được hữu lậu thiện tất không sinh, hoặc hành vô lậu, vô ký đã thành tựu. Đây gọi là hành thành tựu, hành ấy tất không thọ báo.

Thế nào là hành tất thọ báo, hành ấy không thành tựu? Là các hành bất thiện ở quá khứ, nếu như báo hữu lậu thiện không thành thục, hành ấy sẽ mất. Các hành bất thiện ở vị lai, nếu như hữu lậu thiện không được tất sinh. Đây gọi là hành tất thọ báo, hành ấy không thành tựu.

Thế nào là hành thành tựu, hành ấy tất thọ báo? Là các hành bất thiện ở quá khứ, nếu như báo hữu lậu thiện không thành thục, hành ấy không mất. Các hành bất thiện ở vị lai, nếu như được hữu lậu thiện tất sinh. Các hành bất thiện ở hiện tại, nếu như là hữu lậu thiện. Đây gọi là hành thành tựu, hành ấy tất thọ báo.

Thế nào là hành không thành tựu, hành ấy tất không thọ báo? Là các hành bất thiện ở quá khứ, nếu như báo hữu lậu thiện thành thục, hành ấy sẽ mất. Các hành bất thiện ở vị lai, nếu như hữu lậu thiện không được tất không sinh, hoặc hành vô lậu, vô ký không thành tựu. Đây gọi là hành không thành tựu, hành ấy tất không thọ báo.

Hành đã hiện dụng không thành tựu, hành ấy tất không thọ báo cũng như vậy.

Hỏi: Như có người Tu-đà-hoàn đã hành bất thiện, khổ thọ báo chưa thành thục, người kia do đạo gì ngăn cản không bị đọa nơi địa ngục, súc sinh, ngạ quỷ?

Đáp: Do hai kiết chủng trói buộc, các chúng sinh tất bị đọa vào địa ngục, súc sinh, ngạ quỷ, là kiết chủng do kiến đế đoạn trừ, và kiết chủng do tư duy đoạn trừ chưa dứt hết. Người Tu-đà-hoàn kia kiết do kiến đế đoạn trừ đã dứt hết, kiết do tư duy đoạn trừ chưa dứt hết. Người Tu-đà-hoàn tuy còn thiếu một tư lương nhưng cũng đủ để không bị đọa vào địa ngục, súc sinh, ngạ quỷ. Ví như chiếc xe có đủ hai bánh không hư hoại, có thể đi đến nơi chốn. Như chim có hai cánh, có thể bay nơi hư không, thiếu một thì không thể. Như thế, do hai kiết chủng trói buộc chúng sinh bị đọa ở địa ngục, súc sinh, ngạ quỷ, người Tu-đà-hoàn kia, kiết do kiến đế đoạn trừ đã dứt hết, kiết do tư duy đoạn trừ chưa dứt hết. Tuy còn thiếu một tư lương nhưng không bị đọa nơi địa ngục, súc sinh, ngạ quỷ.

Lại như Đức Thế Tôn nói: Đây là đệ tử của Đức Thế Tôn đã diệt hết mọi hầm hố hiểm nguy nơi ba nẻo ác địa ngục, súc sinh, ngạ quỷ, đều không bị đọa vào ba nẻo ác. Người Tu-đà-hoàn có trí ấy tự tỏ ngộ: Ta đã diệt hết mọi hầm hố hiểm nguy nơi địa ngục, súc sinh, ngạ quỷ, đều không bị đọa vào nẻo ác hay là không tự tỏ ngộ?

Đáp: Không tự tỏ ngộ.

Hỏi: Nếu thế người Tu-đà-hoàn kia làm sao nhận biết?

Đáp: Do tin nơi Đức Thế Tôn, như Đức Thế Tôn nói: Các đệ tử Thánh đạt bốn pháp tự tỉnh sát, nên tự tiến tu dứt hết mọi hầm hố hiểm nguy nơi địa ngục, súc sinh, ngạ quỷ, đều không bị đọa vào ba nẻo ác. Lại nữa, Tu-đà-hoàn có bốn pháp trí: khổ trí, tập trí, tận trí, đạo trí. Tu-đà-hoàn chưa có tận trí, vô sinh trí.

Hỏi: Thế nào là Học mưu hại?

Đáp: Như người học, dục chưa dứt hết, bị người khác đánh đập, hoặc bằng tay nắm đá, cầm dao, gậy, bị bức bách do thọ khổ, nếu khởi tâm khiến kẻ kia bị khổ não khốc hại, khiến cho vợ người kia không có con. Như thế là học mưu hại.

Như người học đã dứt hết nhiễm dục, khi bị kẻ khác đánh đập, nói rộng như trên, từ không còn dục đã thoái chuyển, khởi tâm như đã nêu. Như thế là Học mưu hại.

Hỏi: Tất cả người học đã mưu hại tức có quả thành chăng?

Đáp: Không. Các chúng sinh đã tạo tác làm tăng trưởng các hành có uy lực lớn thì không có quả.

Hỏi: Thế nào là trụ nơi hành sống lâu?

Đáp: Như A-la-hán đem các vật dụng như y, bát, khóa cửa, giày dép, ống kim v.v… để thí cho chúng Tăng, thí xong phát nguyện: “Tôi duyên nơi báo nầy khiến cho thọ mạng được tăng ích”. Phát nguyện như vậy rồi, nhập đảnh tứ thiền, báo của điều đã duyên kia tức trở thành báo sống lâu. Như thế là trụ nơi hành sống lâu.

Hỏi: Thế nào là xả nơi hành sống lâu?

Đáp: Như A-la-hán đem các vật dụng như y, bát, khóa cửa, giày dép, ống kim v.v… để thí cho chúng Tăng, thí xong phát nguyện: “Tôi đã được báo sống lâu, tức trở thành báo thí cho”. Phát nguyện như vậy rồi nhập đỉnh tứ thiền, báo sống lâu kia tức trở thành báo thí. Như thế là xả nơi hành sống lâu.

Hỏi: Thế nào là tâm loạn?

Đáp: Là do bốn sự nên tâm loạn: 1. Do các phi nhân biến hiện những hình tượng xấu ác v.v… kẻ kia thấy rồi kinh sợ, khiến tâm cuồng loạn. 2. Hoặc do hàng phi nhân giận dữ, đánh đập, các chi phần nơi thân bị khổ thọ bức bách, khiến tâm cuồng loạn. 3. Do các đại mâu thuẫn, chống trái khiến tâm cuồng loạn. 4. Do báo của hành trước khiến tâm cuồng loạn.

Hỏi: Do những pháp tương ưng của triền nào đều là bất thiện?

Đáp: Là không hổ không thẹn.

Hỏi: Thế nào là Phật ngữ (lời Phật giảng nói)?

Đáp: Đức Như Lai nói: Đã nêu bày: “Bế ha la, Bà sa, Kỳ la, Ni lưu đế, ngữ cú, ngữ thanh, khẩu hành, khẩu giáo. Đây gọi là Phật ngữ. (Là Đức Phật đã nói năng, luận bàn, xướng đọc, nêu bày về ngữ lộ, ngữ âm, ngữ nghiệp, ngữ biểu. Đó gọi là Phật giảng dạy, giáo hóa) Hỏi: Phật ngữ nên nói là thiện, là vô ký chăng?

Đáp: Phật ngữ hoặc là thiện, hoặc là vô ký.

Thế nào là thiện? Là tâm thiện của Đức Như Lai đã giảng nói giáo hóa mười sự như trên.

Thế nào là vô ký? Là tâm vô ký của Đức Như Lai đã giảng nói giáo hóa mười sự như trên.

Hỏi: Phật giảng nói những pháp gì?

Đáp: Là danh thân, cú thân, ngữ thân, trụ theo thứ lớp.

Hỏi: Khế kinh, Thị (Ứng tụng), Ký (Ký thuyết), Kệ (Già tha), Nhân duyên, Thán (Tự thuyết), Bản mạt (Bản sự), Thí dụ, Sinh (Bản sinh), Phương quảng, Vị tằng hữu (Hy pháp), Pháp nghĩa (Luận nghị) (12 bộ kinh) gọi là những pháp gì?

Đáp: Là danh thân, cú thân, ngữ thân, trụ theo thứ lớp.

Hỏi: In ấn được gọi là pháp gì?

Đáp: Là hành của thân đã tạo tác dựa theo trí phương tiện thiện xảo.

Hỏi: Số được gọi là pháp gì?

Đáp: Là hành của miệng đã tạo tác dựa theo trí phương tiện thiện xảo.

Hỏi: Toán được gọi là pháp gì?

Đáp: Là hành của ý đã tạo tác dựa theo trí phương tiện thiện xảo.

Hỏi: Thư (Sách) được gọi là pháp gì?

Đáp: Là hành của thân đã tạo tác dựa theo trí phương tiện thiện xảo.

Hỏi: Thi tụng được gọi là pháp gì?

Đáp: Là hành của miệng đã tạo tác dựa theo trí phương tiện thiện xảo.

Hỏi: Vô số xứ nghiệp công xảo nơi thế gian được gọi là pháp gì?

Đáp: Tuệ là sự tạo tác trước tiên đã truyền trao dựa theo trí phương tiện thiện xảo.

Hỏi: Nếu thành tựu giới học, người kia thành tựu giới phi học phi vô học chăng?

Đáp: Hoặc có thành tựu giới học không phải là giới phi học phi vô học.

Thế nào là thành tựu giới học không phải là giới phi học phi vô học? Là người học sinh nơi cõi Sắc. Đây gọi là thành tựu giới học không phải là giới phi học phi vô học.

Thế nào là thành tựu giới phi học phi vô học không phải là giới học? Là A-la-hán và người phàm phu sinh nơi cõi Dục, cõi Sắc. Đây gọi là thành tựu giới phi học phi vô học không phải là giới học.

Thế nào là thành tựu giới học cũng là giới phi học phi vô học? Là người học sinh nơi cõi Dục, cõi Sắc. Đây gọi là thành tựu giới học cũng là giới phi học phi vô học.

Thế nào là không thành tựu giới học cũng không thành tựu giới phi học phi vô học? Là A-la-hán và người phàm phu sinh nơi cõi Vô sắc. Đây gọi là không thành tựu giới học cũng không thành tựu giới phi học phi vô học.

Hỏi: Nếu thành tựu giới vô học, người kia thành tựu giới phi học phi vô học chăng?

Đáp: Hoặc có thành tựu giới vô học không phải là giới phi học phi vô học.

Thế nào là thành tựu giới vô học không phải là giới phi học phi vô học? Là A-la-hán sinh nơi cõi Vô sắc. Đây gọi là thành tựu giới vô học không phải là giới phi học phi vô học.

Thế nào là thành tựu giới phi học phi vô học không phải là giới vô học? Là người phàm phu, người học sinh nơi cõi Dục, cõi Sắc. Đây gọi là thành tựu giới phi học phi vô học không phải là giới vô học.

Thế nào là thành tựu giới vô học cũng là giới phi học phi vô học? Là A-la-hán sinh nơi cõi Dục, cõi Sắc. Đây gọi là thành tựu giới vô học cũng là giới phi học phi vô học.

Thế nào là không thành tựu giới vô học cũng không thành tựu giới phi học phi vô học? Là người phàm phu, người học sinh nơi cõi Vô sắc. Đây gọi là không thành tựu giới vô học cũng không thành tựu giới phi học phi vô học.

HẾT – QUYỂN 17