廬Lư 山Sơn 天Thiên 然Nhiên 禪Thiền 師Sư 語Ngữ 錄Lục
Quyển 0011
明Minh 函Hàm 昰 說Thuyết 今Kim 辯Biện 重Trọng 編Biên （ 依Y 駒Câu 本Bổn 印Ấn ）
天Thiên 然Nhiên 是Thị 禪Thiền 師Sư 語Ngữ 錄Lục 卷quyển 第đệ 十thập 一nhất
嗣tự 法Pháp 門môn 人nhân 今kim 辯biện 重trọng/trùng 編biên
雜tạp 著trước
楞lăng 嚴nghiêm 宗tông 趣thú 論luận
宗tông 也dã 者giả 極cực 乎hồ 道đạo 之chi 所sở 究cứu 也dã 。 趣thú 也dã 者giả 正chánh 乎hồ 道đạo 之chi 所sở 歸quy 也dã 。 匪phỉ 宗tông 則tắc 趣thú 無vô 所sở 示thị 。 匪phỉ 趣thú 則tắc 宗tông 無vô 所sở 造tạo 。 故cố 宗tông 以dĩ 宗tông 乎hồ 趣thú 者giả 也dã 。 趣thú 以dĩ 趣thú 乎hồ 宗tông 者giả 也dã 。 以dĩ 祖tổ 意ý 教giáo 意ý 而nhi 言ngôn 。 則tắc 祖tổ 宗tông 也dã 教giáo 趣thú 也dã 。 然nhiên 祖tổ 亦diệc 有hữu 趣thú 。 教giáo 亦diệc 有hữu 宗tông 。 所sở 謂vị 祖tổ 意ý 中trung 具cụ 有hữu 教giáo 意ý 。 教giáo 意ý 中trung 具cụ 有hữu 祖tổ 意ý 也dã 。 昔tích 世Thế 尊Tôn 百bách 萬vạn 人nhân 天thiên 。 拈niêm 青thanh 蓮liên 華hoa 。 笑tiếu 視thị 大đại 眾chúng 者giả 。 宗tông 也dã 。 復phục 曰viết 。 吾ngô 有hữu 涅Niết 槃Bàn 妙diệu 心tâm 。 教giáo 外ngoại 別biệt 傳truyền 。 付phó 與dữ 摩Ma 訶Ha 迦Ca 葉Diếp 者giả 。 所sở 謂vị 趣thú 也dã 。 達đạt 磨ma 大đại 師sư 少thiểu 林lâm 面diện 壁bích 九cửu 年niên 者giả 。 宗tông 也dã 。 而nhi 可khả 大đại 師sư 求cầu 佛Phật 法Pháp 印ấn 而nhi 曰viết 不bất 從tùng 人nhân 得đắc 者giả 。 所sở 謂vị 趣thú 也dã 。 六lục 祖tổ 大đại 師sư 為vi 明minh 上thượng 座tòa 曰viết 。 不bất 思tư 善thiện 。 不bất 思tư 惡ác 。 正chánh 恁nhẫm 麼ma 時thời 。 阿a 那na 箇cá 是thị 明minh 上thượng 座tòa 本bổn 來lai 面diện 目mục 者giả 。 趣thú 也dã 。 明minh 省tỉnh 後hậu 復phục 問vấn 密mật 意ý 。 祖tổ 曰viết 。 與dữ 汝nhữ 說thuyết 者giả 。 即tức 非phi 密mật 也dã 。 汝nhữ 若nhược 反phản 照chiếu 。 密mật 在tại 汝nhữ 邊biên 者giả 。 所sở 謂vị 宗tông 也dã 。 宗tông 與dữ 趣thú 先tiên 後hậu 迭điệt 用dụng 而nhi 總tổng 之chi 。 匪phỉ 宗tông 則tắc 趣thú 無vô 所sở 示thị 。 匪phỉ 趣thú 則tắc 宗tông 無vô 所sở 造tạo 也dã 。 夫phu 宗tông 有hữu 二nhị 種chủng 機cơ 。 如như 僧Tăng 問vấn 趙triệu 州châu 。 如như 何hà 是thị 祖tổ 師sư 西tây 來lai 意ý 。 州châu 曰viết 。 庭đình 前tiền 柏# 樹thụ 子tử 。 又hựu 如như 臨lâm 濟tế 三tam 度độ 問vấn 黃hoàng 檗# 佛Phật 法Pháp 的đích 的đích 大đại 意ý 。 三tam 度độ 喫khiết 棒bổng 。 此thử 二nhị 種chủng 即tức 是thị 一nhất 種chủng 。 然nhiên 殺sát 活hoạt 同đồng 時thời 。 主chủ 賓tân 一nhất 致trí 。 自tự 非phi 深thâm 證chứng 之chi 士sĩ 未vị 易dị 語ngữ 此thử 。 苟cẩu 無vô 方phương 便tiện 則tắc 道đạo 幾kỷ 乎hồ 絕tuyệt 矣hĩ 。 所sở 以dĩ 後hậu 代đại 老lão 宿túc 因nhân 僧Tăng 問vấn 。 庭đình 前tiền 柏# 樹thụ 子tử 意ý 旨chỉ 如như 何hà 。 宿túc 曰viết 。 還hoàn 聞văn 簷diêm 前tiền 雨vũ 滴tích 聲thanh 麼ma 。 僧Tăng 曰viết 。 聞văn 。 宿túc 曰viết 。 從tùng 此thử 入nhập 。 其kỳ 僧Tăng 便tiện 悟ngộ 。 臨lâm 濟tế 往vãng 見kiến 大đại 愚ngu 。 愚ngu 云vân 。 黃hoàng 檗# 老lão 婆bà 。 為vì 汝nhữ 困khốn 徹triệt 了liễu 也dã 。 還hoàn 來lai 者giả 裏lý 問vấn 有hữu 過quá 無vô 過quá 。 濟tế 亦diệc 大đại 悟ngộ 。 故cố 趣thú 亦diệc 有hữu 二nhị 種chủng 。 即tức 以dĩ 左tả 右hữu 乎hồ 宗tông 之chi 機cơ 旨chỉ 。 以dĩ 相tương/tướng 發phát 明minh 。 否phủ/bĩ 則tắc 機cơ 妙diệu 失thất 宗tông 。 反phản 成thành 毒độc 藥dược 也dã 。 然nhiên 則tắc 何hà 以dĩ 為vi 教giáo 之chi 宗tông 乎hồ 。 曰viết 。 祖tổ 之chi 趣thú 是thị 也dã 。 夫phu 祖tổ 不bất 可khả 以dĩ 意ý 意ý 者giả 也dã 。 不bất 可khả 以dĩ 言ngôn 言ngôn 者giả 也dã 。 若nhược 教giáo 則tắc 以dĩ 意ý 顯hiển 無vô 意ý 。 以dĩ 言ngôn 顯hiển 無vô 言ngôn 。 故cố 曰viết 祖tổ 宗tông 也dã 教giáo 趣thú 也dã 。 而nhi 教giáo 即tức 以dĩ 祖tổ 之chi 趣thú 為vi 宗tông 教giáo 之chi 趣thú 。 則tắc 又hựu 以dĩ 導đạo 乎hồ 宗tông 之chi 會hội 極cực 。 蕩đãng 乎hồ 宗tông 之chi 岐kỳ 路lộ 也dã 。 故cố 祖tổ 不bất 可khả 無vô 教giáo 者giả 。 無vô 趣thú 則tắc 宗tông 無vô 所sở 造tạo 也dã 。 教giáo 而nhi 無vô 祖tổ 則tắc 趣thú 無vô 所sở 歸quy 。 玄huyền 言ngôn 妙diệu 義nghĩa 。 悉tất 屬thuộc 筌thuyên 蹄đề 。 所sở 以dĩ 世Thế 尊Tôn 說thuyết 法Pháp 。 四tứ 十thập 九cửu 年niên 而nhi 曰viết 。 未vị 曾tằng 說thuyết 一nhất 字tự 。 者giả 非phi 謂vị 掃tảo 言ngôn 說thuyết 之chi 蹟# 也dã 。 欲dục 夫phu 人nhân 之chi 即tức 教giáo 意ý 而nhi 得đắc 祖tổ 意ý 也dã 。 故cố 凡phàm 讀đọc 教giáo 而nhi 不bất 識thức 其kỳ 宗tông 之chi 所sở 本bổn 。 趣thú 之chi 所sở 歸quy 。 不bất 善thiện 讀đọc 教giáo 者giả 也dã 。 楞lăng 嚴nghiêm 第đệ 一nhất 最tối 初sơ 便tiện 云vân 。 汝nhữ 等đẳng 當đương 知tri 。 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 從tùng 無vô 始thỉ 來lai 。 生sanh 死tử 相tương 續tục 。 皆giai 由do 不bất 知tri 。 常thường 住trụ 真chân 心tâm 。 性tánh 淨tịnh 明minh 體thể 。 用dụng 諸chư 妄vọng 想tưởng 。 此thử 想tưởng 不bất 真chân 。 故cố 有hữu 輪luân 轉chuyển 。 此thử 一nhất 部bộ 經kinh 之chi 本bổn 宗tông 也dã 。 然nhiên 眾chúng 生sanh 久cửu 在tại 迷mê 中trung 。 遺di 失thất 心tâm 性tánh 。 循tuần 諸chư 妄vọng 想tưởng 。 一nhất 聞văn 常thường 住trụ 真chân 心tâm 。 性tánh 淨tịnh 明minh 體thể 。 如như 說thuyết 他tha 寶bảo 。 不bất 知tri 所sở 認nhận 。 故cố 如Như 來Lai 特đặc 徵trưng 其kỳ 發phát 心tâm 緣duyên 於ư 勝thắng 相tương/tướng 。 將tương 何hà 所sở 見kiến 。 誰thùy 為vi 愛ái 樂nhạo 。 正chánh 選tuyển 眾chúng 生sanh 六lục 根căn 門môn 頭đầu 常thường 在tại 出xuất 入nhập 而nhi 不bất 覺giác 知tri 者giả 。 以dĩ 為vi 識thức 取thủ 之chi 路lộ 。 此thử 一nhất 部bộ 經kinh 之chi 本bổn 趣thú 也dã 。 凡phàm 用dụng 趣thú 者giả 必tất 先tiên 之chi 宗tông 。 欲dục 見kiến 宗tông 者giả 必tất 先tiên 之chi 趣thú 。 所sở 以dĩ 佛Phật 告cáo 阿A 難Nan 云vân 。 汝nhữ 今kim 現hiện 坐tọa 。 如Như 來Lai 講giảng 堂đường 。 觀quan 祇Kỳ 陀Đà 林Lâm 。 今kim 何hà 所sở 在tại 。 而nhi 阿A 難Nan 當đương 面diện 錯thác 過quá 。 乃nãi 隨tùy 機cơ 一nhất 揭yết 云vân 。 汝nhữ 今kim 堂đường 中trung 。 先tiên 何hà 所sở 見kiến 。 又hựu 急cấp 轉chuyển 一nhất 語ngữ 云vân 。 汝nhữ 矚chú 林lâm 泉tuyền 。 因nhân 何hà 有hữu 見kiến 。 宗tông 趣thú 既ký 定định 。 然nhiên 後hậu 在tại 大đại 眾chúng 中trung 。 舒thư 金kim 色sắc 臂tý 。 摩ma 阿A 難Nan 頂đảnh 。 告cáo 大đại 眾chúng 云vân 。 有hữu 三tam 摩ma 提đề 。 名danh 大đại 佛Phật 頂đảnh 。 首thủ 楞lăng 嚴nghiêm 王vương 。 具cụ 足túc 萬vạn 行hạnh 。 十thập 方phương 如Như 來Lai 。 一nhất 門môn 超siêu 出xuất 。 妙diệu 莊trang 嚴nghiêm 路lộ 。 使sử 阿A 難Nan 與dữ 大đại 眾chúng 知tri 其kỳ 宗tông 之chi 所sở 究cứu 。 以dĩ 識thức 其kỳ 趣thú 之chi 所sở 歸quy 也dã 。 夫phu 以dĩ 常thường 住trụ 真chân 心tâm 。 性tánh 淨tịnh 明minh 體thể 為vi 宗tông 。 則tắc 宜nghi 直trực 指chỉ 心tâm 性tánh 。 以dĩ 為vi 本bổn 趣thú 。 何hà 故cố 。 七thất 處xứ 徵trưng 窮cùng 。 二nhị 種chủng 分phân 別biệt 。 既ký 不bất 濫lạm 收thu 。 其kỳ 能năng 椎chùy 將tương 。 又hựu 保bảo 任nhậm 於ư 見kiến 性tánh 。 良lương 以dĩ 眾chúng 生sanh 心tâm 性tánh 。 從tùng 本bổn 不bất 覺giác 。 隨tùy 緣duyên 生sanh 滅diệt 。 以dĩ 此thử 緣duyên 生sanh 與dữ 生sanh 。 緣duyên 滅diệt 與dữ 滅diệt 。 物vật 我ngã 不bất 分phân 。 內nội 外ngoại 混hỗn 亂loạn 。 若nhược 不bất 屏bính 絕tuyệt 根căn 塵trần 。 推thôi 窮cùng 能năng 所sở 。 則tắc 一nhất 靈linh 真chân 性tánh 終chung 無vô 自tự 認nhận 之chi 日nhật 。 所sở 以dĩ 當đương 七thất 處xứ 既ký 窮cùng 。 生sanh 平bình 所sở 據cứ 矍quắc 然nhiên 自tự 失thất 。 然nhiên 後hậu 分phân 別biệt 二nhị 種chủng 。 使sử 知tri 迷mê 中trung 心tâm 性tánh 盡tận 屬thuộc 攀phàn 緣duyên 。 用dụng 處xứ 分phân 明minh 。 枉uổng 自tự 遺di 失thất 。 即tức 如như 阿A 難Nan 反phản 認nhận 能năng 推thôi 非phi 不phủ 。 現hiện 前tiền 無vô 別biệt 。 然nhiên 而nhi 能năng 須tu 由do 境cảnh 。 此thử 處xứ 倘thảng 無vô 照chiếu 了liễu 。 猶do 帶đái 前tiền 塵trần 。 正chánh 使sử 境cảnh 謝tạ 能năng 沈trầm 。 箇cá 中trung 若nhược 不bất 知tri 非phi 。 亦diệc 同đồng 斷đoạn 滅diệt 。 故cố 知tri 如Như 來Lai 一nhất 咄đốt 。 破phá 其kỳ 迷mê 妄vọng 而nhi 已dĩ 。 而nhi 非phi 破phá 其kỳ 非phi 心tâm 也dã 。 世Thế 尊Tôn 曰viết 。 咄đốt 。 此thử 非phi 汝nhữ 心tâm 。 阿A 難Nan 曰viết 。 此thử 非phi 我ngã 心tâm 。 當đương 名danh 何hà 等đẳng 。 世Thế 尊Tôn 曰viết 。 此thử 是thị 前tiền 塵trần 。 虛hư 妄vọng 相tướng 想tưởng 。 而nhi 下hạ 文văn 又hựu 云vân 。 我ngã 非phi 敕sắc 汝nhữ 。 執chấp 為vi 非phi 心tâm 。 但đãn 汝nhữ 於ư 心tâm 。 微vi 細tế 揣đoàn 摩ma 。 若nhược 離ly 前tiền 塵trần 。 有hữu 分phân 別biệt 性tánh 。 即tức 真chân 汝nhữ 心tâm 。 若nhược 分phân 別biệt 性tánh 。 離ly 塵trần 無vô 體thể 。 斯tư 則tắc 前tiền 塵trần 。 分phân 別biệt 影ảnh 事sự 。 乃nãi 知tri 世Thế 尊Tôn 拈niêm 卻khước 。 前tiền 塵trần 影ảnh 事sự 。 使sử 之chi 自tự 認nhận 其kỳ 心tâm 。 不bất 欲dục 其kỳ 混hỗn 於ư 。 前tiền 塵trần 影ảnh 事sự 。 枉uổng 自tự 遺di 失thất 其kỳ 心tâm 也dã 。 夫phu 此thử 心tâm 此thử 性tánh 。 生sanh 佛Phật 無vô 別biệt 。 所sở 別biệt 者giả 迷mê 悟ngộ 耳nhĩ 。 迷mê 則tắc 全toàn 水thủy 是thị 冰băng 。 悟ngộ 則tắc 全toàn 冰băng 是thị 水thủy 。 以dĩ 冰băng 非phi 水thủy 而nhi 去khứ 之chi 別biệt 求cầu 。 所sở 謂vị 水thủy 者giả 非phi 也dã 。 沃ốc 其kỳ 冰băng 而nhi 水thủy 自tự 宛uyển 然nhiên 。 破phá 其kỳ 妄vọng 而nhi 心tâm 自tự 宛uyển 然nhiên 。 六lục 祖tổ 曰viết 。 淫dâm 性tánh 本bổn 是thị 淨tịnh 性tánh 。 因nhân 除trừ 淫dâm 即tức 是thị 淨tịnh 性tánh 身thân 。 又hựu 曰viết 。 淨tịnh 心tâm 在tại 妄vọng 中trung 。 但đãn 正chánh 無vô 三tam 障chướng 。 覺giác 範phạm 曰viết 。 全toàn 體thể 是thị 妄vọng 情tình 。 全toàn 體thể 是thị 真chân 理lý 。 不bất 了liễu 號hiệu 無vô 明minh 。 了liễu 之chi 即tức 佛Phật 智trí 。 正chánh 謂vị 此thử 也dã 。 先tiên 破phá 其kỳ 妄vọng 心tâm 而nhi 使sử 之chi 自tự 悟ngộ 有hữu 體thể 。 後hậu 許hứa 其kỳ 見kiến 性tánh 而nhi 徐từ 辨biện 其kỳ 。 無vô 是thị 非phi 是thị 。 照chiếu 用dụng 後hậu 先tiên 。 主chủ 賓tân 終chung 始thỉ 。 各các 隨tùy 機cơ 候hậu 。 不bất 可khả 定định 執chấp 也dã 。 夫phu 心tâm 性tánh 在tại 於ư 分phân 別biệt 則tắc 為vi 意ý 根căn 。 在tại 於ư 色sắc 像tượng 則tắc 為vi 眼nhãn 根căn 。 此thử 皆giai 從tùng 眾chúng 生sanh 日nhật 用dụng 現hiện 前tiền 便tiện 有hữu 。 無vô 上thượng 妙diệu 覺giác 。 祇kỳ 為vi 混hỗn 入nhập 前tiền 塵trần 而nhi 分phân 別biệt 無vô 體thể 。 紛phân 紜vân 物vật 像tượng 而nhi 自tự 他tha 不bất 辨biện 。 所sở 以dĩ 如Như 來Lai 。 奪đoạt 彼bỉ 前tiền 塵trần 而nhi 獨độc 顯hiển 全toàn 性tánh 。 擇trạch 於ư 見kiến 中trung 。 而nhi 孤cô 露lộ 我ngã 體thể 。 或hoặc 意ý 或hoặc 眼nhãn 。 舉cử 一nhất 以dĩ 明minh 。 或hoặc 縱túng/tung 或hoặc 奪đoạt 。 率suất 多đa 方phương 便tiện 。 引dẫn 客khách 塵trần 要yếu 識thức 。 主chủ 人nhân 之chi 無vô 故cố 往vãng 。 指chỉ 頭đầu 手thủ 為vi 達đạt 。 見kiến 性tánh 之chi 無vô 卷quyển 舒thư 。 人nhân 有hữu 今kim 昔tích 。 見kiến 何hà 童đồng 耄mạo 。 須tu 知tri 真chân 性tánh 遺di 失thất 。 遂toại 循tuần 妄vọng 想tưởng 。 以dĩ 分phần/phân 置trí 內nội 外ngoại 。 顛điên 倒đảo 想tưởng 滅diệt 。 則tắc 盡tận 大đại 地địa 總tổng 是thị 妙diệu 明minh 見kiến 聞văn 。 同đồng 一nhất 倒đảo 正chánh 。 誰thùy 分phần/phân 自tự 是thị 現hiện 前tiền 之chi 緣duyên 心tâm 難nan 盡tận 。 暫tạm 悟ngộ 終chung 疑nghi 。 豈khởi 知tri 八bát 種chủng 之chi 見kiến 性tánh 不bất 還hoàn 。 是thị 汝nhữ 非phi 物vật 。 尚thượng 猶do 不bất 敢cảm 自tự 認nhận 。 終chung 是thị 物vật 我ngã 不bất 分phân 。 至chí 於ư 見kiến 在tại 我ngã 前tiền 。 又hựu 成thành 物vật 我ngã 不bất 化hóa 。 世Thế 尊Tôn 曰viết 。 若nhược 必tất 其kỳ 見kiến 。 現hiện 在tại 汝nhữ 前tiền 。 汝nhữ 應ưng 以dĩ 手thủ 。 確xác 實thật 指chỉ 陳trần 。 何hà 者giả 是thị 見kiến 。 阿A 難Nan 曰viết 。 舉cử 手thủ 所sở 指chỉ 。 縱túng 目mục 所sở 觀quan 。 指chỉ 皆giai 是thị 物vật 。 無vô 是thị 見kiến 者giả 。 世Thế 尊Tôn 曰viết 。 汝nhữ 與dữ 如Như 來Lai 。 坐tọa 祇Kỳ 陀Đà 林Lâm 。 更cánh 觀quan 林lâm 苑uyển 。 乃nãi 至chí 日nhật 月nguyệt 。 種chủng 種chủng 象tượng 殊thù 。 必tất 無vô 見kiến 精tinh 。 受thọ 汝nhữ 所sở 指chỉ 。 汝nhữ 又hựu 發phát 明minh 。 此thử 諸chư 物vật 中trung 。 何hà 者giả 非phi 見kiến 。 阿A 難Nan 曰viết 。 我ngã 又hựu 思tư 惟duy 。 是thị 萬vạn 象tượng 中trung 。 微vi 細tế 發phát 明minh 。 無vô 非phi 見kiến 者giả 。 蓋cái 為vi 眾chúng 生sanh 。 從tùng 無vô 始thỉ 來lai 。 迷mê 我ngã 為vi 物vật 。 不bất 知tri 是thị 我ngã 。 非phi 我ngã 認nhận 物vật 。 為vi 我ngã 不bất 知tri 。 是thị 物vật 非phi 物vật 。 是thị 以dĩ 如Như 來Lai 。 既ký 言ngôn 其kỳ 物vật 我ngã 皆giai 妄vọng 。 又hựu 言ngôn 其kỳ 物vật 我ngã 皆giai 真chân 。 旨chỉ 趣thú 深thâm 玄huyền 。 盡tận 思tư 難nan 測trắc 。 如như 曰viết 。 見kiến 與dữ 見kiến 緣duyên 。 并tinh 所sở 想tưởng 相tương/tướng 。 如như 虛hư 空không 華hoa 。 本bổn 無vô 所sở 有hữu 。 此thử 見kiến 及cập 緣duyên 。 元nguyên 是thị 菩Bồ 提Đề 。 妙diệu 淨tịnh 明minh 體thể 。 云vân 何hà 於ư 中trung 。 有hữu 是thị 非phi 是thị 。 文Văn 殊Thù 曰viết 。 我ngã 真chân 文Văn 殊Thù 。 無vô 是thị 文Văn 殊Thù 。 若nhược 有hữu 是thị 者giả 。 是thị 二nhị 文Văn 殊Thù 。 而nhi 我ngã 今kim 者giả 。 非phi 無vô 文Văn 殊Thù 。 於ư 中trung 實thật 無vô 。 是thị 非phi 二nhị 相tướng 。 說thuyết 至chí 此thử 而nhi 。 常thường 住trụ 真chân 心tâm 。 性tánh 淨tịnh 明minh 體thể 。 之chi 宗tông 旨chỉ 始thỉ 露lộ 。 所sở 謂vị 趣thú 以dĩ 導đạo 乎hồ 宗tông 之chi 會hội 極cực 。 蕩đãng 乎hồ 宗tông 之chi 岐kỳ 路lộ 者giả 也dã 。 蕩đãng 是thị 非phi 是thị 之chi 岐kỳ 路lộ 。 以dĩ 合hợp 乎hồ 常thường 住trụ 真chân 心tâm 。 性tánh 淨tịnh 明minh 體thể 之chi 會hội 極cực 。 然nhiên 後hậu 知tri 世Thế 尊Tôn 拈niêm 華hoa 。 達đạt 磨ma 面diện 壁bích 。 祖tổ 意ý 果quả 不bất 可khả 以dĩ 意ý 意ý 。 不bất 可khả 以dĩ 言ngôn 言ngôn 者giả 也dã 。 然nhiên 後hậu 知tri 教giáo 之chi 果quả 以dĩ 意ý 顯hiển 無vô 意ý 。 以dĩ 言ngôn 顯hiển 無vô 言ngôn 者giả 也dã 。 則tắc 豈khởi 非phi 世Thế 尊Tôn 欲dục 人nhân 即tức 教giáo 意ý 而nhi 得đắc 祖tổ 意ý 哉tai 。 然nhiên 祖tổ 意ý 中trung 亦diệc 具cụ 有hữu 教giáo 意ý 。 可khả 以dĩ 互hỗ 相tương 發phát 明minh 者giả 。 如như 雲vân 門môn 大đại 師sư 云vân 。 從tùng 上thượng 來lai 是thị 什thập 麼ma 事sự 。 于vu 今kim 抑ức 不bất 得đắc 已dĩ 。 且thả 向hướng 諸chư 人nhân 道đạo 。 盡tận 大đại 地địa 有hữu 什thập 麼ma 物vật 。 與dữ 汝nhữ 為vi 緣duyên 為vi 對đối 。 若nhược 有hữu 針châm 鋒phong 。 許hứa 與dữ 汝nhữ 為vi 隔cách 為vi 礙ngại 。 與dữ 我ngã 拈niêm 將tương 來lai 。 喚hoán 什thập 麼ma 作tác 佛Phật 。 喚hoán 什thập 麼ma 作tác 祖tổ 。 喚hoán 什thập 麼ma 作tác 。 山sơn 河hà 大đại 地địa 。 日nhật 月nguyệt 星tinh 辰thần 。 將tương 什thập 麼ma 為vi 。 四tứ 大đại 五ngũ 蘊uẩn 。 我ngã 與dữ 麼ma 道đạo 。 蚤tảo 是thị 三tam 家gia 村thôn 老lão 婆bà 說thuyết 話thoại 。 咦# 。 是thị 亦diệc 可khả 以dĩ 悟ngộ 矣hĩ 。 悟ngộ 則tắc 直trực 下hạ 便tiện 悟ngộ 。 若nhược 眼nhãn 孔khổng 定định 動động 。 未vị 有hữu 不bất 別biệt 生sanh 岐kỳ 路lộ 者giả 。 如như 阿A 難Nan 聞văn 無vô 是thị 非phi 是thị 。 乃nãi 惑hoặc 為vi 自tự 然nhiên 。 又hựu 惑hoặc 為vi 因nhân 緣duyên 和hòa 合hợp 。 世Thế 尊Tôn 更cánh 以dĩ 明minh 暗ám 空không 塞tắc 。 四tứ 義nghĩa 獨độc 顯hiển 見kiến 性tánh 。 欲dục 其kỳ 於ư 四tứ 義nghĩa 之chi 中trung 頓đốn 離ly 諸chư 惑hoặc 。 則tắc 曰viết 。 離ly 一nhất 切thiết 相tướng 。 即tức 一nhất 切thiết 法pháp 。 汝nhữ 今kim 云vân 何hà 。 於ư 中trung 措thố 心tâm 。 以dĩ 諸chư 世thế 間gian 。 戲hí 論luận 名danh 相tướng 。 而nhi 得đắc 分phân 別biệt 。 欲dục 其kỳ 於ư 四tứ 相tương/tướng 之chi 中trung 識thức 取thủ 見kiến 精tinh 。 則tắc 曰viết 。 見kiến 見kiến 之chi 時thời 。 見kiến 非phi 是thị 見kiến 。 見kiến 猶do 離ly 見kiến 。 見kiến 不bất 能năng 及cập 。 夫phu 惑hoặc 斷đoạn 而nhi 見kiến 。 見kiến 則tắc 實thật 相tướng 現hiện 前tiền 。 是thị 非phi 俱câu 泯mẫn 。 宗tông 趣thú 了liễu 然nhiên 。 而nhi 阿A 難Nan 猶do 以dĩ 見kiến 見kiến 為vi 惑hoặc 者giả 。 此thử 正chánh 迷mê 悟ngộ 之chi 所sở 由do 分phần/phân 也dã 。 夫phu 眾chúng 生sanh 之chi 見kiến 精tinh 在tại 四tứ 相tương/tướng 中trung 。 而nhi 妄vọng 生sanh 諸chư 惑hoặc 者giả 為vi 不bất 能năng 自tự 見kiến 其kỳ 見kiến 耳nhĩ 。 惑hoặc 之chi 所sở 生sanh 似tự 乎hồ 能năng 所sở 臚lư 乎hồ 現hiện 前tiền 。 其kỳ 實thật 覺giác 見kiến 由do 於ư 無vô 始thỉ 。 即tức 下hạ 文văn 云vân 。 妄vọng 為vi 明minh 覺giác 。 覺giác 非phi 所sở 明minh 。 因nhân 明minh 立lập 所sở 是thị 矣hĩ 。 此thử 世Thế 尊Tôn 特đặc 以dĩ 二nhị 種chủng 妄vọng 見kiến 例lệ 今kim 日nhật 以dĩ 目mục 觀quan 見kiến 。 山sơn 河hà 國quốc 土thổ 。 及cập 諸chư 眾chúng 生sanh 。 皆giai 是thị 無vô 始thỉ 。 見kiến 病bệnh 所sở 成thành 也dã 。 苟cẩu 知tri 其kỳ 為vi 病bệnh 。 則tắc 見kiến 與dữ 所sở 見kiến 。 了liễu 不bất 可khả 得đắc 。 亦diệc 無vô 所sở 諱húy 。 直trực 下hạ 巍nguy 巍nguy 。 是thị 為vi 何hà 等đẳng 。 故cố 又hựu 云vân 。
阿A 難Nan 。 汝nhữ 猶do 未vị 明minh 。 一nhất 切thiết 浮phù 塵trần 。 諸chư 幻huyễn 化hóa 相tướng 。 當đương 處xứ 出xuất 生sanh 。 隨tùy 處xứ 滅diệt 盡tận 。 幻huyễn 妄vọng 稱xưng 相tướng 。 其kỳ 性tánh 真chân 為vi 。 妙diệu 覺giác 明minh 體thể 。 如như 是thị 乃nãi 至chí 。 五ngũ 陰ấm 六lục 入nhập 。 從tùng 十thập 二nhị 處xứ 。 至chí 十thập 八bát 界giới 。 因nhân 緣duyên 和hòa 合hợp 。 虛hư 妄vọng 有hữu 生sanh 。 因nhân 緣duyên 別biệt 離ly 。 虛hư 妄vọng 名danh 滅diệt 。 殊thù 不bất 知tri 生sanh 滅diệt 去khứ 來lai 。 本bổn 如Như 來Lai 藏tạng 。 常thường 住trụ 妙diệu 明minh 。 不bất 動động 周chu 圓viên 。 妙diệu 真Chân 如Như 性tánh 。 性tánh 真chân 常thường 中trung 。 求cầu 於ư 去khứ 來lai 。 迷mê 悟ngộ 生sanh 死tử 。 了liễu 無vô 所sở 得đắc 。 至chí 哉tai 無vô 是thị 非phi 之chi 旨chỉ 。 可khả 謂vị 深thâm 切thiết 明minh 著trước 矣hĩ 。 觀quán 其kỳ 言ngôn 陰ấm 入nhập 處xứ 界giới 及cập 四tứ 大đại 七thất 大đại 。 皆giai 云vân 如Như 來Lai 藏tạng 。 又hựu 云vân 畢tất 竟cánh 無vô 體thể 。 本bổn 無vô 自tự 性tánh 。 俱câu 無vô 處xứ 所sở 。 又hựu 云vân 。 此thử 皆giai 識thức 心tâm 。 分phân 別biệt 計kế 度độ 。 俱câu 無vô 實thật 義nghĩa 。 無vô 非phi 皆giai 真chân 皆giai 妄vọng 之chi 論luận 。 旨chỉ 趣thú 深thâm 玄huyền 。 盡tận 思tư 難nan 測trắc 。 故cố 下hạ 文văn 云vân 。 猶do 非phi 真chân 非phi 真chân 。 云vân 何hà 見kiến 所sở 見kiến 。 又hựu 云vân 。 真chân 非phi 真chân 恐khủng 迷mê 。 我ngã 常thường 不bất 開khai 演diễn 。 即tức 此thử 理lý 也dã 。 此thử 特đặc 先tiên 發phát 明minh 之chi 耳nhĩ 。 乃nãi 阿A 難Nan 及cập 與dữ 大đại 眾chúng 。 雖tuy 悟ngộ 一nhất 切thiết 諸chư 有hữu 。 皆giai 即tức 菩Bồ 提Đề 。 妙diệu 明minh 元nguyên 心tâm 。 心tâm 精tinh 遍biến 圓viên 。 含hàm 裹khỏa 十thập 方phương 。 猶do 不bất 能năng 知tri 其kỳ 生sanh 起khởi 。 則tắc 不bất 能năng 了liễu 其kỳ 目mục 前tiền 。 故cố 又hựu 有hữu 忽hốt 生sanh 。 山sơn 河hà 大đại 地địa 。 四tứ 大đại 不bất 相tương 容dung 之chi 惑hoặc 。 所sở 以dĩ 世Thế 尊Tôn 再tái 為vi 指chỉ 出xuất 。 覺giác 明minh 為vi 咎cữu 也dã 。 夫phu 有hữu 所sở 非phi 覺giác 。 無vô 所sở 非phi 明minh 。 性tánh 覺giác 必tất 明minh 。 妄vọng 為vi 明minh 覺giác 。 覺giác 非phi 所sở 明minh 。 因nhân 明minh 立lập 所sở 。 所sở 既ký 妄vọng 立lập 。 生sanh 汝nhữ 妄vọng 能năng 。 無vô 同đồng 異dị 中trung 。 熾sí 然nhiên 成thành 異dị 。 此thử 所sở 謂vị 生sanh 起khởi 之chi 由do 也dã 。 而nhi 又hựu 曰viết 。 此thử 迷mê 無vô 本bổn 。 性tánh 畢tất 竟cánh 空không 。 昔tích 本bổn 無vô 迷mê 。 似tự 有hữu 迷mê 覺giác 。 覺giác 迷mê 迷mê 滅diệt 。 覺giác 不bất 生sanh 迷mê 。 則tắc 目mục 前tiền 之chi 山sơn 河hà 大đại 地địa 。 可khả 以dĩ 蕩đãng 然nhiên 。 此thử 如Như 來Lai 藏tạng 。 中trung 離ly 即tức 離ly 非phi 。 是thị 即tức 非phi 即tức 。 不bất 可khả 世thế 間gian 及cập 二Nhị 乘Thừa 權quyền 小tiểu 以dĩ 所sở 知tri 心tâm 。 而nhi 能năng 測trắc 度độ 也dã 。 法pháp 華hoa 經Kinh 云vân 。 如Như 來Lai 明minh 見kiến 。 三tam 界giới 之chi 相tướng 。 無vô 有hữu 生sanh 死tử 。 若nhược 退thoái 若nhược 出xuất 。 亦diệc 無vô 在tại 世thế 。 及cập 滅diệt 度độ 者giả 。 非phi 實thật 非phi 虛hư 。 非phi 如như 非phi 異dị 。 不bất 如như 三tam 界giới 。 見kiến 於ư 三tam 界giới 之chi 相tướng 。 如như 斯tư 之chi 事sự 。 如Như 來Lai 明minh 見kiến 。 無vô 有hữu 錯thác 謬mậu 。 必tất 如như 是thị 會hội 。 乃nãi 可khả 謂vị 以dĩ 妙diệu 明minh 。 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 。 合hợp 如Như 來Lai 藏tạng 。 而nhi 如Như 來Lai 藏tạng 。 唯duy 妙diệu 覺giác 明minh 圓viên 。 照chiếu 法Pháp 界Giới 者giả 也dã 。 若nhược 眾chúng 生sanh 則tắc 不bất 然nhiên 。 眾chúng 生sanh 不bất 達đạt 。 山sơn 河hà 大đại 地địa 。 由do 於ư 無vô 始thỉ 覺giác 明minh 所sở 生sanh 。 以dĩ 為vi 萬vạn 法pháp 別biệt 有hữu 根căn 本bổn 。 與dữ 我ngã 為vi 緣duyên 為vi 對đối 。 殊thù 不bất 知tri 法pháp 無vô 自tự 體thể 。 皆giai 由do 我ngã 識thức 心tâm 。 而nhi 有hữu 分phân 別biệt 。 若nhược 除trừ 分phân 別biệt 。 萬vạn 法pháp 自tự 如như 。 所sở 謂vị 非phi 心tâm 非phi 空không 。 非phi 地địa 水thủy 火hỏa 風phong 等đẳng 。 即tức 心tâm 即tức 空không 。 即tức 地địa 水thủy 火hỏa 風phong 等đẳng 也dã 。 所sở 以dĩ 下hạ 文văn 云vân 。 根căn 塵trần 同đồng 原nguyên 。 縛phược 脫thoát 無vô 二nhị 。 識thức 性tánh 虛hư 妄vọng 。 猶do 若nhược 空không 華hoa 。 又hựu 曰viết 。 知tri 見kiến 立lập 知tri 。 即tức 無vô 明minh 本bổn 。 知tri 見kiến 無vô 見kiến 。 斯tư 即tức 涅Niết 槃Bàn 。 無vô 漏lậu 真chân 淨tịnh 。 云vân 何hà 於ư 中trung 。 更cánh 容dung 他tha 物vật 。 正chánh 與dữ 法pháp 華hoa 如Như 來Lai 明minh 見kiến 。 之chi 旨chỉ 互hỗ 相tương 明minh 證chứng 也dã 。 阿A 難Nan 既ký 聞văn 。 覺giác 明minh 為vi 世thế 界giới 。 之chi 所sở 生sanh 起khởi 。 而nhi 又hựu 疑nghi 眾chúng 生sanh 何hà 因nhân 有hữu 。 此thử 覺giác 明minh 之chi 妄vọng 。 不bất 知tri 覺giác 明minh 之chi 妄vọng 。 因nhân 迷mê 自tự 有hữu 。 迷mê 則tắc 無vô 因nhân 。 此thử 無vô 性tánh 之chi 旨chỉ 。 又hựu 非phi 二Nhị 乘Thừa 權quyền 學học 。 所sở 能năng 知tri 也dã 。 夫phu 無vô 性tánh 則tắc 無vô 分phân 別biệt 。 以dĩ 無vô 分phân 別biệt 。 而nhi 妄vọng 起khởi 分phân 別biệt 。 故cố 能năng 所sở 對đối 。 待đãi 展triển 轉chuyển 相tương 生sanh 。 無vô 有hữu 休hưu 息tức 。 苟cẩu 能năng 於ư 分phân 別biệt 之chi 中trung 而nhi 識thức 取thủ 於ư 無vô 分phân 別biệt 之chi 體thể 。 則tắc 體thể 性tánh 露lộ 現hiện 。 根căn 塵trần 迥huýnh 脫thoát 。 始thỉ 知tri 從tùng 上thượng 已dĩ 來lai 心tâm 本bổn 嘗thường 住trụ 。 性tánh 自tự 明minh 淨tịnh 。 本bổn 周chu 法Pháp 界Giới 。 一nhất 回hồi 覺giác 悟ngộ 。 更cánh 不bất 復phục 迷mê 。 正chánh 所sở 謂vị 見kiến 見kiến 非phi 見kiến 。 見kiến 不bất 能năng 及cập 。 通thông 達đạt 實thật 相tướng 。 一nhất 切thiết 俱câu 無vô 也dã 。 故cố 曰viết 。 識thức 迷mê 無vô 因nhân 。 妄vọng 無vô 所sở 依y 。 尚thượng 無vô 有hữu 生sanh 。 欲dục 何hà 為vi 滅diệt 。 若nhược 是thị 沒một 量lượng 大đại 人nhân 於ư 此thử 直trực 達đạt 本bổn 宗tông 。 則tắc 靈linh 山sơn 一nhất 會hội 儼nghiễm 然nhiên 未vị 散tán 。 奚hề 阿A 難Nan 猶do 切thiết 切thiết 以dĩ 攝nhiếp 伏phục 攀phàn 緣duyên 為vi 請thỉnh 哉tai 。 亦diệc 慮lự 末Mạt 法Pháp 有hữu 恁nhẫm 麼ma 理lý 。 無vô 恁nhẫm 麼ma 事sự 也dã 。 謂vị 生sanh 佛Phật 同đồng 是thị 一nhất 心tâm 。 則tắc 無vô 生sanh 滅diệt 。 不bất 生sanh 滅diệt 之chi 別biệt 。 謂vị 縛phược 脫thoát 原nguyên 無vô 二nhị 致trí 。 則tắc 無vô 煩phiền 惱não 菩Bồ 提Đề 之chi 分phần 。 固cố 矣hĩ 。 然nhiên 智trí 體thể 無vô 性tánh 無vô 依y 。 不bất 能năng 自tự 了liễu 。 遇ngộ 緣duyên 方phương 了liễu 。 若nhược 尚thượng 未vị 遇ngộ 了liễu 緣duyên 。 則tắc 如như 審thẩm 詳tường 。 因nhân 心tâm 至chí 於ư 二nhị 種chủng 根căn 本bổn 。 非phi 不bất 曉hiểu 然nhiên 。 將tương 謂vị 轉chuyển 日nhật 用dụng 生sanh 滅diệt 之chi 心tâm 。 反phản 而nhi 依y 不bất 生sanh 滅diệt 地địa 。 而nhi 能năng 依y 所sở 依y 蚤tảo 成thành 生sanh 滅diệt 。 此thử 處xứ 若nhược 不bất 徹triệt 證chứng 。 忽hốt 會hội 根căn 塵trần 代đại 謝tạ 。 未vị 有hữu 不bất 爽sảng 然nhiên 自tự 失thất 者giả 。 昔tích 高cao 峰phong 初sơ 年niên 自tự 以dĩ 為vi 有hữu 所sở 發phát 明minh 矣hĩ 。 雪tuyết 巖nham 欽khâm 揭yết 曰viết 。 日nhật 間gian 浩hạo 浩hạo 作tác 得đắc 主chủ 麼ma 。 峰phong 云vân 。 作tác 得đắc 。 又hựu 曰viết 。 夜dạ 間gian 夢mộng 裏lý 作tác 得đắc 主chủ 麼ma 。 峰phong 云vân 。 作tác 得đắc 。 又hựu 曰viết 。 既ký 睡thụy 著trước 。 無vô 夢mộng 無vô 想tưởng 。 無vô 見kiến 無vô 聞văn 。 主chủ 在tại 何hà 處xứ 。 峰phong 遂toại 惘võng 然nhiên 。 噫# 。 此thử 即tức 阿A 難Nan 疑nghi 斷đoạn 滅diệt 時thời 耶da 。 所sở 以dĩ 世Thế 尊Tôn 復phục 舉cử 聲Thanh 聞Văn 二nhị 義nghĩa 。 使sử 之chi 自tự 信tín 自tự 肯khẳng 。 要yếu 必tất 確xác 知tri 本bổn 心tâm 不bất 與dữ 根căn 塵trần 和hòa 合hợp 。 無vô 毛mao 頭đầu 許hứa 夾giáp 帶đái 。 然nhiên 後hậu 獨độc 步bộ 丹đan 霄tiêu 。 自tự 解giải 作tác 活hoạt 。 世Thế 尊Tôn 曰viết 。 若nhược 實thật 無vô 聞văn 。 聞văn 性tánh 已dĩ 滅diệt 。 同đồng 於ư 枯khô 木mộc 。 鐘chung 聲thanh 更cánh 擊kích 。 復phục 云vân 。 何hà 知tri 知tri 有hữu 知tri 無vô 。 自tự 是thị 聲thanh 塵trần 。 或hoặc 無vô 或hoặc 有hữu 。 豈khởi 彼bỉ 聞văn 性tánh 。 為vi 汝nhữ 有hữu 無vô 。 聞văn 實thật 云vân 無vô 。 誰thùy 知tri 無vô 者giả 。 又hựu 曰viết 。 如như 重trọng 睡thụy 人nhân 。 眠miên 熟thục 床sàng 枕chẩm 。 其kỳ 家gia 有hữu 人nhân 。 於ư 彼bỉ 睡thụy 時thời 。 搗đảo 練luyện 舂thung 米mễ 。 其kỳ 人nhân 夢mộng 中trung 。 聞văn 舂thung 搗đảo 聲thanh 。 別biệt 作tác 他tha 物vật 。 或hoặc 為vi 擊kích 鼓cổ 。 或hoặc 為vi 撞chàng 鐘chung 。 即tức 於ư 夢mộng 中trung 。 自tự 怪quái 其kỳ 鐘chung 。 為vi 木mộc 石thạch 響hưởng 。 於ư 時thời 忽hốt 寤ngụ 。 遄thuyên 知tri 杵xử 音âm 。 自tự 告cáo 家gia 人nhân 。 我ngã 正chánh 夢mộng 時thời 。 惑hoặc 於ư 舂thung 音âm 。 將tương 為vi 鼓cổ 響hưởng 。
阿A 難Nan 。 是thị 人nhân 夢mộng 中trung 。 豈khởi 憶ức 靜tĩnh 搖dao 。 開khai 閉bế 通thông 塞tắc 。 其kỳ 形hình 雖tuy 寐mị 。 聞văn 性tánh 不bất 昏hôn 。 縱túng 汝nhữ 形hình 銷tiêu 命mạng 光quang 。 遷thiên 謝tạ 此thử 性tánh 。 云vân 何hà 為vi 汝nhữ 銷tiêu 滅diệt 。 如như 此thử 指chỉ 示thị 。 正chánh 與dữ 雪tuyết 巖nham 同đồng 一nhất 機cơ 趣thú 。 佛Phật 祖tổ 無vô 二nhị 旨chỉ 矣hĩ 。 試thí 觀quán 高cao 峰phong 日nhật 間gian 夢mộng 裏lý 主chủ 宰tể 分phân 明minh 。 可khả 謂vị 在tại 聲thanh 色sắc 中trung 不bất 隨tùy 聲thanh 色sắc 也dã 。 奚hề 為vi 無vô 夢mộng 無vô 想tưởng 便tiện 乃nãi 徜# 然nhiên 。 當đương 此thử 之chi 時thời 。 使sử 雪tuyết 巖nham 再tái 舉cử 聲Thanh 聞Văn 二nhị 義nghĩa 。 峰phong 亦diệc 未vị 必tất 甘cam 心tâm 直trực 下hạ 。 及cập 枕chẩm 子tử 落lạc 地địa 。 一nhất 回hồi 脫thoát 穎# 。 豈khởi 他tha 人nhân 所sở 能năng 回hồi 換hoán 。 此thử 所sở 謂vị 遇ngộ 了liễu 緣duyên 也dã 。 又hựu 如như 審thẩm 知tri 煩phiền 惱não 皆giai 由do 六lục 根căn 招chiêu 搖dao 塵trần 境cảnh 。 識thức 性tánh 居cư 中trung 。 發phát 生sanh 虛hư 妄vọng 。 猶do 如như 空không 華hoa 。 本bổn 無vô 所sở 有hữu 。 此thử 可khả 以dĩ 言ngôn 解giải 結kết 矣hĩ 。 然nhiên 亦diệc 有hữu 永vĩnh 絕tuyệt 生sanh 死tử 。 證chứng 於ư 解giải 脫thoát 。 未vị 免miễn 猶do 為vi 識thức 心tâm 者giả 。 始thỉ 知tri 生sanh 死tử 解giải 脫thoát 均quân 名danh 幻huyễn 化hóa 。 捨xả 結kết 取thủ 結kết 。 全toàn 病bệnh 所sở 知tri 。 若nhược 非phi 真chân 妄vọng 俱câu 捐quyên 。 亦diệc 無vô 俱câu 捐quyên 之chi 量lượng 。 言ngôn 思tư 路lộ 絕tuyệt 。 廓khuếch 爾nhĩ 現hiện 前tiền 。 則tắc 安an 知tri 知tri 見kiến 無vô 見kiến 之chi 旨chỉ 。 不bất 猶do 為vi 所sở 知tri 障chướng 哉tai 。 圓viên 覺giác 云vân 。 彼bỉ 知tri 覺giác 者giả 。 猶do 如như 虛hư 空không 。 知tri 虛hư 空không 者giả 。 即tức 空không 華hoa 相tương/tướng 。 亦diệc 不bất 可khả 說thuyết 。 無vô 知tri 覺giác 性tánh 。 又hựu 云vân 。 眾chúng 生sanh 迷mê 於ư 生sanh 死tử 。 妄vọng 見kiến 流lưu 轉chuyển 。 厭yếm 流lưu 轉chuyển 者giả 。 妄vọng 見kiến 涅Niết 槃Bàn 。 以dĩ 故cố 不bất 能năng 。 入nhập 清thanh 淨tịnh 覺giác 。 非phi 覺giác 違vi 拒cự 。 諸chư 能năng 入nhập 者giả 。 有hữu 諸chư 能năng 入nhập 。 非phi 覺giác 入nhập 故cố 。 是thị 故cố 動động 念niệm 。 及cập 與dữ 息tức 念niệm 。 皆giai 歸quy 迷mê 悶muộn 。 正chánh 謂vị 此thử 也dã 。 阿A 難Nan 曰viết 。 今kim 日nhật 身thân 心tâm 。 云vân 何hà 是thị 結kết 。 從tùng 何hà 名danh 解giải 。 世Thế 尊Tôn 曰viết 。 根căn 塵trần 同đồng 原nguyên 。 縛phược 脫thoát 無vô 二nhị 。 識thức 性tánh 虛hư 妄vọng 。 猶do 若nhược 空không 華hoa 。 又hựu 曰viết 。 知tri 見kiến 無vô 見kiến 。 斯tư 即tức 涅Niết 槃Bàn 。 又hựu 曰viết 。 自tự 心tâm 取thủ 自tự 心tâm 。 非phi 幻huyễn 成thành 幻huyễn 法pháp 。 不bất 取thủ 無vô 非phi 幻huyễn 。 非phi 幻huyễn 尚thượng 不bất 生sanh 。 幻huyễn 法pháp 云vân 何hà 立lập 。 解giải 結kết 大đại 旨chỉ 至chí 矣hĩ 盡tận 矣hĩ 。 然nhiên 古cổ 今kim 人nhân 亦diệc 未vị 遂toại 言ngôn 下hạ 領lãnh 者giả 。 是thị 誰thùy 之chi 過quá 哉tai 。 昔tích 石thạch 鞏# 以dĩ 弋# 鹿lộc 過quá 馬mã 祖tổ 。 祖tổ 迓# 之chi 。 鞏# 問vấn 。 還hoàn 見kiến 鹿lộc 否phủ/bĩ 。 祖tổ 曰viết 。 汝nhữ 是thị 何hà 人nhân 。 鞏# 曰viết 。 獵liệp 者giả 。 祖tổ 曰viết 。 汝nhữ 解giải 射xạ 否phủ/bĩ 。 鞏# 曰viết 。 解giải 射xạ 。 祖tổ 曰viết 。 汝nhữ 一nhất 箭tiễn 射xạ 幾kỷ 箇cá 。 鞏# 曰viết 。 一nhất 箭tiễn 射xạ 一nhất 箇cá 。 祖tổ 曰viết 。 汝nhữ 不bất 解giải 射xạ 。 鞏# 曰viết 。 和hòa 尚thượng 解giải 射xạ 否phủ/bĩ 。 祖tổ 曰viết 。 解giải 射xạ 。 鞏# 曰viết 。 一nhất 箭tiễn 射xạ 幾kỷ 箇cá 。 祖tổ 曰viết 。 一nhất 箭tiễn 射xạ 一nhất 群quần 。 鞏# 曰viết 。 彼bỉ 此thử 生sanh 命mạng 。 何hà 用dụng 射xạ 他tha 一nhất 群quần 。 祖tổ 曰viết 。 汝nhữ 既ký 知tri 如như 是thị 。 何hà 不bất 自tự 射xạ 。 鞏# 曰viết 。 若nhược 教giáo 某mỗ 甲giáp 自tự 射xạ 。 直trực 是thị 無vô 下hạ 手thủ 處xứ 。 祖tổ 曰viết 。 者giả 漢hán 曠khoáng 劫kiếp 。 無vô 明minh 煩phiền 惱não 。 今kim 者giả 頓đốn 息tức 。 若nhược 石thạch 鞏# 所sở 謂vị 遇ngộ 了liễu 緣duyên 者giả 也dã 。 選tuyển 擇trạch 圓viên 通thông 乃nãi 修tu 持trì 之chi 理lý 。 亦diệc 大đại 有hữu 宗tông 趣thú 。 晦hối 堂đường 云vân 。 心tâm 外ngoại 無vô 法pháp 者giả 不bất 知tri 煩phiền 惱não 習tập 氣khí 。 為vi 何hà 物vật 而nhi 欲dục 盡tận 之chi 。 翻phiên 成thành 認nhận 賊tặc 為vi 子tử 。 從tùng 上thượng 言ngôn 說thuyết 。 是thị 隨tùy 病bệnh 設thiết 藥dược 。 縱túng/tung 有hữu 煩phiền 惱não 習tập 氣khí 。 但đãn 以dĩ 如Như 來Lai 之chi 知tri 見kiến 治trị 之chi 。 皆giai 善thiện 權quyền 方phương 便tiện 。 誘dụ 引dẫn 之chi 說thuyết 。 若nhược 定định 有hữu 習tập 氣khí 可khả 治trị 。 卻khước 是thị 心tâm 外ngoại 有hữu 法pháp 而nhi 可khả 盡tận 之chi 。 譬thí 如như 靈linh 龜quy 曳duệ 尾vĩ 於ư 途đồ 。 拂phất 跡tích 跡tích 生sanh 。 可khả 謂vị 將tương 心tâm 用dụng 心tâm 。 轉chuyển 見kiến 病bệnh 深thâm 也dã 。 圭# 峰phong 密mật 公công 云vân 。 若nhược 能năng 悟ngộ 本bổn 法Pháp 身thân 。 本bổn 自tự 無vô 生sanh 。 靈linh 靈linh 不bất 昧muội 。 了liễu 了liễu 常thường 知tri 。 無vô 所sở 從tùng 來lai 。 亦diệc 無vô 所sở 去khứ 。 然nhiên 多đa thọ 生sanh 習tập 氣khí 執chấp 以dĩ 性tánh 成thành 。 喜hỷ 怒nộ 哀ai 樂nhạo/nhạc/lạc 。 微vi 細tế 流lưu 注chú 。 真chân 理lý 雖tuy 然nhiên 頓đốn 達đạt 。 此thử 情tình 難nan 以dĩ 卒thốt 除trừ 。 須tu 長trường/trưởng 覺giác 察sát 。 損tổn 之chi 又hựu 損tổn 。 如như 風phong 頓đốn 止chỉ 。 波ba 浪lãng 漸tiệm 停đình 。 豈khởi 可khả 以dĩ 一nhất 生sanh 所sở 修tu 。 便tiện 同đồng 佛Phật 地địa 。 但đãn 可khả 以dĩ 空không 寂tịch 為vi 自tự 體thể 。 莫mạc 認nhận 色sắc 身thân 。 以dĩ 真chân 知tri 為vi 自tự 心tâm 。 莫mạc 認nhận 妄vọng 念niệm 。 妄vọng 念niệm 若nhược 起khởi 。 都đô 不bất 隨tùy 之chi 。 臨lâm 命mạng 終chung 時thời 。 自tự 然nhiên 業nghiệp 不bất 能năng 繫hệ 。 以dĩ 二nhị 老lão 較giảo 之chi 。 則tắc 晦hối 堂đường 為vi 宗tông 而nhi 圭# 峰phong 為vi 趣thú 。 眾chúng 生sanh 根căn 器khí 高cao 下hạ 不bất 齊tề 。 苟cẩu 廢phế 圭# 峰phong 之chi 說thuyết 。 則tắc 有hữu 執chấp 一nhất 切thiết 現hiện 成thành 。 反phản 認nhận 虛hư 妄vọng 以dĩ 為vi 真chân 實thật 清thanh 涼lương 。 所sở 謂vị 即tức 妄vọng 為vi 真chân 。 如như 處xứ 陰ấm 影ảnh 滅diệt 也dã 。 所sở 以dĩ 溈# 山sơn 云vân 。 若nhược 是thị 真chân 悟ngộ 之chi 人nhân 。 他tha 自tự 知tri 時thời 。 修tu 與dữ 不bất 修tu 。 是thị 兩lưỡng 頭đầu 話thoại 。 今kim 雖tuy 從tùng 緣duyên 得đắc 一nhất 念niệm 頓đốn 悟ngộ 。 自tự 理lý 猶do 有hữu 。 無vô 始thỉ 習tập 氣khí 。 未vị 能năng 淨tịnh 除trừ 。 須tu 教giáo 渠cừ 淨tịnh 除trừ 現hiện 業nghiệp 流lưu 識thức 。 即tức 是thị 修tu 也dã 。 不bất 可khả 別biệt 有hữu 一nhất 法pháp 。 教giáo 渠cừ 修tu 行hành 。 趨xu 向hướng 從tùng 聞văn 入nhập 理lý 。 聞văn 理lý 深thâm 妙diệu 。 心tâm 自tự 圓viên 明minh 。 不bất 居cư 惑hoặc 地địa 。 縱túng/tung 有hữu 百bách 千thiên 妙diệu 義nghĩa 。 抑ức 揚dương 當đương 時thời 。 此thử 乃nãi 得đắc 坐tọa 披phi 衣y 。 自tự 解giải 作tác 活hoạt 始thỉ 得đắc 。 以dĩ 要yếu 言ngôn 之chi 。 則tắc 實thật 際tế 理lý 地địa 不bất 受thọ 一nhất 塵trần 。 萬vạn 行hạnh 門môn 中trung 不bất 捨xả 一nhất 法pháp 。 若nhược 也dã 單đơn 刀đao 直trực 入nhập 。 則tắc 凡phàm 聖thánh 情tình 盡tận 。 體thể 露lộ 真chân 常thường 。 理lý 事sự 不bất 二nhị 。 即tức 如như 如như 佛Phật 。 溈# 山sơn 可khả 謂vị 宗tông 趣thú 俱câu 備bị 。 深thâm 得đắc 如Như 來Lai 權quyền 實thật 兼kiêm 用dụng 之chi 旨chỉ 也dã 。 故cố 善thiện 達đạt 宗tông 者giả 不bất 滯trệ 乎hồ 趣thú 。 善thiện 會hội 趣thú 者giả 不bất 失thất 其kỳ 宗tông 。 祖tổ 與dữ 教giáo 皆giai 然nhiên 也dã 。 即tức 如như 選tuyển 耳nhĩ 圓viên 通thông 者giả 。 謂vị 從tùng 此thử 入nhập 。 不bất 從tùng 此thử 住trụ 也dã 。 一nhất 根căn 返phản 原nguyên 。 六lục 根căn 解giải 脫thoát 。 六lục 解giải 一nhất 亡vong 。 者giả 謂vị 捨xả 權quyền 歸quy 實thật 。 非phi 即tức 權quyền 為vi 實thật 也dã 。 至chí 於ư 三tam 決quyết 定định 義nghĩa 。 與dữ 三tam 增tăng 進tiến 。 漸tiệm 次thứ 猶do 治trị 煩phiền 惱não 習tập 氣khí 之chi 論luận 也dã 。 然nhiên 亦diệc 去khứ 其kỳ 所sở 本bổn 無vô 為vi 見kiến 有hữu 煩phiền 惱não 習tập 氣khí 。 者giả 言ngôn 之chi 耳nhĩ 。 非phi 謂vị 別biệt 有hữu 一nhất 法pháp 。 令linh 其kỳ 修tu 治trị 趣thú 向hướng 也dã 。 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 不bất 悟ngộ 自tự 心tâm 。 於ư 自tự 心tâm 中trung 。 妄vọng 見kiến 境cảnh 緣duyên 。 妄vọng 生sanh 取thủ 捨xả 。 隨tùy 其kỳ 取thủ 捨xả 。 造tạo 十thập 習tập 因nhân 。 受thọ 六lục 交giao 報báo 。 所sở 謂vị 以dĩ 究cứu 竟cánh 無vô 成thành 畢tất 竟cánh 有hữu 。 若nhược 能năng 悟ngộ 業nghiệp 無vô 作tác 。 當đương 下hạ 妄vọng 息tức 。 直trực 見kiến 本bổn 心tâm 。 心tâm 心tâm 不bất 別biệt 。 還hoàn 於ư 本bổn 無vô 。 於ư 所sở 本bổn 無vô 。 實thật 不bất 見kiến 心tâm 外ngoại 復phục 有hữu 一nhất 切thiết 煩phiền 惱não 。 即tức 不bất 言ngôn 修tu 可khả 矣hĩ 。 苟cẩu 其kỳ 未vị 至chí 。 於ư 本bổn 無vô 則tắc 四tứ 十thập 四tứ 心tâm 。 及cập 諸chư 天thiên 品phẩm 類loại 層tằng 層tằng 位vị 置trí 。 要yếu 皆giai 增tăng 進tiến 中trung 。 有hữu 無vô 輕khinh 重trọng 之chi 驗nghiệm 。 去khứ 一nhất 分phần/phân 煩phiền 惱não 。 即tức 證chứng 一nhất 分phần/phân 真chân 實thật 。 去khứ 之chi 盡tận 即tức 證chứng 之chi 極cực 。 亦diệc 非phi 別biệt 有hữu 所sở 謂vị 證chứng 也dã 。 若nhược 別biệt 有hữu 證chứng 。 皆giai 屬thuộc 心tâm 外ngoại 。 於ư 五ngũ 陰ấm 中trung 。 心tâm 生sanh 聖thánh 解giải 。 種chủng 種chủng 計kế 度độ 。 悉tất 墮đọa 魔ma 外ngoại 。 豈khởi 知tri 等đẳng 妙diệu 二nhị 覺giác 尚thượng 有hữu 一nhất 分phần/phân 極cực 微vi 細tế 所sở 知tri 愚ngu 。 惟duy 佛Phật 一nhất 人nhân 始thỉ 稱xưng 見kiến 性tánh 。 然nhiên 則tắc 常thường 住trụ 真chân 心tâm 。 性tánh 淨tịnh 明minh 體thể 。 凡phàm 夫phu 具cụ 足túc 。 歷lịch 聖thánh 難nan 盡tận 。 推thôi 窮cùng 究cứu 竟cánh 。 不bất 越việt 吾ngô 宗tông 為vi 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 諦Đế 也dã 。 楞lăng 伽già 云vân 。 佛Phật 語ngữ 心tâm 為vi 宗tông 。 無vô 門môn 為vi 法Pháp 門môn 。 故cố 教giáo 中trung 無vô 量lượng 義nghĩa 海hải 皆giai 發phát 無vô 門môn 之chi 旨chỉ 。 所sở 謂vị 趣thú 也dã 。 所sở 謂vị 正chánh 乎hồ 道đạo 之chi 所sở 歸quy 者giả 也dã 。
禪thiền 醉túy (# 十thập 則tắc )#
禪thiền 醉túy 者giả 。 何hà 謂vị 也dã 。 蒙mông 周chu 曰viết 。 醉túy 者giả 之chi 墜trụy 車xa 。 雖tuy 疾tật 弗phất 死tử 。 骨cốt 節tiết 與dữ 人nhân 同đồng 而nhi 犯phạm 害hại 與dữ 人nhân 異dị 。 其kỳ 天thiên 全toàn 也dã 。 予# 醉túy 于vu 禪thiền 而nhi 寱nghệ 。 是thị 猶do 墜trụy 車xa 者giả 矣hĩ 。 寱nghệ 而nhi 無vô 解giải 乎hồ 醉túy 。 殆đãi 所sở 謂vị 骨cốt 節tiết 與dữ 人nhân 同đồng 而nhi 犯phạm 害hại 與dữ 人nhân 異dị 歟# 。 使sử 天thiên 下hạ 之chi 人nhân 因nhân 其kỳ 寱nghệ 而nhi 識thức 其kỳ 醉túy 。 則tắc 予# 之chi 得đắc 全toàn 乎hồ 天thiên 者giả 。 亦diệc 將tương 以dĩ 全toàn 乎hồ 人nhân 之chi 天thiên 也dã 。 反phản 而nhi 齁# 齁# 然nhiên 鼾hãn 而nhi 弗phất 之chi 醒tỉnh 至chí 足túc 矣hĩ 。 又hựu 安an 知tri 其kỳ 所sở 謂vị 疾tật 歟# 。
一nhất (# 致trí 知tri )#
崔thôi 子tử 石thạch 師sư 問vấn 佛Phật 於ư 天thiên 然nhiên 曰viết 。 某mỗ 儒nho 者giả 將tương 易dị 而nhi 佛Phật 。 得đắc 乎hồ 。 天thiên 然nhiên 曰viết 。 儒nho 不bất 學học 佛Phật 。 佛Phật 不bất 學học 儒nho 。 儒nho 不bất 學học 儒nho 。 佛Phật 不bất 學học 佛Phật 。 吾ngô 聞văn 道đạo 不bất 相tương 學học 。 亦diệc 不bất 自tự 學học 也dã 。 相tương/tướng 學học 者giả 寇khấu 人nhân 。 自tự 學học 者giả 寇khấu 天thiên 。 皆giai 道đạo 之chi 所sở 棄khí 也dã 。 雖tuy 然nhiên 子tử 儒nho 者giả 也dã 。 吾ngô 與dữ 子tử 言ngôn 儒nho 。 孔khổng 子tử 曰viết 。 致trí 知tri 在tại 格cách 物vật 。 何hà 說thuyết 乎hồ 。 崔thôi 子tử 不bất 能năng 對đối 。 日nhật 有hữu 對đối 而nhi 不bất 侔mâu 。 天thiên 然nhiên 進tiến 而nhi 語ngứ 之chi 曰viết 。 天thiên 下hạ 一nhất 知tri 而nhi 已dĩ 矣hĩ 。 無vô 所sở 謂vị 物vật 也dã 。 自tự 知tri 窮cùng 而nhi 為vi 物vật 物vật 。 又hựu 物vật 物vật 而nhi 物vật 。 益ích 不bất 窮cùng 焉yên 。 名danh 之chi 所sở 昉# 乎hồ 。 狀trạng 之chi 所sở 紛phân 乎hồ 。 義nghĩa 之chi 所sở 別biệt 乎hồ 。 類loại 之chi 所sở 繁phồn 乎hồ 。 之chi 數số 者giả 盡tận 天thiên 下hạ 之chi 所sở 謂vị 眾chúng 人nhân 者giả 。 日nhật 恫# 恫# 然nhiên 而nhi 不bất 自tự 知tri 所sở 往vãng 。 而nhi 不bất 自tự 知tri 所sở 來lai 。 喜hỷ 喜hỷ 之chi 。 怒nộ 怒nộ 之chi 。 哀ai 哀ai 之chi 。 樂nhạo 樂lạc 之chi 。 不bất 以dĩ 為vi 縛phược 。 曷hạt 求cầu 其kỳ 脫thoát 。 常thường 憂ưu 不bất 合hợp 。 孰thục 冀ký 乎hồ 離ly 。 波ba 波ba 汩# 汩# 。 遂toại 成thành 古cổ 今kim 。 是thị 皆giai 不bất 知tri 其kỳ 為vi 物vật 而nhi 安an 然nhiên 者giả 也dã 。 夫phu 惡ác 知tri 乎hồ 。 安an 然nhiên 者giả 之chi 為vi 是thị 而nhi 不bất 知tri 之chi 為vi 非phi 乎hồ 。 夫phu 惡ác 知tri 乎hồ 。 不bất 知tri 之chi 為vi 是thị 而nhi 安an 然nhiên 者giả 之chi 為vi 非phi 乎hồ 。 有hữu 智trí 者giả 惡ác 其kỳ 不bất 知tri 而nhi 以dĩ 知tri 為vi 。 貨hóa 以dĩ 物vật 為vi 利lợi 。 欲dục 貨hóa 出xuất 而nhi 利lợi 返phản 。 奔bôn 走tẩu 道đạo 路lộ 。 物vật 我ngã 兩lưỡng 衡hành 。 主chủ 賓tân 相tương/tướng 易dị 。 自tự 以dĩ 為vi 知tri 過quá 眾chúng 人nhân 而nhi 不bất 知tri 其kỳ 不bất 若nhược 不bất 知tri 也dã 。 自tự 以dĩ 為vi 不bất 安an 於ư 罔võng 而nhi 不bất 知tri 其kỳ 不bất 能năng 安an 也dã 。 天thiên 下hạ 黑hắc 白bạch 同đồng 異dị 。 牝tẫn 牡# 成thành 毀hủy 而nhi 已dĩ 矣hĩ 。 知tri 黑hắc 而nhi 黑hắc 。 知tri 白bạch 而nhi 白bạch 。 知tri 同đồng 而nhi 同đồng 。 知tri 異dị 而nhi 異dị 。 知tri 牝tẫn 而nhi 牝tẫn 。 知tri 牡# 而nhi 牡# 。 知tri 成thành 而nhi 成thành 。 知tri 毀hủy 而nhi 毀hủy 。 固cố 然nhiên 者giả 物vật 猶do 不bất 化hóa 。 矧# 其kỳ 未vị 至chí 於ư 固cố 然nhiên 者giả 耶da 。 若nhược 舉cử 父phụ 於ư 子tử 。 舉cử 兄huynh 於ư 弟đệ 。 舉cử 夫phu 於ư 婦phụ 。 則tắc 人nhân 之chi 父phụ 子tử 兄huynh 弟đệ 。 夫phu 婦phụ 是thị 必tất 啞á 然nhiên 而nhi 獨độc 不bất 啞á 然nhiên 於ư 知tri 黑hắc 白bạch 同đồng 異dị 牝tẫn 牡# 成thành 毀hủy 者giả 。 聖thánh 人nhân 之chi 所sở 以dĩ 不bất 能năng 無vô 言ngôn 也dã 。 言ngôn 出xuất 而nhi 是thị 人nhân 不bất 知tri 其kỳ 非phi 是thị 。 言ngôn 出xuất 而nhi 非phi 人nhân 。 不bất 知tri 其kỳ 非phi 。 非phi 是thị 非phi 者giả 萬vạn 物vật 之chi 鄉hương 也dã 。 引dẫn 知tri 於ư 物vật 而nhi 非phi 會hội 物vật 於ư 知tri 者giả 也dã 。 是thị 故cố 學học 聖thánh 者giả 愚ngu 。 學học 愚ngu 者giả 賢hiền 。 聖thánh 人nhân 遇ngộ 愚ngu 而nhi 賢hiền 。 遇ngộ 賢hiền 而nhi 愚ngu 。 知tri 而nhi 不bất 知tri 。 不bất 知tri 而nhi 知tri 。 物vật 而nhi 不bất 物vật 。 不bất 物vật 而nhi 物vật 。 物vật 而nhi 不bất 物vật 。 物vật 盡tận 我ngã 也dã 。 不bất 物vật 而nhi 物vật 。 我ngã 盡tận 物vật 也dã 。 物vật 盡tận 我ngã 者giả 。 無vô 物vật 。 我ngã 盡tận 物vật 者giả 無vô 知tri 。 無vô 知tri 而nhi 知tri 。 不bất 足túc 言ngôn 矣hĩ 。 故cố 曰viết 。 藏tạng 天thiên 下hạ 於ư 聖thánh 人nhân 易dị 。 藏tạng 天thiên 下hạ 於ư 天thiên 下hạ 難nạn/nan 。
二nhị (# 近cận 非phi 道đạo )#
戊# 子tử 夏hạ 。 阻trở 饑cơ 於ư 海hải 雲vân 。 其kỳ 徒đồ 少thiểu 食thực 而nhi 讓nhượng 。 天thiên 然nhiên 喟vị 然nhiên 曰viết 。 吾ngô 道đạo 其kỳ 以dĩ 人nhân 喪táng 耶da 。 又hựu 一nhất 日nhật 食thực 而nhi 任nhậm 。 天thiên 然nhiên 喟vị 然nhiên 曰viết 。 吾ngô 道đạo 其kỳ 以dĩ 天thiên 喪táng 耶da 。 內nội 記ký 巖nham 子tử 揖ấp 而nhi 前tiền 曰viết 。 巖nham 得đắc 間gian 矣hĩ 。 昔tích 也dã 食thực 而nhi 讓nhượng 。 夫phu 子tử 以dĩ 為vi 道đạo 非phi 讓nhượng 之chi 所sở 幾kỷ 也dã 。 今kim 也dã 任nhậm 。 任nhậm 斯tư 近cận 矣hĩ 。 聞văn 以dĩ 人nhân 喪táng 。 未vị 聞văn 天thiên 喪táng 者giả 也dã 。 敢cảm 請thỉnh 。 天thiên 然nhiên 曰viết 。 君quân 子tử 猶do 惡ác 其kỳ 近cận 之chi 也dã 。 適thích 燕yên 者giả 八bát 千thiên 里lý 。 吳ngô 半bán 之chi 。 齊tề 又hựu 半bán 之chi 。 人nhân 知tri 夫phu 齊tề 近cận 而nhi 吳ngô 遠viễn 也dã 。 亦diệc 知tri 乎hồ 近cận 猶do 齊tề 而nhi 遠viễn 猶do 吳ngô 乎hồ 。 吳ngô 與dữ 齊tề 其kỳ 有hữu 辯biện 乎hồ 。 無vô 辯biện 耶da 。 半bán 之chi 又hựu 半bán 之chi 。 其kỳ 有hữu 辯biện 乎hồ 。 無vô 辯biện 耶da 。 人nhân 有hữu 宴yến 處xứ 者giả 。 解giải 衣y 適thích 體thể 。 磅bàng 礡# 於ư 無vô 何hà 有hữu 之chi 鄉hương 。 適thích 適thích 然nhiên 爾nhĩ 。 忽hốt 而nhi 覺giác 焉yên 。 曰viết 。 君quân 子tử 不bất 以dĩ 容dung 飾sức 眾chúng 。 不bất 以dĩ 私tư 棄khí 物vật 。 吾ngô 囚tù 首thủ 裸lõa 身thân 。 吾ngô 不bất 能năng 使sử 茅mao 吾ngô 心tâm 而nhi 塞tắc 吾ngô 目mục 也dã 。 一nhất 旦đán 峨# 冠quan 冠quan 之chi 。 文văn 衣y 衣y 之chi 。 夏hạ 伏phục 浹# 汗hãn 如như 注chú 。 乃nãi 久cửu 而nhi 苦khổ 之chi 曰viết 。 甚thậm 矣hĩ 。 吾ngô 之chi 不bất 能năng 安an 其kỳ 天thiên 也dã 。 夫phu 人nhân 出xuất 而nhi 拱củng 揖ấp 。 入nhập 而nhi 偃yển 息tức 。 無vô 是thị 我ngã 也dã 。 誰thùy 為vi 非phi 歟# 。 吾ngô 向hướng 者giả 獨độc 居cư 寢tẩm 處xứ 。 解giải 衣y 磅bàng 礡# 。 無vô 與dữ 人nhân 耳nhĩ 目mục 。 奈nại 何hà 自tự 困khốn 。 若nhược 是thị 。 是thị 眾chúng 人nhân 以dĩ 天thiên 而nhi 吾ngô 獨độc 以dĩ 人nhân 也dã 。 於ư 是thị 去khứ 冠quan 還hoàn 衣y 。 從tùng 乎hồ 其kỳ 朔sóc 。 而nhi 後hậu 知tri 向hướng 者giả 之chi 樂lạc 。 不bất 假giả 人nhân 也dã 。 苦khổ 而nhi 後hậu 知tri 其kỳ 樂nhạo/nhạc/lạc 不bất 假giả 人nhân 之chi 為vi 然nhiên 也dã 。 傭dong 者giả 過quá 之chi 。 怪quái 而nhi 問vấn 焉yên 曰viết 。 夫phu 誰thùy 不bất 莊trang 於ư 處xứ 眾chúng 而nhi 佚# 於ư 自tự 處xứ 耶da 。 而nhi 嘻# 嘻# 其kỳ 幾kỷ 得đắc 之chi 若nhược 外ngoại 加gia 何hà 為vi 。 者giả 人nhân 不bất 能năng 荅# 。 而nhi 終chung 以dĩ 為vi 非phi 傭dong 者giả 之chi 所sở 知tri 其kỳ 樂nhạo/nhạc/lạc 也dã 。 嘻# 。 天thiên 下hạ 之chi 士sĩ 之chi 去khứ 其kỳ 仁nhân 義nghĩa 禮lễ 智trí 以dĩ 為vi 道đạo 也dã 。 亦diệc 若nhược 是thị 已dĩ 耳nhĩ 。 夫phu 仁nhân 生sanh 於ư 未vị 仁nhân 。 義nghĩa 生sanh 於ư 未vị 義nghĩa 。 禮lễ 生sanh 於ư 未vị 禮lễ 。 智trí 生sanh 於ư 未vị 智trí 。 夫phu 未vị 仁nhân 非phi 不bất 仁nhân 。 未vị 義nghĩa 非phi 不bất 義nghĩa 。 未vị 禮lễ 非phi 不bất 禮lễ 。 未vị 智trí 非phi 不bất 智trí 。 非phi 不bất 仁nhân 義nghĩa 禮lễ 智trí 而nhi 後hậu 仁nhân 義nghĩa 禮lễ 智trí 。 猶do 是thị 未vị 仁nhân 義nghĩa 禮lễ 智trí 也dã 而nhi 後hậu 未vị 仁nhân 義nghĩa 禮lễ 智trí 。 猶do 是thị 仁nhân 義nghĩa 禮lễ 智trí 也dã 。 鶴hạc 脛hĩnh 長trường/trưởng 。 鳧phù 脛hĩnh 短đoản 。 鶴hạc 不bất 長trường/trưởng 其kỳ 長trường/trưởng 故cố 鶴hạc 。 鳧phù 不bất 短đoản 其kỳ 短đoản 故cố 鳧phù 。 不bất 長trường/trưởng 其kỳ 長trưởng 者giả 之chi 不bất 能năng 不bất 鶴hạc 。 何hà 異dị 乎hồ 長trường/trưởng 其kỳ 長trưởng 者giả 之chi 不bất 能năng 鶴hạc 也dã 。 不bất 短đoản 其kỳ 短đoản 者giả 之chi 不bất 能năng 不bất 鳧phù 。 何hà 異dị 乎hồ 短đoản 其kỳ 短đoản 者giả 之chi 不bất 能năng 鳧phù 也dã 。 迷mê 此thử 者giả 罔võng 。 覺giác 此thử 者giả 殆đãi 。 罔võng 與dữ 殆đãi 皆giai 道đạo 之chi 所sở 不bất 共cộng 也dã 。
三tam (# 天thiên 不bất 可khả 合hợp )#
潛tiềm 子tử 為vi 有hữu 得đắc 於ư 天thiên 也dã 。 日nhật 以dĩ 合hợp 天thiên 之chi 說thuyết 。 造tạo 而nhi 餘dư 以dĩ 變biến 物vật 。 天thiên 然nhiên 聞văn 而nhi 歎thán 。 撫phủ 而nhi 告cáo 之chi 曰viết 。 天thiên 可khả 合hợp 乎hồ 。 天thiên 可khả 合hợp 亦diệc 可khả 離ly 也dã 。 天thiên 可khả 離ly 乎hồ 。 且thả 而nhi 窮cùng 上thượng 下hạ 四tứ 維duy 之chi 蒼thương 蒼thương 。 之chi 冥minh 冥minh 。 之chi 蓬bồng 蓬bồng 。 之chi 轟oanh 轟oanh 。 之chi 烈liệt 烈liệt 。 之chi 濛# 濛# 。 之chi 潺sàn 潺sàn 。 之chi 亭đình 亭đình 。 之chi 森sâm 森sâm 。 之chi 潑bát 潑bát 。 之chi 汩# 汩# 。 之chi 歷lịch 歷lịch 。 且thả 而nhi 牖dũ 聰thông 鑿tạc 明minh 。 鏤lũ 思tư 刻khắc 慮lự 。 以dĩ 求cầu 彷phảng 徨# 乎hồ 。 天thiên 之chi 所sở 以dĩ 然nhiên 。 天thiên 之chi 所sở 以dĩ 不bất 然nhiên 。 譬thí 西tây 行hành 者giả 東đông 馬mã 首thủ 矣hĩ 。 猶do 敝tệ 敝tệ 然nhiên 曰viết 。 若nhược 合hợp 若nhược 不bất 合hợp 。 若nhược 離ly 若nhược 不bất 離ly 。 言ngôn 之chi 倫luân 與dữ 否phủ/bĩ 不bất 可khả 得đắc 而nhi 正chánh 也dã 。 語ngữ 天thiên 者giả 曰viết 。 鵠hộc 不bất 日nhật 浴dục 而nhi 白bạch 。 烏ô 不bất 日nhật 黔kiềm 而nhi 黑hắc 。 曰viết 。 白bạch 與dữ 黑hắc 非phi 人nhân 之chi 所sở 與dữ 也dã 。 而nhi 白bạch 之chi 。 而nhi 黑hắc 之chi 。 誰thùy 將tương 與dữ 乎hồ 。 鵠hộc 不bất 自tự 白bạch 。 有hữu 為vi 白bạch 者giả 。 烏ô 不bất 自tự 黑hắc 。 有hữu 為vi 黑hắc 者giả 。 抑ức 而nhi 知tri 乎hồ 鵠hộc 不bất 自tự 鵠hộc 。 有hữu 為vi 鵠hộc 者giả 。 烏ô 不bất 自tự 烏ô 。 有hữu 為vi 烏ô 者giả 。 鵠hộc 與dữ 烏ô 方phương 不bất 能năng 自tự 天thiên 。 其kỳ 天thiên 吾ngô 與dữ 若nhược 日nhật 滑hoạt 滑hoạt 乎hồ 。 天thiên 其kỳ 白bạch 。 天thiên 其kỳ 黑hắc 也dã 。 然nhiên 乎hồ 不bất 然nhiên 乎hồ 。 人nhân 有hữu 獻hiến 鹿lộc 者giả 曰viết 。 馬mã 也dã 。 人nhân 有hữu 進tiến 鐘chung 者giả 曰viết 。 甕úng 也dã 。 則tắc 吾ngô 與dữ 若nhược 必tất 相tương/tướng 目mục 而nhi 笑tiếu 。 為vi 勿vật 足túc 辯biện 也dã 。 何hà 居cư 乎hồ 。 鵠hộc 與dữ 烏ô 而nhi 固cố 之chi 。 則tắc 何hà 不bất 仰ngưỡng 觀quan 翔tường 而nhi 南nam 麓lộc 者giả 。 適thích 適thích 然nhiên 不bất 知tri 其kỳ 為vi 南nam 也dã 。 不bất 知tri 其kỳ 為vi 翔tường 於ư 南nam 者giả 也dã 。 奚hề 似tự 乎hồ 。 則tắc 何hà 不bất 仰ngưỡng 觀quan 乎hồ 翔tường 而nhi 北bắc 麓lộc 者giả 。 適thích 適thích 然nhiên 不bất 知tri 其kỳ 為vi 北bắc 也dã 。 不bất 知tri 其kỳ 為vi 翔tường 於ư 北bắc 者giả 也dã 。 奚hề 似tự 乎hồ 。 頃khoảnh 而nhi 南nam 者giả 復phục 翔tường 而nhi 北bắc 亦diệc 猶do 乎hồ 北bắc 也dã 。 亦diệc 猶do 乎hồ 北bắc 者giả 也dã 。 頃khoảnh 而nhi 北bắc 者giả 復phục 翔tường 而nhi 南nam 亦diệc 猶do 乎hồ 南nam 也dã 。 亦diệc 猶do 乎hồ 南nam 者giả 也dã 。 頃khoảnh 而nhi 南nam 者giả 北bắc 者giả 相tương 遇ngộ 諸chư 途đồ 。 且thả 不bất 知tri 其kỳ 為vi 南nam 者giả 為vi 北bắc 者giả 。 且thả 不bất 知tri 其kỳ 非phi 。 南nam 者giả 非phi 北bắc 者giả 。 且thả 不bất 知tri 其kỳ 非phi 。 非phi 南nam 者giả 非phi 非phi 北bắc 者giả 。 上thượng 下hạ 頓đốn 易dị 。 四tứ 維duy 錯thác 處xứ 。 人nhân 我ngã 相tương/tướng 失thất 。 名danh 實thật 俱câu 喪táng 。 吾ngô 與dữ 若nhược 且thả 收thu 而nhi 視thị 。 塞tắc 而nhi 聰thông 。 休hưu 而nhi 心tâm 志chí 。 絕tuyệt 而nhi 內nội 外ngoại 之chi 辯biện 。 去khứ 而nhi 離ly 微vi 之chi 知tri 。 而nhi 今kim 乃nãi 廓khuếch 然nhiên 于vu 向hướng 之chi 。 所sở 謂vị 白bạch 者giả 非phi 白bạch 也dã 。 黑hắc 者giả 非phi 黑hắc 也dã 。 則tắc 所sở 謂vị 鵠hộc 者giả 非phi 鵠hộc 也dã 。 烏ô 者giả 非phi 烏ô 也dã 。 天thiên 乎hồ 人nhân 乎hồ 。 颶# 風phong 怒nộ 發phát 。 不bất 擇trạch 其kỳ 號hiệu 。 吾ngô 又hựu 惡ác 知tri 其kỳ 為vi 調điều 調điều 乎hồ 。 為vi 刁điêu 刁điêu 乎hồ 。 吾ngô 與dữ 若nhược 一nhất 鵠hộc 烏ô 也dã 。 古cổ 與dữ 今kim 一nhất 吾ngô 若nhược 也dã 。 放phóng 乎hồ 六lục 合hợp 之chi 際tế 。 舉cử 乎hồ 褦# 襳# 之chi 間gian 。 無vô 所sở 與dữ 合hợp 安an 所sở 得đắc 離ly 哉tai 。
四tứ (# 天thiên 不bất 可khả 非phi )#
於ư 是thị 潛tiềm 子tử 爽sảng 然nhiên 失thất 戃# 。 然nhiên 若nhược 有hữu 悟ngộ 也dã 。 曰viết 。 天thiên 乎hồ 其kỳ 不bất 可khả 以dĩ 言ngôn 言ngôn 乎hồ 。 其kỳ 不bất 可khả 以dĩ 議nghị 議nghị 乎hồ 。 其kỳ 不bất 可khả 以dĩ 知tri 知tri 乎hồ 。 其kỳ 不bất 可khả 以dĩ 識thức 識thức 乎hồ 。 某mỗ 也dã 向hướng 者giả 。 以dĩ 言ngôn 言ngôn 天thiên 而nhi 不bất 知tri 是thị 。 言ngôn 非phi 天thiên 也dã 。 以dĩ 議nghị 議nghị 天thiên 而nhi 不bất 知tri 是thị 。 議nghị 非phi 天thiên 也dã 。 以dĩ 知tri 知tri 天thiên 而nhi 不bất 知tri 是thị 。 知tri 非phi 天thiên 也dã 。 以dĩ 識thức 識thức 天thiên 而nhi 不bất 知tri 是thị 。 識thức 非phi 天thiên 也dã 。 然nhiên 則tắc 天thiên 無vô 是thị 而nhi 有hữu 非phi 乎hồ 。 去khứ 其kỳ 非phi 而nhi 是thị 自tự 是thị 不bất 必tất 是thị 乎hồ 。 天thiên 然nhiên 曰viết 。 噫# 。 猶do 是thị 合hợp 天thiên 之chi 說thuyết 也dã 。 曩nẵng 也dã 子tử 以dĩ 合hợp 合hợp 知tri 其kỳ 不bất 可khả 合hợp 也dã 。 而nhi 離ly 之chi 是thị 又hựu 以dĩ 離ly 為vi 合hợp 者giả 也dã 。 何hà 離ly 乎hồ 。 曰viết 。 離ly 非phi 天thiên 者giả 也dã 。 何hà 非phi 乎hồ 。 曰viết 。 落lạc 馬mã 首thủ 。 穿xuyên 牛ngưu 鼻tị 者giả 也dã 。 而nhi 且thả 牛ngưu 者giả 誰thùy 耶da 。 而nhi 且thả 馬mã 者giả 誰thùy 耶da 。 而nhi 且thả 落lạc 。 而nhi 且thả 穿xuyên 者giả 誰thùy 耶da 。 觀quán 海hải 者giả 足túc 地địa 不bất 得đắc 其kỳ 海hải 之chi 全toàn 也dã 。 身thân 乎hồ 海hải 而nhi 後hậu 上thượng 下hạ 四tứ 旁bàng 。 內nội 外ngoại 本bổn 末mạt 。 所sở 見kiến 無vô 非phi 海hải 者giả 。 君quân 子tử 體thể 道đạo 。 其kỳ 初sơ 也dã 如như 受thọ 。 其kỳ 既ký 也dã 如như 棄khí 。 其kỳ 終chung 也dã 如như 未vị 始thỉ 受thọ 。 未vị 始thỉ 棄khí 。 非phi 去khứ 其kỳ 受thọ 與dữ 棄khí 之chi 跡tích 也dã 。 夢mộng 涉thiệp 水thủy 者giả 覺giác 不bất 摳# 衣y 。 夢mộng 饜yếm 酒tửu 者giả 覺giác 不bất 攤# 髮phát 。 當đương 其kỳ 夢mộng 也dã 。 廣quảng 廈hạ 高cao 堂đường 。 猶do 是thị 椅# 席tịch 琴cầm 瑟sắt 。 猶do 是thị 人nhân 物vật 牛ngưu 馬mã 。 猶do 是thị 車xa 服phục 玩ngoạn 好hảo/hiếu 。 猶do 是thị 而nhi 宴yến 會hội 。 而nhi 拱củng 揖ấp 。 而nhi 談đàm 而nhi 笑tiếu 。 而nhi 喜hỷ 而nhi 怒nộ 。 而nhi 是thị 而nhi 非phi 。 無vô 非phi 夢mộng 者giả 。 及cập 其kỳ 覺giác 也dã 。 高cao 堂đường 廣quảng 廈hạ 無vô 別biệt 。 椅# 席tịch 琴cầm 瑟sắt 無vô 別biệt 。 人nhân 物vật 牛ngưu 馬mã 無vô 別biệt 。 車xa 服phục 玩ngoạn 好hảo/hiếu 無vô 別biệt 。 亦diệc 宴yến 會hội 。 亦diệc 拱củng 揖ấp 。 亦diệc 談đàm 亦diệc 笑tiếu 。 亦diệc 喜hỷ 亦diệc 怒nộ 。 亦diệc 是thị 亦diệc 非phi 。 無vô 非phi 覺giác 者giả 。 夫phu 是thị 覺giác 者giả 則tắc 必tất 非phi 夢mộng 者giả 。 是thị 夢mộng 者giả 則tắc 必tất 非phi 覺giác 者giả 。 因nhân 而nhi 是thị 夢mộng 覺giác 者giả 則tắc 必tất 非phi 非phi 夢mộng 覺giác 者giả 。 非phi 非phi 夢mộng 覺giác 者giả 則tắc 必tất 是thị 非phi 夢mộng 覺giác 者giả 。 而nhi 豈khởi 知tri 欻hốt 然nhiên 而nhi 夢mộng 。 亦diệc 欻hốt 然nhiên 而nhi 覺giác 。 欻hốt 然nhiên 而nhi 覺giác 又hựu 欻hốt 然nhiên 而nhi 夢mộng 。 吾ngô 與dữ 若nhược 久cửu 相tương/tướng 安an 於ư 推thôi 移di 之chi 中trung 。 無vô 有hữu 為vi 是thị 。 誰thùy 與dữ 為vi 非phi 。 無vô 有hữu 為vi 非phi 。 誰thùy 與dữ 為vi 是thị 。 是thị 亦diệc 一nhất 吾ngô 若nhược 也dã 。 非phi 亦diệc 一nhất 吾ngô 若nhược 。 夢mộng 亦diệc 一nhất 吾ngô 若nhược 也dã 。 覺giác 亦diệc 一nhất 吾ngô 若nhược 。 果quả 且thả 有hữu 是thị 非phi 夢mộng 覺giác 乎hồ 哉tai 。 果quả 且thả 無vô 是thị 非phi 夢mộng 覺giác 乎hồ 哉tai 。 域vực 之chi 西tây 有hữu 幻huyễn 師sư 者giả 。 能năng 使sử 男nam 女nữ 從tùng 口khẩu 出xuất 。 若nhược 器khí 若nhược 具cụ 。 若nhược 醴# 若nhược 饌soạn 。 又hựu 從tùng 男nam 女nữ 出xuất 。 拜bái 起khởi 坐tọa 立lập 。 嘻# 笑tiếu 怒nộ 罵mạ 。 無vô 異dị 真chân 者giả 。 聚tụ 觀quán 如như 堵đổ 。 容dung 貌mạo 音âm 聲thanh 。 幾kỷ 不bất 可khả 辯biện 。 幻huyễn 者giả 曰viết 。 諸chư 而nhi 以dĩ 幻huyễn 我ngã 乎hồ 。 若nhược 亦diệc 幻huyễn 也dã 。 以dĩ 若nhược 真chân 乎hồ 。 吾ngô 亦diệc 真chân 也dã 。 然nhiên 若nhược 之chi 所sở 謂vị 真chân 與dữ 幻huyễn 者giả 。 父phụ 母mẫu 之chi 所sở 生sanh 一nhất 日nhật 。 百bách 年niên 之chi 所sở 異dị 已dĩ 耳nhĩ 。 然nhiên 吾ngô 觀quán 幻huyễn 師sư 如như 父phụ 母mẫu 。 觀quán 若nhược 之chi 父phụ 母mẫu 如như 幻huyễn 師sư 。 且thả 奈nại 何hà 者giả 。 吾ngô 又hựu 觀quán 一nhất 日nhật 如như 百bách 年niên 。 觀quán 若nhược 之chi 百bách 年niên 如như 一nhất 日nhật 。 且thả 奈nại 何hà 者giả 。 且thả 若nhược 能năng 非phi 吾ngô 。 吾ngô 亦diệc 非phi 若nhược 。 若nhược 能năng 自tự 是thị 。 吾ngô 亦diệc 是thị 吾ngô 。 是thị 非phi 之chi 權quyền 。 兩lưỡng 用dụng 真chân 幻huyễn 之chi 數số 。 相tương/tướng 窮cùng 古cổ 今kim 皆giai 然nhiên 也dã 。 諸chư 君quân 去khứ 矣hĩ 。 吾ngô 不bất 敢cảm 復phục 以dĩ 言ngôn 惑hoặc 矣hĩ 。 於ư 是thị 收thu 而nhi 器khí 具cụ 。 攢toàn 而nhi 醴# 饌soạn 。 使sử 從tùng 男nam 女nữ 入nhập 。 男nam 女nữ 從tùng 幻huyễn 師sư 入nhập 。 遠viễn 近cận 觀quán 者giả 一nhất 時thời 俱câu 散tán 。
五ngũ (# 鴨áp 腳cước 木mộc )#
天thiên 地địa 廣quảng 漠mạc 也dã 。 萬vạn 物vật 繁phồn 息tức 也dã 。 山sơn 川xuyên 流lưu 峙trĩ 也dã 。 草thảo 木mộc 森sâm 秀tú 也dã 。 男nam 女nữ 家gia 室thất 也dã 。 人nhân 事sự 同đồng 異dị 也dã 。 鴨áp 腳cước 木mộc 而nhi 已dĩ 矣hĩ 。 破phá 子tử 卷quyển 破phá 顏nhan 而nhi 進tiến 曰viết 。 自tự 天thiên 地địa 乎hồ 。 自tự 萬vạn 物vật 乎hồ 。 自tự 山sơn 川xuyên 乎hồ 。 自tự 草thảo 木mộc 乎hồ 。 自tự 男nam 女nữ 乎hồ 。 自tự 人nhân 事sự 乎hồ 。 天thiên 然nhiên 曰viết 。 此thử 固cố 然nhiên 之chi 說thuyết 也dã 。 固cố 然nhiên 者giả 不bất 可khả 以dĩ 語ngữ 道đạo 久cửu 矣hĩ 。 卷quyển 曰viết 。 非phi 天thiên 地địa 乎hồ 。 非phi 萬vạn 物vật 乎hồ 。 非phi 山sơn 川xuyên 乎hồ 。 非phi 草thảo 木mộc 乎hồ 。 非phi 男nam 女nữ 乎hồ 。 非phi 人nhân 事sự 乎hồ 。 天thiên 然nhiên 曰viết 。 去khứ 物vật 之chi 理lý 。 絕tuyệt 類loại 之chi 通thông 。 猶do 聞văn 聲thanh 而nhi 悟ngộ 。 見kiến 色sắc 而nhi 明minh 者giả 。 之chi 所sở 為vi 也dã 。 卷quyển 曰viết 。 然nhiên 則tắc 天thiên 地địa 非phi 天thiên 地địa 而nhi 天thiên 地địa 也dã 。 萬vạn 物vật 非phi 萬vạn 物vật 而nhi 萬vạn 物vật 也dã 。 山sơn 川xuyên 非phi 山sơn 川xuyên 而nhi 山sơn 川xuyên 也dã 。 草thảo 木mộc 非phi 草thảo 木mộc 而nhi 草thảo 木mộc 也dã 。 男nam 女nữ 非phi 男nam 女nữ 而nhi 男nam 女nữ 也dã 。 人nhân 事sự 非phi 人nhân 事sự 而nhi 人nhân 事sự 也dã 。 將tương 為vi 轉chuyển 物vật 而nhi 不bất 若nhược 。 其kỳ 轉chuyển 己kỷ 也dã 。 轉chuyển 物vật 者giả 同đồng 己kỷ 。 轉chuyển 己kỷ 者giả 同đồng 物vật 。 同đồng 于vu 己kỷ 者giả 己kỷ 不bất 可khả 敗bại 。 同đồng 於ư 物vật 者giả 物vật 莫mạc 能năng 過quá 歟# 。 天thiên 然nhiên 曰viết 。 噫# 。 所sở 謂vị 喪táng 我ngã 者giả 耶da 而nhi 未vị 也dã 。 夫phu 物vật 不bất 勝thắng 絕tuyệt 。 我ngã 不bất 欲dục 喪táng 。 聖thánh 人nhân 之chi 道đạo 幾kỷ 之chi 者giả 失thất 之chi 矣hĩ 。 於ư 是thị 卷quyển 蘧# 蘧# 若nhược 夢mộng 之chi 覺giác 也dã 。 曰viết 。 卷quyển 得đắc 之chi 矣hĩ 。 夫phu 惡ác 知tri 天thiên 地địa 萬vạn 物vật 。 山sơn 川xuyên 草thảo 木mộc 。 男nam 女nữ 人nhân 事sự 之chi 不bất 可khả 以dĩ 我ngã 與dữ 耶da 。 夫phu 惡ác 知tri 我ngã 之chi 不bất 可khả 以dĩ 我ngã 與dữ 耶da 。 夫phu 子tử 曰viết 。 物vật 不bất 勝thắng 絕tuyệt 。 固cố 哉tai 。 物vật 不bất 勝thắng 絕tuyệt 也dã 。 而nhi 又hựu 惡ác 知tri 其kỳ 不bất 絕tuyệt 者giả 之chi 猶do 絕tuyệt 耶da 。 夫phu 子tử 曰viết 。 我ngã 不bất 欲dục 喪táng 。 固cố 哉tai 。 我ngã 不bất 欲dục 喪táng 也dã 。 而nhi 又hựu 惡ác 知tri 其kỳ 不bất 喪táng 者giả 之chi 猶do 喪táng 耶da 。 劍kiếm 刃nhận 之chi 蜜mật 。 舐thỉ 之chi 者giả 傷thương 。 毒độc 蠱cổ 之chi 水thủy 。 嘗thường 之chi 者giả 亡vong 。 思tư 與dữ 慮lự 。 智trí 與dữ 故cố 之chi 為vi 道đạo 寇khấu 也dã 。 今kim 而nhi 後hậu 卷quyển 得đắc 之chi 矣hĩ 。 天thiên 然nhiên 咄đốt 而nhi 曰viết 。 吾ngô 道đạo 墜trụy 矣hĩ 。 卷quyển 瞿cù 然nhiên 起khởi 避tị 席tịch 。 久cửu 而nhi 後hậu 言ngôn 曰viết 。 卷quyển 也dã 向hướng 與dữ 道đạo 遠viễn 。 夫phu 子tử 猶do 進tiến 而nhi 語ngữ 之chi 。 靡mĩ 有hữu 合hợp 也dã 。 亦diệc 勿vật 棄khí 也dã 。 今kim 而nhi 卷quyển 若nhược 得đắc 之chi 矣hĩ 。 而nhi 夫phu 子tử 曰viết 墜trụy 。 墜trụy 者giả 何hà 謂vị 也dã 。 然nhiên 則tắc 卷quyển 皆giai 非phi 歟# 。 何hà 為vi 是thị 者giả 。 言ngôn 畢tất 壘lũy 足túc 而nhi 立lập 。 側trắc 而nhi 聽thính 。 天thiên 然nhiên 間gian 然nhiên 曰viết 。 天thiên 下hạ 無vô 有hữu 得đắc 道Đạo 者giả 也dã 。 亦diệc 無vô 有hữu 失thất 道đạo 者giả 也dã 。 夫phu 誰thùy 得đắc 而nhi 是thị 而nhi 非phi 之chi 也dã 耶da 。 鴨áp 腳cước 木mộc 而nhi 已dĩ 矣hĩ 。 以dĩ 為vi 是thị 鴨áp 腳cước 木mộc 。 鴨áp 腳cước 木mộc 不bất 受thọ 是thị 也dã 。 以dĩ 為vi 非phi 鴨áp 腳cước 木mộc 。 鴨áp 腳cước 木mộc 不bất 受thọ 非phi 也dã 。 然nhiên 是thị 亦diệc 不bất 能năng 外ngoại 。 非phi 亦diệc 不bất 能năng 外ngoại 。 鴨áp 腳cước 木mộc 而nhi 已dĩ 矣hĩ 。 故cố 吾ngô 知tri 天thiên 地địa 鴨áp 腳cước 木mộc 也dã 。 萬vạn 物vật 鴨áp 腳cước 木mộc 也dã 。 山sơn 川xuyên 男nam 女nữ 鴨áp 腳cước 木mộc 也dã 。 草thảo 木mộc 人nhân 事sự 鴨áp 腳cước 木mộc 也dã 。 而nhi 不bất 知tri 鴨áp 腳cước 木mộc 。 吾ngô 亦diệc 鴨áp 腳cước 木mộc 也dã 。 若nhược 亦diệc 鴨áp 腳cước 木mộc 也dã 。 而nhi 不bất 知tri 鴨áp 腳cước 木mộc 。 豈khởi 惟duy 吾ngô 與dữ 若nhược 不bất 知tri 鴨áp 腳cước 木mộc 。 亦diệc 不bất 知tri 然nhiên 而nhi 非phi 無vô 鴨áp 腳cước 木mộc 也dã 。 此thử 其kỳ 所sở 以dĩ 為vi 鴨áp 腳cước 木mộc 也dã 。 夫phu 此thử 其kỳ 所sở 以dĩ 為vi 鴨áp 腳cước 木mộc 也dã 夫phu 。
六lục (# 性tánh 習tập )#
習tập 之chi 不bất 可khả 語ngữ 於ư 道đạo 者giả 非phi 性tánh 之chi 所sở 恆hằng 有hữu 也dã 。 性tánh 之chi 所sở 恆hằng 有hữu 則tắc 習tập 之chi 所sở 恆hằng 無vô 者giả 而nhi 已dĩ 矣hĩ 。 日nhật 為vi 之chi 而nhi 是thị 不bất 知tri 其kỳ 是thị 。 日nhật 為vi 之chi 而nhi 非phi 。 不bất 知tri 其kỳ 非phi 。 是thị 與dữ 非phi 非phi 我ngã 之chi 所sở 得đắc 而nhi 有hữu 也dã 。 我ngã 不bất 得đắc 而nhi 有hữu 。 有hữu 之chi 斯tư 愚ngu 。 我ngã 不bất 得đắc 而nhi 無vô 。 無vô 之chi 斯tư 蕩đãng 。 天thiên 地địa 之chi 曠khoáng 。 古cổ 今kim 之chi 寥liêu 。 貴quý 賤tiện 。 智trí 劣liệt 。 勇dũng 怯khiếp 。 情tình 偽ngụy 。 苦khổ 樂lạc 。 生sanh 死tử 。 寵sủng 辱nhục 。 共cộng 相tương 推thôi 于vu 愚ngu 與dữ 蕩đãng 之chi 域vực 而nhi 不bất 止chỉ 者giả 天thiên 下hạ 皆giai 然nhiên 也dã 。 然nhiên 則tắc 有hữu 之chi 不bất 可khả 以dĩ 無vô 也dã 而nhi 有hữu 之chi 以dĩ 為vi 性tánh 。 無vô 之chi 不bất 可khả 以dĩ 有hữu 也dã 而nhi 無vô 之chi 以dĩ 為vi 習tập 。 殆đãi 庶thứ 幾kỷ 乎hồ 。 天thiên 然nhiên 曰viết 。 噫# 。 此thử 道đạo 之chi 所sở 以dĩ 不bất 明minh 歟# 。 夫phu 習tập 非phi 我ngã 之chi 所sở 得đắc 而nhi 有hữu 。 則tắc 性tánh 亦diệc 非phi 我ngã 之chi 所sở 得đắc 。 而nhi 有hữu 也dã 久cửu 矣hĩ 。 夫phu 性tánh 非phi 我ngã 之chi 所sở 得đắc 而nhi 無vô 則tắc 。 習tập 亦diệc 非phi 我ngã 之chi 所sở 得đắc 。 而nhi 無vô 也dã 久cửu 矣hĩ 。 性tánh 苟cẩu 可khả 有hữu 。 何hà 異dị 于vu 習tập 。 習tập 若nhược 可khả 無vô 。 性tánh 亦diệc 難nạn/nan 辯biện 。 古cổ 之chi 聖thánh 賢hiền 所sở 為vi 行hành 仁nhân 蹈đạo 義nghĩa 。 體thể 道đạo 服phục 德đức 。 莫mạc 不bất 明minh 於ư 其kỳ 。 故cố 謂vị 確xác 乎hồ 我ngã 之chi 性tánh 命mạng 。 所sở 從tùng 出xuất 之chi 原nguyên 而nhi 不bất 覺giác 其kỳ 習tập 者giả 。 至chí 於ư 興hưng 一nhất 念niệm 而nhi 非phi 聖thánh 賢hiền 之chi 正chánh 。 行hành 一nhất 事sự 而nhi 非phi 天thiên 理lý 之chi 極cực 則tắc 。 推thôi 之chi 於ư 見kiến 聞văn 之chi 數số 。 欲dục 一nhất 一nhất 澄trừng 而nhi 汰# 之chi 以dĩ 訖ngật 于vu 無vô 有hữu 。 而nhi 試thí 思tư 一nhất 念niệm 之chi 興hưng 。 興hưng 于vu 何hà 自tự 。 一nhất 事sự 之chi 行hành 。 行hành 于vu 何hà 成thành 。 以dĩ 其kỳ 非phi 聖thánh 賢hiền 。 非phi 天thiên 理lý 也dã 而nhi 曰viết 。 此thử 見kiến 聞văn 之chi 端đoan 。 從tùng 外ngoại 而nhi 至chí 。 乃nãi 向hướng 之chi 行hành 仁nhân 蹈đạo 義nghĩa 。 體thể 道đạo 服phục 德đức 。 則tắc 又hựu 深thâm 切thiết 著trước 明minh 。 以dĩ 為vi 必tất 自tự 己kỷ 出xuất 而nhi 堅kiên 持trì 於ư 無vô 敝tệ 。 此thử 直trực 人nhân 情tình 欣hân 厭yếm 之chi 所sở 形hình 耳nhĩ 。 安an 知tri 乎hồ 是thị 則tắc 皆giai 是thị 而nhi 非phi 則tắc 皆giai 非phi 也dã 耶da 。 皆giai 是thị 無vô 是thị 。 皆giai 非phi 無vô 非phi 。 無vô 是thị 而nhi 不bất 有hữu 於ư 其kỳ 所sở 有hữu 。 無vô 非phi 而nhi 不bất 無vô 於ư 其kỳ 所sở 無vô 。 是thị 故cố 性tánh 與dữ 習tập 者giả 人nhân 之chi 所sở 執chấp 。 而nhi 返phản 之chi 皆giai 可khả 以dĩ 為vi 道đạo 也dã 。 易dị 曰viết 。 智trí 者giả 見kiến 之chi 謂vị 之chi 智trí 。 仁nhân 者giả 見kiến 之chi 謂vị 之chi 仁nhân 。 百bá 姓tánh 日nhật 用dụng 而nhi 不bất 知tri 。 仁nhân 智trí 是thị 而nhi 百bá 姓tánh 非phi 耶da 。 百bá 姓tánh 是thị 而nhi 仁nhân 智trí 非phi 耶da 。 苟cẩu 非phi 其kỳ 人nhân 。 道đạo 不bất 虛hư 行hành 。 無vô 傳truyền 之chi 旨chỉ 。 吾ngô 知tri 更cánh 千thiên 萬vạn 祀tự 而nhi 終chung 不bất 得đắc 或hoặc 偽ngụy 也dã 已dĩ 。
七thất (# 百bá 姓tánh 日nhật 用dụng 而nhi 不bất 知tri )#
百bá 姓tánh 者giả 聖thánh 人nhân 之chi 所sở 出xuất 也dã 。 生sanh 於ư 男nam 女nữ 之chi 間gian 。 長trường/trưởng 乎hồ 飲ẩm 食thực 衣y 服phục 之chi 際tế 。 言ngôn 無vô 異dị 詞từ 。 行hành 無vô 異dị 軌quỹ 。 囿# 乎hồ 見kiến 聞văn 。 安an 其kỳ 嗜thị 好hảo/hiếu 。 熙hi 熙hi 然nhiên 處xứ 乎hồ 儔trù 伍# 之chi 中trung 而nhi 不bất 知tri 天thiên 地địa 之chi 外ngoại 。 委ủy 形hình 耕canh 鑿tạc 。 絕tuyệt 志chí 漁ngư 樵tiều 。 蕩đãng 乎hồ 聲thanh 色sắc 貨hóa 利lợi 而nhi 。 不bất 以dĩ 為vi 恥sỉ 。 馳trì 乎hồ 宮cung 室thất 輿dư 馬mã 遊du 獵liệp 伎kỹ 樂nhạc 而nhi 自tự 以dĩ 為vi 樂lạc 甚thậm 。 讀đọc 古cổ 人nhân 之chi 書thư 。 模mô 古cổ 人nhân 之chi 作tác 。 掇xuyết 其kỳ 詞từ 以dĩ 為vi 文văn 章chương 華hoa 藻tảo 。 茹như 其kỳ 理lý 以dĩ 為vi 博bác 聞văn 精tinh 識thức 。 布bố 其kỳ 德đức 于vu 倫luân 物vật 行hành 誼# 之chi 林lâm 。 大đại 其kỳ 業nghiệp 于vu 功công 名danh 節tiết 烈liệt 之chi 事sự 。 歷lịch 憂ưu 患hoạn 而nhi 不bất 悛# 。 處xử 生sanh 死tử 而nhi 無vô 憾hám 。 山sơn 川xuyên 陵lăng 谷cốc 之chi 浩hạo 瀚# 。 風phong 雨vũ 雲vân 煙yên 之chi 變biến 忽hốt 。 草thảo 衣y 木mộc 食thực 之chi 絕tuyệt 俗tục 。 微vi 言ngôn 玄huyền 義nghĩa 之chi 深thâm 雄hùng 。 遇ngộ 之chi 若nhược 固cố 然nhiên 而nhi 不bất 求cầu 其kỳ 故cố 。 取thủ 之chi 一nhất 日nhật 之chi 樂lạc 而nhi 棄khí 若nhược 從tùng 無vô 所sở 遭tao 之chi 時thời 。 奪đoạt 之chi 以dĩ 忽hốt 然nhiên 而nhi 不bất 知tri 懼cụ 。 縱túng/tung 之chi 以dĩ 百bách 年niên 而nhi 不bất 知tri 止chỉ 。 盡tận 天thiên 下hạ 古cổ 今kim 之chi 人nhân 未vị 有hữu 能năng 踰du 之chi 者giả 也dã 。 君quân 子tử 曰viết 。 此thử 可khả 用dụng 而nhi 不bất 可khả 用dụng 也dã 。 其kỳ 可khả 用dụng 者giả 聖thánh 人nhân 不bất 得đắc 而nhi 及cập 之chi 也dã 。 其kỳ 不bất 可khả 用dụng 者giả 聖thánh 人nhân 不bất 得đắc 而nhi 驕kiêu 之chi 也dã 。 匪phỉ 惟duy 不bất 驕kiêu 。 雖tuy 驕kiêu 之chi 而nhi 不bất 可khả 也dã 。 花hoa 者giả 香hương 而nhi 已dĩ 矣hĩ 。 有hữu 鼻tị 者giả 所sở 共cộng 聞văn 也dã 。 即tức 而nhi 求cầu 之chi 而nhi 有hữu 不bất 可khả 得đắc 已dĩ 。 水thủy 中trung 之chi 月nguyệt 。 皓hạo 皓hạo 濯trạc 濯trạc 。 心tâm 目mục 遇ngộ 之chi 。 適thích 焉yên 已dĩ 耳nhĩ 。 而nhi 終chung 不bất 知tri 其kỳ 所sở 至chí 。 聖thánh 人nhân 之chi 於ư 百bá 姓tánh 也dã 。 無vô 與dữ 為vi 生sanh 而nhi 悠du 然nhiên 其kỳ 並tịnh 生sanh 。 無vô 與dữ 為vi 長trường/trưởng 而nhi 茁# 然nhiên 其kỳ 並tịnh 長trường/trưởng 。 言ngôn 不bất 可khả 異dị 。 不bất 出xuất 百bá 姓tánh 之chi 無vô 異dị 。 行hành 不bất 可khả 別biệt 。 不bất 踰du 百bá 姓tánh 之chi 無vô 別biệt 。 迥huýnh 於ư 見kiến 聞văn 而nhi 故cố 囿# 之chi 。 脫thoát 乎hồ 嗜thị 好hảo/hiếu 而nhi 故cố 安an 之chi 。 拔bạt 乎hồ 儔trù 伍# 而nhi 處xứ 之chi 若nhược 昔tích 。 絕tuyệt 乎hồ 天thiên 地địa 而nhi 昏hôn 然nhiên 如như 瞶# 。 群quần 耕canh 鑿tạc 而nhi 無vô 餘dư 心tâm 。 混hỗn 漁ngư 樵tiều 而nhi 有hữu 遐hà 樂nhạo/nhạc/lạc 。 去khứ 聲thanh 色sắc 貨hóa 利lợi 之chi 習tập 若nhược 濡nhu 焉yên 。 不bất 恥sỉ 于vu 人nhân 。 泯mẫn 宮cung 室thất 輿dư 馬mã 遊du 獵liệp 伎kỹ 樂nhạc 之chi 情tình 。 未vị 嘗thường 絕tuyệt 人nhân 以dĩ 樂nhạo/nhạc/lạc 。 讀đọc 書thư 摹# 古cổ 。 作tác 述thuật 猶do 人nhân 。 同đồng 文văn 章chương 華hoa 藻tảo 于vu 詞từ 林lâm 。 採thải 博bác 聞văn 精tinh 識thức 于vu 碩# 彥ngạn 。 倫luân 物vật 行hành 誼# 。 德đức 固cố 嘗thường 稱xưng 節tiết 烈liệt 。 功công 名danh 業nghiệp 亦diệc 所sở 重trọng/trùng 。 不bất 攝nhiếp 於ư 憂ưu 患hoạn 而nhi 趨xu 避tị 。 如như 塗đồ 人nhân 不bất 動động 于vu 死tử 生sanh 而nhi 去khứ 來lai 無vô 奇kỳ 跡tích 。 酷khốc 性tánh 于vu 山sơn 水thủy 陵lăng 谷cốc 而nhi 忘vong 其kỳ 高cao 深thâm 。 寄ký 情tình 於ư 風phong 雨vũ 雲vân 煙yên 而nhi 任nhậm 其kỳ 舒thư 卷quyển 。 慕mộ 草thảo 衣y 木mộc 食thực 而nhi 不bất 知tri 其kỳ 所sở 以dĩ 然nhiên 。 愛ái 微vi 言ngôn 玄huyền 義nghĩa 而nhi 等đẳng 若nhược 朝triêu 歌ca 市thị 語ngữ 。 一nhất 日nhật 樂nhạo/nhạc/lạc 之chi 。 百bách 年niên 如như 夢mộng 。 古cổ 之chi 君quân 子tử 所sở 為vi 日nhật 徘bồi 徊hồi 于vu 此thử 。 終chung 其kỳ 身thân 而nhi 不bất 得đắc 其kỳ 妙diệu 者giả 也dã 。 而nhi 又hựu 曰viết 。 百bá 姓tánh 不bất 知tri 不bất 如như 聖thánh 人nhân 。 聖thánh 人nhân 知tri 之chi 不bất 如như 百bá 姓tánh 。 百bá 姓tánh 知tri 之chi 失thất 其kỳ 百bá 姓tánh 。 聖thánh 人nhân 不bất 知tri 迭điệt 乎hồ 聖thánh 人nhân 。 此thử 又hựu 何hà 說thuyết 也dã 。 惡ác 其kỳ 似tự 也dã 。 何hà 似tự 乎hồ 。 知tri 之chi 故cố 似tự 之chi 也dã 。 知tri 其kỳ 並tịnh 生sanh 而nhi 安an 于vu 男nam 女nữ 。 知tri 其kỳ 共cộng 長trường/trưởng 而nhi 成thành 于vu 。 飲ẩm 食thực 衣y 服phục 。 無vô 異dị 詞từ 以dĩ 為vi 言ngôn 。 無vô 別biệt 軌quỹ 以dĩ 為vi 行hành 。 見kiến 聞văn 因nhân 乎hồ 耳nhĩ 目mục 。 而nhi 嗜thị 好hảo/hiếu 順thuận 其kỳ 心tâm 思tư 。 耕canh 鑿tạc 愛ái 其kỳ 委ủy 形hình 。 而nhi 漁ngư 樵tiều 取thủ 其kỳ 絕tuyệt 志chí 。 儔trù 伍# 之chi 中trung 可khả 以dĩ 休hưu 矣hĩ 。 天thiên 地địa 之chi 外ngoại 何hà 必tất 求cầu 焉yên 。 豈khởi 聲thanh 色sắc 貨hóa 利lợi 之chi 可khả 濡nhu 。 曾tằng 宮cung 室thất 輿dư 馬mã 遊du 獵liệp 伎kỹ 樂nhạc 之chi 足túc 易dị 。 或hoặc 倫luân 物vật 行hành 誼# 。 或hoặc 功công 名danh 節tiết 烈liệt 。 憂ưu 患hoạn 可khả 避tị 。 生sanh 死tử 曷hạt 逃đào 。 山sơn 川xuyên 陵lăng 谷cốc 。 風phong 雨vũ 雲vân 煙yên 。 耳nhĩ 目mục 足túc 樂nhạo/nhạc/lạc 。 遑hoàng 顧cố 其kỳ 他tha 。 草thảo 衣y 木mộc 食thực 。 微vi 言ngôn 玄huyền 義nghĩa 。 身thân 心tâm 無vô 外ngoại 。 言ngôn 之chi 弗phất 及cập 。 無vô 有hữu 一nhất 日nhật 。 何hà 謂vị 百bách 年niên 。 此thử 殆đãi 知tri 乎hồ 百bá 姓tánh 之chi 不bất 知tri 者giả 耶da 。 然nhiên 而nhi 百bá 姓tánh 之chi 不bất 知tri 也dã 固cố 如như 是thị 乎hồ 。 非phi 耶da 。 故cố 曰viết 。 惡ác 其kỳ 似tự 也dã 。 夫phu 百bá 姓tánh 以dĩ 不bất 知tri 而nhi 不bất 能năng 為vi 聖thánh 人nhân 而nhi 以dĩ 知tri 失thất 其kỳ 百bá 姓tánh 。 使sử 苟cẩu 悔hối 其kỳ 知tri 之chi 失thất 而nhi 安an 于vu 其kỳ 初sơ 之chi 不bất 知tri 。 以dĩ 為vi 聖thánh 人nhân 之chi 所sở 不bất 如như 而nhi 亦diệc 不bất 可khả 以dĩ 。 為vi 道đạo 而nhi 道đạo 。 又hựu 終chung 不bất 離ly 乎hồ 百bá 姓tánh 之chi 不bất 知tri 也dã 。 抑ức 難nạn/nan 言ngôn 之chi 矣hĩ 。 古cổ 人nhân 有hữu 言ngôn 曰viết 。 道đạo 在tại 穿xuyên 衣y 食thực 飯phạn 處xứ 。 行hành 住trụ 坐tọa 臥ngọa 處xứ 。 迎nghênh 賓tân 送tống 客khách 處xứ 。 及cập 其kỳ 悟ngộ 焉yên 。 又hựu 蚤tảo 不bất 是thị 也dã 。 在tại 百bá 姓tánh 方phương 缺khuyết 。 然nhiên 其kỳ 弗phất 克khắc 。 悟ngộ 及cập 其kỳ 悟ngộ 而nhi 猶do 非phi 之chi 。 然nhiên 則tắc 將tương 何hà 處xứ 此thử 而nhi 後hậu 無vô 弊tệ 哉tai 。 孔khổng 子tử 曰viết 。 民dân 可khả 使sử 由do 之chi 。 不bất 可khả 使sử 知tri 之chi 。 若nhược 孔khổng 子tử 者giả 殆đãi 所sở 謂vị 知tri 道đạo 者giả 歟# 。 抑ức 或hoặc 別biệt 有hữu 說thuyết 焉yên 而nhi 不bất 得đắc 言ngôn 其kỳ 所sở 以dĩ 然nhiên 者giả 歟# 。
八bát (# 椎chùy 魯lỗ )#
椎chùy 魯lỗ 之chi 士sĩ 可khả 以dĩ 合hợp 道đạo 而nhi 不bất 可khả 以dĩ 為vi 道đạo 也dã 。 何hà 謂vị 合hợp 道đạo 。 為vi 其kỳ 有hữu 道đạo 之chi 用dụng 。 有hữu 道đạo 之chi 心tâm 。 有hữu 道đạo 之chi 功công 而nhi 終chung 不bất 得đắc 自tự 處xứ 焉yên 。 故cố 曰viết 不bất 可khả 以dĩ 為vi 道đạo 也dã 。 天thiên 下hạ 寒hàn 衣y 饑cơ 食thực 而nhi 已dĩ 矣hĩ 。 我ngã 不bất 敢cảm 知tri 曰viết 。 聖thánh 人nhân 猶do 乎hồ 人nhân 。 亦diệc 男nam 女nữ 居cư 室thất 。 吉cát 凶hung 趨xu 避tị 而nhi 已dĩ 矣hĩ 。 我ngã 不bất 敢cảm 知tri 曰viết 。 聖thánh 人nhân 猶do 乎hồ 人nhân 。 然nhiên 而nhi 耕canh 夫phu 蠶tằm 婦phụ 。 衣y 食thực 之chi 外ngoại 無vô 所sở 事sự 。 飽bão 煖noãn 之chi 後hậu 無vô 餘dư 情tình 。 行hành 乎hồ 居cư 室thất 無vô 所sở 論luận 其kỳ 美mỹ 惡ác 。 接tiếp 於ư 美mỹ 惡ác 不bất 能năng 動động 其kỳ 欣hân 厭yếm 之chi 亻# 愛ái 。 不bất 至chí 於ư 大đại 寵sủng 憂ưu 。 不bất 至chí 于vu 大đại 辱nhục 。 苟cẩu 有hữu 趨xu 避tị 。 脫thoát 然nhiên 而nhi 止chỉ 。 而nhi 無vô 為vi 預dự 于vu 先tiên 為vi 。 善thiện 于vu 後hậu 之chi 計kế 。 我ngã 固cố 知tri 其kỳ 有hữu 道đạo 之chi 用dụng 也dã 。 有hữu 其kỳ 用dụng 而nhi 不bất 居cư 其kỳ 德đức 。 亦diệc 不bất 復phục 知tri 其kỳ 不bất 居cư 之chi 為vi 是thị 。 此thử 其kỳ 心tâm 即tức 聖thánh 人nhân 猶do 難nạn/nan 之chi 。 而nhi 且thả 遇ngộ 君quân 子tử 而nhi 自tự 不bất 以dĩ 為vi 穢uế 。 遇ngộ 小tiểu 人nhân 而nhi 自tự 不bất 以dĩ 為vi 潔khiết 。 聞văn 一nhất 善thiện 言ngôn 。 見kiến 一nhất 善thiện 行hành 。 或hoặc 亦diệc 咨tư 嗟ta 詠vịnh 歎thán 之chi 。 乃nãi 斷đoạn 斷đoạn 然nhiên 不bất 得đắc 其kỳ 取thủ 。 以dĩ 自tự 為vi 之chi 意ý 及cập 其kỳ 惡ác 惡ác 也dã 。 非phi 有hữu 必tất 惡ác 之chi 心tâm 。 故cố 愛ái 惡ác 之chi 情tình 可khả 以dĩ 頓đốn 易dị 。 轉chuyển 移di 之chi 處xứ 。 理lý 義nghĩa 莫mạc 憑bằng 。 此thử 則tắc 盡tận 聖thánh 人nhân 百bách 年niên 之chi 功công 而nhi 不bất 及cập 其kỳ 一nhất 。 日nhật 之chi 所sở 行hành 也dã 。 惟duy 是thị 與dữ 物vật 而nhi 不bất 了liễu 。 遊du 聖thánh 人nhân 無vô 礙ngại 之chi 藩# 而nhi 不bất 能năng 。 以dĩ 自tự 有hữu 之chi 而nhi 自tự 處xứ 之chi 。 遂toại 終chung 其kỳ 身thân 為vi 椎chùy 魯lỗ 之chi 士sĩ 而nhi 已dĩ 矣hĩ 。 然nhiên 則tắc 或hoặc 可khả 為vi 乎hồ 。 曰viết 。 可khả 得đắc 其kỳ 人nhân 而nhi 師sư 之chi 。 明minh 于vu 其kỳ 方phương 而nhi 堅kiên 志chí 定định 氣khí 焉yên 。 及cập 旦đán 暮mộ 遇ngộ 之chi 。 然nhiên 後hậu 知tri 其kỳ 不bất 可khả 以dĩ 告cáo 人nhân 者giả 也dã 。
九cửu (# 聰thông 辯biện )#
聰thông 辯biện 不bất 可khả 以dĩ 為vi 道đạo 也dã 。 天thiên 下hạ 之chi 士sĩ 皆giai 知tri 聰thông 辯biện 不bất 可khả 以dĩ 為vi 道đạo 也dã 而nhi 卒thốt 莫mạc 廢phế 然nhiên 。 置trí 之chi 而nhi 不bất 用dụng 。 徒đồ 曰viết 道đạo 不bất 可khả 以dĩ 智trí 知tri 。 不bất 可khả 以dĩ 識thức 識thức 耳nhĩ 。 果quả 若nhược 是thị 也dã 。 則tắc 夫phu 不bất 可khả 以dĩ 智trí 知tri 。 不bất 可khả 以dĩ 識thức 識thức 。 者giả 又hựu 何hà 為vi 乎hồ 。 天thiên 地địa 山sơn 川xuyên 。 草thảo 木mộc 人nhân 物vật 。 道đạo 之chi 散tán 也dã 。 心tâm 思tư 耳nhĩ 目mục 手thủ 足túc 。 道đạo 之chi 載tái 也dã 。 此thử 可khả 知tri 者giả 也dã 。 曰viết 。 天thiên 何hà 以dĩ 高cao 。 地địa 何hà 以dĩ 卑ty 。 山sơn 川xuyên 何hà 以dĩ 流lưu 峙trĩ 。 草thảo 木mộc 何hà 以dĩ 盛thịnh 茂mậu 。 人nhân 物vật 何hà 以dĩ 靈linh 蠢xuẩn 。 心tâm 思tư 何hà 以dĩ 睿# 智trí 。 耳nhĩ 目mục 何hà 以dĩ 視thị 聽thính 。 手thủ 足túc 何hà 以dĩ 持trì 行hành 。 此thử 可khả 知tri 乎hồ 以dĩ 為vi 不bất 可khả 知tri 矣hĩ 。 而nhi 安an 然nhiên 以dĩ 俟sĩ 其kỳ 一nhất 日nhật 之chi 至chí 道đạo 亦diệc 未vị 可khả 絕tuyệt 也dã 。 而nhi 聰thông 辯biện 之chi 士sĩ 乃nãi 詡# 詡# 然nhiên 曰viết 。 天thiên 自tự 高cao 也dã 。 地địa 自tự 卑ty 也dã 。 山sơn 川xuyên 自tự 流lưu 峙trĩ 也dã 。 草thảo 木mộc 自tự 盛thịnh 茂mậu 也dã 。 人nhân 物vật 自tự 靈linh 蠢xuẩn 也dã 。 心tâm 思tư 自tự 睿# 智trí 也dã 。 耳nhĩ 目mục 自tự 視thị 聽thính 也dã 。 手thủ 足túc 自tự 持trì 行hành 也dã 。 其kỳ 可khả 知tri 者giả 百bá 姓tánh 之chi 所sở 共cộng 也dã 。 其kỳ 不bất 可khả 知tri 者giả 聖thánh 人nhân 不bất 容dung 鑿tạc 也dã 。 于vu 是thị 舉cử 天thiên 下hạ 之chi 道đạo 相tương 率suất 焉yên 。 至chí 於ư 不bất 可khả 知tri 之chi 域vực 而nhi 止chỉ 。 而nhi 豈khởi 知tri 即tức 其kỳ 知tri 之chi 所sở 為vi 變biến 現hiện 者giả 歟# 。 聲thanh 色sắc 可khả 樂lạc 也dã 。 亦diệc 知tri 其kỳ 不bất 可khả 樂lạc 也dã 。 宮cung 室thất 輿dư 馬mã 園viên 沼chiểu 遊du 佚# 可khả 樂lạc 也dã 。 亦diệc 知tri 其kỳ 不bất 可khả 樂lạc 也dã 。 玄huyền 言ngôn 妙diệu 義nghĩa 識thức 解giải 意ý 會hội 可khả 樂lạc 也dã 。 亦diệc 知tri 其kỳ 不bất 可khả 樂lạc 也dã 。 可khả 樂lạc 者giả 人nhân 之chi 情tình 也dã 。 不bất 可khả 樂lạc 者giả 返phản 其kỳ 情tình 以dĩ 合hợp 道đạo 者giả 也dã 。 人nhân 之chi 不bất 順thuận 其kỳ 情tình 而nhi 反phản 之chi 以dĩ 為vi 道đạo 者giả 知tri 之chi 能năng 事sự 耳nhĩ 可khả 恃thị 乎hồ 。 寤ngụ 可khả 恃thị 也dã 。 寐mị 可khả 恃thị 乎hồ 。 生sanh 可khả 恃thị 也dã 。 死tử 可khả 恃thị 乎hồ 。 且thả 而nhi 巧xảo 託thác 乎hồ 不bất 知tri 之chi 域vực 其kỳ 心tâm 亦diệc 甚thậm 不bất 安an 矣hĩ 。 人nhân 有hữu 修tu 髯nhiêm 者giả 。 生sanh 以dĩ 來lai 適thích 適thích 焉yên 矣hĩ 。 詰cật 者giả 曰viết 。 人nhân 之chi 寢tẩm 也dã 必tất 有hữu 覆phú 也dã 。 彼bỉ 修tu 而nhi 髯nhiêm 者giả 。 覆phú 內nội 乎hồ 。 覆phú 外ngoại 乎hồ 。 其kỳ 人nhân 忽hốt 而nhi 疑nghi 焉yên 。 終chung 其kỳ 夕tịch 。 內nội 外ngoại 無vô 所sở 措thố 。 或hoặc 告cáo 之chi 曰viết 。 髯nhiêm 自tự 昔tích 矣hĩ 。 而nhi 今kim 乃nãi 疑nghi 。 何hà 謂vị 也dã 。 知tri 之chi 故cố 不bất 能năng 忘vong 之chi 也dã 。 其kỳ 人nhân 悟ngộ 而nhi 廢phế 然nhiên 。 若nhược 假giả 寐mị 者giả 達đạt 旦đán 而nhi 不bất 能năng 復phục 寢tẩm 。 非phi 其kỳ 昔tích 之chi 所sở 忘vong 之chi 也dã 。 今kim 之chi 為vi 道đạo 者giả 。 非phi 其kỳ 知tri 而nhi 疑nghi 則tắc 其kỳ 假giả 寐mị 者giả 而nhi 已dĩ 矣hĩ 。 以dĩ 支chi 那na 之chi 人nhân 習tập 支chi 那na 撰soạn 述thuật 。 或hoặc 一nhất 二nhị 過quá 而nhi 誦tụng 成thành 。 或hoặc 五ngũ 六lục 七thất 八bát 過quá 而nhi 誦tụng 成thành 。 讀đọc 梵Phạm 書thư 則tắc 終chung 日nhật 而nhi 不bất 憶ức 一nhất 字tự 。 無vô 所sở 容dung 其kỳ 知tri 識thức 之chi 心tâm 也dã 。 使sử 童đồng 子tử 習tập 焉yên 。 則tắc 唐đường 梵Phạm 無vô 別biệt 。 無vô 所sở 求cầu 其kỳ 知tri 識thức 之chi 理lý 也dã 。 以dĩ 無vô 知tri 識thức 之chi 心tâm 合hợp 無vô 知tri 識thức 之chi 理lý 。 久cửu 必tất 冥minh 契khế 。 而nhi 天thiên 下hạ 之chi 人nhân 之chi 不bất 能năng 不bất 容dung 心tâm 其kỳ 間gian 焉yên 。 而nhi 曰viết 道đạo 難nạn/nan 合hợp 也dã 。 道đạo 難nạn/nan 合hợp 也dã 。 吾ngô 是thị 以dĩ 啞á 然nhiên 而nhi 不bất 能năng 噤cấm 耳nhĩ 。
十thập (# 非phi 習tập 非phi 心tâm )#
識thức 何hà 生sanh 乎hồ 。 曰viết 。 生sanh 乎hồ 習tập 。 習tập 何hà 成thành 乎hồ 。 曰viết 。 成thành 乎hồ 心tâm 。 心tâm 何hà 依y 乎hồ 。 曰viết 。 依y 乎hồ 識thức 。 何hà 謂vị 生sanh 乎hồ 習tập 。 曰viết 。 人nhân 之chi 始thỉ 孩hài 也dã 。 啼đề 與dữ 笑tiếu 而nhi 已dĩ 矣hĩ 。 示thị 之chi 以dĩ 白bạch 。 不bất 知tri 其kỳ 為vi 白bạch 也dã 。 示thị 之chi 以dĩ 黑hắc 。 不bất 知tri 其kỳ 為vi 黑hắc 也dã 。 長trường/trưởng 而nhi 後hậu 黑hắc 白bạch 判phán 然nhiên 。 不bất 可khả 易dị 矣hĩ 。 原nguyên 其kỳ 初sơ 不bất 過quá 習tập 。 聞văn 乎hồ 人nhân 之chi 所sở 謂vị 白bạch 者giả 。 所sở 謂vị 黑hắc 者giả 。 久cửu 之chi 而nhi 遂toại 謂vị 我ngã 之chi 能năng 辯biện 乎hồ 白bạch 。 能năng 辯biện 乎hồ 黑hắc 也dã 。 於ư 是thị 更cánh 有hữu 以dĩ 能năng 辯biện 者giả 為vi 心tâm 而nhi 不bất 知tri 其kỳ 為vi 識thức 也dã 。 既ký 不bất 知tri 其kỳ 為vi 識thức 而nhi 又hựu 欲dục 使sử 識thức 與dữ 習tập 遠viễn 。 是thị 猶do 絕tuyệt 稻đạo 種chủng 而nhi 刈ngải 其kỳ 根căn 。 不bất 知tri 其kỳ 傳truyền 于vu 穀cốc 之chi 所sở 含hàm 而nhi 布bố 者giả 廣quảng 矣hĩ 。 然nhiên 則tắc 去khứ 習tập 何hà 道đạo 乎hồ 。 曰viết 。 問vấn 其kỳ 習tập 之chi 所sở 成thành 者giả 而nhi 已dĩ 。 語ngữ 始thỉ 孩hài 者giả 曰viết 白bạch 。 怡di 怡di 焉yên 耳nhĩ 何hà 物vật 乎hồ 。 語ngữ 始thỉ 孩hài 曰viết 黑hắc 。 怡di 怡di 焉yên 耳nhĩ 何hà 物vật 乎hồ 。 此thử 非phi 黑hắc 白bạch 能năng 易dị 乎hồ 始thỉ 孩hài 之chi 心tâm 也dã 。 而nhi 非phi 心tâm 則tắc 黑hắc 白bạch 終chung 無vô 所sở 附phụ 。 乃nãi 人nhân 無vô 端đoan 而nhi 黑hắc 白bạch 之chi 。 始thỉ 孩hài 又hựu 無vô 端đoan 而nhi 習tập 。 聞văn 乎hồ 人nhân 之chi 黑hắc 白bạch 而nhi 黑hắc 白bạch 之chi 虛hư 妄vọng 相tương/tướng 承thừa 。 窮cùng 千thiên 百bách 劫kiếp 而nhi 世thế 間gian 之chi 名danh 相tướng 牢lao 不bất 可khả 破phá 者giả 。 萬vạn 法pháp 雖tuy 虛hư 而nhi 持trì 萬vạn 法pháp 之chi 心tâm 不bất 能năng 虛hư 也dã 。 是thị 故cố 愚ngu 人nhân 除trừ 境cảnh 不bất 除trừ 心tâm 。 智trí 者giả 除trừ 心tâm 不bất 除trừ 境cảnh 。 境cảnh 影ảnh 也dã 。 心tâm 形hình 也dã 。 形hình 直trực 而nhi 不bất 得đắc 其kỳ 影ảnh 之chi 曲khúc 。 形hình 曲khúc 而nhi 不bất 得đắc 其kỳ 影ảnh 之chi 直trực 。 人nhân 知tri 影ảnh 之chi 曲khúc 直trực 咎cữu 不bất 在tại 影ảnh 也dã 。 獨độc 不bất 知tri 形hình 之chi 曲khúc 直trực 咎cữu 亦diệc 不bất 在tại 形hình 。 遂toại 使sử 除trừ 心tâm 之chi 法pháp 與dữ 除trừ 境cảnh 同đồng 功công 。 而nhi 天thiên 下hạ 之chi 自tự 以dĩ 為vi 智trí 者giả 。 究cứu 亦diệc 無vô 異dị 於ư 愚ngu 人nhân 之chi 所sở 為vi 。 此thử 道đạo 之chi 所sở 弗phất 可khả 成thành 歟# 。 昔tích 華hoa 氏thị 國quốc 有hữu 白bạch 象tượng 。 國quốc 之chi 人nhân 犯phạm 罪tội 。 則tắc 必tất 令linh 蹈đạo 殺sát 之chi 。 頃khoảnh 象tượng 廄# 為vị 火hỏa 所sở 焚phần 。 移di 置trí 寺tự 中trung 數sổ 月nguyệt 耳nhĩ 。 付phó 之chi 罪tội 人nhân 則tắc 鼻tị 嗅khứu 舌thiệt 舐thỉ 而nhi 去khứ 。 國quốc 王vương 怪quái 而nhi 問vấn 之chi 。 智trí 臣thần 曰viết 。 此thử 象tượng 近cận 寺tự 。 忘vong 之chi 耳nhĩ 。 移di 之chi 屠đồ 肆tứ 。 當đương 反phản 其kỳ 舊cựu 。 王vương 從tùng 之chi 。 其kỳ 言ngôn 果quả 驗nghiệm 。 說thuyết 者giả 謂vị 習tập 之chi 力lực 所sở 致trí 也dã 。 則tắc 何hà 以dĩ 習tập 于vu 廄# 亦diệc 可khả 易dị 于vu 寺tự 。 苟cẩu 以dĩ 為vi 心tâm 之chi 力lực 所sở 致trí 。 則tắc 在tại 寺tự 之chi 心tâm 當đương 不bất 復phục 為vi 近cận 屠đồ 之chi 心tâm 可khả 易dị 非phi 習tập 。 可khả 為vi 非phi 心tâm 。 然nhiên 非phi 習tập 不bất 能năng 不bất 為vi 習tập 之chi 所sở 囿# 。 非phi 心tâm 不bất 能năng 不bất 使sử 心tâm 隨tùy 所sở 轉chuyển 。 故cố 曰viết 。 依y 于vu 識thức 也dã 。 而nhi 要yếu 所sở 囿# 者giả 終chung 非phi 習tập 。 所sở 轉chuyển 者giả 終chung 非phi 心tâm 。 則tắc 所sở 依y 者giả 終chung 非phi 識thức 。 而nhi 古cổ 今kim 之chi 大đại 聖thánh 人nhân 徒đồ 有hữu 俛miễn 首thủ 噤cấm 口khẩu 焉yên 。 此thử 吾ngô 之chi 所sở 以dĩ 不bất 得đắc 。 言ngôn 之chi 也dã 歟# 。