蓮華 ( 蓮liên 華hoa )
Phật Học Đại Từ Điển
NGHĨA TIẾNG HÁN
（植物）天竺有四種之蓮華：一優鉢羅華Utpala，二拘物頭華Kumuda，三波頭摩華Padma，四芬陀利華Puṇḍarika。如其次第，青黃赤白之四色也。又加泥盧鉢羅Nilotpala為五種。總譯為蓮華。但通常稱為蓮華者，指芬陀利之白蓮華。此華有三時。未敷之時，名屈摩羅（Mukula）；敷而將落之時，名迦摩羅（Kamala）；處中盛時，稱為芬陀利。法華遊意曰：「舊云：外國稱芬陀利，此翻為蓮華。今謂芬陀利未必翻為蓮華。涅槃經云人中蓮華、人中芬陀利華，既其兩出，似如為異。今謂蓮華為通，芬陀利為別，所以知然者，凡有五證，云云。」法華玄贊一曰：「奔荼利迦者白蓮華也，西域呼白蓮華為奔荼利迦故。新經說青黃赤白四色蓮華，云媼鉢羅華，拘某陀華，鉢特摩華，奔荼利華。如次配之。」大日經疏十五曰：「三藏說：西方蓮華有多種：一者鉢頭摩。復有二種：一者赤色，即此間蓮華也。二者白色，今此間有白蓮是也，非芬陀利。優鉢羅，亦有赤白二色。又有不赤不白者，形似泥盧鉢羅花也。俱勿頭，有赤及青二種。又云：俱勿頭是蓮華青色者。泥盧鉢羅，此華從牛糞種生，極香，是文殊所執者。自如青蓮，亦是此色。更有蘇健地迦花，亦相似而小花。芬陀利迦，花可有百葉，葉葉相承，圓整可愛。最外葉極白，漸向內色漸微黃，乃至最在內者與萼色相近也。此花極香也。昔琉璃王害釋女時，大迦葉於阿耨達池取此花，裹八功德水灑之。諸女身心得安樂，命終生天。因是投花於地遂成種，至今猶有之。花太可愛，徑一尺餘，尤可愛也。此法華所引中者是，是漫荼羅八葉者也。」
NGHĨA HÁN VIỆT
（ 植thực 物vật ） 天Thiên 竺Trúc 有hữu 四tứ 種chủng 之chi 蓮liên 華hoa ： 一nhất 優ưu 鉢bát 羅la 華hoa 。 二nhị 拘câu 物vật 頭đầu 華hoa 。 三tam 波ba 頭đầu 摩ma 華hoa 。 四tứ 芬phân 陀đà 利lợi 華hoa 。 如như 其kỳ 次thứ 第đệ 青thanh 黃hoàng 赤xích 白bạch 。 之chi 四tứ 色sắc 也dã 。 又hựu 加gia 泥nê 盧lô 鉢bát 羅la Nilotpala 為vi 五ngũ 種chủng 。 總tổng 譯dịch 為vi 蓮liên 華hoa 。 但đãn 通thông 常thường 稱xưng 為vi 蓮liên 華hoa 者giả ， 指chỉ 芬phân 陀đà 利lợi 之chi 白bạch 蓮liên 華hoa 。 此thử 華hoa 有hữu 三tam 時thời 。 未vị 敷phu 之chi 時thời ， 名danh 屈khuất 摩ma 羅la （ Mukula ） ； 敷phu 而nhi 將tương 落lạc 之chi 時thời ， 名danh 迦ca 摩ma 羅la （ Kamala ） ； 處xứ 中trung 盛thịnh 時thời ， 稱xưng 為vi 芬phân 陀đà 利lợi 。 法pháp 華hoa 遊du 意ý 曰viết ： 「 舊cựu 云vân ： 外ngoại 國quốc 稱xưng 芬phân 陀đà 利lợi ， 此thử 翻phiên 為vi 蓮liên 華hoa 。 今kim 謂vị 芬phân 陀đà 利lợi 未vị 必tất 翻phiên 為vi 蓮liên 華hoa 。 涅Niết 槃Bàn 經Kinh 云vân 人nhân 中trung 蓮liên 華hoa 、 人nhân 中trung 芬phân 陀đà 利lợi 華hoa 。 既ký 其kỳ 兩lưỡng 出xuất ， 似tự 如như 為vi 異dị 。 今kim 謂vị 蓮liên 華hoa 為vi 通thông ， 芬phân 陀đà 利lợi 為vi 別biệt ， 所sở 以dĩ 知tri 然nhiên 者giả ， 凡phàm 有hữu 五ngũ 證chứng ， 云vân 云vân 。 」 法pháp 華hoa 玄huyền 贊tán 一nhất 曰viết ： 「 奔bôn 荼đồ 利lợi 迦ca 者giả 白bạch 蓮liên 華hoa 也dã ， 西tây 域vực 呼hô 白bạch 蓮liên 華hoa 為vi 奔bôn 荼đồ 利lợi 迦ca 故cố 。 新tân 經kinh 說thuyết 青thanh 黃hoàng 赤xích 白bạch 。 四tứ 色sắc 蓮liên 華hoa ， 云vân 媼 鉢bát 羅la 華hoa ， 拘câu 某mỗ 陀đà 華hoa ， 鉢bát 特đặc 摩ma 華hoa ， 奔bôn 荼đồ 利lợi 華hoa 。 如như 次thứ 配phối 之chi 。 」 大đại 日nhật 經kinh 疏sớ 十thập 五ngũ 曰viết 。 三Tam 藏Tạng 說thuyết ： 西tây 方phương 蓮liên 華hoa 有hữu 多đa 種chủng ： 一nhất 者giả 鉢bát 頭đầu 摩ma 。 復phục 有hữu 二nhị 種chủng 。 一nhất 者giả 赤xích 色sắc ， 即tức 此thử 間gian 蓮liên 華hoa 也dã 。 二nhị 者giả 白bạch 色sắc ， 今kim 此thử 間gian 有hữu 白bạch 蓮liên 是thị 也dã ， 非phi 芬phân 陀đà 利lợi 。 優ưu 鉢bát 羅la 。 亦diệc 有hữu 赤xích 白bạch 二nhị 色sắc 。 又hựu 有hữu 不bất 赤xích 不bất 白bạch 者giả ， 形hình 似tự 泥nê 盧lô 鉢bát 羅la 花hoa 也dã 。 俱câu 勿vật 頭đầu ， 有hữu 赤xích 及cập 青thanh 二nhị 種chủng 。 又hựu 云vân ： 俱câu 勿vật 頭đầu 是thị 蓮liên 華hoa 青thanh 色sắc 者giả 。 泥nê 盧lô 鉢bát 羅la ， 此thử 華hoa 從tùng 牛ngưu 糞phẩn 種chủng 生sanh ， 極cực 香hương ， 是thị 文Văn 殊Thù 所sở 執chấp 者giả 。 自tự 如như 青thanh 蓮liên ， 亦diệc 是thị 此thử 色sắc 。 更cánh 有hữu 蘇tô 健kiện 地địa 迦ca 花hoa ， 亦diệc 相tương 似tự 而nhi 小tiểu 花hoa 。 芬phân 陀đà 利lợi 迦ca ， 花hoa 可khả 有hữu 百bách 葉diệp ， 葉diệp 葉diệp 相tướng 承thừa ， 圓viên 整chỉnh 可khả 愛ái 。 最tối 外ngoại 葉diệp 極cực 白bạch ， 漸tiệm 向hướng 內nội 色sắc 漸tiệm 微vi 黃hoàng ， 乃nãi 至chí 最tối 在tại 內nội 者giả 與dữ 萼 色sắc 相tướng 近cận 也dã 。 此thử 花hoa 極cực 香hương 也dã 。 昔tích 琉Lưu 璃Ly 王Vương 害hại 釋thích 女nữ 時thời 大Đại 迦Ca 葉Diếp 。 於ư 阿A 耨Nậu 達Đạt 池Trì 。 取thủ 此thử 花hoa ， 裹khỏa 八bát 功công 德đức 水thủy 灑sái 之chi 。 諸chư 女nữ 身thân 心tâm 得đắc 安an 樂lạc 。 命mạng 終chung 生sanh 天thiên 。 因nhân 是thị 投đầu 花hoa 於ư 地địa 遂toại 成thành 種chủng ， 至chí 今kim 猶do 有hữu 之chi 。 花hoa 太thái 可khả 愛ái ， 徑kính 一nhất 尺xích 餘dư ， 尤vưu 可khả 愛ái 也dã 。 此thử 法pháp 華hoa 所sở 引dẫn 中trung 者giả 是thị ， 是thị 漫mạn 荼đồ 羅la 八bát 葉diệp 者giả 也dã 。 」 。