楞Lăng 嚴Nghiêm 經Kinh 略Lược 疏Sớ
Quyển 0004
明Minh 元Nguyên 賢Hiền 述Thuật
楞Lăng 嚴Nghiêm 經Kinh 略Lược 疏Sớ/sơ 卷Quyển 之Chi 四Tứ
福phước 州châu 鼓cổ 山sơn 湧dũng 泉tuyền 禪thiền 寺tự 沙Sa 門Môn 。 元nguyên 賢hiền 。 述thuật 。
爾nhĩ 時thời 富Phú 樓Lâu 那Na 彌di 多đa 羅la 至Chí 真Chân 有hữu 為vi 法pháp 。
此thử 富phú 那na 躡niếp 前tiền 七thất 大đại 之chi 文văn 而nhi 起khởi 二nhị 疑nghi 也dã 一nhất 躡niếp 前tiền 七thất 大đại 文văn 中trung 皆giai 言ngôn 清thanh 淨tịnh 本bổn 然nhiên 。 故cố 疑nghi 云vân 既ký 是thị 清thanh 淨tịnh 本bổn 然nhiên 則tắc 不bất 宜nghi 有hữu 山sơn 河hà 大đại 地địa 。 諸chư 有hữu 為vi 相tướng 。 即tức 或hoặc 暫tạm 有hữu 亦diệc 當đương 速tốc 滅diệt 云vân 何hà 又hựu 次thứ 第đệ 遷thiên 流lưu 。 終chung 而nhi 復phục 始thỉ 。 永vĩnh 無vô 息tức 期kỳ 一nhất 躡niếp 前tiền 七thất 大đại 文văn 中trung 皆giai 言ngôn 周chu 徧biến 法Pháp 界Giới 故cố 疑nghi 云vân 既ký 是thị 諸chư 大đại 之chi 性tánh 各các 各các 周chu 遍biến 則tắc 地địa 性tánh 與dữ 水thủy 性tánh 礙ngại 水thủy 性tánh 與dữ 火hỏa 性tánh 礙ngại 地địa 性tánh 復phục 與dữ 空không 性tánh 凝ngưng 此thử 遍biến 則tắc 彼bỉ 滅diệt 云vân 何hà 二nhị 俱câu 。 周chu 遍biến 此thử 之chi 二nhị 疑nghi 並tịnh 是thị 執chấp 相tướng 難nạn/nan 性tánh 而nhi 不bất 知tri 妄vọng 相tương/tướng 本bổn 空không 惟duy 一nhất 覺giác 性tánh 特đặc 由do 妄vọng 計kế 而nhi 生sanh 二nhị 疑nghi 矣hĩ 故cố 佛Phật 答đáp 初sơ 問vấn 首thủ 舉cử 性tánh 覺giác 妙diệu 明minh 。 本bổn 覺giác 明minh 妙diệu 。 之chi 義nghĩa 以dĩ 示thị 之chi 性tánh 覺giác 本bổn 覺giác 非phi 有hữu 二nhị 也dã 顯hiển 不bất 由do 他tha 故cố 曰viết 性tánh 性tánh 自tự 覺giác 故cố 顯hiển 非phi 始thỉ 有hữu 故cố 曰viết 本bổn 本bổn 自tự 覺giác 故cố 妙diệu 者giả 體thể 相tướng 寂tịch 滅diệt 心tâm 言ngôn 不bất 能năng 及cập 也dã 明minh 者giả 靈linh 鑒giám 不bất 昧muội 煩phiền 惑hoặc 不bất 能năng 昏hôn 也dã 妙diệu 明minh 明minh 妙diệu 顛điên 倒đảo 言ngôn 之chi 者giả 顯hiển 互hỗ 融dung 而nhi 不bất 二nhị 也dã 使sử 富phú 那na 能năng 解giải 此thử 義nghĩa 則tắc 知tri 真chân 覺giác 妙diệu 明minh 圓viên 照chiếu 法Pháp 界Giới 。 絕tuyệt 能năng 絕tuyệt 所sở 唯duy 是thị 一nhất 相tương/tướng 何hà 山sơn 河hà 之chi 忽hốt 起khởi 有hữu 為vi 之chi 遷thiên 流lưu 耶da 因nhân 其kỳ 未vị 解giải 故cố 復phục 設thiết 二nhị 問vấn 以dĩ 審thẩm 之chi 曰viết 汝nhữ 稱xưng 覺giác 明minh 。 為vi 復phục 性tánh 本bổn 自tự 明minh 稱xưng 名danh 為vi 覺giác 。 乎hồ 為vi 覺giác 有hữu 不bất 明minh 遽cự 稱xưng 之chi 為vi 明minh 覺giác 乎hồ 富phú 那na 乃nãi 謂vị 若nhược 此thử 不bất 明minh 。 而nhi 遽cự 名danh 之chi 為vi 覺giác 則tắc 覺giác 乃nãi 無vô 所sở 明minh 意ý 謂vị 必tất 有hữu 所sở 明minh 方phương 稱xưng 為vi 覺giác 耳nhĩ 以dĩ 明minh 為vi 有hữu 所sở 是thị 認nhận 妄vọng 也dã 以dĩ 覺giác 為vi 有hữu 不bất 明minh 是thị 失thất 真chân 也dã 意ý 必tất 欲dục 加gia 明minh 於ư 覺giác 是thị 以dĩ 妄vọng 益ích 真chân 也dã 無vô 窮cùng 之chi 患hoạn 此thử 其kỳ 基cơ 之chi 矣hĩ 故cố 佛Phật 詳tường 示thị 之chi 曰viết 汝nhữ 意ý 謂vị 若nhược 無vô 所sở 明minh 。 則tắc 無vô 有hữu 明minh 覺giác 之chi 可khả 稱xưng 必tất 有hữu 所sở 明minh 乃nãi 可khả 稱xưng 明minh 覺giác 乎hồ 全toàn 不bất 知tri 有hữu 所sở 明minh 則tắc 妄vọng 見kiến 分phân 別biệt 故cố 非phi 覺giác 也dã 無vô 所sở 明minh 則tắc 闇ám 然nhiên 失thất 照chiếu 故cố 非phi 明minh 也dã 良lương 以dĩ 有hữu 所sở 明minh 無vô 所sở 明minh 總tổng 之chi 妄vọng 明minh 之chi 自tự 為vi 起khởi 滅diệt 皆giai 無vô 明minh 耳nhĩ 無vô 明minh 又hựu 非phi 。 本bổn 覺giác 湛trạm 明minh 之chi 性tánh 豈khởi 可khả 執chấp 之chi 為vi 真chân 明minh 哉tai 葢# 覺giác 性tánh 必tất 自tự 有hữu 明minh 非phi 可khả 謂vị 覺giác 本bổn 不bất 明minh 必tất 待đãi 明minh 之chi 也dã 今kim 無vô 故cố 妄vọng 加gia 明minh 於ư 覺giác 明minh 成thành 根căn 本bổn 無vô 明minh 矣hĩ 夫phu 真chân 覺giác 本bổn 非phi 所sở 明minh 因nhân 固cố 欲dục 明minh 之chi 則tắc 變biến 成thành 所sở 相tương/tướng 所sở 既ký 妄vọng 立lập 。 反phản 形hình 動động 妄vọng 明minh 而nhi 妄vọng 能năng 益ích 顯hiển 妄vọng 能năng 既ký 顯hiển 則tắc 妄vọng 所sở 益ích 麤thô 境cảnh 界giới 相tương/tướng 現hiện 無vô 同đồng 異dị 中trung 。 熾sí 然nhiên 成thành 異dị 。 異dị 者giả 乃nãi 有hữu 色sắc 之chi 相tướng 也dã 因nhân 有hữu 異dị 相tướng 見kiến 有hữu 不bất 同đồng 彼bỉ 異dị 而nhi 顯hiển 出xuất 同đồng 相tương/tướng 同đồng 者giả 乃nãi 無vô 色sắc 之chi 相tướng 也dã 因nhân 同đồng 顯hiển 異dị 因nhân 異dị 顯hiển 同đồng 同đồng 異dị 互hỗ 顯hiển 復phục 顯hiển 出xuất 無vô 同đồng 無vô 異dị 。 彷phảng 彿phất 有hữu 形hình 貌mạo 故cố 非phi 彼bỉ 無vô 色sắc 之chi 同đồng 又hựu 彷phảng 彿phất 有hữu 知tri 覺giác 亦diệc 非phi 彼bỉ 頑ngoan 色sắc 之chi 異dị 故cố 曰viết 無vô 同đồng 無vô 異dị 。 此thử 之chi 三tam 相tương/tướng 即tức 下hạ 文văn 虗hư 空không 世thế 界giới 眾chúng 生sanh 。 也dã 但đãn 尚thượng 在tại 本bổn 識thức 之chi 中trung 恍hoảng 忽hốt 未vị 定định 無vô 有hữu 名danh 字tự 。 故cố 但đãn 曰viết 同đồng 異dị 及cập 無vô 同đồng 異dị 乃nãi 與dữ 彼bỉ 虗hư 空không 世thế 界giới 眾chúng 生sanh 。 作tác 胚# 胎thai 矣hĩ 既ký 有hữu 境cảnh 界giới 妄vọng 現hiện 境cảnh 風phong 擊kích 動động 識thức 浪lãng 亂loạn 興hưng 故cố 曰viết 如như 是thị 擾nhiễu 亂loạn 。 相tương 待đãi 生sanh 勞lao 。 勞lao 久cửu 不bất 斷đoạn 必tất 發phát 起khởi 妄vọng 塵trần 而nhi 自tự 相tương/tướng 混hỗn 濁trược 由do 是thị 引dẫn 起khởi 。 塵trần 勞lao 煩phiền 惱não 。 貪tham 嗔sân 邪tà 見kiến 造tạo 種chủng 種chủng 業nghiệp 。 矣hĩ 既ký 有hữu 業nghiệp 因nhân 遂toại 感cảm 苦khổ 果quả 起khởi 之chi 處xứ 為vi 世thế 界giới 如như 海hải 起khởi 漚âu 也dã 靜tĩnh 之chi 處xứ 成thành 虗hư 空không 如như 海hải 無vô 漚âu 也dã 此thử 之chi 虗hư 空không 即tức 前tiền 識thức 中trung 之chi 同đồng 相tương/tướng 此thử 之chi 世thế 界giới 。 即tức 前tiền 識thức 中trung 之chi 異dị 相tướng 即tức 前tiền 識thức 中trung 復phục 有hữu 無vô 同đồng 無vô 異dị 。 者giả 至chí 此thử 結kết 為vi 眾chúng 生sanh 真chân 有hữu 為vi 之chi 法pháp 。 也dã 此thử 上thượng 總tổng 答đáp 山sơn 河hà 大đại 地địa 。 諸chư 有hữu 為vi 法pháp 。 忽hốt 生sanh 之chi 由do 止chỉ 一nhất 念niệm 妄vọng 明minh 為vi 之chi 根căn 耳nhĩ 。
覺giác 明minh 空không 昧muội 。 至chí 終chung 而nhi 復phục 始thỉ 。
此thử 別biệt 答đáp 三tam 種chủng 生sanh 成thành 及cập 相tương 續tục 之chi 因nhân 。 緣duyên 也dã 世thế 界giới 之chi 始thỉ 起khởi 於ư 妄vọng 有hữu 覺giác 明minh 覺giác 明minh 一nhất 生sanh 便tiện 見kiến 空không 昧muội 一nhất 明minh 一nhất 昧muội 相tương 待đãi 相tương/tướng 傾khuynh 不bất 覺giác 心tâm 動động 故cố 曰viết 相tương 待đãi 成thành 搖dao 。 搖dao 能năng 生sanh 風phong 故cố 有hữu 風phong 輪luân 。 執chấp 持trì 世thế 界giới 。 因nhân 空không 生sanh 搖dao 。 而nhi 此thử 妄vọng 搖dao 之chi 覺giác 執chấp 認nhận 所sở 明minh 堅kiên 持trì 不bất 捨xả 。 遂toại 結kết 成thành 有hữu 礙ngại 故cố 有hữu 金kim 輪luân 。 保bảo 持trì 國quốc 土độ 。 堅kiên 覺giác 成thành 金kim 則tắc 剛cang 而nhi 不bất 壞hoại 搖dao 明minh 風phong 出xuất 。 則tắc 動động 而nhi 弗phất 寧ninh 一nhất 動động 一nhất 剛cang 兩lưỡng 相tương 摩ma 盪# 正chánh 如như 世thế 人nhân 鑽toàn 燧toại 之chi 意ý 故cố 有hữu 火hỏa 光quang 。 為vi 變biến 化hóa 性tánh 。 寶bảo 明minh 生sanh 潤nhuận 。 如như 珠châu 光quang 能năng 出xuất 水thủy 也dã 火hỏa 光quang 上thượng 蒸chưng 。 如như 熱nhiệt 氣khí 蒸chưng 而nhi 流lưu 汗hãn 也dã 故cố 有hữu 水thủy 輪luân 。 含hàm 十thập 方phương 界giới 。 此thử 上thượng 親thân 因nhân 妄vọng 心tâm 而nhi 四tứ 大đại 成thành 焉yên 四tứ 大đại 既ký 成thành 則tắc 各các 具cụ 生sanh 成thành 之chi 用dụng 由do 是thị 火hỏa 騰đằng 水thủy 降giáng 。 二nhị 者giả 交giao 合hợp 而nhi 變biến 成thành 大đại 地địa 其kỳ 沉trầm 者giả 為vi 巨cự 海hải 浮phù 者giả 為vi 洲châu 潬đán 故cố 巨cự 海hải 之chi 中trung 火hỏa 光quang 常thường 起khởi 。 洲châu 潬đán 之chi 內nội 江giang 河hà 常thường 注chú 。 以dĩ 不bất 忘vong 父phụ 母mẫu 之chi 氣khí 分phần/phân 也dã 其kỳ 洲châu 潬đán 之chi 有hữu 高cao 山sơn 者giả 則tắc 以dĩ 水thủy 勢thế 劣liệt 火hỏa 。 其kỳ 上thượng 升thăng 之chi 意ý 多đa 也dã 若nhược 山sơn 石thạch 擊kích 則tắc 成thành 燄diệm 。 而nhi 融dung 則tắc 成thành 水thủy 。 洲châu 潬đán 之chi 有hữu 草thảo 木mộc 者giả 則tắc 以dĩ 土thổ 勢thế 劣liệt 水thủy 。 而nhi 滋tư 潤nhuận 之chi 功công 勝thắng 也dã 故cố 林lâm 藪tẩu 燒thiêu 則tắc 成thành 土thổ 而nhi 絞giảo 則tắc 成thành 水thủy 至chí 此thử 而nhi 羣quần 生sanh 之chi 依y 止chỉ 具cụ 矣hĩ 總tổng 之chi 互hỗ 以dĩ 妄vọng 相tương 生sanh 遞đệ 以dĩ 妄vọng 為vi 種chủng 生sanh 生sanh 相tương/tướng 斷đoạn 種chủng 種chủng 相tương 纏triền 此thử 世thế 界giới 之chi 所sở 以dĩ 相tương 續tục 也dã 眾chúng 生sanh 之chi 始thỉ 。 亦diệc 始thỉ 於ư 妄vọng 有hữu 覺giác 明minh 因nhân 覺giác 明minh 為vi 咎cữu 。 乃nãi 立lập 所sở 明minh 所sở 妄vọng 既ký 立lập 。 則tắc 能năng 明minh 之chi 理lý 轉chuyển 因nhân 所sở 局cục 故cố 聽thính 不bất 出xuất 聲thanh 。 見kiến 不bất 超siêu 色sắc 。 葢# 以dĩ 六lục 塵trần 妄vọng 現hiện 於ư 外ngoại 故cố 六lục 根căn 橫hoạnh/hoành 分phần/phân 於ư 內nội 也dã 根căn 塵trần 對đối 立lập 則tắc 必tất 識thức 生sanh 而nhi 業nghiệp 長trường/trưởng 是thị 為vi 四tứ 生sanh 之chi 因nhân 或hoặc 父phụ 母mẫu 與dữ 子tử 同đồng 業nghiệp 而nhi 相tương 纏triền 則tắc 成thành 胎thai 卵noãn 二nhị 生sanh 或hoặc 不bất 依y 父phụ 母mẫu 但đãn 因nhân 境cảnh 或hoặc 合hợp 或hoặc 離ly 而nhi 生sanh 情tình 則tắc 成thành 濕thấp 化hóa 二nhị 生sanh 今kim 以dĩ 胎thai 生sanh 明minh 之chi 始thỉ 因nhân 妄vọng 明minh 而nhi 發phát 色sắc 此thử 中trung 陰ấm 見kiến 其kỳ 父phụ 母mẫu 也dã 次thứ 因nhân 見kiến 色sắc 而nhi 生sanh 想tưởng 此thử 中trung 陰ấm 見kiến 父phụ 母mẫu 而nhi 動động 情tình 也dã 見kiến 逆nghịch 境cảnh 則tắc 為vi 異dị 異dị 則tắc 成thành 憎tăng 見kiến 順thuận 境cảnh 則tắc 為vi 同đồng 同đồng 則tắc 成thành 愛ái 此thử 中trung 陰ấm 於ư 父phụ 母mẫu 起khởi 愛ái 憎tăng 也dã 愛ái 之chi 所sở 注chú 即tức 成thành 種chủng 想tưởng 之chi 所sở 納nạp 即tức 為vi 胎thai 而nhi 復phục 藉tạ 父phụ 母mẫu 交giao 遘cấu 吸hấp 引dẫn 同đồng 業nghiệp 。 以dĩ 為vi 之chi 緣duyên 此thử 胎thai 生sanh 托thác 質chất 之chi 始thỉ 也dã 至chí 於ư 四tứ 生sanh 之chi 異dị 者giả 則tắc 卵noãn 以dĩ 想tưởng 生sanh 由do 亂loạn 思tư 也dã 胎thai 以dĩ 情tình 生sanh 由do 愛ái 欲dục 也dã 溼thấp 以dĩ 合hợp 生sanh 附phụ 濕thấp 氣khí 而nhi 生sanh 情tình 也dã 化hóa 以dĩ 離ly 生sanh 離ly 彼bỉ 境cảnh 而nhi 懸huyền 想tưởng 也dã 雖tuy 想tưởng 情tình 合hợp 離ly 有hữu 生sanh 皆giai 具cụ 各các 以dĩ 多đa 分phần 得đắc 生sanh 故cố 曰viết 隨tùy 其kỳ 所sở 應ứng 。 至chí 於ư 四tứ 者giả 更cánh 相tương 變biến 易dị 。 則tắc 所sở 受thọ 業nghiệp 報báo 。 之chi 身thân 隨tùy 四tứ 生sanh 而nhi 飛phi 沉trầm 無vô 有hữu 定định 質chất 此thử 眾chúng 生sanh 之chi 所sở 以dĩ 相tương 續tục 也dã 業nghiệp 果quả 之chi 始thỉ 始thỉ 於ư 有hữu 貪tham 貪tham 愛ái 情tình 深thâm 結kết 而nhi 不bất 捨xả 則tắc 父phụ 母mẫu 子tử 孫tôn 。 相tương 生sanh 不bất 斷đoạn 。 是thị 等đẳng 業nghiệp 果quả 則tắc 以dĩ 欲dục 貪tham 為vi 之chi 本bổn 各các 愛ái 己kỷ 身thân 互hỗ 取thủ 滋tư 益ích 貪tham 之chi 不bất 止chỉ 必tất 至chí 相tương/tướng 食thực 則tắc 四tứ 生sanh 之chi 屬thuộc 以dĩ 強cường/cưỡng 凌lăng 弱nhược 遞đệ 相tương 吞thôn 啖đạm 是thị 等đẳng 業nghiệp 果quả 則tắc 以dĩ 殺sát 貪tham 為vi 之chi 本bổn 汝nhữ 既ký 食thực 彼bỉ 彼bỉ 復phục 食thực 汝nhữ 非phi 理lý 相tương/tướng 奪đoạt 往vãng 復phục 不bất 已dĩ 惡ác 業nghiệp 俱câu 生sanh 。 盡tận 未vị 來lai 際tế 。 是thị 等đẳng 業nghiệp 果quả 則tắc 以dĩ 貪tham 盜đạo 為vi 之chi 本bổn 汝nhữ 負phụ 我ngã 命mạng 。 下hạ 重trọng/trùng 釋thích 成thành 相tương 續tục 之chi 意ý 總tổng 之chi 為vi 殺sát 盜đạo 婬dâm 三tam 為vi 之chi 根căn 本bổn 業nghiệp 果quả 之chi 所sở 以dĩ 百bách 千thiên 萬vạn 劫kiếp 。 而nhi 無vô 盡tận 也dã 此thử 上thượng 別biệt 明minh 世thế 界giới 眾chúng 生sanh 。 業nghiệp 果quả 三tam 種chủng 之chi 相tướng 續tục 雖tuy 各các 各các 殊thù 然nhiên 皆giai 起khởi 于vu 覺giác 明minh 以dĩ 其kỳ 有hữu 明minh 了liễu 知tri 性tánh 。 也dã 因nhân 了liễu 知tri 而nhi 發phát 顯hiển 妄vọng 相tương 從tùng 妄vọng 相tương/tướng 而nhi 益ích 生sanh 妄vọng 見kiến 由do 是thị 山sơn 河hà 大đại 地địa 。 諸chư 有hữu 為vi 相tướng 。 次thứ 第đệ 流lưu 遷thiên 總tổng 一nhất 虗hư 妄vọng 之chi 所sở 成thành 就tựu 。 終chung 而nhi 復phục 始thỉ 。 卒thốt 未vị 有hữu 窮cùng 也dã 。
○# 覺giác 明minh 空không 昧muội 。 一nhất 節tiết 只chỉ 宜nghi 依y 四tứ 大đại 立lập 說thuyết 溫ôn 陵lăng 以dĩ 五ngũ 行hành 家gia 相tương/tướng 尅khắc 相tương 生sanh 夫phu 妻thê 母mẫu 子tử 之chi 說thuyết 釋thích 之chi 其kỳ 謬mậu 非phi 一nhất 如như 水thủy 火hỏa 成thành 地địa 是thị 水thủy 尅khắc 火hỏa 為vi 夫phu 妻thê 而nhi 火hỏa 乃nãi 生sanh 土thổ 為vi 母mẫu 子tử 土thổ 水thủy 生sanh 草thảo 木mộc 是thị 土thổ 尅khắc 水thủy 為vi 夫phu 妻thê 而nhi 水thủy 乃nãi 生sanh 木mộc 為vi 母mẫu 子tử 其kỳ 說thuyết 似tự 矣hĩ 至chí 覺giác 明minh 空không 昧muội 。 而nhi 有hữu 風phong 明minh 覺giác 立lập 堅kiên 。 而nhi 成thành 金kim 風phong 金kim 相tương 摩ma 。 而nhi 有hữu 火hỏa 光quang 則tắc 其kỳ 說thuyết 難nạn/nan 通thông 遂toại 強cường/cưỡng 以dĩ 覺giác 明minh 為vi 水thủy 空không 昧muội 為vi 土thổ 風phong 輪luân 為vi 木mộc 以dĩ 牽khiên 合hợp 其kỳ 說thuyết 如như 空không 昧muội 之chi 土thổ 尅khắc 覺giác 明minh 之chi 水thủy 為vi 夫phu 妻thê 而nhi 水thủy 乃nãi 生sanh 風phong 木mộc 為vi 母mẫu 子tử 金kim 尅khắc 風phong 木mộc 為vi 失thất 妻thê 而nhi 風phong 木mộc 乃nãi 生sanh 火hỏa 為vi 母mẫu 子tử 夫phu 金kim 則tắc 因nhân 空không 生sanh 搖dao 。 堅kiên 明minh 立lập 礙ngại 。 而nhi 成thành 者giả 是thị 覺giác 明minh 與dữ 空không 風phong 共cộng 成thành 也dã 今kim 何hà 遺di 覺giác 明minh 之chi 水thủy 而nhi 獨độc 曰viết 土thổ 木mộc 生sanh 金kim 哉tai 且thả 覺giác 明minh 不bất 知tri 憑bằng 何hà 而nhi 配phối 水thủy 覺giác 明minh 屬thuộc 心tâm 五ngũ 行hành 屬thuộc 色sắc 何hà 可khả 以dĩ 心tâm 而nhi 並tịnh 列liệt 於ư 色sắc 空không 列liệt 為vi 五ngũ 大đại 則tắc 非phi 地địa 大đại 明minh 矣hĩ 即tức 遍biến 考khảo 此thử 方phương 之chi 書thư 亦diệc 未vị 有hữu 以dĩ 空không 為vi 土thổ 者giả 況huống 空không 若nhược 屬thuộc 土thổ 則tắc 在tại 五ngũ 行hành 之chi 數số 安an 得đắc 名danh 為vi 大đại 虗hư 空không 乎hồ 風phong 之chi 屬thuộc 木mộc 此thử 方phương 雖tuy 有hữu 此thử 說thuyết 而nhi 佛Phật 則tắc 以dĩ 風phong 自tự 為vi 一nhất 大đại 木mộc 乃nãi 屬thuộc 入nhập 地địa 大đại 今kim 以dĩ 風phong 為vi 木mộc 違vi 佛Phật 教giáo 而nhi 註chú 佛Phật 經Kinh 能năng 無vô 失thất 乎hồ 至chí 於ư 謂vị 夫phu 劣liệt 而nhi 後hậu 陰âm 陽dương 和hòa 而nhi 生sanh 子tử 其kỳ 說thuyết 亦diệc 謬mậu 如như 水thủy 火hỏa 合hợp 成thành 大đại 地địa 據cứ 經kinh 意ý 謂vị 水thủy 勢thế 劣liệt 火hỏa 。 則tắc 為vi 高cao 山sơn 以dĩ 此thử 推thôi 之chi 。 火hỏa 勢thế 劣liệt 水thủy 當đương 為vi 巨cự 海hải 水thủy 火hỏa 兩lưỡng 平bình 當đương 為vi 洲châu 潭đàm 矣hĩ 若nhược 謂vị 必tất 夫phu 劣liệt 妻thê 而nhi 後hậu 生sanh 子tử 則tắc 必tất 水thủy 勢thế 劣liệt 火hỏa 。 而nhi 後hậu 能năng 生sanh 巨cự 海hải 洲châu 潭đàm 非phi 獨độc 成thành 高cao 山sơn 也dã 佛Phật 意ý 果quả 如như 是thị 乎hồ 觀quán 者giả 詳tường 之chi 。
富Phú 樓Lâu 那Na 言ngôn 若nhược 此thử 妙diệu 明minh 。 至chí 亦diệc 復phục 如như 是thị 。
此thử 乃nãi 富phú 那na 聞văn 前tiền 說thuyết 而nhi 起khởi 疑nghi 也dã 彼bỉ 聞văn 眾chúng 生sanh 覺giác 體thể 既ký 與dữ 如Như 來Lai 無vô 別biệt 而nhi 能năng 忽hốt 生sanh 諸chư 有hữu 為vi 相tướng 。 則tắc 如Như 來Lai 成thành 佛Phật 。 之chi 後hậu 諸chư 有hữu 亦diệc 應ưng 復phục 生sanh 此thử 葢# 因nhân 疑nghi 眾chúng 生sanh 之chi 有hữu 始thỉ 遂toại 疑nghi 佛Phật 果Quả 之chi 有hữu 終chung 殊thù 不bất 知tri 眾chúng 生sanh 從tùng 來lai 未vị 悟ngộ 諸chư 妄vọng 從tùng 來lai 無vô 始thỉ 佛Phật 雖tuy 說thuyết 因nhân 明minh 立lập 所sở 。 等đẳng 亦diệc 不bất 過quá 截tiệt 流lưu 言ngôn 之chi 以dĩ 明minh 萬vạn 法pháp 妄vọng 於ư 妄vọng 明minh 也dã 今kim 佛Phật 但đãn 答đáp 成thành 佛Phật 有hữu 終chung 之chi 難nạn/nan 特đặc 為vi 廣quảng 設thiết 四tứ 喻dụ 初sơ 迷mê 方phương 之chi 喻dụ 喻dụ 無vô 所sở 之chi 本bổn 空không 也dã 迷mê 方phương 之chi 人nhân 惑hoặc 南nam 為vi 北bắc 。 而nhi 此thử 迷mê 不bất 從tùng 迷mê 生sanh 不bất 從tùng 悟ngộ 生sanh 既ký 無vô 所sở 因nhân 知tri 無vô 實thật 體thể 所sở 以dĩ 遇ngộ 人nhân 指chỉ 示thị 遂toại 朗lãng 然nhiên 知tri 方phương 豈khởi 應ưng 復phục 迷mê 合hợp 知tri 無vô 明minh 無vô 本bổn 性tánh 畢tất 竟cánh 空không 。 昔tích 實thật 無vô 迷mê 特đặc 以dĩ 在tại 迷mê 似tự 有hữu 未vị 悟ngộ 尚thượng 非phi 有hữu 況huống 一nhất 悟ngộ 豈khởi 更cánh 迷mê 乎hồ 空không 華hoa 之chi 喻dụ 喻dụ 萬vạn 法pháp 之chi 非phi 實thật 也dã 空không 本bổn 無vô 華hoa 翳ế 故cố 妄vọng 見kiến 翳ế 病bệnh 若nhược 除trừ 。 空không 華hoa 遂toại 滅diệt 滅diệt 本bổn 無vô 滅diệt 滅diệt 豈khởi 更cánh 生sanh 合hợp 知tri 萬vạn 法pháp 無vô 體thể 本bổn 自tự 無vô 生sanh 。 特đặc 因nhân 無vô 明minh 妄vọng 起khởi 所sở 以dĩ 萬vạn 法pháp 縱tung 橫hoành 無vô 明minh 既ký 破phá 萬vạn 法pháp 何hà 有hữu 滅diệt 相tương/tướng 且thả 不bất 可khả 得đắc 況huống 滅diệt 後hậu 而nhi 令linh 其kỳ 再tái 生sanh 乎hồ 金kim 鑛khoáng 之chi 喻dụ 喻dụ 果quả 覺giác 之chi 無vô 雜tạp 也dã 菩Bồ 提Đề 智trí 照chiếu 煩phiền 惱não 永vĩnh 亡vong 猶do 如như 鑛khoáng 盡tận 金kim 純thuần 豈khởi 有hữu 再tái 生sanh 鑛khoáng 乎hồ 木mộc 灰hôi 之chi 喻dụ 喻dụ 果quả 德đức 之chi 無vô 生sanh 也dã 涅Niết 槃Bàn 寂tịch 滅diệt 二nhị 死tử 俱câu 盡tận 猶do 如như 木mộc 爇nhiệt 成thành 灰hôi 豈khởi 有hữu 再tái 生sanh 木mộc 乎hồ 佛Phật 茲tư 四tứ 喻dụ 前tiền 二nhị 約ước 真Chân 如Như 門môn 說thuyết 妙diệu 體thể 本bổn 寂tịch 諸chư 妄vọng 本bổn 空không 後hậu 二nhị 約ước 生sanh 滅diệt 門môn 說thuyết 習tập 漏lậu 妄vọng 生sanh 唯duy 證chứng 乃nãi 斷đoạn 若nhược 但đãn 舉cử 前tiền 喻dụ 恐khủng 謂vị 妄vọng 不bất 妨phương 真chân 惑hoặc 能năng 自tự 滅diệt 撥bát 無vô 因nhân 果quả 。 便tiện 成thành 邪tà 見kiến 若nhược 但đãn 舉cử 後hậu 喻dụ 恐khủng 謂vị 覺giác 非phi 淨tịnh 性tánh 妄vọng 本bổn 有hữu 生sanh 失thất 真chân 常thường 理lý 亦diệc 成thành 邪tà 見kiến 故cố 四tứ 喻dụ 並tịnh 舉cử 各các 喻dụ 一nhất 法pháp 以dĩ 盡tận 其kỳ 理lý 也dã 。
富Phú 樓Lâu 那Na 又hựu 汝nhữ 問vấn 言ngôn 。 至chí 得đắc 少thiểu 為vi 足túc 。
此thử 答đáp 富phú 那na 次thứ 問vấn 諸chư 大đại 相tương/tướng 礙ngại 之chi 疑nghi 也dã 佛Phật 為vi 設thiết 喻dụ 以dĩ 明minh 之chi 今kim 夫phu 虗hư 空không 體thể 非phi 羣quần 相tương/tướng 也dã 而nhi 能năng 不bất 拒cự 諸chư 相tướng 發phát 揮huy 。 既ký 是thị 體thể 本bổn 無vô 相tướng 何hà 以dĩ 卒thốt 有hữu 諸chư 相tướng 則tắc 以dĩ 日nhật 照chiếu 則tắc 明minh 。 雲vân 昏hôn 則tắc 暗ám 以dĩ 日nhật 雲vân 等đẳng 七thất 種chủng 為vi 緣duyên 便tiện 現hiện 明minh 暗ám 等đẳng 七thất 種chủng 之chi 相tướng 耳nhĩ 然nhiên 此thử 相tương/tướng 豈khởi 有hữu 實thật 哉tai 試thí 觀quán 此thử 明minh 雖tuy 因nhân 日nhật 現hiện 而nhi 實thật 非phi 日nhật 雖tuy 因nhân 空không 現hiện 而nhi 實thật 非phi 空không 如như 以dĩ 為vi 日nhật 明minh 則tắc 宜nghi 此thử 日nhật 遍biến 十thập 方phương 界giới 。 方phương 可khả 謂vị 是thị 日nhật 明minh 今kim 空không 中trung 更cánh 有hữu 圓viên 日nhật 而nhi 此thử 日nhật 之chi 外ngoại 即tức 為vi 空không 體thể 安an 得đắc 謂vị 是thị 日nhật 也dã 如như 以dĩ 為vi 空không 明minh 則tắc 空không 應ưng 自tự 照chiếu 。 方phương 可khả 謂vị 是thị 空không 明minh 今kim 中trung 霄tiêu 雲vân 霧vụ 之chi 時thời 。 不bất 生sanh 光quang 耀diệu 。 安an 得đắc 謂vị 是thị 空không 也dã 雖tuy 曰viết 非phi 日nhật 非phi 空không 。 而nhi 依y 空không 日nhật 現hiện 又hựu 不bất 異dị 於ư 空không 日nhật 則tắc 明minh 之chi 自tự 無vô 實thật 體thể 可khả 知tri 矣hĩ 明minh 無vô 實thật 體thể 而nhi 諸chư 相tướng 之chi 同đồng 為vi 虗hư 妄vọng 又hựu 可khả 知tri 矣hĩ 今kim 以dĩ 法pháp 合hợp 之chi 虗hư 空không 體thể 非phi 群quần 相tướng 。 喻dụ 本bổn 性tánh 元nguyên 非phi 七thất 大đại 也dã 不bất 拒cự 諸chư 相tướng 發phát 揮huy 。 喻dụ 七thất 大đại 隨tùy 業nghiệp 而nhi 現hiện 也dã 隨tùy 業nghiệp 而nhi 現hiện 如như 小tiểu 而nhi 鑿tạc 井tỉnh 成thành 空không 鑽toàn 燧toại 得đắc 火hỏa 大đại 而nhi 大Đại 千Thiên 空không 界giới 劫kiếp 末mạt 火hỏa 災tai 皆giai 業nghiệp 力lực 也dã 即tức 諸chư 聖thánh 神thần 通thông 所sở 現hiện 亦diệc 自tự 在tại 業nghiệp 力lực 也dã 或hoặc 各các 各các 發phát 則tắc 各các 各các 現hiện 。 俱câu 發phát 則tắc 俱câu 現hiện 悉tất 皆giai 虗hư 妄vọng 總tổng 無vô 實thật 體thể 今kim 以dĩ 俱câu 現hiện 觀quán 之chi 如như 水thủy 中trung 日nhật 影ảnh 二nhị 人nhân 同đồng 觀quán 東đông 西tây 各các 行hành 。 卻khước 成thành 兩lưỡng 日nhật 一nhất 東đông 一nhất 西tây 。 二nhị 俱câu 難nạn/nan 準chuẩn 是thị 一nhất 是thị 二nhị 不bất 容dung 辨biện 詰cật 葢# 一nhất 影ảnh 已dĩ 虗hư 況huống 復phục 現hiện 兩lưỡng 宛uyển 轉chuyển 虗hư 妄vọng 何hà 可khả 憑bằng 據cứ 哉tai 由do 是thị 而nhi 觀quán 其kỳ 相tương/tướng 元nguyên 妄vọng 無vô 可khả 指chỉ 陳trần 。 更cánh 有hữu 何hà 凌lăng 滅diệt 之chi 可khả 得đắc 若nhược 更cánh 求cầu 其kỳ 凌lăng 滅diệt 是thị 猶do 邀yêu 空không 華hoa 。 而nhi 結kết 空không 果quả 也dã 其kỳ 性tánh 元nguyên 真chân 唯duy 妙diệu 覺giác 明minh 。 先tiên 非phi 水thủy 火hỏa 。 豈khởi 更cánh 有hữu 不bất 相tương 容dung 哉tai 此thử 答đáp 富phú 那na 之chi 問vấn 已dĩ 無vô 不bất 盡tận 佛Phật 又hựu 恐khủng 人nhân 疑nghi 謂vị 據cứ 理lý 而nhi 談đàm 雖tuy 說thuyết 無vô 礙ngại 怎chẩm 奈nại 眼nhãn 前tiền 事sự 相tướng 水thủy 火hỏa 畢tất 竟cánh 相tương/tướng 妨phương 不bất 知tri 此thử 乃nãi 眾chúng 生sanh 妄vọng 執chấp 之chi 咎cữu 也dã 故cố 今kim 約ước 迷mê 悟ngộ 心tâm 而nhi 對đối 辨biện 之chi 眾chúng 生sanh 於ư 如Như 來Lai 藏tạng 。 中trung 起khởi 色sắc 空không 相tướng 傾khuynh 相tương/tướng 奪đoạt 之chi 見kiến 則tắc 如Như 來Lai 藏tạng 隨tùy 汝nhữ 所sở 執chấp 而nhi 成thành 色sắc 空không 亦diệc 周chu 遍biến 法Pháp 界Giới 。 於ư 中trung 風phong 則tắc 動động 空không 則tắc 澄trừng 日nhật 則tắc 明minh 雲vân 則tắc 暗ám 種chủng 種chủng 相tương/tướng 礙ngại 而nhi 不bất 能năng 相tương 容dung 其kỳ 故cố 何hà 哉tai 為vi 其kỳ 背bội 覺giác 合hợp 塵trần 。 故cố 發phát 此thử 塵trần 勞lao 世thế 間gian 之chi 相tướng 也dã 我ngã 以dĩ 妙diệu 明minh 。 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 。 之chi 智trí 契khế 如Như 來Lai 藏tạng 則tắc 如Như 來Lai 藏tạng 中trung 。 生sanh 滅diệt 妄vọng 相tương/tướng 了liễu 不bất 可khả 得đắc 。 唯duy 一nhất 妙diệu 明minh 圓viên 照chiếu 法Pháp 界Giới 。 是thị 故cố 於ư 中trung 。 大đại 用dụng 現hiện 前tiền 一nhất 多đa 可khả 以dĩ 相tương/tướng 即tức 大đại 小tiểu 可khả 以dĩ 互hỗ 現hiện 不bất 動động 道Đạo 場Tràng 。 下hạ 八bát 句cú 正chánh 示thị 其kỳ 相tương/tướng 也dã 不bất 動động 道Đạo 場Tràng 。 徧biến 十thập 方phương 界giới 。 此thử 一nhất 為vi 無vô 量lượng 。 也dã 徧biến 十thập 方phương 界giới 。 皆giai 不bất 動động 道Đạo 場Tràng 。 此thử 無vô 量lượng 為vi 一nhất 。 也dã 身thân 含hàm 十thập 方phương 。 無vô 盡tận 虗hư 空không 此thử 一nhất 為vi 無vô 量lượng 。 也dã 十thập 方phương 虗hư 空không 入nhập 一nhất 身thân 相tướng 此thử 無vô 量lượng 為vi 一nhất 。 也dã 於ư 一nhất 毛mao 端đoan 。 現hiện 寶bảo 王vương 剎sát 。 此thử 小tiểu 中trung 現hiện 大đại 。 也dã 現hiện 寶bảo 王vương 剎sát 。 於ư 一nhất 毛mao 端đoan 。 而nhi 毛mao 相tương/tướng 不bất 大đại 此thử 大đại 中trung 現hiện 小tiểu 。 也dã 坐tọa 微vi 塵trần 裏lý 。 轉chuyển 大đại 法Pháp 輪luân 。 此thử 小tiểu 中trung 現hiện 大đại 。 也dã 轉chuyển 大đại 法Pháp 輪luân 。 於ư 一nhất 微vi 塵trần 。 而nhi 微vi 塵trần 不bất 大đại 此thử 大đại 中trung 現hiện 小tiểu 。 也dã 圓viên 融dung 無vô 礙ngại 之chi 用dụng 極cực 至chí 於ư 此thử 其kỳ 故cố 何hà 哉tai 為vi 其kỳ 滅diệt 塵trần 順thuận 覺giác 故cố 發phát 此thử 真Chân 如Như 妙diệu 覺giác 明minh 性tánh 。 也dã 佛Phật 於ư 此thử 又hựu 恐khủng 人nhân 疑nghi 謂vị 無vô 礙ngại 妙diệu 用dụng 由do 佛Phật 修tu 成thành 眾chúng 生sanh 分phần/phân 中trung 終chung 是thị 有hữu 礙ngại 故cố 今kim 復phục 約ước 本bổn 來lai 心tâm 而nhi 圓viên 彰chương 三Tam 藏Tạng 使sử 人nhân 知tri 此thử 妙diệu 性tánh 本bổn 自tự 圓viên 融dung 非phi 關quan 迷mê 悟ngộ 人nhân 人nhân 本bổn 具cụ 特đặc 至chí 果quả 位vị 方phương 顯hiển 矣hĩ 本bổn 妙diệu 圓viên 心tâm 。 者giả 重trọng/trùng 一nhất 妙diệu 字tự 乃nãi 空không 如Như 來Lai 藏tạng 。 即tức 常thường 寂tịch 之chi 體thể 也dã 故cố 世thế 出xuất 世thế 法pháp 。 一nhất 切thiết 俱câu 非phi 元nguyên 明minh 心tâm 妙diệu 。 者giả 重trọng/trùng 一nhất 明minh 字tự 乃nãi 不bất 空không 如Như 來Lai 藏tạng 。 即tức 常thường 照chiếu 之chi 用dụng 也dã 故cố 世thế 出xuất 世thế 法pháp 。 一nhất 切thiết 俱câu 即tức 妙diệu 明minh 心tâm 元nguyên 。 者giả 雙song 重trọng/trùng 妙diệu 明minh 二nhị 字tự 乃nãi 空không 不bất 空không 如Như 來Lai 藏tạng 即tức 寂tịch 照chiếu 不bất 二nhị 體thể 用dụng 無vô 間gian 者giả 也dã 故cố 雙song 離ly 即tức 非phi 亦diệc 雙song 是thị 即tức 非phi 此thử 之chi 三Tam 藏Tạng 非phi 縱túng/tung 非phi 橫hoạnh/hoành 非phi 並tịnh 非phi 別biệt 圓viên 融dung 妙diệu 絕tuyệt 不bất 可khả 形hình 容dung 所sở 謂vị 無vô 上thượng 菩Bồ 提Đề 。 佛Phật 之chi 知tri 見kiến 也dã 。 如như 何hà 可khả 以dĩ 己kỷ 所sở 知tri 心tâm 及cập 世thế 間gian 語ngữ 言ngôn 而nhi 思tư 議nghị 之chi 哉tai 蓋cái 必tất 須tu 妙diệu 智trí 方phương 可khả 契khế 入nhập 正chánh 如như 琴cầm 瑟sắt 等đẳng 雖tuy 有hữu 妙diệu 音âm 。 而nhi 無vô 妙diệu 指chỉ 則tắc 音âm 不bất 能năng 發phát 眾chúng 生sanh 。 雖tuy 有hữu 真chân 性tánh 若nhược 無vô 妙diệu 智trí 則tắc 性tánh 亦diệc 不bất 能năng 發phát 如như 我ngã 今kim 雖tuy 按án 指chỉ 而nhi 示thị 性tánh 海hải 洞đỗng 明minh 如như 海hải 印ấn 發phát 光quang 。 有hữu 何hà 隱ẩn 覆phú 而nhi 汝nhữ 纔tài 舉cử 心tâm 領lãnh 略lược 即tức 此thử 領lãnh 略lược 之chi 心tâm 便tiện 是thị 塵trần 勞lao 早tảo 生sanh 障chướng 礙ngại 矣hĩ 其kỳ 故cố 何hà 也dã 由do 汝nhữ 不bất 能năng 勤cần 求cầu 無vô 上thượng 。 覺giác 道đạo 但đãn 愛ái 念niệm 小Tiểu 乘Thừa 。 得đắc 少thiểu 為vi 足túc 。 故cố 妙diệu 智trí 弗phất 彰chương 而nhi 妙diệu 用dụng 弗phất 顯hiển 耳nhĩ 。
○# 觀quán 相tướng 元nguyên 妄vọng 。 下hạ 十thập 二nhị 句cú 乃nãi 正chánh 釋thích 富phú 那na 之chi 疑nghi 而nhi 安an 於ư 舉cử 喻dụ 之chi 後hậu 法pháp 合hợp 之chi 前tiền 文văn 甚thậm 不bất 順thuận 交giao 光quang 正chánh 脉mạch 謂vị 是thị 錯thác 簡giản 移di 置trí 法pháp 合hợp 之chi 後hậu 文văn 義nghĩa 允duẫn 當đương 故cố 今kim 依y 之chi 。
非phi 明minh 無vô 明minh 。 明minh 無vô 明minh 盡tận 。 二nhị 句cú 加gia 一nhất 明minh 字tự 於ư 無vô 明minh 之chi 上thượng 眾chúng 說thuyết 不bất 同đồng 愚ngu 意ý 上thượng 明minh 字tự 明minh 之chi 也dã 即tức 觀quán 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。 之chi 觀quán 字tự 明minh 無vô 明minh 者giả 觀quán 此thử 無vô 明minh 生sanh 也dã 明minh 無vô 明minh 盡tận 。 者giả 觀quán 此thử 無vô 明minh 滅diệt 也dã 如Như 來Lai 藏tạng 中trung 。 本bổn 無vô 如như 是thị 。 之chi 觀quán 智trí 故cố 俱câu 非phi 之chi 。
富Phú 樓Lâu 那Na 言ngôn 我ngã 與dữ 如Như 來Lai 。 至chí 非phi 從tùng 外ngoại 得đắc 。
此thử 富phú 那na 前tiền 聞văn 佛Phật 說thuyết 世thế 界giới 眾chúng 生sanh 。 皆giai 起khởi 於ư 妄vọng 明minh 因nhân 疑nghi 此thử 妄vọng 明minh 不bất 知tri 何hà 因nhân 而nhi 起khởi 葢# 將tương 窮cùng 其kỳ 因nhân 而nhi 力lực 斷đoạn 之chi 也dã 佛Phật 乃nãi 為vi 舉cử 喻dụ 以dĩ 明minh 之chi 如như 演diễn 若nhược 照chiếu 鏡kính 忽hốt 爾nhĩ 心tâm 狂cuồng 遂toại 至chí 索sách 頭đầu 狂cuồng 走tẩu 此thử 豈khởi 有hữu 因nhân 哉tai 特đặc 自tự 心tâm 狂cuồng 而nhi 已dĩ 合hợp 知tri 此thử 覺giác 之chi 體thể 本bổn 圓viên 明minh 妙diệu 。 無vô 妄vọng 可khả 得đắc 今kim 稱xưng 為vi 妄vọng 則tắc 全toàn 無vô 有hữu 實thật 云vân 何hà 有hữu 因nhân 。 若nhược 有hữu 所sở 因nhân 。 必tất 是thị 有hữu 實thật 云vân 何hà 名danh 妄vọng 。 但đãn 是thị 自tự 諸chư 妄vọng 想tưởng 。 展triển 轉chuyển 自tự 相tương/tướng 為vi 因nhân 故cố 從tùng 迷mê 積tích 迷mê 。 遠viễn 歷lịch 塵trần 劫kiếp 雖tuy 佛Phật 出xuất 世thế 發phát 明minh 其kỳ 妄vọng 而nhi 迷mê 輪luân 終chung 不bất 能năng 返phản 如như 是thị 迷mê 因nhân 。 雖tuy 熾sí 然nhiên 成thành 有hữu 葢# 是thị 因nhân 其kỳ 迷mê 乃nãi 以dĩ 為vi 有hữu 非phi 今kim 之chi 實thật 有hữu 也dã 如như 識thức 得đắc 此thử 迷mê 本bổn 無vô 因nhân 則tắc 妄vọng 體thể 無vô 依y 尚thượng 無vô 有hữu 生sanh 。 欲dục 何hà 為vi 滅diệt 。 而nhi 云vân 一nhất 切thiết 。 圓viên 滅diệt 乎hồ 良lương 以dĩ 得đắc 菩Bồ 提Đề 者giả 。 雖tuy 能năng 說thuyết 迷mê 中trung 之chi 相tướng 而nhi 實thật 不bất 可khả 得đắc 。 而nhi 斷đoạn 正chánh 如như 寤ngụ 時thời 之chi 人nhân 雖tuy 能năng 說thuyết 夢mộng 中trung 之chi 物vật 而nhi 實thật 不bất 可khả 得đắc 。 而nhi 取thủ 況huống 復phục 此thử 妄vọng 無vô 因nhân 本bổn 無vô 所sở 有hữu 。 豈khởi 待đãi 悟ngộ 後hậu 而nhi 始thỉ 無vô 哉tai 正chánh 如như 演diễn 若nhược 怖bố 失thất 頭đầu 而nhi 狂cuồng 走tẩu 此thử 狂cuồng 何hà 因nhân 而nhi 發phát 當đương 狂cuồng 歇hiết 時thời 頭đầu 非phi 外ngoại 得đắc 。 縱túng/tung 未vị 歇hiết 狂cuồng 頭đầu 亦diệc 不bất 失thất 是thị 知tri 本bổn 無vô 實thật 事sự 云vân 何hà 有hữu 因nhân 。 妄vọng 之chi 體thể 性tánh 正chánh 自tự 如như 是thị 豈khởi 可khả 審thẩm 其kỳ 因nhân 之chi 何hà 在tại 乎hồ 汝nhữ 今kim 欲dục 返phản 此thử 妄vọng 輪luân 非phi 必tất 窮cùng 妄vọng 之chi 因nhân 而nhi 斷đoạn 之chi 也dã 但đãn 於ư 世thế 界giới 眾chúng 生sanh 。 業nghiệp 果quả 三tam 種chủng 相tương 續tục 。 之chi 境cảnh 不bất 起khởi 念niệm 分phân 別biệt 則tắc 心tâm 滅diệt 而nhi 境cảnh 自tự 亡vong 故cố 三tam 緣duyên 斷đoạn 三tam 緣duyên 既ký 斷đoạn 則tắc 境cảnh 亡vong 而nhi 心tâm 自tự 滅diệt 故cố 三tam 因nhân 不bất 生sanh 。 三tam 種chủng 境cảnh 為vi 妄vọng 心tâm 分phân 別biệt 之chi 緣duyên 故cố 曰viết 緣duyên 此thử 三tam 種chủng 分phân 別biệt 。 之chi 心tâm 即tức 為vi 三tam 種chủng 妄vọng 境cảnh 生sanh 起khởi 之chi 因nhân 故cố 曰viết 因nhân 也dã 因nhân 緣duyên 二nhị 俱câu 不bất 立lập 根căn 本bổn 無vô 明minh 豈khởi 能năng 獨độc 存tồn 故cố 亦diệc 泯mẫn 然nhiên 歇hiết 滅diệt 矣hĩ 無vô 明minh 既ký 歇hiết 則tắc 本bổn 有hữu 之chi 真chân 體thể 全toàn 現hiện 勝thắng 淨tịnh 明minh 心tâm 。 本bổn 周chu 法Pháp 界Giới 。 不bất 從tùng 人nhân 得đắc 。 是thị 知tri 無vô 明minh 本bổn 空không 非phi 由do 斷đoạn 滅diệt 真chân 體thể 不bất 動động 非phi 假giả 力lực 成thành 何hà 藉tạ 劬cù 勞lao 。 修tu 證chứng 如như 斷đoạn 肯khẳng 綮khính/khể 哉tai 正chánh 如như 貧bần 子tử 衣y 珠châu 之chi 事sự 衣y 珠châu 常thường 在tại 本bổn 無vô 得đắc 失thất 昔tích 貧bần 今kim 富phú 非phi 由do 外ngoại 索sách 也dã 。
○# 按án 無vô 明minh 親thân 依y 真chân 起khởi 則tắc 真chân 即tức 為vi 妄vọng 因nhân 何hà 云vân 無vô 因nhân 須tu 知tri 真chân 體thể 恆hằng 寂tịch 本bổn 自tự 無vô 生sanh 。 但đãn 可khả 說thuyết 妄vọng 依y 真chân 起khởi 不bất 可khả 說thuyết 真chân 能năng 生sanh 妄vọng 譬thí 如như 水thủy 中trung 現hiện 月nguyệt 止chỉ 可khả 說thuyết 月nguyệt 依y 水thủy 現hiện 不bất 可khả 說thuyết 水thủy 能năng 生sanh 月nguyệt 也dã 又hựu 此thử 但đãn 約ước 迷mê 境cảnh 言ngôn 之chi 若nhược 約ước 悟ngộ 境cảnh 言ngôn 之chi 則tắc 無vô 明minh 本bổn 空không 云vân 何hà 有hữu 。 生sanh 正chánh 如như 月nguyệt 影ảnh 本bổn 虗hư 豈khởi 可khả 謂vị 有hữu 生sanh 乎hồ 。
即tức 時thời 阿A 難Nan 。 在tại 大đại 眾chúng 中trung 。 至chí 尚thượng 留lưu 觀quán 聽thính 。
此thử 阿A 難Nan 復phục 疑nghi 因nhân 緣duyên 也dã 阿A 難Nan 初sơ 一nhất 番phiên 疑nghi 見kiến 性tánh 不bất 屬thuộc 因nhân 緣duyên 次thứ 一nhất 番phiên 疑nghi 萬vạn 法pháp 不bất 屬thuộc 因nhân 。 緣duyên 今kim 則tắc 疑nghi 證chứng 果Quả 不bất 屬thuộc 因nhân 緣duyên 由do 聞văn 佛Phật 說thuyết 三tam 緣duyên 斷đoạn 故cố 。 三tam 因nhân 不bất 生sanh 。 是thị 不bất 廢phế 因nhân 緣duyên 也dã 又hựu 云vân 迷mê 妄vọng 無vô 因nhân 何hà 藉tạ 修tu 證chứng 是thị 頓đốn 棄khí 因nhân 緣duyên 。 也dã 未vị 領lãnh 佛Phật 意ý 似tự 乎hồ 取thủ 舍xá 無vô 定định 自tự 語ngữ 相tương 違vi 故cố 發phát 此thử 問vấn 佛Phật 將tương 破phá 其kỳ 說thuyết 先tiên 為vi 按án 定định 其kỳ 見kiến 曰viết 汝nhữ 意ý 謂vị 如như 城thành 中trung 演Diễn 若Nhã 達Đạt 多Đa 。 狂cuồng 性tánh 因nhân 緣duyên 。 若nhược 得đắc 除trừ 滅diệt 則tắc 不bất 狂cuồng 性tánh 。 自tự 然nhiên 而nhi 出xuất 。 是thị 先tiên 有hữu 因nhân 緣duyên 卒thốt 顯hiển 自tự 然nhiên 汝nhữ 之chi 所sở 計kế 其kỳ 理lý 不bất 過quá 如như 是thị 而nhi 已dĩ 誠thành 如như 此thử 見kiến 則tắc 是thị 無vô 明minh 非phi 本bổn 空không 菩Bồ 提Đề 非phi 本bổn 有hữu 全toàn 成thành 兩lưỡng 種chủng 妄vọng 執chấp 況huống 此thử 兩lưỡng 執chấp 是thị 因nhân 緣duyên 則tắc 必tất 非phi 自tự 然nhiên 是thị 自tự 然nhiên 則tắc 必tất 非phi 因nhân 緣duyên 今kim 阿A 難Nan 意ý 欲dục 雙song 是thị 不bất 知tri 反phản 成thành 雙song 非phi 矣hĩ 故cố 下hạ 文văn 約ước 迷mê 頭đầu 而nhi 交giao 破phá 之chi 如như 頭đầu 本bổn 自tự 然nhiên 。 則tắc 無vô 非phi 自tự 然nhiên 何hà 以dĩ 狂cuồng 性tánh 因nhân 緣duyên 。 之chi 故cố 遂toại 至chí 怖bố 失thất 頭đầu 而nhi 狂cuồng 走tẩu 是thị 計kế 自tự 然nhiên 者giả 妄vọng 也dã 如như 頭đầu 本bổn 自tự 然nhiên 。 以dĩ 因nhân 緣duyên 而nhi 狂cuồng 怖bố 失thất 頭đầu 則tắc 宜nghi 頭đầu 真chân 有hữu 失thất 今kim 狂cuồng 特đặc 虗hư 妄vọng 頭đầu 未vị 曾tằng 動động 則tắc 何hà 藉tạ 因nhân 緣duyên 。 是thị 計kế 因nhân 緣duyên 者giả 妄vọng 也dã 此thử 約ước 頭đầu 以dĩ 破phá 菩Bồ 提Đề 之chi 非phi 二nhị 計kế 也dã 或hoặc 又hựu 謂vị 狂cuồng 本bổn 出xuất 於ư 自tự 然nhiên 則tắc 未vị 狂cuồng 之chi 先tiên 亦diệc 宜nghi 有hữu 狂cuồng 狂cuồng 於ư 何hà 藏tạng 先tiên 本bổn 無vô 狂cuồng 不bất 得đắc 謂vị 狂cuồng 出xuất 於ư 自tự 然nhiên 也dã 或hoặc 謂vị 狂cuồng 不bất 是thị 出xuất 於ư 自tự 然nhiên 則tắc 屬thuộc 因nhân 緣duyên 今kim 頭đầu 本bổn 無vô 失thất 何hà 為vi 狂cuồng 走tẩu 。 是thị 狂cuồng 乃nãi 虗hư 妄vọng 又hựu 不bất 得đắc 謂vị 狂cuồng 出xuất 於ư 因nhân 緣duyên 也dã 此thử 約ước 狂cuồng 以dĩ 破phá 無vô 明minh 之chi 非phi 二nhị 計kế 也dã 菩Bồ 提Đề 與dữ 無vô 明minh 既ký 俱câu 非phi 因nhân 緣duyên 自tự 然nhiên 。 則tắc 二nhị 計kế 乃nãi 妄vọng 識thức 分phân 別biệt 俱câu 為vi 戲hí 論luận 。 而nhi 全toàn 無vô 實thật 義nghĩa 矣hĩ 是thị 知tri 前tiền 我ngã 言ngôn 三tam 緣duyên 斷đoạn 故cố 。 即tức 菩Bồ 提Đề 心tâm 。 正chánh 以dĩ 止chỉ 絕tuyệt 戲hí 論luận 也dã 葢# 於ư 三tam 種chủng 相tương 續tục 。 妄vọng 生sanh 分phân 別biệt 。 正chánh 屬thuộc 戲hí 論luận 今kim 不bất 隨tùy 之chi 則tắc 戲hí 論luận 絕tuyệt 而nhi 無vô 明minh 無vô 依y 非phi 菩Bồ 提Đề 心tâm 而nhi 何hà 哉tai 然nhiên 汝nhữ 勿vật 謂vị 有hữu 菩Bồ 提Đề 心tâm 生sanh 。 也dã 若nhược 謂vị 菩Bồ 提Đề 心tâm 。 生sanh 生sanh 滅diệt 心tâm 滅diệt 。 此thử 但đãn 生sanh 滅diệt 。 非phi 菩Bồ 提Đề 心tâm 也dã 即tức 滅diệt 生sanh 俱câu 盡tận 。 不bất 見kiến 有hữu 菩Bồ 提Đề 生sanh 不bất 見kiến 有hữu 生sanh 滅diệt 滅diệt 此thử 乃nãi 無vô 功công 用dụng 道đạo 。 若nhược 以dĩ 此thử 為vi 有hữu 自tự 然nhiên 則tắc 是thị 自tự 然nhiên 心tâm 生sanh 。 生sanh 滅diệt 心tâm 滅diệt 。 此thử 亦diệc 生sanh 滅diệt 。 非phi 菩Bồ 提Đề 也dã 此thử 之chi 自tự 然nhiên 何hà 以dĩ 亦diệc 非phi 菩Bồ 提Đề 以dĩ 其kỳ 因nhân 生sanh 滅diệt 而nhi 名danh 不bất 生sanh 滅diệt 者giả 為vi 自tự 然nhiên 乃nãi 是thị 對đối 待đãi 立lập 名danh 所sở 以dĩ 俱câu 為vi 戲hí 論luận 。 正chánh 如như 世thế 間gian 諸chư 相tướng 合hợp 為vi 一nhất 體thể 。 名danh 和Hòa 合Hợp 性Tánh 。 即tức 轉chuyển 以dĩ 不bất 和hòa 合hợp 者giả 名danh 本bổn 然nhiên 性tánh 是thị 本bổn 然nhiên 之chi 名danh 從tùng 和hòa 合hợp 而nhi 立lập 豈khởi 為vi 真chân 實thật 哉tai 若nhược 能năng 本bổn 然nhiên 與dữ 非phi 本bổn 然nhiên 和hòa 合hợp 與dữ 非phi 和hòa 合hợp 一nhất 切thiết 遠viễn 離ly 。 亦diệc 無vô 離ly 與dữ 不bất 離ly 之chi 心tâm 乃nãi 為vi 真chân 菩Bồ 提Đề 心tâm 方phương 名danh 無vô 戲hí 論luận 法pháp 。 也dã 自tự 菩Bồ 提Đề 心tâm 生sanh 。 至chí 此thử 極cực 埽# 二nhị 計kế 正chánh 破phá 前tiền 云vân 狂cuồng 性tánh 因nhân 緣duyên 。 滅diệt 除trừ 則tắc 不bất 狂cuồng 性tánh 。 自tự 然nhiên 而nhi 出xuất 。 之chi 意ý 菩Bồ 提Đề 涅Niết 槃Bàn 。 下hạ 深thâm 斥xích 阿A 難Nan 而nhi 激kích 進tiến 之chi 也dã 菩Bồ 提Đề 涅Niết 槃Bàn 。 遠viễn 離ly 戲hí 論luận 是thị 果quả 尚thượng 在tại 遙diêu 遠viễn 。 非phi 汝nhữ 歷lịch 劫kiếp 。 辛tân 勤cần 所sở 能năng 修tu 證chứng 雖tuy 復phục 憶ức 持trì 。 多đa 經kinh 亦diệc 秪# 增tăng 益ích 其kỳ 戲hí 論luận 而nhi 已dĩ 故cố 今kim 汝nhữ 雖tuy 多đa 聞văn 。 第đệ 一nhất 積tích 劫kiếp 熏huân 修tu 卒thốt 不bất 能năng 免miễn 摩ma 登đăng 之chi 難nạn/nan 必tất 須tu 我ngã 佛Phật 頂đảnh 神thần 咒chú 始thỉ 得đắc 解giải 脫thoát 是thị 知tri 歷lịch 劫kiếp 熏huân 修tu 不bất 如như 一nhất 日nhật 。 修tu 無vô 漏lậu 業nghiệp 。 如như 摩ma 登đăng 耶da 輸du 女nữ 根căn 劣liệt 器khí 一nhất 念niệm 熏huân 修tu 無vô 漏lậu 善thiện 業nghiệp 尚thượng 得đắc 出xuất 纏triền 受thọ 記ký 今kim 汝nhữ 以dĩ 丈trượng 夫phu 根căn 器khí 如như 何hà 甘cam 以dĩ 戲hí 論luận 自tự 欺khi 留lưu 滯trệ 於ư 見kiến 聞văn 之chi 迹tích 而nhi 不bất 能năng 自tự 出xuất 。 哉tai 自tự 初sơ 卷quyển 決quyết 擇trạch 心tâm 見kiến 發phát 明minh 覺giác 性tánh 乃nãi 至chí 深thâm 窮cùng 萬vạn 法pháp 決quyết 通thông 疑nghi 滯trệ 皆giai 為vi 最tối 初sơ 方phương 便tiện 。 使sử 其kỳ 信tín 解giải 真chân 正chánh 為vi 因Nhân 地Địa 心tâm 。 因nhân 心tâm 既ký 真chân 斯tư 可khả 圓viên 成thành 果quả 地địa 修tu 證chứng 。 故cố 下hạ 文văn 別biệt 啟khải 修tu 門môn 。
○# 世Thế 尊Tôn 現hiện 說thuyết 殺sát 盜đạo 婬dâm 業nghiệp 。 三tam 緣duyên 斷đoạn 故cố 。 天thiên 如như 作tác 略lược 牒điệp 業nghiệp 果quả 而nhi 意ý 兼kiêm 世thế 界giới 眾chúng 生sanh 。 此thử 說thuyết 極cực 好hảo 滿mãn 慈từ 三tam 業nghiệp 絕tuyệt 無vô 豈khởi 佛Phật 更cánh 說thuyết 令linh 斷đoạn 況huống 止chỉ 斷đoạn 麤thô 業nghiệp 何hà 遽cự 云vân 得đắc 菩Bồ 提Đề 耶da 。
未vị 狂cuồng 之chi 際tế 。 狂cuồng 於ư 何hà 潛tiềm 合hợp 法pháp 稍sảo 難nạn/nan 若nhược 謂vị 未vị 迷mê 之chi 前tiền 迷mê 於ư 何hà 潛tiềm 則tắc 眾chúng 生sanh 有hữu 未vị 迷mê 之chi 時thời 無vô 明minh 有hữu 始thỉ 起khởi 之chi 日nhật 大đại 違vi 佛Phật 意ý 今kim 以dĩ 義nghĩa 取thủ 之chi 宜nghi 云vân 若nhược 謂vị 迷mê 本bổn 自tự 然nhiên 則tắc 清thanh 淨tịnh 本bổn 然nhiên 。 之chi 中trung 迷mê 於ư 何hà 潛tiềm 如như 禪thiền 門môn 稱xưng 威uy 音âm 已dĩ 前tiền 是thị 也dã 。
阿A 難Nan 及cập 諸chư 大đại 眾chúng 。 聞văn 佛Phật (# 至chí 。 清thanh 淨tịnh 妙diệu 德đức 。
阿A 難Nan 於ư 三tam 卷quyển 末mạt 已dĩ 稱xưng 領lãnh 悟ngộ 然nhiên 但đãn 是thị 悟ngộ 其kỳ 遍biến 常thường 之chi 大đại 體thể 而nhi 細tế 惑hoặc 未vị 遣khiển 由do 是thị 富phú 那na 特đặc 為vi 請thỉnh 問vấn 曲khúc 進tiến 餘dư 疑nghi 佛Phật 為vi 一nhất 一nhất 。 發phát 明minh 極cực 顯hiển 此thử 心tâm 之chi 全toàn 體thể 大đại 用dụng 周chu 徧biến 圓viên 融dung 宜nghi 阿A 難Nan 之chi 廓khuếch 然nhiên 無vô 惑hoặc 也dã 然nhiên 有hữu 知tri 無vô 行hành 終chung 難nạn/nan 契khế 入nhập 故cố 佛Phật 於ư 前tiền 科khoa 之chi 末mạt 責trách 其kỳ 多đa 聞văn 無vô 功công 。 不bất 逮đãi 修tu 習tập 。 由do 是thị 阿A 難Nan 於ư 感cảm 謝tạ 之chi 後hậu 啟khải 請thỉnh 造tạo 道đạo 之chi 門môn 乃nãi 有hữu 天thiên 王vương 賜tứ 屋ốc 要yếu 因nhân 門môn 入nhập 。 之chi 喻dụ 佛Phật 示thị 以dĩ 發phát 覺giác 初sơ 心tâm 。 二nhị 決quyết 定định 義nghĩa 。 者giả 正chánh 是thị 入nhập 三Tam 摩Ma 提Đề 之chi 門môn 所sở 謂vị 最tối 初sơ 方phương 便tiện 。 也dã 第đệ 一nhất 決quyết 定định 。 義nghĩa 者giả 應ưng 當đương 審thẩm 因Nhân 地Địa 心tâm 與dữ 果quả 地địa 覺giác 。 為vi 同đồng 為vi 異dị 。 必tất 以dĩ 不bất 生sanh 滅diệt 心tâm 為vi 因nhân 以dĩ 求cầu 不bất 生sanh 滅diệt 果quả 則tắc 因nhân 與dữ 果quả 同đồng 乃nãi 為vi 真chân 修tu 若nhược 以dĩ 生sanh 滅diệt 心tâm 。 為vi 因nhân 而nhi 求cầu 不bất 生sanh 滅diệt 果quả 則tắc 因nhân 與dữ 果quả 異dị 豈khởi 能năng 有hữu 成thành 哉tai 以dĩ 是thị 義nghĩa 故cố 。 汝nhữ 當đương 照chiếu 明minh 。 諸chư 器khí 世thế 間gian 。 可khả 作tác 之chi 法pháp 。 必tất 皆giai 可khả 壞hoại 唯duy 如như 虗hư 空không 非phi 可khả 作tác 。 故cố 始thỉ 不bất 可khả 壞hoại 例lệ 知tri 生sanh 滅diệt 有hữu 作tác 之chi 因nhân 心tâm 難nạn/nan 成thành 常thường 住trụ 不bất 壞hoại 。 之chi 果quả 也dã 何hà 謂vị 有hữu 作tác 之chi 心tâm 則tắc 汝nhữ 身thân 中trung 。 四tứ 大đại 纏triền 繞nhiễu 由do 此thử 四tứ 纏triền 。 分phân 汝nhữ 湛trạm 圓viên 。 妙diệu 覺giác 明minh 心tâm 。 為vi 視thị 聽thính 覺giác 察sát 從tùng 始thỉ 至chí 終chung 。 五ngũ 疊điệp 渾hồn 濁trược 。 喪táng 失thất 真chân 元nguyên 此thử 正chánh 修tu 行hành 者giả 。 所sở 宜nghi 急cấp 除trừ 豈khởi 可khả 更cánh 依y 之chi 以dĩ 為vi 本bổn 修tu 因nhân 。 乎hồ 云vân 何hà 名danh 之chi 為vi 濁trược 譬thí 如như 水thủy 本bổn 清thanh 潔khiết 土thổ 本bổn 留lưu 礙ngại 二nhị 性tánh 元nguyên 不bất 相tương 循tuần 若nhược 以dĩ 土thổ 投đầu 水thủy 中trung 則tắc 土thổ 失thất 其kỳ 留lưu 礙ngại 水thủy 亡vong 其kỳ 清thanh 潔khiết 而nhi 容dung 貌mạo 汩# 然nhiên 名danh 之chi 曰viết 濁trược 今kim 之chi 五ngũ 重trọng/trùng 亦diệc 猶do 是thị 也dã 初sơ 一nhất 重trọng/trùng 約ước 最tối 初sơ 晦hối 昧muội 為vi 空không 。 時thời 言ngôn 之chi 一nhất 念niệm 不bất 覺giác 妄vọng 見kiến 虗hư 空không 徧biến 十thập 方phương 界giới 。 空không 見kiến 合hợp 而nhi 不bất 分phân 有hữu 空không 而nhi 無vô 形hình 質chất 之chi 體thể 有hữu 見kiến 而nhi 無vô 違vi 順thuận 之chi 覺giác 由do 此thử 空không 見kiến 交giao 織chức 妄vọng 成thành 劫kiếp 濁trược 以dĩ 無vô 明minh 初sơ 起khởi 混hỗn 茫mang 之chi 時thời 即tức 劫kiếp 濁trược 也dã 第đệ 二nhị 重trọng/trùng 約ước 結kết 色sắc 成thành 根căn 。 時thời 言ngôn 之chi 由do 空không 中trung 結kết 暗ám 成thành 色sắc 之chi 後hậu 始thỉ 有hữu 四tứ 大đại 摶đoàn 此thử 四tứ 大đại 成thành 身thân 內nội 具cụ 見kiến 聞văn 覺giác 知tri 。 四tứ 性tánh 四tứ 性tánh 為vi 四tứ 大đại 所sở 壅ủng 而nhi 有hữu 留lưu 礙ngại 四tứ 大đại 為vi 四tứ 性tánh 所sở 轉chuyển 而nhi 有hữu 覺giác 知tri 由do 此thử 性tánh 大đại 交giao 織chức 妄vọng 成thành 見kiến 濁trược 以dĩ 有hữu 身thân 根căn 便tiện 有hữu 我ngã 見kiến 也dã 第đệ 三tam 重trọng/trùng 約ước 根căn 境cảnh 對đối 立lập 起khởi 意ý 識thức 時thời 言ngôn 之chi 心tâm 中trung 有hữu 憶ức 識thức 誦tụng 習tập 。 者giả 乃nãi 內nội 性tánh 發phát 為vi 妄vọng 覺giác 外ngoại 容dung 現hiện 起khởi 六lục 塵trần 覺giác 離ly 塵trần 則tắc 無vô 相tướng 塵trần 離ly 覺giác 則tắc 無vô 體thể 由do 此thử 性tánh 相tướng 交giao 織chức 妄vọng 成thành 煩phiền 惱não 濁trược 以dĩ 緣duyên 塵trần 盈doanh 念niệm 無vô 時thời 而nhi 不bất 勞lao 擾nhiễu 也dã 第đệ 四tứ 重trọng/trùng 約ước 變biến 滅diệt 趣thú 生sanh 時thời 言ngôn 之chi 幻huyễn 化hóa 之chi 身thân 朝triêu 夕tịch 生sanh 滅diệt 未vị 嘗thường 暫tạm 止chỉ 而nhi 知tri 見kiến 執chấp 我ngã 每mỗi 戀luyến 此thử 間gian 業nghiệp 運vận 不bất 息tức 常thường 遷thiên 他tha 國quốc 由do 此thử 留lưu 遷thiên 交giao 織chức 妄vọng 成thành 眾chúng 生sanh 濁trược 以dĩ 隨tùy 業nghiệp 流lưu 轉chuyển 徧biến 入nhập 諸chư 趣thú 也dã 第đệ 五ngũ 重trọng/trùng 約ước 帶đái 業nghiệp 受thọ 生sanh 時thời 言ngôn 之chi 六lục 根căn 同đồng 依y 八bát 識thức 為vi 性tánh 而nhi 眾chúng 塵trần 成thành 根căn 遂toại 有hữu 隔cách 越việt 無vô 狀trạng 而nhi 異dị 狀trạng 生sanh 焉yên 性tánh 本bổn 同đồng 故cố 相tương/tướng 合hợp 用dụng 既ký 異dị 故cố 相tương 背bội 亦diệc 同đồng 亦diệc 異dị 俱câu 無vô 定định 準chuẩn 由do 此thử 同đồng 異dị 交giao 織chức 妄vọng 成thành 命mạng 濁trược 以dĩ 八bát 識thức 連liên 持trì 一nhất 期kỳ 色sắc 心tâm 即tức 為vi 命mạng 也dã 此thử 之chi 五ngũ 重trọng/trùng 混hỗn 雜tạp 真chân 性tánh 所sở 以dĩ 見kiến 聞văn 知tri 覺giác 與dữ 如Như 來Lai 懸huyền 絕tuyệt 今kim 欲dục 令linh 此thử 見kiến 聞văn 覺giác 知tri 。 遠viễn 契khế 常thường 樂lạc 我ngã 淨tịnh 。 之chi 德đức 則tắc 所sở 依y 以dĩ 為vi 本bổn 修tu 因nhân 。 者giả 不bất 可khả 不bất 審thẩm 必tất 須tu 擇trạch 去khứ 生sanh 死tử 根căn 本bổn 。 虗hư 浮phù 妄vọng 識thức 而nhi 依y 不bất 生sanh 滅diệt 。 圓viên 湛trạm 之chi 性tánh 以dĩ 成thành 其kỳ 功công 即tức 後hậu 所sở 謂vị 若nhược 棄khí 生sanh 滅diệt 。 守thủ 於ư 真chân 常thường 。 也dã 還hoàn 守thủ 此thử 湛trạm 雖tuy 無vô 心tâm 旋toàn 妄vọng 而nhi 妄vọng 自tự 旋toàn 伏phục 至chí 於ư 粗thô 惑hoặc 先tiên 伏phục 元nguyên 覺giác 似tự 還hoàn 初sơ 信tín 位vị 也dã 得đắc 元nguyên 明minh 覺giác 。 無vô 生sanh 滅diệt 性tánh 。 此thử 十thập 信tín 滿mãn 心tâm 也dã 始thỉ 為vi 真chân 因Nhân 地Địa 心tâm 由do 是thị 可khả 以dĩ 圓viên 成thành 果quả 地địa 修tu 證chứng 。 言ngôn 果quả 地địa 者giả 住trụ 行hành 向hướng 地địa 以dĩ 及cập 等đẳng 妙diệu 皆giai 果quả 地địa 也dã 今kim 以dĩ 澄trừng 水thủy 譬thí 之chi 澄trừng 水thủy 必tất 於ư 靜tĩnh 器khí 喻dụ 澄trừng 心tâm 必tất 依y 妙diệu 湛trạm 也dã 沙sa 土thổ 自tự 沉trầm 。 清thanh 水thủy 自tự 現hiện 喻dụ 客khách 塵trần 煩phiền 惱não 。 之chi 初sơ 伏phục 去khứ 泥nê 純thuần 水thủy 。 喻dụ 永vĩnh 斷đoạn 根căn 本bổn 無vô 明minh 至chí 於ư 永vĩnh 斷đoạn 根căn 本bổn 無vô 明minh 則tắc 明minh 相tướng 精tinh 純thuần 。 一nhất 切thiết 變biến 見kiến 無vô 復phục 煩phiền 惱não 。 皆giai 合hợp 涅Niết 槃Bàn 。 清thanh 淨tịnh 妙diệu 德đức 。 正chánh 如như 水thủy 已dĩ 全toàn 清thanh 一nhất 任nhậm 攪giảo 淘đào 無vô 復phục 汩# 濁trược 之chi 象tượng 乃nãi 修tu 證chứng 之chi 功công 終chung 也dã 。
第đệ 二nhị 義nghĩa 者giả 。 至chí 彼bỉ 六lục 知tri 根căn 。 一nhất 時thời 清thanh 淨tịnh 。
第đệ 二nhị 決quyết 定định 。 義nghĩa 者giả 應ưng 當đương 審thẩm 擇trạch 煩phiền 惱não 根căn 本bổn 。 葢# 眾chúng 生sanh 無vô 始thỉ 以dĩ 來lai 。 發phát 現hiện 前tiền 之chi 業nghiệp 潤nhuận 後hậu 有hữu 之chi 生sanh 皆giai 煩phiền 惱não 也dã 然nhiên 所sở 發phát 之chi 業nghiệp 實thật 誰thùy 作tác 之chi 所sở 潤nhuận 之chi 生sanh 實thật 誰thùy 受thọ 之chi 則tắc 皆giai 根căn 本bổn 之chi 咎cữu 也dã 故cố 必tất 知tri 此thử 根căn 本bổn 所sở 在tại 而nhi 後hậu 可khả 降hàng 伏phục 一nhất 切thiết 。 虗hư 妄vọng 進tiến 取thủ 如Như 來Lai 之chi 位vị 正chánh 如như 世Thế 間Gian 解Giải 結kết 之chi 人nhân 必tất 先tiên 知tri 其kỳ 結kết 之chi 所sở 在tại 而nhi 後hậu 能năng 知tri 所sở 解giải 耳nhĩ 所sở 謂vị 根căn 本bổn 者giả 何hà 則tắc 汝nhữ 之chi 六lục 根căn 。 是thị 也dã 由do 有hữu 六lục 根căn 則tắc 外ngoại 引dẫn 六lục 塵trần 內nội 起khởi 六lục 識thức 內nội 外ngoại 惡ác 賊tặc 能năng 劫kiếp 家gia 寶bảo 而nhi 真chân 性tánh 失thất 矣hĩ 真chân 性tánh 既ký 失thất 淪luân 溺nịch 生sanh 死tử 故cố 於ư 眾chúng 生sanh 世thế 界giới 自tự 生sanh 纏triền 縛phược 而nhi 於ư 器khí 世thế 界giới 不bất 能năng 超siêu 越việt 。 所sở 謂vị 眾chúng 生sanh 。 世thế 界giới 者giả 何hà 此thử 有hữu 情tình 之chi 身thân 。 是thị 也dã 遷thiên 流lưu 之chi 謂vị 世thế 方phương 位vị 之chi 謂vị 界giới 方phương 位vị 有hữu 十thập 。 四tứ 方phương 四tứ 隅ngung 及cập 上thượng 下hạ 。 也dã 流lưu 數số 有hữu 三tam 。 過quá 去khứ 未vị 來lai 現hiện 在tại 。 也dã 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 由do 眾chúng 妄vọng 交giao 織chức 而nhi 成thành 此thử 身thân 相tướng 則tắc 有hữu 前tiền 後hậu 左tả 右hữu 。 界giới 義nghĩa 具cụ 矣hĩ 身thân 中trung 遷thiên 貿mậu 不bất 住trụ 世thế 義nghĩa 成thành 矣hĩ 由do 此thử 世thế 界giới 互hỗ 相tương 交giao 涉thiệp 故cố 名danh 眾chúng 生sanh 世thế 界giới 。 也dã 此thử 方phương 位vị 雖tuy 十thập 而nhi 上thượng 下hạ 無vô 實thật 位vị 四tứ 隅ngung 無vô 定định 方phương 有hữu 定định 位vị 可khả 明minh 。 者giả 唯duy 東đông 西tây 南nam 北bắc 。 四tứ 數số 而nhi 已dĩ 以dĩ 三tam 世thế 涉thiệp 四tứ 方phương 則tắc 三tam 四tứ 而nhi 成thành 十thập 二nhị 以dĩ 四tứ 方phương 涉thiệp 三tam 世thế 則tắc 四tứ 三tam 亦diệc 成thành 十thập 二nhị 數số 雖tuy 十thập 二nhị 然nhiên 一nhất 具cụ 一nhất 切thiết 理lý 無vô 不bất 全toàn 故cố 由do 此thử 疊điệp 而nhi 上thượng 之chi 可khả 變biến 一nhất 為vi 十thập 可khả 變biến 十thập 為vi 百bách 可khả 變biến 百bách 為vi 千thiên 以dĩ 是thị 六lục 根căn 功công 德đức 各các 有hữu 一nhất 千thiên 二nhị 百bách 也dã 統thống 論luận 六lục 根căn 功công 德đức 雖tuy 各các 具cụ 足túc 若nhược 約ước 此thử 方phương 之chi 機cơ 則tắc 不bất 能năng 無vô 優ưu 劣liệt 如như 眼nhãn 則tắc 前tiền 明minh 後hậu 暗ám 左tả 右hữu 旁bàng 觀quán 。 週# 身thân 之chi 位vị 所sở 可khả 見kiến 者giả 。 三tam 分phân 之chi 二nhị 。 故cố 其kỳ 功công 德đức 唯duy 八bát 百bách 而nhi 已dĩ 如như 耳nhĩ 則tắc 周chu 聽thính 十thập 方phương 靡mĩ 有hữu 不bất 通thông 且thả 動động 而nhi 聞văn 聲thanh 似tự 有hữu 近cận 遠viễn 靜tĩnh 而nhi 聞văn 寂tịch 廓khuếch 無vô 邊biên 際tế 故cố 其kỳ 功công 德đức 圓viên 滿mãn 一nhất 千thiên 二nhị 百bách 也dã 如như 鼻tị 則tắc 息tức 有hữu 出xuất 入nhập 而nhi 中trung 無vô 交giao 氣khí 出xuất 能năng 取thủ 香hương 而nhi 不bất 能năng 聞văn 入nhập 能năng 聞văn 香hương 而nhi 不bất 能năng 取thủ 則tắc 亦diệc 三tam 分phần 闕khuyết 一nhất 。 故cố 其kỳ 功công 德đức 唯duy 八bát 百bách 而nhi 已dĩ 如như 舌thiệt 則tắc 世thế 出xuất 世thế 智trí 。 靡mĩ 不bất 能năng 宜nghi 言ngôn 或hoặc 有hữu 局cục 理lý 本bổn 無vô 涯nhai 故cố 其kỳ 功công 德đức 圓viên 滿mãn 一nhất 千thiên 二nhị 百bách 也dã 如như 身thân 則tắc 塵trần 合hợp 成thành 觸xúc 能năng 知tri 違vi 順thuận 離ly 則tắc 無vô 知tri 是thị 合hợp 中trung 得đắc 二nhị 離ly 中trung 闕khuyết 一nhất 故cố 其kỳ 功công 德đức 唯duy 八bát 百bách 而nhi 已dĩ 如như 意ý 則tắc 默mặc 容dung 十thập 方phương 三tam 世thế 。 世thế 出xuất 世thế 間gian 。 一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 。 靡mĩ 有hữu 不bất 包bao 故cố 其kỳ 功công 德đức 圓viên 滿mãn 一nhất 千thiên 二nhị 百bách 也dã 今kim 汝nhữ 欲dục 從tùng 六lục 根căn 修tu 入nhập 逆nghịch 生sanh 死tử 。 欲dục 流lưu 返phản 窮cùng 欲dục 流lưu 之chi 根căn 至chí 不bất 生sanh 滅diệt 。 之chi 地địa 此thử 豈khởi 可khả 漫mạn 然nhiên 而nhi 不bất 知tri 所sở 擇trạch 哉tai 必tất 當đương 審thẩm 此thử 六lục 根căn 誰thùy 為vi 合hợp 性tánh 而nhi 深thâm 誰thùy 為vi 離ly 性tánh 而nhi 淺thiển 誰thùy 為vi 圓viên 通thông 。 誰thùy 不bất 圓viên 通thông 若nhược 循tuần 此thử 圓viên 通thông 之chi 根căn 返phản 妄vọng 歸quy 真chân 與dữ 彼bỉ 不bất 循tuần 圓viên 通thông 者giả 其kỳ 功công 葢# 日nhật 劫kiếp 相tương 倍bội 。 也dã 我ngã 今kim 已dĩ 備bị 顯hiển 六lục 湛trạm 圓viên 明minh 。 功công 德đức 數số 量lượng 。 如như 是thị 隨tùy 汝nhữ 之chi 意ý 擇trạch 其kỳ 可khả 入nhập 者giả 。 吾ngô 當đương 為vì 汝nhữ 。 發phát 明minh 增tăng 進tiến 道đạo 業nghiệp 葢# 十thập 八bát 界giới 本bổn 無vô 優ưu 劣liệt 諸chư 佛Phật 修tu 之chi 咸hàm 得đắc 無vô 上thượng 菩Bồ 提Đề 。 但đãn 汝nhữ 下hạ 劣liệt 。 之chi 機cơ 多đa 有hữu 窒# 礙ngại 未vị 能năng 圓viên 自tự 在tại 之chi 慧tuệ 。 故cố 必tất 擇trạch 其kỳ 可khả 入nhập 者giả 。 專chuyên 於ư 一nhất 門môn 深thâm 入nhập 。 妄vọng 盡tận 真chân 現hiện 則tắc 六lục 根căn 皆giai 一nhất 時thời 清thanh 淨tịnh 矣hĩ 。
阿A 難Nan 白bạch 佛Phật 言ngôn 。 世Thế 尊Tôn 至chí 不bất 成thành 圓viên 妙diệu 。
此thử 阿A 難Nan 聞văn 逆nghịch 生sanh 死tử 欲dục 流lưu 。 及cập 一nhất 入nhập 六lục 淨tịnh 之chi 說thuyết 未vị 能năng 深thâm 領lãnh 其kỳ 解giải 故cố 請thỉnh 佛Phật 為vi 申thân 明minh 之chi 佛Phật 言ngôn 此thử 逆nghịch 生sanh 死tử 欲dục 流lưu 。 深thâm 入nhập 而nhi 至chí 於ư 一nhất 入nhập 六lục 淨tịnh 此thử 非phi 僅cận 斷đoạn 麤thô 惑hoặc 者giả 之chi 事sự 也dã 今kim 阿A 難Nan 止chỉ 證chứng 須Tu 陀Đà 洹Hoàn 果Quả 。 止chỉ 斷đoạn 見kiến 惑hoặc 思tư 惑hoặc 尚thượng 在tại 況huống 此thử 根căn 中trung 更cánh 有hữu 同đồng 體thể 無vô 明minh 生sanh 住trụ 異dị 滅diệt 。 諸chư 微vi 細tế 惑hoặc 其kỳ 分phân 劑tề 頭đầu 數số 。 豈khởi 阿A 難Nan 能năng 知tri 所sở 斷đoạn 哉tai 所sở 謂vị 一nhất 入nhập 而nhi 六lục 淨tịnh 者giả 非phi 謂vị 根căn 真chân 有hữu 一nhất 有hữu 六lục 也dã 若nhược 執chấp 六lục 根căn 定định 為vi 一nhất 則tắc 耳nhĩ 目mục 頭đầu 足túc 各các 殊thù 其kỳ 用dụng 而nhi 不bất 相tương 通thông 非phi 定định 一nhất 矣hĩ 若nhược 執chấp 六lục 根căn 定định 為vi 六lục 則tắc 汝nhữ 今kim 耳nhĩ 來lai 聽thính 法Pháp 何hà 關quan 身thân 口khẩu 。 而nhi 口khẩu 來lai 問vấn 義nghĩa 。 身thân 起khởi 欽khâm 承thừa 。 是thị 又hựu 非phi 定định 六lục 矣hĩ 當đương 知tri 是thị 根căn 非phi 一nhất 非phi 六lục 。 特đặc 由do 汝nhữ 無vô 始thỉ 。 顛điên 倒đảo 淪luân 替thế 。 故cố 於ư 圓viên 湛trạm 。 之chi 中trung 妄vọng 生sanh 一nhất 六lục 之chi 義nghĩa 汝nhữ 須Tu 陀Đà 洹Hoàn 。 果quả 不bất 入nhập 六lục 塵trần 故cố 得đắc 六lục 銷tiêu 然nhiên 尚thượng 執chấp 六lục 根căn 為vi 一nhất 體thể 是thị 未vị 亡vong 一nhất 其kỳ 與dữ 凡phàm 夫phu 執chấp 六lục 者giả 何hà 以dĩ 異dị 哉tai 正chánh 如như 太thái 虗hư 空không 參tham 合hợp 羣quần 器khí 則tắc 謂vị 空không 為vi 異dị 除trừ 器khí 觀quán 空không 。 則tắc 謂vị 空không 為vi 一nhất 虗hư 空không 豈khởi 因nhân 汝nhữ 妄vọng 計kế 而nhi 成thành 同đồng 不bất 同đồng 。 況huống 欲dục 是thị 非phi 其kỳ 間gian 果quả 可khả 得đắc 乎hồ 夫phu 一nhất 六lục 既ký 非phi 而nhi 今kim 現hiện 有hữu 。 六lục 根căn 者giả 何hà 則tắc 由do 粘niêm 湛trạm 妄vọng 發phát 耳nhĩ 真chân 性tánh 妙diệu 圓viên 本bổn 自tự 湛trạm 然nhiên 由do 有hữu 妄vọng 塵trần 則tắc 湛trạm 為vi 所sở 粘niêm 乃nãi 發phát 為vi 見kiến 聞văn 覺giác 知tri 。 既ký 有hữu 見kiến 聞văn 覺giác 知tri 。 則tắc 攬lãm 取thủ 外ngoại 塵trần 結kết 而nhi 成thành 根căn 初sơ 成thành 細tế 色sắc 乃nãi 名danh 清thanh 淨tịnh 四tứ 大đại 既ký 成thành 粗thô 色sắc 則tắc 名danh 浮phù 根căn 四tứ 塵trần 。 由do 是thị 顛điên 倒đảo 。 循tuần 外ngoại 流lưu 逸dật 順thuận 奔bôn 以dĩ 成thành 無vô 邊biên 之chi 生sanh 死tử 者giả 此thử 欲dục 流lưu 也dã 是thị 知tri 此thử 六lục 根căn 之chi 成thành 本bổn 於ư 妄vọng 有hữu 覺giác 明minh 由do 妄vọng 有hữu 覺giác 明minh 故cố 粘niêm 妄vọng 而nhi 發phát 光quang 耳nhĩ 六lục 根căn 既ký 全toàn 因nhân 妄vọng 發phát 則tắc 知tri 離ly 塵trần 實thật 無vô 自tự 體thể 汝nhữ 但đãn 不bất 循tuần 。 外ngoại 塵trần 內nội 根căn 可khả 拔bạt 隨tùy 拔bạt 一nhất 根căn 。 脫thoát 粘niêm 內nội 伏phục 。 則tắc 歸quy 于vu 元nguyên 真chân 而nhi 本bổn 有hữu 之chi 明minh 耀diệu 自tự 發phát 矣hĩ 一nhất 根căn 既ký 然nhiên 五ngũ 根căn 妄vọng 粘niêm 亦diệc 應ưng 拔bạt 而nhi 圓viên 脫thoát 故cố 曰viết 一nhất 入nhập 而nhi 六lục 淨tịnh 也dã 夫phu 所sở 謂vị 發phát 本bổn 明minh 耀diệu 。 者giả 乃nãi 不bất 由do 前tiền 塵trần 。 所sở 起khởi 知tri 見kiến 。 其kỳ 明minh 不bất 循tuần 根căn 。 而nhi 發phát 特đặc 寄ký 根căn 而nhi 發phát 耳nhĩ 既ký 寄ký 根căn 而nhi 發phát 則tắc 根căn 不bất 能năng 局cục 故cố 六lục 根căn 無vô 不bất 互hỗ 用dụng 耳nhĩ 可khả 視thị 而nhi 鼻tị 可khả 聽thính 也dã 今kim 觀quán 如như 阿A 那Na 律Luật 。 陀đà 無vô 目mục 而nhi 見kiến 。 跋Bạt 難Nan 陀Đà 龍Long 。 無vô 耳nhĩ 而nhi 聽thính 殑Căng 伽Già 神Thần 女Nữ 。 非phi 鼻tị 聞văn 香hương 。 驕kiêu 梵Phạm 鉢bát 提đề 異dị 舌thiệt 知tri 味vị 。 舜Thuấn 若Nhã 多Đa 神Thần 。 無vô 身thân 覺giác 觸xúc 。 摩Ma 訶Ha 迦Ca 葉Diếp 。 無vô 意ý 了liễu 知tri 此thử 等đẳng 或hoặc 是thị 小Tiểu 乘Thừa 修tu 成thành 或hoặc 是thị 凡phàm 夫phu 報báo 得đắc 尚thượng 非phi 根căn 所sở 能năng 局cục 況huống 發phát 本bổn 明minh 耀diệu 。 者giả 乎hồ 夫phu 至chí 于vu 諸chư 根căn 圓viên 拔bạt 內nội 瑩oánh 發phát 光quang 。 其kỳ 效hiệu 不bất 止chỉ 諸chư 根căn 互hỗ 用dụng 。 而nhi 已dĩ 也dã 即tức 一nhất 切thiết 浮phù 塵trần 。 及cập 器khí 世thế 間gian 。 諸chư 變biến 化hóa 相tướng 。 並tịnh 為vi 心tâm 光quang 所sở 鎔dong 如như 湯thang 銷tiêu 氷băng 。 應ứng 念niệm 化hóa 成thành 。 無vô 上thượng 知tri 覺giác 。 矣hĩ 佛Phật 又hựu 恐khủng 人nhân 謂vị 此thử 之chi 圓viên 妙diệu 非phi 人nhân 人nhân 本bổn 有hữu 疑nghi 不bất 能năng 頓đốn 發phát 故cố 即tức 近cận 事sự 以dĩ 驗nghiệm 之chi 如như 世thế 人nhân 聚tụ 見kiến 於ư 眼nhãn 。 若nhược 令linh 急cấp 合hợp 。 其kỳ 眼nhãn 則tắc 雖tuy 有hữu 人nhân 在tại 前tiền 六lục 根căn 黯ảm 然nhiên 。 莫mạc 辨biện 若nhược 以dĩ 手thủ 循tuần 彼bỉ 人nhân 之chi 體thể 則tắc 眼nhãn 雖tuy 不bất 見kiến 頭đầu 足túc 亦diệc 辨biện 與dữ 開khai 眼nhãn 而nhi 見kiến 者giả 不bất 異dị 由do 是thị 驗nghiệm 之chi 知tri 見kiến 不bất 緣duyên 明minh 人nhân 人nhân 本bổn 具cụ 矣hĩ 夫phu 緣duyên 明minh 有hữu 見kiến 。 者giả 暗ám 則tắc 無vô 見kiến 唯duy 不bất 緣duyên 明minh 而nhi 自tự 發phát 則tắc 諸chư 暗ám 相tướng 。 永vĩnh 不bất 能năng 昏hôn 。 特đặc 凡phàm 夫phu 為vi 根căn 塵trần 所sở 礙ngại 不bất 能năng 常thường 現hiện 根căn 塵trần 既ký 銷tiêu 。 云vân 何hà 不bất 成thành 圓viên 妙diệu 哉tai 。
○# 異dị 舌thiệt 知tri 味vị 。 古cổ 註chú 謂vị 驕kiêu 梵Phạm 鉢bát 提đề 有hữu 牛ngưu 哨# 病bệnh 即tức 是thị 牛ngưu 舌thiệt 也dã 而nhi 能năng 知tri 人nhân 所sở 食thực 之chi 味vị 此thử 說thuyết 未vị 委ủy 雖tuy 有hữu 牛ngưu 哨# 之chi 病bệnh 豈khởi 可khả 謂vị 是thị 牛ngưu 舌thiệt 哉tai 愚ngu 謂vị 異dị 舌thiệt 知tri 味vị 。 者giả 秪# 是thị 不bất 用dụng 舌thiệt 而nhi 別biệt 能năng 知tri 味vị 矣hĩ 。
阿A 難Nan 白bạch 佛Phật 言ngôn 。 世Thế 尊Tôn 至chí 云vân 何hà 不bất 成thành 。 無vô 上thượng 知tri 覺giác 。
此thử 阿A 難Nan 因nhân 領lãnh 佛Phật 說thuyết 若nhược 於ư 因Nhân 地Địa 。 以dĩ 生sanh 滅diệt 心tâm 。 為vi 本bổn 修tu 因nhân 。 而nhi 求cầu 佛Phật 乘Thừa 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 。 無vô 有hữu 是thị 處xứ 。 又hựu 領lãnh 佛Phật 說thuyết 離ly 暗ám 離ly 明minh 。 無vô 有hữu 見kiến 體thể 。 等đẳng 遂toại 起khởi 斯tư 難nạn/nan 謂vị 因Nhân 地Địa 覺giác 心tâm 。 必tất 與dữ 果quả 地địa 相tương 應ứng 方phương 克khắc 成thành 果quả 今kim 觀quán 果quả 位vị 中trung 如như 無vô 上thượng 正chánh 智trí 名danh 曰viết 菩Bồ 提Đề 寂tịch 靜tĩnh 常thường 樂nhạo/nhạc/lạc 名danh 曰viết 涅Niết 槃Bàn 不bất 妄vọng 不bất 變biến 名danh 曰viết 真Chân 如như 離ly 過quá 絕tuyệt 非phi 名danh 曰viết 佛Phật 性tánh 分phân 別biệt 一nhất 切thiết 。 而nhi 無vô 染nhiễm 著trước 。 名danh 曰viết 菴am 摩ma 羅la 識thức 。 一nhất 法pháp 不bất 立lập 煩phiền 惱não 蕩đãng 盡tận 名danh 曰viết 空không 如Như 來Lai 藏tạng 。 圓viên 鑑giám 萬vạn 法pháp 而nhi 無vô 分phân 別biệt 。 名danh 曰viết 大Đại 圓Viên 鏡Kính 智Trí 。 此thử 七thất 種chủng 稱xưng 謂vị 雖tuy 別biệt 。 然nhiên 皆giai 清thanh 淨tịnh 而nhi 無vô 染nhiễm 圓viên 滿mãn 而nhi 無vô 偏thiên 堅kiên 凝ngưng 如như 金kim 剛cang 王vương 。 而nhi 不bất 可khả 壞hoại 者giả 也dã 欲dục 冀ký 此thử 果quả 必tất 當đương 得đắc 常thường 住trụ 不bất 生sanh 滅diệt 者giả 以dĩ 為vi 之chi 因nhân 今kim 觀quán 六lục 根căn 之chi 用dụng 離ly 塵trần 無vô 體thể 。 猶do 如như 識thức 心tâm 豈khởi 可khả 依y 之chi 為vi 因nhân 以dĩ 求cầu 七thất 常thường 住trụ 果quả 。 哉tai 葢# 吾ngô 嘗thường 進tiến 此thử 根căn 性tánh 以dĩ 例lệ 于vu 識thức 心tâm 復phục 退thoái 此thử 識thức 心tâm 以dĩ 合hợp 于vu 根căn 性tánh 進tiến 退thoái 循tuần 環hoàn 。 微vi 細tế 推thôi 求cầu 。 畢tất 竟cánh 無vô 心tâm 及cập 心tâm 所sở 可khả 得đắc 將tương 誰thùy 立lập 因nhân 。 求cầu 無vô 上thượng 覺giác 。 哉tai 昔tích 聞văn 佛Phật 說thuyết 。 根căn 中trung 六lục 精tinh 湛trạm 寂tịch 圓viên 明minh 而nhi 今kim 攷# 之chi 都đô 無vô 實thật 義nghĩa 。 違vi 越việt 誠thành 言ngôn 。 終chung 成thành 戲hí 論luận 。 矣hĩ 按án 佛Phật 謂vị 六lục 根căn 離ly 塵trần 無vô 體thể 。 者giả 乃nãi 是thị 無vô 粘niêm 妄vọng 之chi 結kết 體thể 非phi 謂vị 根căn 中trung 無vô 性tánh 也dã 阿A 難Nan 遂toại 謂vị 離ly 塵trần 無vô 性tánh 謬mậu 生sanh 此thử 難nạn/nan 佛Phật 乃nãi 以dĩ 聞văn 鐘chung 事sự 驗nghiệm 之chi 佛Phật 審thẩm 其kỳ 聞văn 則tắc 以dĩ 擊kích 鐘chung 聲thanh 發phát 為vi 有hữu 聞văn 以dĩ 擊kích 久cửu 聲thanh 銷tiêu 。 為vi 無vô 聞văn 是thị 以dĩ 聲thanh 為vi 聞văn 也dã 及cập 審thẩm 其kỳ 聲thanh 則tắc 以dĩ 擊kích 鐘chung 聲thanh 發phát 為vi 有hữu 聲thanh 以dĩ 擊kích 久cửu 聲thanh 銷tiêu 。 為vi 無vô 聲thanh 是thị 以dĩ 聲thanh 為vi 聲thanh 也dã 既ký 以dĩ 為vi 聞văn 復phục 以dĩ 為vi 聲thanh 報báo 答đáp 無vô 定định 。 卻khước 成thành 自tự 語ngữ 矯kiểu 亂loạn 。 之chi 過quá 矣hĩ 夫phu 使sử 聲thanh 銷tiêu 為vi 無vô 聞văn 則tắc 應ưng 聞văn 性tánh 斷đoạn 絕tuyệt 鐘chung 聲thanh 再tái 擊kích 何hà 以dĩ 復phục 聞văn 葢# 或hoặc 有hữu 或hoặc 無vô 者giả 聲thanh 也dã 非phi 聞văn 也dã 使sử 無vô 聲thanh 遂toại 無vô 聞văn 則tắc 知tri 無vô 者giả 誰thùy 是thị 聲thanh 於ư 聞văn 中trung 。 自tự 生sanh 自tự 滅diệt 。 而nhi 聞văn 性tánh 常thường 存tồn 無vô 有hữu 生sanh 滅diệt 。 汝nhữ 尚thượng 惑hoặc 聲thanh 為vi 聞văn 。 何hà 怪quái 以dĩ 常thường 為vi 斷đoạn 。 此thử 乃nãi 汝nhữ 之chi 顛điên 倒đảo 昏hôn 迷mê 妄vọng 作tác 是thị 說thuyết 。 終chung 不bất 應ưng 言ngôn 。 離ly 諸chư 動động 靜tĩnh 。 閉bế 塞tắc 開khai 通thông 說thuyết 聞văn 無vô 性tánh 。 也dã 今kim 試thí 觀quán 世thế 間gian 熟thục 睡thụy 之chi 人nhân 夢mộng 中trung 聞văn 舂thung 聲thanh 或hoặc 以dĩ 為vi 鐘chung 或hoặc 以dĩ 為vi 皷cổ 夢mộng 中trung 豈khởi 憶ức 靜tĩnh 搖dao 。 開khai 閉bế 通thông 塞tắc 。 其kỳ 形hình 雖tuy 寐mị 。 而nhi 聞văn 性tánh 不bất 昏hôn 。 如như 此thử 即tức 是thị 例lệ 知tri 非phi 惟duy 夢mộng 中trung 不bất 昏hôn 即tức 形hình 銷tiêu 命mạng 謝tạ 而nhi 此thử 性tánh 終chung 不bất 銷tiêu 滅diệt 特đặc 以dĩ 眾chúng 生sanh 無vô 始thỉ 以dĩ 來lai 。 不bất 悟ngộ 性tánh 淨tịnh 妙diệu 常thường 。 故cố 不bất 能năng 內nội 循tuần 其kỳ 常thường 而nhi 外ngoại 逐trục 諸chư 妄vọng 由do 是thị 雜tạp 染nhiễm 流lưu 轉chuyển 。 生sanh 生sanh 不bất 息tức 。 取thủ 證chứng 末mạt 由do 若nhược 能năng 棄khí 彼bỉ 生sanh 滅diệt 亡vong 緣duyên 內nội 照chiếu 六lục 用dụng 俱câu 息tức 獨độc 守thủ 真chân 常thường 則tắc 常thường 光quang 自tự 然nhiên 現hiện 前tiền 。 常thường 光quang 現hiện 前tiền 。 則tắc 根căn 塵trần 識thức 心tâm 。 自tự 然nhiên 應ưng 念niệm 銷tiêu 落lạc 根căn 塵trần 識thức 三tam 為vi 塵trần 為vi 垢cấu 障chướng 翳ế 般Bát 若Nhã 今kim 既ký 銷tiêu 落lạc 則tắc 法Pháp 眼nhãn 應ứng 時thời 清thanh 明minh 。 云vân 何hà 不bất 成thành 。 無vô 上thượng 知tri 見kiến 哉tai 。
○# 羅la 睺hầu 擊kích 鐘chung 一nhất 聲thanh 。 世Thế 尊Tôn 審thẩm 有hữu 審thẩm 無vô 兩lưỡng 次thứ 足túc 矣hĩ 必tất 令linh 再tái 擊kích 而nhi 三tam 審thẩm 者giả 何hà 細tế 觀quán 後hậu 文văn 破phá 云vân 若nhược 實thật 無vô 聞văn 。 聞văn 性tánh 已dĩ 滅diệt 。 同đồng 於ư 枯khô 木mộc 。 鐘chung 聲thanh 再tái 擊kích 汝nhữ 云vân 何hà 知tri 。 是thị 知tri 三tam 次thứ 審thẩm 問vấn 大đại 有hữu 關quan 係hệ 非phi 但đãn 欲dục 其kỳ 詳tường 也dã 至chí 於ư 夢mộng 聞văn 舂thung 聲thanh 之chi 事sự 比tỉ 前tiền 更cánh 深thâm 一nhất 步bộ 葢# 有hữu 聲thanh 驗nghiệm 之chi 於ư 動động 無vô 聲thanh 驗nghiệm 之chi 於ư 靜tĩnh 俱câu 無vô 斷đoạn 滅diệt 然nhiên 未vị 及cập 動động 靜tĩnh 雙song 離ly 今kim 夢mộng 中trung 昏hôn 住trụ 豈khởi 憶ức 靜tĩnh 搖dao 。 則tắc 雙song 離ly 動động 靜tĩnh 而nhi 聞văn 性tánh 仍nhưng 不bất 斷đoạn 如như 此thử 也dã 。
楞Lăng 嚴Nghiêm 經Kinh 略Lược 疏Sớ/sơ 卷Quyển 之Chi 四Tứ