Lăng Nghiêm Kinh Chỉ Chưởng Sớ – Quyển 0004

楞Lăng 嚴Nghiêm 經Kinh 指Chỉ 掌Chưởng 疏Sớ
Quyển 0004
清Thanh 通Thông 理Lý 述Thuật

楞Lăng 嚴Nghiêm 經Kinh 指Chỉ 掌Chưởng 疏Sớ/sơ 卷Quyển 四Tứ

京kinh 都đô 拈niêm 華hoa 寺tự 賢hiền 宗tông 後hậu 學học 達đạt 天thiên 通thông 理lý 敬kính 述thuật

嗣tự 法Pháp 門môn 人nhân (# 興hưng 宗tông 祖tổ 旺# 謄# 清thanh 懷hoài 仁nhân 祖tổ 毓# 較giảo 字tự )#

二nhị 為vi 除trừ 細tế 惑hoặc 說thuyết 二nhị 藏tạng (# 上thượng 文văn 倒đảo 想tưởng 既ký 銷tiêu 。 空không 藏tạng 已dĩ 信tín 。 若nhược 能năng 歷lịch 事sự 造tạo 修tu 煩phiền 惱não 障chướng 自tự 可khả 斷đoạn 除trừ 。 至chí 於ư 所sở 知tri 之chi 障chướng 仍nhưng 須tu 審thẩm 辨biện 。 況huống 夫phù 生sanh 相tương/tướng 無vô 明minh 猶do 為vi 細tế 中trung 之chi 細tế 者giả 哉tai 。 故cố 前tiền 云vân 希hy 更cánh 審thẩm 除trừ 者giả 蓋cái 欲dục 如Như 來Lai 審thẩm 辨biện 斷đoạn 除trừ 之chi 法pháp 兼kiêm 所sở 知tri 及cập 生sanh 相tương/tướng 而nhi 盡tận 除trừ 之chi 。 佛Phật 為vi 酬thù 此thử 故cố 假giả 滿mãn 慈từ 請thỉnh 問vấn 以dĩ 說thuyết 後hậu 二nhị 藏tạng 也dã 。 正chánh 脈mạch 云vân 。 古cổ 德đức 解giải 釋thích 三Tam 藏Tạng 有hữu 二nhị 義nghĩa 。 一nhất 者giả 圓viên 覺giác 疏sớ/sơ 。 以dĩ 隱ẩn 覆phú 含hàm 攝nhiếp 出xuất 生sanh 為vi 三tam 。 二nhị 者giả 華hoa 嚴nghiêm 疏sớ/sơ 。 以dĩ 體thể 相tướng 用dụng 三tam 大đại 順thuận 次thứ 釋thích 空không 等đẳng 三Tam 藏Tạng 。 今kim 似tự 後hậu 義nghĩa 。 而nhi 亦diệc 稍sảo 不bất 同đồng 。 上thượng 之chi 空không 藏tạng 全toàn 同đồng 。 以dĩ 所sở 顯hiển 之chi 真chân 正chánh 惟duy 體thể 大đại 。 合hợp 下hạ 二nhị 藏tạng 意ý 旨chỉ 便tiện 殊thù 。 乃nãi 惟duy 約ước 體thể 用dụng 單đơn 雙song 會hội 釋thích 空không 等đẳng 三Tam 藏Tạng 。 而nhi 合hợp 相tương/tướng 於ư 用dụng 亦diệc 非phi 有hữu 缺khuyết 漏lậu 矣hĩ )# 二nhị 。

一nhất 滿mãn 慈từ 躡niếp 前tiền 以dĩ 質chất 二nhị 疑nghi 。 二nhị 如Như 來Lai 釋thích 疑nghi 以dĩ 說thuyết 二nhị 藏tạng 。

初sơ (# 正chánh 脈mạch 云vân 。 此thử 以dĩ 滿mãn 慈từ 請thỉnh 發phát 者giả 表biểu 下hạ 所sở 談đàm 惑hoặc 細tế 理lý 玄huyền 無Vô 學Học 深thâm 位vị 。 皆giai 當đương 究cứu 心tâm 。 非phi 獨độc 為vi 有hữu 學học 說thuyết 也dã 。 故cố 今kim 表biểu 兩lưỡng 重trọng/trùng 勝thắng 前tiền 當đương 機cơ 。 一nhất 者giả 四tứ 住trụ 惑hoặc 盡tận 勝thắng 前tiền 惑hoặc 未vị 盡tận 也dã 。 二nhị 者giả 四tứ 辨biện 能năng 說thuyết 勝thắng 前tiền 但đãn 能năng 強cường/cưỡng 記ký 也dã )# 三tam 。

一nhất 總tổng 讚tán 妙diệu 示thị 。 二nhị 泛phiếm 敘tự 有hữu 疑nghi 。 三tam 確xác 陳trần 以dĩ 請thỉnh 。

初sơ 。

爾nhĩ 時thời 富Phú 樓Lâu 那Na 彌Di 多Đa 羅La 尼Ni 子Tử 。 在tại 大đại 眾chúng 中trung 。 即tức 從tùng 座tòa 起khởi 。 偏thiên 袒đản 右hữu 肩kiên 。 右hữu 膝tất 著trước 地địa 。 合hợp 掌chưởng 恭cung 敬kính 而nhi 白bạch 佛Phật 言ngôn 。 大đại 威uy 德đức 世Thế 尊Tôn 。 善thiện 為vì 眾chúng 生sanh 。 敷phu 演diễn 如Như 來Lai 。 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 諦Đế 。

爾nhĩ 時thời 者giả 阿A 難Nan 等đẳng 已dĩ 銷tiêu 倒đảo 想tưởng 已dĩ 信tín 空không 藏tạng 時thời 也dã 。 細tế 惑hoặc 尚thượng 存tồn 二nhị 藏tạng 未vị 信tín 故cố 滿mãn 慈từ 子tử 將tương 有hữu 所sở 問vấn 。 在tại 眾chúng 座tòa 起khởi 者giả 將tương 問vấn 之chi 狀trạng 。 袒đản 肩kiên 互hỗ 跪quỵ 身thân 業nghiệp 虔kiền 誠thành 。 合hợp 掌chưởng 恭cung 敬kính 。 意ý 業nghiệp 精tinh 專chuyên 。 白bạch 佛Phật 讚tán 善thiện 口khẩu 業nghiệp 慇ân 懃cần 。 以dĩ 此thử 感cảm 佛Phật 佛Phật 必tất 應ưng 故cố 。 無vô 始thỉ 倒đảo 想tưởng 折chiết 伏phục 令linh 銷tiêu 。 故cố 以dĩ 大đại 威uy 德đức 讚tán 之chi 。 久cửu 迷mê 空không 藏tạng 攝nhiếp 受thọ 令linh 信tín 。 故cố 以dĩ 善thiện 為vi 等đẳng 讚tán 之chi 。 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 諦Đế 。 即tức 前tiền 阿A 難Nan 所sở 請thỉnh 中Trung 道Đạo 了liễu 義nghĩa 。 無vô 戲hí 論luận 法pháp 也dã 。 破phá 識thức 以dĩ 闢tịch 道đạo 路lộ 。 指chỉ 根căn 以dĩ 接tiếp 初sơ 機cơ 。 會hội 科khoa 示thị 堂đường 。 融dung 大đại 顯hiển 室thất 。 以dĩ 其kỳ 循tuần 循tuần 有hữu 序tự 故cố 曰viết 善thiện 為vi 敷phu 演diễn 。 第đệ 一nhất 上thượng 冠quan 以dĩ 如Như 來Lai 者giả 。 以dĩ 此thử 義nghĩa 諦đế 是thị 諸chư 佛Phật 之chi 所sở 證chứng 故cố 。

二nhị 泛phiếm 敘tự 有hữu 疑nghi 二nhị 。

一nhất 敘tự 自tự 疑nghi 。 二nhị 敘tự 他tha 疑nghi 。

初sơ 。

世Thế 尊Tôn 常thường 推thôi 。 說thuyết 法Pháp 人nhân 中trung 。 我ngã 為vi 第đệ 一nhất 。 今kim 聞văn 如Như 來Lai 。 微vi 妙diệu 法Pháp 音âm 。 猶do 如như 聾lung 人nhân 。 逾du 百bách 步bộ 外ngoại 。 聆linh 於ư 蚊văn 蚋nhuế 。 本bổn 所sở 不bất 見kiến 。 何hà 況huống 得đắc 聞văn 。

○# 佛Phật 雖tuy 宣tuyên 明minh 。 令linh 我ngã 除trừ 惑hoặc 。 今kim 猶do 未vị 詳tường 。 斯tư 義nghĩa 究cứu 竟cánh 。 無vô 疑nghi 惑hoặc 地địa 。

初sơ 極cực 顯hiển 法pháp 妙diệu 。 增tăng 一nhất 云vân 。 善thiện 說thuyết 諸chư 法pháp 廣quảng 別biệt 義nghĩa 理lý 。 諸chư 弟đệ 子tử 中trung 滿mãn 願nguyện 第đệ 一nhất 。 智trí 論luận 云vân 。 富Phú 樓Lâu 那Na 說thuyết 法Pháp 中trung 大đại 。 又hựu 云vân 種chủng 種chủng 因nhân 緣duyên 。 譬thí 喻dụ 說thuyết 法Pháp 能năng 利lợi 眾chúng 生sanh 。 樓lâu 那na 第đệ 一nhất 。 是thị 知tri 滿mãn 慈từ 說thuyết 法Pháp 如Như 來Lai 素tố 所sở 推thôi 許hứa 。 故cố 自tự 敘tự 世Thế 尊Tôn 常thường 推thôi 等đẳng 也dã 。 微vi 妙diệu 法Pháp 音âm 。 總tổng 指chỉ 上thượng 來lai 所sở 說thuyết 。 以dĩ 破phá 妄vọng 顯hiển 真chân 一nhất 一nhất 皆giai 極cực 微vi 細tế 盡tận 精tinh 妙diệu 故cố 。 聾lung 人nhân 耳nhĩ 鈍độn 自tự 喻dụ 未vị 得đắc 。 大Đại 乘Thừa 智trí 慧tuệ 。 百bách 步bộ 去khứ 遠viễn 自tự 喻dụ 未vị 到đáo 一Nhất 乘Thừa 境cảnh 界giới 。 由do 斯tư 二nhị 緣duyên 所sở 以dĩ 雖tuy 聞văn 微vi 妙diệu 之chi 音âm 。 但đãn 領lãnh 麤thô 淺thiển 之chi 義nghĩa 。 故cố 以dĩ 聆linh 於ư 蚊văn 蚋nhuế 喻dụ 之chi 。 聆linh 聽thính 也dã 。 蚊văn 虻manh 蟲trùng 蚋nhuế 醯hê 鷄kê 也dã 。 本bổn 指chỉ 昔tích 日nhật 。 不bất 見kiến 者giả 未vị 覩đổ 斯tư 會hội 。 以dĩ 斯tư 會hội 發phát 起khởi 施thi 設thiết 便tiện 自tự 與dữ 昔tích 不bất 同đồng 。 故cố 至chí 於ư 所sở 說thuyết 法Pháp 義nghĩa 。 猶do 是thị 昔tích 所sở 未vị 有hữu 。 故cố 云vân 何hà 況huống 得đắc 聞văn 。 此thử 所sở 以dĩ 如như 百bách 步bộ 外ngoại 聆linh 蚊văn 蚋nhuế 也dã 。

○# 佛Phật 雖tuy 下hạ 略lược 明minh 悟ngộ 淺thiển 。 宣tuyên 明minh 者giả 即tức 指chỉ 破phá 妄vọng 顯hiển 真chân 已dĩ 來lai 。 重trùng 重trùng 宣tuyên 示thị 重trùng 重trùng 發phát 明minh 也dã 。 當đương 機cơ 雖tuy 在tại 阿A 難Nan 。 佛Phật 意ý 實thật 兼kiêm 會hội 眾chúng 。 故cố 滿mãn 慈từ 亦diệc 云vân 。 令linh 我ngã 除trừ 惑hoặc 。 除trừ 惑hoặc 者giả 且thả 約ước 斷đoạn 疑nghi 生sanh 信tín 言ngôn 之chi 。 斯tư 義nghĩa 者giả 仍nhưng 指chỉ 前tiền 說thuyết 。 未vị 詳tường 者giả 未vị 能năng 詳tường 盡tận 。 以dĩ 但đãn 信tín 空không 藏tạng 猶do 未vị 知tri 不bất 空không 及cập 空không 不bất 空không 義nghĩa 故cố 。 然nhiên 既ký 未vị 能năng 盡tận 信tín 是thị 亦diệc 未vị 到đáo 究cứu 竟cánh 。 無vô 疑nghi 惑hoặc 地địa 。 由do 斯tư 故cố 有hữu 下hạ 之chi 疑nghi 生sanh 疑nghi 續tục 疑nghi 礙ngại 等đẳng 也dã 。

二nhị 敘tự 他tha 疑nghi 。

世Thế 尊Tôn 。 如như 阿A 難Nan 輩bối 。 雖tuy 則tắc 開khai 悟ngộ 。 習tập 漏lậu 未vị 除trừ 。

○# 我ngã 等đẳng 會hội 中trung 。 登đăng 無vô 漏lậu 者giả 。 雖tuy 盡tận 諸chư 漏lậu 。 今kim 聞văn 如Như 來Lai 。 所sở 說thuyết 法Pháp 音âm 。 尚thượng 紆hu 疑nghi 悔hối 。

初sơ 敘tự 有hữu 學học 疑nghi 。 阿A 難Nan 輩bối 通thông 指chỉ 一nhất 類loại 有hữu 學học 人nhân 說thuyết 。 前tiền 此thử 自tự 陳trần 開khai 悟ngộ 亦diệc 惟duy 。 隨tùy 順thuận 佛Phật 語ngữ 。 非phi 己kỷ 智trí 分phân 。 故cố 置trí 雖tuy 言ngôn 。 謂vị 雖tuy 則tắc 開khai 悟ngộ 。 而nhi 實thật 未vị 得đắc 開khai 悟ngộ 。 以dĩ 習tập 漏lậu 未vị 除trừ 故cố 。 習tập 漏lậu 即tức 是thị 思tư 惑hoặc 。 以dĩ 是thị 無vô 始thỉ 積tích 習tập 任nhậm 運vận 現hiện 起khởi 者giả 也dã 。 然nhiên 既ký 思tư 惑hoặc 尚thượng 在tại 煩phiền 惱não 障chướng 猶do 未vị 全toàn 離ly 。 固cố 知tri 其kỳ 前tiền 之chi 開khai 悟ngộ 非phi 真chân 現hiện 量lượng 。

○# 我ngã 等đẳng 下hạ 敘tự 無Vô 學Học 疑nghi 。 我ngã 等đẳng 者giả 自tự 指chỉ 一nhất 類loại 無Vô 學Học 人nhân 說thuyết 。 己kỷ 向hướng 自tự 謂vị 漏lậu 盡tận 亦diệc 惟duy 暫tạm 斷đoạn 見kiến 思tư 。 非phi 真chân 無vô 漏lậu 。 故cố 置trí 雖tuy 言ngôn 。 謂vị 雖tuy 盡tận 諸chư 漏lậu 。 而nhi 實thật 未vị 能năng 盡tận 漏lậu 。 以dĩ 今kim 聞văn 說thuyết 法Pháp 尚thượng 紆hu 疑nghi 悔hối 故cố 。 疑nghi 謂vị 疑nghi 清thanh 淨tịnh 之chi 非phi 。 悔hối 謂vị 悔hối 周chu 徧biến 之chi 誤ngộ 。 是thị 二nhị 皆giai 為vi 法pháp 執chấp 。 正chánh 被bị 所sở 纏triền 故cố 云vân 尚thượng 紆hu 。 紆hu 即tức 纏triền 縛phược 義nghĩa 也dã 。 然nhiên 既ký 法pháp 執chấp 未vị 脫thoát 所sở 知tri 障chướng 自tự 應ưng 俱câu 在tại 。 固cố 知tri 其kỳ 向hướng 之chi 漏lậu 盡tận 非phi 真chân 究cứu 竟cánh 。 是thị 則tắc 阿A 難Nan 等đẳng 以dĩ 習tập 漏lậu 未vị 除trừ 。 知tri 開khai 悟ngộ 之chi 非phi 真chân 。 滿mãn 慈từ 等đẳng 以dĩ 尚thượng 紆hu 疑nghi 悔hối 。 知tri 漏lậu 盡tận 之chi 是thị 妄vọng 。 同đồng 為vi 未vị 詳tường 斯tư 義nghĩa 。 俱câu 是thị 未vị 到đáo 無vô 疑nghi 惑hoặc 地địa 耳nhĩ 。 泛phiếm 敘tự 有hữu 疑nghi 竟cánh 。

三tam 確xác 陳trần 以dĩ 請thỉnh 二nhị 。

一nhất 確xác 陳trần 二nhị 疑nghi 。 二nhị 請thỉnh 佛Phật 慈từ 誨hối 。

初sơ 二nhị 。

一nhất 確xác 陳trần 萬vạn 法pháp 生sanh 續tục 疑nghi 。 二nhị 確xác 陳trần 諸chư 大đại 周chu 徧biến 疑nghi 。

初sơ 。

世Thế 尊Tôn 。 若nhược 復phục 世thế 間gian 。 一nhất 切thiết 根căn 塵trần 。 陰ấm 處xứ 界giới 等đẳng 。 皆giai 如Như 來Lai 藏tạng 。 清thanh 淨tịnh 本bổn 然nhiên 。

○# 云vân 何hà 忽hốt 生sanh 。 山sơn 河hà 大đại 地địa 。 諸chư 有hữu 為vi 相tướng 。 次thứ 第đệ 遷thiên 流lưu 。 終chung 而nhi 復phục 始thỉ 。

初sơ 領lãnh 前tiền 所sở 示thị 。 復phục 決quyết 定định 也dã 。 世thế 間gian 揀giản 出xuất 世thế 。 以dĩ 根căn 塵trần 陰ấm 處xứ 界giới 等đẳng 。 皆giai 屬thuộc 世thế 間gian 有hữu 為vi 。 非phi 出xuất 世thế 無vô 為vi 法Pháp 故cố 。 一nhất 切thiết 根căn 塵trần 。 皆giai 如Như 來Lai 藏tạng 。 乃nãi 領lãnh 前tiền 顯hiển 見kiến 中trung 意ý 。 以dĩ 前tiền 顯hiển 見kiến 不bất 分phân 科khoa 中trung 有hữu 此thử 見kiến 及cập 緣duyên 。 元nguyên 是thị 菩Bồ 提Đề 。 妙diệu 淨tịnh 明minh 體thể 。 等đẳng 文văn 約ước 義nghĩa 領lãnh 也dã 。 陰ấm 處xứ 界giới 四tứ 科khoa 舉cử 三tam 。 六lục 入nhập 七thất 大đại 皆giai 以dĩ 等đẳng 字tự 該cai 之chi 。 皆giai 如Như 來Lai 藏tạng 。 清thanh 淨tịnh 本bổn 然nhiên 。 乃nãi 領lãnh 前tiền 會hội 科khoa 及cập 融dung 大đại 中trung 意ý 。 以dĩ 前tiền 會hội 科khoa 中trung 一nhất 一nhất 皆giai 許hứa 其kỳ 為vi 如Như 來Lai 藏tạng 性tánh 。 融dung 大đại 中trung 兼kiêm 許hứa 其kỳ 有hữu 清thanh 淨tịnh 本bổn 然nhiên 義nghĩa 故cố 。

○# 云vân 何hà 下hạ 躡niếp 以dĩ 成thành 疑nghi 。 正chánh 脈mạch 義nghĩa 云vân 。 此thử 疑nghi 有hữu 二nhị 。 一nhất 疑nghi 始thỉ 之chi 忽hốt 生sanh 。 二nhị 疑nghi 後hậu 之chi 相tướng 續tục 。 若nhược 於ư 次thứ 第đệ 上thượng 重trọng/trùng 讀đọc 云vân 何hà 二nhị 疑nghi 自tự 顯hiển 。 山sơn 河hà 大đại 地địa 。 即tức 後hậu 之chi 世thế 界giới 。 諸chư 有hữu 為vi 相tướng 。 兼kiêm 眾chúng 生sanh 業nghiệp 果quả 。 齊tề 此thử 乃nãi 疑nghi 始thỉ 之chi 忽hốt 生sanh 。 意ý 謂vị 既ký 皆giai 藏tạng 心tâm 。 則tắc 無vô 始thỉ 之chi 時thời 自tự 應ưng 。 清thanh 淨tịnh 本bổn 然nhiên 。 乃nãi 云vân 何hà 無vô 端đoan 忽hốt 生sanh 世thế 界giới 眾chúng 生sanh 。 及cập 業nghiệp 果quả 耶da 。 次thứ 第đệ 二nhị 句cú 乃nãi 兼kiêm 上thượng 世thế 界giới 眾chúng 生sanh 。 業nghiệp 果quả 而nhi 通thông 言ngôn 之chi 。 生sanh 住trụ 異dị 滅diệt 。 遷thiên 變biến 流lưu 轉chuyển 。 前tiền 後hậu 分phân 齊tề 不bất 相tương 踰du 越việt 。 故cố 云vân 次thứ 第đệ 遷thiên 流lưu 。 滅diệt 已dĩ 又hựu 生sanh 故cố 云vân 。 終chung 而nhi 復phục 始thỉ 。 此thử 方phương 疑nghi 後hậu 之chi 相tướng 續tục 。 意ý 謂vị 既ký 皆giai 藏tạng 心tâm 。 自tự 應ưng 清thanh 淨tịnh 本bổn 然nhiên 。 縱túng/tung 使sử 忽hốt 生sanh 。 既ký 滅diệt 不bất 應ưng 相tương 續tục 。 又hựu 云vân 何hà 竟cánh 至chí 次thứ 第đệ 遷thiên 流lưu 。 終chung 而nhi 復phục 始thỉ 耶da 。 生sanh 續tục 兩lưỡng 問vấn 至chí 下hạ 答đáp 處xứ 自tự 見kiến 。

二nhị 確xác 陳trần 諸chư 大đại 周chu 徧biến 疑nghi 。

又hựu 如Như 來Lai 說thuyết 。 地địa 水thủy 火hỏa 風phong 。 本bổn 性tánh 圓viên 融dung 。 周chu 徧biến 法Pháp 界Giới 湛trạm 然nhiên 常thường 住trụ 。

○# 世Thế 尊Tôn 。 若nhược 地địa 性tánh 徧biến 。 云vân 何hà 容dung 水thủy 。 水thủy 性tánh 周chu 徧biến 。 火hỏa 則tắc 不bất 生sanh 。 復phục 云vân 何hà 明minh 。 水thủy 火hỏa 二nhị 性tánh 。 俱câu 徧biến 虗hư 空không 。 不bất 相tương 陵lăng 滅diệt 。

世Thế 尊Tôn 。 地địa 性tánh 障chướng 礙ngại 。 空không 性tánh 虗hư 通thông 。 云vân 何hà 二nhị 俱câu 。 周chu 徧biến 法Pháp 界Giới 。

初sơ 領lãnh 前tiền 所sở 說thuyết 。 再tái 陳trần 深thâm 疑nghi 故cố 曰viết 又hựu 也dã 。 文văn 雖tuy 局cục 於ư 四tứ 大đại 義nghĩa 實thật 兼kiêm 於ư 虗hư 空không 。 至chí 下hạ 致trí 難nạn 處xứ 自tự 見kiến 。 準chuẩn 則tắc 空không 大đại 文văn 云vân 。 若nhược 此thử 虗hư 空không 性tánh 圓viên 周chu 徧biến 。 本bổn 不bất 動động 搖dao 。 當đương 知tri 現hiện 前tiền 。 地địa 水thủy 火hỏa 風phong 。 均quân 名danh 五ngũ 大đại 。 蓋cái 前tiền 之chi 性tánh 圓viên 即tức 今kim 之chi 。 本bổn 性tánh 圓viên 融dung 。 屬thuộc 圓viên 真chân 實thật 。 前tiền 之chi 周chu 徧biến 即tức 今kim 之chi 周chu 徧biến 法Pháp 界Giới 。 屬thuộc 通thông 真chân 實thật 。 前tiền 之chi 本bổn 不bất 動động 搖dao 。 即tức 今kim 之chi 湛trạm 然nhiên 常thường 住trụ 。 屬thuộc 常thường 真chân 實thật 。 然nhiên 既ký 均quân 名danh 五ngũ 大đại 。 則tắc 地địa 水thủy 火hỏa 風phong 。 亦diệc 應ưng 俱câu 此thử 三tam 真chân 實thật 義nghĩa 。 故cố 滿mãn 慈từ 例lệ 領lãnh 以dĩ 為vi 下hạ 水thủy 火hỏa 相tương/tướng 妨phương 等đẳng 之chi 疑nghi 案án 。

○# 世Thế 尊Tôn 下hạ 躡niếp 以dĩ 成thành 疑nghi 。 地địa 性tánh 堅kiên 礙ngại 。 水thủy 性tánh 融dung 泮phấn 。 堅kiên 礙ngại 既ký 成thành 而nhi 融dung 泮phấn 必tất 壞hoại 。 故cố 曰viết 若nhược 地địa 性tánh 徧biến 。 云vân 何hà 容dung 水thủy 。 不bất 容dung 水thủy 是thị 地địa 性tánh 不bất 能năng 圓viên 融dung 。 融dung 泮phấn 壞hoại 是thị 水thủy 性tánh 不bất 能năng 常thường 住trụ 。 此thử 一nhất 疑nghi 也dã 。 水thủy 性tánh 潤nhuận 濕thấp 。 火hỏa 性tánh 乾can/kiền/càn 燥táo 。 潤nhuận 濕thấp 既ký 生sanh 而nhi 乾can/kiền/càn 燥táo 必tất 滅diệt 。 故cố 曰viết 水thủy 性tánh 周chu 徧biến 。 火hỏa 則tắc 不bất 生sanh 。 火hỏa 不bất 生sanh 是thị 水thủy 性tánh 不bất 能năng 圓viên 融dung 。 乾can/kiền/càn 燥táo 滅diệt 是thị 火hỏa 性tánh 不bất 能năng 常thường 住trụ 。 此thử 二nhị 疑nghi 也dã 。 如như 地địa 不bất 容dung 水thủy 。 水thủy 不bất 容dung 火hỏa 既ký 爾nhĩ 。 火hỏa 不bất 容dung 水thủy 。 水thủy 不bất 容dung 地địa 亦diệc 然nhiên 。 如như 是thị 則tắc 圓viên 融dung 周chu 徧biến 湛trạm 然nhiên 常thường 住trụ 。 之chi 義nghĩa 皆giai 不bất 得đắc 成thành 矣hĩ 。 復phục 云vân 何hà 明minh 。 等đẳng 且thả 約ước 水thủy 火hỏa 以dĩ 難nạn/nan 。 言ngôn 佛Phật 語ngữ 無vô 虗hư 必tất 有hữu 發phát 明minh 。 但đãn 不bất 知tri 復phục 有hữu 。 云vân 何hà 發phát 明minh 。 能năng 以dĩ 成thành 立lập 水thủy 火hỏa 俱câu 徧biến 不bất 相tương 陵lăng 滅diệt 之chi 義nghĩa 。 不bất 難nan 地địa 水thủy 者giả 可khả 例lệ 知tri 故cố 。 地địa 性tánh 障chướng 礙ngại 。 等đẳng 為vi 欲dục 顯hiển 出xuất 空không 大đại 。 以dĩ 足túc 五ngũ 大đại 之chi 義nghĩa 。 障chướng 礙ngại 起khởi 而nhi 虗hư 通thông 盡tận 。 虗hư 通thông 得đắc 而nhi 障chướng 礙ngại 失thất 。 如như 彼bỉ 水thủy 火hỏa 互hỗ 不bất 相tương 容dung 。 此thử 三tam 疑nghi 也dã 。 云vân 何hà 二nhị 句cú 亦diệc 是thị 就tựu 疑nghi 致trí 難nạn/nan 。 確xác 陳trần 二nhị 疑nghi 竟cánh 。

二nhị 請thỉnh 佛Phật 慈từ 誨hối 。

而nhi 我ngã 不bất 知tri 。 是thị 義nghĩa 攸du 往vãng 。 惟duy 願nguyện 如Như 來Lai 。 宣tuyên 流lưu 大đại 慈từ 。 開khai 我ngã 迷mê 雲vân 。 及cập 諸chư 大đại 眾chúng 。 作tác 是thị 語ngữ 已dĩ 。 五ngũ 體thể 投đầu 地địa 。 欽khâm 渴khát 如Như 來Lai 。 無vô 上thượng 慈từ 誨hối 。

是thị 義nghĩa 者giả 即tức 指chỉ 前tiền 清thanh 淨tịnh 本bổn 然nhiên 。 圓viên 徧biến 常thường 住trụ 等đẳng 義nghĩa 。 攸du 所sở 也dã 。 往vãng 歸quy 趣thú 也dã 。 言ngôn 山sơn 河hà 大đại 地địa 。 等đẳng 既ký 有hữu 生sanh 續tục 似tự 違vi 清thanh 淨tịnh 。 而nhi 如Như 來Lai 說thuyết 清thanh 淨tịnh 本bổn 然nhiên 。 地địa 水thủy 火hỏa 風phong 。 等đẳng 既ký 有hữu 妨phương 礙ngại 似tự 乖quai 圓viên 徧biến 。 而nhi 如Như 來Lai 說thuyết 周chu 徧biến 圓viên 常thường 。 滿mãn 慈từ 既ký 不bất 敢cảm 以dĩ 佛Phật 為vi 非phi 。 直trực 得đắc 歸quy 咎cữu 於ư 己kỷ 。 故cố 云vân 而nhi 我ngã 不bất 知tri 云vân 云vân 。 疑nghi 深thâm 悔hối 重trọng/trùng 非phi 佛Phật 莫mạc 釋thích 。 故cố 曰viết 惟duy 願nguyện 如Như 來Lai 。 大đại 慈từ 如như 風phong 故cố 曰viết 宣tuyên 曰viết 流lưu 。 迷mê 惑hoặc 障chướng 智trí 故cố 曰viết 開khai 曰viết 雲vân 。 至chí 下hạ 如Như 來Lai 出xuất 生sanh 。 續tục 之chi 由do 無vô 違vi 清thanh 淨tịnh 。 明minh 周chu 徧biến 之chi 故cố 無vô 乖quai 圓viên 常thường 。 則tắc 是thị 慈từ 風phong 宣tuyên 而nhi 迷mê 雲vân 開khai 。 智trí 日nhật 朗lãng 而nhi 性tánh 天thiên 露lộ 也dã 。 及cập 諸chư 大đại 眾chúng 。 句cú 乃nãi 普phổ 為vi 眾chúng 請thỉnh 。 有hữu 學học 習tập 漏lậu 未vị 除trừ 。 縱túng/tung 悟ngộ 非phi 真chân 。 無Vô 學Học 尚thượng 紆hu 疑nghi 悔hối 。 雖tuy 斷đoạn 未vị 極cực 。 同đồng 為vi 迷mê 雲vân 所sở 障chướng 。 均quân 待đãi 慈từ 風phong 所sở 吹xuy 故cố 請thỉnh 亦diệc 及cập 之chi 。 作tác 是thị 語ngữ 已dĩ 口khẩu 請thỉnh 也dã 。 五ngũ 體thể 投đầu 地địa 身thân 請thỉnh 也dã 。 欽khâm 渴khát 慈từ 誨hối 意ý 請thỉnh 也dã 。 慈từ 誨hối 稱xưng 無vô 上thượng 者giả 有hữu 二nhị 義nghĩa 。 一nhất 者giả 慈từ 無vô 上thượng 。 佛Phật 慈từ 至chí 極cực 。 無vô 能năng 越việt 故cố 。 二nhị 者giả 誨hối 無vô 上thượng 。 能năng 空không 法pháp 執chấp 。 盡tận 生sanh 相tương/tướng 故cố 。 滿mãn 慈từ 躡niếp 前tiền 以dĩ 質chất 二nhị 疑nghi 竟cánh 。

二nhị 如Như 來Lai 釋thích 疑nghi 以dĩ 說thuyết 二nhị 藏tạng (# 釋thích 生sanh 續tục 之chi 疑nghi 。 明minh 從tùng 真chân 起khởi 妄vọng 即tức 是thị 說thuyết 不bất 空không 藏tạng 。 釋thích 周chu 徧biến 之chi 疑nghi 明minh 性tánh 相tướng 無vô 礙ngại 即tức 是thị 說thuyết 空không 不bất 空không 藏tạng )# 三tam 。

一nhất 普phổ 許hứa 獲hoạch 益ích 。 二nhị 誡giới 聽thính 欽khâm 承thừa 。 三tam 據cứ 疑nghi 別biệt 示thị 。

初sơ 。

爾nhĩ 時thời 世thế 尋tầm 告cáo 富Phú 樓Lâu 那Na 。 及cập 諸chư 會hội 中trung 。 漏lậu 盡tận 無Vô 學Học 。 諸chư 阿A 羅La 漢Hán 。

○# 如Như 來Lai 今kim 日nhật 。 普phổ 為vì 此thử 會hội 。 宣tuyên 勝thắng 義nghĩa 中trung 。 真chân 勝thắng 義nghĩa 性tánh 。

○# 令linh 汝nhữ 會hội 中trung 。 定định 性tánh 聲Thanh 聞Văn 。 及cập 諸chư 一nhất 切thiết 。 未vị 得đắc 二nhị 空không 。 迴hồi 向hướng 上thượng 乘thừa 。 阿A 羅La 漢Hán 等đẳng 。 皆giai 獲hoạch 一Nhất 乘Thừa 。 寂tịch 滅diệt 場tràng 地địa 。 真chân 阿a 練luyện 若nhã 。 正chánh 修tu 行hành 處xứ 。

初sơ 別biệt 告cáo 無Vô 學Học 。 正chánh 脈mạch 云vân 。 經kinh 標tiêu 無Vô 學Học 特đặc 顯hiển 法pháp 深thâm 。

○# 如Như 來Lai 下hạ 普phổ 許hứa 勝thắng 法Pháp 。 正chánh 脈mạch 云vân 。 佛Phật 言ngôn 普phổ 為vi 仍nhưng 彰chương 慈từ 廣quảng 。 以dĩ 普phổ 為vi 則tắc 不bất 惟duy 無Vô 學Học 。 雖tuy 有hữu 學học 乃nãi 至chí 人nhân 天thiên 。 等đẳng 類loại 皆giai 為vi 所sở 被bị 機cơ 也dã 。 勝thắng 義nghĩa 等đẳng 者giả 。 惟duy 識thức 偈kệ 云vân 。 此thử 諸chư 法pháp 勝thắng 義nghĩa 。 亦diệc 即tức 是thị 真Chân 如Như 。 又hựu 勝thắng 義nghĩa 諦đế 有hữu 四tứ 種chủng 。 一nhất 世thế 間gian 勝thắng 義nghĩa 。 謂vị 蘊uẩn 處xứ 界giới 等đẳng 。 二nhị 道Đạo 理lý 勝thắng 義nghĩa 。 謂vị 苦khổ 等đẳng 四Tứ 諦Đế 。 三tam 證chứng 得đắc 勝thắng 義nghĩa 。 謂vị 二nhị 空không 真Chân 如Như 。 四tứ 勝thắng 義nghĩa 勝thắng 義nghĩa 。 謂vị 一nhất 真chân 法Pháp 界Giới 。 今kim 此thử 科khoa 文văn 局cục 二nhị 藏tạng 之chi 初sơ 。 義nghĩa 通thông 三Tam 藏Tạng 之chi 後hậu 。 故cố 云vân 勝thắng 義nghĩa 中trung 。 真chân 勝thắng 義nghĩa 性tánh 。 以dĩ 後hậu 文văn 圓viên 彰chương 三Tam 藏Tạng 不bất 離ly 一nhất 心tâm (# 如như 空không 藏tạng 名danh 。 本bổn 妙diệu 圓viên 心tâm 。 不bất 空không 藏tạng 名danh 。 元nguyên 明minh 心tâm 妙diệu 。 空không 不bất 空không 藏tạng 名danh 妙diệu 明minh 心tâm 元nguyên 。 即tức 一nhất 真chân 法Pháp 界Giới 也dã 。

○# 令linh 汝nhữ 下hạ 預dự 示thị 深thâm 益ích 。 定định 性tánh 聲Thanh 聞Văn 。 謂vị 二nhị 乘thừa 不bất 回hồi 心tâm 者giả 。 未vị 得đắc 二nhị 空không 。 等đẳng 謂vị 二nhị 乘thừa 已dĩ 迴hồi 心tâm 者giả 。 言ngôn 二nhị 乘thừa 已dĩ 得đắc 人nhân 空không 。 雖tuy 有hữu 志chí 法pháp 空không 猶do 未vị 能năng 得đắc 。 雖tuy 未vị 能năng 得đắc 。 業nghiệp 已dĩ 厭yếm 小tiểu 趣thú 大đại 。 故cố 云vân 迴hồi 向hướng 上thượng 乘thừa 。 既ký 已dĩ 迴hồi 向hướng 上thượng 乘thừa 。 即tức 是thị 菩Bồ 薩Tát 。 而nhi 猶do 稱xưng 羅La 漢Hán 者giả 據cứ 迹tích 名danh 故cố 。 等đẳng 字tự 亦diệc 兼kiêm 無vô 性tánh 。 以dĩ 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 莫mạc 不bất 有hữu 心tâm 。 凡phàm 有hữu 心tâm 者giả 。 皆giai 當đương 作tác 佛Phật 。 終chung 實thật 教giáo 中trung 無vô 所sở 揀giản 故cố 。 皆giai 獲hoạch 一Nhất 乘Thừa 者giả 。 謂vị 既ký 聞văn 此thử 法Pháp 畢tất 竟cánh 成thành 佛Phật 有hữu 分phần/phân 。 同đồng 為vi 佛Phật 乘thừa 中trung 人nhân 故cố 。 雖tuy 同đồng 為vi 佛Phật 乘thừa 中trung 人nhân 而nhi 所sở 入nhập 隨tùy 機cơ 略lược 分phần/phân 三tam 名danh 。 若nhược 已dĩ 向hướng 迴hồi 心tâm 欲dục 速tốc 成thành 佛Phật 者giả 即tức 此thử 便tiện 是thị 。 寂tịch 滅diệt 場tràng 地địa 。 謂vị 法pháp 性tánh 寂tịch 滅diệt 即tức 菩Bồ 提Đề 場tràng 故cố 。 若nhược 定định 性tánh 二nhị 乘thừa 厭yếm 諠huyên 求cầu 寂tịch 者giả 即tức 此thử 便tiện 是thị 。 真chân 阿a 練luyện 若nhã 。 謂vị 即tức 諠huyên 而nhi 寂tịch 不bất 須tu 更cánh 厭yếm 故cố 。 若nhược 無vô 性tánh 闡xiển 提đề 深thâm 著trước 邪tà 見kiến 者giả 即tức 此thử 便tiện 是thị 正chánh 脩tu 行hành 處xứ 。 謂vị 能năng 離ly 邪tà 見kiến 起khởi 正chánh 善thiện 根căn 故cố 。 若nhược 依y 三Tam 藏Tạng 配phối 釋thích 者giả 。 空không 不bất 空không 如Như 來Lai 藏tạng 離ly 即tức 離ly 非phi 。 是thị 即tức 非phi 即tức 。 言ngôn 語ngữ 道đạo 斷đoạn 。 心tâm 行hành 處xứ 滅diệt 。 依y 此thử 可khả 以dĩ 成thành 佛Phật 。 即tức 寂tịch 滅diệt 場tràng 地địa 。 不bất 空không 如Như 來Lai 藏tạng 。 即tức 一nhất 切thiết 法pháp 。 一nhất 切thiết 法pháp 無vô 非phi 佛Phật 法Pháp 。 全toàn 體thể 住trụ 持trì 全toàn 體thể 受thọ 用dụng 即tức 。 真chân 阿a 練luyện 若nhã 。 空không 如Như 來Lai 藏tạng 。 離ly 一nhất 切thiết 法pháp 一nhất 切thiết 法pháp 無vô 能năng 繫hệ 縛phược 。 楖# 栗lật 橫hoạnh/hoành 肩kiên 直trực 入nhập 千thiên 峯phong 即tức 。 正chánh 修tu 行hành 處xứ 。 要yếu 知tri 三Tam 藏Tạng 不bất 離ly 一nhất 心tâm 。 三tam 處xứ 不bất 離ly 一Nhất 乘Thừa 。 故cố 總tổng 以dĩ 一Nhất 乘Thừa 冠quan 之chi 。 以dĩ 一Nhất 乘Thừa 即tức 一nhất 心tâm 也dã 。

二nhị 誡giới 聽thính 欽khâm 承thừa 。

汝nhữ 今kim 諦đế 聽thính 。 當đương 為vì 汝nhữ 說thuyết 。

○# 富Phú 樓Lâu 那Na 等đẳng 。 欽khâm 佛Phật 法Pháp 音âm 。 默mặc 然nhiên 承thừa 聽thính 。

初sơ 誡giới 聽thính 許hứa 說thuyết 。 諦đế 聽thính 者giả 真chân 實thật 心tâm 聽thính 。 不bất 以dĩ 生sanh 滅diệt 心tâm 聽thính 也dã 。

○# 富phú 樓lâu 下hạ 欽khâm 默mặc 承thừa 旨chỉ 。 欽khâm 敬kính 遵tuân 也dã 。 佛Phật 法Pháp 音âm 且thả 指chỉ 誡giới 勅sắc 法Pháp 音âm 也dã 。 默mặc 然nhiên 者giả 屏bính 息tức 諸chư 緣duyên 。 繫hệ 心tâm 一nhất 境cảnh 。 承thừa 聽thính 者giả 心tâm 領lãnh 妙diệu 義nghĩa 。 耳nhĩ 接tiếp 玄huyền 文văn 。 正chánh 符phù 諦đế 聽thính 義nghĩa 耳nhĩ 。

三tam 據cứ 疑nghi 別biệt 示thị 二nhị 。 一nhất 說thuyết 不bất 空không 藏tạng 以dĩ 釋thích 生sanh 續tục 之chi 疑nghi 。 二nhị 說thuyết 空không 不bất 空không 藏tạng 以dĩ 釋thích 周chu 徧biến 之chi 疑nghi 。

初sơ 二nhị 。

一nhất 正chánh 為vi 說thuyết 藏tạng 以dĩ 釋thích 疑nghi 。 二nhị 兼kiêm 為vi 折chiết 難nan 以dĩ 生sanh 信tín 。

初sơ 四tứ 。

一nhất 牒điệp 問vấn 取thủ 解giải 。 二nhị 辯biện 定định 妄vọng 本bổn 。 三tam 歷lịch 明minh 生sanh 續tục 。 四tứ 應ưng 問vấn 結kết 答đáp 。

初sơ 。

佛Phật 言ngôn 。

富Phú 樓Lâu 那Na 如như 汝nhữ 所sở 言ngôn 。 清thanh 淨tịnh 本bổn 然nhiên 。 云vân 何hà 忽hốt 生sanh 。 山sơn 河hà 大đại 地địa 。

○# 汝nhữ 常thường 不bất 聞văn 。 如Như 來Lai 宣tuyên 說thuyết 。 法pháp 覺giác 妙diệu 明minh 。 本bổn 覺giác 明minh 妙diệu 。 富Phú 樓Lâu 那Na 言ngôn 唯dụy 然nhiên 世Thế 尊Tôn 。 我ngã 常thường 聞văn 佛Phật 。 宣tuyên 說thuyết 斯tư 義nghĩa 。

○# 佛Phật 言ngôn 。 汝nhữ 稱xưng 覺giác 明minh 。 為vi 復phục 性tánh 明minh 。 稱xưng 名danh 為vi 覺giác 。 為vi 覺giác 不bất 明minh 。 稱xưng 為vi 明minh 覺giác 。 富Phú 樓Lâu 那Na 言ngôn 若nhược 此thử 不bất 明minh 。 名danh 為vi 覺giác 者giả 。 則tắc 無vô 所sở 明minh 。

初sơ 略lược 牒điệp 前tiền 問vấn 。 按án 樓lâu 那na 所sở 領lãnh 中trung 略lược 一nhất 切thiết 皆giai 藏tạng 牒điệp 。 清thanh 淨tịnh 本bổn 然nhiên 。 所sở 問vấn 中trung 牒điệp 云vân 何hà 忽hốt 生sanh 。 山sơn 河hà 大đại 地địa 。 略lược 諸chư 有hữu 為vi 相tướng 。 次thứ 第đệ 遷thiên 流lưu 等đẳng 。 正chánh 脈mạch 云vân 。 佛Phật 牒điệp 語ngữ 略lược 意ý 必tất 具cụ 含hàm 。

○# 汝nhữ 常thường 下hạ 問vấn 答đáp 常thường 聞văn 。 汝nhữ 常thường 不bất 聞văn 。 等đẳng 是thị 問vấn 詞từ 。 非phi 決quyết 詞từ 。 猶do 言ngôn 汝nhữ 尋tầm 常thường 不bất 曾tằng 聞văn 我ngã 作tác 如như 是thị 說thuyết 耶da 。 性tánh 覺giác 本bổn 覺giác 二nhị 義nghĩa 無vô 別biệt 。 合hợp 云vân 性tánh 本bổn 自tự 具cụ 之chi 覺giác 即tức 起khởi 信tín 本bổn 覺giác 義nghĩa 也dã 。 妙diệu 明minh 者giả 即tức 寂tịch 而nhi 照chiếu 。 明minh 妙diệu 者giả 即tức 照chiếu 而nhi 寂tịch 。 此thử 明minh 本bổn 覺giác 體thể 上thượng 自tự 具cụ 寂tịch 照chiếu 互hỗ 融dung 義nghĩa 故cố 。 此thử 義nghĩa 尋tầm 常thường 多đa 為vi 菩Bồ 薩Tát 演diễn 說thuyết 。 聲Thanh 聞Văn 在tại 座tòa 亦diệc 應ưng 與dữ 聞văn 。 故cố 舉cử 以dĩ 為vi 問vấn 。 正chánh 脈mạch 云vân 。 先tiên 舉cử 此thử 者giả 有hữu 二nhị 義nghĩa 。 一nhất 顯hiển 無vô 明minh 萬vạn 法pháp 離ly 此thử 無vô 依y 。 二nhị 顯hiển 寂tịch 照chiếu 具cụ 足túc 不bất 假giả 妄vọng 明minh 。 答đáp 以dĩ 唯dụy 然nhiên 者giả 隨tùy 問vấn 承thừa 當đương 。 常thường 聞văn 斯tư 義nghĩa 者giả 居cư 然nhiên 無vô 疑nghi 。 而nhi 實thật 不bất 知tri 所sở 聞văn 未vị 嘗thường 異dị 。 所sở 解giải 未vị 嘗thường 同đồng 耳nhĩ 。 正chánh 脈mạch 云vân 。 此thử 問vấn 全toàn 似tự 初sơ 問vấn 阿A 難Nan 見kiến 何hà 發phát 心tâm 。 皆giai 是thị 借tá 舊cựu 見kiến 聞văn 以dĩ 發phát 開khai 示thị 之chi 端đoan 。

○# 佛Phật 言ngôn 下hạ 取thủ 定định 謬mậu 解giải 。 正chánh 脈mạch 云vân 。 此thử 首thủ 句cú 覺giác 字tự 即tức 性tánh 覺giác 本bổn 覺giác 之chi 覺giác 。 明minh 字tự 即tức 妙diệu 明minh 明minh 妙diệu 之chi 明minh 。 然nhiên 不bất 取thủ 妙diệu 字tự 而nhi 獨độc 用dụng 明minh 字tự 者giả 。 以dĩ 有hữu 真chân 妄vọng 二nhị 明minh 。 而nhi 妄vọng 明minh 獨độc 為vi 大đại 迷mê 之chi 體thể 故cố 也dã 。 問vấn 意ý 以dĩ 汝nhữ 既ký 常thường 聞văn 覺giác 明minh 必tất 亦diệc 稱xưng 說thuyết 覺giác 明minh 。 但đãn 不bất 知tri 汝nhữ 稱xưng 覺giác 明minh 。 為vi 復phục 性tánh 本bổn 自tự 明minh 不bất 須tu 更cánh 明minh 稱xưng 名danh 為vi 覺giác 。 即tức 俱câu 於ư 明minh 耶da 。 為vi 是thị 覺giác 本bổn 不bất 明minh 起khởi 心tâm 明minh 之chi 稱xưng 為vi 明minh 覺giác 。 乃nãi 俱câu 於ư 明minh 耶da 此thử 二nhị 問vấn 。 上thượng 是thị 真chân 覺giác 真chân 明minh 。 下hạ 是thị 妄vọng 覺giác 妄vọng 明minh 。 雙song 開khai 二nhị 義nghĩa 。 欲dục 令linh 滿mãn 慈từ 自tự 決quyết 取thủ 捨xả 。 正chánh 脈mạch 云vân 。 此thử 問vấn 全toàn 似tự 徵trưng 問vấn 阿A 難Nan 心tâm 在tại 何hà 處xứ 及cập 。 以dĩ 何hà 為vi 心tâm 。 皆giai 欲dục 逼bức 出xuất 平bình 生sanh 所sở 誤ngộ 認nhận 者giả 而nhi 破phá 斥xích 之chi 。 答đáp 意ý 以dĩ 若nhược 此thử 覺giác 體thể 不bất 須tu 更cánh 明minh 。 名danh 為vi 覺giác 者giả 。 則tắc 但đãn 名danh 曰viết 覺giác 實thật 無vô 所sở 明minh 豈khởi 稱xưng 覺giác 明minh 。 是thị 乃nãi 深thâm 取thủ 乎hồ 起khởi 心tâm 對đối 境cảnh 之chi 妄vọng 明minh 而nhi 反phản 排bài 乎hồ 性tánh 本bổn 自tự 具cụ 之chi 真chân 明minh 矣hĩ 。 正chánh 脈mạch 云vân 。 此thử 答đáp 全toàn 似tự 阿A 難Nan 諍tranh 言ngôn 。 若nhược 此thử 發phát 明minh 。 不bất 是thị 心tâm 者giả 。 我ngã 乃nãi 無vô 心tâm 。 同đồng 諸chư 土thổ 木mộc 。 皆giai 是thị 被bị 佛Phật 徵trưng 出xuất 素tố 所sở 迷mê 執chấp 而nhi 猶do 不bất 覺giác 其kỳ 非phi 也dã 。

二nhị 辨biện 定định 妄vọng 本bổn 。

佛Phật 言ngôn 。

若nhược 無vô 所sở 明minh 。 則tắc 無vô 明minh 覺giác 。 有hữu 所sở 非phi 覺giác 。 無vô 所sở 非phi 明minh 。 無vô 明minh 又hựu 非phi 。 覺giác 湛trạm 明minh 性tánh 。

若nhược 無vô 所sở 明minh 。 句cú 全toàn 是thị 按án 定định 滿mãn 慈từ 所sở 答đáp 之chi 義nghĩa 。 但đãn 語ngữ 略lược 耳nhĩ 佛Phật 意ý 以dĩ 若nhược 果quả 不bất 明minh 便tiện 無vô 所sở 明minh 者giả 。 則tắc 是thị 覺giác 體thể 元nguyên 屬thuộc 無vô 明minh 之chi 覺giác 矣hĩ 。 既ký 爾nhĩ 則tắc 進tiến 退thoái 有hữu 過quá 。 謂vị 進tiến 若nhược 起khởi 心tâm 欲dục 明minh 。 及cập 至chí 有hữu 所sở 明minh 時thời 反phản 非phi 是thị 覺giác 。 以dĩ 與dữ 體thể 相tướng 違vi 故cố 。 退thoái 若nhược 不bất 起khởi 心tâm 欲dục 明minh 。 守thủ 於ư 無vô 所sở 明minh 時thời 終chung 非phi 是thị 明minh 。 以dĩ 本bổn 體thể 自tự 若nhược 故cố 。 然nhiên 既ký 非phi 覺giác 非phi 明minh 舉cử 體thể 全toàn 是thị 無vô 明minh 。 莫mạc 即tức 以dĩ 無vô 明minh 為vi 覺giác 明minh 乎hồ 。 要yếu 知tri 無vô 明minh 非phi 真chân 。 即tức 墮đọa 生sanh 滅diệt 。 便tiện 是thị 癡si 暗ám 。 生sanh 滅diệt 則tắc 不bất 湛trạm 。 癡si 暗ám 則tắc 不bất 明minh 。 故cố 曰viết 又hựu 非phi 。 覺giác 湛trạm 明minh 性tánh 。 此thử 乃nãi 破phá 其kỳ 起khởi 心tâm 對đối 境cảnh 之chi 妄vọng 明minh 。 令linh 深thâm 領lãnh 乎hồ 覺giác 體thể 本bổn 具cụ 之chi 真chân 明minh 也dã 三tam 歷lịch 明minh 生sanh 續tục 二nhị 。

一nhất 初sơ 之chi 忽hốt 生sanh 。 二nhị 後hậu 之chi 相tướng 續tục 。

初sơ 二nhị 。

一nhất 能năng 生sanh 妄vọng 本bổn 。 二nhị 所sở 生sanh 九cửu 相tương/tướng 。

初sơ (# 正chánh 脈mạch 云vân 。 此thử 於ư 十thập 惑hoặc 之chi 中trung 為vi 第đệ 一nhất 惑hoặc 。 親thân 依y 真chân 心tâm 本bổn 覺giác 獨độc 居cư 九cửu 相tương/tướng 之chi 先tiên 。 別biệt 名danh 獨độc 頭đầu 生sanh 相tương/tướng 。 根căn 本bổn 不bất 覺giác 。 曰viết 癡si 曰viết 迷mê 。 及cập 無vô 住trụ 本bổn 皆giai 目mục 此thử 也dã 。 有hữu 二nhị 功công 能năng 。 一nhất 者giả 能năng 隱ẩn 真chân 覺giác 之chi 體thể 。 二nhị 者giả 能năng 發phát 萬vạn 有hữu 之chi 相tướng 。 下hạ 文văn 自tự 見kiến 。 問vấn 。 生sanh 相tương/tướng 無vô 明minh 等đẳng 覺giác 未vị 了liễu 。 今kim 言ngôn 加gia 明minh 於ư 覺giác 意ý 何hà 淺thiển 近cận 。 答đáp 。 此thử 惑hoặc 在tại 三tam 細tế 前tiền 本bổn 非phi 下hạ 位vị 所sở 知tri 。 如Như 來Lai 有hữu 勝thắng 方phương 便tiện 能năng 令linh 初sơ 心tâm 比tỉ 量lượng 而nhi 知tri 。 借tá 言ngôn 加gia 明minh 於ư 覺giác 。 即tức 是thị 其kỳ 相tương/tướng 。 捨xả 此thử 方phương 便tiện 則tắc 如như 啞á 人nhân 見kiến 賊tặc 叫khiếu 喚hoán 不bất 出xuất 矣hĩ )# 。

性tánh 覺giác 必tất 明minh 。 妄vọng 為vi 明minh 覺giác 。

承thừa 上thượng 無vô 明minh 既ký 非phi 。 覺giác 湛trạm 明minh 性tánh 。 便tiện 是thị 妄vọng 生sanh 之chi 源nguyên 。 良lương 由do 無vô 始thỉ 以dĩ 性tánh 覺giác 必tất 待đãi 明minh 了liễu 。 妄vọng 為vi 起khởi 心tâm 欲dục 明minh 覺giác 體thể 。 豈khởi 知tri 一nhất 念niệm 纔tài 生sanh 覺giác 體thể 便tiện 晦hối 。 自tự 此thử 轉chuyển 成thành 根căn 本bổn 無vô 明minh 。 萬vạn 妄vọng 依y 之chi 托thác 始thỉ 。 下hạ 之chi 世thế 界giới 眾chúng 生sanh 。 業nghiệp 果quả 莫mạc 不bất 由do 此thử 以dĩ 為vi 深thâm 本bổn 。 起khởi 信tín 謂vị 不bất 覺giác 心tâm 起khởi 而nhi 有hữu 其kỳ 念niệm 。 即tức 此thử 分phân 齊tề 。

二nhị 所sở 生sanh 九cửu 相tương/tướng (# 此thử 釋thích 云vân 何hà 忽hốt 生sanh 。 之chi 疑nghi )# 二nhị 。

一nhất 忽hốt 生sanh 細tế 相tương/tướng 。 二nhị 轉chuyển 成thành 麤thô 相tương/tướng 。

初sơ 。

覺giác 非phi 所sở 明minh 。 因nhân 明minh 立lập 所sở 。 所sở 既ký 妄vọng 立lập 。 生sanh 汝nhữ 妄vọng 能năng 。 無vô 同đồng 異dị 中trung 。 熾sí 然nhiên 成thành 異dị 。 異dị 彼bỉ 所sở 異dị 。 因nhân 異dị 立lập 同đồng 。 同đồng 異dị 發phát 明minh 。 因nhân 此thử 復phục 立lập 。 無vô 同đồng 無vô 異dị 。

初sơ 業nghiệp 相tương/tướng 。 上thượng 雖tuy 妄vọng 為vi 起khởi 心tâm 欲dục 明minh 覺giác 體thể 。 其kỳ 奈nại 覺giác 體thể 本bổn 非phi 所sở 明minh 。 如như 水thủy 之chi 靜tĩnh 相tương/tướng 。 不bất 可khả 以dĩ 搖dao 動động 求cầu 之chi 。 然nhiên 覺giác 體thể 既ký 非phi 所sở 明minh 因nhân 堅kiên 執chấp 要yếu 明minh 。 遂toại 於ư 覺giác 體thể 立lập 成thành 所sở 相tương/tướng 。 如như 纔tài 一nhất 動động 搖dao 遂toại 於ư 水thủy 體thể 起khởi 成thành 動động 相tương/tướng 。 起khởi 信tín 云vân 。 以dĩ 依y 不bất 覺giác 故cố 心tâm 動động 說thuyết 名danh 為vi 業nghiệp 。 即tức 此thử 分phân 齊tề 。 所sở 既ký 下hạ 轉chuyển 相tương/tướng 。 言ngôn 所sở 相tương/tướng 既ký 已dĩ 妄vọng 立lập 。 復phục 於ư 所sở 相tương/tướng 上thượng 轉chuyển 起khởi 能năng 見kiến 之chi 心tâm 。 故cố 曰viết 生sanh 汝nhữ 妄vọng 能năng 。 起khởi 信tín 云vân 。 依y 於ư 動động 心tâm 能năng 見kiến 相tương/tướng 故cố 。 即tức 此thử 分phân 齊tề 。 無vô 同đồng 下hạ 現hiện 相tướng 無vô 同đồng 異dị 中trung 。 即tức 指chỉ 業nghiệp 相tương/tướng 之chi 中trung 。 以dĩ 惟duy 識thức 云vân 。 相tương 見kiến 皆giai 依y 自tự 證chứng 起khởi 故cố 。 而nhi 言ngôn 無vô 同đồng 異dị 者giả 。 以dĩ 業nghiệp 相tương/tướng 初sơ 立lập 空không 界giới 未vị 分phần/phân 也dã 。 熾sí 然nhiên 者giả 顯hiển 著trứ 貌mạo 。 成thành 異dị 者giả 世thế 界giới 相tương/tướng 。 此thử 由do 上thượng 妄vọng 能năng 對đối 彼bỉ 業nghiệp 相tương/tướng 。 遂toại 於ư 無vô 同đồng 異dị 業nghiệp 相tương/tướng 中trung 顯hiển 然nhiên 有hữu 世thế 界giới 相tương/tướng 現hiện 。 故cố 曰viết 熾sí 然nhiên 成thành 異dị 。 異dị 彼bỉ 所sở 異dị 。 者giả 上thượng 異dị 字tự 作tác 不bất 同đồng 義nghĩa 。 下hạ 異dị 字tự 仍nhưng 指chỉ 世thế 界giới 。 言ngôn 世thế 界giới 既ký 現hiện 復phục 有hữu 無vô 世thế 界giới 處xứ 。 故cố 曰viết 異dị 彼bỉ 所sở 異dị 。 謂vị 不bất 同đồng 彼bỉ 世thế 界giới 別biệt 異dị 處xứ 也dã 。 既ký 不bất 同đồng 彼bỉ 世thế 界giới 別biệt 異dị 。 廓khuếch 然nhiên 有hữu 虗hư 空không 相tướng 現hiện 。 故cố 曰viết 因nhân 異dị 立lập 同đồng 。 謂vị 因nhân 彼bỉ 世thế 界giới 之chi 異dị 成thành 立lập 虗hư 空không 為vi 同đồng 也dã 。 同đồng 異dị 發phát 明minh 者giả 。 謂vị 由do 同đồng 與dữ 異dị 形hình 顯hiển 發phát 明minh 。 恍hoảng 然nhiên 有hữu 眾chúng 生sanh 相tương/tướng 現hiện 。 故cố 曰viết 因nhân 此thử 復phục 立lập 。 無vô 同đồng 無vô 異dị 。 此thử 無vô 同đồng 異dị 與dữ 上thượng 不bất 同đồng 。 上thượng 是thị 本bổn 無vô 。 此thử 是thị 形hình 顯hiển 。 以dĩ 眾chúng 生sanh 相tương/tướng 異dị 無vô 彼bỉ 虗hư 空không 之chi 同đồng 。 眾chúng 生sanh 性tánh 同đồng 無vô 彼bỉ 世thế 界giới 之chi 異dị 故cố 。 然nhiên 此thử 世thế 界giới 虗hư 空không 眾chúng 生sanh 雖tuy 有hữu 相tương/tướng 現hiện 尚thượng 在tại 本bổn 識thức 。 猶do 未vị 執chấp 為vi 心tâm 外ngoại 實thật 有hữu 故cố 屬thuộc 細tế 相tương/tướng 。 猶do 彼bỉ 鏡kính 中trung 之chi 影ảnh 。 非phi 即tức 鏡kính 外ngoại 取thủ 法pháp 。 起khởi 信tín 云vân 。 依y 能năng 見kiến 故cố 境cảnh 界giới 妄vọng 現hiện 。 即tức 此thử 分phân 齊tề 。

二nhị 轉chuyển 成thành 麤thô 相tương/tướng 。

如như 是thị 擾nhiễu 亂loạn 。 相tương 待đãi 生sanh 勞lao 。 勞lao 久cửu 發phát 塵trần 。 自tự 相tương 渾hồn 濁trược 。 由do 是thị 引dẫn 起khởi 。 塵trần 勞lao 煩phiền 惱não 。 起khởi 為vi 世thế 界giới 。 靜tĩnh 成thành 虗hư 空không 。 虗hư 空không 為vi 同đồng 。 世thế 界giới 為vi 異dị 。 彼bỉ 無vô 同đồng 異dị 。 真chân 有hữu 為vi 法pháp 。

初sơ 智trí 相tương/tướng 。 如như 是thị 者giả 承thừa 上thượng 現hiện 相tướng 而nhi 言ngôn 。 始thỉ 而nhi 無vô 中trung 現hiện 有hữu 。 繼kế 而nhi 因nhân 異dị 立lập 同đồng 。 末mạt 復phục 以dĩ 同đồng 異dị 相tướng 形hình 顯hiển 出xuất 。 無vô 同đồng 無vô 異dị 。 其kỳ 猶do 目mục 瞪trừng 晴tình 空không 。 狂cuồng 華hoa 起khởi 滅diệt 。 故cố 云vân 擾nhiễu 亂loạn 。 待đãi 猶do 對đối 也dã 。 相tương 待đãi 生sanh 勞lao 者giả 。 謂vị 以dĩ 此thử 相tương/tướng 分phần/phân 待đãi 彼bỉ 見kiến 分phần/phân 起khởi 於ư 智trí 相tương/tướng 分phân 別biệt 。 其kỳ 猶do 目mục 見kiến 狂cuồng 華hoa 轉chuyển 生sanh 勞lao 相tương/tướng 。 故cố 曰viết 生sanh 勞lao 。 蓋cái 智trí 相tương/tướng 即tức 見kiến 分phân 之chi 勞lao 相tương/tướng 也dã 。 起khởi 信tín 云vân 。 依y 於ư 境cảnh 界giới 起khởi 分phân 別biệt 愛ái 與dữ 不bất 愛ái 。 即tức 此thử 分phân 齊tề 。 勞lao 久cửu 二nhị 字tự 相tương 續tục 相tương/tướng 。 謂vị 智trí 相tương/tướng 分phân 別biệt 起khởi 相tương 續tục 心tâm 。 數sác 數sác 不bất 斷đoạn 。 其kỳ 猶do 目mục 既ký 生sanh 勞lao 認nhận 華hoa 不bất 已dĩ 。 故cố 云vân 勞lao 久cửu 。 起khởi 信tín 云vân 。 依y 於ư 智trí 故cố 生sanh 起khởi 苦khổ 樂lạc 覺giác 心tâm 。 起khởi 念niệm 相tương 應ứng 不bất 斷đoạn 。 即tức 此thử 分phân 齊tề 。 發phát 塵trần 二nhị 字tự 執chấp 取thủ 相tương/tướng 。 塵trần 即tức 染nhiễm 著trước 義nghĩa 。 謂vị 由do 分phân 別biệt 既ký 久cửu 取thủ 著trước 轉chuyển 深thâm 。 計kế 我ngã 我ngã 所sở 。 其kỳ 猶do 認nhận 華hoa 不bất 已dĩ 轉chuyển 生sanh 執chấp 實thật 之chi 想tưởng 。 故cố 云vân 發phát 塵trần 。 起khởi 信tín 云vân 。 心tâm 起khởi 著trước 故cố 。 即tức 此thử 分phân 齊tề 。 自tự 相tương/tướng 句cú 計kế 名danh 字tự 相tương/tướng 。 自tự 相tương/tướng 即tức 心tâm 之chi 自tự 相tương/tướng 。 謂vị 由do 染nhiễm 著trước 故cố 循tuần 相tương/tướng 計kế 名danh 。 令linh 彼bỉ 心tâm 之chi 自tự 相tương/tướng 永vĩnh 絕tuyệt 奠# 定định 。 其kỳ 猶do 執chấp 華hoa 為vi 實thật 妄vọng 計kế 蠅dăng 翼dực 垂thùy 髮phát 等đẳng 。 令linh 彼bỉ 勞lao 目mục 無vô 復phục 少thiểu 湛trạm 。 故cố 曰viết 渾hồn 濁trược 。 起khởi 信tín 云vân 。 依y 於ư 妄vọng 執chấp 分phân 別biệt 假giả 名danh 言ngôn 相tương/tướng 。 即tức 此thử 分phân 齊tề 。 由do 是thị 下hạ 起khởi 業nghiệp 相tương/tướng 。 塵trần 勞lao 即tức 是thị 煩phiền 惱não 。 上thượng 喻dụ 下hạ 法pháp 。 以dĩ 煩phiền 惱não 有hữu 染nhiễm 污ô 擾nhiễu 動động 二nhị 義nghĩa 。 如như 塵trần 如như 勞lao 也dã 。 通thông 論luận 有hữu 八bát 萬vạn 四tứ 千thiên 。 以dĩ 十thập 結kết 使sử 為vi 體thể 。 約ước 身thân 口khẩu 七thất 支chi 及cập 三tam 世thế 四tứ 心tâm 疊điệp 滿mãn 其kỳ 數số 。 總tổng 即tức 見kiến 思tư 。 約ước 未vị 起khởi 身thân 口khẩu 屬thuộc 惑hoặc 。 已dĩ 起khởi 身thân 口khẩu 屬thuộc 業nghiệp 。 今kim 云vân 引dẫn 起khởi 者giả 謂vị 由do 執chấp 取thủ 計kế 名danh 。 引dẫn 發phát 身thân 口khẩu 造tạo 一nhất 切thiết 業nghiệp 。 其kỳ 猶do 妄vọng 計kế 蠅dăng 翼dực 垂thùy 髮phát 等đẳng 引dẫn 動động 身thân 手thủ 。 用dụng 力lực 撲phác 捉tróc 故cố 屬thuộc 起khởi 業nghiệp 。 起khởi 信tín 云vân 。 依y 於ư 名danh 字tự 循tuần 名danh 取thủ 著trước 。 造tạo 種chủng 種chủng 業nghiệp 。 即tức 此thử 分phân 齊tề 。 起khởi 為vi 下hạ 業nghiệp 繫hệ 苦khổ 相tương/tướng 。 謂vị 由do 業nghiệp 因nhân 已dĩ 成thành 果quả 報báo 隨tùy 至chí 。 於ư 起khởi 成thành 有hữu 相tương/tướng 處xứ 則tắc 為vi 世thế 界giới 。 於ư 靜tĩnh 而nhi 無vô 相tướng 處xứ 則tắc 為vi 虗hư 空không 。 虗hư 空không 二nhị 句cú 為vi 明minh 同đồng 異dị 相tướng 形hình 顯hiển 出xuất 無vô 同đồng 無vô 異dị 處xứ 故cố 。 彼bỉ 無vô 同đồng 異dị 者giả 。 謂vị 彼bỉ 同đồng 異dị 之chi 間gian 無vô 同đồng 無vô 異dị 處xứ 也dã 。 無vô 同đồng 無vô 異dị 。 處xử 則tắc 是thị 眾chúng 生sanh 。 故cố 云vân 真chân 有hữu 為vi 法pháp 。 眾chúng 生sanh 稱xưng 真chân 有hữu 為vi 法pháp 。 者giả 以dĩ 是thị 正chánh 報báo 主chủ 故cố 。 為vi 揀giản 虗hư 空không 世thế 界giới 。 雖tuy 屬thuộc 有hữu 為vi 但đãn 是thị 所sở 依y 。 無vô 眾chúng 生sanh 則tắc 無vô 為vi 故cố 。 然nhiên 此thử 中trung 虗hư 空không 。 世thế 界giới 眾chúng 生sanh 。 所sở 以dĩ 與dữ 上thượng 不bất 同đồng 者giả 上thượng 是thị 惑hoặc 現hiện 。 屬thuộc 同đồng 分phần/phân 境cảnh 。 此thử 是thị 業nghiệp 招chiêu 。 屬thuộc 別biệt 業nghiệp 境cảnh 。 謂vị 由do 業nghiệp 所sở 繫hệ 染nhiễm 淨tịnh 勝thắng 劣liệt 。 不bất 得đắc 自tự 由do 。 其kỳ 猶do 用dụng 力lực 撲phác 捉tróc 傷thương 身thân 致trí 痛thống 故cố 是thị 業nghiệp 繫hệ 苦khổ 相tương/tướng 。 起khởi 信tín 云vân 。 以dĩ 依y 業nghiệp 受thọ 報báo 。 不bất 自tự 在tại 故cố 。 即tức 此thử 分phân 齊tề 。 要yếu 知tri 此thử 上thượng 雖tuy 正chánh 釋thích 滿mãn 慈từ 云vân 何hà 忽hốt 生sanh 。 之chi 疑nghi 亦diệc 兼kiêm 酬thù 阿A 難Nan 審thẩm 除trừ 細tế 惑hoặc 之chi 請thỉnh 。 良lương 以dĩ 次thứ 第đệ 十thập 惑hoặc 約ước 順thuận 生sanh 以dĩ 無vô 明minh 居cư 先tiên 。 約ước 逆nghịch 斷đoạn 以dĩ 無vô 明minh 殿điện 後hậu 。 將tương 令linh 行hành 人nhân 觀quán 順thuận 生sanh 之chi 次thứ 第đệ 。 易dị 於ư 開khai 悟ngộ 而nhi 不bất 至chí 迷mê 悶muộn 。 了liễu 逆nghịch 斷đoạn 之chi 次thứ 第đệ 。 易dị 於ư 脩tu 證chứng 而nhi 不bất 至chí 僭# 亂loạn 。 若nhược 果quả 是thị 上thượng 根căn 利lợi 智trí 知tri 無vô 明minh 為vi 九cửu 相tương/tướng 之chi 源nguyên 。 了liễu 一nhất 念niệm 為vi 無vô 明minh 之chi 機cơ 。 當đương 下hạ 離ly 念niệm 頓đốn 斷đoạn 無vô 明minh 。 則tắc 根căn 本bổn 既ký 除trừ 而nhi 枝chi 末mạt 自tự 枯khô 矣hĩ 。 結kết 答đáp 之chi 義nghĩa 尚thượng 在tại 後hậu 文văn 。 此thử 處xứ 勿vật 勞lao 蛇xà 足túc 。 初sơ 之chi 忽hốt 生sanh 竟cánh 。

二nhị 後hậu 之chi 相tướng 續tục 三tam 。

一nhất 世thế 界giới 相tương 續tục 。 二nhị 眾chúng 生sanh 相tương 續tục 。 三tam 業nghiệp 果quả 相tương 續tục 。

初sơ (# 此thử 即tức 詳tường 明minh 起khởi 為vi 世thế 界giới 之chi 義nghĩa 。 不bất 詳tường 靜tĩnh 成thành 虗hư 空không 者giả 以dĩ 虗hư 空không 但đãn 是thị 顯hiển 色sắc 。 無vô 世thế 界giới 處xứ 即tức 虗hư 空không 故cố 。 又hựu 世thế 界giới 未vị 成thành 空không 漚âu 先tiên 發phát 。 既ký 為vi 世thế 界giới 所sở 依y 。 合hợp 於ư 世thế 界giới 中trung 故cố 。 又hựu 虗hư 空không 無vô 形hình 無vô 可khả 斷đoạn 亦diệc 無vô 可khả 續tục 。 故cố 不bất 詳tường 也dã )# 三tam 。

一nhất 初sơ 成thành 四tứ 大đại 。 二nhị 轉chuyển 成thành 四tứ 居cư 。 三tam 結kết 成thành 相tương 續tục 初sơ 。

覺giác 明minh 空không 昧muội 。 相tương 待đãi 成thành 搖dao 。 故cố 有hữu 風phong 輪luân 。 執chấp 持trì 世thế 界giới 。

○# 因nhân 空không 生sanh 搖dao 。 堅kiên 明minh 立lập 礙ngại 。 彼bỉ 金kim 寶bảo 者giả 。 明minh 覺giác 立lập 堅kiên 。 故cố 有hữu 金kim 輪luân 。 保bảo 持trì 國quốc 土độ 。

○# 堅kiên 覺giác 寶bảo 成thành 。 搖dao 明minh 風phong 出xuất 。 風phong 金kim 相tương 摩ma 。 故cố 有hữu 火hỏa 光quang 。 為vi 變biến 化hóa 性tánh 。

○# 寶bảo 明minh 生sanh 潤nhuận 。 火hỏa 光quang 上thượng 蒸chưng 。 故cố 有hữu 水thủy 輪luân 。 含hàm 十thập 方phương 界giới 。

初sơ 先tiên 成thành 風phong 大đại 。 承thừa 上thượng 世thế 界giới 雖tuy 由do 業nghiệp 招chiêu 。 無vô 始thỉ 亦diệc 由do 覺giác 明minh 而nhi 起khởi 。 良lương 以dĩ 性tánh 覺giác 加gia 明minh 真chân 空không 便tiện 昧muội 。 明minh 昧muội 相tương 待đãi 悶muộn 極cực 心tâm 動động 故cố 曰viết 成thành 搖dao 。 搖dao 久cửu 不bất 息tức 動động 蕩đãng 成thành 風phong 。 由do 斯tư 故cố 有hữu 風phong 輪luân 。 風phong 而nhi 言ngôn 輪luân 者giả 。 隨tùy 彼bỉ 當đương 土thổ 眾chúng 生sanh 。 業nghiệp 感cảm 依y 報báo 分phân 齊tề 成thành 輪luân 相tương/tướng 也dã 。 執chấp 持trì 世thế 界giới 者giả 。 世thế 界giới 最tối 下hạ 全toàn 依y 風phong 輪luân 而nhi 得đắc 住trụ 故cố 。 如như 俱câu 舍xá 云vân 。 謂vị 諸chư 有hữu 情tình 。 業nghiệp 增tăng 上thượng 力lực 。 最tối 下hạ 先tiên 依y 虗hư 空không 有hữu 風phong 輪luân 是thị 也dã 。 是thị 知tri 世thế 間gian 諸chư 風phong 全toàn 是thị 妄vọng 心tâm 動động 蕩đãng 所sở 感cảm 。

○# 因nhân 空không 下hạ 次thứ 成thành 地địa 大đại 。 因nhân 空không 生sanh 搖dao 者giả 。 因nhân 以dĩ 覺giác 待đãi 空không 生sanh 起khởi 動động 搖dao 之chi 妄vọng 明minh 也dã 。 此thử 句cú 全toàn 是thị 牒điệp 上thượng 下hạ 乃nãi 出xuất 其kỳ 搖dao 動động 之chi 意ý 。 蓋cái 為vi 空không 體thể 晦hối 昧muội 堅kiên 執chấp 欲dục 明minh 耳nhĩ 。 其kỳ 奈nại 空không 體thể 本bổn 不bất 可khả 明minh 因nhân 堅kiên 執chấp 故cố 。 及cập 與dữ 業nghiệp 增tăng 上thượng 力lực 。 遂toại 於ư 虗hư 空không 之chi 中trung 結kết 成thành 有hữu 質chất 之chi 色sắc 。 故cố 曰viết 立lập 礙ngại 。 立lập 礙ngại 云vân 者giả 且thả 約ước 地địa 大đại 言ngôn 之chi 。 至chí 若nhược 彼bỉ 金kim 寶bảo 者giả 。 又hựu 為vi 地địa 大đại 之chi 精tinh 。 更cánh 是thị 依y 於ư 能năng 明minh 妄vọng 覺giác 立lập 成thành 堅kiên 礙ngại 之chi 相tướng 。 堅kiên 久cửu 不bất 息tức 積tích 而nhi 成thành 輪luân 。 如như 是thị 故cố 有hữu 。 金kim 輪luân 保bảo 持trì 國quốc 土độ 。 保bảo 持trì 云vân 者giả 一nhất 切thiết 國quốc 土thổ 。 皆giai 依y 金kim 輪luân 而nhi 得đắc 住trụ 故cố 。 如như 密mật 部bộ 中trung 說thuyết 。 地địa 大đại 最tối 下hạ 有hữu 金kim 剛cang 際tế 是thị 也dã 。

○# 堅kiên 覺giác 下hạ 次thứ 成thành 火hỏa 大đại 。 堅kiên 覺giác 寶bảo 成thành 。 者giả 堅kiên 依y 於ư 覺giác 而nhi 寶bảo 成thành 。 承thừa 上thượng 金kim 輪luân 言ngôn 也dã 。 搖dao 明minh 風phong 出xuất 。 者giả 搖dao 空không 欲dục 明minh 而nhi 風phong 出xuất 。 承thừa 上thượng 風phong 輪luân 言ngôn 也dã 。 風phong 金kim 相tương 摩ma 。 者giả 風phong 動động 金kim 堅kiên 相tương 摩ma 相tương/tướng 蕩đãng 也dã 。 摩ma 蕩đãng 既ký 久cửu 熱nhiệt 性tánh 燥táo 發phát 。 如như 是thị 故cố 有hữu 。 火hỏa 光quang 於ư 金kim 輪luân 之chi 下hạ 。 為vi 變biến 化hóa 性tánh 。 變biến 化hóa 云vân 者giả 由do 有hữu 火hỏa 大đại 。 增tăng 上thượng 力lực 故cố 。 能năng 令linh 金kim 輪luân 之chi 上thượng 諸chư 地địa 大đại 種chủng 變biến 起khởi 無vô 情tình 。 化hóa 生sanh 有hữu 情tình 。 如như 一nhất 切thiết 萬vạn 有hữu 。 皆giai 依y 和hòa 氣khí 得đắc 生sanh 是thị 也dã 。

○# 寶bảo 明minh 下hạ 後hậu 成thành 水thủy 大đại 。 寶bảo 明minh 者giả 寶bảo 體thể 明minh 淨tịnh 也dã 。 明minh 極cực 冷lãnh 發phát 故cố 生sanh 潤nhuận 。 火hỏa 光quang 者giả 火hỏa 大đại 之chi 光quang 也dã 。 光quang 勝thắng 熱nhiệt 溢dật 故cố 上thượng 烝# 。 潤nhuận 烝# 烝# 潤nhuận 氣khí 積tích 成thành 水thủy 。 如như 是thị 故cố 有hữu 。 水thủy 輪luân 積tích 聚tụ 於ư 風phong 輪luân 之chi 上thượng 。 含hàm 受thọ 十thập 方phương 世thế 界giới 。 如như 華hoa 嚴nghiêm 諸chư 世thế 界giới 種chủng 皆giai 依y 香hương 水thủy 海hải 住trụ 是thị 也dã 。 準chuẩn 華hoa 嚴nghiêm 經kinh 。 俱câu 舍xá 論luận 。 皆giai 謂vị 地địa 輪luân 依y 水thủy 輪luân 。 水thủy 輪luân 依y 風phong 輪luân 。 風phong 輪luân 依y 虗hư 空không 。 虗hư 空không 無vô 所sở 依y 。 今kim 經kinh 約ước 生sanh 起khởi 次thứ 第đệ 似tự 與dữ 華hoa 嚴nghiêm 俱câu 舍xá 不bất 同đồng 。 而nhi 本bổn 疏sớ/sơ 釋thích 安an 立lập 上thượng 下hạ 實thật 與dữ 華hoa 嚴nghiêm 俱câu 舍xá 無vô 異dị 。 但đãn 彼bỉ 經kinh 論luận 無vô 火hỏa 。 以dĩ 火hỏa 無vô 含hàm 持trì 不bất 成thành 輪luân 用dụng 故cố 。

二nhị 轉chuyển 成thành 四tứ 居cư 。

火hỏa 騰đằng 水thủy 降giáng 。 交giao 發phát 立lập 堅kiên 。 濕thấp 為vi 巨cự 海hải 。 乾can 為vi 洲châu 潬đán 。 以dĩ 是thị 義nghĩa 故cố 。 彼bỉ 大đại 海hải 中trung 。 火hỏa 光quang 常thường 起khởi 。 彼bỉ 洲châu 潬đán 中trung 。 江giang 河hà 常thường 注chú 。

○# 水thủy 勢thế 劣liệt 火hỏa 。 結kết 為vi 高cao 山sơn 。 是thị 故cố 山sơn 石thạch 。 擊kích 則tắc 成thành 燄diệm 。 融dung 則tắc 成thành 水thủy 。 土thổ 勢thế 劣liệt 水thủy 。 抽trừu 為vi 草thảo 木mộc 。 是thị 故cố 林lâm 藪tẩu 。 遇ngộ 燒thiêu 成thành 土thổ 。 因nhân 絞giảo 成thành 水thủy 。

初sơ 水thủy 陸lục 二nhị 居cư 。 謂vị 火hỏa 氣khí 上thượng 騰đằng 。 水thủy 性tánh 下hạ 降giáng 。 彼bỉ 此thử 交giao 過quá 氣khí 發phát 於ư 地địa 結kết 土thổ 而nhi 為vi 堅kiên 礙ngại 。 由do 此thử 則tắc 有hữu 二nhị 種chủng 器khí 界giới 。 一nhất 者giả 潤nhuận 濕thấp 下hạ 坳# 之chi 處xứ 積tích 水thủy 而nhi 成thành 巨cự 海hải 。 二nhị 者giả 燥táo 乾can/kiền/càn 起khởi 垤điệt 之chi 處xứ 環hoàn 水thủy 而nhi 成thành 洲châu 潬đán 。 灌quán 頂đảnh 云vân 。 浮phù 土thổ 可khả 棲tê 曰viết 洲châu 。 聚tụ 沙sa 堪kham 住trụ 曰viết 潬đán 。 則tắc 洲châu 潬đán 皆giai 水thủy 環hoàn 陸lục 地địa 。 惟duy 洲châu 大đại 而nhi 潬đán 小tiểu 也dã 。 此thử 上thượng 且thả 示thị 其kỳ 由do 生sanh 。 下hạ 乃nãi 驗nghiệm 其kỳ 氣khí 分phần/phân 。 以dĩ 是thị 義nghĩa 故cố 等đẳng 。 謂vị 以dĩ 是thị 水thủy 火hỏa 交giao 成thành 義nghĩa 故cố 。 彼bỉ 大đại 海hải 中trung 。 猶do 有hữu 火hỏa 之chi 氣khí 分phần/phân 。 而nhi 火hỏa 光quang 常thường 起khởi 。 彼bỉ 洲châu 潬đán 中trung 。 猶do 有hữu 水thủy 之chi 氣khí 分phần/phân 。 而nhi 江giang 河hà 常thường 注chú 。 如như 世thế 子tử 女nữ 必tất 有hữu 肖tiếu 父phụ 母mẫu 處xứ 也dã 。

○# 水thủy 勢thế 下hạ 山sơn 林lâm 二nhị 居cư 。 水thủy 勢thế 劣liệt 火hỏa 。 水thủy 隨tùy 火hỏa 而nhi 上thượng 升thăng 。 由do 上thượng 升thăng 故cố 。 結kết 為vi 高cao 山sơn 。 以dĩ 是thị 義nghĩa 故cố 。 彼bỉ 山sơn 與dữ 石thạch 。 擊kích 則tắc 成thành 燄diệm 。 顯hiển 然nhiên 帶đái 火hỏa 之chi 氣khí 分phần/phân 。 融dung 則tắc 成thành 水thủy 。 隱ẩn 然nhiên 有hữu 水thủy 之chi 氣khí 分phần/phân 。 是thị 知tri 山sơn 石thạch 亦diệc 水thủy 火hỏa 為vi 緣duyên 成thành 也dã 。 土thổ 勢thế 劣liệt 水thủy 。 土thổ 隨tùy 水thủy 而nhi 生sanh 潤nhuận 。 由do 生sanh 潤nhuận 故cố 抽trừu 拔bạt 生sanh 長trưởng 而nhi 為vi 草thảo 為vi 木mộc 。 以dĩ 是thị 義nghĩa 故cố 。 彼bỉ 木mộc 多đa 成thành 林lâm 。 與dữ 草thảo 多đa 成thành 藪tẩu 處xứ 。 遇ngộ 焚phần 燒thiêu 則tắc 成thành 土thổ 隱ẩn 然nhiên 有hữu 土thổ 之chi 氣khí 分phần/phân 。 因nhân 絞giảo 急cấp 則tắc 成thành 水thủy 顯hiển 然nhiên 帶đái 水thủy 之chi 氣khí 分phần/phân 。 是thị 知tri 林lâm 藪tẩu 乃nãi 水thủy 土thổ 為vi 緣duyên 成thành 也dã (# 正chánh 脈mạch 云vân 。 此thử 中trung 義nghĩa 理lý 雖tuy 似tự 外ngoại 論luận 中trung 五ngũ 行hành 相tương 生sanh 之chi 意ý 。 而nhi 實thật 不bất 盡tận 同đồng 。 不bất 可khả 一nhất 一nhất 附phụ 合hợp 。 有hữu 二nhị 不bất 便tiện 。 一nhất 者giả 五ngũ 行hành 反phản 明minh 。 經kinh 義nghĩa 反phản 晦hối 。 二nhị 者giả 令linh 外ngoại 教giáo 之chi 人nhân 將tương 謂vị 不bất 出xuất 己kỷ 意ý 。 夫phu 外ngoại 教giáo 多đa 歸quy 化hóa 機cơ 於ư 陰âm 陽dương 。 而nhi 吾ngô 宗tông 直trực 指chỉ 生sanh 本bổn 於ư 心tâm 性tánh 。 則tắc 彼bỉ 晦hối 此thử 。 推thôi 內nội 濫lạm 外ngoại 。 失thất 計kế 之chi 甚thậm 。 文văn 句cú 云vân 。 舊cựu 以dĩ 五ngũ 行hành 生sanh 剋khắc 訓huấn 者giả 甚thậm 違vi 經kinh 旨chỉ 。 經kinh 顯hiển 一nhất 切thiết 惟duy 心tâm 。 何hà 用dụng 世thế 間gian 妄vọng 計kế 為vi 解giải 。 且thả 如như 山sơn 石thạch 擎kình 焰diễm 融dung 水thủy 五ngũ 行hành 說thuyết 者giả 。 若nhược 以dĩ 石thạch 為vi 金kim 。 金kim 能năng 生sanh 水thủy 烏ô 又hựu 生sanh 火hỏa 。 若nhược 以dĩ 石thạch 為vi 土thổ 則tắc 水thủy 火hỏa 皆giai 不bất 應ưng 生sanh 。 又hựu 林lâm 燒thiêu 成thành 灰hôi 可khả 云vân 火hỏa 能năng 生sanh 土thổ 。 因nhân 絞giảo 成thành 水thủy 。 豈khởi 是thị 木mộc 反phản 生sanh 水thủy 。 故cố 知tri 不bất 應ưng 以dĩ 彼bỉ 釋thích 此thử 。 問vấn 。 待đãi 空không 成thành 搖dao 堅kiên 明minh 立lập 礙ngại 。 等đẳng 義nghĩa 徑kính 庭đình 杳# 茫mang 。 誰thùy 復phục 信tín 之chi 。 答đáp 。 此thử 固cố 靈linh 心tâm 。 不bất 思tư 議nghị 力lực 。 業nghiệp 感cảm 必tất 然nhiên 之chi 理lý 。 惟duy 佛Phật 現hiện 量lượng 親thân 見kiến 親thân 知tri 。 博bác 地địa 凡phàm 夫phu 誠thành 鮮tiên 能năng 信tín 然nhiên 現hiện 。 見kiến 悶muộn 極cực 莫mạc 開khai 則tắc 心tâm 動động 身thân 轉chuyển 。 執chấp 堅kiên 不bất 遂toại 則tắc 氣khí 結kết 身thân 僵cương 。 甚thậm 至chí 有hữu 拍phách 案án 擊kích 物vật 凝ngưng 心tâm 化hóa 石thạch 者giả 。 是thị 更cánh 可khả 為vi 待đãi 空không 成thành 搖dao 堅kiên 明minh 立lập 礙ngại 之chi 驗nghiệm 。

又hựu 問vấn 。

洲châu 潬đán 江giang 河hà 人nhân 所sở 共cộng 見kiến 。 大đại 海hải 火hỏa 光quang 誰thùy 復phục 能năng 見kiến 之chi 耶da 。 答đáp 海hải 舟chu 夜dạ 泊bạc 者giả 固cố 常thường 見kiến 之chi 。 又hựu 涅Niết 槃Bàn 經Kinh 。 佛Phật 涅Niết 槃Bàn 後hậu 。 大đại 海hải 龍long 王vương 。 持trì 水thủy 中trung 火hỏa 至chí 茶trà 毗tỳ 所sở 。 即tức 其kỳ 證chứng 也dã )# 。

三tam 結kết 成thành 相tương 續tục 。

交giao 妄vọng 發phát 生sanh 。 遞đệ 相tương 為vi 種chủng 。 以dĩ 是thị 因nhân 緣duyên 。 世thế 界giới 相tương 續tục 。

首thủ 句cú 結kết 初sơ 成thành 四tứ 大đại 。 交giao 通thông 也dã 。 言ngôn 上thượng 來lai 風phong 金kim 火hỏa 水thủy 四tứ 大đại 雖tuy 次thứ 第đệ 發phát 生sanh 。 而nhi 遡# 流lưu 窮cùng 源nguyên 亦diệc 通thông 依y 妄vọng 覺giác 妄vọng 明minh 。 故cố 云vân 交giao 妄vọng 發phát 生sanh 。 次thứ 句cú 結kết 轉chuyển 成thành 四tứ 居cư 。 遞đệ 互hỗ 也dã 。 言ngôn 上thượng 來lai 水thủy 陸lục 山sơn 林lâm 四tứ 居cư 雖tuy 依y 大đại 為vi 種chủng 。 而nhi 性tánh 各các 周chu 徧biến 。 亦diệc 彼bỉ 此thử 互hỗ 為vi 因nhân 依y 。 故cố 云vân 遞đệ 相tương 為vi 種chủng 。 如như 海hải 中trung 火hỏa 起khởi 則tắc 海hải 為vi 火hỏa 種chủng 。 洲châu 中trung 河hà 注chú 則tắc 洲châu 為vi 河hà 種chủng 。 乃nãi 至chí 林lâm 燒thiêu 成thành 土thổ 則tắc 林lâm 為vi 土thổ 種chủng 。 藪tẩu 絞giảo 成thành 水thủy 則tắc 藪tẩu 為vi 水thủy 種chủng 等đẳng 是thị 也dã 。 末mạt 二nhị 句cú 結kết 因nhân 緣duyên 相tương 續tục 。 謂vị 以dĩ 是thị 交giao 妄vọng 發phát 生sanh 。 四tứ 大đại 為vi 因nhân 。 遞đệ 相tương 為vi 種chủng 。 四tứ 居cư 為vi 緣duyên 。 自tự 是thị 山sơn 河hà 國quốc 土thổ 。 一nhất 切thiết 世thế 界giới 。 生sanh 滅diệt 滅diệt 生sanh 相tương 續tục 不bất 已dĩ 。 是thị 即tức 詳tường 前tiền 起khởi 為vi 世thế 界giới 。 至chí 若nhược 靜tĩnh 成thành 虗hư 空không 。 即tức 指chỉ 無vô 世thế 界giới 處xứ 不bất 言ngôn 可khả 知tri 。 世thế 界giới 相tương 續tục 竟cánh 。

二nhị 眾chúng 生sanh 相tương 續tục 三tam 。

一nhất 初sơ 成thành 四tứ 性tánh 。 二nhị 轉chuyển 成thành 四tứ 生sanh 。 三tam 結kết 成thành 相tương 續tục 。

初sơ 。

復phục 次thứ 富Phú 樓Lâu 那Na 。 明minh 妄vọng 非phi 他tha 。 覺giác 明minh 為vi 咎cữu 。

○# 所sở 妄vọng 既ký 立lập 。 明minh 理lý 不bất 踰du 。 以dĩ 是thị 因nhân 緣duyên 。 聽thính 不bất 出xuất 聲thanh 。 見kiến 不bất 超siêu 色sắc 。 色sắc 香hương 味vị 觸xúc 。 六lục 妄vọng 成thành 就tựu 。 由do 是thị 分phân 開khai 。 見kiến 覺giác 聞văn 知tri 。

初sơ 總tổng 標tiêu 。

復phục 次thứ 等đẳng 者giả 謂vị 復phục 於ư 己kỷ 說thuyết 世thế 界giới 之chi 次thứ 。 重trọng/trùng 呼hô 當đương 機cơ 示thị 以dĩ 眾chúng 生sanh 相tương 續tục 義nghĩa 也dã 。 明minh 妄vọng 二nhị 句cú 言ngôn 欲dục 明minh 真chân 有hữu 為vi 法pháp 。 所sở 以dĩ 展triển 轉chuyển 成thành 妄vọng 者giả 非phi 有hữu 他tha 故cố 。 亦diệc 以dĩ 真chân 覺giác 妄vọng 明minh 和hòa 合hợp 成thành 咎cữu 耳nhĩ 。

○# 所sở 妄vọng 下hạ 別biệt 明minh 。 所sở 妄vọng 者giả 真chân 妄vọng 和hòa 合hợp 而nhi 成thành 所sở 依y 妄vọng 識thức 即tức 業nghiệp 相tương/tướng 也dã 。 既ký 立lập 者giả 謂vị 業nghiệp 相tương/tướng 既ký 已dĩ 成thành 立lập 。 明minh 理lý 者giả 謂vị 復phục 於ư 業nghiệp 相tương/tướng 上thượng 轉chuyển 出xuất 能năng 見kiến 見kiến 分phần/phân 。 欲dục 明minh 本bổn 覺giác 之chi 理lý 即tức 轉chuyển 相tương/tướng 也dã 。 然nhiên 轉chuyển 相tương/tướng 原nguyên 為vi 明minh 理lý 奈nại 為vi 本bổn 識thức 所sở 障chướng 。 不bất 能năng 越việt 踰du 。 以dĩ 是thị 不bất 能năng 越việt 踰du 因nhân 緣duyên 。 欲dục 聽thính 而nhi 明minh 不bất 能năng 出xuất 乎hồ 本bổn 識thức 之chi 聲thanh 。 欲dục 見kiến 而nhi 明minh 不bất 能năng 超siêu 乎hồ 本bổn 識thức 之chi 色sắc 。 即tức 現hiện 相tướng 也dã 。 準chuẩn 起khởi 信tín 明minh 現hiện 相tướng 謂vị 五ngũ 塵trần 對đối 至chí 即tức 現hiện 。 今kim 但đãn 約ước 聞văn 見kiến 以dĩ 明minh 聲thanh 色sắc 二nhị 塵trần 。 餘dư 可khả 例lệ 知tri 。 而nhi 此thử 之chi 聞văn 見kiến 惟duy 是thị 性tánh 具cụ 。 尚thượng 未vị 結kết 根căn 。 聲thanh 色sắc 唯duy 是thị 惑hoặc 現hiện 尚thượng 非phi 業nghiệp 招chiêu 。 至chí 若nhược 業nghiệp 招chiêu 之chi 色sắc 香hương 味vị 觸xúc 。 六lục 種chủng 妄vọng 塵trần 成thành 就tựu 。 則tắc 麤thô 相tương/tướng 既ký 定định 而nhi 執chấp 有hữu 心tâm 外ngoại 境cảnh 矣hĩ 。 由do 是thị 黏niêm 湛trạm 發phát 見kiến 。 見kiến 精tinh 映ánh 色sắc 。 則tắc 結kết 色sắc 成thành 眼nhãn 。 乃nãi 至chí 黏niêm 湛trạm 發phát 知tri 。 知tri 精tinh 映ánh 法pháp 。 則tắc 結kết 法pháp 成thành 意ý 。 是thị 則tắc 於ư 一nhất 見kiến 分phần 分phần 開khai 而nhi 成thành 。 見kiến 覺giác 聞văn 知tri 。 如như 後hậu 云vân 。 元nguyên 依y 一nhất 精tinh 明minh 。 分phân 成thành 六lục 和hòa 合hợp 是thị 也dã 。

二nhị 轉chuyển 成thành 四tứ 生sanh 。

同đồng 業nghiệp 相tương 纏triền 。 合hợp 離ly 成thành 化hóa 。

○# 見kiến 明minh 色sắc 發phát 。 明minh 見kiến 想tưởng 成thành 。 異dị 見kiến 成thành 憎tăng 。 同đồng 想tưởng 成thành 愛ái 。 流lưu 愛ái 為vi 種chủng 。 納nạp 想tưởng 為vi 胎thai 。 交giao 遘cấu 發phát 生sanh 。 吸hấp 引dẫn 同đồng 業nghiệp 。 故cố 有hữu 因nhân 緣duyên 。 生sanh 羯yết 羅la 藍lam 。 遏át 蒲bồ 曇đàm 等đẳng 。 胎thai 卵noãn 濕thấp 化hóa 。 隨tùy 其kỳ 所sở 應ứng 。 卵noãn 唯duy 想tưởng 生sanh 。 胎thai 因nhân 情tình 有hữu 。 濕thấp 以dĩ 合hợp 感cảm 。 化hóa 以dĩ 離ly 應ứng 。

初sơ 總tổng 標tiêu 。 上thượng 科khoa 雖tuy 結kết 塵trần 成thành 根căn 且thả 約ước 人nhân 類loại 言ngôn 之chi 。 以dĩ 最tối 初sơ 從tùng 真chân 起khởi 妄vọng 尚thượng 無vô 雜tạp 業nghiệp 感cảm 招chiêu 故cố 也dã 。 今kim 此thử 科khoa 乃nãi 約ước 人nhân 類loại 眾chúng 生sanh 。 造tạo 業nghiệp 各các 別biệt 。 受thọ 報báo 不bất 同đồng 。 故cố 云vân 同đồng 業nghiệp 相tương 纏triền 。 合hợp 離ly 成thành 化hóa 。 同đồng 業nghiệp 相tương 纏triền 。 者giả 謂vị 父phụ 母mẫu 己kỷ 三tam 者giả 業nghiệp 同đồng 。 互hỗ 相tương 牽khiên 纏triền 而nhi 受thọ 胎thai 卵noãn 二nhị 生sanh 。 如như 人nhân 畜súc 龜quy 蛇xà 之chi 類loại 。 合hợp 離ly 成thành 化hóa 。 句cú 取thủ 義nghĩa 應ưng 云vân 合hợp 成thành 離ly 化hóa 。 謂vị 不bất 因nhân 父phụ 母mẫu 但đãn 由do 己kỷ 業nghiệp 。 或hoặc 合hợp 潤nhuận 成thành 形hình 而nhi 受thọ 濕thấp 生sanh 如như 含hàm 蠢xuẩn 。 蠕nhuyễn 動động 之chi 類loại 。 或hoặc 離ly 此thử 化hóa 彼bỉ 而nhi 受thọ 化hóa 生sanh 如như 天thiên 獄ngục 飛phi 行hành 之chi 類loại 。

○# 見kiến 明minh 下hạ 別biệt 明minh 。 復phục 二nhị 。 一nhất 詳tường 明minh 胎thai 生sanh 。 合hợp 轍triệt 云vân 。 中trung 有hữu 身thân 投đầu 胎thai 時thời 。 其kỳ 無vô 緣duyên 處xứ 大đại 地địa 如như 墨mặc 。 惟duy 於ư 父phụ 母mẫu 有hữu 緣duyên 處xứ 見kiến 有hữu 一nhất 點điểm 明minh 色sắc 發phát 現hiện 。 今kim 云vân 見kiến 明minh 色sắc 發phát 是thị 也dã 。 又hựu 云vân 此thử 中trung 有hữu 身thân 即tức 趣thú 其kỳ 處xứ 。 今kim 云vân 明minh 見kiến (# 謂vị 明minh 色sắc 既ký 見kiến )# 想tưởng 成thành (# 謂vị 妄vọng 想tưởng 自tự 成thành )# 是thị 也dã 。 異dị 見kiến 等đẳng 者giả 灌quán 頂đảnh 云vân 。 男nam 子tử 投đầu 胎thai 見kiến 父phụ 是thị 男nam 。 異dị 見kiến 故cố 憎tăng 。 見kiến 母mẫu 想tưởng 妻thê 同đồng 想tưởng 故cố 愛ái 。 女nữ 子tử 投đầu 胎thai 反phản 此thử 。 準chuẩn 涅Niết 槃Bàn 經Kinh 。 無vô 明minh 有hữu 二nhị 。 一nhất 發phát 業nghiệp 謂vị 過quá 去khứ 煩phiền 惱não 。 二nhị 潤nhuận 生sanh 即tức 投đầu 胎thai 時thời 於ư 父phụ 母mẫu 邊biên 。 起khởi 憎tăng 愛ái 想tưởng 也dã 。 流lưu 愛ái 心tâm 於ư 父phụ 母mẫu 。 則tắc 為vi 受thọ 生sanh 因nhân 種chủng 。 納nạp 想tưởng 心tâm 於ư 根căn 門môn 則tắc 為vi 所sở 依y 胎thai 分phần/phân 。 及cập 乎hồ 赤xích 白bạch 二nhị 滴tích 。 交giao 遘cấu 發phát 生sanh 。 又hựu 復phục 吸hấp 引dẫn 同đồng 業nghiệp 。 當đương 為vi 其kỳ 子tử 。 由do 是thị 故cố 有hữu 。 己kỷ 業nghiệp 為vi 因nhân 父phụ 母mẫu 為vi 緣duyên 。 胎thai 相tương/tướng 既ký 定định 。 生sanh 羯yết 羅la 藍lam 。 遏át 蒲bồ 曇đàm 等đẳng 。 俱câu 舍xá 云vân 。 胎thai 中trung 凡phàm 有hữu 五ngũ 位vị 。 一nhất 七thất 名danh 羯yết 剌lạt 藍lam 。 大đại 集tập 云vân 。 歌ca 羅la 邏la 此thử 云vân 凝ngưng 滑hoạt 。 亦diệc 云vân 薄bạc 酪lạc 。 亦diệc 云vân 凝ngưng 酥tô 。 義nghĩa 翻phiên 雜tạp 穢uế 。 謂vị 父phụ 精tinh 母mẫu 血huyết 相tương 和hòa 名danh 雜tạp 。 自tự 體thể 不bất 淨tịnh 名danh 穢uế 。 二nhị 七thất 名danh 頞át 部bộ 曇đàm 此thử 云vân 皰pháo 。 猶do 如như 瘡sang 皰pháo 之chi 形hình 。 表biểu 裏lý 如như 酥tô 未vị 生sanh 肉nhục 故cố 。 三tam 七thất 名danh 閉bế 尸thi 此thử 云vân 凝ngưng 結kết 。 亦diệc 云vân 輭nhuyễn 肉nhục 。 謂vị 凝ngưng 結kết 如như 輭nhuyễn 肉nhục 故cố 。 四tứ 七thất 名danh 健kiện 南nam 此thử 云vân 凝ngưng 厚hậu 。 亦diệc 云vân 堅kiên 肉nhục 。 謂vị 肉nhục 漸tiệm 凝ngưng 厚hậu 而nhi 堅kiên 硬ngạnh 故cố 。 五ngũ 七thất 名danh 鉢bát 羅la 奢xa 佉khư 此thử 云vân 形hình 位vị 。 亦diệc 云vân 肢chi 節tiết 。 謂vị 生sanh 諸chư 根căn 形hình 一nhất 身thân 四tứ 肢chi 骨cốt 節tiết 分phần/phân 位vị 。 有hữu 差sai 別biệt 故cố 。 大đại 集tập 更cánh 有hữu 六lục 七thất 名danh 髮phát 毛mao 爪trảo 齒xỉ 。 位vị 謂vị 四tứ 法pháp 漸tiệm 生sanh 故cố 。 七thất 七thất 名danh 具cụ 根căn 位vị 謂vị 。 諸chư 根căn 具cụ 足túc 故cố 。 今kim 經kinh 略lược 舉cử 前tiền 二nhị 餘dư 以dĩ 等đẳng 字tự 該cai 之chi 。 正chánh 脈mạch 云vân 。 獨độc 委ủy 悉tất 開khai 示thị 於ư 胎thai 生sanh 者giả 一nhất 則tắc 急cấp 於ư 為vi 人nhân 。 二nhị 則tắc 眾chúng 生sanh 悉tất 以dĩ 。 淫dâm 欲dục 而nhi 正chánh 性tánh 命mạng 。 胎thai 生sanh 偏thiên 顯hiển 故cố 。 胎thai 卵noãn 下hạ 略lược 明minh 四tứ 生sanh 。 正chánh 脈mạch 云vân 。 胎thai 卵noãn 濕thấp 化hóa 皆giai 應ưng 也dã 。 情tình 想tưởng 合hợp 離ly 皆giai 感cảm 也dã 。 隨tùy 其kỳ 所sở 應ứng 。 者giả 謂vị 隨tùy 其kỳ 所sở 感cảm 而nhi 應ưng 之chi 以dĩ 四tứ 生sanh 也dã 。 卵noãn 唯duy 想tưởng 生sanh 者giả 懸huyền 思tư 曰viết 想tưởng 。 謂vị 卵noãn 生sanh 眾chúng 生sanh 於ư 中trung 有hữu 身thân 時thời 。 妄vọng 見kiến 有hữu 勝thắng 妙diệu 處xứ 心tâm 生sanh 懸huyền 想tưởng 。 惟duy 此thử 為vi 感cảm 而nhi 有hữu 生sanh 也dã 。 胎thai 因nhân 情tình 有hữu 。 者giả 親thân 愛ái 曰viết 情tình 。 謂vị 胎thai 生sanh 眾chúng 生sanh 於ư 中trung 有hữu 身thân 時thời 。 妄vọng 見kiến 有hữu 欲dục 樂lạc 境cảnh 心tâm 生sanh 親thân 愛ái 。 因nhân 此thử 為vi 感cảm 而nhi 成thành 有hữu 也dã 。 濕thấp 以dĩ 合hợp 感cảm 。 者giả 就tựu 新tân 曰viết 合hợp 。 謂vị 濕thấp 生sanh 眾chúng 生sanh 於ư 中trung 有hữu 身thân 時thời 。 妄vọng 見kiến 新tân 境cảnh 可khả 托thác 急cấp 欲dục 附phụ 就tựu 。 以dĩ 此thử 為vi 感cảm 而nhi 受thọ 形hình 也dã 。 化hóa 以dĩ 離ly 應ứng 。 者giả 厭yếm 舊cựu 曰viết 離ly 。 謂vị 化hóa 生sanh 眾chúng 生sanh 於ư 中trung 有hữu 身thân 時thời 。 妄vọng 見kiến 舊cựu 境cảnh 可khả 憎tăng 急cấp 欲dục 厭yếm 捨xả 。 以dĩ 此thử 為vi 感cảm 而nhi 致trí 應ưng 也dã 。 後hậu 二nhị 生sanh 中trung 雖tuy 感cảm 應ứng 錯thác 落lạc 。 而nhi 義nghĩa 實thật 互hỗ 具cụ 。 意ý 會hội 自tự 見kiến 。 然nhiên 胎thai 生sanh 上thượng 已dĩ 詳tường 明minh 。 此thử 又hựu 隨tùy 例lệ 略lược 明minh 者giả 蓋cái 詳tường 明minh 為vi 兼kiêm 眾chúng 緣duyên 以dĩ 例lệ 餘dư 三tam 。 略lược 明minh 為vi 顯hiển 要yếu 因nhân 各các 具cụ 一nhất 種chủng 。 將tương 使sử 眾chúng 生sanh 於ư 生sanh 前tiền 練luyện 習tập 。 超siêu 出xuất 情tình 想tưởng 合hợp 離ly 。 四tứ 心tâm 則tắc 四tứ 生sanh 路lộ 斷đoạn 而nhi 輪luân 迴hồi 可khả 出xuất 矣hĩ 。

三tam 結kết 成thành 相tương 續tục 。

情tình 想tưởng 合hợp 離ly 。 更cánh 相tương 變biến 易dị 。 所sở 有hữu 受thọ 業nghiệp 。 逐trục 其kỳ 飛phi 沈trầm 。 以dĩ 是thị 因nhân 緣duyên 。 眾chúng 生sanh 相tương 續tục 。

首thủ 二nhị 句cú 結kết 上thượng 四tứ 感cảm 。 更cánh 相tương 變biến 易dị 。 者giả 或hoặc 情tình 變biến 為vi 想tưởng 。 或hoặc 想tưởng 易dị 為vi 情tình 等đẳng 。 次thứ 二nhị 句cú 結kết 上thượng 四tứ 應ưng 。 受thọ 業nghiệp 指chỉ 報báo 形hình 說thuyết 。 以dĩ 報báo 形hình 為vi 受thọ 業nghiệp 主chủ 故cố 。 飛phi 沈trầm 即tức 上thượng 下hạ 義nghĩa 。 以dĩ 飛phi 沈trầm 有hữu 上thượng 下hạ 相tương/tướng 故cố 。 言ngôn 能năng 感cảm 四tứ 心tâm 既ký 有hữu 變biến 易dị 。 所sở 感cảm 四tứ 生sanh 報báo 形hình 自tự 相tương 隨tùy 逐trục 而nhi 為vi 上thượng 下hạ 。 所sở 謂vị 乘thừa 善thiện 業nghiệp 以dĩ 上thượng 升thăng 。 隨tùy 惡ác 緣duyên 而nhi 下hạ 墜trụy 是thị 也dã 。 末mạt 二nhị 句cú 承thừa 言ngôn 總tổng 結kết 。 以dĩ 是thị 因nhân 緣duyên 。 者giả 上thượng 之chi 四tứ 性tánh 為vi 因nhân 。 此thử 之chi 四tứ 生sanh 為vi 緣duyên 。 以dĩ 是thị 故cố 有hữu 眾chúng 生sanh 相tướng 續tục 。 眾chúng 生sanh 相tương 續tục 竟cánh 。

三tam 業nghiệp 果quả 相tương 續tục 三tam 。

一nhất 初sơ 成thành 根căn 本bổn 。 二nhị 轉chuyển 成thành 枝chi 末mạt 。 三tam 結kết 成thành 相tương 續tục 。

初sơ 三tam 。

一nhất 欲dục 貪tham 為vi 本bổn 。 二nhị 殺sát 貪tham 為vi 本bổn 。 三tam 盜đạo 貪tham 為vi 本bổn 。

初sơ 。

富Phú 樓Lâu 那Na 。 想tưởng 愛ái 同đồng 結kết 。 愛ái 不bất 能năng 離ly 。 則tắc 諸chư 世thế 間gian 。 父phụ 母mẫu 子tử 孫tôn 。 相tương 生sanh 不bất 斷đoạn 。 是thị 等đẳng 則tắc 以dĩ 。 欲dục 貪tham 為vi 本bổn 。

已dĩ 知tri 四tứ 生sanh 差sai 別biệt 唯duy 在tại 臨lâm 時thời 一nhất 念niệm 。 未vị 知tri 累lũy 劫kiếp 循tuần 環hoàn 尤vưu 以dĩ 恣tứ 貪tham 為vi 本bổn 。 今kim 為vi 明minh 此thử 故cố 再tái 詔chiếu 富Phú 樓Lâu 那Na 也dã 。 承thừa 上thượng 既ký 有hữu 眾chúng 生sanh 。 則tắc 有hữu 彼bỉ 此thử 情tình 染nhiễm 。 由do 情tình 染nhiễm 故cố 未vị 遇ngộ 則tắc 異dị 地địa 懸huyền 想tưởng 。 既ký 遇ngộ 則tắc 互hỗ 相tương 親thân 愛ái 。 綢trù 繆mâu 莫mạc 釋thích 故cố 云vân 。 想tưởng 愛ái 同đồng 結kết 。 如như 磁từ 吸hấp 鐵thiết 。 似tự 膠giao 粘niêm 木mộc 。 故cố 云vân 愛ái 不bất 能năng 離ly 。 由do 此thử 不bất 能năng 離ly 故cố 。 改cải 形hình 易dị 報báo 。 互hỗ 為vi 親thân 因nhân 。 故cố 曰viết 則tắc 諸chư 世thế 間gian 。 父phụ 母mẫu 子tử 孫tôn 。 相tương 生sanh 不bất 斷đoạn 。 是thị 等đẳng 者giả 總tổng 指chỉ 。 父phụ 母mẫu 子tử 孫tôn 。 既ký 已dĩ 相tương 生sanh 不bất 斷đoạn 。 則tắc 以dĩ 淫dâm 欲dục 成thành 貪tham 為vi 後hậu 業nghiệp 果quả 相tương 續tục 之chi 本bổn 。

二nhị 殺sát 貪tham 為vi 本bổn 。

貪tham 愛ái 同đồng 滋tư 。 貪tham 不bất 能năng 止chỉ 。 則tắc 諸chư 世thế 間gian 。 卵noãn 化hóa 濕thấp 胎thai 隨tùy 力lực 強cường 弱nhược 。 遞đệ 相tương 吞thôn 食thực 。 是thị 等đẳng 則tắc 以dĩ 。 殺sát 貪tham 為vi 本bổn 。

又hựu 承thừa 上thượng 既ký 有hữu 眾chúng 生sanh 則tắc 有hữu 彼bỉ 此thử 身thân 命mạng 。 由do 身thân 命mạng 故cố 未vị 盡tận 則tắc 貪tham 求cầu 盛thịnh 壯tráng 。 已dĩ 盡tận 復phục 愛ái 樂nhạo 久cửu 生sanh 。 滋tư 養dưỡng 情tình 均quân 故cố 云vân 。 貪tham 愛ái 同đồng 滋tư 。 只chỉ 知tri 保bảo 護hộ 不bất 顧cố 殘tàn 忍nhẫn 故cố 云vân 。 貪tham 不bất 能năng 止chỉ 。 由do 此thử 不bất 能năng 。 止chỉ 故cố 異dị 類loại 相tương/tướng 飡xan 。 恣tứ 殺sát 無vô 度độ 故cố 云vân 卵noãn 化hóa 濕thấp 胎thai 隨tùy 力lực 強cường 弱nhược 。 遞đệ 相tương 吞thôn 食thực 。 是thị 等đẳng 者giả 總tổng 指chỉ 卵noãn 化hóa 濕thấp 胎thai 。 既ký 已dĩ 強cường 弱nhược 相tương/tướng 食thực 則tắc 以dĩ 殺sát 害hại 成thành 貪tham 。 為vi 下hạ 業nghiệp 果quả 相tương 續tục 之chi 本bổn 。

三tam 盜đạo 貪tham 為vi 本bổn 。

以dĩ 人nhân 食thực 羊dương 。 羊dương 死tử 為vi 人nhân 。 人nhân 死tử 為vi 羊dương 。 如như 是thị 乃nãi 至chí 。 十thập 生sanh 之chi 類loại 。 死tử 死tử 生sanh 生sanh 。 互hỗ 來lai 相tương 噉đạm 。 惡ác 業nghiệp 俱câu 生sanh 。 窮cùng 未vị 來lai 際tế 。 是thị 等đẳng 則tắc 以dĩ 。 盜đạo 貪tham 為vi 本bổn 。

又hựu 承thừa 上thượng 既ký 有hữu 眾chúng 生sanh 則tắc 有hữu 彼bỉ 此thử 凌lăng 奪đoạt 。 由do 凌lăng 奪đoạt 故cố 現hiện 前tiền 莫mạc 報báo 。 易dị 羊dương 身thân 而nhi 酬thù 債trái 滋tư 彼bỉ 口khẩu 腹phúc 。 故cố 曰viết 以dĩ 人nhân 食thực 羊dương 。 後hậu 文văn 云vân 。 鬼quỷ 業nghiệp 既ký 盡tận 。 與dữ 元nguyên 負phụ 人nhân 。 冤oan 對đối 相tương 值trị 。 身thân 為vi 畜súc 生sanh 。 酬thù 其kỳ 宿túc 債trái 是thị 也dã 。 若nhược 討thảo 還hoàn 過quá 分phần/phân 負phụ 屈khuất 不bất 甘cam 則tắc 。 羊dương 死tử 為vi 人nhân 。 後hậu 文văn 云vân 。 若nhược 彼bỉ 酬thù 者giả 。 分phân 越việt 所sở 酬thù 。 此thử 等đẳng 眾chúng 生sanh 。 還hoàn 復phục 為vi 人nhân 。 反phản 徵trưng 其kỳ 剩thặng 是thị 也dã 。 此thử 既ký 反phản 徵trưng 彼bỉ 必tất 倒đảo 還hoàn 。 然nhiên 倒đảo 還hoàn 有hữu 二nhị 。 一nhất 約ước 有hữu 福phước 人nhân 中trung 遭tao 其kỳ 侵xâm 害hại 。 二nhị 約ước 無vô 福phước 墮đọa 落lạc 反phản 為vi 畜súc 生sanh 。 今kim 言ngôn 人nhân 死tử 為vi 羊dương 。 乃nãi 就tựu 彼bỉ 無vô 福phước 者giả 言ngôn 。 後hậu 文văn 云vân 。 如như 彼bỉ 有hữu 力lực 。 兼kiêm 有hữu 福phước 德đức 。 則tắc 於ư 人nhân 中trung 。 不bất 捨xả 人nhân 身thân 。 酬thù 還hoàn 彼bỉ 力lực 。 若nhược 無vô 福phước 者giả 。 還hoàn 為vi 畜súc 生sanh 。 償thường 彼bỉ 餘dư 直trực 是thị 也dã 。 如như 是thị 者giả 指chỉ 上thượng 人nhân 羊dương 為vi 例lệ 。 乃nãi 至chí 等đẳng 例lệ 彼bỉ 十thập 生sanh 皆giai 爾nhĩ 。 十thập 生sanh 之chi 類loại 。 者giả 十thập 二nhị 生sanh 中trung 除trừ 去khứ 空không 散tán 銷tiêu 沈trầm 。 土thổ 木mộc 金kim 石thạch 。 以dĩ 彼bỉ 不bất 可khả 食thực 故cố 。 然nhiên 既ký 通thông 十thập 類loại 。 則tắc 死tử 者giả 死tử 生sanh 者giả 生sanh 往vãng 復phục 無vô 已dĩ 。 盜đạo 業nghiệp 不bất 休hưu 。 故cố 云vân 死tử 死tử 生sanh 生sanh 。 互hỗ 來lai 相tương 噉đạm 。 如như 是thị 惡ác 業nghiệp 。 積tích 習tập 與dữ 生sanh 俱câu 生sanh 。 若nhược 無vô 因nhân 緣duyên 。 自tự 力lực 為vi 因nhân 佛Phật 加gia 為vi 緣duyên )# 斷đoạn 除trừ 必tất 至chí 。 窮cùng 未vị 來lai 際tế 。 後hậu 文văn 云vân 。 若nhược 用dụng 錢tiền 物vật 。 或hoặc 役dịch 其kỳ 力lực 。 償thường 足túc 自tự 停đình 。 如như 於ư 中trung 間gian 剎sát 彼bỉ 身thân 命mạng 。 或hoặc 食thực 其kỳ 肉nhục 。 如như 是thị 乃nãi 至chí 。 經kinh 微vi 塵trần 劫kiếp 。 相tương 食thực 相tương 誅tru 等đẳng 是thị 也dã 。 (# 問vấn 。 此thử 與dữ 殺sát 貪tham 何hà 異dị 。 答đáp 。 殺sát 貪tham 由do 殺sát 心tâm 起khởi 。 盜đạo 貪tham 由do 盜đạo 心tâm 起khởi 。 雖tuy 業nghiệp 報báo 似tự 同đồng 而nhi 因nhân 心tâm 各các 異dị 。 故cố 分phần/phân 二nhị 類loại 言ngôn 之chi )# 是thị 等đẳng 者giả 總tổng 指chỉ 。 十thập 生sanh 之chi 類loại 。 既ký 已dĩ 往vãng 復phục 相tương/tướng 酬thù 則tắc 以dĩ 盜đạo 取thủ 成thành 貪tham 。 為vi 下hạ 業nghiệp 果quả 相tương 續tục 之chi 本bổn 。 (# 問vấn 。 世thế 教giáo 論luận 殺sát 惟duy 以dĩ 不bất 殺sát 人nhân 為vi 重trọng/trùng 。 而nhi 害hại 物vật 不bất 與dữ 焉yên 。 論luận 盜đạo 唯duy 以dĩ 劫kiếp 財tài 取thủ 罪tội 。 而nhi 食thực 肉nhục 不bất 與dữ 焉yên 。 今kim 經kinh 何hà 論luận 殺sát 極cực 至chí 害hại 物vật 。 論luận 盜đạo 偏thiên 取thủ 食thực 肉nhục 耶da 。 答đáp 。 世thế 教giáo 急cấp 於ư 止chỉ 亂loạn 。 且thả 圖đồ 養dưỡng 民dân 。 故cố 唯duy 禁cấm 殺sát 人nhân 劫kiếp 財tài 。 而nhi 不bất 制chế 害hại 物vật 食thực 肉nhục 。 今kim 經kinh 欲dục 斷đoạn 生sanh 死tử 。 須tu 盡tận 業nghiệp 緣duyên 。 故cố 須tu 併tinh 斷đoạn 。 且thả 世thế 界giới 之chi 亂loạn 究cứu 其kỳ 深thâm 本bổn 多đa 起khởi 於ư 害hại 物vật 食thực 肉nhục 。 如như 釋Thích 種chủng 遭tao 琉lưu 璃ly 之chi 誅tru 。 人nhân 但đãn 知tri 近cận 緣duyên 罵mạ 詈lị 而nhi 不bất 知tri 遠viễn 因nhân 食thực 魚ngư 。 故cố 此thử 方phương 不bất 長trường/trưởng 太thái 平bình 。 緣duyên 太thái 平bình 時thời 恣tứ 意ý 食thực 噉đạm 。 三tam 五ngũ 百bách 年niên 人nhân 之chi 享hưởng 福phước 者giả 。 福phước 終chung 禍họa 起khởi 。 畜súc 之chi 酬thù 報báo 者giả 。 報báo 盡tận 為vi 人nhân 。 怨oán 對đối 相tương 值trị 遂toại 成thành 亂loạn 世thế 。 是thị 知tri 今kim 經kinh 乃nãi 聖thánh 智trí 深thâm 遠viễn 。 拔bạt 本bổn 塞tắc 源nguyên 之chi 意ý 。 古cổ 德đức 云vân 。 世thế 上thượng 欲dục 免miễn 刀đao 兵binh 劫kiếp 。 須tu 是thị 眾chúng 生sanh 不bất 食thực 肉nhục 。 外ngoại 教giáo 君quân 子tử 幸hạnh 依y 佛Phật 言ngôn 。 即tức 不bất 能năng 全toàn 斷đoạn 亦diệc 應ưng 於ư 釣điếu 弋# 割cát 烹phanh 之chi 際tế 稍sảo 存tồn 一nhất 點điểm 不bất 忍nhẫn 之chi 心tâm 。 漸tiệm 養dưỡng 仁nhân 惠huệ 終chung 致trí 慈từ 祥tường 。 且thả 莫mạc 妄vọng 生sanh 非phi 毀hủy 自tự 干can 罪tội 戾lệ )# 初sơ 成thành 根căn 本bổn 竟cánh 。

二nhị 轉chuyển 成thành 枝chi 末mạt 。

汝nhữ 負phụ 我ngã 命mạng 。 我ngã 還hoàn 汝nhữ 債trái 。 以dĩ 是thị 因nhân 緣duyên 。 經kinh 百bách 千thiên 劫kiếp 。 常thường 在tại 生sanh 死tử 。 汝nhữ 愛ái 我ngã 心tâm 。 我ngã 憐lân 汝nhữ 色sắc 。 以dĩ 是thị 因nhân 緣duyên 。 經kinh 百bách 千thiên 劫kiếp 。 常thường 在tại 纏triền 縛phược 。

承thừa 上thượng 殺sát 盜đạo 二nhị 業nghiệp 熏huân 成thành 貪tham 習tập 。 怨oán 對đối 相tương 值trị 現hiện 行hành 斯tư 發phát 。 故cố 云vân 汝nhữ 負phụ 我ngã 命mạng 。 我ngã 還hoàn 汝nhữ 債trái 。 灌quán 頂đảnh 云vân 。 汝nhữ 負phụ 二nhị 句cú 影ảnh 略lược 多đa 詞từ 。 具cụ 當đương 八bát 句cú 。 應ưng 云vân 汝nhữ 負phụ 我ngã 命mạng 。 汝nhữ 還hoàn 我ngã 命mạng 。 我ngã 負phụ 汝nhữ 命mạng 我ngã 還hoàn 汝nhữ 命mạng 。 此thử 屬thuộc 殺sát 貪tham 。 我ngã 負phụ 汝nhữ 債trái 我ngã 還hoàn 汝nhữ 債trái 。 汝nhữ 負phụ 我ngã 債trái 汝nhữ 還hoàn 我ngã 債trái 。 此thử 屬thuộc 盜đạo 貪tham 。 習tập 種chủng 為vi 因nhân 現hiện 行hành 為vi 緣duyên 。 以dĩ 是thị 因nhân 緣duyên 。 相tương/tướng 資tư 生sanh 生sanh 世thế 世thế 。 不bất 出xuất 輪luân 迴hồi 。 故cố 云vân 經kinh 百bách 千thiên 劫kiếp 。 常thường 在tại 生sanh 死tử 。 此thử 殺sát 盜đạo 流lưu 末mạt 也dã 。 承thừa 上thượng 婬dâm 欲dục 之chi 業nghiệp 熏huân 成thành 貪tham 習tập 。 恩ân 情tình 相tương 遇ngộ 現hiện 行hành 斯tư 發phát 。 故cố 云vân 汝nhữ 愛ái 我ngã 心tâm 。 我ngã 憐lân 汝nhữ 色sắc 。 此thử 中trung 亦diệc 有hữu 影ảnh 略lược 。 具cụ 足túc 應ưng 云vân 汝nhữ 愛ái 我ngã 心tâm 。 我ngã 愛ái 汝nhữ 心tâm 。 我ngã 愛ái 汝nhữ 心tâm 。 汝nhữ 愛ái 我ngã 心tâm 。 此thử 約ước 恩ân 言ngôn 。 謂vị 恩ân 以dĩ 心tâm 重trọng/trùng 故cố 。 我ngã 憐lân 汝nhữ 色sắc 。 汝nhữ 憐lân 我ngã 色sắc 。 汝nhữ 憐lân 我ngã 色sắc 。 我ngã 憐lân 汝nhữ 色sắc 。 此thử 約ước 情tình 言ngôn 。 謂vị 情tình 以dĩ 色sắc 重trọng/trùng 故cố 。 因nhân 緣duyên 同đồng 上thượng 。 生sanh 生sanh 世thế 世thế 。 不bất 得đắc 解giải 脫thoát 。 故cố 云vân 經kinh 百bách 千thiên 劫kiếp 。 常thường 在tại 纏triền 縛phược 。 此thử 欲dục 貪tham 流lưu 末mạt 也dã 。 然nhiên 上thượng 云vân 常thường 在tại 生sanh 死tử 。 此thử 云vân 常thường 在tại 纏triền 縛phược 。 者giả 謂vị 怨oán 對đối 相tương 值trị 誓thệ 不bất 兩lưỡng 立lập 。 必tất 至chí 一nhất 生sanh 一nhất 死tử 。 恩ân 情tình 知tri 遇ngộ 誓thệ 不bất 兩lưỡng 離ly 。 必tất 至chí 永vĩnh 纏triền 永vĩnh 縛phược 。 其kỳ 實thật 生sanh 死tử 亦diệc 名danh 纏triền 縛phược 。 纏triền 縛phược 亦diệc 名danh 生sanh 死tử 。 各các 以dĩ 顯hiển 著trứ 者giả 言ngôn 之chi 。 又hựu 此thử 中trung 殺sát 盜đạo 合hợp 顯hiển 。 欲dục 貪tham 別biệt 明minh 者giả 。 怨oán 親thân 相tương 對đối 故cố (# 問vấn 根căn 本bổn 枝chi 末mạt 文văn 中trung 俱câu 含hàm 多đa 生sanh 。 本bổn 末mạt 之chi 義nghĩa 云vân 何hà 分phần/phân 耶da 。 答đáp 。 本bổn 約ước 多đa 生sanh 積tích 習tập 以dĩ 成thành 貪tham 根căn 。 末mạt 約ước 多đa 生sanh 輪luân 轉chuyển 以dĩ 至chí 無vô 已dĩ 。 其kỳ 猶do 生sanh 住trụ 之chi 與dữ 異dị 滅diệt 前tiền 後hậu 分phân 齊tề 異dị 故cố )# 。

三tam 結kết 成thành 相tương 續tục 。

唯duy 殺sát 盜đạo 淫dâm 。 三tam 為vi 根căn 本bổn 。 以dĩ 是thị 因nhân 緣duyên 。 業nghiệp 果quả 相tương 續tục 。

承thừa 上thượng 負phụ 還hoàn 不bất 休hưu 而nhi 。 常thường 在tại 生sanh 死tử 。 憐lân 愛ái 無vô 已dĩ 而nhi 常thường 在tại 纏triền 縛phược 者giả 。 非phi 有hữu 他tha 故cố 。 惟duy 以dĩ 前tiền 來lai 殺sát 盜đạo 淫dâm 欲dục 三tam 種chủng 貪tham 習tập 。 而nhi 為vi 根căn 本bổn 。 若nhược 眾chúng 生sanh 聞văn 此thử 力lực 除trừ 貪tham 習tập 。 則tắc 根căn 本bổn 既ký 盡tận 而nhi 枝chi 末mạt 不bất 生sanh 矣hĩ 。 以dĩ 是thị 因nhân 緣duyên 者giả 。 根căn 本bổn 為vi 因nhân 枝chi 末mạt 為vi 緣duyên 。 因nhân 緣duyên 相tương/tướng 資tư 以dĩ 此thử 故cố 有hữu 。 業nghiệp 果quả 相tương 續tục 。 (# 問vấn 。 業nghiệp 果quả 相tương 續tục 。 與dữ 眾chúng 生sanh 相tương 續tục 。 有hữu 何hà 差sai 別biệt 。 答đáp 。 業nghiệp 果quả 相tương 續tục 。 即tức 依y 眾chúng 生sanh 開khai 出xuất 。 但đãn 眾chúng 生sanh 相tướng 。 續tục 惟duy 約ước 受thọ 生sanh 一nhất 念niệm 。 業nghiệp 果quả 相tương 續tục 。 統thống 約ước 歷lịch 劫kiếp 積tích 習tập 。 積tích 習tập 既ký 深thâm 。 而nhi 輪luân 轉chuyển 靡mĩ 停đình 。 一nhất 念niệm 之chi 差sai 而nhi 變biến 易dị 無vô 定định 。 若nhược 果quả 能năng 頓đốn 絕tuyệt 一nhất 念niệm 。 漸tiệm 治trị 積tích 習tập 。 則tắc 變biến 易dị 可khả 定định 。 而nhi 輪luân 轉chuyển 可khả 停đình 矣hĩ 。 要yếu 知tri 眾chúng 生sanh 不bất 離ly 業nghiệp 果quả 。 業nghiệp 果quả 不bất 離ly 眾chúng 生sanh 。 為vi 成thành 兩lưỡng 益ích 故cố 各các 言ngôn 之chi )# 合hợp 前tiền 眾chúng 生sanh 相tương 續tục 。 是thị 即tức 詳tường 明minh 。 真chân 有hữu 為vi 法pháp 。 歷lịch 明minh 生sanh 續tục 竟cánh 。

四tứ 應ưng 問vấn 結kết 答đáp 。

富Phú 樓Lâu 那Na 。 如như 是thị 三tam 種chủng 。 顛điên 倒đảo 相tương 續tục 。 皆giai 是thị 覺giác 明minh 。 明minh 了liễu 知tri 性tánh 。

○# 因nhân 了liễu 發phát 相tương 。 從tùng 妄vọng 見kiến 生sanh 。 山sơn 河hà 大đại 地địa 。 諸chư 有hữu 為vi 相tướng 。 次thứ 第đệ 遷thiên 流lưu 。 因nhân 此thử 虗hư 妄vọng 。 終chung 而nhi 復phục 始thỉ 。

初sơ 總tổng 指chỉ 妄vọng 因nhân 。 如như 是thị 三tam 種chủng 。 者giả 指chỉ 前tiền 忽hốt 生sanh 三tam 種chủng 顛điên 倒đảo 相tương 續tục 者giả 。 指chỉ 前tiền 相tương 續tục 三tam 種chủng 。 以dĩ 相tương 續tục 無vô 別biệt 即tức 是thị 續tục 彼bỉ 忽hốt 生sanh 。 但đãn 忽hốt 生sanh 中trung 合hợp 業nghiệp 果quả 於ư 眾chúng 生sanh 。 相tương 續tục 中trung 合hợp 虗hư 空không 於ư 世thế 界giới 。 其kỳ 實thật 無vô 異dị 法pháp 也dã 。 覺giác 明minh 指chỉ 真chân 明minh 言ngôn 。 前tiền 云vân 性tánh 覺giác 妙diệu 明minh 。 本bổn 覺giác 明minh 妙diệu 是thị 也dã 。 明minh 了liễu 知tri 性tánh 。 指chỉ 妄vọng 明minh 言ngôn 。 前tiền 云vân 性tánh 覺giác 必tất 明minh 。 妄vọng 為vi 明minh 覺giác 是thị 也dã 。 皆giai 是thị 二nhị 字tự 乃nãi 依y 上thượng 指chỉ 下hạ 之chi 詞từ 。 言ngôn 初sơ 之chi 忽hốt 生sanh 及cập 後hậu 之chi 相tướng 續tục 。 若nhược 究cứu 其kỳ 深thâm 本bổn 皆giai 是thị 於ư 本bổn 覺giác 妙diệu 明minh 。 無vô 端đoan 起khởi 心tâm 欲dục 明minh 。 妄vọng 加gia 了liễu 知tri 之chi 性tánh 而nhi 為vi 其kỳ 咎cữu 。

○# 因nhân 了liễu 下hạ 結kết 答đáp 二nhị 問vấn 。 因nhân 了liễu 發phát 相tương 者giả 。 謂vị 因nhân 於ư 妄vọng 加gia 明minh 了liễu 發phát 出xuất 業nghiệp 轉chuyển 現hiện 之chi 三tam 相tương/tướng 。 從tùng 妄vọng 見kiến 生sanh 者giả 。 謂vị 從tùng 於ư 智trí 續tục 等đẳng 之chi 妄vọng 見kiến 生sanh 成thành 同đồng 異dị 無vô 之chi 三tam 種chủng 。 山sơn 河hà 大đại 地địa 。 句cú 舉cử 世thế 界giới 攝nhiếp 虗hư 空không 。 即tức 異dị 同đồng 二nhị 相tương/tướng 。 諸chư 有hữu 為vi 相tướng 。 句cú 舉cử 眾chúng 生sanh 攝nhiếp 業nghiệp 果quả 。 即tức 無vô 同đồng 無vô 異dị 。 此thử 答đáp 云vân 何hà 忽hốt 生sanh 之chi 問vấn 。 然nhiên 有hữu 生sanh 必tất 有hữu 住trụ 。 有hữu 住trụ 必tất 有hữu 異dị 。 有hữu 異dị 必tất 有hữu 滅diệt 。 故cố 云vân 次thứ 第đệ 遷thiên 流lưu 。 因nhân 此thử 次thứ 第đệ 遷thiên 流lưu 。 虗hư 妄vọng 無vô 實thật 。 約ước 世thế 界giới 則tắc 。 遞đệ 相tương 為vi 種chủng 。 約ước 眾chúng 生sanh 則tắc 。 更cánh 相tương 變biến 易dị 。 約ước 業nghiệp 果quả 則tắc 怨oán 親thân 往vãng 復phục 。 故cố 云vân 終chung 而nhi 復phục 始thỉ 。 此thử 答đáp 云vân 何hà 相tương 續tục 之chi 問vấn 。 總tổng 結kết 正chánh 為vi 說thuyết 藏tạng 以dĩ 釋thích 疑nghi 竟cánh 。

二nhị 兼kiêm 為vi 折chiết 難nan 以dĩ 生sanh 信tín 二nhị 。

一nhất 滿mãn 慈từ 以dĩ 因nhân 難nạn/nan 果quả 。 二nhị 如Như 來Lai 折chiết 難nạn/nan 生sanh 信tín 。

初sơ 。

富Phú 樓Lâu 那Na 言ngôn 。 若nhược 此thử 妙diệu 覺giác 。 本bổn 妙diệu 覺giác 明minh 。 與dữ 如Như 來Lai 心tâm 。 不bất 增tăng 不bất 減giảm 。 無vô 狀trạng 忽hốt 生sanh 。 山sơn 河hà 大đại 地địa 。 諸chư 有hữu 為vi 相tướng 。

○# 如Như 來Lai 今kim 得đắc 。 妙diệu 空không 明minh 覺giác 。 山sơn 河hà 大đại 地địa 。 有hữu 為vi 習tập 漏lậu 。 何hà 當đương 復phục 生sanh 。

初sơ 躡niếp 前tiền 舉cử 例lệ 。 意ý 謂vị 若nhược 此thử 如Như 來Lai 所sở 說thuyết 。 則tắc 妙diệu 明minh 明minh 妙diệu 之chi 覺giác 體thể 乃nãi 本bổn 來lai 自tự 妙diệu 。 本bổn 來lai 自tự 覺giác 。 本bổn 來lai 自tự 明minh 矣hĩ 。 既ký 本bổn 來lai 自tự 妙diệu 應ưng 無vô 世thế 界giới 之chi 礙ngại 。 本bổn 來lai 自tự 覺giác 應ưng 無vô 眾chúng 生sanh 之chi 迷mê 。 本bổn 來lai 自tự 明minh 應ưng 無vô 業nghiệp 果quả 之chi 昏hôn 。 自tự 與dữ 如Như 來Lai 之chi 心tâm 。 無vô 二nhị 無vô 別biệt 。 故cố 云vân 不bất 增tăng 不bất 減giảm 。 謂vị 生sanh 心tâm 不bất 減giảm 於ư 佛Phật 心tâm 。 佛Phật 心tâm 不bất 增tăng 於ư 生sanh 心tâm 也dã 。 無vô 狀trạng 者giả 無vô 端đoan 無vô 故cố 也dã 。 言ngôn 生sanh 心tâm 佛Phật 心tâm 既ký 。 不bất 增tăng 不bất 減giảm 。 乃nãi 眾chúng 生sanh 無vô 端đoan 無vô 故cố 加gia 明minh 於ư 覺giác 。 以dĩ 致trí 忽hốt 生sanh 山sơn 河hà 大đại 地địa 。 諸chư 有hữu 為vi 相tướng 。 是thị 生sanh 心tâm 本bổn 真chân 而nhi 今kim 有hữu 妄vọng 矣hĩ 。

○# 如Như 來Lai 下hạ 依y 例lệ 成thành 難nạn/nan 。 上thượng 約ước 生sanh 心tâm 在tại 纏triền 故cố 曰viết 本bổn 妙diệu 。 今kim 約ước 佛Phật 心tâm 出xuất 纏triền 故cố 曰viết 妙diệu 空không 。 謂vị 本bổn 妙diệu 之chi 心tâm 而nhi 又hựu 空không 諸chư 惑hoặc 染nhiễm 也dã 。 又hựu 上thượng 約ước 生sanh 心tâm 在tại 纏triền 故cố 曰viết 覺giác 明minh 。 今kim 約ước 佛Phật 心tâm 出xuất 纏triền 故cố 曰viết 明minh 覺giác 。 謂vị 因nhân 明minh 而nhi 覺giác 也dã 。 總tổng 以dĩ 離ly 彼bỉ 世thế 界giới 眾chúng 生sanh 。 業nghiệp 果quả 立lập 名danh 。 但đãn 性tánh 修tu 異dị 耳nhĩ 。 山sơn 河hà 大đại 地địa 。 者giả 舉cử 世thế 界giới 。 攝nhiếp 虗hư 空không 。 有hữu 為vi 習tập 漏lậu 。 者giả 依y 眾chúng 生sanh 。 開khai 業nghiệp 果quả 。 葢# 習tập 漏lậu 即tức 是thị 業nghiệp 果quả 。 謂vị 積tích 聚tụ 業nghiệp 習tập 成thành 有hữu 漏lậu 果quả 也dã 。 何hà 當đương 復phục 生sanh 。 句cú 正chánh 是thị 難nạn/nan 詞từ 。 言ngôn 如Như 來Lai 今kim 得đắc 。 妙diệu 空không 明minh 覺giác 。 與dữ 本bổn 生sanh 心tâm 無vô 異dị 。 彼bỉ 既ký 無vô 狀trạng 忽hốt 生sanh 。 山sơn 河hà 大đại 地địa 。 等đẳng 佛Phật 亦diệc 應ưng 爾nhĩ 。 故cố 難nan 以dĩ 何hà 當đương 復phục 生sanh 灌quán 頂đảnh 云vân 。 圓viên 覺giác 經kinh 金kim 剛cang 藏tạng 全toàn 難nan 有hữu 三tam 。 一nhất 真chân 能năng 生sanh 妄vọng 即tức 前tiền 萬vạn 法pháp 生sanh 續tục 。 二nhị 說thuyết 妄vọng 為vi 真chân 即tức 後hậu 索sách 妄vọng 有hữu 因nhân 。 三tam 佛Phật 妄vọng 何hà 生sanh 即tức 此thử 。 何hà 當đương 復phục 生sanh 。 故cố 正chánh 脈mạch 云vân 今kim 滿mãn 慈từ 所sở 問vấn 同đồng 彼bỉ 第đệ 三tam 。 彼bỉ 云vân 十thập 方phương 異dị 生sanh 。 本bổn 成thành 佛Phật 道Đạo 。 後hậu 起khởi 無vô 明minh 。 一nhất 切thiết 如Như 來Lai 。 何hà 時thời 復phục 生sanh 。 一nhất 切thiết 煩phiền 惱não 。 大đại 意ý 總tổng 以dĩ 執chấp 眾chúng 生sanh 因nhân 性tánh 有hữu 始thỉ 。 疑nghi 如Như 來Lai 果quả 德đức 有hữu 終chung 。 而nhi 豈khởi 知tri 夫phu 。 昔tích 本bổn 無vô 迷mê 。 似tự 有hữu 迷mê 覺giác 。 覺giác 迷mê 迷mê 滅diệt 。 覺giác 不bất 生sanh 迷mê 。 義nghĩa 乎hồ 二nhị 如Như 來Lai 。 折chiết 難nạn/nan 生sanh 信tín 二nhị 。

一nhất 先tiên 為vi 折chiết 難nạn/nan 。 二nhị 次thứ 令linh 生sanh 信tín 。

初sơ 二nhị 。

一nhất 約ước 智trí 德đức 折chiết 難nạn/nan 。 二nhị 約ước 斷đoạn 德đức 折chiết 難nạn/nan 。

初sơ 二nhị 。

一nhất 借tá 喻dụ 顯hiển 非phi 。 二nhị 約ước 義nghĩa 為vi 折chiết 。

初sơ 二nhị 。

一nhất 喻dụ 無vô 明minh 無vô 因nhân 。 二nhị 喻dụ 覺giác 不bất 生sanh 迷mê 。

初sơ 。

佛Phật 告cáo 富Phú 樓Lâu 那Na 。

譬thí 如như 迷mê 人nhân 。 於ư 一nhất 聚tụ 落lạc 。 惑hoặc 南nam 為vi 北bắc 。 此thử 迷mê 為vi 復phục 。 因nhân 迷mê 而nhi 有hữu 。 因nhân 悟ngộ 所sở 出xuất 。 富Phú 樓Lâu 那Na 言ngôn 。 如như 是thị 迷mê 人nhân 。 亦diệc 不bất 因nhân 迷mê 。 又hựu 不bất 因nhân 悟ngộ 。

何hà 以dĩ 故cố 。 迷mê 本bổn 無vô 根căn 。 云vân 何hà 因nhân 迷mê 。 悟ngộ 非phi 生sanh 迷mê 。 云vân 何hà 因nhân 悟ngộ 。

迷mê 人nhân 喻dụ 眾chúng 生sanh 。 謂vị 眾chúng 生sanh 一nhất 念niệm 無vô 明minh 晦hối 昧muội 真chân 覺giác 。 如như 迷mê 人nhân 迷mê 悟ngộ 時thời 性tánh 故cố 。 聚tụ 落lạc 者giả 村thôn 店điếm 異dị 名danh 。 謂vị 人nhân 煙yên 聚tụ 集tập 坐tọa 落lạc 之chi 處xứ 。 喻dụ 業nghiệp 相tương/tướng 。 以dĩ 業nghiệp 相tương/tướng 即tức 是thị 八bát 識thức 有hữu 積tích 聚tụ 種chủng 子tử 起khởi 現hiện 行hành 義nghĩa 故cố 。 南nam 為vi 明minh 喻dụ 空không 為vi 智trí 境cảnh 。 北bắc 為vi 暗ám 喻dụ 有hữu 為vi 惑hoặc 境cảnh 。 言ngôn 眾chúng 生sanh 於ư 業nghiệp 識thức 境cảnh 界giới 相tương/tướng 中trung 執chấp 空không 為vi 有hữu 。 如như 迷mê 人nhân 於ư 一nhất 聚tụ 落lạc 。 惑hoặc 南nam 為vi 北bắc 也dã 。 迷mê 因nhân 迷mê 有hữu 迷mê 因nhân 悟ngộ 出xuất 皆giai 非phi 理lý 為vi 問vấn 。 喻dụ 無vô 明minh 因nhân 無vô 明minh 有hữu 。 因nhân 本bổn 覺giác 出xuất 二nhị 皆giai 非phi 理lý 。 佛Phật 意ý 令linh 其kỳ 自tự 審thẩm 故cố 就tựu 喻dụ 為vi 問vấn 。 迷mê 不bất 因nhân 迷mê 又hựu 不bất 因nhân 悟ngộ 。 乃nãi 據cứ 理lý 為vi 答đáp 。 喻dụ 無vô 明minh 不bất 因nhân 無vô 明minh 而nhi 有hữu 。 不bất 因nhân 本bổn 覺giác 而nhi 出xuất 。 二nhị 皆giai 正chánh 理lý 。 滿mãn 慈từ 不bất 知tri 但đãn 就tựu 喻dụ 為vi 答đáp 也dã 。 迷mê 本bổn 無vô 根căn 。 云vân 何hà 因nhân 迷mê 者giả 。 謂vị 迷mê 前tiền 本bổn 無vô 迷mê 根căn 云vân 何hà 因nhân 迷mê 而nhi 有hữu 。 喻dụ 無vô 明minh 之chi 前tiền 本bổn 無vô 無vô 明minh 。 云vân 何hà 因nhân 無vô 明minh 有hữu 。 悟ngộ 非phi 生sanh 迷mê 。 云vân 何hà 因nhân 悟ngộ 者giả 。 悟ngộ 與dữ 迷mê 背bối/bội 不bất 生sanh 於ư 迷mê 。 云vân 何hà 因nhân 悟ngộ 而nhi 出xuất 。 喻dụ 本bổn 覺giác 與dữ 無vô 明minh 相tướng 背bối/bội 云vân 何hà 因nhân 本bổn 覺giác 出xuất 。 然nhiên 滿mãn 慈từ 亦diệc 但đãn 就tựu 喻dụ 釋thích 而nhi 已dĩ 。 要yếu 知tri 既ký 不bất 因nhân 迷mê 又hựu 不bất 因nhân 悟ngộ 。 則tắc 正chánh 在tại 迷mê 時thời 。 元nguyên 自tự 徹triệt 體thể 虗hư 妄vọng 。 用dụng 此thử 為vi 俞# 。 應ưng 顯hiển 眾chúng 生sanh 正chánh 在tại 無vô 明minh 晦hối 昧muội 之chi 際tế 即tức 無vô 無vô 明minh 。 以dĩ 當đương 體thể 虗hư 妄vọng 故cố 也dã 。

二nhị 喻dụ 覺giác 不bất 生sanh 迷mê 。

佛Phật 言ngôn 。

彼bỉ 之chi 迷mê 人nhân 。 正chánh 在tại 迷mê 時thời 。 倐thúc 有hữu 悟ngộ 人nhân 。 指chỉ 示thị 令linh 悟ngộ 。 富Phú 樓Lâu 那Na 。 於ư 意ý 云vân 何hà 。 此thử 人nhân 縱túng 迷mê 。 於ư 此thử 聚tụ 落lạc 。 更cánh 生sanh 迷mê 不phủ 。

不phủ 也dã 世Thế 尊Tôn 。

迷mê 人nhân 仍nhưng 喻dụ 眾chúng 生sanh 。 正chánh 在tại 迷mê 時thời 。 喻dụ 正chánh 在tại 無vô 明minh 晦hối 昧muội 之chi 際tế 。 悟ngộ 人nhân 者giả 已dĩ 悟ngộ 之chi 人nhân 。 喻dụ 佛Phật 為vi 先tiên 覺giác 。 指chỉ 示thị 令linh 悟ngộ 。 者giả 謂vị 指chỉ 示thị 悟ngộ 境cảnh 令linh 其kỳ 自tự 悟ngộ 。 喻dụ 開khai 示thị 本bổn 覺giác 令linh 其kỳ 自tự 覺giác 。 自tự 覺giác 者giả 取thủ 智trí 德đức 圓viên 滿mãn 即tức 是thị 果quả 人nhân 。 非phi 指chỉ 尋tầm 常thường 名danh 字tự 相tương 似tự 及cập 隨tùy 分phần/phân 覺giác 也dã 。 佛Phật 意ý 以dĩ 眾chúng 生sanh 正chánh 在tại 無vô 明minh 晦hối 昧muội 之chi 際tế 忽hốt 遇ngộ 如Như 來Lai 開khai 示thị 本bổn 有hữu 覺giác 性tánh 。 令linh 其kỳ 從tùng 性tánh 起khởi 修tu 以dĩ 至chí 自tự 覺giác 聖thánh 智trí 圓viên 滿mãn 。 如như 彼bỉ 迷mê 人nhân 正chánh 在tại 迷mê 時thời 。 倐thúc 有hữu 悟ngộ 人nhân 指chỉ 示thị 令linh 悟ngộ 相tương 似tự 。 故cố 為ví 喻dụ 也dã 。 於ư 意ý 云vân 何hà 。 句cú 乃nãi 就tựu 喻dụ 審thẩm 定định 。 令linh 因nhân 喻dụ 而nhi 知tri 法pháp 故cố 。 此thử 人nhân 縱túng 迷mê 等đẳng 者giả 。 謂vị 此thử 已dĩ 悟ngộ 之chi 人nhân 縱túng/tung 先tiên 原nguyên 迷mê 。 而nhi 今kim 悟ngộ 後hậu 於ư 此thử 聚tụ 落lạc 。 之chi 中trung 決quyết 無vô 更cánh 迷mê 之chi 事sự 。 喻dụ 聖thánh 智trí 已dĩ 圓viên 之chi 人nhân 縱túng/tung 昔tích 有hữu 執chấp 。 而nhi 聖thánh 智trí 既ký 圓viên 之chi 後hậu 於ư 此thử 業nghiệp 識thức 境cảnh 相tướng 中trung 決quyết 無vô 重trọng/trùng 執chấp 之chi 理lý 。 而nhi 云vân 更cánh 生sanh 迷mê 不phủ 者giả 。 就tựu 喻dụ 反phản 問vấn 令linh 自tự 審thẩm 也dã 。 答đáp 以dĩ 不phủ 也dã 者giả 。 滿mãn 慈từ 於ư 喻dụ 中trung 已dĩ 知tri 。 而nhi 法pháp 中trung 猶do 未vị 之chi 諭dụ 耳nhĩ 。 借tá 喻dụ 顯hiển 非phi 竟cánh 。

二nhị 約ước 義nghĩa 為vi 折chiết 。

富Phú 樓Lâu 那Na 。 十thập 方phương 如Như 來Lai 。 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 此thử 迷mê 無vô 本bổn 。 性tánh 畢tất 竟cánh 空không 。 昔tích 本bổn 無vô 迷mê 。 似tự 有hữu 迷mê 覺giác 。 覺giác 迷mê 迷mê 滅diệt 。 覺giác 不bất 生sanh 迷mê 。

十thập 方phương 如Như 來Lai 。 自tự 覺giác 聖thánh 智trí 圓viên 滿mãn 。 義nghĩa 似tự 已dĩ 悟ngộ 之chi 人nhân 故cố 云vân 。 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 此thử 迷mê 無vô 本bổn 。 者giả 取thủ 前tiền 迷mê 本bổn 無vô 根căn 之chi 義nghĩa 。 喻dụ 無vô 明minh 無vô 因nhân 。 性tánh 畢tất 竟cánh 空không 者giả 。 既ký 無vô 有hữu 本bổn 徹triệt 體thể 虗hư 妄vọng 。 喻dụ 無vô 明minh 亦diệc 爾nhĩ 。 當đương 體thể 無vô 實thật 。 昔tích 猶do 向hướng 也dã 。 言ngôn 既ký 性tánh 畢tất 竟cánh 空không 。 足túc 知tri 向hướng 在tại 迷mê 時thời 即tức 本bổn 無vô 迷mê 。 喻dụ 無vô 明minh 亦diệc 爾nhĩ 。 向hướng 在tại 無vô 明minh 晦hối 昧muội 之chi 際tế 即tức 無vô 無vô 明minh 可khả 得đắc 。 似tự 有hữu 迷mê 覺giác 者giả 。 謂vị 既ký 本bổn 無vô 迷mê 向hướng 之chi 所sở 以dĩ 惑hoặc 南nam 為vi 北bắc 。 者giả 不bất 過quá 似tự 有hữu 迷mê 時thời 覺giác 知tri 非phi 是thị 真chân 有hữu 。 喻dụ 無vô 明minh 亦diệc 爾nhĩ 。 昔tích 之chi 所sở 以dĩ 執chấp 空không 為vi 有hữu 者giả 不bất 過quá 似tự 有hữu 無vô 明minh 妄vọng 覺giác 非phi 是thị 實thật 有hữu 。 覺giác 迷mê 迷mê 滅diệt 。 者giả 既ký 似tự 有hữu 非phi 真chân 不bất 悟ngộ 則tắc 已dĩ 。 設thiết 遇ngộ 悟ngộ 人nhân 指chỉ 示thị 覺giác 悟ngộ 是thị 迷mê 則tắc 心tâm 中trung 迷mê 惑hoặc 即tức 滅diệt 。 喻dụ 無vô 明minh 亦diệc 爾nhĩ 。 不bất 覺giác 則tắc 已dĩ 設thiết 遇ngộ 覺giác 人nhân 開khai 示thị 覺giác 得đắc 無vô 明minh 是thị 妄vọng 則tắc 心tâm 中trung 無vô 明minh 自tự 滅diệt 。 後hậu 云vân 心tâm 中trung 達đạt 多đa 。 狂cuồng 性tánh 自tự 歇hiết 。 即tức 此thử 意ý 也dã 。 覺giác 不bất 生sanh 迷mê 。 者giả 取thủ 前tiền 悟ngộ 不bất 生sanh 迷mê 之chi 義nghĩa 。 喻dụ 如Như 來Lai 亦diệc 爾nhĩ 。 聖thánh 智trí 圓viên 滿mãn 時thời 真chân 覺giác 現hiện 前tiền 。 決quyết 無vô 重trọng/trùng 起khởi 無vô 明minh 復phục 生sanh 山sơn 河hà 等đẳng 理lý 。 是thị 知tri 此thử 科khoa 雖tuy 總tổng 取thủ 前tiền 喻dụ 。 而nhi 佛Phật 意ý 唯duy 欲dục 成thành 就tựu 覺giác 不bất 生sanh 迷mê 。 一nhất 語ngữ 以dĩ 折chiết 滿mãn 慈từ 之chi 難nạn/nan 。 約ước 智trí 德đức 折chiết 難nan 竟cánh 二nhị 約ước 斷đoạn 德đức 折chiết 難nạn/nan 二nhị 。

一nhất 借tá 喻dụ 顯hiển 非phi 。 二nhị 取thủ 解giải 為vi 折chiết 。

初sơ 二nhị 。

一nhất 喻dụ 惑hoặc 盡tận 法pháp 空không 。 二nhị 喻dụ 更cánh 生sanh 非phi 理lý 。

初sơ 。

亦diệc 如như 翳ế 人nhân 。 見kiến 空không 中trung 華hoa 。 翳ế 病bệnh 若nhược 除trừ 。 華hoa 於ư 空không 滅diệt 。

翳ế 人nhân 喻dụ 眾chúng 生sanh 。 言ngôn 眾chúng 生sanh 以dĩ 無vô 明minh 。 惑hoặc 晦hối 昧muội 本bổn 覺giác 。 如như 翳ế 人nhân 以dĩ 雲vân 翳ế 障chướng 清thanh 淨tịnh 目mục 。 見kiến 似tự 見kiến 喻dụ 妄vọng 見kiến 。 以dĩ 妄vọng 見kiến 依y 無vô 明minh 起khởi 如như 似tự 見kiến 依y 雲vân 翳ế 生sanh 。 空không 虗hư 空không 喻dụ 真chân 空không 。 以dĩ 真chân 空không 元nguyên 自tự 清thanh 淨tịnh 。 如như 虗hư 空không 法pháp 爾nhĩ 寂tịch 然nhiên 。 華hoa 狂cuồng 華hoa 喻dụ 山sơn 河hà 大đại 地địa 。 有hữu 為vi 習tập 漏lậu 。 以dĩ 山sơn 河hà 等đẳng 於ư 真chân 空không 中trung 妄vọng 生sanh 妄vọng 滅diệt 。 如như 狂cuồng 華hoa 於ư 虗hư 空không 中trung 時thời 有hữu 時thời 無vô 。 翳ế 病bệnh 若nhược 除trừ 。 淨tịnh 目mục 現hiện 前tiền 。 喻dụ 無vô 明minh 若nhược 滅diệt 覺giác 智trí 顯hiển 現hiện 。 華hoa 於ư 空không 滅diệt 者giả 。 謂vị 淨tịnh 目mục 現hiện 前tiền 惟duy 見kiến 虗hư 空không 。 不bất 見kiến 狂cuồng 華hoa 喻dụ 覺giác 智trí 顯hiển 現hiện 唯duy 見kiến 真chân 空không 。 不bất 見kiến 山sơn 河hà 大đại 地địa 。 有hữu 為vi 習tập 漏lậu 。 如như 是thị 則tắc 三tam 法pháp 無vô 復phục 生sanh 續tục 。 真chân 空không 常thường 自tự 寂tịch 然nhiên 。 而nhi 滿mãn 慈từ 所sở 難nạn/nan 之chi 非phi 已dĩ 略lược 見kiến 矣hĩ 。

二nhị 喻dụ 更cánh 生sanh 非phi 理lý 。

忽hốt 有hữu 愚ngu 人nhân 。 於ư 彼bỉ 空không 華hoa 。 所sở 滅diệt 空không 地địa 。 待đãi 華hoa 更cánh 生sanh 。 汝nhữ 觀quán 是thị 人nhân 。 為vi 愚ngu 為vi 慧tuệ 。

○# 富Phú 樓Lâu 那Na 言ngôn 。 空không 元nguyên 無vô 華hoa 。 妄vọng 見kiến 生sanh 滅diệt 。 見kiến 華hoa 滅diệt 空không 。 已dĩ 是thị 顛điên 倒đảo 。 勅sắc 令lệnh 更cánh 出xuất 斯tư 實thật 狂cuồng 癡si 。 云vân 何hà 更cánh 名danh 。 如như 是thị 狂cuồng 人nhân 。 為vi 愚ngu 為vi 慧tuệ 。

初sơ 就tựu 喻dụ 設thiết 問vấn 。 愚ngu 人nhân 喻dụ 滿mãn 慈từ 。 以dĩ 佛Phật 雖tuy 宣tuyên 明minh 。 令linh 其kỳ 除trừ 疑nghi 。 而nhi 自tự 云vân 未vị 得đắc 究cứu 竟cánh 。 無vô 疑nghi 如như 愚ngu 人nhân 也dã 。 又hựu 以dĩ 其kỳ 無vô 端đoan 起khởi 問vấn 故cố 以dĩ 忽hốt 有hữu 喻dụ 之chi 。 空không 華hoa 所sở 滅diệt 空không 地địa 。 喻dụ 真chân 空không 理lý 地địa 。 以dĩ 如Như 來Lai 覺giác 智trí 現hiện 前tiền 。 會hội 法pháp 歸quy 空không 。 如như 空không 華hoa 所sở 滅diệt 地địa 也dã 。 待đãi 華hoa 更cánh 生sanh 。 喻dụ 滿mãn 慈từ 致trí 難nạn/nan 。 以dĩ 滿mãn 慈từ 致trí 難nạn/nan 佛Phật 得đắc 妙diệu 空không 明minh 覺giác 。 山sơn 河hà 大đại 地địa 。 等đẳng 何hà 當đương 復phục 生sanh 。 如như 待đãi 華hoa 更cánh 生sanh 也dã 。 明minh 知tri 是thị 人nhân 為vi 愚ngu 故cố 問vấn 為vi 愚ngu 為vi 慧tuệ 者giả 。 佛Phật 意ý 令linh 其kỳ 自tự 覺giác 而nhi 自tự 責trách 耳nhĩ 。

○# 富phú 樓lâu 下hạ 據cứ 理lý 直trực 答đáp 。 答đáp 以dĩ 空không 元nguyên 無vô 華hoa 。 妄vọng 見kiến 生sanh 滅diệt 者giả 。 謂vị 虗hư 空không 元nguyên 無vô 狂cuồng 華hoa 。 特đặc 以dĩ 翳ế 目mục 妄vọng 見kiến 先tiên 生sanh 後hậu 滅diệt 。 喻dụ 真chân 空không 理lý 中trung 元nguyên 無vô 山sơn 河hà 大đại 地địa 等đẳng 法pháp 。 特đặc 以dĩ 無vô 明minh 妄vọng 見kiến 在tại 因nhân 時thời 有hữu 在tại 果quả 時thời 無vô 也dã 。 見kiến 華hoa 滅diệt 空không 。 已dĩ 是thị 顛điên 倒đảo 者giả 。 謂vị 空không 既ký 無vô 華hoa 。 若nhược 見kiến 實thật 有hữu 狂cuồng 華hoa 滅diệt 於ư 虗hư 空không 。 已dĩ 是thị 執chấp 無vô 為vi 有hữu 。 顛điên 倒đảo 分phân 別biệt 。 喻dụ 真chân 空không 既ký 無vô 諸chư 法pháp 若nhược 見kiến 真chân 有hữu 諸chư 法Pháp 會hội 歸quy 真chân 空không 者giả 。 已dĩ 是thị 認nhận 妄vọng 為vi 真chân 顛điên 倒đảo 執chấp 著trước 也dã 。 勅sắc 令lệnh 更cánh 出xuất 斯tư 實thật 狂cuồng 癡si 者giả 。 謂vị 見kiến 滅diệt 已dĩ 是thị 顛điên 倒đảo 。 何hà 況huống 勅sắc 令lệnh 更cánh 出xuất 。 斯tư 人nhân 不bất 但đãn 為vi 愚ngu 實thật 為vi 狂cuồng 而nhi 且thả 癡si 。 喻dụ 見kiến 法pháp 歸quy 空không 已dĩ 是thị 倒đảo 執chấp 。 何hà 況huống 難nan 以dĩ 復phục 生sanh 。 斯tư 人nhân 不bất 但đãn 未vị 得đắc 究cứu 竟cánh 。 無vô 疑nghi 實thật 為vi 深thâm 入nhập 邪tà 見kiến 全toàn 然nhiên 無vô 所sở 明minh 也dã 。 云vân 何hà 更cánh 名danh 等đẳng 。 正chánh 滿mãn 慈từ 不bất 知tri 自tự 己kỷ 所sở 難nạn/nan 之chi 非phi 反phản 怪quái 如Như 來Lai 所sở 問vấn 不bất 當đương 。 亦diệc 權quyền 人nhân 曲khúc 盡tận 迷mê 態thái 意ý 耳nhĩ 。 借tá 喻dụ 顯hiển 非phi 竟cánh 。

二nhị 取thủ 解giải 為vi 折chiết 。

佛Phật 言ngôn 。

如như 汝nhữ 所sở 解giải 。 云vân 何hà 問vấn 言ngôn 。 諸chư 佛Phật 如Như 來Lai 。 妙diệu 覺giác 明minh 空không 。 何hà 當đương 更cánh 出xuất 。 山sơn 河hà 大đại 地địa 。

如như 汝nhữ 所sở 解giải 。 者giả 滿mãn 慈từ 於ư 喻dụ 知tri 非phi 。 佛Phật 即tức 按án 定định 所sở 解giải 而nhi 反phản 難nạn/nan 之chi 。 言ngôn 如như 汝nhữ 喻dụ 中trung 所sở 解giải 已dĩ 知tri 勅sắc 華hoa 更cánh 生sanh 實thật 為vi 狂cuồng 癡si 。 云vân 何hà 汝nhữ 前tiền 竟cánh 作tác 如như 是thị 問vấn 。 言ngôn 如Như 來Lai 妙diệu 空không 明minh 覺giác 。 何hà 當đương 更cánh 出xuất 。 山sơn 河hà 大đại 地địa 等đẳng 耶da 。 是thị 則tắc 汝nhữ 今kim 不bất 但đãn 未vị 得đắc 究cứu 竟cánh 。 無vô 疑nghi 實thật 為vi 深thâm 著trước 邪tà 見kiến 全toàn 無vô 所sở 明minh 。 如như 彼bỉ 狂cuồng 而nhi 且thả 癡si 者giả 無vô 異dị 。 問vấn 。 前tiền 云vân 妙diệu 空không 明minh 覺giác 。 此thử 云vân 妙diệu 覺giác 明minh 空không 。 同đồng 異dị 何hà 如như 。 答đáp 。 空không 指chỉ 真chân 空không 即tức 斷đoạn 德đức 體thể 。 覺giác 指chỉ 本bổn 覺giác 即tức 智trí 德đức 體thể 。 然nhiên 空không 非phi 頑ngoan 空không 故cố 前tiền 曰viết 妙diệu 。 此thử 曰viết 明minh 。 覺giác 非phi 妄vọng 覺giác 故cố 前tiền 曰viết 明minh 。 此thử 曰viết 妙diệu 。 佛Phật 語ngữ 自tự 在tại 與dữ 滿mãn 慈từ 交giao 互hỗ 言ngôn 之chi 。 其kỳ 實thật 空không 之chi 與dữ 覺giác 即tức 是thị 如như 如như 理lý 智trí 。 皆giai 明minh 皆giai 妙diệu 也dã 。 先tiên 為vi 折chiết 難nan 竟cánh 。

二nhị 次thứ 令linh 生sanh 信tín 。

又hựu 如như 金kim 鑛khoáng 。 雜tạp 於ư 精tinh 金kim 。 其kỳ 金kim 一nhất 純thuần 。 更cánh 不bất 成thành 雜tạp 。 如như 木mộc 成thành 灰hôi 。 不bất 重trọng 為vi 木mộc 。

○# 諸chư 佛Phật 如Như 來Lai 。 菩Bồ 提Đề 涅Niết 槃Bàn 。 亦diệc 復phục 如như 是thị 。

初sơ 喻dụ 說thuyết 。 無vô 明minh 晦hối 昧muội 本bổn 覺giác 如như 金kim 鑛khoáng 。 雜tạp 於ư 精tinh 金kim 。 正chánh 脈mạch 云vân 。 金kim 鑛khoáng 者giả 蘊uẩn 金kim 之chi 砂sa 石thạch 也dã 。 尚thượng 雜tạp 於ư 鑛khoáng 。 即tức 稱xưng 精tinh 金kim 者giả 取thủ 其kỳ 精tinh 真chân 不bất 變biến 喻dụ 覺giác 體thể 不bất 變biến 也dã 。 其kỳ 金kim 一nhất 純thuần 。 者giả 融dung 金kim 去khứ 砂sa 唯duy 一nhất 惟duy 純thuần 。 喻dụ 脩tu 智trí 除trừ 惑hoặc 以dĩ 至chí 惑hoặc 盡tận 智trí 淨tịnh 無vô 二nhị 無vô 雜tạp 。 是thị 謂vị 智trí 德đức 成thành 矣hĩ 。 智trí 德đức 既ký 成thành 再tái 不bất 起khởi 於ư 無vô 明minh 。 故cố 以dĩ 更cánh 不bất 成thành 雜tạp 喻dụ 之chi 。 令linh 其kỳ 生sanh 信tín 以dĩ 自tự 修tu 也dã 。 木mộc 喻dụ 煩phiền 惱não 。 灰hôi 喻dụ 涅Niết 槃Bàn 。 言ngôn 行hạnh 人nhân 以dĩ 智trí 斷đoạn 惱não 。 離ly 生sanh 死tử 而nhi 證chứng 涅Niết 槃Bàn 。 如như 以dĩ 火hỏa 燒thiêu 木mộc 離ly 烟yên 燄diệm 而nhi 成thành 寒hàn 灰hôi 。 是thị 謂vị 斷đoạn 德đức 成thành 矣hĩ 。 斷đoạn 德đức 既ký 成thành 不bất 復phục 更cánh 起khởi 煩phiền 惱não 。 招chiêu 致trí 生sanh 死tử 。 故cố 以dĩ 不bất 重trọng 為vi 木mộc 喻dụ 之chi 。 令linh 其kỳ 生sanh 信tín 以dĩ 自tự 斷đoạn 也dã 。

○# 諸chư 佛Phật 下hạ 法pháp 合hợp 。 菩Bồ 提Đề 智trí 果quả 謂vị 翻phiên 轉chuyển 煩phiền 惱não 。 完hoàn 復phục 本bổn 有hữu 如như 如như 智trí 性tánh 乃nãi 即tức 寂tịch 之chi 照chiếu 也dã 。 涅Niết 槃Bàn 斷đoạn 果quả 謂vị 翻phiên 轉chuyển 生sanh 死tử 。 完hoàn 復phục 本bổn 有hữu 如như 如như 理lý 性tánh 乃nãi 即tức 照chiếu 之chi 寂tịch 也dã 。 又hựu 此thử 菩Bồ 提Đề 涅Niết 槃Bàn 。 與dữ 初sơ 卷quyển 中trung 菩Bồ 提Đề 涅Niết 槃Bàn 不bất 同đồng 。 彼bỉ 約ước 真chân 性tánh 菩Bồ 提Đề 性tánh 淨tịnh 涅Niết 槃Bàn 。 此thử 約ước 實thật 智trí 及cập 圓viên 淨tịnh 耳nhĩ 。 亦diệc 復phục 如như 是thị 者giả 。 灌quán 頂đảnh 云vân 。 菩Bồ 提Đề 智trí 光quang 類loại 於ư 精tinh 金kim 明minh 淨tịnh 。 成thành 智trí 果quả 後hậu 不bất 復phục 煩phiền 惱não 。 亦diệc 猶do 精tinh 金kim 銷tiêu 後hậu 不bất 復phục 重trọng 為vi 鑛khoáng 也dã 。 涅Niết 槃Bàn 寂tịch 滅diệt 類loại 於ư 木mộc 灰hôi 燒thiêu 盡tận 。 成thành 斷đoạn 果quả 後hậu 不bất 復phục 生sanh 死tử 。 亦diệc 猶do 燼tẫn 木mộc 灰hôi 後hậu 不bất 復phục 重trùng 為vi 木mộc 也dã 。 法pháp 喻dụ 合hợp 明minh 真chân 信tín 斯tư 生sanh 。 始thỉ 知tri 生sanh 續tục 在tại 因nhân 得đắc 成thành 不bất 空không 藏tạng 義nghĩa 。 總tổng 結kết 前tiền 文văn 說thuyết 不bất 空không 藏tạng 以dĩ 釋thích 生sanh 續tục 之chi 疑nghi 竟cánh 。

二nhị 說thuyết 空không 不bất 空không 藏tạng 以dĩ 釋thích 周chu 徧biến 之chi 疑nghi (# 前tiền 空không 藏tạng 約ước 真Chân 如Như 門môn 說thuyết 。 不bất 空không 藏tạng 約ước 生sanh 滅diệt 門môn 說thuyết 。 然nhiên 真Chân 如Như 即tức 是thị 生sanh 滅diệt 生sanh 滅diệt 即tức 是thị 真Chân 如Như 。 以dĩ 不bất 離ly 一nhất 心tâm 故cố 。 故cố 此thử 雙song 躡niếp 前tiền 二nhị 以dĩ 說thuyết 空không 不bất 空không 藏tạng 。 據cứ 此thử 中trung 所sở 釋thích 之chi 疑nghi 亦diệc 是thị 法pháp 執chấp 細tế 障chướng 。 故cố 與dữ 上thượng 科khoa 同đồng 為vi 審thẩm 除trừ 細tế 惑hoặc 說thuyết 也dã )# 二nhị 。

一nhất 正chánh 為vi 說thuyết 藏tạng 以dĩ 釋thích 疑nghi 。 二nhị 兼kiêm 為vi 防phòng 難nan 以dĩ 生sanh 信tín 。

初sơ 二nhị 。

一nhất 牒điệp 其kỳ 所sở 疑nghi 。 二nhị 法pháp 喻dụ 為vi 釋thích 。

初sơ 。

富Phú 樓Lâu 那Na 。 又hựu 汝nhữ 問vấn 言ngôn 。 地địa 水thủy 火hỏa 風phong 。 本bổn 性tánh 圓viên 融dung 。 周chu 徧biến 法Pháp 界Giới 。 疑nghi 水thủy 火hỏa 性tánh 。 不bất 相tương 凌lăng 滅diệt 。 又hựu 徵trưng 虗hư 空không 及cập 諸chư 大đại 地địa 。 俱câu 徧biến 法Pháp 界Giới 。 不bất 合hợp 相tương 容dung 。

已dĩ 釋thích 生sanh 續tục 之chi 疑nghi 。 次thứ 牒điệp 周chu 徧biến 之chi 疑nghi 。 故cố 置trí 又hựu 言ngôn 。 據cứ 前tiền 滿mãn 慈từ 確xác 陳trần 周chu 徧biến 疑nghi 中trung 有hữu 二nhị 問vấn 。 一nhất 問vấn 地địa 水thủy 等đẳng 本bổn 性tánh 圓viên 徧biến 云vân 何hà 水thủy 火hỏa 不bất 相tương 凌lăng 滅diệt 。 今kim 云vân 又hựu 汝nhữ 問vấn 言ngôn 等đẳng 是thị 也dã 。 二nhị 問vấn 地địa 與dữ 空không 。 不bất 合hợp 相tương 容dung 。 云vân 何hà 二nhị 俱câu 。 周chu 徧biến 法Pháp 界Giới 。 今kim 云vân 又hựu 徵trưng 虗hư 空không 等đẳng 是thị 也dã 。 是thị 知tri 如Như 來Lai 但đãn 是thị 牒điệp 彼bỉ 之chi 義nghĩa 。 文văn 不bất 全toàn 同đồng 。 勿vật 過quá 拘câu 溺nịch 。

二nhị 法pháp 喻dụ 為vi 釋thích 三tam 。

一nhất 通thông 喻dụ 性tánh 相tướng 。 二nhị 釋thích 疑nghi 總tổng 合hợp 。 三tam 依y 喻dụ 別biệt 合hợp 。

初sơ 二nhị 。

一nhất 喻dụ 依y 性tánh 成thành 相tương/tướng 。 二nhị 喻dụ 無vô 實thật 似tự 有hữu 。

初sơ (# 謂vị 空không 即tức 不bất 空không 也dã )# 。

富Phú 樓Lâu 那Na 。 譬thí 如như 虗hư 空không 體thể 非phi 羣quần 相tương/tướng 。 而nhi 不bất 拒cự 彼bỉ 。 諸chư 相tướng 發phát 揮huy 。

○# 所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 富Phú 樓Lâu 那Na 。 彼bỉ 太thái 虗hư 空không 。 日nhật 照chiếu 則tắc 明minh 。 雲vân 屯truân 則tắc 暗ám 。 風phong 搖dao 則tắc 動động 。 霽tễ 澄trừng 則tắc 清thanh 。 氣khí 凝ngưng 則tắc 濁trược 。 土thổ 積tích 成thành 霾mai 。 水thủy 澄trừng 成thành 映ánh 。

初sơ 總tổng 以dĩ 略lược 喻dụ 。 虗hư 空không 體thể 喻dụ 藏tạng 性tánh 。 由do 有hữu 空không 義nghĩa 故cố 以dĩ 非phi 相tướng 喻dụ 之chi 。 由do 有hữu 不bất 空không 義nghĩa 故cố 以dĩ 不bất 拒cự 諸chư 相tướng 等đẳng 喻dụ 之chi 。 拒cự 違vi 礙ngại 也dã 。 發phát 揮huy 者giả 顯hiển 現hiện 義nghĩa 。 然nhiên 此thử 唯duy 喻dụ 性tánh 不bất 礙ngại 相tương/tướng 。 而nhi 相tương/tướng 不bất 礙ngại 相tương/tướng 之chi 義nghĩa 亦diệc 自tự 寓# 於ư 言ngôn 表biểu 。 以dĩ 既ký 同đồng 時thời 不bất 拒cự 。 則tắc 同đồng 時thời 發phát 揮huy 何hà 礙ngại 之chi 有hữu 。

○# 所sở 以dĩ 下hạ 別biệt 以dĩ 詳tường 喻dụ 。 正chánh 脈mạch 云vân 。 徵trưng 意ý 非phi 推thôi 其kỳ 故cố 。 但đãn 欲dục 演diễn 略lược 成thành 詳tường 耳nhĩ 。 虗hư 空không 非phi 明minh 卻khước 具cụ 成thành 明minh 之chi 性tánh 。 故cố 藉tạ 日nhật 照chiếu 為vi 緣duyên 則tắc 有hữu 明minh 現hiện 。 虗hư 空không 非phi 暗ám 卻khước 具cụ 成thành 暗ám 之chi 性tánh 。 故cố 藉tạ 雲vân 屯truân 為vi 緣duyên 則tắc 有hữu 暗ám 現hiện 。 此thử 義nghĩa 可khả 喻dụ 如Như 來Lai 藏tạng 性tánh 體thể 非phi 水thủy 火hỏa 。 卻khước 具cụ 成thành 火hỏa 成thành 水thủy 之chi 性tánh 。 因nhân 藉tạ 日nhật 鏡kính 月nguyệt 珠châu 為vi 緣duyên 則tắc 有hữu 水thủy 火hỏa 相tương/tướng 現hiện 。 又hựu 當đương 知tri 明minh 中trung 有hữu 暗ám 。 暗ám 中trung 有hữu 明minh 。 設thiết 若nhược 明minh 中trung 無vô 暗ám 明minh 去khứ 暗ám 從tùng 何hà 來lai 。 暗ám 中trung 無vô 明minh 暗ám 滅diệt 明minh 從tùng 何hà 起khởi 。 是thị 明minh 暗ám 必tất 不bất 相tương 妨phương 。 如như 水thủy 火hỏa 何hà 有hữu 凌lăng 滅diệt 。 此thử 略lược 取thủ 明minh 暗ám 以dĩ 喻dụ 水thủy 火hỏa 餘dư 可khả 思tư 准chuẩn 。 又hựu 此thử 喻dụ 中trung 七thất 相tương/tướng 。 略lược 取thủ 明minh 暗ám 動động 靜tĩnh 清thanh 濁trược 昧muội 映ánh 互hỗ 相tương 乖quai 違vi 。 以dĩ 喻dụ 七thất 大đại 中trung 燥táo 濕thấp 通thông 礙ngại 等đẳng 相tương/tướng 。 非phi 局cục 於ư 次thứ 第đệ 配phối 合hợp 。 幸hạnh 勿vật 穿xuyên 鑿tạc 過quá 當đương 。 反phản 令linh 正chánh 義nghĩa 成thành 晦hối 。 喻dụ 中trung 雲vân 屯truân 謂vị 陰ấm 雲vân 屯truân 聚tụ 也dã 。 霽tễ 澄trừng 則tắc 清thanh 。 句cú 對đối 上thượng 為vi 靜tĩnh 。 對đối 下hạ 為vi 清thanh 。 故cố 通thông 成thành 四tứ 對đối 。 氣khí 凝ngưng 謂vị 鬱uất 氣khí 凝ngưng 結kết 也dã 。 土thổ 積tích 成thành 霾mai 者giả 。 山sơn 獸thú 騰đằng 踏đạp 令linh 土thổ 積tích 空không 。 以dĩ 成thành 昏hôn 霾mai 之chi 相tướng 。 水thủy 澄trừng 成thành 映ánh 者giả 。 如như 海hải 水thủy 澄trừng 靜tĩnh 萬vạn 象tượng 映ánh 現hiện 也dã 。 餘dư 皆giai 易dị 知tri 。

二nhị 喻dụ 無vô 實thật 似tự 有hữu (# 謂vị 不bất 空không 即tức 空không 也dã )# 。

於ư 意ý 云vân 何hà 。 如như 是thị 殊thù 方phương 。 諸chư 有hữu 為vi 相tướng 。 為vi 因nhân 彼bỉ 生sanh 。 為vi 復phục 空không 有hữu 。

○# 若nhược 彼bỉ 所sở 生sanh 。 富Phú 樓Lâu 那Na 。 且thả 日nhật 照chiếu 時thời 。 既ký 是thị 日nhật 明minh 。 十thập 方phương 世thế 界giới 。 同đồng 為vi 日nhật 色sắc 。 云vân 何hà 空không 中trung 。 更cánh 見kiến 圓viên 日nhật 。 若nhược 是thị 空không 明minh 。 空không 應ưng 自tự 照chiếu 。 云vân 何hà 中trung 宵tiêu 。 雲vân 霧vụ 之chi 時thời 。 不bất 生sanh 光quang 耀diệu 。

○# 當đương 知tri 是thị 明minh 。 非phi 日nhật 非phi 空không 。 不bất 異dị 空không 日nhật 。

初sơ 指chỉ 相tương/tướng 徵trưng 生sanh 。 日nhật 照chiếu 之chi 處xứ 則tắc 明minh 。 雲vân 屯truân 之chi 處xứ 則tắc 暗ám 等đẳng 。 不bất 定định 在tại 於ư 一nhất 方phương 故cố 云vân 殊thù 也dã 。 藉tạ 緣duyên 而nhi 現hiện 故cố 曰viết 有hữu 為vi 。 此thử 喻dụ 水thủy 火hỏa 等đẳng 大đại 皆giai 世thế 間gian 有hữu 為vi 法pháp 故cố 。 人nhân 但đãn 見kiến 日nhật 照chiếu 則tắc 明minh 。 多đa 執chấp 明minh 從tùng 日nhật 現hiện 。 為vi 破phá 此thử 執chấp 故cố 徵trưng 以dĩ 。 為vi 因nhân 彼bỉ 生sanh 。 彼bỉ 指chỉ 日nhật 言ngôn 。 暗ám 等đẳng 准chuẩn 此thử 可khả 知tri 。 法pháp 中trung 即tức 是thị 徵trưng 以dĩ 從tùng 緣duyên 生sanh 也dã 。 人nhân 又hựu 見kiến 明minh 依y 於ư 空không 遂toại 執chấp 明minh 從tùng 空không 出xuất 。 為vi 破phá 此thử 執chấp 故cố 徵trưng 以dĩ 。 為vi 復phục 空không 有hữu 。 法pháp 中trung 即tức 是thị 徵trưng 以dĩ 從tùng 性tánh 有hữu 也dã 。 然nhiên 性tánh 有hữu 則tắc 墮đọa 自tự 然nhiên 。 緣duyên 生sanh 則tắc 墮đọa 因nhân 緣duyên 。 故cố 就tựu 喻dụ 雙song 徵trưng 。 而nhi 下hạ 乃nãi 為vi 之chi 俱câu 破phá 。

○# 若nhược 彼bỉ 下hạ 承thừa 徵trưng 別biệt 破phá 。 謂vị 別biệt 破phá 日nhật 生sanh 及cập 空không 生sanh 也dã 。 破phá 日nhật 生sanh 中trung 若nhược 彼bỉ 所sở 生sanh 。 者giả 總tổng 牒điệp 緣duyên 生sanh 。 且thả 日nhật 照chiếu 時thời 。 等đẳng 別biệt 約ước 日nhật 破phá 。 雖tuy 別biệt 約ước 日nhật 破phá 原nguyên 為vi 破phá 一nhất 例lệ 諸chư 。 故cố 置trí 且thả 言ngôn 。 謂vị 且thả 就tựu 日nhật 照chiếu 時thời 言ngôn 之chi 。 既ký 是thị 日nhật 明minh 。 必tất 日nhật 所sở 至chí 處xứ 方phương 明minh 。 而nhi 十thập 方phương 世thế 界giới 。 同đồng 為vi 日nhật 照chiếu 明minh 色sắc 。 應ưng 通thông 成thành 一nhất 日nhật 。 云vân 何hà 空không 中trung 。 更cánh 見kiến 圓viên 日nhật 。 在tại 一nhất 處xứ 耶da 。 據cứ 此thử 則tắc 知tri 明minh 非phi 日nhật 生sanh 。 後hậu 破phá 空không 生sanh 中trung 若nhược 是thị 空không 明minh 。 應ưng 不bất 藉tạ 日nhật 。 故cố 云vân 空không 應ưng 自tự 照chiếu 。 空không 既ký 自tự 照chiếu 照chiếu 應ưng 常thường 照chiếu 。 云vân 何hà 中trung 宵tiêu 。 無vô 日nhật 雲vân 霧vụ 障chướng 月nguyệt 之chi 時thời 空không 性tánh 宛uyển 然nhiên 。 而nhi 不bất 生sanh 光quang 耀diệu 耶da 。 據cứ 此thử 則tắc 知tri 明minh 非phi 空không 有hữu 。 法pháp 中trung 水thủy 火hỏa 等đẳng 大đại 非phi 因nhân 緣duyên 非phi 自tự 然nhiên 准chuẩn 喻dụ 可khả 思tư 。

○# 當đương 知tri 下hạ 就tựu 喻dụ 結kết 顯hiển 。 明minh 徧biến 而nhi 日nhật 體thể 不bất 徧biến 故cố 結kết 以dĩ 非phi 日nhật 。 空không 在tại 而nhi 明minh 耀diệu 不bất 生sanh 故cố 結kết 以dĩ 非phi 空không 。 雖tuy 曰viết 非phi 空không 。 而nhi 十thập 方phương 空không 中trung 。 同đồng 為vi 日nhật 色sắc 。 故cố 結kết 以dĩ 不bất 異dị 於ư 空không 。 雖tuy 曰viết 非phi 日nhật 。 而nhi 中trung 宵tiêu 雲vân 霧vụ 。 不bất 生sanh 光quang 耀diệu 。 故cố 結kết 以dĩ 不bất 異dị 於ư 日nhật 。 如như 是thị 結kết 顯hiển 。 佛Phật 意ý 以dĩ 非phi 日nhật 非phi 空không 。 喻dụ 水thủy 火hỏa 等đẳng 徧biến 計kế 無vô 實thật 。 以dĩ 不bất 異dị 空không 日nhật 。 喻dụ 水thủy 火hỏa 等đẳng 依y 他tha 似tự 有hữu 。 既ký 無vô 實thật 似tự 有hữu 。 何hà 凌lăng 滅diệt 不bất 容dung 之chi 有hữu 哉tai 。 通thông 喻dụ 性tánh 相tướng 竟cánh 。

二nhị 釋thích 疑nghi 總tổng 合hợp 。

觀quán 相tướng 元nguyên 妄vọng 。 無vô 可khả 指chỉ 陳trần 。 猶do 邀yêu 空không 華hoa 。 結kết 為vi 空không 果quả 。 云vân 何hà 詰cật 其kỳ 。 相tương 陵lăng 滅diệt 義nghĩa 。

○# 觀quán 性tánh 元nguyên 真chân 。 唯duy 妙diệu 覺giác 明minh 。 妙diệu 覺giác 明minh 心tâm 。 先tiên 非phi 水thủy 火hỏa 。 云vân 何hà 復phục 問vấn 。 不bất 相tương 容dung 者giả 。

○# 真chân 妙diệu 覺giác 明minh 。 亦diệc 復phục 如như 是thị 。

初sơ 約ước 相tương/tướng 釋thích 疑nghi 。 意ý 謂vị 若nhược 以dĩ 前tiền 來lai 非phi 日nhật 非phi 空không 。 不bất 異dị 空không 日nhật 。 例lệ 觀quán 水thủy 火hỏa 等đẳng 相tương/tướng 則tắc 其kỳ 相tương/tướng 元nguyên 妄vọng 。 以dĩ 無vô 實thật 似tự 有hữu 故cố 。 既ký 無vô 實thật 似tự 有hữu 則tắc 。 無vô 可khả 指chỉ 陳trần 。 如như 虗hư 空không 華hoa 豈khởi 可khả 以dĩ 捉tróc 摩ma 得đắc 哉tai 。 若nhược 必tất 欲dục 指chỉ 陳trần 水thủy 是thị 濕thấp 相tương/tướng 。 火hỏa 是thị 燥táo 相tương/tướng 。 其kỳ 猶do 邀yêu 空không 中trung 華hoa 更cánh 欲dục 。 結kết 為vi 空không 果quả 。 必tất 無vô 是thị 處xứ 。 汝nhữ 今kim 云vân 何hà 。 詰cật 其kỳ 有hữu 相tương 陵lăng 滅diệt 義nghĩa 。

○# 觀quán 性tánh 下hạ 約ước 性tánh 釋thích 疑nghi 。 意ý 謂vị 若nhược 以dĩ 前tiền 來lai 空không 非phi 羣quần 相tương/tướng 不bất 拒cự 發phát 揮huy 。 例lệ 觀quán 水thủy 火hỏa 等đẳng 性tánh 則tắc 其kỳ 性tánh 元nguyên 真chân 。 以dĩ 同đồng 依y 藏tạng 性tánh 故cố 。 既ký 同đồng 依y 藏tạng 性tánh 則tắc 惟duy 是thị 。 妙diệu 覺giác 明minh 心tâm 。 而nhi 妙diệu 覺giác 明minh 心tâm 。 於ư 未vị 現hiện 水thủy 火hỏa 之chi 先tiên 元nguyên 非phi 水thủy 火hỏa 。 如như 鏡kính 未vị 現hiện 像tượng 時thời 豈khởi 是thị 像tượng 哉tai 。 然nhiên 既ký 先tiên 非phi 水thủy 火hỏa 。 若nhược 更cánh 言ngôn 不bất 容dung 則tắc 是thị 心tâm 不bất 容dung 心tâm 。 決quyết 無vô 是thị 理lý 。 汝nhữ 今kim 云vân 何hà 。 復phục 問vấn 其kỳ 有hữu 。 不bất 相tương 容dung 者giả 。

○# 末mạt 二nhị 句cú 總tổng 合hợp 前tiền 喻dụ 。 (# 雖tuy 示thị 性tánh 相tướng 。 恐khủng 猶do 未vị 明minh 。 故cố 先tiên 總tổng 合hợp 。 蓋cái 急cấp 欲dục 釋thích 其kỳ 疑nghi 也dã )# 言ngôn 真chân 妙diệu 覺giác 明minh 。 所sở 以dĩ 先tiên 非phi 水thủy 火hỏa 。 而nhi 水thủy 火hỏa 等đẳng 相tương/tướng 所sở 以dĩ 無vô 實thật 似tự 有hữu 者giả 。 亦diệc 復phục 如như 前tiền 。 所sở 說thuyết 之chi 喻dụ 是thị 也dã (# 舊cựu 謂vị 觀quán 相tương/tướng 觀quán 性tánh 二nhị 段đoạn 宜nghi 接tiếp 後hậu 文văn 無vô 可khả 憑bằng 據cứ 之chi 下hạ 。 今kim 錯thác 簡giản 於ư 此thử 。 乃nãi 繕thiện 寫tả 之chi 誤ngộ 。 亦diệc 有hữu 曲khúc 就tựu 上thượng 喻dụ 。 暫tạm 約ước 釋thích 疑nghi 銷tiêu 會hội 至chí 後hậu 無vô 可khả 憑bằng 據cứ 。 之chi 下hạ 另# 立lập 申thân 義nghĩa 釋thích 疑nghi 之chi 虗hư 科khoa 。 以dĩ 辨biện 定định 經kinh 文văn 誵# 譌# 。 今kim 疏sớ/sơ 以dĩ 佛Phật 語ngữ 自tự 在tại 無vô 適thích 不bất 可khả 。 既ký 前tiền 後hậu 語ngữ 脈mạch 俱câu 可khả 聯liên 屬thuộc 。 而nhi 聖thánh 經kinh 常thường 法pháp 仍nhưng 舊cựu 為vi 妙diệu )# 。

三tam 依y 喻dụ 別biệt 合hợp 二nhị 。

一nhất 依y 性tánh 成thành 相tương/tướng 。 二nhị 無vô 實thật 似tự 有hữu 。

初sơ (# 合hợp 前tiền 虗hư 空không 現hiện 明minh 暗ám 等đẳng )# 。

汝nhữ 以dĩ 空không 明minh 。 則tắc 有hữu 空không 現hiện 。 地địa 水thủy 火hỏa 風phong 。 各các 各các 發phát 明minh 。 則tắc 各các 各các 現hiện 。 若nhược 俱câu 發phát 明minh 。 則tắc 有hữu 俱câu 現hiện 。

承thừa 上thượng 所sở 謂vị 。 真chân 妙diệu 覺giác 明minh 。 亦diệc 復phục 如như 是thị 者giả 。 言ngôn 真chân 妙diệu 覺giác 明minh 。 即tức 是thị 如Như 來Lai 藏tạng 性tánh 。 合hợp 太thái 虗hư 空không 也dã 。 汝nhữ 以dĩ 空không 明minh 。 則tắc 有hữu 空không 現hiện 者giả 。 謂vị 汝nhữ 等đẳng 眾chúng 生sanh 。 若nhược 以dĩ 感cảm 空không 之chi 業nghiệp 發phát 明minh 於ư 藏tạng 性tánh 之chi 中trung 則tắc 藏tạng 性tánh 中trung 自tự 有hữu 空không 現hiện 。 如như 晦hối 昧muội 為vi 空không 。 及cập 析tích 色sắc 歸quy 空không 等đẳng 。 此thử 合hợp 日nhật 照chiếu 則tắc 明minh 。 地địa 水thủy 火hỏa 風phong 。 各các 各các 發phát 明minh 。 則tắc 各các 各các 現hiện 者giả 。 謂vị 設thiết 有hữu 一nhất 人nhân 作tác 感cảm 地địa 之chi 業nghiệp 於ư 東đông 。 一nhất 人nhân 作tác 感cảm 水thủy 之chi 業nghiệp 於ư 西tây 。 一nhất 人nhân 作tác 感cảm 火hỏa 之chi 業nghiệp 於ư 南nam 。 一nhất 人nhân 作tác 感cảm 風phong 之chi 業nghiệp 於ư 北bắc 。 各các 各các 發phát 明minh 。 於ư 藏tạng 性tánh 之chi 中trung 。 則tắc 藏tạng 性tánh 中trung 各các 各các 異dị 現hiện 。 如như 東đông 方phương 業nghiệp 感cảm 劫kiếp 成thành 。 西tây 方phương 業nghiệp 感cảm 水thủy 災tai 。 南nam 方phương 業nghiệp 感cảm 火hỏa 災tai 。 北bắc 方phương 業nghiệp 感cảm 風phong 災tai 等đẳng 。 此thử 合hợp 雲vân 屯truân 處xứ 則tắc 暗ám 。 風phong 搖dao 處xứ 則tắc 動động 。 乃nãi 至chí 土thổ 積tích 處xứ 成thành 霾mai 。 水thủy 澄trừng 處xứ 成thành 映ánh 。 若nhược 俱câu 發phát 明minh 。 則tắc 有hữu 俱câu 現hiện 者giả 。 謂vị 設thiết 若nhược 眾chúng 多đa 眾chúng 生sanh 。 俱câu 於ư 一nhất 處xứ 。 各các 造tạo 水thủy 火hỏa 等đẳng 業nghiệp 俱câu 時thời 發phát 明minh 於ư 藏tạng 性tánh 之chi 中trung 。 則tắc 藏tạng 性tánh 中trung 水thủy 火hỏa 等đẳng 相tương/tướng 俱câu 時thời 顯hiển 現hiện 。 如như 一nhất 恆Hằng 河Hà 人nhân 見kiến 水thủy 。 鬼quỷ 見kiến 火hỏa 等đẳng 。 此thử 義nghĩa 前tiền 喻dụ 無vô 文văn 。 蓋cái 法pháp 中trung 增tăng 出xuất 以dĩ 起khởi 下hạ 文văn 無vô 實thật 似tự 有hữu 之chi 喻dụ 。

二nhị 無vô 實thật 似tự 有hữu (# 合hợp 前tiền 明minh 非phi 日nhật 空không 不bất 異dị 。 空không 日nhật 等đẳng 。 據cứ 文văn 中trung 先tiên 喻dụ 似tự 有hữu 後hậu 喻dụ 無vô 實thật 。 科khoa 順thuận 前tiền 喻dụ 顯hiển 文Văn 殊Thù 義nghĩa 同đồng 也dã )# 。

云vân 何hà 俱câu 現hiện 富Phú 樓Lâu 那Na 。 如như 一nhất 水thủy 中trung 。 現hiện 於ư 日nhật 影ảnh 。 兩lưỡng 人nhân 同đồng 觀quán 。 水thủy 中trung 之chi 日nhật 。 東đông 西tây 各các 行hành 。 則tắc 各các 有hữu 日nhật 。 隨tùy 二nhị 人nhân 去khứ 。 一nhất 東đông 一nhất 西tây 。 先tiên 無vô 準chuẩn 的đích 。

○# 不bất 應ưng 難nan 言ngôn 。 此thử 日nhật 是thị 一nhất 。 云vân 何hà 各các 行hành 。 各các 日nhật 既ký 雙song 。 云vân 何hà 現hiện 一nhất 。 宛uyển 轉chuyển 虗hư 妄vọng 。 無vô 可khả 憑bằng 據cứ 。

初sơ 喻dụ 依y 他tha 似tự 有hữu 。 單đơn 現hiện 各các 現hiện 前tiền 喻dụ 已dĩ 有hữu 。 無vô 實thật 似tự 有hữu 之chi 義nghĩa 亦diệc 自tự 可khả 見kiến 。 故cố 此thử 中trung 惟duy 徵trưng 俱câu 現hiện 。 水thủy 現hiện 日nhật 影ảnh 喻dụ 藏tạng 性tánh 中trung 具cụ 諸chư 大đại 性tánh 。 兩lưỡng 人nhân 同đồng 觀quán 。 喻dụ 眾chúng 多đa 眾chúng 生sanh 。 俱câu 在tại 一nhất 處xứ 。 東đông 西tây 各các 行hành 。 喻dụ 俱câu 時thời 各các 造tạo 感cảm 水thủy 感cảm 火hỏa 等đẳng 業nghiệp 。 各các 有hữu 日nhật 隨tùy 喻dụ 俱câu 時thời 循tuần 業nghiệp 現hiện 水thủy 現hiện 火hỏa 不bất 同đồng 。 佛Phật 意ý 以dĩ 第đệ 一nhất 日nhật 影ảnh 總tổng 喻dụ 大đại 性tánh 。 而nhi 各các 行hành 之chi 日nhật 即tức 喻dụ 水thủy 火hỏa 等đẳng 相tương/tướng 。 東đông 西tây 各các 隨tùy 喻dụ 相tương 反phản 而nhi 不bất 相tương 陵lăng 。 如như 諸chư 天thiên 同đồng 食thực 一nhất 器khí 而nhi 麤thô 妙diệu 各các 得đắc 。 生sanh 佛Phật 同đồng 處xứ 一nhất 土thổ 而nhi 淨tịnh 穢uế 異dị 見kiến 。 足túc 證chứng 此thử 義nghĩa 。 準chuẩn 定định 也dã 。 的đích 實thật 也dã 。 言ngôn 日nhật 影ảnh 既ký 惟duy 是thị 一nhất 而nhi 忽hốt 分phần/phân 。 一nhất 東đông 一nhất 西tây 。 已dĩ 自tự 先tiên 無vô 定định 實thật 喻dụ 大đại 性tánh 是thị 一nhất 。 而nhi 忽hốt 現hiện 一nhất 水thủy 一nhất 火hỏa 等đẳng 。 明minh 知tri 其kỳ 為vi 依y 他tha 似tự 有hữu 法pháp 也dã 。

○# 不bất 應ưng 下hạ 喻dụ 徧biến 計kế 無vô 實thật 。 雙song 猶do 二nhị 也dã 。 宛uyển 轉chuyển 即tức 是thị 展triển 轉chuyển 。 言ngôn 二nhị 日nhật 既ký 無vô 準chuẩn 的đích 置trí 之chi 不bất 論luận 可khả 也dã 。 若nhược 更cánh 難nan 其kỳ 是thị 一nhất 。 云vân 何hà 各các 行hành 。 既ký 雙song 云vân 何hà 本bổn 惟duy 現hiện 一nhất 。 則tắc 是thị 展triển 轉chuyển 虗hư 妄vọng 無vô 有hữu 正chánh 理lý 可khả 憑bằng 。 喻dụ 水thủy 火hỏa 等đẳng 相tương/tướng 既ký 唯duy 依y 他tha 似tự 有hữu 。 離ly 於ư 徧biến 計kế 可khả 也dã 。 若nhược 更cánh 周chu 徧biến 計kế 度độ 。 是thị 一nhất 云vân 何hà 相tương 反phản 。 是thị 異dị 云vân 何hà 相tương 容dung 。 則tắc 是thị 妄vọng 中trung 生sanh 妄vọng 究cứu 無vô 圓viên 成thành 正chánh 理lý 可khả 據cứ 。 故cố 喻dụ 中trung 遮già 以dĩ 不bất 應ưng 。 法pháp 中trung 即tức 是thị 為vi 佛Phật 所sở 訶ha 以dĩ 立lập 折chiết 之chi 也dã 。 看khán 教giáo 者giả 多đa 謂vị 此thử 科khoa 是thị 以dĩ 喻dụ 合hợp 喻dụ 。 愚ngu 謂vị 此thử 科khoa 既ký 惟duy 喻dụ 俱câu 現hiện 。 不bất 合hợp 前tiền 喻dụ 亦diệc 可khả 。 若nhược 必tất 欲dục 合hợp 者giả 亦diệc 唯duy 約ước 依y 他tha 似tự 有hữu 。 徧biến 計kế 無vô 實thật 之chi 義nghĩa 合hợp 之chi 。 不bất 必tất 局cục 配phối 。 正chánh 為vi 說thuyết 藏tạng 以dĩ 釋thích 疑nghi 竟cánh 。

二nhị 兼kiêm 為vi 防phòng 難nan 以dĩ 生sanh 信tín (# 前tiền 文văn 滿mãn 慈từ 疑nghi 佛Phật 諸chư 妄vọng 。 何hà 當đương 復phục 生sanh 。 是thị 已dĩ 起khởi 現hiện 行hành 故cố 言ngôn 折chiết 。 此thử 處xứ 滿mãn 慈từ 疑nghi 我ngã 現hiện 見kiến 有hữu 礙ngại 。 是thị 未vị 起khởi 種chủng 子tử 。 故cố 云vân 防phòng 。 又hựu 前tiền 文văn 既ký 為vi 折chiết 難nạn/nan 。 復phục 恐khủng 不bất 信tín 。 故cố 重trọng/trùng 舉cử 鑛khoáng 金kim 木mộc 灰hôi 二nhị 喻dụ 令linh 以dĩ 生sanh 其kỳ 真chân 信tín 。 此thử 處xứ 既ký 為vi 防phòng 難nạn/nan 亦diệc 恐khủng 不bất 信tín 。 故cố 重trọng/trùng 舉cử 佛Phật 得đắc 無vô 礙ngại 之chi 故cố 令linh 以dĩ 生sanh 其kỳ 正chánh 信tín 。 而nhi 前tiền 後hậu 文văn 勢thế 亦diệc 頗phả 相tương/tướng 類loại )# 二nhị 。

一nhất 先tiên 為vi 防phòng 難nạn/nan 。 二nhị 後hậu 令linh 生sanh 信tín 。

初sơ (# 恐khủng 承thừa 上thượng 難nạn/nan 云vân 。 如như 佛Phật 所sở 說thuyết 。 果quả 是thị 無vô 礙ngại 。 而nhi 我ngã 云vân 何hà 。 現hiện 見kiến 有hữu 礙ngại 。 故cố 為vi 此thử 防phòng )# 。

富Phú 樓Lâu 那Na 。 汝nhữ 以dĩ 色sắc 空không 。 相tương 傾khuynh 相tương 奪đoạt 。 於ư 如Như 來Lai 藏tạng 。 而nhi 如Như 來Lai 藏tạng 。 隨tùy 為vi 色sắc 空không 。 周chu 徧biến 法Pháp 界Giới 。 是thị 故cố 於ư 中trung 。 風phong 動động 空không 澄trừng 。 日nhật 明minh 雲vân 暗ám 。

○# 眾chúng 生sanh 迷mê 悶muộn 。 背bội 覺giác 合hợp 塵trần 。 故cố 發phát 塵trần 勞lao 。 有hữu 世thế 間gian 相tướng 。

初sơ 循tuần 業nghiệp 成thành 礙ngại 。 汝nhữ 字tự 以dĩ 滿mãn 慈từ 例lệ 眾chúng 生sanh 也dã 。 世thế 間gian 諸chư 法pháp 。 不bất 出xuất 色sắc 空không 。 色sắc 若nhược 成thành 時thời 則tắc 傾khuynh 滅diệt 於ư 空không 。 空không 若nhược 現hiện 處xứ 則tắc 陵lăng 奪đoạt 乎hồ 色sắc 。 故cố 曰viết 相tương 傾khuynh 相tương 奪đoạt 。 眾chúng 生sanh 不bất 知tri 是thị 。 妄vọng 依y 之chi 造tạo 業nghiệp 。 故cố 云vân 以dĩ 也dã 。 合hợp 能năng 依y 所sở 依y 皆giai 為vi 性tánh 海hải 緣duyên 起khởi 。 故cố 云vân 於ư 如Như 來Lai 藏tạng 。 於ư 者giả 在tại 義nghĩa 。 正chánh 以dĩ 在tại 於ư 如Như 來Lai 。 藏tạng 故cố 遂toại 致trí 藏tạng 性tánh 循tuần 業nghiệp 。 又hựu 復phục 現hiện 為vi 色sắc 空không 周chu 徧biến 。 一nhất 切thiết 法Pháp 界Giới 。 故cố 云vân 而nhi 如Như 來Lai 藏tạng 等đẳng 。 是thị 故cố 於ư 中trung 。 等đẳng 者giả 謂vị 以dĩ 是thị 色sắc 空không 周chu 徧biến 義nghĩa 故cố 。 所sở 以dĩ 於ư 法Pháp 界Giới 中trung 。 互hỗ 成thành 違vi 礙ngại 。 如như 風phong 搖dao 處xứ 則tắc 動động 。 空không 寂tịch 處xứ 則tắc 澄trừng 。 是thị 動động 靜tĩnh 相tương/tướng 礙ngại 也dã 。 日nhật 照chiếu 處xứ 則tắc 明minh 。 雲vân 屯truân 處xứ 則tắc 暗ám 。 是thị 明minh 暗ám 相tướng 礙ngại 也dã 。 此thử 則tắc 略lược 舉cử 四tứ 相tương/tướng 兩lưỡng 對đối 。 若nhược 例lệ 而nhi 推thôi 之chi 乃nãi 至chí 水thủy 火hỏa 潤nhuận 燥táo 空không 地địa 堅kiên 通thông 等đẳng 。 總tổng 成thành 違vi 礙ngại 永vĩnh 無vô 還hoàn 復phục 時thời 矣hĩ 。

○# 眾chúng 生sanh 下hạ 約ước 義nghĩa 結kết 防phòng 。 不bất 了liễu 色sắc 空không 是thị 妄vọng 。 以dĩ 惑hoặc 障chướng 智trí 是thị 曰viết 迷mê 悶muộn 。 由do 此thử 與dữ 真chân 日nhật 疎sơ 。 與dữ 妄vọng 日nhật 親thân 是thị 曰viết 。 背bội 覺giác 合hợp 塵trần 。 起khởi 諸chư 煩phiền 惱não 。 造tạo 種chủng 種chủng 業nghiệp 。 是thị 曰viết 故cố 發phát 塵trần 勞lao 。 藏tạng 性tánh 循tuần 業nghiệp 重trọng 現hiện 色sắc 空không 是thị 曰viết 。 有hữu 世thế 間gian 相tướng 。 此thử 總tổng 約ước 上thượng 義nghĩa 以dĩ 結kết 防phòng 有hữu 礙ngại 之chi 難nạn/nan 。

二nhị 後hậu 令linh 生sanh 信tín (# 此thử 明minh 佛Phật 得đắc 無vô 礙ngại 之chi 深thâm 故cố 也dã )# 。

我ngã 以dĩ 妙diệu 明minh 。 不bất 滅diệt 不bất 生sanh 。 合hợp 如Như 來Lai 藏tạng 。 而nhi 如Như 來Lai 藏tạng 。 唯duy 妙diệu 覺giác 明minh 。 圓viên 照chiếu 法Pháp 界Giới 。 是thị 故cố 於ư 中trung 。 一nhất 為vi 無vô 量lượng 。 無vô 量lượng 為vi 一nhất 。 小tiểu 中trung 現hiện 大đại 。 大đại 中trung 現hiện 小tiểu 。 不bất 動động 道Đạo 場Tràng 。 徧biến 十thập 方phương 界giới 。 身thân 含hàm 十thập 方phương 。 無vô 盡tận 虗hư 空không 。 於ư 一nhất 毛mao 端đoan 。 現hiện 寶bảo 王vương 剎sát 。 坐tọa 微vi 塵trần 裏lý 。 轉chuyển 大đại 法Pháp 輪luân 。

○# 滅diệt 塵trần 合hợp 覺giác 。 故cố 發phát 真Chân 如Như 。 妙diệu 覺giác 明minh 性tánh 。

初sơ 稱xưng 行hành 成thành 融dung 。 佛Phật 自tự 稱xưng 我ngã 例lệ 一nhất 切thiết 佛Phật 也dã 。 妙diệu 明minh 指chỉ 六lục 根căn 中trung 性tánh 。 元nguyên 自tự 不bất 滅diệt 不bất 生sanh 。 如như 十thập 番phiên 顯hiển 見kiến 中trung 說thuyết 。 諸chư 佛Phật 悟ngộ 此thử 是thị 真chân 。 依y 之chi 起khởi 行hành 故cố 云vân 以dĩ 也dã 。 依y 之chi 起khởi 行hàng 行hàng 行hành 契khế 真chân 。 故cố 云vân 合hợp 如Như 來Lai 藏tạng 。 正chánh 由do 契khế 合hợp 藏tạng 性tánh 遂toại 致trí 藏tạng 性tánh 隨tùy 緣duyên 。 惟duy 現hiện 妙diệu 覺giác 明minh 用dụng 。 圓viên 照chiếu 一nhất 切thiết 法Pháp 界Giới 。 然nhiên 妙diệu 覺giác 圓viên 照chiếu 。 則tắc 是thị 以dĩ 理lý 融dung 事sự 。 先tiên 成thành 理lý 事sự 無vô 礙ngại 以dĩ 為vi 事sự 事sự 無vô 礙ngại 之chi 由do 。 是thị 故cố 於ư 中trung 。 等đẳng 者giả 謂vị 以dĩ 是thị 妙diệu 覺giác 圓viên 照chiếu 義nghĩa 故cố 。 事sự 得đắc 理lý 融dung 所sở 以dĩ 於ư 法Pháp 界Giới 中trung 。 互hỗ 成thành 容dung 即tức 。 如như 一nhất 得đắc 理lý 融dung 則tắc 可khả 為vi 無vô 量lượng 。 無vô 量lượng 若nhược 得đắc 理lý 融dung 則tắc 可khả 為vi 一nhất 。 是thị 一nhất 多đa 相tương/tướng 即tức 也dã 。 小tiểu 得đắc 理lý 融dung 則tắc 中trung 可khả 現hiện 大đại 。 大đại 得đắc 理lý 融dung 則tắc 中trung 可khả 現hiện 小tiểu 。 是thị 大đại 小tiểu 相tương/tướng 即tức 也dã 。 此thử 且thả 標tiêu 定định 四tứ 義nghĩa 。 下hạ 乃nãi 出xuất 其kỳ 相tướng 狀trạng 。 不bất 動động 道Đạo 場Tràng 。 徧biến 十thập 方phương 界giới 者giả 。 一nhất 身thân 能năng 作tác 無vô 量lượng 身thân 即tức 一nhất 為vi 無vô 量lượng 相tương/tướng 也dã 。 身thân 含hàm 十thập 方phương 。 無vô 盡tận 虗hư 空không 者giả 無vô 量lượng 空không 作tác 一nhất 身thân 空không 。 即tức 無vô 量lượng 為vi 一nhất 相tương/tướng 也dã 。 於ư 一nhất 毛mao 端đoan 。 現hiện 寶bảo 王vương 剎sát 者giả 。 毛mao 端đoan 本bổn 小tiểu 而nhi 大đại 可khả 容dung 剎sát 即tức 小tiểu 中trung 現hiện 大đại 相tương/tướng 也dã 。 坐tọa 微vi 塵trần 裏lý 。 轉chuyển 大đại 法Pháp 輪luân 者giả 。 佛Phật 會hội 本bổn 大đại 而nhi 小tiểu 可khả 入nhập 塵trần 即tức 大đại 中trung 現hiện 小tiểu 相tương/tướng 也dã 。 此thử 則tắc 略lược 舉cử 四tứ 義nghĩa 四tứ 相tương/tướng 。 若nhược 例lệ 而nhi 推thôi 之chi 乃nãi 至chí 延diên 促xúc 俱câu 在tại 。 隱ẩn 顯hiển 交giao 成thành 等đẳng 無vô 盡tận 妙diệu 義nghĩa 。 總tổng 成thành 容dung 即tức 永vĩnh 無vô 重trọng/trùng 礙ngại 時thời 矣hĩ 。

○# 滅diệt 塵trần 下hạ 約ước 義nghĩa 結kết 示thị 。 了liễu 悟ngộ 根căn 性tánh 是thị 真chân 。 塵trần 日nhật 益ích 忘vong 性tánh 日nhật 益ích 入nhập 是thị 曰viết 。 滅diệt 塵trần 合hợp 覺giác 。 歷lịch 位vị 成thành 行hành 歷lịch 位vị 證chứng 真chân 是thị 曰viết 。 故cố 發phát 真Chân 如Như 。 事sự 得đắc 理lý 融dung 一nhất 多đa 大đại 小tiểu 同đồng 入nhập 無vô 礙ngại 。 是thị 曰viết 妙diệu 覺giác 明minh 性tánh 。 此thử 總tổng 約ước 上thượng 義nghĩa 以dĩ 結kết 示thị 無vô 礙ngại 令linh 信tín 。 為vi 除trừ 細tế 惑hoặc 說thuyết 二nhị 藏tạng 竟cánh 。

三tam 為vi 發phát 圓viên 信tín 說thuyết 三Tam 藏Tạng 。 (# 此thử 中trung 三Tam 藏Tạng 即tức 是thị 前tiền 之chi 三Tam 藏Tạng 。 但đãn 前tiền 約ước 次thứ 第đệ 而nhi 說thuyết 。 歷lịch 然nhiên 成thành 三tam 。 雖tuy 已dĩ 隨tùy 分phần/phân 成thành 信tín 而nhi 未vị 極cực 圓viên 融dung 。 所sở 謂vị 是thị 似tự 信tín 而nhi 非phi 真chân 信tín 。 以dĩ 未vị 能năng 洞đỗng 達đạt 本bổn 源nguyên 故cố 也dã 。 今kim 明minh 三Tam 藏Tạng 唯duy 是thị 一nhất 心tâm 。 一nhất 心tâm 圓viên 具cụ 三Tam 藏Tạng 。 則tắc 滿mãn 慈từ 等đẳng 正chánh 信tín 空không 藏tạng 時thời 即tức 信tín 不bất 空không 藏tạng 及cập 空không 不bất 空không 藏tạng 義nghĩa 。 正chánh 信tín 不bất 空không 藏tạng 時thời 即tức 信tín 空không 不bất 空không 藏tạng 及cập 空không 藏tạng 義nghĩa 。 正chánh 信tín 空không 不bất 空không 藏tạng 時thời 即tức 信tín 空không 藏tạng 及cập 不bất 空không 藏tạng 義nghĩa 。 圓viên 極cực 至chí 此thử 方phương 稱xưng 真chân 信tín 。 有hữu 時thời 把bả 住trụ 則tắc 水thủy 洩duệ 不bất 通thông 。 有hữu 時thời 放phóng 行hành 則tắc 凡phàm 聖thánh 俱câu 入nhập 。 有hữu 時thời 放phóng 行hành 不bất 礙ngại 把bả 住trụ 。 把bả 住trụ 不bất 礙ngại 放phóng 行hành 。 以dĩ 能năng 洞đỗng 達đạt 本bổn 源nguyên 永vĩnh 不bất 受thọ 一nhất 切thiết 。 惑hoặc 也dã )# 三tam 。

一nhất 正chánh 為vi 說thuyết 藏tạng 。 二nhị 兼kiêm 為vi 釋thích 疑nghi 。 三tam 眾chúng 發phát 圓viên 信tín 。

初sơ 二nhị 。

一nhất 圓viên 彰chương 三Tam 藏Tạng 。 二nhị 普phổ 責trách 思tư 議nghị 。

初sơ 三tam 。

一nhất 依y 圓viên 說thuyết 空không 藏tạng 二nhị 依y 圓viên 說thuyết 不bất 空không 藏tạng 。 三tam 依y 圓viên 說thuyết 空không 不bất 空không 藏tạng 。

初sơ 。

而nhi 如Như 來Lai 藏tạng 。 本bổn 妙diệu 圓viên 心tâm 。

○# 非phi 心tâm 非phi 空không 。 非phi 地địa 非phi 水thủy 。 非phi 風phong 非phi 火hỏa 。 非phi 眼nhãn 非phi 耳nhĩ 鼻tị 舌thiệt 身thân 意ý 。 非phi 色sắc 非phi 聲thanh 香hương 味vị 觸xúc 法pháp 。 非phi 眼nhãn 識thức 界giới 。 如như 是thị 乃nãi 至chí 非phi 意ý 識thức 界giới 。 非phi 明minh 無vô 明minh 。 明minh 無vô 明minh 盡tận 。 如như 是thị 乃nãi 至chí 。 非phi 老lão 非phi 死tử 。 非phi 老lão 死tử 盡tận 。 非phi 苦khổ 非phi 集tập 。 非phi 滅diệt 非phi 道đạo 。 非phi 智trí 非phi 得đắc 。 非phi 檀đàn 那na 。 非phi 尸thi 羅la 。 非phi 毗tỳ 梨lê 耶da 。 非phi 羼sằn 提đề 。 非phi 禪thiền 那na 。 非phi 般bát 剌lạt 若nhược 。 非phi 波Ba 羅La 蜜Mật 多Đa 。 如như 是thị 乃nãi 至chí 。 非phi 怛đát 闥thát 阿a 竭kiệt 。 非phi 阿A 羅La 訶Ha 。 三Tam 耶Da 三Tam 菩Bồ 。 非phi 大đại 涅Niết 槃Bàn 。 非phi 常thường 非phi 樂nhạo/nhạc/lạc 。 非phi 我ngã 非phi 淨tịnh 。

○# 以dĩ 是thị 俱câu 非phi 。 世thế 出xuất 世thế 故cố 。

初sơ 能năng 非phi 之chi 心tâm 。 而nhi 字tự 緊khẩn 躡niếp 上thượng 文văn 。 言ngôn 上thượng 來lai 所sở 說thuyết 空không 即tức 不bất 空không 不bất 空không 即tức 空không 。 似tự 屬thuộc 圓viên 融dung 無vô 礙ngại 之chi 心tâm 。 而nhi 自tự 阿A 難Nan 請thỉnh 定định 已dĩ 來lai 。 破phá 識thức 指chỉ 根căn 等đẳng 文văn 何hà 乃nãi 偏thiên 說thuyết 空không 藏tạng 。 故cố 云vân 而nhi 如Như 來Lai 藏tạng 。 本bổn 妙diệu 圓viên 心tâm 。 謂vị 雖tuy 是thị 圓viên 心tâm 而nhi 實thật 本bổn 來lai 自tự 妙diệu 。 以dĩ 其kỳ 從tùng 本bổn 以dĩ 來lai 。 不bất 與dữ 一nhất 切thiết 。 雜tạp 染nhiễm 等đẳng 法pháp 而nhi 共cộng 相tương 應ứng 故cố (# 問vấn 。 四tứ 聖thánh 淨tịnh 法pháp 何hà 亦diệc 不bất 相tương 應ứng 耶da 。 答đáp 。 對đối 染nhiễm 立lập 淨tịnh 淨tịnh 亦diệc 成thành 染nhiễm 。 古cổ 德đức 云vân 。 佛Phật 之chi 一nhất 字tự 吾ngô 不bất 喜hỷ 聞văn 。 乃nãi 極cực 力lực 發phát 揮huy 此thử 旨chỉ )# 。

○# 非phi 心tâm 下hạ 所sở 非phi 之chi 法pháp 復phục 二nhị 。 一nhất 非phi 世thế 間gian 。 二nhị 非phi 出xuất 世thế 。 非phi 世thế 間gian 中trung 先tiên 明minh 非phi 七thất 大đại 義nghĩa 。 心tâm 即tức 見kiến 識thức 二nhị 大đại 。 前tiền 云vân 見kiến 見kiến 之chi 時thời 。 見kiến 非phi 是thị 見kiến 。 後hậu 云vân 汝nhữ 暫tạm 舉cử 心tâm 。 塵trần 勞lao 先tiên 起khởi 。 故cố 俱câu 非phi 也dã 。 並tịnh 非phi 空không 等đẳng 者giả 。 後hậu 云vân 一nhất 人nhân 發phát 真chân 歸quy 元nguyên 。 十thập 方phương 虗hư 空không 銷tiêu 殞vẫn 。 前tiền 云vân 妙diệu 覺giác 明minh 心tâm 。 先tiên 非phi 水thủy 火hỏa 。 餘dư 可khả 例lệ 知tri 。 又hựu 此thử 中trung 亦diệc 攝nhiếp 五ngũ 陰ấm 。 以dĩ 心tâm 攝nhiếp 四tứ 心tâm 。 空không 等đẳng 皆giai 色sắc 陰ấm 故cố 。 非phi 眼nhãn 下hạ 次thứ 非phi 三tam 科khoa 。 單đơn 非phi 眼nhãn 等đẳng 即tức 是thị 六lục 入nhập 。 並tịnh 非phi 色sắc 等đẳng 即tức 是thị 十thập 二nhị 處xứ 。 合hợp 非phi 眼nhãn 識thức 界giới 。 等đẳng 即tức 是thị 十thập 八bát 界giới 。 准chuẩn 前tiền 六lục 入nhập 中trung 眼nhãn 等đẳng 皆giai 指chỉ 性tánh 言ngôn 。 目mục 未vị 揑niết 時thời 元nguyên 無vô 二nhị 月nguyệt 。 故cố 非phi 也dã 。 非phi 六lục 塵trần 者giả 。 如như 淨tịnh 目mục 觀quán 空không 逈huýnh 。 無vô 所sở 有hữu 故cố 。 非phi 六lục 識thức 者giả 。 以dĩ 境cảnh 風phong 未vị 動động 識thức 海hải 無vô 浪lãng 故cố 。 據cứ 此thử 則tắc 如Như 來Lai 藏tạng 非phi 世thế 間gian 法pháp 矣hĩ 。 非phi 出xuất 世thế 中trung 先tiên 非phi 小Tiểu 乘Thừa 。 明minh 無vô 明minh 者giả 。 依y 於ư 本bổn 明minh 而nhi 起khởi 無vô 明minh 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。 中trung 第đệ 一nhất 支chi 也dã 。 後hậu 云vân 識thức 迷mê 無vô 因nhân 。 妄vọng 無vô 所sở 依y 。 故cố 曰viết 非phi 明minh 無vô 明minh 。 此thử 約ước 流lưu 轉chuyển 門môn 說thuyết 。 明minh 無vô 明minh 盡tận 。 乃nãi 約ước 還hoàn 滅diệt 門môn 說thuyết 。 後hậu 云vân 尚thượng 無vô 有hữu 生sanh 。 欲dục 何hà 為vi 滅diệt 。 故cố 並tịnh 盡tận 亦diệc 非phi 。 如như 是thị 乃nãi 至chí 。 者giả 超siêu 略lược 中trung 間gian 十thập 支chi 。 謂vị 行hành 支chi 。 (# 即tức 前tiền 陰ấm 。 所sở 作tác 之chi 業nghiệp 。 合hợp 上thượng 無vô 明minh 乃nãi 過quá 去khứ 二nhị 支chi 因nhân )# 識thức 支chi 。 (# 即tức 投đầu 胎thai 八bát 識thức )# 名danh 色sắc 支chi 。 (# 即tức 胎thai 中trung 五ngũ 陰ấm 。 名danh 即tức 四tứ 心tâm 。 以dĩ 胎thai 中trung 受thọ 想tưởng 行hành 識thức 。 尚thượng 無vô 實thật 用dụng 。 但đãn 有hữu 其kỳ 名danh 故cố )# 六lục 入nhập 支chi 。 (# 即tức 出xuất 胎thai 六lục 根căn 。 現hiện 陰ấm 初sơ 生sanh 之chi 位vị )# 觸xúc 支chi 。 (# 謂vị 六lục 根căn 初sơ 能năng 觸xúc 對đối 前tiền 境cảnh 。 約ước 未vị 成thành 欣hân 戚thích 時thời 說thuyết )# 受thọ 支chi 。 (# 謂vị 對đối 境cảnh 能năng 生sanh 欣hân 戚thích 也dã 。 自tự 識thức 至chí 此thử 名danh 現hiện 在tại 五ngũ 支chi 果quả )# 愛ái 支chi 。 (# 謂vị 受thọ 後hậu 復phục 起khởi 貪tham 欲dục )# 取thủ 支chi 。 (# 謂vị 由do 貪tham 欲dục 故cố 追truy 逐trục 營doanh 求cầu 。 合hợp 上thượng 愛ái 支chi 同đồng 過quá 去khứ 無vô 明minh 屬thuộc 惑hoặc )# 有hữu 支chi 。 (# 謂vị 作tác 種chủng 種chủng 事sự 。 同đồng 過quá 去khứ 行hành 屬thuộc 業nghiệp 。 自tự 愛ái 至chí 此thử 名danh 現hiện 在tại 三tam 支chi 因nhân )# 生sanh 支chi 。 (# 謂vị 由do 現hiện 在tại 業nghiệp 復phục 感cảm 當đương 來lai 受thọ 生sanh 。 合hợp 下hạ 老lão 死tử 二nhị 支chi 并tinh 上thượng 識thức 等đẳng 五ngũ 支chi 總tổng 屬thuộc 苦khổ 道đạo )# 此thử 約ước 流lưu 轉chuyển 門môn 說thuyết 。 若nhược 各các 加gia 盡tận 字tự 即tức 是thị 還hoàn 滅diệt 十thập 支chi 。 然nhiên 此thử 皆giai 依y 無vô 明minh 。 無vô 明minh 尚thượng 非phi 此thử 不bất 待đãi 言ngôn 。 故cố 以dĩ 如như 是thị 乃nãi 至chí 。 而nhi 超siêu 略lược 之chi 。 生sanh 相tương/tướng 漸tiệm 衰suy 曰viết 老lão 。 老lão 極cực 頓đốn 壞hoại 曰viết 死tử 。 此thử 二nhị 共cộng 為vi 一nhất 支chi 。 (# 合hợp 上thượng 生sanh 支chi 名danh 未vị 來lai 二nhị 支chi 果quả )# 乃nãi 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。 中trung 最tối 後hậu 一nhất 支chi 。 依y 於ư 生sanh 支chi 而nhi 有hữu 。 生sanh 支chi 尚thượng 無vô 況huống 於ư 老lão 死tử 及cập 老lão 死tử 盡tận 。 故cố 俱câu 非phi 也dã 。 據cứ 此thử 則tắc 如Như 來Lai 藏tạng 非phi 緣Duyên 覺Giác 法Pháp 矣hĩ 。 苦khổ 以dĩ 逼bức 迫bách 為vi 性tánh 。 三tam 苦khổ 八bát 苦khổ 等đẳng 即tức 世thế 間gian 果quả 。 集tập 以dĩ 招chiêu 感cảm 為vi 性tánh 。 十thập 使sử 煩phiền 惱não 等đẳng 即tức 世thế 間gian 因nhân 。 滅diệt 以dĩ 可khả 證chứng 為vi 性tánh 。 滅diệt 盡tận 諸chư 苦khổ 。 等đẳng 即tức 出xuất 世thế 果quả 。 道đạo 以dĩ 可khả 脩tu 為vi 性tánh 。 正chánh 助trợ 道Đạo 品Phẩm 等đẳng 即tức 出xuất 世thế 因nhân 。 苦khổ 集tập 屬thuộc 有hữu 為vi 。 道đạo 滅diệt 屬thuộc 無vô 為vi 。 後hậu 云vân 真chân 性tánh 有hữu 為vi 空không 。 緣duyên 生sanh 故cố 如như 幻huyễn 。 無vô 為vi 無vô 起khởi 滅diệt 。 不bất 實thật 如như 空không 華hoa 。 故cố 一nhất 一nhất 俱câu 非phi 。 據cứ 此thử 則tắc 如Như 來Lai 藏tạng 非phi 聲Thanh 聞Văn 法Pháp 矣hĩ 。 次thứ 非phi 大Đại 乘Thừa 中trung 復phục 分phần/phân 因nhân 果quả 。 因nhân 人nhân 中trung 非phi 智trí 非phi 得đắc 者giả 非phi 權quyền 教giáo 菩Bồ 薩Tát 也dã 。 以dĩ 權quyền 教giáo 菩Bồ 薩Tát 隨tùy 相tương/tướng 修tu 行hành 實thật 有hữu 能năng 得đắc 之chi 智trí 及cập 。 所sở 得đắc 之chi 法Pháp 。 如Như 來Lai 藏tạng 中trung 。 都đô 無vô 是thị 事sự 。 以dĩ 本bổn 惟duy 一nhất 體thể 絕tuyệt 對đối 待đãi 故cố 。 此thử 與dữ 上thượng 二nhị 頗phả 似tự 心tâm 經kinh 語ngữ 。 但đãn 彼bỉ 直trực 約ước 諸chư 法pháp 空không 相tướng 故cố 言ngôn 無vô 。 而nhi 此thử 唯duy 顯hiển 一nhất 心tâm 絕tuyệt 染nhiễm 故cố 言ngôn 非phi 也dã 。 非phi 檀đàn 那na 等đẳng 非phi 實thật 教giáo 菩Bồ 薩Tát 也dã 。 檀đàn 那na 此thử 云vân 布bố 施thí 。 尸thi 羅la 此thử 云vân 持trì 戒giới 。 毗tỳ 梨lê 耶da 此thử 云vân 精tinh 進tấn 。 羼sằn 提đề 此thử 云vân 忍nhẫn 辱nhục 。 禪thiền 那na 此thử 云vân 靜tĩnh 慮lự 。 般bát 剌lạt 若nhược 此thử 云vân 智trí 慧tuệ 。 六lục 俱câu 究cứu 竟cánh 名danh 波Ba 羅La 蜜Mật 多đa 。 此thử 云vân 到đáo 彼bỉ 岸ngạn 。 (# 以dĩ 西tây 域vực 凡phàm 事sự 究cứu 竟cánh 皆giai 稱xưng 到đáo 彼bỉ 岸ngạn 故cố 。 據cứ 尋tầm 常thường 波Ba 羅La 蜜Mật 。 多đa 贅# 於ư 各các 度độ 之chi 下hạ 。 今kim 以dĩ 一nhất 句cú 總tổng 之chi 。 然nhiên 如Như 來Lai 藏tạng 中trung 。 本bổn 無vô 慳san 貪tham 布bố 施thí 何hà 立lập 。 乃nãi 至chí 本bổn 無vô 愚ngu 癡si 智trí 慧tuệ 安an 名danh 。 六lục 行hành 既ký 已dĩ 不bất 有hữu 說thuyết 誰thùy 究cứu 竟cánh 。 故cố 并tinh 彼bỉ 六lục 行hành 及cập 波Ba 羅La 蜜Mật 。 多đa 而nhi 俱câu 非phi 之chi 。 據cứ 此thử 則tắc 如Như 來Lai 藏tạng 非phi 菩Bồ 薩Tát 法pháp 矣hĩ 。 如như 是thị 乃nãi 至chí 者giả 。 超siêu 略lược 四Tứ 等Đẳng 四tứ 攝nhiếp 諸chư 菩Bồ 薩Tát 行hạnh 故cố 。 果quả 人nhân 中trung 怛đát 闥thát 阿a 竭kiệt 此thử 云vân 如Như 來Lai 。 阿A 羅La 訶Ha 此thử 云vân 應Ứng 供Cúng 。 三Tam 耶Da 三Tam 菩Bồ 。 此thử 云vân 正Chánh 徧Biến 知Tri 十thập 號hiệu 中trung 三tam 即tức 目mục 能năng 證chứng 人nhân 也dã 。 涅Niết 槃Bàn 此thử 云vân 無vô 生sanh 滅diệt 。 遠viễn 離ly 生sanh 死tử 故cố 。 又hựu 云vân 圓viên 寂tịch 。 無vô 真chân 不bất 圓viên 無vô 妄vọng 不bất 寂tịch 故cố 。 即tức 是thị 所sở 證chứng 法pháp 也dã 。 於ư 中trung 復phục 有hữu 總tổng 別biệt 。 蓋cái 涅Niết 槃Bàn 是thị 其kỳ 總tổng 體thể 。 常thường 樂lạc 我ngã 淨tịnh 。 是thị 其kỳ 別biệt 相tướng 。 灌quán 頂đảnh 云vân 。 二nhị 死tử 永vĩnh 亡vong 曰viết 常thường 。 解giải 脫thoát 受thọ 用dụng 曰viết 樂nhạo/nhạc/lạc 。 證chứng 真chân 法Pháp 身thân 曰viết 我ngã 。 絕tuyệt 無vô 障chướng 染nhiễm 曰viết 淨tịnh 。 圓viên 覺giác 云vân 。 妙diệu 圓viên 覺giác 心tâm 。 本bổn 無vô 菩Bồ 提Đề 。 及cập 與dữ 涅Niết 槃Bàn 。 亦diệc 無vô 成thành 佛Phật 。 及cập 不bất 成thành 佛Phật 。 故cố 一nhất 一nhất 俱câu 非phi 。 據cứ 此thử 則tắc 如Như 來Lai 藏tạng 非phi 佛Phật 法Pháp 矣hĩ 。 然nhiên 既ký 非phi 世thế 間gian 。 又hựu 非phi 出xuất 世thế 。 則tắc 染nhiễm 法pháp 所sở 不bất 能năng 染nhiễm 。 淨tịnh 法pháp 所sở 不bất 能năng 淨tịnh 。 是thị 謂vị 彌di 滿mãn 清thanh 淨tịnh 中trung 不bất 容dung 他tha 。 知tri 此thử 義nghĩa 者giả 雖tuy 萬vạn 有hữu 當đương 前tiền 而nhi 與dữ 我ngã 無vô 與dữ 焉yên 。

○# 以dĩ 是thị 下hạ 結kết 成thành 妙diệu 義nghĩa 。 謂vị 前tiền 自tự 阿A 難Nan 請thỉnh 定định 以dĩ 來lai 。 破phá 識thức 指chỉ 根căn 等đẳng 文văn 所sở 以dĩ 偏thiên 說thuyết 空không 藏tạng 者giả 。 蓋cái 即tức 以dĩ 是thị 俱câu 非phi 義nghĩa 故cố 。 依y 圓viên 說thuyết 空không 藏tạng 竟cánh 。

二nhị 依y 圓viên 說thuyết 不bất 空không 藏tạng 。

即tức 如Như 來Lai 藏tạng 。 元nguyên 明minh 心tâm 妙diệu 。

○# 即tức 心tâm 即tức 空không 。 即tức 地địa 即tức 水thủy 。 即tức 風phong 即tức 火hỏa 。 即tức 眼nhãn 即tức 耳nhĩ 鼻tị 舌thiệt 身thân 意ý 。 即tức 色sắc 即tức 聲thanh 香hương 味vị 觸xúc 法pháp 。 即tức 眼nhãn 識thức 界giới 。 如như 是thị 乃nãi 至chí 即tức 意ý 識thức 界giới 。 即tức 明minh 無vô 明minh 。 明minh 無vô 明minh 盡tận 。 如như 是thị 乃nãi 至chí 。 即tức 老lão 即tức 死tử 。 即tức 老lão 死tử 盡tận 。 即tức 苦khổ 即tức 集tập 。 即tức 滅diệt 即tức 道đạo 。 即tức 智trí 即tức 得đắc 。 即tức 檀đàn 那na 。 即tức 尸thi 羅la 。 即tức 毗tỳ 梨lê 耶da 。 即tức 羼sằn 提đề 。 即tức 禪thiền 那na 。 即tức 般bát 剌lạt 若nhược 。 即tức 波Ba 羅La 蜜Mật 多Đa 。 如như 是thị 乃nãi 至chí 。 即tức 怛đát 闥thát 阿a 迦ca 。 即tức 阿A 羅La 訶Ha 。 三Tam 耶Da 三Tam 菩Bồ 。 即tức 大đại 涅Niết 槃Bàn 。 即tức 常thường 即tức 樂nhạo/nhạc/lạc 。 即tức 我ngã 即tức 淨tịnh 。

○# 以dĩ 是thị 俱câu 即tức 。 世thế 出xuất 世thế 故cố 。

初sơ 能năng 即tức 之chi 心tâm 。 即tức 字tự 亦diệc 緊khẩn 承thừa 上thượng 文văn 。 言ngôn 據cứ 上thượng 所sở 說thuyết 非phi 世thế 出xuất 世thế 乃nãi 是thị 心tâm 之chi 妙diệu 相tướng 。 而nhi 佛Phật 答đáp 萬vạn 法pháp 生sanh 續tục 中trung 何hà 乃nãi 偏thiên 說thuyết 不bất 空không 藏tạng 耶da 。 故cố 云vân 即tức 如Như 來Lai 藏tạng 。 元nguyên 明minh 心tâm 妙diệu 。 謂vị 即tức 此thử 如Như 來Lai 藏tạng 。 雖tuy 是thị 心tâm 之chi 妙diệu 相tướng 。 又hựu 元nguyên 來lai 自tự 明minh 。 以dĩ 其kỳ 從tùng 本bổn 以dĩ 來lai 。 具cụ 足túc 顯hiển 現hiện 。 恆Hằng 沙sa 性tánh 淨tịnh 功công 德đức 於ư 其kỳ 中trung 故cố (# 問vấn 。 世thế 間gian 染nhiễm 法pháp 何hà 亦diệc 具cụ 足túc 現hiện 耶da 。 答đáp 。 既ký 稱xưng 性tánh 淨tịnh 染nhiễm 亦diệc 是thị 淨tịnh 。 古cổ 德đức 云vân 。 拈niêm 一nhất 莖hành 草thảo 作tác 丈trượng 六lục 身thân 。 乃nãi 極cực 力lực 發phát 揮huy 此thử 意ý )# 。

○# 即tức 心tâm 下hạ 所sở 即tức 之chi 法pháp 亦diệc 二nhị 。 一nhất 即tức 世thế 間gian 。 二nhị 即tức 出xuất 世thế 。 即tức 世thế 間gian 中trung 先tiên 明minh 即tức 七thất 大đại 者giả 。 以dĩ 前tiền 云vân 體thể 非phi 羣quần 相tương/tướng 不bất 拒cự 諸chư 相tướng 發phát 揮huy 故cố 也dã 。 次thứ 明minh 即tức 三tam 科khoa 者giả 。 色sắc 心tâm 惟duy 是thị 心tâm 所sở 現hiện 故cố 。 即tức 出xuất 世thế 中trung 先tiên 明minh 即tức 。 小Tiểu 乘Thừa 法Pháp 者giả 。 無vô 不bất 從tùng 此thử 法Pháp 界Giới 流lưu 無vô 不bất 還hoàn 歸quy 此thử 法Pháp 界Giới 故cố 。 次thứ 明minh 即tức 大Đại 乘Thừa 法Pháp 者giả 。 以dĩ 一nhất 切thiết 因nhân 果quả 。 皆giai 依y 一nhất 心tâm 。 而nhi 得đắc 建kiến 立lập 。 如như 三tam 覺giác 五ngũ 位vị 不bất 離ly 一nhất 真chân 法Pháp 界Giới 。 其kỳ 義nghĩa 可khả 見kiến 。 然nhiên 既ký 即tức 世thế 間gian 又hựu 即tức 出xuất 世thế 。 則tắc 六lục 凡phàm 無vô 能năng 逃đào 其kỳ 明minh 。 四tứ 聖thánh 無vô 能năng 逾du 其kỳ 照chiếu 。 故cố 正chánh 脈mạch 云vân 。 十thập 界giới 諸chư 法pháp 離ly 此thử 心tâm 無vô 片phiến 事sự 可khả 得đắc 。 是thị 謂vị 塵trần 塵trần 混hỗn 入nhập 。 剎sát 剎sát 圓viên 通thông 。 知tri 此thử 義nghĩa 者giả 雖tuy 一nhất 真chân 不bất 動động 。 而nhi 應ứng 用dụng 無vô 遺di 焉yên 。

○# 以dĩ 是thị 下hạ 結kết 成thành 明minh 義nghĩa 。 謂vị 前tiền 佛Phật 答đáp 萬vạn 法pháp 生sanh 續tục 所sở 以dĩ 偏thiên 說thuyết 不bất 空không 藏tạng 者giả 。 蓋cái 即tức 以dĩ 是thị 俱câu 即tức 義nghĩa 故cố 。

三tam 依y 圓viên 說thuyết 空không 不bất 空không 藏tạng 。

即tức 如Như 來Lai 藏tạng 。 妙diệu 明minh 心tâm 元nguyên 。

○# 離ly 即tức 離ly 非phi 。 是thị 即tức 非phi 即tức 。

初sơ 能năng 融dung 拂phất 心tâm 。 此thử 中trung 即tức 字tự 乃nãi 雙song 躡niếp 前tiền 之chi 二nhị 藏tạng 。 言ngôn 據cứ 上thượng 非phi 世thế 出xuất 世thế 唯duy 顯hiển 藏tạng 心tâm 之chi 妙diệu 即tức 世thế 出xuất 世thế 惟duy 顯hiển 藏tạng 心tâm 之chi 明minh 。 既ký 妙diệu 明minh 歷lịch 然nhiên 體thể 用dụng 攸du 分phần/phân 。 而nhi 佛Phật 釋thích 諸chư 大đại 周chu 徧biến 中trung 何hà 乃nãi 俱câu 說thuyết 空không 不bất 空không 義nghĩa 。 故cố 曰viết 即tức 如Như 來Lai 藏tạng 。 妙diệu 明minh 心tâm 元nguyên 。 謂vị 即tức 此thử 如Như 來Lai 藏tạng 。 又hựu 是thị 妙diệu 二nhị 明minh 心tâm 之chi 元nguyên 本bổn 也dã 。

○# 離ly 即tức 下hạ 所sở 融dung 拂phất 法pháp 。 言ngôn 既ký 以dĩ 一nhất 心tâm 為vi 元nguyên 則tắc 正chánh 相tương/tướng 非phi 時thời 即tức 便tiện 隱ẩn 。 故cố 曰viết 離ly 即tức 。 正chánh 相tương/tướng 即tức 時thời 非phi 便tiện 隱ẩn 故cố 曰viết 離ly 非phi 。 此thử 約ước 互hỗ 奪đoạt 兩lưỡng 亡vong 以dĩ 明minh 雙song 拂phất 之chi 義nghĩa 。 又hựu 既ký 具cụ 妙diệu 明minh 二nhị 義nghĩa 。 則tắc 正chánh 相tương/tướng 非phi 處xứ 不bất 礙ngại 俱câu 即tức 故cố 曰viết 是thị 即tức 。 正chánh 相tương/tướng 即tức 處xứ 不bất 礙ngại 俱câu 非phi 故cố 曰viết 非phi 即tức 。 此thử 約ước 互hỗ 成thành 兩lưỡng 立lập 以dĩ 明minh 雙song 融dung 之chi 義nghĩa 。 然nhiên 既ký 雙song 拂phất 雙song 融dung 存tồn 泯mẫn 自tự 在tại 。 言ngôn 語ngữ 之chi 所sở 不bất 到đáo 。 心tâm 思tư 之chi 所sở 不bất 及cập 。 是thị 謂vị 惟duy 佛Phật 與dữ 佛Phật 。 乃nãi 能năng 究cứu 盡tận 。 知tri 此thử 義nghĩa 者giả 。 雖tuy 干can 難nạn/nan 殊thù 對đối 而nhi 不bất 干can 其kỳ 慮lự 焉yên 。 准chuẩn 前tiền 二nhị 科khoa 亦diệc 應ưng 有hữu 結kết 成thành 元nguyên 義nghĩa 之chi 文văn 。 今kim 不bất 具cụ 者giả 。 以dĩ 方phương 標tiêu 心tâm 元nguyên 便tiện 出xuất 即tức 離ly 。 未vị 涉thiệp 多đa 文văn 不bất 須tu 更cánh 結kết 故cố 。 又hựu 此thử 三Tam 藏Tạng 皆giai 云vân 依y 圓viên 義nghĩa 說thuyết 者giả 。 謂vị 三Tam 藏Tạng 惟duy 是thị 一nhất 心tâm 。 一nhất 心tâm 圓viên 具cụ 三Tam 藏Tạng 。 則tắc 隨tùy 舉cử 一nhất 藏tạng 之chi 時thời 餘dư 之chi 二nhị 藏tạng 亦diệc 皆giai 同đồng 時thời 具cụ 足túc 。 信tín 果quả 至chí 此thử 自tự 不bất 被bị 諸chư 人nhân 舌thiệt 頭đầu 瞞man 矣hĩ 。 圓viên 彰chương 三Tam 藏Tạng 竟cánh 。

二nhị 普phổ 責trách 思tư 議nghị 。

如như 何hà 世thế 間gian 。 三tam 有hữu 眾chúng 生sanh 。 及cập 出xuất 世thế 間gian 。 聲Thanh 聞Văn 緣Duyên 覺Giác 。 以dĩ 所sở 知tri 心tâm 。 測trắc 度độ 如Như 來Lai 。 無vô 上thượng 菩Bồ 提Đề 。 用dụng 世thế 語ngữ 言ngôn 。 入nhập 佛Phật 知tri 見kiến 。

○# 譬thí 如như 琴cầm 瑟sắt 箜không 篌hầu 琵tỳ 琶bà 。 雖tuy 有hữu 妙diệu 音âm 。 若nhược 無vô 妙diệu 指chỉ 。 終chung 不bất 能năng 發phát 。

○# 汝nhữ 與dữ 眾chúng 生sanh 。 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 寶bảo 覺giác 真chân 心tâm 。 各các 各các 圓viên 滿mãn 。 如như 我ngã 按án 指chỉ 。 海hải 印ấn 發phát 光quang 。 汝nhữ 暫tạm 舉cử 心tâm 。 塵trần 勞lao 先tiên 起khởi 。

○# 由do 不bất 勤cần 求cầu 。 無vô 上thượng 覺giác 道Đạo 。 愛ái 念niệm 小Tiểu 乘Thừa 。 得đắc 少thiểu 為vi 足túc 。

初sơ 正chánh 責trách 。 世thế 間gian 指chỉ 器khí 世thế 間gian 。 三tam 有hữu 眾chúng 生sanh 。 謂vị 有hữu 情tình 世thế 間gian 。 出xuất 世thế 聞văn 緣duyên 謂vị 正chánh 覺giác 世thế 間gian 。 不bất 言ngôn 菩Bồ 薩Tát 者giả 。 對đối 滿mãn 慈từ 說thuyết 以dĩ 正chánh 為vi 攝nhiếp 兼kiêm 為vi 故cố 。 如như 何hà 者giả 怪quái 責trách 之chi 詞từ 。 佛Phật 意ý 以dĩ 上thượng 說thuyết 三Tam 藏Tạng 一nhất 心tâm 圓viên 具cụ 。 果quả 中trung 證chứng 之chi 則tắc 為vi 無vô 上thượng 菩Bồ 提Đề 。 因nhân 中trung 悟ngộ 之chi 則tắc 為vi 佛Phật 知tri 佛Phật 見kiến 。 然nhiên 既ký 即tức 三tam 而nhi 一nhất 。 即tức 一nhất 而nhi 三tam 。 同đồng 時thời 具cụ 足túc 。 不bất 可khả 思tư 議nghị 。 只chỉ 可khả 以dĩ 智trí 知tri 。 不bất 可khả 以dĩ 識thức 識thức 。 只chỉ 可khả 以dĩ 心tâm 印ấn 。 不bất 可khả 以dĩ 言ngôn 明minh 。 如như 何hà 世thế 間gian 。 三tam 有hữu 眾chúng 生sanh 。 出xuất 世thế 聞văn 緣duyên 。 以dĩ 所sở 有hữu 妄vọng 知tri 之chi 心tâm (# 指chỉ 六lục 識thức 妄vọng 想tưởng )# 欲dục 得đắc 測trắc 度độ 。 用dụng 世thế 間gian 戲hí 論luận 。 語ngữ 言ngôn (# 指chỉ 因nhân 緣duyên 自tự 然nhiên 。 生sanh 續tục 不bất 容dung 等đẳng )# 欲dục 得đắc 悟ngộ 入nhập 。 其kỳ 猶do 以dĩ 升thăng 量lượng 海hải 。 將tương 螢huỳnh 燭chúc 夜dạ 。 不bất 亦diệc 難nạn 乎hồ 。

○# 譬thí 如như 下hạ 喻dụ 明minh 。 琴cầm 古cổ 五ngũ 弦huyền 。 今kim 七thất 弦huyền 。 琴cầm 者giả 禁cấm 也dã 。 謂vị 禁cấm 制chế 邪tà 婬dâm 納nạp 之chi 雅nhã 正chánh 也dã 。 瑟sắt 古cổ 五ngũ 十thập 弦huyền 。 今kim 二nhị 十thập 五ngũ 弦huyền 。 瑟sắt 蕭tiêu 也dã 。 謂vị 其kỳ 聲thanh 蕭tiêu 蕭tiêu 然nhiên 而nhi 清thanh 也dã 。 箜không 篌hầu 十thập 四tứ 弦huyền 。 乃nãi 師sư 延diên 所sở 作tác 。 靡mĩ 靡mĩ 之chi 樂lạc 。 後hậu 出xuất 於ư 桑tang 間gian 濮# 上thượng 之chi 地địa 。 以dĩ 是thị 空không 國quốc 之chi 候hậu 所sở 存tồn 故cố 以dĩ 空không 候hậu 從tùng 竹trúc 為vi 名danh 。 琵tỳ 琶bà 四tứ 弦huyền 。 用dụng 手thủ 前tiền 推thôi 曰viết 琵tỳ 。 後hậu 卻khước 曰viết 琶bà 。 取thủ 作tác 時thời 運vận 指chỉ 為vi 名danh 。 四tứ 皆giai 樂nhạc 器khí 。 喻dụ 眾chúng 生sanh 聞văn 緣duyên 性tánh 也dã 。 有hữu 妙diệu 音âm 者giả 謂vị 妙diệu 音âm 內nội 蘊uẩn 。 喻dụ 眾chúng 生sanh 聞văn 緣duyên 性tánh 中trung 各các 具cụ 三tam 如Như 來Lai 藏tạng 義nghĩa 。 可khả 稱xưng 菩Bồ 提Đề 可khả 成thành 佛Phật 知tri 見kiến 也dã 。 無vô 妙diệu 指chỉ 者giả 謂vị 指chỉ 不bất 善thiện 作tác 。 喻dụ 眾chúng 生sanh 聞văn 緣duyên 。 以dĩ 所sở 知tri 心tâm 。 測trắc 用dụng 世thế 語ngữ 言ngôn 入nhập 也dã 。 不bất 能năng 發phát 者giả 謂vị 妙diệu 音âm 不bất 作tác 。 喻dụ 眾chúng 生sanh 聞văn 緣duyên 不bất 能năng 證chứng 得đắc 。 無vô 上thượng 菩Bồ 提Đề 。 不bất 能năng 悟ngộ 入nhập 。 佛Phật 知tri 見kiến 也dã 。

○# 汝nhữ 與dữ 下hạ 法pháp 合hợp 。 汝nhữ 指chỉ 滿mãn 慈từ 。 眾chúng 生sanh 亦diệc 該cai 聞văn 緣duyên 。 各các 各các 有hữu 性tánh 同đồng 彼bỉ 四tứ 種chủng 樂nhạc 器khí 。 故cố 云vân 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 寶bảo 體thể 無vô 垢cấu 即tức 。 空không 如Như 來Lai 藏tạng 。 覺giác 用dụng 徧biến 圓viên 即tức 。 不bất 空không 如Như 來Lai 藏tạng 。 真chân 心tâm 渾hồn 具cụ 二nhị 義nghĩa 即tức 空không 不bất 空không 如Như 來Lai 藏tạng 。 各các 各các 圓viên 滿mãn 者giả 。 喻dụ 眾chúng 生sanh 聞văn 緣duyên 性tánh 中trung 。 本bổn 自tự 具cụ 足túc 。 合hợp 前tiền 有hữu 妙diệu 音âm 義nghĩa 。 按án 指chỉ 者giả 略lược 作tác 定định 相tương/tướng 。 離ly 分phân 別biệt 絕tuyệt 語ngữ 言ngôn 故cố 。 海hải 印ấn 者giả 三tam 昧muội 之chi 名danh 。 華hoa 嚴nghiêm 賢hiền 首thủ 品phẩm 云vân 。 眾chúng 生sanh 形hình 像tượng 各các 不bất 同đồng 。 行hành 業nghiệp 音âm 聲thanh 亦diệc 無vô 量lượng 。 如như 是thị 一nhất 切thiết 皆giai 能năng 現hiện 。 海Hải 印Ấn 三Tam 昧Muội 威uy 神thần 力lực 。 是thị 知tri 定định 心tâm 澄trừng 清thanh 應ưng 物vật 而nhi 形hình 。 其kỳ 猶do 海hải 水thủy 湛trạm 寂tịch 有hữu 像tượng 斯tư 印ấn 。 故cố 以dĩ 為vi 名danh 。 發phát 光quang 者giả 依y 彼bỉ 。 海Hải 印Ấn 三Tam 昧Muội 。 現hiện 出xuất 菩Bồ 提Đề 智trí 光quang 。 指chỉ 示thị 佛Phật 知tri 佛Phật 見kiến 。 此thử 意ý 似tự 指chỉ 經kinh 前tiền 敷phu 座tòa 晏# 安an 宣tuyên 示thị 深thâm 奧áo 義nghĩa 說thuyết 。 但đãn 喻dụ 中trung 無vô 文văn 。 若nhược 將tương 喻dụ 中trung 雖tuy 有hữu 妙diệu 音âm 。 下hạ 益ích 以dĩ 必tất 有hữu 妙diệu 指chỉ 方phương 發phát 妙diệu 音âm 八bát 字tự 則tắc 法pháp 喻dụ 備bị 矣hĩ 。 汝nhữ 暫tạm 舉cử 心tâm 。 者giả 指chỉ 前tiền 加gia 明minh 於ư 覺giác 。 覺giác 尚thượng 未vị 明minh 而nhi 無vô 明minh 已dĩ 熾sí 。 故cố 曰viết 塵trần 勞lao 先tiên 起khởi 。 塵trần 勞lao 既ký 起khởi 障chướng 菩Bồ 提Đề 而nhi 礙ngại 知tri 見kiến 。 此thử 合hợp 喻dụ 中trung 若nhược 無vô 妙diệu 指chỉ 。 終chung 不bất 能năng 發phát 義nghĩa 也dã 。

○# 由do 不bất 下hạ 結kết 斥xích 。 上thượng 言ngôn 汝nhữ 暫tạm 舉cử 心tâm 。 塵trần 勞lao 先tiên 起khởi 。 尚thượng 未vị 明minh 言ngôn 其kỳ 故cố 。 今kim 乃nãi 說thuyết 出xuất 以dĩ 示thị 激kích 勸khuyến 之chi 意ý 。 無vô 上thượng 覺giác 道Đạo 。 不bất 生sanh 滅diệt 果quả 也dã 。 勤cần 求cầu 此thử 者giả 須tu 用dụng 不bất 生sanh 滅diệt 性tánh 。 以dĩ 為vi 因nhân 心tâm 。 由do 不bất 勤cần 求cầu 。 不bất 用dụng 無vô 生sanh 滅diệt 心tâm 。 所sở 以dĩ 不bất 能năng 如như 佛Phật 按án 指chỉ 。 海hải 印ấn 發phát 光quang 。 小Tiểu 乘Thừa 涅Niết 槃Bàn 有hữu 生sanh 滅diệt 果quả 也dã 。 (# 以dĩ 未vị 離ly 變biến 易dị 故cố )# 愛ái 念niệm 此thử 者giả 惟duy 用dụng 有hữu 生sanh 滅diệt 心tâm 。 所sở 以dĩ 纔tài 欲dục 舉cử 心tâm 明minh 覺giác 。 塵trần 勞lao 先tiên 起khởi 。 欣hân 化hóa 城thành 之chi 暫tạm 安an 作tác 終chung 止chỉ 想tưởng 。 故cố 云vân 得đắc 少thiểu 為vi 足túc 。 聞văn 此thử 結kết 斥xích 應ưng 發phát 深thâm 省tỉnh 。 下hạ 滿mãn 慈từ 請thỉnh 問vấn 妄vọng 因nhân 殆đãi 由do 此thử 耳nhĩ 。 正chánh 為vi 說thuyết 藏tạng 竟cánh 。

二nhị 兼kiêm 為vi 釋thích 疑nghi 二nhị 。

一nhất 釋thích 滿mãn 慈từ 執chấp 妄vọng 有hữu 因nhân 疑nghi 。 二nhị 釋thích 阿A 難Nan 執chấp 真chân 成thành 自tự 疑nghi 。

初sơ 二nhị 。

一nhất 滿mãn 慈từ 執chấp 勤cần 求cầu 而nhi 疑nghi 妄vọng 有hữu 因nhân 。 二nhị 如Như 來Lai 示thị 無vô 因nhân 而nhi 教giáo 以dĩ 頓đốn 悟ngộ 。

初sơ 。

富Phú 樓Lâu 那Na 言ngôn 。 我ngã 與dữ 如Như 來Lai 。 寶bảo 覺giác 圓viên 明minh 。 真chân 妙diệu 淨tịnh 心tâm 。 無vô 二nhị 圓viên 滿mãn 。

○# 而nhi 我ngã 昔tích 遭tao 。 無vô 始thỉ 妄vọng 想tưởng 。 久cửu 在tại 輪luân 迴hồi 。 今kim 得đắc 聖thánh 乘thừa 。 猶do 未vị 究cứu 竟cánh 。 世Thế 尊Tôn 諸chư 妄vọng 。 一nhất 切thiết 圓viên 滅diệt 。 獨độc 妙diệu 真chân 常thường 。

○# 敢cảm 問vấn 如Như 來Lai 。 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 何hà 因nhân 有hữu 妄vọng 。 自tự 蔽tế 妙diệu 明minh 。 受thọ 此thử 淪luân 溺nịch 。

初sơ 推thôi 本bổn 無vô 二nhị 。 富Phú 樓Lâu 那Na 言ngôn 者giả 。 由do 前tiền 佛Phật 斥xích 不bất 求cầu 。 發phát 言ngôn 請thỉnh 問vấn 也dã 。 我ngã 與dữ 如Như 來Lai 者giả 。 正chánh 脈mạch 云vân 。 就tựu 己kỷ 對đối 佛Phật 推thôi 論luận 以dĩ 例lệ 眾chúng 生sanh 無vô 不bất 皆giai 然nhiên 。 見kiến 生sanh 佛Phật 本bổn 覺giác 無vô 不bất 同đồng 也dã 。 前tiền 云vân 寶bảo 覺giác 真chân 心tâm 。 此thử 云vân 寶bảo 覺giác 圓viên 明minh 。 真chân 妙diệu 淨tịnh 心tâm 。 蓋cái 寶bảo 以dĩ 圓viên 稱xưng 取thủ 清thanh 淨tịnh 彌di 滿mãn 之chi 義nghĩa 。 仍nhưng 屬thuộc 空không 藏tạng 。 覺giác 以dĩ 明minh 稱xưng 取thủ 用dụng 現hiện 。 諸chư 法pháp 之chi 義nghĩa 。 仍nhưng 屬thuộc 不bất 空không 藏tạng 。 至chí 若nhược 真chân 心tâm 以dĩ 妙diệu 淨tịnh 稱xưng 者giả 。 妙diệu 則tắc 取thủ 其kỳ 空không 有hữu 雙song 照chiếu 。 淨tịnh 則tắc 取thủ 其kỳ 空không 有hữu 雙song 遮già 。 仍nhưng 屬thuộc 空không 不bất 空không 藏tạng 。 其kỳ 實thật 三Tam 藏Tạng 不bất 離ly 一nhất 心tâm 。 故cố 總tổng 以dĩ 心tâm 字tự 結kết 之chi 。 無vô 二nhị 圓viên 滿mãn 者giả 。 均quân 稟bẩm 同đồng 賦phú 領lãnh 上thượng 。 各các 各các 圓viên 滿mãn 。 但đãn 上thượng 對đối 生sanh 說thuyết 。 此thử 對đối 佛Phật 論luận 耳nhĩ 。

○# 而nhi 我ngã 下hạ 較giảo 末mạt 懸huyền 殊thù 。 昔tích 字tự 泛phiếm 指chỉ 曠khoáng 劫kiếp 。 妄vọng 想tưởng 且thả 指chỉ 麤thô 識thức 。 以dĩ 二nhị 乘thừa 不bất 知tri 有hữu 細tế 識thức 故cố 。 然nhiên 亦diệc 稱xưng 無vô 。 始thỉ 者giả 謂vị 雖tuy 屬thuộc 麤thô 識thức 究cứu 之chi 莫mạc 得đắc 其kỳ 初sơ 相tương/tướng 故cố 。 依y 之chi 起khởi 惑hoặc 造tạo 業nghiệp 不bất 能năng 出xuất 離ly 。 生sanh 死tử 故cố 曰viết 。 久cửu 在tại 輪luân 迴hồi 。 正chánh 以dĩ 久cửu 在tại 輪luân 迴hồi 。 常thường 受thọ 其kỳ 害hại 故cố 云vân 遭tao 也dã 。 今kim 得đắc 聖thánh 乘thừa 。 者giả 現hiện 前tiền 已dĩ 證chứng 四Tứ 果Quả 。 但đãn 去khứ 佛Phật 菩Bồ 提Đề 尚thượng 在tại 遙diêu 遠viễn 。 故cố 云vân 未vị 得đắc 究cứu 竟cánh 。 此thử 滿mãn 慈từ 自tự 陳trần 返phản 末mạt 尚thượng 在tại 中trung 途đồ 耳nhĩ 。 諸chư 妄vọng 圓viên 滅diệt 者giả 。 不bất 惟duy 能năng 斷đoạn 麤thô 識thức 中trung 惑hoặc 乃nãi 至chí 最tối 細tế 生sanh 相tương/tướng 亦diệc 皆giai 盡tận 遣khiển 。 獨độc 妙diệu 真chân 常thường 者giả 。 不bất 唯duy 能năng 離ly 分phân 段đoạn 生sanh 死tử 乃nãi 至chí 最tối 後hậu 。 變biến 易dị 亦diệc 皆giai 普phổ 離ly 。 此thử 滿mãn 慈từ 讚tán 佛Phật 抵để 本bổn 已dĩ 至chí 極cực 證chứng 耳nhĩ 。 由do 此thử 觀quán 之chi 。 則tắc 佛Phật 與dữ 滿mãn 慈từ 較giảo 之chi 。 固cố 天thiên 淵uyên 懸huyền 殊thù 矣hĩ 。

○# 敢cảm 問vấn 下hạ 索sách 請thỉnh 妄vọng 因nhân 。 冒mạo 昧muội 陳trần 情tình 曰viết 敢cảm 問vấn 。 不bất 為vi 自tự 求cầu 故cố 約ước 眾chúng 生sanh 問vấn 也dã 。 問vấn 以dĩ 何hà 因nhân 有hữu 妄vọng 者giả 。 欲dục 除trừ 其kỳ 妄vọng 先tiên 窮cùng 其kỳ 因nhân 自tự 蔽tế 妙diệu 明minh 者giả 。 由do 妄vọng 想tưởng 故cố 蓋cái 覆phú 真chân 覺giác 。 受thọ 此thử 淪luân 溺nịch 者giả 。 凡phàm 夫phu 淪luân 於ư 分phân 段đoạn 二nhị 乘thừa 溺nịch 於ư 變biến 易dị 。 咸hàm 遭tao 其kỳ 誤ngộ 。 應ưng 求cầu 盡tận 除trừ 滿mãn 慈từ 推thôi 因nhân 意ý 在tại 斯tư 焉yên 。

二nhị 如Như 來Lai 示thị 無vô 因nhân 而nhi 教giáo 以dĩ 頓đốn 悟ngộ 二nhị 。

一nhất 正chánh 釋thích 無vô 因nhân 。 二nhị 結kết 示thị 頓đốn 悟ngộ 。

初sơ 四tứ 。

一nhất 牒điệp 惑hoặc 示thị 問vấn 。 二nhị 法pháp 喻dụ 合hợp 明minh 。 三tam 示thị 不bất 須tu 滅diệt 。 四tứ 應ưng 問vấn 結kết 答đáp 。

初sơ 。

佛Phật 告cáo 富Phú 樓Lâu 那Na 。

汝nhữ 雖tuy 除trừ 疑nghi 。 餘dư 惑hoặc 未vị 盡tận 。 我ngã 以dĩ 世Thế 間Gian 現Hiện 前tiền 諸chư 事sự 。 今kim 復phục 問vấn 汝nhữ 。

正chánh 脈mạch 云vân 。 汝nhữ 雖tuy 除trừ 疑nghi 。 一nhất 句cú 是thị 許hứa 其kỳ 大đại 疑nghi 已dĩ 盡tận 。 蓋cái 據cứ 其kỳ 推thôi 本bổn 無vô 二nhị 是thị 信tín 已dĩ 本bổn 真chân 。 稱xưng 佛Phật 圓viên 常thường 是thị 信tín 佛Phật 永vĩnh 證chứng 。 乃nãi 至chí 萬vạn 法pháp 生sanh 續tục 之chi 疑nghi 諸chư 大đại 周chu 徧biến 之chi 惑hoặc 皆giai 已dĩ 除trừ 矣hĩ 。 餘dư 惑hoặc 未vị 盡tận 。 者giả 尚thượng 不bất 達đạt 無vô 明minh 無vô 因nhân 。 強cường/cưỡng 索sách 之chi 也dã 。 現hiện 前tiền 諸chư 事sự 。 者giả 謂vị 現hiện 前tiền 眼nhãn 所sở 共cộng 見kiến 。 耳nhĩ 所sở 共cộng 聞văn 。 諸chư 事sự 中trung 有hữu 此thử 一nhất 事sự 可khả 喻dụ 非phi 假giả 設thiết 之chi 也dã 。 今kim 復phục 問vấn 汝nhữ 。 者giả 示thị 以dĩ 就tựu 事sự 為vi 問vấn 。 令linh 因nhân 喻dụ 而nhi 知tri 妄vọng 本bổn 無vô 因nhân 義nghĩa 故cố 。

二nhị 法pháp 喻dụ 合hợp 明minh 二nhị 。

一nhất 就tựu 事sự 為ví 喻dụ 。 二nhị 約ước 義nghĩa 法pháp 合hợp 。

初sơ 。

汝nhữ 豈khởi 不bất 聞văn 。 室Thất 羅La 城Thành 中trung 。 演Diễn 若Nhã 達Đạt 多Đa 。 忽hốt 於ư 晨thần 朝triêu 。 以dĩ 鏡kính 照chiếu 面diện 。 愛ái 鏡kính 中trung 頭đầu 。 眉mi 目mục 可khả 見kiến 。 瞋sân 責trách 己kỷ 頭đầu 。 不bất 見kiến 面diện 目mục 。 以dĩ 為vi 魑si 魅mị 。 無vô 狀trạng 狂cuồng 走tẩu 。 於ư 意ý 云vân 何hà 。 此thử 人nhân 何hà 因nhân 。 無vô 故cố 狂cuồng 走tẩu 。 富Phú 樓Lâu 那Na 言ngôn 。 是thị 人nhân 心tâm 狂cuồng 。 更cánh 無vô 他tha 故cố 。

汝nhữ 豈khởi 不bất 聞văn 。 者giả 反phản 言ngôn 以dĩ 決quyết 其kỳ 必tất 聞văn 。 以dĩ 屬thuộc 現hiện 前tiền 事sự 故cố 。 室Thất 羅La 城Thành 生sanh 佛Phật 同đồng 依y 。 喻dụ 寶bảo 覺giác 圓viên 明minh 。 真chân 妙diệu 淨tịnh 心tâm 。 無vô 二nhị 圓viên 滿mãn 。 演Diễn 若Nhã 達Đạt 多Đa 。 此thử 云vân 祠từ 授thọ 。 從tùng 神thần 乞khất 得đắc 故cố 。 乃nãi 城thành 中trung 狂cuồng 人nhân 。 喻dụ 滿mãn 慈từ 及cập 生sanh 皆giai 依y 真chân 成thành 迷mê 人nhân 故cố 。 忽hốt 於ư 者giả 喻dụ 滿mãn 慈từ 忽hốt 起khởi 一nhất 念niệm 。 一nhất 念niệm 為vi 始thỉ 故cố 以dĩ 晨thần 朝triêu 喻dụ 之chi 。 以dĩ 鏡kính 照chiếu 面diện 。 喻dụ 以dĩ 識thức 緣duyên 佛Phật 。 緣duyên 佛Phật 故cố 則tắc 於ư 自tự 識thức 中trung 變biến 起khởi 佛Phật 之chi 影ảnh 像tượng 。 如như 彼bỉ 鏡kính 中trung 之chi 頭đầu 。 不bất 達đạt 惟duy 識thức 正chánh 理lý 不bất 知tri 外ngoại 佛Phật 全toàn 是thị 自tự 識thức 影ảnh 像tượng 。 而nhi 反phản 羨tiện 慕mộ 佛Phật 果Quả 妄vọng 滅diệt 真chân 常thường 。 故cố 以dĩ 愛ái 鏡kính 中trung 頭đầu 。 眉mi 目mục 可khả 見kiến 喻dụ 之chi 。 己kỷ 頭đầu 喻dụ 自tự 心tâm 之chi 佛Phật 。 言ngôn 自tự 心tâm 本bổn 來lai 是thị 佛Phật 故cố 喻dụ 以dĩ 己kỷ 頭đầu 。 不bất 知tri 自tự 心tâm 本bổn 來lai 是thị 佛Phật 。 而nhi 自tự 悔hối 遭tao 妄vọng 受thọ 淪luân 。 自tự 蔽tế 妙diệu 明minh 。 故cố 以dĩ 瞋sân 責trách 己kỷ 頭đầu 。 不bất 見kiến 面diện 目mục 喻dụ 之chi 。 魑si 魅mị 古cổ 釋thích 為vi 山sơn 澤trạch 鬼quỷ 。 愚ngu 謂vị 魑si 字tự 從tùng 离# 可khả 喻dụ 二nhị 乘thừa 出xuất 離ly 。 魅mị 字tự 從tùng 未vị 可khả 喻dụ 凡phàm 夫phu 迷mê 昧muội 。 凡phàm 夫phu 自tự 計kế 為vi 凡phàm 分phân 段đoạn 未vị 出xuất 。 二nhị 乘thừa 自tự 計kế 為vi 小tiểu 變biến 易dị 方phương 熾sí 。 如như 彼bỉ 以dĩ 為vi 魑si 魅mị 。 無vô 狀trạng 狂cuồng 走tẩu 。 是thị 知tri 滿mãn 慈từ 自tự 謂vị 今kim 得đắc 聖thánh 乘thừa 。 猶do 未vị 究cứu 竟cánh 。 依y 然nhiên 魑si 魅mị 狂cuồng 走tẩu 類loại 也dã 。 問vấn 以dĩ 此thử 人nhân 何hà 因nhân 。 無vô 故cố 狂cuồng 走tẩu 者giả 。 正chánh 對đối 滿mãn 慈từ 問vấn 佛Phật 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 何hà 因nhân 有hữu 妄vọng 等đẳng 語ngữ 。 佛Phật 意ý 蓋cái 欲dục 借tá 口khẩu 為ví 喻dụ 令linh 其kỳ 類loại 會hội 法pháp 中trung 義nghĩa 故cố 。 答đáp 以dĩ 是thị 人nhân 心tâm 狂cuồng 。 更cánh 無vô 他tha 故cố 。 者giả 是thị 滿mãn 慈từ 於ư 喻dụ 中trung 已dĩ 知tri 。 法pháp 中trung 妄vọng 無vô 所sở 因nhân 恐khủng 猶do 未vị 之chi 會hội 耳nhĩ 。

二nhị 約ước 義nghĩa 法pháp 合hợp 。

佛Phật 言ngôn 。

妙diệu 覺giác 明minh 圓viên 。 本bổn 圓viên 明minh 妙diệu 。 既ký 稱xưng 為vi 妄vọng 。 云vân 何hà 有hữu 因nhân 。 若nhược 有hữu 所sở 因nhân 。 云vân 何hà 名danh 妄vọng 。

妙diệu 覺giác 明minh 圓viên 。 約ước 佛Phật 心tâm 說thuyết 。 諸chư 妄vọng 圓viên 滅diệt 。 獨độc 妙diệu 真chân 常thường 。 故cố 稱xưng 妙diệu 覺giác 。 明minh 則tắc 取thủ 其kỳ 能năng 照chiếu 。 圓viên 則tắc 取thủ 其kỳ 能năng 徧biến 。 前tiền 文văn 所sở 謂vị 唯duy 妙diệu 覺giác 明minh 。 圓viên 照chiếu 法Pháp 界Giới 是thị 也dã 。 本bổn 圓viên 明minh 妙diệu 。 約ước 生sanh 心tâm 說thuyết 。 言ngôn 不bất 惟duy 佛Phật 心tâm 為vi 妙diệu 為vi 明minh 為vi 圓viên 。 而nhi 生sanh 心tâm 亦diệc 本bổn 圓viên 本bổn 明minh 本bổn 妙diệu 。 但đãn 能năng 離ly 念niệm 生sanh 心tâm 即tức 是thị 佛Phật 心tâm 。 是thị 知tri 滿mãn 慈từ 羨tiện 慕mộ 佛Phật 心tâm 悔hối 恨hận 自tự 心tâm 同đồng 為vi 妄vọng 想tưởng 。 此thử 約ước 義nghĩa 合hợp 前tiền 愛ái 鏡kính 中trung 頭đầu 。 瞋sân 責trách 己kỷ 頭đầu 。 以dĩ 彼bỉ 愛ái 瞋sân 皆giai 狂cuồng 正chánh 同đồng 滿mãn 慈từ 羨tiện 悔hối 皆giai 妄vọng 也dã 。 據cứ 前tiền 滿mãn 慈từ 問vấn 云vân 。 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 何hà 因nhân 有hữu 妄vọng 。 而nhi 此thử 云vân 既ký 稱xưng 為vi 妄vọng 。 云vân 何hà 有hữu 因nhân 。 此thử 結kết 示thị 滿mãn 慈từ 之chi 語ngữ 。 據cứ 前tiền 滿mãn 慈từ 問vấn 意ý 蓋cái 為vi 深thâm 究cứu 妄vọng 因nhân 而nhi 盡tận 斷đoạn 之chi 。 此thử 云vân 若nhược 有hữu 所sở 因nhân 。 云vân 何hà 名danh 妄vọng 。 乃nãi 反phản 顯hiển 其kỳ 決quyết 無vô 所sở 因nhân 。 無vô 庸dong 妄vọng 斷đoạn 。 約ước 義nghĩa 合hợp 前tiền 佛Phật 以dĩ 喻dụ 問vấn 滿mãn 慈từ 以dĩ 喻dụ 答đáp 也dã 。 然nhiên 此thử 中trung 合hợp 詞từ 雖tuy 略lược 。 義nghĩa 乃nãi 具cụ 含hàm 。 從tùng 古cổ 類loại 皆giai 含hàm 糊# 釋thích 之chi 。 今kim 依y 滿mãn 慈từ 所sở 問vấn 喻dụ 中trung 所sở 詳tường 約ước 義nghĩa 配phối 合hợp 。 詳tường 之chi 。 法pháp 喻dụ 合hợp 明minh 竟cánh 。

三tam 示thị 不bất 須tu 滅diệt 二nhị 。

一nhất 責trách 以dĩ 已dĩ 說thuyết 不bất 返phản 。 二nhị 示thị 以dĩ 欲dục 滅diệt 不bất 須tu 。

初sơ (# 今kim 於ư 佛Phật 上thượng 起khởi 念niệm 。 正chánh 同đồng 昔tích 於ư 覺giác 上thượng 加gia 明minh 。 前tiền 既ký 已dĩ 說thuyết 。 猶do 不bất 能năng 返phản 。 故cố 責trách 之chi 也dã )# 。

自tự 諸chư 妄vọng 想tưởng 。 展triển 轉chuyển 相tương 因nhân 。 從tùng 迷mê 積tích 迷mê 。 以dĩ 歷lịch 塵trần 劫kiếp 。 雖tuy 佛Phật 發phát 明minh 。 猶do 不bất 能năng 返phản 。

承thừa 上thượng 起khởi 念niệm 緣duyên 佛Phật 。 既ký 同đồng 演diễn 若nhược 照chiếu 鏡kính 則tắc 無vô 始thỉ 動động 心tâm 明minh 覺giác 亦diệc 類loại 此thử 可khả 知tri 。 蓋cái 自tự 諸chư 動động 心tâm 明minh 覺giác 成thành 立lập 微vi 細tế 妄vọng 想tưởng 。 如như 是thị 由do 細tế 至chí 麤thô 次thứ 第đệ 生sanh 起khởi 。 故cố 云vân 展triển 轉chuyển 相tương 因nhân 。 麤thô 相tương/tướng 既ký 定định 則tắc 是thị 迷mê 已dĩ 成thành 矣hĩ 。 由do 是thị 已dĩ 成thành 之chi 迷mê 而nhi 又hựu 展triển 轉chuyển 迷mê 執chấp 以dĩ 成thành 。 三tam 種chủng 相tương 續tục 。 故cố 云vân 從tùng 迷mê 積tích 迷mê 。 相tương 續tục 既ký 成thành 輪luân 轉chuyển 無vô 休hưu 。 故cố 云vân 以dĩ 歷lịch 塵trần 劫kiếp 。 如như 是thị 等đẳng 義nghĩa 。 雖tuy 佛Phật 如Như 來Lai 前tiền 已dĩ 為vì 汝nhữ 發phát 明minh 。 觀quán 汝nhữ 何hà 因nhân 有hữu 妄vọng 。 之chi 問vấn 是thị 猶do 未vị 能năng 返phản 本bổn 還hoàn 源nguyên 。 迷mê 何hà 深thâm 哉tai 。

二nhị 示thị 以dĩ 欲dục 滅diệt 不bất 須tu 。

如như 是thị 迷mê 因nhân 。 因nhân 迷mê 自tự 有hữu 。 識thức 迷mê 無vô 因nhân 。 妄vọng 無vô 所sở 依y 。 尚thượng 無vô 有hữu 生sanh 。 欲dục 何hà 為vi 滅diệt 。

如như 是thị 者giả 指chỉ 滿mãn 慈từ 羨tiện 佛Phật 悔hối 已dĩ 問vấn 妄vọng 何hà 因nhân 而nhi 言ngôn 。 言ngôn 此thử 雖tuy 今kim 日nhật 之chi 迷mê 亦diệc 同đồng 無vô 始thỉ 之chi 妄vọng 也dã 。 要yếu 知tri 如như 是thị 迷mê 因nhân 。 非phi 真chân 別biệt 有hữu 。 蓋cái 因nhân 迷mê 而nhi 不bất 知tri 是thị 妄vọng 。 乃nãi 自tự 覺giác 其kỳ 有hữu 體thể 。 前tiền 云vân 似tự 有hữu 迷mê 覺giác 是thị 也dã 。 識thức 迷mê 無vô 因nhân 者giả 。 謂vị 識thức 得đắc 是thị 迷mê 則tắc 當đương 體thể 全toàn 空không 。 豈khởi 復phục 有hữu 因nhân 。 前tiền 云vân 識thức 迷mê 迷mê 滅diệt 是thị 也dã 。 妄vọng 無vô 所sở 依y 者giả 。 言ngôn 今kim 日nhật 之chi 迷mê 既ký 爾nhĩ 無vô 始thỉ 之chi 妄vọng 亦diệc 然nhiên 。 以dĩ 此thử 例lệ 彼bỉ 則tắc 諸chư 妄vọng 皆giai 無vô 所sở 依y 矣hĩ 。 既ký 無vô 所sở 依y 則tắc 無vô 能năng 生sanh 。 能năng 生sanh 既ký 無vô 所sở 生sanh 何hà 有hữu 。 是thị 知tri 諸chư 妄vọng 尚thượng 無vô 有hữu 生sanh 。 欲dục 將tương 何hà 者giả 為vi 滅diệt 。 而nhi 欲dục 滅diệt 之chi 。 示thị 不bất 須tu 滅diệt 竟cánh 。

四tứ 應ưng 問vấn 結kết 答đáp 。

得đắc 菩Bồ 提Đề 者giả 。 如như 寤ngụ 時thời 人nhân 。 說thuyết 夢mộng 中trung 事sự 。 心tâm 縱túng 精tinh 明minh 。 欲dục 何hà 因nhân 緣duyên 。 取thủ 夢mộng 中trung 物vật 。 況huống 復phục 無vô 因nhân 。 本bổn 無vô 所sở 有hữu 。

○# 如như 彼bỉ 城thành 中trung 。 演Diễn 若Nhã 達Đạt 多Đa 。 豈khởi 有hữu 因nhân 緣duyên 。 自tự 怖bố 頭đầu 走tẩu 。 忽hốt 然nhiên 狂cuồng 歇hiết 。 頭đầu 非phi 外ngoại 得đắc 。 縱túng/tung 未vị 歇hiết 狂cuồng 。 亦diệc 何hà 遺di 失thất 。

○# 富Phú 樓Lâu 那Na 。 妄vọng 性tánh 如như 是thị 。 因nhân 何hà 為vi 在tại 。

初sơ 應ưng 問vấn 示thị 妄vọng 。 佛Phật 意ý 以dĩ 汝nhữ 前tiền 問vấn 佛Phật 。 何hà 因nhân 有hữu 妄vọng 。 以dĩ 為vi 佛Phật 得đắc 菩Bồ 提Đề 。 已dĩ 滅diệt 諸chư 妄vọng 。 必tất 能năng 說thuyết 妄vọng 及cập 妄vọng 因nhân 緣duyên 。 要yếu 知tri 得đắc 菩Bồ 提Đề 者giả 。 雖tuy 能năng 說thuyết 妄vọng 。 亦diệc 如như 寤ngụ 時thời 之chi 人nhân 。 說thuyết 夢mộng 中trung 事sự 。 本bổn 無vô 所sở 有hữu 。 若nhược 更cánh 令linh 說thuyết 出xuất 。 何hà 因nhân 有hữu 妄vọng 。 雖tuy 佛Phật 智trí 辯biện 具cụ 足túc 亦diệc 所sở 不bất 能năng 。 猶do 彼bỉ 寤ngụ 人nhân 。 心tâm 縱túng 精tinh 明minh 。 欲dục 以dĩ 何hà 等đẳng 因nhân 緣duyên 。 取thủ 夢mộng 中trung 物vật 。 而nhi 示thị 人nhân 乎hồ 。 是thị 知tri 欲dục 滅diệt 諸chư 妄vọng 不bất 必tất 求cầu 因nhân 。 況huống 復phục 元nguyên 來lai 無vô 因nhân 。 以dĩ 本bổn 無vô 所sở 有hữu 故cố 。

○# 如như 彼bỉ 下hạ 就tựu 喻dụ 以dĩ 明minh 。 上thượng 雖tuy 有hữu 喻dụ 但đãn 是thị 法pháp 中trung 帶đái 言ngôn 。 此thử 則tắc 仍nhưng 就tựu 演Diễn 若Nhã 達Đạt 多Đa 。 之chi 喻dụ 而nhi 發phát 明minh 之chi 。 豈khởi 有hữu 因nhân 緣duyên 。 自tự 怖bố 頭đầu 走tẩu 者giả 。 正chánh 明minh 狂cuồng 走tẩu 無vô 緣duyên 喻dụ 諸chư 妄vọng 無vô 因nhân 。 何hà 以dĩ 見kiến 其kỳ 狂cuồng 走tẩu 無vô 緣duyên 以dĩ 忽hốt 然nhiên 狂cuồng 歇hiết 。 頭đầu 非phi 外ngoại 得đắc 故cố 。 不bất 惟duy 狂cuồng 歇hiết 。 縱túng/tung 於ư 未vị 歇hiết 狂cuồng 時thời 頭đầu 亦diệc 可khả 曾tằng 遺di 失thất 。 據cứ 此thử 則tắc 真chân 本bổn 無vô 失thất 。 前tiền 之chi 所sở 謂vị 遭tao 妄vọng 受thọ 淪luân 者giả 亦diệc 妄vọng 計kế 耳nhĩ 。

○# 富phú 摟# 下hạ 結kết 答đáp 無vô 因nhân 。 妄vọng 性tánh 如như 是thị 。 者giả 謂vị 妄vọng 性tánh 本bổn 無vô 。 如như 我ngã 所sở 說thuyết 如như 是thị 。 因nhân 何hà 為vi 在tại 。 者giả 謂vị 妄vọng 且thả 不bất 有hữu 況huống 夫phu 更cánh 推thôi 其kỳ 因nhân 。 自tự 應ưng 無vô 在tại 。 正chánh 釋thích 無vô 因nhân 竟cánh 。

二nhị 結kết 示thị 頓đốn 悟ngộ 二nhị 。

一nhất 法pháp 說thuyết 。 二nhị 喻dụ 明minh 。

初sơ 。

汝nhữ 但đãn 不bất 隨tùy 。 分phân 別biệt 世thế 間gian 。 業nghiệp 果quả 眾chúng 生sanh 。 三tam 種chủng 相tương 續tục 。 三tam 緣duyên 斷đoạn 故cố 。 三tam 因nhân 不bất 生sanh 。 則tắc 汝nhữ 心tâm 中trung 。 演Diễn 若Nhã 達Đạt 多Đa 。 狂cuồng 性tánh 自tự 歇hiết 。 歇hiết 即tức 菩Bồ 提Đề 。 勝thắng 淨tịnh 明minh 心tâm 。 本bổn 周chu 法Pháp 界Giới 。 不bất 從tùng 人nhân 得đắc 。

○# 何hà 藉tạ 劬cù 勞lao 。 肯khẳng 綮khính/khể 脩tu 證chứng 。

初sơ 教giáo 以dĩ 頓đốn 悟ngộ 之chi 方phương 。 汝nhữ 但đãn 不bất 隨tùy 。 等đẳng 者giả 謂vị 不bất 必tất 更cánh 求cầu 妄vọng 因nhân 。 但đãn 自tự 不bất 隨tùy 於ư 妄vọng 可khả 也dã 。 分phân 別biệt 即tức 六lục 麤thô 中trung 前tiền 五ngũ 。 世thế 間gian 業nghiệp 果quả 眾chúng 生sanh 。 等đẳng 即tức 六lục 麤thô 中trung 後hậu 一nhất 。 合hợp 此thử 六lục 麤thô 能năng 起khởi 殺sát 盜đạo 淫dâm 業nghiệp 是thị 為vi 三tam 者giả 之chi 緣duyên 。 若nhược 但đãn 能năng 不bất 隨tùy 則tắc 麤thô 相tương/tướng 既ký 除trừ 而nhi 三tam 者giả 之chi 生sanh 緣duyên 斷đoạn 矣hĩ 。 三tam 因nhân 即tức 指chỉ 細tế 相tương/tướng 。 以dĩ 細tế 相tương/tướng 中trung 具cụ 含hàm 殺sát 盜đạo 婬dâm 種chủng 是thị 為vi 三tam 者giả 之chi 因nhân 。 因nhân 必tất 藉tạ 緣duyên 方phương 得đắc 生sanh 起khởi 。 故cố 曰viết 三tam 緣duyên 斷đoạn 故cố 。 三tam 因nhân 不bất 生sanh 。 如như 世thế 五ngũ 穀cốc 種chủng 子tử 必tất 假giả 水thủy 土thổ 為vi 緣duyên 。 設thiết 無vô 水thủy 土thổ 則tắc 雖tuy 種chủng 不bất 芽nha 也dã 。 達đạt 多đa 狂cuồng 性tánh 即tức 指chỉ 一nhất 念niệm 妄vọng 動động 。 以dĩ 是thị 根căn 本bổn 無vô 明minh 最tối 初sơ 生sanh 相tương/tướng 故cố 。 自tự 歇hiết 者giả 不bất 待đãi 用dụng 力lực 。 自tự 然nhiên 歇hiết 滅diệt 。 如như 種chủng 既ký 不bất 芽nha 置trí 之chi 則tắc 生sanh 性tánh 自tự 壞hoại 故cố 。 但đãn 離ly 妄vọng 念niệm 即tức 如như 如như 佛Phật 。 故cố 云vân 歇hiết 即tức 菩Bồ 提Đề 。 菩Bồ 提Đề 即tức 是thị 佛Phật 心tâm 。 超siêu 出xuất 一nhất 切thiết 曰viết 勝thắng 。 離ly 諸chư 惑hoặc 染nhiễm 曰viết 淨tịnh 。 具cụ 足túc 智trí 照chiếu 曰viết 明minh 。 體thể 萬vạn 法pháp 而nhi 無vô 遺di 曰viết 。 本bổn 周chu 法Pháp 界Giới 。 非phi 佛Phật 祖tổ 之chi 外ngoại 傳truyền 曰viết 。 不bất 從tùng 人nhân 得đắc 。

○# 末mạt 二nhị 句cú 結kết 顯hiển 不bất 須tu 勤cần 求cầu 。 言ngôn 既ký 不bất 從tùng 人nhân 得đắc 。 則tắc 本bổn 來lai 是thị 佛Phật 。 不bất 涉thiệp 功công 勳huân 故cố 云vân 何hà 藉tạ 劬cù 勞lao 云vân 云vân 。 肯khẳng 綮khính/khể 出xuất 莊trang 子tử 。 彼bỉ 養dưỡng 生sanh 主chủ 篇thiên 云vân 。 技kỹ 經kinh 肯khẳng 綮khính/khể 之chi 未vị 嘗thường 。 吳ngô 興hưng 曰viết 。 骨cốt 間gian 肉nhục 曰viết 肯khẳng 。 筋cân 肉nhục 結kết 處xứ 曰viết 綮khính/khể 。 依y 管quản 見kiến 作tác 勞lao 筋cân 苦khổ 骨cốt 剋khắc 苦khổ 脩tu 行hành 之chi 義nghĩa 。 愚ngu 謂vị 肯khẳng 指chỉ 無vô 明minh 謂vị 斷đoạn 之chi 如như 析tích 骨cốt 間gian 肉nhục 也dã 。 綮khính/khể 指chỉ 煩phiền 惱não 謂vị 斷đoạn 之chi 如như 理lý 筋cân 肉nhục 結kết 也dã 。 大đại 意ý 即tức 是thị 何hà 須tu 劬cù 勞lao 斷đoạn 妄vọng 如như 肯khẳng 如như 綮khính/khể 妄vọng 脩tu 妄vọng 證chứng 為vi 哉tai 。

二nhị 喻dụ 明minh 。

譬thí 如như 有hữu 人nhân 。 於ư 自tự 衣y 中trung 。 繫hệ 如như 意ý 珠châu 。 不bất 自tự 覺giác 知tri 。

○# 窮cùng 露lộ 他tha 方phương 。 乞khất 食thực 馳trì 走tẩu 。 雖tuy 實thật 貧bần 窮cùng 。 珠châu 不bất 曾tằng 失thất 。

○# 忽hốt 有hữu 智trí 者giả 。 指chỉ 示thị 其kỳ 珠châu 。 所sở 願nguyện 從tùng 心tâm 。 致trí 大đại 饒nhiêu 富phú 。 方phương 悟ngộ 神thần 珠châu 。 非phi 從tùng 外ngoại 得đắc 。

初sơ 喻dụ 本bổn 有hữu 不bất 覺giác 。 有hữu 人nhân 總tổng 喻dụ 凡phàm 小tiểu 。 正chánh 脈mạch 云vân 。 衣y 喻dụ 三tam 緣duyên 。 顛điên 倒đảo 分phân 別biệt 。 三tam 因nhân 微vi 細tế 流lưu 念niệm 及cập 狂cuồng 性tánh 根căn 本bổn 無vô 明minh 。 重trùng 重trùng 包bao 裹khỏa 之chi 相tướng 。 珠châu 喻dụ 菩Bồ 提Đề 勝thắng 淨tịnh 明minh 心tâm 。 由do 此thử 枝chi 末mạt 與dữ 根căn 本bổn 無vô 明minh 重trùng 重trùng 包bao 裹khỏa 。 故cố 雖tuy 有hữu 而nhi 不bất 覺giác 也dã 。

○# 窮cùng 露lộ 下hạ 喻dụ 迷mê 之chi 非phi 失thất 。 正chánh 脈mạch 云vân 。 纏triền 空không 而nhi 乏phạp 於ư 妙diệu 用dụng 曰viết 窮cùng 。 滯trệ 有hữu 而nhi 無vô 所sở 退thoái 藏tạng 曰viết 露lộ 。 空không 有hữu 二nhị 皆giai 邊biên 地địa 故cố 如như 他tha 方phương 。 求cầu 人nhân 天thiên 樂nhạo/nhạc/lạc 取thủ 偏thiên 小tiểu 益ích 猶do 。 乞khất 食thực 馳trì 走tẩu 。 萬vạn 妄vọng 交giao 馳trì 一nhất 真chân 宛uyển 在tại 。 猶do 雖tuy 貧bần 珠châu 在tại 。 所sở 謂vị 縱túng/tung 未vị 歇hiết 狂cuồng 亦diệc 何hà 遺di 失thất 是thị 也dã 。

○# 忽hốt 有hữu 下hạ 喻dụ 悟ngộ 之chi 非phi 得đắc 。 吳ngô 興hưng 曰viết 。 佛Phật 如như 智trí 者giả 。 教giáo 如như 示thị 珠châu 。 正chánh 脈mạch 云vân 。 致trí 大đại 饒nhiêu 富phú 。 喻dụ 本bổn 周chu 法Pháp 界Giới 。 末mạt 二nhị 句cú 喻dụ 不bất 從tùng 人nhân 得đắc 也dã 。 愚ngu 謂vị 不bất 從tùng 人nhân 得đắc 。 乃nãi 明minh 其kỳ 本bổn 自tự 現hiện 成thành 。 無vô 勞lao 修tu 證chứng 。 是thị 知tri 圓viên 人nhân 脩tu 行hành 唯duy 重trọng/trùng 頓đốn 悟ngộ 。 正chánh 脈mạch 云vân 。 如như 其kỳ 悟ngộ 未vị 大đại 徹triệt 而nhi 妄vọng 撥bát 事sự 脩tu 。 自tự 成thành 陷hãm 墜trụy 亦diệc 愚ngu 惑hoặc 之chi 甚thậm 也dã 。 釋thích 滿mãn 慈từ 執chấp 妄vọng 有hữu 因nhân 疑nghi 竟cánh 。

二nhị 釋thích 阿A 難Nan 執chấp 真chân 成thành 自tự 疑nghi 二nhị 。

一nhất 阿A 難Nan 執chấp 佛Phật 語ngữ 而nhi 疑nghi 真chân 成thành 自tự 。 二nhị 如Như 來Lai 明minh 非phi 自tự 而nhi 教giáo 以dĩ 漸tiệm 脩tu 。

初sơ 二nhị 。

一nhất 躡niếp 現hiện 說thuyết 以dĩ 申thân 疑nghi 。 二nhị 約ước 背bối/bội 昔tích 以dĩ 陳trần 請thỉnh 。

初sơ 。

即tức 時thời 阿A 難Nan 。 在tại 大đại 眾chúng 中trung 。 頂đảnh 禮lễ 佛Phật 足túc 。 起khởi 立lập 白bạch 佛Phật 。 世Thế 尊Tôn 現hiện 說thuyết 殺sát 盜đạo 婬dâm 業nghiệp 。 三tam 緣duyên 斷đoạn 故cố 。 三tam 因nhân 不bất 生sanh 。 心tâm 中trung 達đạt 多đa 。 狂cuồng 性tánh 自tự 歇hiết 。 歇hiết 即tức 菩Bồ 提Đề 。 不bất 從tùng 人nhân 得đắc 。 斯tư 則tắc 因nhân 緣duyên 。 皎hiệu 然nhiên 明minh 白bạch 。 云vân 何hà 如Như 來Lai 。 頓đốn 棄khí 因nhân 緣duyên 。

即tức 時thời 者giả 即tức 於ư 佛Phật 答đáp 滿mãn 慈từ 時thời 也dã 。 滿mãn 慈từ 之chi 疑nghi 方phương 了liễu 。 阿A 難Nan 之chi 疑nghi 又hựu 興hưng 。 故cố 於ư 眾chúng 中trung 立lập 白bạch 。 現hiện 說thuyết 者giả 通thông 指chỉ 前tiền 科khoa 中trung 汝nhữ 但đãn 不bất 隨tùy 等đẳng 語ngữ 。 殺sát 盜đạo 淫dâm 業nghiệp 以dĩ 六lục 麤thô 為vi 緣duyên 。 以dĩ 三tam 細tế 為vi 因nhân 。 六lục 麤thô 既ký 除trừ 。 而nhi 三tam 細tế 無vô 用dụng 。 故cố 曰viết 三tam 緣duyên 斷đoạn 故cố 。 三tam 因nhân 不bất 生sanh 。 三tam 細tế 無vô 用dụng 而nhi 無vô 明minh 自tự 灰hôi 。 故cố 曰viết 心tâm 中trung 達đạt 多đa 。 狂cuồng 性tánh 自tự 歇hiết 。 此thử 諸chư 妄vọng 俱câu 滅diệt 也dã 。 妄vọng 滅diệt 真chân 現hiện 故cố 曰viết 。 歇hiết 即tức 菩Bồ 提Đề 。 不bất 從tùng 人nhân 得đắc 。 句cú 義nghĩa 攝nhiếp 何hà 藉tạ 劬cù 勞lao 。 肯khẳng 綮khính/khể 脩tu 證chứng 之chi 語ngữ 。 以dĩ 人nhân 尚thượng 不bất 須tu 。 自tự 無vô 煩phiền 脩tu 證chứng 矣hĩ 。 斯tư 之chi 一nhất 字tự 乃nãi 總tổng 牒điệp 前tiền 語ngữ 。 如như 云vân 若nhược 依y 此thử 說thuyết 也dã 。 阿A 難Nan 意ý 以dĩ 若nhược 依y 此thử 說thuyết 乃nãi 因nhân 緣duyên 妄vọng 滅diệt 。 而nhi 得đắc 菩Bồ 提Đề 。 則tắc 因nhân 緣duyên 之chi 義nghĩa 。 豈khởi 不bất 皎hiệu 然nhiên 明minh 白bạch 。 然nhiên 因nhân 緣duyên 之chi 理lý 既ký 成thành 云vân 何hà 如Như 來Lai 。 又hựu 要yếu 頓đốn 棄khí 因nhân 緣duyên 。 而nhi 說thuyết 不bất 從tùng 人nhân 得đắc 。 何hà 藉tạ 劬cù 勞lao 等đẳng 耶da 。

二nhị 約ước 背bối/bội 昔tích 以dĩ 陳trần 請thỉnh 。

我ngã 從tùng 因nhân 緣duyên 。 心tâm 得đắc 開khai 悟ngộ 。

世Thế 尊Tôn 。 此thử 義nghĩa 何hà 獨độc 。 我ngã 等đẳng 年niên 少thiếu 。 有Hữu 學Học 聲Thanh 聞Văn 。 今kim 此thử 會hội 中trung 。 大Đại 目Mục 犍Kiền 連Liên 。 及cập 舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 須Tu 菩Bồ 提Đề 等đẳng 。 從tùng 老lão 梵Phạm 志Chí 。 聞văn 佛Phật 因nhân 緣duyên 。 發phát 心tâm 開khai 悟ngộ 。 得đắc 成thành 無vô 漏lậu 。

○# 今kim 說thuyết 菩Bồ 提Đề 。 不bất 從tùng 因nhân 緣duyên 。 則tắc 王Vương 舍Xá 城Thành 。 拘câu 舍xá 棃lê 等đẳng 所sở 說thuyết 自tự 然nhiên 。 成thành 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 。

○# 唯duy 垂thùy 大đại 悲bi 。 開khai 發phát 迷mê 悶muộn 。

初sơ 敘tự 因nhân 緣duyên 成thành 益ích 。 我ngã 從tùng 因nhân 緣duyên 。 心tâm 得đắc 開khai 悟ngộ 者giả 。 由do 聞văn 因nhân 緣duyên 之chi 法pháp 。 發phát 明minh 初sơ 果quả 道đạo 也dã 。 世Thế 尊Tôn 此thử 義nghĩa 等đẳng 。 乃nãi 極cực 顯hiển 此thử 因nhân 緣duyên 不bất 可khả 背bối/bội 故cố 。 其kỳ 意ý 以dĩ 若nhược 獨độc 我ngã 等đẳng 。 因nhân 之chi 開khai 悟ngộ 尚thượng 不bất 足túc 重trọng/trùng 。 以dĩ 我ngã 等đẳng 生sanh 年niên 尚thượng 少thiểu 果quả 在tại 有hữu 學học 法pháp 或hoặc 淺thiển 近cận 。 此thử 義nghĩa 不bất 爾nhĩ 故cố 云vân 何hà 獨độc 等đẳng 也dã 。 今kim 此thử 會hội 中trung 。 指chỉ 老lão 年niên 無Vô 學Học 者giả 說thuyết 。 大Đại 目Mục 犍Kiền 連Liên 。 等đẳng 略lược 舉cử 三tam 人nhân 。 餘dư 以dĩ 等đẳng 字tự 該cai 之chi 。 此thử 等đẳng 皆giai 先tiên 依y 邪tà 師sư 習tập 外ngoại 道đạo 法pháp 。 故cố 云vân 從tùng 老lão 梵Phạm 志Chí 。 如như 舍xá 利lợi 目Mục 連Liên 。 先tiên 師sư 沙sa 然nhiên 梵Phạm 志Chí 。 餘dư 可khả 例lệ 知tri 。 聞văn 佛Phật 因nhân 緣duyên 。 句cú 約ước 捨xả 邪tà 歸quy 正chánh 時thời 說thuyết 。 與dữ 上thượng 句cú 稍sảo 欠khiếm 眉mi 目mục 。 中trung 間gian 略lược 斷đoạn 一nhất 斷đoạn 讀đọc 之chi 則tắc 不bất 混hỗn 矣hĩ 。 佛Phật 初sơ 成thành 道Đạo 。 為vi 破phá 無vô 因nhân 及cập 與dữ 邪tà 因nhân 。 與dữ 其kỳ 說thuyết 正chánh 因nhân 緣duyên 故cố 得đắc 聞văn 也dã 。 但đãn 聞văn 該cai 多đa 眾chúng 。 或hoặc 親thân 從tùng 佛Phật 聞văn 。 或hoặc 展triển 轉chuyển 傳truyền 聞văn 。 皆giai 得đắc 言ngôn 聞văn 故cố 。 發phát 心tâm 有hữu 二nhị 。 一nhất 發phát 心tâm 出xuất 家gia 。 二nhị 發phát 心tâm 出xuất 界giới 。 開khai 悟ngộ 者giả 開khai 悟ngộ 四Tứ 諦Đế 法pháp 也dã 。 依y 之chi 斷đoạn 見kiến 思tư 惑hoặc 證chứng 無Vô 學Học 道đạo 故cố 曰viết 。 得đắc 成thành 無vô 漏lậu 。 是thị 則tắc 老lão 年niên 無Vô 學Học 亦diệc 由do 因nhân 緣duyên 成thành 益ích 。 而nhi 因nhân 緣duyên 豈khởi 可khả 遽cự 背bối/bội 乎hồ 哉tai 。

○# 今kim 說thuyết 下hạ 明minh 今kim 說thuyết 背bối/bội 昔tích 。 上thượng 云vân 歇hiết 即tức 菩Bồ 提Đề 。 等đẳng 即tức 是thị 不bất 從tùng 因nhân 緣duyên 義nghĩa 也dã 。 則tắc 王Vương 舍Xá 城Thành 等đẳng 。 不bất 惟duy 顯hiển 其kỳ 背bối/bội 昔tích 兼kiêm 恐khủng 濫lạm 於ư 邪tà 故cố 。 拘câu 舍xá 棃lê 外ngoại 道đạo 名danh 也dã 。 舉cử 一nhất 該cai 類loại 故cố 置trí 等đẳng 言ngôn 。 說thuyết 自tự 然nhiên 者giả 以dĩ 是thị 其kỳ 所sở 宗tông 故cố 。 然nhiên 因nhân 緣duyên 自tự 然nhiên 。 相tương 待đãi 而nhi 立lập 。 因nhân 緣duyên 既ký 非phi 極cực 旨chỉ 自tự 然nhiên 乃nãi 為vi 勝thắng 說thuyết 。 是thị 彼bỉ 反phản 成thành 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 諦đế 。 夫phu 豈khởi 可khả 乎hồ 。

○# 唯duy 垂thùy 二nhị 句cú 求cầu 大đại 悲bi 開khai 發phát 。 開khai 謂vị 開khai 岐kỳ 二nhị 之chi 迷mê 。 發phát 謂vị 發phát 混hỗn 一nhất 之chi 悶muộn 也dã 。 阿A 難Nan 執chấp 佛Phật 語ngữ 而nhi 疑nghi 真chân 成thành 自tự 竟cánh 。

二nhị 如Như 來Lai 明minh 非phi 自tự 而nhi 教giáo 以dĩ 漸tiệm 脩tu 。 (# 良lương 以dĩ 理lý 由do 頓đốn 悟ngộ 。 事sự 必tất 漸tiệm 修tu 。 設thiết 或hoặc 執chấp 漸tiệm 修tu 而nhi 迷mê 頓đốn 悟ngộ 。 塵trần 劫kiếp 終chung 無vô 實thật 果quả 。 若nhược 乃nãi 執chấp 頓đốn 悟ngộ 而nhi 迷mê 漸tiệm 修tu 任nhậm 說thuyết 總tổng 成thành 狂cuồng 解giải 。 故cố 世Thế 尊Tôn 前tiền 釋thích 滿mãn 慈từ 之chi 疑nghi 惟duy 重trọng/trùng 頓đốn 悟ngộ 。 今kim 開khai 阿A 難Nan 之chi 惑hoặc 尤vưu 重trọng/trùng 漸tiệm 修tu 。 其kỳ 猶do 良lương 醫y 用dụng 藥dược 。 消tiêu 補bổ 隨tùy 時thời 。 則tắc 世thế 無vô 不bất 活hoạt 之chi 人nhân 。 而nhi 遇ngộ 皆giai 可khả 治trị 之chi 症# 。 至chí 後hậu 選tuyển 根căn 直trực 入nhập 歷lịch 位vị 曲khúc 成thành 即tức 頓đốn 悟ngộ 漸tiệm 修tu 之chi 明minh 證chứng 也dã )# 二nhị 。

一nhất 正chánh 明minh 非phi 自tự 。 二nhị 結kết 勵lệ 漸tiệm 脩tu 。

初sơ (# 文văn 中trung 雖tuy 兼kiêm 破phá 因nhân 緣duyên 佛Phật 意ý 惟duy 是thị 破phá 其kỳ 自tự 然nhiên 。 科khoa 從tùng 正chánh 立lập 故cố )# 三tam 。

一nhất 牒điệp 執chấp 斥xích 理lý 。 二nhị 喻dụ 明minh 非phi 自tự 。 三tam 應ưng 求cầu 結kết 示thị 。

初sơ 。

佛Phật 告cáo 阿A 難Nan 。

即tức 如như 城thành 中trung 。 演Diễn 若Nhã 達Đạt 多Đa 。 狂cuồng 性tánh 因nhân 緣duyên 。 若nhược 得đắc 滅diệt 除trừ 。 則tắc 不bất 狂cuồng 性tánh 。 自tự 然nhiên 而nhi 出xuất 。

○# 因nhân 緣duyên 自tự 然nhiên 。 理lý 窮cùng 於ư 是thị 。

初sơ 牒điệp 其kỳ 所sở 執chấp 。 欲dục 釋thích 其kỳ 疑nghi 故cố 告cáo 之chi 也dã 。 即tức 如như 者giả 仍nhưng 就tựu 喻dụ 言ngôn 。 達đạt 多đa 狂cuồng 性tánh 。 即tức 是thị 無vô 明minh 。 能năng 障chướng 菩Bồ 提Đề 故cố 稱xưng 因nhân 緣duyên 。 若nhược 得đắc 滅diệt 除trừ 。 者giả 達đạt 妄vọng 本bổn 空không 。 此thử 即tức 牒điệp 前tiền 所sở 執chấp 三tam 緣duyên 斷đoạn 故cố 。 三tam 因nhân 不bất 生sanh 。 狂cuồng 性tánh 自tự 歇hiết 義nghĩa 也dã 。 不bất 狂cuồng 性tánh 即tức 是thị 菩Bồ 提Đề 。 妄vọng 滅diệt 即tức 真chân 故cố 云vân 。 自tự 然nhiên 而nhi 出xuất 。 此thử 即tức 牒điệp 前tiền 所sở 執chấp 歇hiết 即tức 菩Bồ 提Đề 。 不bất 從tùng 人nhân 得đắc 義nghĩa 也dã 。

○# 末mạt 二nhị 句cú 就tựu 疑nghi 斥xích 理lý 。 佛Phật 意ý 以dĩ 我ngã 說thuyết 狂cuồng 性tánh 因nhân 緣duyên 。 本bổn 非phi 因nhân 緣duyên 。 我ngã 說thuyết 歇hiết 即tức 菩Bồ 提Đề 。 亦diệc 非phi 自tự 然nhiên 。 汝nhữ 等đẳng 不bất 知tri 。 乃nãi 以dĩ 因nhân 緣duyên 自tự 然nhiên 。 妄vọng 理lý 推thôi 窮cùng 於ư 是thị 何hà 其kỳ 謬mậu 之chi 甚thậm 也dã 。

二nhị 喻dụ 明minh 非phi 自tự 三tam 。

一nhất 喻dụ 菩Bồ 提Đề 非phi 自tự 。 二nhị 喻dụ 無vô 明minh 非phi 自tự 。 三tam 喻dụ 本bổn 覺giác 非phi 自tự 。

初sơ 二nhị 。

一nhất 正chánh 喻dụ 菩Bồ 提Đề 非phi 自tự 。 二nhị 兼kiêm 以dĩ 喻dụ 防phòng 轉chuyển 計kế 。

初sơ 。

阿A 難Nan 。 演Diễn 若Nhã 達Đạt 多Đa 。 頭đầu 本bổn 自tự 然nhiên 。 本bổn 自tự 其kỳ 然nhiên 。 無vô 然nhiên 非phi 自tự 。 何hà 因nhân 緣duyên 故cố 。 怖bố 頭đầu 狂cuồng 走tẩu 。

仍nhưng 以dĩ 喻dụ 明minh 者giả 取thủ 易dị 顯hiển 其kỳ 非phi 也dã 。 前tiền 以dĩ 己kỷ 頭đầu 喻dụ 自tự 心tâm 之chi 佛Phật 。 此thử 喻dụ 菩Bồ 提Đề 。 以dĩ 自tự 心tâm 之chi 佛Phật 即tức 菩Bồ 提Đề 故cố 。 喻dụ 中trung 若nhược 謂vị 頭đầu 本bổn 自tự 然nhiên 。 則tắc 應ưng 本bổn 自tự 其kỳ 然nhiên 。 無vô 有hữu 變biến 易dị 。 此thử 是thị 正chánh 明minh 下hạ 句cú 反phản 顯hiển 。 無vô 然nhiên 者giả 無vô 是thị 理lý 也dã 。 既ký 無vô 是thị 理lý 則tắc 非phi 是thị 自tự 。 反phản 顯hiển 是thị 自tự 者giả 必tất 然nhiên 。 無vô 有hữu 變biến 易dị 。 法pháp 中trung 菩Bồ 提Đề 亦diệc 爾nhĩ 。 果quả 是thị 自tự 然nhiên 亦diệc 應ưng 本bổn 自tự 其kỳ 然nhiên 。 無vô 有hữu 變biến 易dị 。 若nhược 爾nhĩ 則tắc 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 不bất 應ưng 遭tao 妄vọng 受thọ 淪luân 。 故cố 仍nhưng 就tựu 喻dụ 中trung 以dĩ 何hà 因nhân 緣duyên 故cố 。 怖bố 頭đầu 狂cuồng 走tẩu 為vi 難nạn/nan 。 以dĩ 滿mãn 慈từ 自tự 悔hối 遭tao 妄vọng 受thọ 淪luân 。 正chánh 同đồng 達đạt 多đa 怖bố 頭đầu 狂cuồng 走tẩu 事sự 故cố 。 法pháp 喻dụ 合hợp 顯hiển 而nhi 菩Bồ 提Đề 非phi 自tự 然nhiên 明minh 矣hĩ 。

二nhị 兼kiêm 以dĩ 喻dụ 防phòng 轉chuyển 計kế 。

若nhược 自tự 然nhiên 頭đầu 。 因nhân 緣duyên 故cố 狂cuồng 。 何hà 不bất 自tự 然nhiên 。 因nhân 緣duyên 故cố 失thất 。 本bổn 頭đầu 不bất 失thất 。 狂cuồng 怖bố 妄vọng 出xuất 。 曾tằng 無vô 變biến 易dị 。 何hà 藉tạ 因nhân 緣duyên 。

恐khủng 聞văn 前tiền 喻dụ 轉chuyển 計kế 菩Bồ 提Đề 屬thuộc 於ư 因nhân 緣duyên 。 如như 彼bỉ 自tự 然nhiên 之chi 頭đầu 有hữu 因nhân 緣duyên 故cố 。 亦diệc 可khả 成thành 狂cuồng 。 故cố 世Thế 尊Tôn 以dĩ 此thử 防phòng 之chi 。 佛Phật 意ý 以dĩ 若nhược 謂vị 自tự 然nhiên 之chi 頭đầu 因nhân 緣duyên 故cố 狂cuồng 者giả 。 及cập 至chí 狂cuồng 心tâm 歇hiết 時thời 何hà 不bất 并tinh 自tự 然nhiên 之chi 頭đầu 。 因nhân 緣duyên 故cố 失thất 。 今kim 見kiến 其kỳ 狂cuồng 心tâm 歇hiết 處xứ 。 本bổn 頭đầu 不bất 失thất 。 明minh 知tri 其kỳ 狂cuồng 怖bố 妄vọng 出xuất 。 曾tằng 無vô 變biến 易dị 於ư 頭đầu 。 是thị 頭đầu 何hà 藉tạ 因nhân 緣duyên 有hữu 哉tai 。 菩Bồ 提Đề 亦diệc 爾nhĩ 。 諸chư 妄vọng 滅diệt 盡tận 本bổn 自tự 現hiện 成thành 。 並tịnh 非phi 藉tạ 因nhân 緣duyên 而nhi 有hữu 。 若nhược 必tất 捨xả 自tự 然nhiên 而nhi 就tựu 因nhân 緣duyên 。 其kỳ 猶do 出xuất 囿# 入nhập 網võng 終chung 非phi 解giải 脫thoát 之chi 計kế 耳nhĩ 。 喻dụ 菩Bồ 提Đề 非phi 自tự 竟cánh 。

二nhị 喻dụ 無vô 明minh 非phi 自tự 。

本bổn 狂cuồng 自tự 然nhiên 。 本bổn 有hữu 狂cuồng 怖bố 。 未vị 狂cuồng 之chi 際tế 。 狂cuồng 何hà 所sở 潛tiềm 。

由do 前tiền 佛Phật 答đáp 滿mãn 慈từ 明minh 妄vọng 無vô 因nhân 。 恐khủng 阿A 難Nan 不bất 達đạt 又hựu 執chấp 無vô 明minh 屬thuộc 於ư 自tự 然nhiên 。 故cố 以dĩ 本bổn 狂cuồng 自tự 然nhiên 為ví 喻dụ 。 其kỳ 意ý 以dĩ 本bổn 狂cuồng 喻dụ 無vô 明minh 也dã 。 喻dụ 中trung 若nhược 執chấp 本bổn 狂cuồng 為vi 自tự 然nhiên 者giả 則tắc 是thị 達đạt 多đa 本bổn 有hữu 狂cuồng 怖bố 之chi 性tánh 。 試thí 問vấn 其kỳ 未vị 狂cuồng 之chi 際tế 。 狂cuồng 性tánh 何hà 所sở 潛tiềm 藏tạng 。 想tưởng 必tất 無vô 是thị 事sự 。 法pháp 中trung 無vô 明minh 亦diệc 爾nhĩ 。 若nhược 自tự 然nhiên 者giả 則tắc 是thị 眾chúng 生sanh 本bổn 有hữu 妄vọng 性tánh 。 當đương 其kỳ 一nhất 念niệm 未vị 起khởi 時thời 妄vọng 性tánh 何hà 所sở 潛tiềm 藏tạng 。 想tưởng 必tất 無vô 是thị 理lý 。 法pháp 喻dụ 合hợp 顯hiển 明minh 知tri 無vô 明minh 非phi 自tự 然nhiên 矣hĩ 。

三tam 喻dụ 本bổn 覺giác 非phi 自tự 。

不bất 狂cuồng 自tự 然nhiên 。 頭đầu 本bổn 無vô 妄vọng 。 何hà 為vi 狂cuồng 走tẩu 。

恐khủng 聞văn 前tiền 喻dụ 轉chuyển 計kế 本bổn 覺giác 自tự 然nhiên 。 然nhiên 本bổn 覺giác 與dữ 菩Bồ 提Đề 無vô 二nhị 前tiền 已dĩ 明minh 其kỳ 非phi 自tự 。 今kim 復phục 重trùng 執chấp 故cố 以dĩ 不bất 狂cuồng 自tự 然nhiên 等đẳng 防phòng 之chi 。 不bất 狂cuồng 者giả 未vị 狂cuồng 時thời 性tánh 。 喻dụ 本bổn 覺giác 也dã 。 然nhiên 未vị 狂cuồng 之chi 時thời 頭đầu 本bổn 自tự 如như 。 故cố 云vân 無vô 妄vọng 。 喻dụ 在tại 本bổn 覺giác 時thời 菩Bồ 提Đề 本bổn 真chân 。 非phi 有hữu 為vi 也dã 。 此thử 且thả 就tựu 喻dụ 按án 定định 。 下hạ 乃nãi 顯hiển 其kỳ 非phi 自tự 。 言ngôn 不bất 狂cuồng 果quả 是thị 自tự 然nhiên 不bất 應ưng 成thành 狂cuồng 。 既ký 不bất 成thành 狂cuồng 而nhi 本bổn 頭đầu 無vô 妄vọng 。 乃nãi 何hà 為vi 無vô 狀trạng 狂cuồng 走tẩu 。 喻dụ 本bổn 覺giác 果quả 是thị 自tự 然nhiên 不bất 應ưng 成thành 迷mê 。 既ký 不bất 成thành 迷mê 而nhi 菩Bồ 提Đề 宛uyển 在tại 。 乃nãi 何hà 為vi 無vô 端đoan 迷mê 淪luân 。 法pháp 喻dụ 合hợp 顯hiển 明minh 知tri 本bổn 覺giác 非phi 自tự 然nhiên 矣hĩ 。 (# 問vấn 。 上thượng 喻dụ 菩Bồ 提Đề 非phi 自tự 己kỷ 足túc 釋thích 阿A 難Nan 之chi 疑nghi 。 而nhi 其kỳ 次thứ 又hựu 喻dụ 無vô 明minh 非phi 自tự 本bổn 覺giác 非phi 自tự 者giả 何hà 所sở 取thủ 義nghĩa 耶da 。 答đáp 。 自tự 然nhiên 外ngoại 計kế 破phá 須tu 破phá 盡tận 。 無vô 明minh 為vi 生sanh 妄vọng 之chi 源nguyên 。 本bổn 覺giác 為vi 證chứng 真chân 之chi 基cơ 。 此thử 既ký 非phi 自tự 則tắc 一nhất 切thiết 皆giai 非phi 自tự 耳nhĩ )# 喻dụ 明minh 非phi 自tự 竟cánh 。

三tam 應ưng 求cầu 結kết 示thị 。

若nhược 悟ngộ 本bổn 頭đầu 。 識thức 知tri 狂cuồng 走tẩu 。 因nhân 緣duyên 自tự 然nhiên 。 俱câu 為vi 戲hí 論luận 。 是thị 故cố 我ngã 言ngôn 。 三tam 緣duyên 斷đoạn 故cố 。 即tức 菩Bồ 提Đề 心tâm 。

滿mãn 慈từ 執chấp 妄vọng 有hữu 因nhân 。 阿A 難Nan 疑nghi 真chân 濫lạm 自tự 。 皆giai 由do 不bất 悟ngộ 本bổn 頭đầu 不bất 失thất 。 未vị 知tri 狂cuồng 走tẩu 是thị 妄vọng 。 若nhược 果quả 悟ngộ 得đắc 本bổn 頭đầu 。 識thức 知tri 狂cuồng 走tẩu 。 則tắc 滿mãn 慈từ 所sở 執chấp 因nhân 緣duyên 阿A 難Nan 所sở 疑nghi 自tự 然nhiên 。 俱câu 為vi 戲hí 論luận 。 都đô 無vô 實thật 義nghĩa 。 此thử 則tắc 正chánh 銷tiêu 阿A 難Nan 之chi 現hiện 疑nghi 。 兼kiêm 防phòng 滿mãn 慈từ 之chi 又hựu 執chấp 。 以dĩ 待đãi 自tự 立lập 因nhân 。 勢thế 所sở 必tất 至chí 耳nhĩ 。 是thị 故cố 者giả 以dĩ 是thị 二nhị 俱câu 戲hí 論luận 之chi 故cố 。 我ngã 言ngôn 者giả 指chỉ 前tiền 佛Phật 答đáp 滿mãn 慈từ 之chi 言ngôn 。 三tam 緣duyên 斷đoạn 故cố 。 即tức 菩Bồ 提Đề 心tâm 。 正chánh 二nhị 皆giai 不bất 許hứa 之chi 語ngữ 。 以dĩ 故cố 字tự 顯hiển 非phi 自tự 然nhiên 。 即tức 字tự 顯hiển 非phi 因nhân 緣duyên 。 前tiền 以dĩ 阿A 難Nan 不bất 達đạt 故cố 字tự 之chi 義nghĩa 以dĩ 無vô 因nhân 而nhi 欲dục 立lập 自tự 然nhiên 。 後hậu 恐khủng 滿mãn 慈từ 不bất 達đạt 即tức 字tự 之chi 義nghĩa 對đối 非phi 自tự 而nhi 又hựu 執chấp 因nhân 緣duyên 。 故cố 仍nhưng 以dĩ 二nhị 語ngữ 結kết 示thị 。 令linh 深thâm 思tư 而nhi 自tự 會hội 之chi 耳nhĩ 。 正chánh 明minh 非phi 自tự 竟cánh 。

二nhị 結kết 勵lệ 漸tiệm 脩tu 三tam 。

一nhất 承thừa 前tiền 開khai 發phát 。 二nhị 正chánh 為vi 策sách 勵lệ 。 三tam 取thủ 例lệ 斥xích 責trách 。

初sơ (# 謂vị 開khai 發phát 增tăng 修tu 進tiến 趣thú 之chi 行hành 。 為vi 下hạ 策sách 勵lệ 之chi 端đoan 也dã )# 。

菩Bồ 提Đề 心tâm 生sanh 。 生sanh 滅diệt 心tâm 滅diệt 。 此thử 但đãn 生sanh 滅diệt 。 滅diệt 生sanh 俱câu 盡tận 。 無vô 功công 用dụng 道đạo 。

○# 若nhược 有hữu 自tự 然nhiên 。 如như 是thị 則tắc 明minh 。 自tự 然nhiên 心tâm 生sanh 。 生sanh 滅diệt 心tâm 滅diệt 。 此thử 亦diệc 生sanh 滅diệt 。 無vô 生sanh 滅diệt 者giả 。 名danh 為vi 自Tự 然Nhiên 。

○# 猶do 如như 世thế 間gian 。 諸chư 相tướng 雜tạp 和hòa 。 成thành 一nhất 體thể 者giả 。 名danh 和Hòa 合Hợp 性Tánh 。 非phi 和hòa 合hợp 者giả 。 稱xưng 本bổn 然nhiên 性tánh 。 本bổn 然nhiên 非phi 然nhiên 。 和hòa 合hợp 非phi 合hợp 。 合hợp 然nhiên 俱câu 離ly 。 離ly 合hợp 俱câu 非phi 。 此thử 句cú 方phương 名danh 。 無vô 戲hí 論luận 法pháp 。

初sơ 遣khiển 悟ngộ 入nhập 脩tu 。 上thượng 云vân 歇hiết 即tức 菩Bồ 提Đề 。 是thị 頓đốn 悟ngộ 菩Bồ 提Đề 之chi 心tâm 。 名danh 為vi 菩Bồ 提Đề 心tâm 生sanh 。 乘thừa 此thử 心tâm 力lực 。 漸tiệm 以dĩ 伏phục 除trừ 二nhị 障chướng 現hiện 行hành 麤thô 相tương 生sanh 滅diệt 之chi 心tâm 名danh 為vi 。 生sanh 滅diệt 心tâm 滅diệt 。 謂vị 現hiện 行hành 麤thô 生sanh 滅diệt 心tâm 從tùng 此thử 滅diệt 也dã 。 按án 終chung 教giáo 位vị 當đương 初sơ 住trụ 至chí 七thất 。 以dĩ 終chung 教giáo 信tín 位vị 伏phục 現hiện 。 入nhập 初sơ 住trụ 則tắc 煩phiền 惱não 現hiện 行hành 先tiên 除trừ 。 至chí 七thất 住trụ 而nhi 所sở 知tri 現hiện 行hành 並tịnh 盡tận 故cố 。 此thử 但đãn 生sanh 滅diệt 。 者giả 以dĩ 此thử 但đãn 是thị 待đãi 生sanh 言ngôn 滅diệt 。 依y 然nhiên 是thị 生sanh 滅diệt 心tâm 耳nhĩ 。 乘thừa 此thử 心tâm 力lực 進tiến 以dĩ 伏phục 除trừ 二nhị 障chướng 種chủng 子tử 細tế 相tương 生sanh 滅diệt 之chi 心tâm 名danh 為vi 。 滅diệt 生sanh 俱câu 盡tận 。 謂vị 種chủng 子tử 細tế 相tương 生sanh 滅diệt 心tâm 亦diệc 俱câu 盡tận 也dã 。 按án 終chung 教giáo 位vị 當đương 初sơ 向hướng 至chí 十thập 。 以dĩ 終chung 教giáo 行hành 位vị 伏phục 種chủng 。 入nhập 初sơ 向hướng 則tắc 二nhị 障chướng 麤thô 種chủng 先tiên 除trừ 。 至chí 十thập 向hướng 則tắc 二nhị 障chướng 細tế 種chủng 並tịnh 盡tận 故cố 。 自tự 此thử 任nhậm 運vận 伏phục 習tập 故cố 曰viết 。 無vô 功công 用dụng 道đạo 。

○# 若nhược 有hữu 下hạ 遣khiển 分phần/phân 入nhập 滿mãn 。 若nhược 猶do 似tự 也dã 。 以dĩ 上thượng 云vân 無vô 功công 用dụng 道đạo 。 似tự 有hữu 自tự 然nhiên 義nghĩa 故cố 。 依y 如như 是thị 義nghĩa 則tắc 發phát 明minh 有hữu 箇cá 。 自tự 然nhiên 心tâm 生sanh 。 乘thừa 此thử 心tâm 力lực 進tiến 以dĩ 伏phục 除trừ 習tập 氣khí 。 最tối 細tế 生sanh 滅diệt 之chi 心tâm 名danh 為vi 。 生sanh 滅diệt 心tâm 滅diệt 。 謂vị 習tập 氣khí 最tối 細tế 生sanh 滅diệt 心tâm 亦diệc 復phục 滅diệt 也dã 。 按án 終chung 教giáo 位vị 當đương 十Thập 地Địa 等đẳng 初sơ 。 以dĩ 終chung 教giáo 四tứ 加gia 伏phục 習tập 。 十Thập 地Địa 中trung 地địa 地địa 斷đoạn 習tập 一nhất 分phần/phân 入nhập 等đẳng 覺giác 初sơ 心tâm 。 則tắc 十thập 一nhất 分phần/phân 盡tận 。 而nhi 言ngôn 此thử 亦diệc 生sanh 滅diệt 者giả 。 以dĩ 微vi 細tế 念niệm 相tương/tướng 猶do 未vị 盡tận 故cố 。 乘thừa 此thử 初sơ 心tâm 進tiến 斷đoạn 佛Phật 地địa 習tập 氣khí 一nhất 分phân 是thị 為vi 。 無vô 生sanh 滅diệt 者giả 。 謂vị 最tối 後hậu 微vi 細tế 念niệm 相tương/tướng 亦diệc 無vô 也dã 。 按án 終chung 教giáo 位vị 當đương 等đẳng 覺giác 後hậu 心tâm 任nhậm 運vận 成thành 佛Phật 。 無vô 復phục 留lưu 礙ngại 。 故cố 曰viết 名danh 為vi 自Tự 然Nhiên 。

○# 猶do 如như 下hạ 遣khiển 待đãi 入nhập 絕tuyệt 。 諸chư 相tướng 雜tạp 合hợp 成thành 體thể 者giả 如như 眾chúng 藥dược 合hợp 而nhi 為vi 丸hoàn 。 喻dụ 上thượng 兩lưỡng 重trọng/trùng 生sanh 滅diệt 。 以dĩ 生sanh 滅diệt 成thành 位vị 。 如như 彼bỉ 眾chúng 藥dược 為vi 丸hoàn 者giả 無vô 異dị 故cố 云vân 。 名danh 和Hòa 合Hợp 性Tánh 。 非phi 和hòa 合hợp 者giả 。 如như 藥dược 盡tận 丸hoàn 亦diệc 成thành 空không 。 喻dụ 上thượng 兩lưỡng 重trọng/trùng 自tự 然nhiên 。 以dĩ 自tự 然nhiên 成thành 位vị 。 如như 彼bỉ 藥dược 盡tận 丸hoàn 空không 者giả 無vô 異dị 故cố 曰viết 。 稱xưng 本bổn 然nhiên 性tánh 。 本bổn 然nhiên 非phi 然nhiên 。 等đẳng 即tức 就tựu 喻dụ 以dĩ 拂phất 遣khiển 也dã 。 言ngôn 上thượng 云vân 歇hiết 即tức 菩Bồ 提Đề 。 似tự 有hữu 本bổn 然nhiên 之chi 義nghĩa 。 而nhi 菩Bồ 提Đề 心tâm 生sanh 。 生sanh 滅diệt 心tâm 滅diệt 。 則tắc 上thượng 之chi 本bổn 然nhiên 者giả 非phi 本bổn 然nhiên 矣hĩ 。 次thứ 云vân 此thử 但đãn 生sanh 滅diệt 。 似tự 有hữu 和hòa 合hợp 之chi 義nghĩa 。 而nhi 滅diệt 生sanh 俱câu 盡tận 。 則tắc 次thứ 之chi 和hòa 合hợp 者giả 非phi 和hòa 合hợp 矣hĩ 。 合hợp 然nhiên 俱câu 離ly 。 句cú 又hựu 躡niếp 跡tích 以dĩ 重trọng/trùng 遣khiển 也dã 。 言ngôn 上thượng 云vân 滅diệt 生sanh 俱câu 盡tận 。 無vô 功công 用dụng 道đạo 。 又hựu 似tự 有hữu 本bổn 然nhiên 之chi 義nghĩa 。 而nhi 自tự 然nhiên 心tâm 生sanh 。 生sanh 滅diệt 心tâm 滅diệt 。 是thị 又hựu 本bổn 然nhiên 者giả 亦diệc 復phục 離ly 也dã 。 次thứ 云vân 此thử 亦diệc 生sanh 滅diệt 。 又hựu 似tự 有hữu 和hòa 合hợp 之chi 義nghĩa 。 而nhi 無vô 生sanh 滅diệt 。 者giả 名danh 為vi 自Tự 然Nhiên 。 是thị 又hựu 和hòa 合hợp 者giả 亦diệc 復phục 離ly 也dã 。 統thống 此thử 二nhị 離ly 故cố 云vân 合hợp 然nhiên 俱câu 耳nhĩ 。 離ly 合hợp 俱câu 非phi 。 句cú 乃nãi 待đãi 絕tuyệt 而nhi 情tình 盡tận 也dã 。 言ngôn 上thượng 云vân 無vô 生sanh 滅diệt 者giả 。 名danh 為vi 自Tự 然Nhiên 。 猶do 似tự 有hữu 離ly 因nhân 合hợp 果quả 之chi 義nghĩa 。 然nhiên 有hữu 離ly 有hữu 合hợp 亦diệc 是thị 對đối 待đãi 。 若nhược 並tịnh 此thử 離ly 合hợp 俱câu 非phi 。 則tắc 對đối 待đãi 盡tận 矣hĩ 。 按án 終chung 教giáo 位vị 當đương 妙diệu 覺giác 。 以dĩ 終chung 教giáo 妙diệu 覺giác 現hiện 種chủng 習tập 盡tận 。 即tức 妄vọng 皆giai 真chân 。 後hậu 更cánh 無vô 位vị 。 無vô 可khả 離ly 亦diệc 無vô 可khả 合hợp 故cố 。 對đối 待đãi 既ký 絕tuyệt 。 一nhất 切thiết 和hòa 合hợp 。 因nhân 緣duyên 不bất 和hòa 合hợp 自tự 然nhiên 等đẳng 種chủng 種chủng 虗hư 妄vọng 情tình 計kế 。 皆giai 不bất 能năng 及cập 。 故cố 云vân 無vô 戲hí 論luận 法pháp 。 (# 問vấn 。 此thử 經Kinh 亦diệc 兼kiêm 頓đốn 圓viên 何hà 故cố 判phán 位vị 唯duy 取thủ 終chung 教giáo 。 答đáp 。 以dĩ 此thử 經Kinh 在tại 般Bát 若Nhã 會hội 之chi 後hậu 半bán 接tiếp 漸tiệm 入nhập 頓đốn 。 接tiếp 終chung 入nhập 圓viên 。 以dĩ 為vi 法pháp 華hoa 受thọ 記ký 機cơ 故cố )# 承thừa 前tiền 開khai 發phát 竟cánh 。

二nhị 正chánh 為vi 策sách 勵lệ 三tam 。

一nhất 不bất 脩tu 無vô 益ích 。 二nhị 徒đồ 聞văn 無vô 功công 。 三tam 就tựu 事sự 策sách 勵lệ 。

初sơ 。

菩Bồ 提Đề 涅Niết 槃Bàn 。 尚thượng 在tại 遙diêu 遠viễn 。 非phi 汝nhữ 歷lịch 劫kiếp 。 辛tân 勤cần 修tu 證chứng 。 雖tuy 復phục 憶ức 持trì 。 十thập 方phương 如Như 來Lai 。 十Thập 二Nhị 部Bộ 經Kinh 。 清thanh 淨tịnh 妙diệu 理lý 。 如như 恆Hằng 河Hà 沙sa 秪# 益ích 戲hí 論luận 。

上thượng 云vân 三tam 緣duyên 斷đoạn 故cố 。 即tức 菩Bồ 提Đề 心tâm 。 是thị 悟ngộ 證chứng 非phi 脩tu 證chứng 。 按án 終chung 教giáo 惟duy 齊tề 信tín 位vị 。 去khứ 妙diệu 覺giác 果quả 猶do 隔cách 四tứ 十thập 五ngũ 位vị 。 (# 謂vị 住trụ 行hành 向hướng 加gia 地địa 等đẳng 也dã )# 故cố 云vân 菩Bồ 提Đề 涅Niết 槃Bàn 。 尚thượng 在tại 遙diêu 遠viễn 。 非phi 者giả 反phản 顯hiển 詞từ 。 汝nhữ 者giả 面diện 訓huấn 語ngữ 。 歷lịch 劫kiếp 者giả 從tùng 此thử 向hướng 去khứ 。 更canh 歷lịch 多đa 劫kiếp 。 辛tân 勤cần 修tu 證chứng 。 者giả 辛tân 苦khổ 勤cần 勞lao 脩tu 治trị 現hiện 種chủng 習tập 氣khí 。 證chứng 入nhập 賢hiền 聖thánh 等đẳng 妙diệu 。 如như 前tiền 重trùng 重trùng 遣khiển 立lập 以dĩ 至chí 無vô 戲hí 論luận 法pháp 是thị 也dã 。 佛Phật 意ý 以dĩ 必tất 得đắc 如như 此thử 聞văn 乃nãi 有hữu 益ích 。 若nhược 非phi 如như 此thử 縱túng/tung 多đa 亦diệc 枉uổng 。 故cố 云vân 雖tuy 復phục 憶ức 持trì 云vân 云vân 。 憶ức 持trì 者giả 不bất 惟duy 能năng 聞văn 兼kiêm 復phục 能năng 記ký 。 十thập 方phương 如Như 來Lai 。 者giả 不bất 唯duy 一nhất 佛Phật 所sở 說thuyết 。 亦diệc 復phục 能năng 記ký 。 諸chư 佛Phật 所sở 說thuyết 。 十Thập 二Nhị 部Bộ 經Kinh 。 者giả 不bất 惟duy 一nhất 經kinh 。 亦diệc 復phục 能năng 記ký 。 十Thập 二Nhị 部Bộ 經Kinh 。 清thanh 淨tịnh 妙diệu 理lý 。 者giả 不bất 唯duy 小Tiểu 乘Thừa 有hữu 漏lậu 麤thô 顯hiển 理lý 趣thú 。 亦diệc 復phục 能năng 記ký 十thập 二nhị 部bộ 中trung 大Đại 乘Thừa 無vô 漏lậu 清thanh 淨tịnh 。 微vi 妙diệu 理lý 趣thú 。 是thị 則tắc 所sở 憶ức 所sở 持trì 重trùng 重trùng 無vô 盡tận 。 不bất 啻# 如như 恆Hằng 河Hà 中trung 沙sa 矣hĩ 。 雖tuy 能năng 如như 此thử 亦diệc 不bất 過quá 徒đồ 資tư 談đàm 柄bính 。 終chung 無vô 實thật 效hiệu 。 故cố 云vân 秪# 益ích 戲hí 論luận 。 古cổ 德đức 所sở 謂vị 說thuyết 丈trượng 不bất 及cập 行hành 尺xích 者giả 即tức 此thử 可khả 見kiến 。

二nhị 徒đồ 聞văn 無vô 功công 。

汝nhữ 雖tuy 談đàm 說thuyết 。 因nhân 緣duyên 自tự 然nhiên 。 決quyết 定định 明minh 了liễu 。 人nhân 間gian 稱xưng 汝nhữ 。 多đa 聞văn 第đệ 一nhất 。 以dĩ 此thử 積tích 劫kiếp 。 多đa 聞văn 熏huân 習tập 。 不bất 能năng 免miễn 離ly 。 摩Ma 登Đăng 伽Già 難nạn 。 何hà 須tu 待đãi 我ngã 。 佛Phật 頂đảnh 神thần 咒chú 。

上thượng 說thuyết 阿A 難Nan 不bất 脩tu 無vô 益ích 。 恐khủng 未vị 心tâm 服phục 還hoàn 以dĩ 其kỳ 事sự 取thủ 實thật 。 故cố 言ngôn 汝nhữ 雖tuy 等đẳng 也dã 。 談đàm 說thuyết 因nhân 緣duyên 自tự 然nhiên 。 者giả 現hiện 前tiền 之chi 事sự 。 詞từ 無vô 更cánh 義nghĩa 不bất 爽sảng 。 故cố 云vân 決quyết 定định 明minh 了liễu 。 人nhân 間gian 稱xưng 汝nhữ 。 多đa 聞văn 者giả 平bình 日nhật 之chi 聲thanh 。 無vô 能năng 勝thắng 不bất 可khả 匹thất 。 故cố 許hứa 名danh 擅thiện 第đệ 一nhất 。 佛Phật 意ý 以dĩ 雖tuy 能năng 如như 此thử 非phi 關quan 修tu 證chứng 。 以dĩ 此thử 乃nãi 是thị 積tích 劫kiếp 以dĩ 來lai 多đa 聞văn 熏huân 習tập 力lực 故cố 。 如như 法Pháp 華hoa 中trung 說thuyết 。 佛Phật 與dữ 阿A 難Nan 。 同đồng 於ư 空Không 王Vương 佛Phật 所sở 發phát 心tâm 。 佛Phật 常thường 勤cần 精tinh 進tấn 。 阿A 難Nan 常thường 樂nhạo 多đa 聞văn 等đẳng 。 可khả 證chứng 此thử 義nghĩa 。 不bất 能năng 免miễn 離ly 。 等đẳng 者giả 正chánh 顯hiển 其kỳ 無vô 功công 也dã 。 何hà 須tu 句cú 何hà 字tự 疑nghi 是thị 尚thượng 字tự 。 不bất 然nhiên 則tắc 義nghĩa 稍sảo 不bất 接tiếp 。 講giảng 演diễn 時thời 隨tùy 語ngữ 變biến 通thông 。 亦diệc 無vô 不bất 可khả 。

三tam 就tựu 事sự 策sách 勵lệ 。

摩Ma 登Đăng 伽Già 心tâm 。 淫dâm 火hỏa 頓đốn 歇hiết 。 得đắc 阿A 那Na 含Hàm 。 於ư 我ngã 法Pháp 中trung 。 成thành 精tinh 進tấn 林lâm 。 愛ái 河hà 乾can 枯khô 。 令linh 汝nhữ 解giải 脫thoát 。 是thị 故cố 阿A 難Nan 。 汝nhữ 雖tuy 歷lịch 劫kiếp 。 憶ức 持trì 如Như 來Lai 。 秘bí 密mật 妙diệu 嚴nghiêm 。 不bất 如như 一nhất 日nhật 。 修tu 無vô 漏lậu 業nghiệp 。 遠viễn 離ly 世thế 間gian 。 憎tăng 愛ái 二nhị 苦khổ 。

一nhất 蒙mông 咒chú 力lực 。 婬dâm 火hỏa 頓đốn 歇hiết 。 顯hiển 咒chú 力lực 能năng 破phá 障chướng 也dã 。 不bất 惟duy 淫dâm 歇hiết 兼kiêm 得đắc 那na 含hàm 。 顯hiển 咒chú 力lực 能năng 成thành 益ích 也dã 。 阿A 那Na 含Hàm 小Tiểu 乘Thừa 三tam 果quả 之chi 名danh 。 此thử 云vân 不bất 來lai 。 謂vị 超siêu 斷đoạn 見kiến 惑hoặc 八bát 十thập 八bát 使sử 。 頓đốn 斷đoạn 欲dục 界giới 九cửu 思tư 。 再tái 不bất 來lai 欲dục 界giới 生sanh 故cố 。 從tùng 此thử 於ư 佛Phật 法Pháp 中trung 。 進tiến 修tu 無vô 漏lậu 。 歷lịch 斷đoạn 上thượng 思tư 故cố 曰viết 。 成thành 精tinh 進tấn 林lâm 。 林lâm 者giả 一nhất 望vọng 無vô 際tế 。 喻dụ 登đăng 伽già 此thử 去khứ 精tinh 進tấn 不bất 止chỉ 於ư 僅cận 證chứng 四Tứ 果Quả 已dĩ 也dã 。 愛ái 河hà 乾can 枯khô 。 者giả 愛ái 即tức 三tam 界giới 愛ái 也dã 。 沒một 溺nịch 眾chúng 生sanh 猶do 如như 瀑bộc 河hà 。 登đăng 伽già 已dĩ 斷đoạn 欲dục 愛ái 如như 瀑bộc 停đình 水thủy 存tồn 。 此thử 去khứ 歷lịch 斷đoạn 上thượng 二nhị 則tắc 並tịnh 水thủy 亦diệc 枯khô 矣hĩ 。 彼bỉ 既ký 離ly 於ư 愛ái 纏triền 此thử 即tức 免miễn 於ư 鈎câu 牽khiên 。 故cố 云vân 令linh 汝nhữ 解giải 脫thoát 。 是thị 故cố 阿A 難Nan 等đẳng 。 乃nãi 承thừa 上thượng 登đăng 伽già 之chi 事sự 結kết 告cáo 阿A 難Nan 。 以dĩ 示thị 策sách 勵lệ 之chi 意ý 。 言ngôn 汝nhữ 雖tuy 歷lịch 劫kiếp 以dĩ 來lai 。 憶ức 持trì 十thập 方phương 如Như 來Lai 。 秘bí 密mật 深thâm 奧áo 之chi 法Pháp 。 微vi 妙diệu 嚴nghiêm 淨tịnh 之chi 理lý 。 不bất 如như 一nhất 日nhật 。 發phát 心tâm 進tiến 修tu 無vô 漏lậu 勝thắng 業nghiệp 。 即tức 能năng 遠viễn 離ly 。 憎tăng 愛ái 二nhị 苦khổ 。 彼bỉ 登đăng 伽già 者giả 將tương 何hà 從tùng 為vi 難nạn/nan 哉tai 。 又hựu 上thượng 但đãn 云vân 愛ái 此thử 兼kiêm 云vân 憎tăng 者giả 。 以dĩ 憎tăng 愛ái 相tương 對đối 有hữu 愛ái 必tất 有hữu 憎tăng 故cố 。 憎tăng 苦khổ 會hội 遇ngộ 如như 阿A 難Nan 之chi 與dữ 登đăng 伽già 。 愛ái 苦khổ 別biệt 離ly 如như 登đăng 伽già 之chi 與dữ 阿A 難Nan 。 故cố 二nhị 俱câu 名danh 苦khổ 。 正chánh 為vi 策sách 勵lệ 竟cánh 。

三tam 取thủ 例lệ 斥xích 責trách 。

如như 摩Ma 登Đăng 伽Già 。 宿túc 為vi 淫dâm 女nữ 。 由do 神thần 咒chú 力lực 。 銷tiêu 其kỳ 愛ái 欲dục 。 法Pháp 中trung 今kim 名danh 。 性tánh 比Bỉ 丘Khâu 尼Ni 。 與dữ 羅La 睺Hầu 母mẫu 。 耶Da 輸Du 陀Đà 羅La 。 同đồng 悟ngộ 宿túc 因nhân 。 知tri 歷lịch 世thế 因nhân 。 貪tham 愛ái 為vi 苦khổ 。 一nhất 念niệm 熏huân 脩tu 。 無vô 漏lậu 善thiện 故cố 。 或hoặc 得đắc 出xuất 纏triền 。 或hoặc 蒙mông 授thọ 記ký 。 如như 何hà 自tự 欺khi 。 尚thượng 留lưu 觀quán 聽thính 。

如như 摩Ma 登Đăng 伽Già 。 者giả 取thủ 登đăng 伽già 為vi 例lệ 。 宿túc 世thế 即tức 為vi 淫dâm 女nữ 不bất 止chỉ 今kim 生sanh 。 顯hiển 愛ái 欲dục 之chi 重trọng/trùng 神thần 咒chú 力lực 能năng 銷tiêu 除trừ 。 由do 於ư 果quả 發phát 顯hiển 修tu 證chứng 之chi 驗nghiệm 。 又hựu 銷tiêu 愛ái 者giả 淫dâm 火hỏa 頓đốn 歇hiết 。 愛ái 河hà 乾can 枯khô 。 即tức 破phá 惡ác 益ích 。 法pháp 中trung 者giả 於ư 佛Phật 法Pháp 中trung 。 成thành 精tinh 進tấn 林lâm 。 即tức 生sanh 善thiện 益ích 。 名danh 性tánh 者giả 得đắc 阿A 那Na 含Hàm 。 漸tiệm 入nhập 覺giác 性tánh 。 即tức 入nhập 理lý 益ích 。 比Bỉ 丘Khâu 尼Ni 者giả 得đắc 入nhập 清thanh 眾chúng 。 不bất 受thọ 僧Tăng 遣khiển 。 即tức 歡hoan 喜hỷ 益ích 。 意ý 顯hiển 神thần 咒chú 具cụ 四tứ 悉tất 義nghĩa 故cố 。 與dữ 猶do 同đồng 也dã 。 羅la 睺hầu 母mẫu 名danh 耶Da 輸Du 陀Đà 羅La 。 昔tích 為vi 佛Phật 婦phụ 。 今kim 亦diệc 出xuất 家gia 為vi 尼ni 。 一nhất 樣# 曰viết 同đồng 。 言ngôn 性tánh 比Bỉ 丘Khâu 尼Ni 。 亦diệc 與dữ 耶Da 輸Du 陀Đà 羅La 。 一nhất 樣# 悟ngộ 得đắc 宿túc 世thế 之chi 因nhân 。 此thử 分phần/phân 得đắc 宿Túc 命Mạng 通Thông 也dã 。 從tùng 前tiền 未vị 悟ngộ 宿túc 因nhân 任nhậm 說thuyết 貪tham 愛ái 為vi 苦khổ 。 亦diệc 不bất 自tự 信tín 。 今kim 以dĩ 悟ngộ 得đắc 。 乃nãi 能năng 知tri 之chi 。 歷lịch 世thế 因nhân 謂vị 。 無vô 始thỉ 以dĩ 來lai 。 經kinh 歷lịch 多đa 世thế 受thọ 生sanh 死tử 因nhân 也dã 。 由do 貪tham 愛ái 而nhi 致trí 生sanh 死tử 故cố 曰viết 為vi 苦khổ 。 一nhất 念niệm 熏huân 脩tu 者giả 謂vị 厭yếm 苦khổ 生sanh 離ly 。 頓đốn 起khởi 勝thắng 進tiến 之chi 念niệm 。 熏huân 修tu 上thượng 地địa 定định 也dã 。 上thượng 地địa 之chi 定định 能năng 斷đoạn 上thượng 地địa 之chi 惑hoặc 。 故cố 稱xưng 無vô 漏lậu 善thiện 法Pháp 。 或hoặc 者giả 不bất 定định 之chi 詞từ 。 若nhược 得đắc 少thiểu 為vi 足túc 。 則tắc 或hoặc 得đắc 出xuất 纏triền 。 謂vị 證chứng 四Tứ 果Quả 出xuất 三tam 界giới 纏triền 。 若nhược 迴hồi 小tiểu 向hướng 大đại 則tắc 。 或hoặc 蒙mông 授thọ 記ký 。 謂vị 發phát 大đại 心tâm 。 蒙mông 佛Phật 授thọ 記ký 。 意ý 顯hiển 將tương 來lai 未vị 可khả 定định 耳nhĩ 。 夫phu 耶da 輸du 久cửu 脩tu 也dã 。 性tánh 尼ni 初sơ 學học 也dã 。 以dĩ 初sơ 學học 而nhi 齊tề 久cửu 脩tu 佛Phật 意ý 惟duy 是thị 讚tán 性tánh 尼ni 。 非phi 是thị 與dữ 耶da 輸du 並tịnh 讚tán 。 思tư 之chi 。 古cổ 德đức 見kiến 此thử 處xứ 有hữu 授thọ 記ký 之chi 言ngôn 遂toại 判phán 此thử 經Kinh 在tại 法pháp 華hoa 之chi 後hậu 。 且thả 欲dục 將tương 或hoặc 字tự 易dị 為vi 即tức 字tự 。 若nhược 果quả 依y 彼bỉ 則tắc 壞hoại 佛Phật 經Kinh 矣hĩ 。 如như 何hà 二nhị 句cú 正chánh 斥xích 責trách 阿A 難Nan 之chi 語ngữ 。 言ngôn 女nữ 身thân 垢cấu 穢uế 。 非phi 是thị 法Pháp 器khí 。 況huống 性tánh 尼ni 宿túc 為vi 淫dâm 女nữ 尤vưu 為vi 下hạ 劣liệt 。 而nhi 乃nãi 一nhất 念niệm 熏huân 修tu 將tương 來lai 未vị 可khả 限hạn 量lượng 。 如như 何hà 汝nhữ 以dĩ 堂đường 堂đường 丈trượng 夫phu 。 赫hách 赫hách 種chủng 姓tánh 。 不bất 務vụ 真chân 修tu 實thật 證chứng 自tự 欺khi 自tự 誑cuống 。 尚thượng 爾nhĩ 淹yêm 留lưu 於ư 目mục 之chi 所sở 觀quán 。 耳nhĩ 之chi 所sở 聞văn 。 一nhất 味vị 在tại 文văn 字tự 語ngữ 言ngôn 。 中trung 生sanh 知tri 生sanh 解giải 。 豈khởi 下hạ 劣liệt 女nữ 子tử 之chi 不bất 若nhược 乎hồ 。 兼kiêm 為vi 釋thích 疑nghi 竟cánh 。

三tam 眾chúng 發phát 圓viên 信tín 。

阿A 難Nan 及cập 諸chư 大đại 眾chúng 。 聞văn 佛Phật 示thị 誨hối 。 疑nghi 惑hoặc 銷tiêu 除trừ 。 心tâm 悟ngộ 實thật 相tướng 。 身thân 意ý 輕khinh 安an 。 得đắc 未vị 曾tằng 有hữu 。

○# 重trùng 復phục 悲bi 淚lệ 。 頂đảnh 禮lễ 佛Phật 足túc 。 長trường 跪quỵ 合hợp 掌chưởng 。 而nhi 白bạch 佛Phật 言ngôn 。 無vô 上thượng 大đại 悲bi 。 清thanh 淨tịnh 寶bảo 王vương 。 善thiện 開khai 我ngã 心tâm 。 能năng 以dĩ 如như 是thị 。 種chủng 種chủng 因nhân 緣duyên 。 方phương 便tiện 提đề 獎tưởng 。 引dẫn 諸chư 沈trầm 冥minh 。 出xuất 於ư 苦khổ 海hải 。

初sơ 信tín 悟ngộ 慶khánh 快khoái 。 阿A 難Nan 大đại 眾chúng 。 總tổng 該cai 法Pháp 會hội 也dã 。 聞văn 佛Phật 示thị 誨hối 者giả 。 既ký 聞văn 圓viên 彰chương 三Tam 藏Tạng 之chi 示thị 復phục 聞văn 頓đốn 悟ngộ 漸tiệm 修tu 之chi 誨hối 故cố 。 疑nghi 惑hoặc 銷tiêu 除trừ 。 心tâm 悟ngộ 實thật 相tướng 。 者giả 實thật 相tướng 即tức 是thị 。 無vô 戲hí 論luận 法pháp 。 亦diệc 即tức 一nhất 心tâm 三tam 如Như 來Lai 藏tạng 。 良lương 以dĩ 空không 如Như 來Lai 藏tạng 。 和hòa 合hợp 非phi 合hợp 。 不bất 空không 如Như 來Lai 藏tạng 。 本bổn 然nhiên 非phi 然nhiên 。 空không 不bất 空không 如Như 來Lai 藏tạng 合hợp 然nhiên 俱câu 離ly 。 唯duy 是thị 一nhất 心tâm 。 離ly 合hợp 俱câu 非phi 。 超siêu 出xuất 一nhất 切thiết 虗hư 妄vọng 分phân 別biệt 顛điên 倒đảo 戲hí 論luận 。 故cố 總tổng 以dĩ 實thật 相tướng 稱xưng 之chi 。 是thị 知tri 十thập 番phiên 顯hiển 見kiến 之chi 後hậu 。 七thất 大đại 周chu 徧biến 之chi 前tiền 。 雖tuy 出xuất 實thật 相tướng 之chi 名danh 。 未vị 是thị 圓viên 滿mãn 之chi 號hiệu 。 如như 勺chước 海hải 示thị 人nhân 一nhất 滴tích 亦diệc 言ngôn 海hải 也dã 。 然nhiên 實thật 相tướng 既ký 即tức 三tam 如Như 來Lai 藏tạng 。 而nhi 圓viên 彰chương 之chi 後hậu 不bất 即tức 開khai 悟ngộ 者giả 。 皆giai 以dĩ 滿mãn 慈từ 疑nghi 妄vọng 有hữu 因nhân 。 阿A 難Nan 執chấp 真chân 成thành 自tự 。 一nhất 為vi 事sự 礙ngại 。 一nhất 為vi 理lý 障chướng 。 尚thượng 未vị 自tự 信tín 何hà 由do 開khai 悟ngộ 。 今kim 以dĩ 如Như 來Lai 示thị 頓đốn 悟ngộ 而nhi 銷tiêu 滿mãn 慈từ 之chi 疑nghi 。 明minh 漸tiệm 脩tu 而nhi 除trừ 阿A 難Nan 之chi 惑hoặc 。 舉cử 眾chúng 咸hàm 聞văn 故cố 得đắc 。 疑nghi 惑hoặc 銷tiêu 除trừ 。 從tùng 心tâm 信tín 悟ngộ 。 身thân 意ý 輕khinh 安an 者giả 。 知tri 妄vọng 無vô 因nhân 不bất 為vi 事sự 礙ngại 。 則tắc 頓đốn 覺giác 身thân 輕khinh 了liễu 真chân 非phi 自tự 。 不bất 為vi 理lý 障chướng 。 則tắc 頓đốn 覺giác 心tâm 安an 。 雖tuy 非phi 真chân 悟ngộ 而nhi 斯tư 等đẳng 圓viên 信tín 亦diệc 惟duy 今kim 日nhật 始thỉ 發phát 。 故cố 云vân 得đắc 未vị 曾tằng 有hữu 。 古cổ 德đức 於ư 此thử 即tức 許hứa 真chân 悟ngộ 。 愚ngu 謂vị 若nhược 果quả 真chân 悟ngộ 。 則tắc 下hạ 之chi 華hoa 門môn 無vô 庸dong 更cánh 請thỉnh 矣hĩ 。 故cố 知tri 上thượng 但đãn 隨tùy 語ngữ 生sanh 信tín 。 而nhi 經kinh 言ngôn 悟ngộ 者giả 。 以dĩ 自tự 是thị 始thỉ 知tri 自tự 心tâm 有hữu 如Như 來Lai 密mật 因nhân 義nghĩa 故cố 。

○# 重trùng 復phục 下hạ 悲bi 禮lễ 稱xưng 謝tạ 。 信tín 悟ngộ 既ký 深thâm 愈dũ 覺giác 佛Phật 恩ân 難nan 報báo 。 故cố 致trí 悲bi 淚lệ 。 言ngôn 重trùng 復phục 者giả 對đối 前tiền 四tứ 番phiên 言ngôn 之chi 。 禮lễ 足túc 長trường 跪quỵ 者giả 就tựu 此thử 科khoa 唯duy 是thị 謝tạ 前tiền 。 望vọng 下hạ 文văn 亦diệc 兼kiêm 請thỉnh 後hậu 。 無vô 上thượng 大đại 悲bi 。 者giả 就tựu 佛Phật 至chí 極cực 之chi 悲bi 。 清thanh 淨tịnh 寶bảo 王vương 。 者giả 喻dụ 佛Phật 真chân 淨tịnh 之chi 慈từ 。 真chân 淨tịnh 無vô 染nhiễm 故cố 曰viết 清thanh 淨tịnh 。 利lợi 樂lạc 自tự 在tại 故cố 曰viết 寶bảo 王vương 。 善thiện 開khai 我ngã 心tâm 。 者giả 善thiện 銷tiêu 微vi 細tế 沈trầm 惑hoặc 。 開khai 發phát 本bổn 元nguyên 心tâm 地địa 。 是thị 稱xưng 佛Phật 以dĩ 真chân 淨tịnh 之chi 慈từ 能năng 與dữ 真chân 淨tịnh 之chi 樂lạc 也dã 。 能năng 以dĩ 因nhân 緣duyên 等đẳng 者giả 舉cử 事sự 設thiết 權quyền 。 提đề 持trì 獎tưởng 勸khuyến 是thị 稱xưng 佛Phật 以dĩ 至chí 極cực 之chi 悲bi 能năng 拔bạt 至chí 極cực 之chi 苦khổ 也dã 。 因nhân 緣duyên 如như 演diễn 若nhược 迷mê 頭đầu 登đăng 伽già 銷tiêu 愛ái 耶da 輸du 知tri 因nhân 等đẳng 。 重trùng 疊điệp 舉cử 之chi 故cố 云vân 種chủng 種chủng 。 是thị 皆giai 如Như 來Lai 觀quán 機cơ 逗đậu 教giáo 因nhân 病bệnh 設thiết 方phương 故cố 又hựu 以dĩ 方phương 便tiện 稱xưng 之chi 。 提đề 獎tưởng 者giả 如như 狂cuồng 心tâm 即tức 歇hiết 。 歇hiết 即tức 菩Bồ 提Đề 。 明minh 是thị 向hướng 上thượng 提đề 持trì 。 至chí 歷lịch 劫kiếp 憶ức 持trì 不bất 如như 一nhất 日nhật 真chân 修tu 。 卻khước 又hựu 從tùng 容dung 獎tưởng 勸khuyến 。 無vô 非phi 引dẫn 接tiếp 沈trầm 淪luân 凡phàm 夫phu 冥minh 寂tịch 二nhị 乘thừa 出xuất 二nhị 死tử 之chi 苦khổ 海hải 。 到đáo 二nhị 嚴nghiêm 之chi 彼bỉ 岸ngạn 。 洵# 哉tai 如Như 來Lai 眉mi 毛mao 拖tha 地địa 之chi 恩ân 億ức 劫kiếp 難nạn/nan 酬thù 矣hĩ 。 從tùng 滿mãn 慈từ 質chất 疑nghi 以dĩ 來lai 。 至chí 此thử 說thuyết 法Pháp 復phục 為vi 一nhất 周chu 名danh 搜sưu 細tế 罄khánh 圓viên 周chu 。 合hợp 前tiền 周chu 即tức 阿A 難Nan 所sở 請thỉnh 奢Xa 摩Ma 他Tha 也dã 。 按án 常thường 途đồ 奢Xa 摩Ma 他Tha 翻phiên 為vi 止chỉ 。 以dĩ 寂tịch 靜tĩnh 為vi 義nghĩa 。 今kim 經kinh 自tự 阿A 難Nan 請thỉnh 定định 以dĩ 來lai 。 銷tiêu 倒đảo 想tưởng 除trừ 細tế 惑hoặc 究cứu 極cực 而nhi 至chí 於ư 離ly 合hợp 俱câu 非phi 。 乃nãi 真chân 寂tịch 靜tĩnh 也dã 。 圓viên 覺giác 疏sớ/sơ 釋thích 為vi 泯mẫn 相tương/tướng 澄trừng 神thần 。 葢# 泯mẫn 相tương/tướng 即tức 同đồng 止chỉ 義nghĩa 。 而nhi 今kim 經kinh 中trung 顯hiển 見kiến 性tánh 示thị 藏tạng 心tâm 究cứu 極cực 而nhi 至chí 於ư 無vô 戲hí 論luận 法pháp 。 乃nãi 真chân 澄trừng 神thần 也dã 。 正chánh 脈mạch 云vân 。 全toàn 取thủ 正chánh 因nhân 佛Phật 性tánh 。 略lược 兼kiêm 了liễu 因nhân 而nhi 為vi 奢Xa 摩Ma 他Tha 體thể 。 蓋cái 正chánh 因nhân 佛Phật 性tánh 即tức 是thị 如Như 來Lai 藏tạng 體thể 。 而nhi 阿A 難Nan 等đẳng 聞văn 法Pháp 信tín 悟ngộ 。 即tức 略lược 兼kiêm 了liễu 因nhân 義nghĩa 也dã 。 題đề 中trung 如Như 來Lai 密mật 因nhân 義nghĩa 統thống 乎hồ 此thử 。 總tổng 結kết 大đại 科khoa 開khai 示thị 奢xa 摩ma 成thành 信tín 分phần/phân 竟cánh 。

二nhị 開khai 示thị 三tam 摩ma 成thành 解giải 分phần/phân 二nhị 。

一nhất 選tuyển 根căn 直trực 入nhập 。 二nhị 道Đạo 場Tràng 加gia 行hành 。

初sơ 三tam 。

一nhất 阿A 難Nan 喻dụ 屋ốc 求cầu 門môn 。 二nhị 佛Phật 示thị 二nhị 門môn 深thâm 入nhập 。 三tam 會hội 眾chúng 承thừa 示thị 獲hoạch 益ích 。

初sơ 三tam 。

一nhất 領lãnh 音âm 述thuật 責trách 。 二nhị 說thuyết 喻dụ 申thân 情tình 。 三tam 請thỉnh 示thị 佇trữ 教giáo 。

初sơ 。

世Thế 尊Tôn 。 我ngã 今kim 雖tuy 承thừa 。 如như 是thị 法Pháp 音âm 。 知tri 如Như 來Lai 藏tạng 。 妙diệu 覺giác 明minh 心tâm 。 徧biến 十thập 方phương 界giới 。 含hàm 育dục 如Như 來Lai 。 十thập 方phương 國quốc 土độ 。 清thanh 淨tịnh 寶bảo 嚴nghiêm 。 妙Diệu 覺Giác 王Vương 剎sát 。

○# 如Như 來Lai 復phục 責trách 。 多đa 聞văn 無vô 功công 。 不bất 逮đãi 脩tu 習tập 。

初sơ 承thừa 領lãnh 法Pháp 音âm 。 如như 是thị 法Pháp 音âm 。 通thông 指chỉ 前tiền 來lai 所sở 說thuyết 。 雖tuy 承thừa 者giả 顯hiển 未vị 全toàn 領lãnh 也dã 。 雖tuy 未vị 全toàn 領lãnh 於ư 中trung 亦diệc 有hữu 微vi 解giải 。 故cố 云vân 知tri 如Như 來Lai 藏tạng 等đẳng 。 妙diệu 覺giác 明minh 心tâm 。 徧biến 十thập 方phương 界giới 。 即tức 前tiền 說thuyết 空không 不bất 空không 藏tạng 後hậu 防phòng 難nạn/nan 生sanh 信tín 中trung 義nghĩa 。 以dĩ 前tiền 云vân 惟duy 妙diệu 覺giác 明minh 圓viên 照chiếu 法Pháp 界Giới 。 由do 此thử 解giải 得đắc 心tâm 徧biến 十thập 方phương 。 既ký 心tâm 徧biến 十thập 方phương 。 則tắc 化hóa 佛Phật 化hóa 土thổ 報báo 佛Phật 報báo 土thổ 唯duy 心tâm 含hàm 容dung 。 惟duy 心tâm 懷hoài 育dục 。 故cố 云vân 含hàm 育dục 如Như 來Lai 等đẳng 。 如Như 來Lai 指chỉ 變biến 化hóa 身thân 。 十thập 方phương 國quốc 土độ 。 指chỉ 變biến 化hóa 土thổ 。 妙diệu 覺giác 王vương 指chỉ 實thật 報báo 身thân 。 所sở 依y 剎sát 指chỉ 實thật 報báo 土thổ 。 身thân 具cụ 萬vạn 德đức 土thổ 聚tụ 七thất 珍trân 故cố 以dĩ 清thanh 淨tịnh 寶bảo 嚴nghiêm 稱xưng 之chi 。

○# 如Như 來Lai 下hạ 述thuật 前tiền 責trách 斥xích 。 前tiền 云vân 人nhân 間gian 稱xưng 汝nhữ 。 多đa 聞văn 第đệ 一nhất 。 以dĩ 此thử 積tích 劫kiếp 。 多đa 聞văn 熏huân 習tập 。 不bất 能năng 免miễn 離ly 。 摩Ma 登Đăng 伽Già 難nạn 。 是thị 責trách 以dĩ 多đa 聞văn 無vô 功công 也dã 。 又hựu 云vân 汝nhữ 雖tuy 歷lịch 劫kiếp 。 憶ức 持trì 如Như 來Lai 。 秘bí 密mật 妙diệu 嚴nghiêm 。 不bất 如như 一nhất 日nhật 。 脩tu 無vô 漏lậu 業nghiệp 。 遠viễn 離ly 世thế 間gian 。 憎tăng 愛ái 二nhị 苦khổ 。 是thị 責trách 以dĩ 不bất 逮đãi 脩tu 習tập 也dã 。

二nhị 說thuyết 喻dụ 申thân 情tình (# 纔tài 知tri 心tâm 徧biến 微vi 覺giác 有hữu 益ích 。 復phục 聞văn 勵lệ 責trách 依y 然nhiên 無vô 憑bằng 。 欲dục 期kỳ 真chân 悟ngộ 故cố 說thuyết 喻dụ 以dĩ 申thân 情tình 也dã )# 。

我ngã 今kim 猶do 如như 。 旅lữ 泊bạc 之chi 人nhân 。 忽hốt 蒙mông 天thiên 王vương 。 賜tứ 與dữ 華hoa 屋ốc 。 雖tuy 獲hoạch 大đại 宅trạch 。 要yếu 因nhân 門môn 入nhập 。

阿A 難Nan 尚thượng 在tại 有hữu 學học 故cố 自tự 以dĩ 旅lữ 泊bạc 喻dụ 之chi 。 以dĩ 旅lữ 泊bạc 乃nãi 未vị 到đáo 家gia 鄉hương 者giả 也dã 。 佛Phật 云vân 菩Bồ 提Đề 涅Niết 槃Bàn 。 尚thượng 在tại 遙diêu 遠viễn 。 可khả 證chứng 此thử 義nghĩa 。 天thiên 王vương 者giả 奉phụng 天thiên 承thừa 運vận 為vi 帝đế 為vi 王vương 。 如như 春xuân 秋thu 稱xưng 周chu 天thiên 子tử 為vi 天thiên 王vương 。 用dụng 以dĩ 喻dụ 佛Phật 為vi 諸chư 法Pháp 中trung 王vương 故cố 。 賜tứ 與dữ 華hoa 屋ốc 者giả 喻dụ 示thị 以dĩ 藏tạng 心tâm 。 以dĩ 華hoa 屋ốc 文văn 質chất 交giao 成thành 可khả 喻dụ 藏tạng 心tâm 體thể 用dụng 圓viên 融dung 義nghĩa 故cố 。 如như 此thử 之chi 示thị 實thật 出xuất 望vọng 外ngoại 。 故cố 喻dụ 以dĩ 忽hốt 蒙mông 。 謂vị 不bất 期kỳ 而nhi 蒙mông 賜tứ 也dã 。 雖tuy 獲hoạch 大đại 宅trạch 。 要yếu 因nhân 門môn 入nhập 者giả 。 喻dụ 雖tuy 知tri 心tâm 徧biến 要yếu 假giả 觀quán 門môn 悟ngộ 入nhập 。 蓋cái 自tự 知tri 多đa 聞văn 無vô 功công 。 請thỉnh 觀quán 門môn 求cầu 悟ngộ 入nhập 勵lệ 真chân 修tu 耳nhĩ 。

三tam 請thỉnh 示thị 佇trữ 教giáo 。

唯duy 願nguyện 如Như 來Lai 。 不bất 捨xả 大đại 悲bi 。 示thị 我ngã 在tại 會hội 。 諸chư 蒙mông 暗ám 者giả 。 捐quyên 捨xả 小Tiểu 乘Thừa 。 畢tất 獲hoạch 如Như 來Lai 。 無Vô 餘Dư 涅Niết 槃Bàn 。 本bổn 發phát 心tâm 路lộ 。 令linh 有Hữu 學Học 者giả 。 從tùng 何hà 攝nhiếp 伏phục 。 疇trù 昔tích 攀phàn 緣duyên 。 得đắc 陁# 羅la 尼ni 。 入nhập 佛Phật 知tri 見kiến 。

○# 作tác 是thị 語ngữ 已dĩ 。 五ngũ 體thể 投đầu 地địa 。 在tại 會hội 一nhất 心tâm 。 佇trữ 佛Phật 慈từ 旨chỉ 。

初sơ 請thỉnh 求cầu 指chỉ 示thị 。 不bất 得đắc 觀quán 門môn 悟ngộ 入nhập 涅Niết 槃Bàn 無vô 路lộ 可khả 修tu 。 不bất 得đắc 大đại 悲bi 接tiếp 引dẫn 蒙mông 暗ám 無vô 由do 得đắc 明minh 。 故cố 惟duy 願nguyện 如Như 來Lai 。 不bất 捨xả 大đại 悲bi 。 示thị 在tại 會hội 等đẳng 。 且thả 為vi 無Vô 學Học 人nhân 請thỉnh 。 以dĩ 下hạ 有hữu 有hữu 學học 對đối 故cố 。 蔽tế 於ư 權quyền 宗tông 曰viết 蒙mông 。 昧muội 於ư 實thật 理lý 曰viết 暗ám 。 捐quyên 捨xả 句cú 令linh 棄khí 小tiểu 心tâm 。 畢tất 獲hoạch 等đẳng 令linh 成thành 大đại 志chí 。 如Như 來Lai 無vô 餘dư 者giả 揀giản 非phi 二nhị 乘thừa 無vô 餘dư 。 以dĩ 彼bỉ 唯duy 離ly 分phân 段đoạn 。 此thử 則tắc 兼kiêm 盡tận 變biến 易dị 。 而nhi 云vân 畢tất 獲hoạch 者giả 期kỳ 在tại 畢tất 竟cánh 獲hoạch 得đắc 。 雖tuy 期kỳ 在tại 畢tất 竟cánh 獲hoạch 得đắc 而nhi 行hành 遠viễn 自tự 邇nhĩ 。 故cố 且thả 求cầu 本bổn 發phát 心tâm 路lộ 。 本bổn 謂vị 因Nhân 地Địa 。 路lộ 指chỉ 觀quán 門môn 。 是thị 知tri 下hạ 之chi 耳nhĩ 根căn 圓viên 通thông 即tức 因Nhân 地Địa 發phát 心tâm 。 之chi 巨cự 關quan 也dã 。 令linh 有hữu 學học 等đẳng 次thứ 為vi 有hữu 學học 人nhân 請thỉnh 。 無Vô 學Học 已dĩ 斷đoạn 見kiến 思tư 但đãn 須tu 迴hồi 心tâm 。 有hữu 學học 攀phàn 緣duyên 正chánh 熾sí 故cố 問vấn 。 從tùng 何hà 攝nhiếp 伏phục 。 攝nhiếp 伏phục 云vân 者giả 謂vị 收thu 攝nhiếp 治trị 伏phục 。 未vị 起khởi 者giả 不bất 令linh 起khởi 。 已dĩ 起khởi 者giả 速tốc 令linh 滅diệt 故cố 。 攀phàn 緣duyên 即tức 指chỉ 六lục 識thức 。 然nhiên 見kiến 思tư 二nhị 惑hoặc 雖tuy 皆giai 六lục 識thức 為vi 體thể 。 而nhi 疇trù 昔tích 攀phàn 緣duyên 。 似tự 乎hồ 別biệt 約ước 思tư 分phần/phân 。 以dĩ 思tư 分phần/phân 任nhậm 運vận 無vô 始thỉ 與dữ 俱câu 故cố 。 陁# 羅la 尼ni 釋thích 見kiến 二nhị 卷quyển 剖phẫu 妄vọng 出xuất 真chân 文văn 中trung 。 彼bỉ 云vân 將tương 欲dục 敷phu 演diễn 。 此thử 乃nãi 請thỉnh 求cầu 必tất 得đắc 。 是thị 知tri 前tiền 分phần/phân 三tam 如Như 來Lai 藏tạng 即tức 正chánh 為vi 敷phu 演diễn 。 下hạ 之chi 選tuyển 根căn 直trực 入nhập 乃nãi 教giáo 以dĩ 必tất 得đắc 也dã 。 既ký 得đắc 此thử 已dĩ 。 即tức 眾chúng 生sanh 知tri 見kiến 成thành 佛Phật 知tri 見kiến 。 義nghĩa 言ngôn 入nhập 耳nhĩ 。

○# 作tác 是thị 下hạ 禮lễ 佛Phật 佇trữ 教giáo 。 在tại 會hội 一nhất 心tâm 。 大đại 眾chúng 望vọng 同đồng 也dã 。 佇trữ 佛Phật 慈từ 旨chỉ 。 敬kính 候hậu 示thị 教giáo 也dã 。 阿A 難Nan 喻dụ 屋ốc 求cầu 門môn 竟cánh 。

二nhị 佛Phật 示thị 一nhất 門môn 深thâm 入nhập 四tứ 。

一nhất 分phần/phân 門môn 以dĩ 定định 二nhị 義nghĩa 。 二nhị 驗nghiệm 證chứng 以dĩ 釋thích 二nhị 疑nghi 。 三tam 綰oản 巾cân 以dĩ 示thị 倫luân 次thứ 。 四tứ 冥minh 授thọ 以dĩ 選tuyển 本bổn 根căn 。

初sơ 二nhị 。

一nhất 為vi 機cơ 標tiêu 示thị 。 二nhị 徵trưng 起khởi 釋thích 成thành 。

初sơ 。

爾nhĩ 時thời 世Thế 尊Tôn 。 哀ai 愍mẫn 會hội 中trung 。 緣Duyên 覺Giác 聲Thanh 聞Văn 。 於ư 菩Bồ 提Đề 心tâm 。 未vị 自tự 在tại 者giả 。 及cập 為vì 當đương 來lai 。 佛Phật 滅diệt 度độ 後hậu 。 末Mạt 法Pháp 眾chúng 生sanh 。 發phát 菩Bồ 提Đề 心tâm 。 開khai 無Vô 上Thượng 乘Thừa 。 妙diệu 修tu 行hành 路lộ 。

○# 宣tuyên 示thị 阿A 難Nan 。 及cập 諸chư 大đại 眾chúng 。 汝nhữ 等đẳng 決quyết 定định 。 發phát 菩Bồ 提Đề 心tâm 。 於ư 佛Phật 如Như 來Lai 。 妙diệu 三tam 摩ma 提đề 。 不bất 生sanh 疲bì 倦quyện 。 應ưng 當đương 先tiên 明minh 。 發phát 覺giác 初sơ 心tâm 。 二nhị 決quyết 定định 義nghĩa 。

初sơ 經kinh 家gia 敘tự 置trí 。 會hội 中trung 緣Duyên 覺Giác 聲Thanh 聞Văn 。 偏thiên 指chỉ 不bất 定định 性tánh 者giả 。 以dĩ 其kỳ 小tiểu 習tập 未vị 革cách 大đại 志chí 難nạn/nan 定định 故cố 為vi 。 世Thế 尊Tôn 哀ai 愍mẫn 。 於ư 菩Bồ 提Đề 心tâm 。 未vị 自tự 在tại 者giả 。 正chánh 見kiến 其kỳ 是thị 不bất 定định 性tánh 也dã 。 謂vị 雖tuy 已dĩ 發phát 心tâm 遇ngộ 緣duyên 便tiện 退thoái 。 全toàn 無vô 自tự 由do 分phần/phân 故cố 。 此thử 敘tự 正chánh 為vi 現hiện 在tại 。 及cập 為vi 下hạ 敘tự 兼kiêm 為vi 當đương 來lai 。 佛Phật 滅diệt 無vô 依y 已dĩ 可khả 哀ai 憐lân 。 末Mạt 法Pháp 根căn 鈍độn 猶do 堪kham 愍mẫn 傷thương 。 況huống 夫phu 發phát 菩Bồ 提Đề 心tâm 難nan 進tiến 易dị 退thoái 。 故cố 聖thánh 心tâm 亦diệc 及cập 之chi 也dã 。 無Vô 上Thượng 乘Thừa 指chỉ 所sở 趣thú 之chi 果quả 。 即tức 上thượng 云vân 無Vô 餘Dư 涅Niết 槃Bàn 。 妙diệu 修tu 行hành 路lộ 。 指chỉ 能năng 趣thú 之chi 因nhân 。 即tức 上thượng 云vân 本bổn 發phát 心tâm 路lộ 。 又hựu 圓viên 通thông 皆giai 為vi 脩tu 路lộ 。 妙diệu 字tự 惟duy 取thủ 耳nhĩ 門môn 。 以dĩ 耳nhĩ 根căn 圓viên 通thông 超siêu 二nhị 十thập 四tứ 聖thánh 而nhi 獨độc 妙diệu 故cố 。 是thị 路lộ 一nhất 開khai 涅Niết 槃Bàn 可khả 陟trắc 。 故cố 云vân 無Vô 上Thượng 乘Thừa 路lộ 也dã 。

○# 宣tuyên 示thị 下hạ 如Như 來Lai 審thẩm 示thị 。 示thị 阿A 難Nan 及cập 大đại 眾chúng 。 且thả 指chỉ 現hiện 在tại 機cơ 言ngôn 。 汝nhữ 等đẳng 二nhị 字tự 亦diệc 兼kiêm 未vị 來lai 。 以dĩ 上thượng 科khoa 經kinh 家gia 所sở 敘tự 機cơ 通thông 現hiện 未vị 故cố 。 決quyết 定định 發phát 菩Bồ 提Đề 心tâm 者giả 。 謂vị 誓thệ 取thủ 菩Bồ 提Đề 不bất 退thoái 轉chuyển 也dã 。 三tam 摩ma 不bất 生sanh 疲bì 倦quyện 者giả 。 謂vị 精tinh 修tu 耳nhĩ 門môn 無vô 中trung 止chỉ 也dã 。 是thị 知tri 三Tam 摩Ma 提Đề 乃nãi 諸chư 定định 通thông 名danh 。 揀giản 以dĩ 妙diệu 字tự 則tắc 是thị 阿A 難Nan 所sở 請thỉnh 之chi 三tam 摩ma 耳nhĩ 。 又hựu 妙diệu 字tự 已dĩ 揀giản 餘dư 門môn 。 佛Phật 如Như 來Lai 三tam 字tự 仍nhưng 顯hiển 但đãn 是thị 修tu 路lộ 。 以dĩ 耳nhĩ 門môn 三tam 昧muội 為vi 十thập 方phương 薄Bạc 伽Già 梵Phạm 。 一nhất 路lộ 涅Niết 槃Bàn 門môn 故cố 。 此thử 方phương 審thẩm 定định 因nhân 心tâm 下hạ 乃nãi 標tiêu 示thị 義nghĩa 門môn 。 應ưng 當đương 先tiên 明minh 。 者giả 不bất 明minh 則tắc 錯thác 亂loạn 修tu 習tập 。 終chung 無vô 實thật 果quả 。 故cố 儒nho 典điển 云vân 。 知tri 所sở 先tiên 後hậu 則tắc 近cận 道đạo 矣hĩ 。 發phát 覺giác 初sơ 心tâm 。 即tức 是thị 發phát 菩Bồ 提Đề 之chi 初sơ 心tâm 。 以dĩ 覺giác 字tự 梵Phạm 言ngôn 。 為vì 菩Bồ 提Đề 故cố 。 初sơ 心tâm 不bất 決quyết 中trung 途đồ 多đa 舛suyễn 故cố 開khai 。 二nhị 決quyết 定định 義nghĩa 。 義nghĩa 言ngôn 決quyết 定định 者giả 。 謂vị 初sơ 心tâm 依y 之chi 決quyết 定định 而nhi 不bất 可khả 易dị 故cố 。

二nhị 徵trưng 起khởi 釋thích 成thành 二nhị 。

一nhất 徵trưng 起khởi 。 二nhị 釋thích 成thành 。

初sơ 。

云vân 何hà 初sơ 心tâm 。 二nhị 義nghĩa 決quyết 定định 。

云vân 何hà 者giả 徵trưng 問vấn 義nghĩa 。 謂vị 徵trưng 問vấn 阿A 難Nan 云vân 何hà 初sơ 發phát 心tâm 人nhân 。 有hữu 二nhị 種chủng 義nghĩa 。 應ưng 決quyết 定định 依y 之chi 耶da 。

二nhị 釋thích 成thành 二nhị 。

一nhất 決quyết 定định 以dĩ 因nhân 同đồng 果quả 澄trừng 濁trược 頓đốn 入nhập 涅Niết 槃Bàn 義nghĩa 。 二nhị 決quyết 定định 從tùng 根căn 解giải 結kết 脫thoát 纏triền 頓đốn 入nhập 圓viên 通thông 義nghĩa 。

初sơ 二nhị 。

一nhất 教giáo 以dĩ 以dĩ 因nhân 同đồng 果quả 。 二nhị 示thị 以dĩ 澄trừng 濁trược 入nhập 涅niết 。

初sơ (# 正chánh 脈mạch 云vân 。 以dĩ 因nhân 同đồng 果quả 便tiện 是thị 第đệ 一nhất 決quyết 定định 之chi 宗tông 。 澄trừng 濁trược 入nhập 涅niết 便tiện 是thị 此thử 宗tông 之chi 趣thú 。 宗tông 先tiên 趣thú 後hậu 故cố 初sơ 明minh 宗tông )# 三tam 。

一nhất 就tựu 喻dụ 令linh 審thẩm 因nhân 心tâm 。 二nhị 反phản 顯hiển 要yếu 同đồng 果quả 覺giác 。 三tam 例lệ 明minh 異dị 同đồng 二nhị 相tương/tướng 。

初sơ 。

阿A 難Nan 。 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 者giả 。 汝nhữ 等đẳng 若nhược 欲dục 。 捐quyên 捨xả 聲Thanh 聞Văn 。 修tu 菩Bồ 薩Tát 乘Thừa 。 入nhập 佛Phật 知tri 見kiến 。 應ưng 當đương 審thẩm 觀quán 。 因Nhân 地Địa 發phát 心tâm 。 與dữ 果quả 地địa 覺giác 。 為vi 同đồng 為vi 異dị 。

第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 者giả 。 句cú 牒điệp 所sở 標tiêu 門môn 。 若nhược 欲dục 捐quyên 捨xả 等đẳng 定định 所sở 發phát 心tâm 。 欲dục 者giả 願nguyện 樂nhạo 。 即tức 發phát 心tâm 義nghĩa 。 捐quyên 棄khí 也dã 。 發phát 心tâm 棄khí 捨xả 聲Thanh 聞Văn 脩tu 菩Bồ 薩Tát 乘Thừa 。 即tức 是thị 迴hồi 小tiểu 向hướng 大đại 。 入nhập 佛Phật 知tri 見kiến 。 即tức 是thị 漸tiệm 臻trăn 極cực 果quả 。 教giáo 以dĩ 應ưng 當đương 審thẩm 觀quán 。 者giả 恐khủng 因nhân 差sai 果quả 謬mậu 故cố 。 因Nhân 地Địa 心tâm 謂vị 因Nhân 地Địa 發phát 行hạnh 之chi 心tâm 。 果quả 地địa 覺giác 謂vị 果quả 地địa 取thủ 證chứng 之chi 覺giác 。 因nhân 心tâm 若nhược 同đồng 果quả 覺giác 如như 依y 金kim 作tác 器khí 。 因nhân 心tâm 若nhược 異dị 果quả 覺giác 如như 蒸chưng 砂sa 作tác 飯phạn 。 為vi 同đồng 為vi 異dị 。 是thị 須tu 審thẩm 詳tường 觀quán 察sát 。

二nhị 反phản 顯hiển 要yếu 同đồng 果quả 覺giác 。

阿A 難Nan 。 若nhược 於ư 因Nhân 地Địa 。 以dĩ 生sanh 滅diệt 心tâm 。 為vi 本bổn 修tu 因nhân 。 而nhi 求cầu 佛Phật 乘Thừa 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 。 無vô 有hữu 是thị 處xứ 。

生sanh 滅diệt 心tâm 指chỉ 六lục 識thức 心tâm 也dã 。 為vi 本bổn 修tu 因nhân 。 者giả 作tác 本bổn 地địa 修tu 因nhân 之chi 心tâm 。 佛Phật 乘thừa 即tức 果quả 地địa 覺giác 也dã 。 乘thừa 此thử 成thành 佛Phật 度độ 生sanh 故cố 云vân 佛Phật 乘thừa 。 其kỳ 體thể 真chân 常thường 故cố 云vân 。 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 。 無vô 有hữu 是thị 處xứ 。 者giả 無vô 有hữu 如như 是thị 之chi 處xứ 。 用dụng 此thử 反phản 顯hiển 。 正chánh 以dĩ 見kiến 欲dục 求cầu 佛Phật 乘thừa 須tu 用dụng 不bất 生sanh 滅diệt 心tâm 。 乃nãi 有hữu 是thị 處xứ 耳nhĩ 。

三tam 例lệ 明minh 異dị 同đồng 二nhị 相tương/tướng 。

以dĩ 是thị 義nghĩa 故cố 。 汝nhữ 當đương 照chiếu 明minh 。 諸chư 器khí 世thế 間gian 。 可khả 作tác 之chi 法pháp 。 皆giai 從tùng 變biến 滅diệt 。

阿A 難Nan 。 汝nhữ 觀quán 世thế 間gian 。 可khả 作tác 之chi 法pháp 。 誰thùy 為vi 不bất 壞hoại 。

○# 然nhiên 終chung 不bất 聞văn 。 爛lạn 壞hoại 虗hư 空không 。

何hà 以dĩ 故cố 。 空không 非phi 可khả 作tác 。 由do 是thị 始thỉ 終chung 。 無vô 壞hoại 滅diệt 故cố 。

初sơ 例lệ 明minh 異dị 相tướng 。 以dĩ 是thị 義nghĩa 故cố 者giả 。 謂vị 以dĩ 是thị 生sanh 滅diệt 為vi 因nhân 不bất 得đắc 佛Phật 乘thừa 之chi 故cố 。 汝nhữ 當đương 照chiếu 明minh 者giả 。 應ưng 當đương 照chiếu 例lệ 發phát 明minh 以dĩ 辨biện 生sanh 滅diệt 心tâm 與dữ 不bất 生sanh 滅diệt 心tâm 也dã 。 諸chư 器khí 世thế 間gian 。 例lệ 六lục 處xứ 識thức 心tâm 。 對đối 境cảnh 斯tư 現hiện 。 故cố 以dĩ 可khả 作tác 例lệ 之chi 。 離ly 境cảnh 便tiện 無vô 故cố 以dĩ 從tùng 滅diệt 例lệ 之chi 。 令linh 觀quán 可khả 作tác 之chi 法pháp 。 誰thùy 為vi 不bất 壞hoại 者giả 。 恐khủng 其kỳ 不bất 信tín 教giáo 以dĩ 自tự 悟ngộ 。 悟ngộ 得đắc 可khả 作tác 之chi 法pháp 。 終chung 竟cánh 有hữu 壞hoại 。 便tiện 知tri 六lục 處xứ 識thức 心tâm 。 生sanh 滅diệt 無vô 常thường 。 決quyết 然nhiên 不bất 可khả 用dụng 故cố 。

○# 然nhiên 終chung 下hạ 例lệ 明minh 同đồng 相tương/tướng 。 虗hư 空không 例lệ 根căn 性tánh 。 根căn 性tánh 常thường 住trụ 故cố 以dĩ 不bất 聞văn 爛lạn 壞hoại 例lệ 之chi 。 徵trưng 意ý 可khả 知tri 。 空không 非phi 可khả 作tác 。 等đẳng 例lệ 根căn 性tánh 不bất 藉tạ 緣duyên 生sanh 。 由do 是thị 從tùng 於ư 無vô 始thỉ 。 乃nãi 至chí 盡tận 際tế 。 其kỳ 性tánh 常thường 住trụ 無vô 有hữu 生sanh 滅diệt 。 據cứ 此thử 則tắc 欲dục 取thủ 因nhân 心tâm 捨xả 此thử 無vô 所sở 從tùng 矣hĩ 。 教giáo 以dĩ 以dĩ 因nhân 同đồng 果quả 竟cánh 。

二nhị 示thị 以dĩ 澄trừng 濁trược 入nhập 涅niết 三tam 。

一nhất 結kết 色sắc 成thành 根căn 。 二nhị 漸tiệm 現hiện 濁trược 相tương/tướng 。 三tam 詳tường 示thị 澄trừng 法pháp 。

初sơ 。

則tắc 汝nhữ 身thân 中trung 。 堅kiên 相tướng 為vi 地địa 。 潤nhuận 濕thấp 為vi 水thủy 。 煖noãn 觸xúc 為vi 火hỏa 。 動động 搖dao 為vi 風phong 。 由do 此thử 四tứ 纏triền 。 分phân 汝nhữ 湛trạm 圓viên 。 妙diệu 覺giác 明minh 心tâm 。 為vi 視thị 為vi 聽thính 。 為vi 覺giác 為vi 察sát 。

因nhân 心tâm 既ký 定định 。 進tiến 可khả 澄trừng 濁trược 。 濁trược 不bất 自tự 濁trược 由do 根căn 而nhi 興hưng 。 故cố 曰viết 則tắc 汝nhữ 身thân 中trung 云vân 云vân 。 堅kiên 相tướng 為vi 地địa 。 者giả 如như 骨cốt 肉nhục 爪trảo 齒xỉ 等đẳng 。 潤nhuận 濕thấp 為vi 水thủy 。 者giả 如như 涕thế 淚lệ 血huyết 髓tủy 等đẳng 。 暖noãn 觸xúc 為vi 火hỏa 者giả 如như 燥táo 熱nhiệt 溫ôn 和hòa 等đẳng 。 動động 搖dao 為vi 風phong 。 者giả 如như 氣khí 息tức 運vận 轉chuyển 等đẳng 。 由do 此thử 四tứ 纏triền 者giả 。 謂vị 由do 此thử 四tứ 大đại 和hòa 合hợp 互hỗ 相tương 纏triền 結kết 而nhi 成thành 身thân 相tướng 也dã 。 有hữu 身thân 相tướng 則tắc 有hữu 根căn 門môn 。 有hữu 根căn 門môn 則tắc 彼bỉ 此thử 各các 別biệt 。 而nhi 性tánh 亦diệc 隨tùy 根căn 各các 用dụng 。 故cố 曰viết 分phân 汝nhữ 湛trạm 圓viên 。 妙diệu 覺giác 明minh 心tâm 。 心tâm 字tự 即tức 指chỉ 賴lại 耶da 。 謂vị 真chân 妄vọng 和hòa 合hợp 之chi 體thể 。 以dĩ 未vị 和hòa 妄vọng 時thời 元nguyên 自tự 清thanh 淨tịnh 周chu 徧biến 。 故cố 曰viết 湛trạm 圓viên 。 雖tuy 已dĩ 和hòa 妄vọng 覺giác 明minh 猶do 自tự 不bất 失thất 。 故cố 以dĩ 妙diệu 稱xưng 也dã 。 為vi 視thị 者giả 眼nhãn 家gia 見kiến 精tinh 。 為vi 聽thính 者giả 耳nhĩ 家gia 聞văn 精tinh 。 為vi 覺giác 者giả 鼻tị 舌thiệt 身thân 三tam 咸hàm 稱xưng 覺giác 精tinh 。 以dĩ 同đồng 為vi 合hợp 知tri 故cố 。 為vi 察sát 者giả 意ý 家gia 知tri 精tinh 。 今kim 言ngôn 察sát 者giả 顯hiển 是thị 根căn 性tánh 照chiếu 察sát 。 揀giản 意ý 識thức 分phân 別biệt 知tri 故cố 。 後hậu 云vân 元nguyên 依y 一nhất 精tinh 明minh 。 分phân 成thành 六lục 和hòa 合hợp 。 即tức 此thử 科khoa 義nghĩa 也dã 。

二nhị 漸tiệm 現hiện 濁trược 相tương/tướng 。 結kết 色sắc 成thành 根căn 。 五ngũ 陰ấm 已dĩ 具cụ 。 自tự 後hậu 依y 於ư 五ngũ 陰ấm 漸tiệm 現hiện 五ngũ 濁trược 之chi 相tướng 二nhị 。

一nhất 總tổng 出xuất 濁trược 相tương/tướng 。 二nhị 別biệt 示thị 漸tiệm 現hiện 。

初sơ 。

從tùng 始thỉ 入nhập 終chung 。 五ngũ 疊điệp 渾hồn 濁trược 。

○# 云vân 何hà 為vi 濁trược 阿A 難Nan 。 譬thí 如như 清thanh 水thủy 。 清thanh 潔khiết 本bổn 然nhiên 。 即tức 彼bỉ 塵trần 土thổ 。 灰hôi 砂sa 之chi 倫luân 。 本bổn 質chất 留lưu 礙ngại 。 二nhị 體thể 法pháp 爾nhĩ 。 性tánh 不bất 相tương 循tuần 。 有hữu 世thế 間gian 人nhân 。 取thủ 彼bỉ 土độ 塵trần 。 投đầu 於ư 淨tịnh 水thủy 。 土thổ 失thất 留lưu 礙ngại 。 水thủy 亡vong 清thanh 潔khiết 。 容dung 貌mạo 汩# 然nhiên 。 名danh 之chi 為vi 濁trược 。

○# 汝nhữ 濁trược 五ngũ 重trọng 。 亦diệc 復phục 如như 是thị 。

初sơ 總tổng 標tiêu 五ngũ 濁trược 。 謂vị 眾chúng 生sanh 自tự 結kết 色sắc 成thành 根căn 已dĩ 來lai 。 從tùng 始thỉ 則tắc 空không 見kiến 不bất 分phân 。 入nhập 終chung 而nhi 同đồng 異dị 失thất 準chuẩn 。 合hợp 彼bỉ 中trung 間gian 共cộng 有hữu 五ngũ 疊điệp 渾hồn 濁trược 之chi 相tướng 。 此thử 識thức 海hải 所sở 以dĩ 不bất 澄trừng 。 而nhi 涅Niết 槃Bàn 淨tịnh 德đức 終chung 無vô 由do 而nhi 證chứng 也dã 。

○# 云vân 何hà 下hạ 徵trưng 喻dụ 濁trược 相tương/tướng 。 徵trưng 義nghĩa 可khả 知tri 。 喻dụ 中trung 清thanh 水thủy 喻dụ 純thuần 真chân 之chi 心tâm 。 亦diệc 即tức 涅Niết 槃Bàn 果quả 體thể 。 由do 來lai 不bất 染nhiễm 故cố 以dĩ 清thanh 潔khiết 本bổn 然nhiên 喻dụ 之chi 。 倫luân 類loại 也dã 。 塵trần 土thổ 灰hôi 砂sa 之chi 倫luân 。 喻dụ 空không 見kiến 及cập 四tứ 大đại 四tứ 性tánh 等đẳng 類loại 。 由do 來lai 障chướng 蔽tế 故cố 以dĩ 本bổn 質chất 留lưu 礙ngại 喻dụ 之chi 。 循tuần 順thuận 也dã 。 二nhị 體thể 者giả 水thủy 與dữ 土thổ 等đẳng 。 一nhất 清thanh 一nhất 礙ngại 故cố 曰viết 。 性tánh 不bất 相tương 循tuần 。 喻dụ 純thuần 真chân 之chi 心tâm 。 與dữ 空không 見kiến 等đẳng 真chân 妄vọng 性tánh 異dị 也dã 。 有hữu 世thế 間gian 人nhân 。 喻dụ 阿A 難Nan 及cập 生sanh 。 取thủ 土thổ 投đầu 水thủy 喻dụ 執chấp 妄vọng 亂loạn 真chân 。 既ký 執chấp 妄vọng 亂loạn 真chân 將tương 必tất 以dĩ 妄vọng 為vi 真chân 。 以dĩ 真chân 為vi 妄vọng 。 故cố 以dĩ 土thổ 失thất 留lưu 礙ngại 。 水thủy 亡vong 清thanh 潔khiết 喻dụ 之chi 。 汩# 然nhiên 者giả 混hỗn 擾nhiễu 不bất 定định 之chi 相tướng 。 容dung 貌mạo 既ký 爾nhĩ 故cố 曰viết 。 名danh 之chi 為vi 濁trược 。 法pháp 中trung 真chân 妄vọng 雜tạp 亂loạn 宛uyển 同đồng 乎hồ 此thử 。 故cố 為ví 喻dụ 也dã 。

○# 末mạt 二nhị 句cú 以dĩ 法pháp 總tổng 合hợp 可khả 知tri 。

二nhị 別biệt 示thị 漸tiệm 現hiện 五ngũ 。

一nhất 劫kiếp 濁trược 。 二nhị 見kiến 濁trược 。 三tam 惱não 濁trược 。 四tứ 生sanh 濁trược 。 五ngũ 命mạng 濁trược 。

初sơ 。

阿A 難Nan 。 汝nhữ 見kiến 虗hư 空không 。 徧biến 十thập 方phương 界giới 。 空không 見kiến 不bất 分phân 。 有hữu 空không 無vô 體thể 。 有hữu 見kiến 無vô 覺giác 。 相tương 織chức 妄vọng 成thành 。 是thị 第đệ 一nhất 重trọng 。 名danh 為vi 劫kiếp 濁trược 。

既ký 已dĩ 結kết 色sắc 成thành 根căn 。 則tắc 有hữu 能năng 見kiến 所sở 見kiến 。 能năng 見kiến 以dĩ 眼nhãn 為vi 首thủ 。 所sở 見kiến 以dĩ 空không 為vi 先tiên 。 故cố 以dĩ 見kiến 空không 為vi 劫kiếp 濁trược 體thể 也dã 。 見kiến 空không 徧biến 界giới 者giả 。 不bất 唯duy 空không 徧biến 而nhi 見kiến 亦diệc 徧biến 也dã 。 空không 見kiến 俱câu 徧biến 故cố 不bất 可khả 分phần/phân 。 既ký 不bất 可khả 分phần/phân 。 則tắc 空không 即tức 是thị 見kiến 見kiến 即tức 是thị 空không 。 空không 即tức 是thị 見kiến 則tắc 惟duy 有hữu 空không 名danh 而nhi 無vô 空không 體thể 。 見kiến 即tức 是thị 空không 則tắc 惟duy 有hữu 見kiến 名danh 而nhi 無vô 見kiến 覺giác 。 相tương/tướng 織chức 者giả 有hữu 空không 無vô 體thể 。 是thị 空không 織chức 於ư 見kiến 。 有hữu 見kiến 無vô 覺giác 。 是thị 見kiến 織chức 於ư 空không 。 妄vọng 成thành 者giả 妄vọng 成thành 一nhất 體thể 眾chúng 生sanh 不bất 知tri 認nhận 為vi 劫kiếp 初sơ 之chi 相tướng 。 故cố 曰viết 是thị 第đệ 一nhất 重trọng 。 名danh 為vi 劫kiếp 濁trược 。 餘dư 經kinh 劫kiếp 濁trược 以dĩ 四tứ 濁trược 集tập 聚tụ 為vi 體thể 。 人nhân 壽thọ 百bách 歲tuế 時thời 乃nãi 入nhập 。 今kim 則tắc 以dĩ 空không 見kiến 相tương/tướng 織chức 為vi 體thể 。 自tự 結kết 色sắc 成thành 根căn 。 後hậu 即tức 入nhập 也dã 。 又hựu 餘dư 經kinh 四tứ 為vi 能năng 濁trược 。 劫kiếp 為vi 所sở 濁trược 。 今kim 則tắc 劫kiếp 為vi 能năng 濁trược 。 純thuần 真chân 之chi 性tánh 為vi 所sở 濁trược 。 以dĩ 認nhận 劫kiếp 亂loạn 性tánh 如như 以dĩ 土thổ 投đầu 水thủy 故cố 也dã 。 按án 後hậu 色sắc 陰ấm 破phá 時thời 即tức 超siêu 劫kiếp 濁trược 。 以dĩ 無vô 色sắc 則tắc 無vô 空không 。 無vô 空không 則tắc 見kiến 無vô 所sở 織chức 。 故cố 孤cô 山sơn 云vân 此thử 濁trược 依y 於ư 色sắc 陰ấm 。

二nhị 見kiến 濁trược 。

汝nhữ 身thân 現hiện 摶đoàn 。 四tứ 大đại 為vi 體thể 。 見kiến 聞văn 覺giác 知tri 。 壅ủng 令linh 留lưu 礙ngại 。 水thủy 火hỏa 風phong 土thổ 。 旋toàn 令linh 覺giác 知tri 。 相tương 織chức 妄vọng 成thành 。 是thị 第đệ 二nhị 重trọng 。 名danh 為vi 見kiến 濁trược 。

首thủ 見kiến 虗hư 空không 。 次thứ 見kiến 自tự 身thân 。 故cố 曰viết 汝nhữ 身thân 現hiện 摶đoàn 。 四tứ 大đại 為vi 體thể 。 摶đoàn 取thủ 也dã 。 謂vị 現hiện 以dĩ 圓viên 湛trạm 。 妙diệu 覺giác 明minh 心tâm 。 摶đoàn 取thủ 四tứ 大đại 而nhi 為vi 根căn 身thân 體thể 也dã 。 根căn 身thân 既ký 備bị 則tắc 分phần/phân 開khai 。 見kiến 聞văn 覺giác 知tri 。 和hòa 合hợp 水thủy 火hỏa 風phong 土thổ 。 故cố 以dĩ 四tứ 性tánh 四tứ 大đại 為vi 見kiến 濁trược 體thể 也dã 。 壅ủng 令linh 留lưu 礙ngại 者giả 。 謂vị 四tứ 性tánh 本bổn 自tự 融dung 通thông 。 一nhất 為vi 四tứ 大đại 壅ủng 隔cách 遂toại 成thành 留lưu 礙ngại 。 如như 是thị 不bất 超siêu 色sắc 聽thính 不bất 出xuất 聲thanh 等đẳng 是thị 也dã 。 旋toàn 令linh 覺giác 知tri 者giả 。 謂vị 四tứ 大đại 本bổn 自tự 無vô 情tình 一nhất 為vi 四tứ 性tánh 旋toàn 轉chuyển 遂toại 成thành 覺giác 知tri 。 如như 水thủy 覺giác 有hữu 潤nhuận 。 火hỏa 覺giác 有hữu 煖noãn 等đẳng 是thị 也dã 。 相tương/tướng 織chức 者giả 四tứ 性tánh 成thành 礙ngại 。 是thị 性tánh 織chức 於ư 大đại 。 四tứ 大đại 有hữu 覺giác 。 是thị 大đại 織chức 於ư 性tánh 。 妄vọng 成thành 者giả 虗hư 妄vọng 成thành 就tựu 。 眾chúng 生sanh 不bất 知tri 。 依y 此thử 立lập 為vi 身thân 見kiến 。 而nhi 為vi 諸chư 見kiến 之chi 本bổn 。 故cố 曰viết 是thị 第đệ 二nhị 重trọng 。 名danh 為vi 見kiến 濁trược 。 餘dư 經kinh 見kiến 濁trược 以dĩ 五ngũ 利lợi 使sử 為vi 體thể 。 蓋cái 見kiến 即tức 是thị 濁trược 。 今kim 則tắc 性tánh 大đại 相tương/tướng 織chức 為vi 體thể 乃nãi 真chân 性tánh 之chi 濁trược 耳nhĩ 。 按án 後hậu 受thọ 陰ấm 破phá 時thời 即tức 超siêu 見kiến 濁trược 。 以dĩ 無vô 受thọ 即tức 無vô 摶đoàn 無vô 摶đoàn 則tắc 性tánh 大đại 不bất 織chức 。 故cố 孤cô 山sơn 云vân 。 此thử 濁trược 依y 於ư 受thọ 陰ấm 。

三tam 惱não 濁trược 。

又hựu 汝nhữ 心tâm 中trung 。 憶ức 識thức 誦tụng 習tập 。 性tánh 發phát 知tri 見kiến 。 容dung 現hiện 六lục 塵trần 。 離ly 塵trần 無vô 相tướng 。 離ly 覺giác 無vô 性tánh 。 相tương 織chức 妄vọng 成thành 。 是thị 第đệ 三tam 重trọng 。 名danh 煩phiền 惱não 濁trược 。

根căn 有hữu 既ký 備bị 。 妄vọng 想tưởng 自tự 生sanh 。 故cố 曰viết 又hựu 汝nhữ 心tâm 中trung 。 憶ức 識thức 誦tụng 習tập 。 蓋cái 心tâm 即tức 六lục 識thức 。 憶ức 識thức 誦tụng 習tập 。 指chỉ 六lục 識thức 中trung 想tưởng 。 憶ức 謂vị 想tưởng 過quá 去khứ 境cảnh 而nhi 生sanh 憶ức 念niệm 。 識thức 謂vị 想tưởng 現hiện 前tiền 境cảnh 而nhi 生sanh 識thức 取thủ 。 誦tụng 謂vị 想tưởng 未vị 來lai 境cảnh 而nhi 生sanh 誦tụng 習tập 。 誦tụng 習tập 者giả 熟thục 讀đọc 不bất 忘vong 而nhi 預dự 待đãi 之chi 也dã 。 性tánh 發phát 知tri 見kiến 者giả 。 謂vị 六lục 識thức 之chi 性tánh 發phát 自tự 六lục 根căn 。 六lục 根căn 中trung 但đãn 言ngôn 知tri 見kiến 者giả 。 舉cử 後hậu 初sơ 攝nhiếp 中trung 間gian 故cố 。 容dung 現hiện 六lục 塵trần 者giả 。 謂vị 六lục 識thức 之chi 容dung 現hiện 於ư 六lục 塵trần 。 是thị 知tri 六lục 識thức 妄vọng 想tưởng 外ngoại 托thác 塵trần 現hiện 。 離ly 塵trần 則tắc 無vô 識thức 相tương/tướng 。 內nội 依y 根căn 發phát 離ly 覺giác 則tắc 無vô 識thức 性tánh 。 離ly 覺giác 無vô 性tánh 。 則tắc 性tánh 織chức 於ư 相tương/tướng 。 離ly 塵trần 無vô 相tướng 。 則tắc 相tương/tướng 織chức 於ư 性tánh 。 如như 是thị 虗hư 妄vọng 成thành 就tựu 。 眾chúng 生sanh 不bất 知tri 依y 此thử 。 起khởi 諸chư 煩phiền 惱não 。 故cố 曰viết 是thị 第đệ 三tam 重trọng 。 名danh 煩phiền 惱não 濁trược 。 餘dư 經kinh 煩phiền 惱não 濁trược 以dĩ 五ngũ 鈍độn 使sử 為vi 體thể 。 亦diệc 煩phiền 惱não 即tức 濁trược 。 今kim 則tắc 以dĩ 性tánh 相tướng 相tương/tướng 織chức 為vi 體thể 。 亦diệc 真chân 性tánh 之chi 濁trược 也dã 。 按án 後hậu 想tưởng 陰ấm 破phá 時thời 即tức 超siêu 惱não 濁trược 。 以dĩ 無vô 想tưởng 則tắc 六lục 識thức 無vô 用dụng 。 惟duy 根căn 與dữ 塵trần 不bất 成thành 煩phiền 惱não 。 故cố 孤cô 山sơn 云vân 。 此thử 濁trược 依y 於ư 想tưởng 陰ấm 。

四tứ 生sanh 濁trược 。

又hựu 汝nhữ 朝triêu 夕tịch 。 生sanh 滅diệt 不bất 停đình 。 知tri 見kiến 每mỗi 欲dục 。 留lưu 於ư 世thế 間gian 。 業nghiệp 運vận 每mỗi 常thường 。 遷thiên 於ư 國quốc 土độ 。 相tương 織chức 妄vọng 成thành 。 是thị 第đệ 四tứ 重trọng 。 名danh 眾chúng 生sanh 濁trược 。

有hữu 識thức 心tâm 即tức 墮đọa 生sanh 滅diệt 。 故cố 云vân 又hựu 汝nhữ 朝triêu 夕tịch 。 生sanh 滅diệt 不bất 停đình 。 仁nhân 王vương 經Kinh 云vân 。 一nhất 念niệm 中trung 有hữu 九cửu 十thập 剎sát 那na 。 一nhất 剎sát 那na 中trung 。 有hữu 九cửu 百bách 生sanh 滅diệt 。 況huống 復phục 從tùng 朝triêu 至chí 暮mộ 。 念niệm 念niệm 相tương 續tục 。 故cố 曰viết 生sanh 滅diệt 不bất 停đình 。 此thử 即tức 行hành 陰ấm 亦diệc 名danh 為vi 業nghiệp 。 知tri 見kiến 指chỉ 六lục 識thức 妄vọng 想tưởng 顛điên 倒đảo 知tri 見kiến 。 欲dục 留lưu 世thế 間gian 者giả 。 留lưu 戀luyến 三tam 界giới 不bất 求cầu 出xuất 離ly 也dã 。 業nghiệp 運vận 謂vị 行hành 陰ấm 密mật 移di 四tứ 相tương/tướng 迭điệt 更cánh 。 遷thiên 於ư 國quốc 土độ 者giả 。 死tử 此thử 生sanh 彼bỉ 。 改cải 形hình 易dị 報báo 也dã 。 然nhiên 知tri 見kiến 欲dục 留lưu 如như 經kinh 之chi 直trực 。 業nghiệp 運vận 常thường 遷thiên 如như 緯# 之chi 橫hoạnh/hoành 。 經kinh 緯# 相tương 織chức 妄vọng 成thành 諸chư 趣thú 。 眾chúng 生sanh 不bất 知tri 認nhận 為vi 實thật 有hữu 。 故cố 曰viết 是thị 第đệ 四tứ 重trọng 。 名danh 眾chúng 生sanh 濁trược 。 餘dư 經kinh 眾chúng 生sanh 濁trược 但đãn 攬lãm 見kiến 慢mạn 果quả 報báo 為vi 體thể 。 直trực 約ước 自tự 相tương/tướng 渾hồn 擾nhiễu 名danh 濁trược 。 今kim 則tắc 以dĩ 識thức 行hành 相tương/tướng 織chức 為vi 體thể 。 渾hồn 擾nhiễu 真chân 性tánh 名danh 濁trược 也dã 。 按án 後hậu 行hành 陰ấm 破phá 時thời 即tức 超siêu 生sanh 濁trược 。 以dĩ 無vô 行hành 則tắc 無vô 生sanh 滅diệt 。 無vô 生sanh 滅diệt 則tắc 識thức 想tưởng 盡tận 而nhi 輪luân 轉chuyển 息tức 矣hĩ 。 故cố 孤cô 山sơn 云vân 。 此thử 濁trược 依y 於ư 行hành 陰ấm 。

五ngũ 命mạng 濁trược 。

汝nhữ 等đẳng 見kiến 聞văn 。 元nguyên 無vô 異dị 性tánh 。 眾chúng 塵trần 隔cách 越việt 。 無vô 狀trạng 異dị 生sanh 。 性tánh 中trung 相tương 知tri 。 用dụng 中trung 相tương 背bội 。 同đồng 異dị 失thất 準chuẩn 。 相tương 織chức 妄vọng 成thành 。 是thị 第đệ 五ngũ 重trọng 。 名danh 為vi 命mạng 濁trược 。

識thức 想tưởng 行hành 業nghiệp 通thông 依y 第đệ 八bát 。 故cố 此thử 科khoa 惟duy 依y 第đệ 八bát 體thể 用dụng 而nhi 為vi 命mạng 濁trược 。 見kiến 聞văn 覺giác 知tri 。 本bổn 一nhất 精tinh 明minh 。 故cố 云vân 元nguyên 無vô 異dị 性tánh 。 此thử 言ngôn 八bát 識thức 體thể 同đồng 。 眾chúng 塵trần 者giả 六lục 種chủng 塵trần 相tương/tướng 。 隔cách 越việt 者giả 隔cách 別biệt 違vi 越việt 。 如như 色sắc 惟duy 可khả 見kiến 。 聲thanh 唯duy 可khả 聽thính 等đẳng 。 第đệ 八bát 識thức 任nhậm 運vận 不bất 意ý 。 對đối 境cảnh 分phần/phân 照chiếu 。 故cố 云vân 無vô 狀trạng 異dị 生sanh 。 此thử 言ngôn 八bát 識thức 用dụng 異dị 體thể 同đồng 故cố 。 性tánh 中trung 相tương 知tri 。 謂vị 同đồng 一nhất 知tri 覺giác 也dã 。 用dụng 異dị 故cố 彼bỉ 此thử 互hỗ 違vi 。 謂vị 見kiến 非phi 聞văn 等đẳng 也dã 。 用dụng 中trung 相tương 背bội 。 不bất 可khả 言ngôn 同đồng 。 性tánh 中trung 相tương 知tri 。 不bất 可khả 言ngôn 異dị 。 故cố 曰viết 同đồng 異dị 失thất 準chuẩn 。 謂vị 言ngôn 同đồng 言ngôn 異dị 俱câu 不bất 可khả 以dĩ 為vi 準chuẩn 也dã 。 相tương/tướng 織chức 者giả 謂vị 同đồng 不bất 可khả 準chuẩn 則tắc 體thể 織chức 於ư 用dụng 。 異dị 不bất 可khả 準chuẩn 則tắc 用dụng 織chức 於ư 體thể 。 妄vọng 成thành 者giả 虗hư 妄vọng 成thành 立lập 。 眾chúng 生sanh 不bất 知tri 執chấp 為vi 命mạng 根căn 。 故cố 曰viết 是thị 第đệ 五ngũ 重trọng 。 名danh 為vi 命mạng 濁trược 。 餘dư 經kinh 命mạng 濁trược 以dĩ 壽thọ 煖noãn 息tức 三tam 連liên 持trì 色sắc 心tâm 為vi 體thể 。 亦diệc 唯duy 自tự 相tương/tướng 渾hồn 擾nhiễu 名danh 濁trược 。 今kim 則tắc 以dĩ 第đệ 八bát 識thức 體thể 用dụng 相tương/tướng 織chức 為vi 體thể 。 亦diệc 渾hồn 擾nhiễu 真chân 性tánh 名danh 濁trược 也dã 。 按án 後hậu 識thức 陰ấm 破phá 時thời 即tức 超siêu 命mạng 濁trược 。 以dĩ 無vô 此thử 識thức 不bất 能năng 連liên 持trì 色sắc 心tâm 命mạng 根căn 則tắc 斷đoạn 。 故cố 孤cô 山sơn 云vân 。 此thử 濁trược 依y 於ư 識thức 陰ấm (# 此thử 五ngũ 濁trược 中trung 。 古cổ 德đức 多đa 取thủ 四tứ 大đại 六lục 塵trần 等đẳng 合hợp 前tiền 灰hôi 土thổ 以dĩ 四tứ 性tánh 六lục 根căn 等đẳng 合hợp 前tiền 清thanh 水thủy 。 然nhiên 六lục 根căn 四tứ 性tánh 正chánh 是thị 帶đái 妄vọng 之chi 見kiến 。 取thủ 喻dụ 清thanh 水thủy 似tự 與dữ 澄trừng 濁trược 之chi 文văn 不bất 合hợp 。 今kim 疏sớ/sơ 通thông 以dĩ 四tứ 性tánh 六lục 根căn 四tứ 大đại 。 六lục 塵trần 等đẳng 取thủ 喻dụ 灰hôi 土thổ 。 卻khước 以dĩ 本bổn 元nguyên 自tự 性tánh 取thủ 喻dụ 清thanh 水thủy 。 是thị 則tắc 五ngũ 重trọng/trùng 起khởi 於ư 淨tịnh 心tâm 。 正chánh 同đồng 清thanh 水thủy 混hỗn 以dĩ 沙sa 土thổ 。 真chân 既ký 非phi 真chân 。 妄vọng 亦diệc 非phi 妄vọng 。 正chánh 同đồng 土thổ 失thất 留lưu 礙ngại 。 水thủy 亡vong 清thanh 潔khiết 。 目mục 之chi 曰viết 濁trược 不bất 其kỳ 然nhiên 乎hồ )# 漸tiệm 現hiện 濁trược 相tương/tướng 竟cánh 三tam 詳tường 示thị 澄trừng 法pháp 二nhị 。

一nhất 以dĩ 法pháp 直trực 示thị 。 二nhị 取thủ 喻dụ 合hợp 顯hiển 。

初sơ 。

阿A 難Nan 。 汝nhữ 今kim 欲dục 令linh 。 見kiến 聞văn 覺giác 知tri 。 遠viễn 契khế 如Như 來Lai 。 常thường 樂lạc 我ngã 淨tịnh 。 應ưng 當đương 先tiên 擇trạch 。 死tử 生sanh 根căn 本bổn 。 依y 不bất 生sanh 滅diệt 。 圓viên 湛trạm 性tánh 成thành 。

○# 以dĩ 湛trạm 旋toàn 其kỳ 。 虗hư 妄vọng 滅diệt 生sanh 。 伏phục 還hoàn 元nguyên 覺giác 。 得đắc 元nguyên 明minh 覺giác 。 無vô 生sanh 滅diệt 性tánh 。 為vi 因Nhân 地Địa 心tâm 。

○# 然nhiên 後hậu 圓viên 成thành 。 果quả 地địa 修tu 證chứng 。

初sơ 定định 欲dục 示thị 法pháp 。 汝nhữ 今kim 欲dục 令linh 。 等đẳng 先tiên 以dĩ 定định 其kỳ 欲dục 樂lạc 。 見kiến 聞văn 覺giác 知tri 。 且thả 渾hồn 言ngôn 六lục 根căn 。 尚thượng 未vị 揀giản 示thị 識thức 與dữ 性tánh 耳nhĩ 。 遠viễn 契khế 者giả 懸huyền 相tương/tướng 契khế 合hợp 之chi 義nghĩa 。 然nhiên 見kiến 聞văn 覺giác 知tri 因nhân 心tâm 也dã 。 常thường 樂lạc 我ngã 淨tịnh 果quả 德đức 也dã 。 以dĩ 因nhân 心tâm 而nhi 遠viễn 契khế 果quả 德đức 則tắc 是thị 以dĩ 因nhân 同đồng 果quả 。 前tiền 既ký 教giáo 之chi 。 今kim 復phục 審thẩm 定định 。 猶do 云vân 汝nhữ 今kim 欲dục 樂lạc 如như 此thử 耶da 。 欲dục 樂lạc 如như 此thử 不bất 可khả 不bất 辯biện 。 故cố 曰viết 應ưng 當đương 先tiên 擇trạch 。 死tử 生sanh 根căn 本bổn 。 死tử 生sanh 根căn 本bổn 。 乃nãi 指chỉ 六lục 識thức 。 以dĩ 是thị 二nhị 根căn 本bổn 中trung 妄vọng 本bổn 。 既ký 屬thuộc 生sanh 滅diệt 不bất 契khế 果quả 德đức 。 故cố 應ưng 擇trạch 而nhi 去khứ 之chi 。 圓viên 湛trạm 性tánh 乃nãi 指chỉ 根căn 性tánh 。 以dĩ 是thị 二nhị 根căn 本bổn 中trung 真chân 本bổn 。 既ký 不bất 生sanh 滅diệt 即tức 同đồng 果quả 覺giác 。 應ưng 當đương 依y 而nhi 成thành 之chi 。 成thành 謂vị 成thành 就tựu 因Nhân 地Địa 心tâm 也dã 。

○# 以dĩ 湛trạm 下hạ 依y 法pháp 伏phục 成thành 。 以dĩ 湛trạm 二nhị 字tự 著trước 眼nhãn 。 言ngôn 六lục 根căn 中trung 性tánh 。 雖tuy 以dĩ 不bất 生sanh 滅diệt 圓viên 湛trạm 為vi 名danh 。 其kỳ 柰nại 眾chúng 生sanh 位vị 中trung 猶do 為vi 帶đái 妄vọng 之chi 見kiến 。 與dữ 彼bỉ 四tứ 大đại 六lục 塵trần 諸chư 識thức 等đẳng 織chức 成thành 濁trược 相tương/tướng 。 欲dục 取thủ 為vi 因nhân 云vân 何hà 入nhập 手thủ 。 故cố 曰viết 以dĩ 湛trạm 。 湛trạm 者giả 不bất 動động 義nghĩa 。 謂vị 直trực 須tu 不bất 動động 。 所sở 謂vị 眼nhãn 不bất 觀quán 色sắc 耳nhĩ 不bất 聽thính 聲thanh 等đẳng 是thị 也dã 。 旋toàn 轉chuyển 也dã 。 虗hư 妄vọng 滅diệt 生sanh 。 即tức 指chỉ 真chân 見kiến 中trung 一nhất 分phần/phân 妄vọng 見kiến 及cập 四tứ 大đại 六lục 塵trần 諸chư 識thức 等đẳng 也dã 。 然nhiên 湛trạm 字tự 即tức 是thị 工công 夫phu 。 旋toàn 字tự 即tức 是thị 效hiệu 驗nghiệm 。 言ngôn 果quả 能năng 久cửu 湛trạm 便tiện 可khả 以dĩ 旋toàn 轉chuyển 其kỳ 虗hư 妄vọng 滅diệt 生sanh 。 下hạ 文văn 所sở 謂vị 靜tĩnh 深thâm 不bất 動động 。 沙sa 土thổ 自tự 沈trầm 。 即tức 喻dụ 此thử 耳nhĩ 。 伏phục 還hoàn 元nguyên 覺giác 。 者giả 示thị 以dĩ 旋toàn 之chi 分phần 齊tề 。 言ngôn 所sở 謂vị 旋toàn 其kỳ 虗hư 妄vọng 滅diệt 生sanh 者giả 。 非phi 即tức 能năng 斷đoạn 但đãn 不bất 過quá 暫tạm 伏phục 二nhị 障chướng 現hiện 行hành 。 乍sạ 還hoàn 元nguyên 明minh 覺giác 性tánh 。 下hạ 文văn 所sở 謂vị 清thanh 水thủy 現hiện 前tiền 。 即tức 喻dụ 此thử 耳nhĩ 。 得đắc 元nguyên 明minh 覺giác 。 者giả 自tự 是thị 得đắc 見kiến 元nguyên 明minh 覺giác 性tánh 。 所sở 謂vị 依y 本bổn 覺giác 故cố 而nhi 有hữu 始thỉ 覺giác 。 是thị 為vi 真chân 無vô 生sanh 滅diệt 遠viễn 契khế 佛Phật 德đức 。 故cố 即tức 教giáo 以dĩ 用dụng 為vi 因nhân 心tâm 。 按án 終chung 教giáo 位vị 當đương 信tín 滿mãn 。 以dĩ 能năng 雙song 伏phục 二nhị 障chướng 現hiện 行hành 故cố 也dã 。

○# 然nhiên 後hậu 句cú 因nhân 圓viên 果quả 滿mãn 。 十thập 住trụ 除trừ 現hiện 。 十thập 行hành 伏phục 種chủng 。 乃nãi 至chí 等đẳng 覺giác 妙diệu 覺giác 現hiện 種chủng 習tập 盡tận 。 無vô 妄vọng 可khả 斷đoạn 。 無vô 真chân 可khả 證chứng 。 故cố 曰viết 圓viên 成thành 。 果quả 地địa 修tu 證chứng 。 下hạ 文văn 所sở 謂vị 去khứ 泥nê 純thuần 水thủy 。 即tức 喻dụ 此thử 耳nhĩ 。

二nhị 取thủ 喻dụ 合hợp 顯hiển 。

如như 澄trừng 濁trược 水thủy 。 貯trữ 於ư 靜tĩnh 器khí 。

○# 靜tĩnh 深thâm 不bất 動động 。 沙sa 土thổ 自tự 沈trầm 。 清thanh 水thủy 現hiện 前tiền 。 名danh 為vi 初Sơ 伏Phục 客Khách 塵Trần 煩Phiền 惱Não 。

○# 去khứ 泥nê 純thuần 水thủy 。 名danh 為vi 永Vĩnh 斷Đoạn 根Căn 本Bổn 無Vô 明Minh 。 明minh 相tướng 精tinh 純thuần 。 一nhất 切thiết 變biến 現hiện 。 不bất 為vị 煩phiền 惱não 。 皆giai 合hợp 涅Niết 槃Bàn 。 清thanh 淨tịnh 妙diệu 德đức 。

初sơ 喻dụ 定định 欲dục 示thị 法pháp 。 言ngôn 阿A 難Nan 欲dục 令linh 見kiến 聞văn 覺giác 知tri 。 遠viễn 契khế 常thường 樂lạc 我ngã 淨tịnh 。 即tức 如như 有hữu 人nhân 欲dục 澄trừng 濁trược 水thủy 也dã 。 擇trạch 去khứ 死tử 生sanh 根căn 本bổn 。 依y 不bất 生sanh 滅diệt 性tánh 成thành 。 即tức 如như 以dĩ 水thủy 離ly 動động 搖dao 處xứ 貯trữ 於ư 靜tĩnh 器khí 也dã 。

○# 靜tĩnh 深thâm 下hạ 喻dụ 依y 法pháp 伏phục 成thành 。 言ngôn 果quả 能năng 以dĩ 湛trạm 自tự 可khả 旋toàn 其kỳ 虗hư 妄vọng 滅diệt 生sanh 。 伏phục 還hoàn 元nguyên 覺giác 。 即tức 如như 靜tĩnh 深thâm 不bất 動động 。 沙sa 土thổ 自tự 沈trầm 。 清thanh 水thủy 現hiện 前tiền 也dã 。 得đắc 元nguyên 明minh 覺giác 。 為vi 因Nhân 地Địa 心tâm 。 位vị 當đương 信tín 滿mãn 。 雙song 伏phục 二nhị 障chướng 現hiện 行hành 故cố 曰viết 。 名danh 為vi 初Sơ 伏Phục 客Khách 塵Trần 煩Phiền 惱Não 。 按án 初sơ 卷quyển 顯hiển 見kiến 不bất 動động 科khoa 中trung 。 客khách 塵trần 喻dụ 見kiến 思tư 煩phiền 惱não 。 今kim 乃nãi 喻dụ 二nhị 障chướng 現hiện 行hành 。 以dĩ 現hiện 行hành 不bất 停đình 。 如như 客khách 如như 塵trần 故cố 也dã 。

○# 去khứ 泥nê 下hạ 喻dụ 因nhân 圓viên 果quả 滿mãn 。 言ngôn 既ký 得đắc 因nhân 心tâm 漸tiệm 次thứ 伏phục 除trừ 。 乃nãi 至chí 現hiện 種chủng 習tập 盡tận 圓viên 滿mãn 。 果quả 地địa 修tu 證chứng 。 即tức 如như 去khứ 泥nê 純thuần 水thủy 也dã 。 無vô 妄vọng 不bất 盡tận 故cố 曰viết 。 名danh 為vi 永Vĩnh 斷Đoạn 根Căn 本Bổn 無Vô 明Minh 。 無vô 真chân 不bất 圓viên 故cố 曰viết 。 明minh 相tướng 精tinh 純thuần 。 倒đảo 駕giá 慈từ 航# 。 還hoàn 度độ 眾chúng 生sanh 。 一nhất 切thiết 神thần 通thông 變biến 現hiện 。 如như 貪tham 瞋sân 癡si 等đẳng 。 不bất 為vị 煩phiền 惱não 。 其kỳ 猶do 以dĩ 金kim 作tác 器khí 器khí 器khí 皆giai 金kim 。 故cố 云vân 皆giai 合hợp 涅Niết 槃Bàn 。 清thanh 淨tịnh 妙diệu 德đức 。 總tổng 結kết 前tiền 來lai 決quyết 定định 以dĩ 因nhân 同đồng 果quả 澄trừng 濁trược 頓đốn 入nhập 涅Niết 槃Bàn 義nghĩa 竟cánh 。

二nhị 決quyết 定định 從tùng 根căn 解giải 結kết 脫thoát 纏triền 頓đốn 入nhập 圓viên 通thông 義nghĩa 二nhị 。

一nhất 教giáo 以dĩ 從tùng 根căn 解giải 結kết 。 二nhị 示thị 以dĩ 脫thoát 纏triền 入nhập 圓viên 。

初sơ (# 正chánh 脈mạch 云vân 。 從tùng 根căn 解giải 結kết 便tiện 是thị 第đệ 二nhị 決quyết 定định 之chi 宗tông 。 脫thoát 纏triền 入nhập 圓viên 便tiện 是thị 此thử 宗tông 之chi 趣thú 。 亦diệc 初sơ 明minh 宗tông )# 三tam 。

一nhất 叮# 欲dục 令linh 以dĩ 審thẩm 詳tường 。 二nhị 反phản 顯hiển 要yếu 當đương 知tri 處xứ 。 三tam 正chánh 明minh 決quyết 定định 從tùng 根căn 。

初sơ 。

第đệ 二nhị 義nghĩa 者giả 。 汝nhữ 等đẳng 必tất 欲dục 。 發phát 菩Bồ 提Đề 心tâm 。 於ư 菩Bồ 薩Tát 乘Thừa 。 生sanh 大đại 勇dũng 猛mãnh 。 決quyết 定định 棄khí 捐quyên 。 諸chư 有hữu 為vi 相tướng 。 應ưng 當đương 審thẩm 詳tường 。 煩phiền 惱não 根căn 本bổn 。 此thử 無vô 始thỉ 來lai 。 發phát 業nghiệp 潤nhuận 生sanh 。 誰thùy 作tác 誰thùy 受thọ 。

第đệ 二nhị 義nghĩa 者giả 。 句cú 牒điệp 所sở 標tiêu 門môn 。 汝nhữ 等đẳng 下hạ 叮# 所sở 發phát 心tâm 。 准chuẩn 前tiền 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 中trung 。 云vân 捐quyên 捨xả 聲Thanh 聞Văn 。 此thử 云vân 發phát 菩Bồ 提Đề 心tâm 。 然nhiên 捐quyên 捨xả 聲Thanh 聞Văn 。 即tức 是thị 發phát 菩Bồ 提Đề 心tâm 。 但đãn 前tiền 云vân 若nhược 欲dục 。 是thị 方phương 以dĩ 審thẩm 定định 。 此thử 云vân 必tất 欲dục 乃nãi 重trọng/trùng 為vi 叮# 囑chúc 。 殆đãi 恐khủng 其kỳ 發phát 心tâm 不bất 真chân 旋toàn 發phát 旋toàn 悔hối 也dã 。 又hựu 前tiền 云vân 修tu 菩Bồ 薩Tát 乘Thừa 。 此thử 云vân 於ư 菩Bồ 薩Tát 乘Thừa 。 生sanh 大đại 勇dũng 猛mãnh 。 復phục 恐khủng 其kỳ 立lập 志chí 不bất 堅kiên 旋toàn 修tu 旋toàn 退thoái 也dã 。 又hựu 前tiền 云vân 入nhập 佛Phật 知tri 見kiến 。 此thử 云vân 棄khí 捐quyên 有hữu 為vi 。 以dĩ 欲dục 入nhập 佛Phật 知tri 佛Phật 見kiến 須tu 是thị 棄khí 捐quyên 有hữu 為vi 。 故cố 益ích 以dĩ 決quyết 定định 之chi 言ngôn 。 其kỳ 諄# 切thiết 叮# 嚀# 之chi 意ý 已dĩ 可khả 見kiến 矣hĩ 。 古cổ 德đức 云vân 。 不bất 是thị 劒kiếm 客khách 休hưu 贈tặng 劒kiếm 。 為vi 其kỳ 無vô 用dụng 也dã 。 今kim 如Như 來Lai 先tiên 叮# 發phát 心tâm 。 後hậu 示thị 解giải 結kết 之chi 方phương 。 殊thù 教giáo 不bất 浪lãng 施thí 耳nhĩ 。 應ưng 當đương 下hạ 令linh 審thẩm 結kết 處xứ 。 言ngôn 欲dục 捐quyên 有hữu 為vi 須tu 離ly 煩phiền 惱não 。 欲dục 離ly 煩phiền 惱não 須tu 絕tuyệt 根căn 本bổn 。 故cố 教giáo 以dĩ 應ưng 當đương 審thẩm 詳tường 。 煩phiền 惱não 即tức 枝chi 末mạt 無vô 明minh 。 根căn 本bổn 即tức 最tối 初sơ 生sanh 相tương/tướng 。 最tối 初sơ 生sanh 相tương 和hòa 合hợp 於ư 八bát 識thức 之chi 中trung 。 結kết 縛phược 於ư 六lục 根căn 之chi 內nội 。 能năng 生sanh 枝chi 末mạt 故cố 以dĩ 根căn 本bổn 稱xưng 之chi 。 此thử 指chỉ 枝chi 末mạt 無vô 明minh 。 若nhược 論luận 枝chi 末mạt 亦diệc 該cai 所sở 知tri 。 今kim 對đối 阿A 難Nan 。 就tựu 其kỳ 功công 能năng 顯hiển 著trứ 且thả 約ước 煩phiền 惱não 言ngôn 之chi 。 從tùng 無vô 始thỉ 來lai 。 有hữu 二nhị 功công 能năng 。 一nhất 發phát 業nghiệp 。 二nhị 潤nhuận 生sanh 。 發phát 業nghiệp 如như 因nhân 緣duyên 中trung 過quá 去khứ 無vô 明minh 。 現hiện 在tại 愛ái 取thủ 。 潤nhuận 生sanh 如như 投đầu 胎thai 時thời 。 異dị 見kiến 成thành 憎tăng 。 同đồng 想tưởng 成thành 愛ái 。 誰thùy 作tác 誰thùy 受thọ 。 者giả 正chánh 以dĩ 詰cật 其kỳ 根căn 本bổn 。 言ngôn 此thử 發phát 業nghiệp 潤nhuận 生sanh 。 二nhị 種chủng 煩phiền 惱não 。 竟cánh 是thị 誰thùy 之chi 作tác 使sử 。 誰thùy 所sở 容dung 受thọ 。 其kỳ 意ý 皆giai 指chỉ 六lục 根căn 中trung 性tánh 。 但đãn 不bất 肯khẳng 明minh 明minh 道đạo 破phá 俟sĩ 其kỳ 自tự 悟ngộ 耳nhĩ 。

二nhị 反phản 顯hiển 要yếu 當đương 知tri 處xứ 。

阿A 難Nan 。 汝nhữ 修tu 菩Bồ 提Đề 。 若nhược 不bất 審thẩm 觀quán 。 煩phiền 惱não 根căn 本bổn 。 則tắc 不bất 能năng 知tri 。 虗hư 妄vọng 根căn 塵trần 。 何hà 處xứ 顛điên 倒đảo 。 處xử 尚thượng 不bất 知tri 。 云vân 何hà 降hàng 伏phục 。 取thủ 如Như 來Lai 位vị 。

○# 阿A 難Nan 。 汝nhữ 觀quán 世thế 間gian 。 解giải 結kết 之chi 人nhân 。 不bất 見kiến 所sở 結kết 。 云vân 何hà 知tri 解giải 。

○# 不bất 聞văn 虗hư 空không 。 被bị 汝nhữ 隳huy 裂liệt 。

何hà 以dĩ 故cố 。 空không 無vô 相tướng 形hình 無vô 結kết 解giải 故cố 。

初sơ 法pháp 說thuyết 。 承thừa 上thượng 必tất 欲dục 教giáo 以dĩ 審thẩm 詳tường 者giả 。 由do 汝nhữ 決quyết 定định 發phát 心tâm 為vi 修tu 菩Bồ 提Đề 人nhân 也dã 。 修tu 菩Bồ 提Đề 人nhân 必tất 要yếu 。 斷đoạn 除trừ 煩phiền 惱não 。 欲dục 斷đoạn 煩phiền 惱não 。 必tất 先tiên 究cứu 其kỳ 根căn 本bổn 。 故cố 示thị 以dĩ 若nhược 不bất 審thẩm 觀quán 云vân 云vân 。 然nhiên 根căn 塵trần 雖tuy 同đồng 稱xưng 虗hư 妄vọng 而nhi 顛điên 倒đảo 起khởi 處xử 在tại 根căn 。 佛Phật 不bất 明minh 說thuyết 但đãn 教giáo 以dĩ 審thẩm 觀quán 二nhị 處xứ 。 究cứu 從tùng 何hà 處xứ 起khởi 於ư 顛điên 倒đảo 。 蓋cái 顛điên 倒đảo 即tức 是thị 煩phiền 惱não 。 何hà 處xứ 即tức 是thị 究cứu 根căn 。 是thị 須tu 審thẩm 觀quán 乃nãi 知tri 。 故cố 以dĩ 若nhược 不bất 審thẩm 觀quán 。 等đẳng 而nhi 反phản 顯hiển 之chi 。 又hựu 以dĩ 斷đoạn 除trừ 煩phiền 惱não 。 勢thế 如như 討thảo 賊tặc 必tất 先tiên 擣đảo 其kỳ 窩# 巢sào 。 滅diệt 其kỳ 主chủ 使sử 。 令linh 其kỳ 無vô 所sở 依y 仗trượng 。 無vô 所sở 留lưu 藏tạng 。 則tắc 自tự 殞vẫn 自tự 散tán 不bất 伏phục 而nhi 伏phục 。 是thị 須tu 知tri 處xứ 乃nãi 能năng 。 故cố 以dĩ 處xứ 尚thượng 不bất 知tri 。 云vân 何hà 降hàng 伏phục 。 而nhi 反phản 顯hiển 之chi 。 取thủ 如Như 來Lai 位vị 者giả 。 根căn 盡tận 惱não 除trừ 菩Bồ 提Đề 可khả 以dĩ 立lập 證chứng 。 亦diệc 如như 寇khấu 平bình 疆cương 靜tĩnh 可khả 南nam 面diện 稱xưng 孤cô 矣hĩ 。

○# 汝nhữ 觀quán 下hạ 舉cử 喻dụ 。 世Thế 間Gian 解Giải 結kết 之chi 人nhân 即tức 喻dụ 修tu 菩Bồ 提Đề 人nhân 也dã 。 修tu 菩Bồ 提Đề 人nhân 勢thế 必tất 。 斷đoạn 除trừ 煩phiền 惱não 。 故cố 以dĩ 解giải 結kết 喻dụ 之chi 。 不bất 見kiến 所sở 結kết 。 謂vị 不bất 見kiến 所sở 結kết 起khởi 處xứ 。 喻dụ 處xứ 尚thượng 不bất 知tri 。 云vân 何hà 知tri 解giải 。 謂vị 不bất 知tri 解giải 裂liệt 之chi 法pháp 喻dụ 。 云vân 何hà 降hàng 伏phục 。

○# 不bất 聞văn 下hạ 引dẫn 證chứng 。 上thượng 說thuyết 不bất 見kiến 所sở 結kết 。 云vân 何hà 知tri 解giải 。 恐khủng 猶do 未vị 省tỉnh 。 故cố 重trọng/trùng 引dẫn 虗hư 空không 無vô 裂liệt 之chi 喻dụ 以dĩ 證chứng 。 虗hư 空không 喻dụ 純thuần 真chân 之chi 心tâm 。 純thuần 真chân 之chi 心tâm 無vô 可khả 斷đoạn 除trừ 。 故cố 以dĩ 不bất 聞văn 隳huy 裂liệt 喻dụ 之chi 。 何hà 以dĩ 句cú 徵trưng 。 空không 無vô 相tướng 形hình 者giả 喻dụ 真chân 心tâm 離ly 虗hư 妄vọng 相tương/tướng 。 既ký 離ly 虗hư 妄vọng 之chi 相tướng 自tự 不bất 見kiến 有hữu 起khởi 處xứ 。 此thử 證chứng 不bất 見kiến 所sở 結kết 。 既ký 不bất 見kiến 有hữu 起khởi 處xứ 自tự 應ưng 無vô 妄vọng 可khả 斷đoạn 。 故cố 以dĩ 無vô 結kết 可khả 解giải 喻dụ 之chi 。 此thử 證chứng 云vân 何hà 知tri 解giải 。 又hựu 此thử 喻dụ 雖tuy 為vi 證chứng 前tiền 。 亦diệc 是thị 教giáo 以dĩ 離ly 於ư 生sanh 滅diệt 。 守thủ 於ư 真chân 常thường 。 若nhược 果quả 守thủ 於ư 真chân 常thường 。 則tắc 常thường 光quang 現hiện 前tiền 。 根căn 塵trần 識thức 心tâm 。 應ứng 時thời 銷tiêu 落lạc 。

復phục 有hữu 何hà 惱não 可khả 斷đoạn 。 何hà 根căn 可khả 除trừ 哉tai 。

三tam 正chánh 明minh 決quyết 定định 從tùng 根căn 三tam 。

一nhất 略lược 示thị 由do 根căn 成thành 結kết 。 二nhị 備bị 顯hiển 功công 德đức 數số 量lượng 。 三tam 教giáo 以dĩ 從tùng 圓viên 而nhi 入nhập 。

初sơ 。

則tắc 汝nhữ 現hiện 前tiền 。 眼nhãn 耳nhĩ 鼻tị 舌thiệt 。 及cập 與dữ 身thân 心tâm 。 六lục 為vi 賊tặc 媒môi 。 自tự 劫kiếp 家gia 寶bảo 。 由do 此thử 無vô 始thỉ 。 眾chúng 生sanh 世thế 界giới 。 生sanh 纏triền 縛phược 故cố 。 於ư 器khí 世thế 間gian 。 不bất 能năng 超siêu 越việt 。

則tắc 字tự 緊khẩn 承thừa 上thượng 文văn 。 謂vị 欲dục 知tri 結kết 處xứ 。 則tắc 六lục 根căn 是thị 也dã 。 眼nhãn 指chỉ 見kiến 性tánh 。 耳nhĩ 指chỉ 聞văn 性tánh 。 乃nãi 至chí 心tâm 指chỉ 知tri 性tánh 。 約ước 現hiện 前tiền 言ngôn 顯hiển 是thị 帶đái 妄vọng 體thể 故cố 。 六lục 為vi 賊tặc 媒môi 者giả 。 不bất 惟duy 勾# 引dẫn 外ngoại 賊tặc 亦diệc 能năng 作tác 使sử 容dung 受thọ 。 前tiền 云vân 誰thùy 作tác 誰thùy 受thọ 。 今kim 乃nãi 說thuyết 出xuất 也dã 。 自tự 劫kiếp 家gia 寶bảo 。 者giả 作tác 使sử 容dung 受thọ 顛điên 倒đảo 煩phiền 惱não 。 擾nhiễu 心tâm 性tánh 損tổn 法Pháp 財tài 滅diệt 功công 德đức 故cố 。 此thử 且thả 示thị 其kỳ 為vi 處xứ 。 下hạ 乃nãi 顯hiển 其kỳ 為vi 結kết 。 由do 此thử 無vô 始thỉ 。 等đẳng 者giả 謂vị 由do 此thử 六lục 根căn 中trung 性tánh 。 從tùng 無vô 始thỉ 來lai 。 在tại 於ư 眾chúng 生sanh 世thế 界giới 中trung 也dã 。 眾chúng 生sanh 世thế 界giới 。 指chỉ 內nội 四tứ 大đại 。 以dĩ 是thị 三tam 世thế 間gian 中trung 情tình 世thế 間gian 故cố 。 生sanh 纏triền 縛phược 者giả 。 謂vị 生sanh 生sanh 世thế 世thế 。 攬lãm 以dĩ 為vi 身thân 。 執chấp 以dĩ 為vi 我ngã 也dã 。 器khí 世thế 間gian 指chỉ 外ngoại 四tứ 大đại 。 不bất 能năng 超siêu 越việt 者giả 。 不bất 惟duy 生sanh 生sanh 世thế 世thế 。 不bất 能năng 出xuất 離ly 。 即tức 現hiện 前tiền 亦diệc 為vi 所sở 礙ngại 。 如như 見kiến 不bất 超siêu 色sắc 。 聽thính 不bất 出xuất 聲thanh 等đẳng 。 此thử 且thả 略lược 言ngôn 根căn 塵trần 二nhị 結kết 。 若nhược 約ước 反phản 妄vọng 歸quy 真chân 微vi 細tế 分phân 之chi 。 則tắc 六lục 結kết 具cụ 足túc 。 信tín 乎hồ 起khởi 結kết 之chi 處xứ 惟duy 根căn 中trung 性tánh 矣hĩ 。

二nhị 備bị 顯hiển 功công 德đức 數số 量lượng 三tam 。

一nhất 徵trưng 釋thích 眾chúng 生sanh 世thế 界giới 。 二nhị 涉thiệp 成thành 本bổn 所sở 數số 量lượng 。 三tam 揀giản 示thị 六lục 根căn 具cụ 缺khuyết 。

初sơ 。

阿A 難Nan 。 云vân 何hà 名danh 為vi 眾chúng 生sanh 世thế 界giới 。 世thế 為vi 遷thiên 流lưu 。 界giới 為vi 方phương 位vị 。 汝nhữ 今kim 當đương 知tri 。 東đông 西tây 南nam 北bắc 。 東đông 南nam 西tây 南nam 。 東đông 北bắc 西tây 北bắc 。 上thượng 下hạ 為vi 界giới 。 過quá 去khứ 未vị 來lai 現hiện 在tại 為vi 世thế 。 方phương 位vị 有hữu 十thập 。 流lưu 數số 有hữu 三tam 。 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 織chức 妄vọng 相tương 成thành 。 身thân 中trung 貿mậu 遷thiên 。 世thế 界giới 相tương 涉thiệp 。

欲dục 假giả 世thế 界giới 相tương 涉thiệp 。 疊điệp 成thành 千thiên 二nhị 之chi 數số 。 故cố 躡niếp 前tiền 眾chúng 生sanh 世thế 界giới 。 而nhi 徵trưng 起khởi 之chi 。 釋thích 中trung 世thế 為vi 遷thiên 流lưu 者giả 。 過quá 現hiện 未vị 來lai 。 遷thiên 變biến 流lưu 易dị 故cố 。 界giới 為vi 方phương 位vị 者giả 。 東đông 西tây 南nam 北bắc 方phương 。 所sở 位vị 置trí 故cố 。 既ký 釋thích 其kỳ 義nghĩa 。 理lý 應ưng 明minh 了liễu 。 故cố 教giáo 以dĩ 汝nhữ 今kim 當đương 知tri 。 東đông 西tây 南nam 北bắc 等đẳng 。 且thả 約ước 外ngoại 之chi 方phương 位vị 而nhi 結kết 以dĩ 界giới 名danh 。 過quá 去khứ 未vị 來lai 等đẳng 。 且thả 約ước 外ngoại 之chi 遷thiên 流lưu 而nhi 結kết 以dĩ 世thế 名danh 。 方phương 位vị 二nhị 句cú 結kết 上thượng 外ngoại 世thế 界giới 數số 。 例lệ 下hạ 內nội 世thế 界giới 數số 。 以dĩ 外ngoại 數số 易dị 見kiến 內nội 數số 難nạn/nan 明minh 故cố 先tiên 結kết 定định 外ngoại 數số 。 至chí 下hạ 內nội 數số 則tắc 無vô 勞lao 費phí 詞từ 矣hĩ 。 然nhiên 世thế 界giới 本bổn 屬thuộc 虗hư 妄vọng 由do 眾chúng 生sanh 攬lãm 以dĩ 為vi 身thân 。 依y 身thân 相tướng 織chức 故cố 曰viết 織chức 妄vọng 。 謂vị 以dĩ 世thế 織chức 界giới 以dĩ 界giới 織chức 世thế 雖tuy 虗hư 妄vọng 而nhi 似tự 實thật 有hữu 也dã 。 相tương/tướng 成thành 者giả 遞đệ 互hỗ 相tương 成thành 。 以dĩ 無vô 世thế 則tắc 界giới 無vô 所sở 依y 。 無vô 界giới 則tắc 世thế 無vô 由do 顯hiển 故cố 。 身thân 中trung 貿mậu 遷thiên 。 者giả 本bổn 屬thuộc 外ngoại 之chi 世thế 界giới 。 今kim 則tắc 轉chuyển 入nhập 身thân 中trung 界giới 相tương/tướng 則tắc 貿mậu 換hoán 不bất 定định 。 如như 轉chuyển 左tả 為vi 右hữu 轉chuyển 前tiền 為vi 後hậu 等đẳng 。 世thế 相tương/tướng 則tắc 遷thiên 流lưu 不bất 停đình 。 如như 轉chuyển 現hiện 為vi 過quá 轉chuyển 未vị 為vi 現hiện 等đẳng 也dã 。 世thế 界giới 相tương 涉thiệp 者giả 。 以dĩ 世thế 涉thiệp 界giới 則tắc 界giới 中trung 攝nhiếp 世thế 。 以dĩ 界giới 涉thiệp 世thế 則tắc 世thế 中trung 攝nhiếp 界giới 。 言ngôn 此thử 以dĩ 為vi 下hạ 文văn 疊điệp 數số 之chi 本bổn 耳nhĩ 。

二nhị 涉thiệp 成thành 本bổn 所sở 數số 量lượng 二nhị 。

一nhất 釋thích 明minh 涉thiệp 法pháp 。 二nhị 疊điệp 顯hiển 德đức 量lượng 。

初sơ (# 恐khủng 疑nghi 界giới 數số 具cụ 十thập 。 世thế 數số 唯duy 三tam 。 多đa 寡quả 不bất 倫luân 云vân 何hà 相tương 涉thiệp 。 故cố 約ước 減giảm 界giới 成thành 四tứ 以dĩ 釋thích 成thành 之chi )# 。

而nhi 此thử 界giới 性tánh 。 設thiết 雖tuy 十thập 方phương 。 定định 位vị 可khả 明minh 。 世thế 間gian 只chỉ 目mục 東đông 西tây 南nam 北bắc 。 上thượng 下hạ 無vô 位vị 。 中trung 無vô 定định 方phương 。 四tứ 數số 必tất 明minh 。 與dữ 世thế 相tương 涉thiệp 。

界giới 性tánh 謂vị 界giới 之chi 體thể 性tánh 。 設thiết 謂vị 立lập 標tiêu 設thiết 向hướng 。 如như 人nhân 以dĩ 標tiêu 表biểu 為vi 中trung 時thời 。 依y 標tiêu 周chu 視thị 也dã 。 雖tuy 者giả 不bất 盡tận 許hứa 意ý 。 謂vị 十thập 不bất 定định 十thập 故cố 下hạ 約ước 定định 位vị 可khả 明minh 者giả 言ngôn 之chi 。 謂vị 十thập 方phương 之chi 中trung 。 實thật 有hữu 定định 位vị 可khả 以dĩ 發phát 明minh 者giả 。 世thế 間gian 之chi 人nhân 。 只chỉ 目mục 東đông 西tây 南nam 北bắc 。 目mục 猶do 稱xưng 說thuyết 也dã 。 上thượng 下hạ 無vô 位vị 者giả 。 指chỉ 著trước 上thượng 下hạ 皆giai 是thị 四tứ 方phương 之chi 上thượng 下hạ 。 除trừ 此thử 別biệt 無vô 上thượng 下hạ 故cố 曰viết 無vô 位vị 。 中trung 無vô 定định 方phương 者giả 。 中trung 謂vị 東đông 西tây 南nam 北bắc 。 交giao 接tiếp 之chi 中trung 。 所sở 謂vị 東đông 南nam 西tây 南nam 。 東đông 北bắc 西tây 北bắc 是thị 也dã 。 合hợp 之chi 似tự 有hữu 離ly 之chi 實thật 無vô 。 故cố 曰viết 無vô 定định 。 末mạt 二nhị 句cú 乃nãi 結kết 示thị 相tương 涉thiệp 之chi 法pháp 。 言ngôn 上thượng 說thuyết 世thế 界giới 相tương 涉thiệp 者giả 。 蓋cái 惟duy 取thủ 東đông 西tây 南nam 北bắc 。 四tứ 數số 必tất 定định 可khả 發phát 明minh 者giả 。 與dữ 世thế 數số 之chi 三tam 遞đệ 互hỗ 相tương 涉thiệp 耳nhĩ 。

二nhị 疊điệp 顯hiển 德đức 量lượng 。

三tam 四tứ 四tứ 三tam 。 宛uyển 轉chuyển 十thập 二nhị 。 流lưu 變biến 三tam 疊điệp 。 一nhất 十thập 百bách 千thiên 。 總tổng 括quát 始thỉ 終chung 。 六lục 根căn 之chi 中trung 。 各các 各các 功công 德đức 有hữu 千thiên 二nhị 百bách 。

三tam 四tứ 者giả 以dĩ 四tứ 方phương 而nhi 涉thiệp 入nhập 三tam 世thế 。 則tắc 三tam 世thế 中trung 攝nhiếp 四tứ 方phương 也dã 。 四tứ 三tam 者giả 以dĩ 三tam 世thế 而nhi 涉thiệp 入nhập 四tứ 方phương 。 則tắc 四tứ 方phương 中trung 攝nhiếp 三tam 世thế 也dã 。 宛uyển 轉chuyển 十thập 二nhị 。 者giả 宛uyển 轉chuyển 往vãng 復phục 貌mạo 。 謂vị 三tam 四tứ 四tứ 三tam 。 宛uyển 轉chuyển 往vãng 復phục 。 皆giai 為vi 十thập 二nhị 之chi 數số 此thử 一nhất 疊điệp 也dã 。 流lưu 變biến 三tam 疊điệp 。 者giả 依y 上thượng 一nhất 疊điệp 之chi 數số 為vi 本bổn 。 展triển 轉chuyển 從tùng 本bổn 流lưu 末mạt 變biến 少thiểu 為vi 多đa 成thành 第đệ 二nhị 疊điệp 。 以dĩ 至chí 第đệ 三tam 疊điệp 也dã 。 第đệ 一nhất 疊điệp 成thành 十thập 二nhị 。 第đệ 二nhị 疊điệp 成thành 百bách 二nhị 。 第đệ 三tam 疊điệp 成thành 千thiên 二nhị 。 經kinh 文văn 取thủ 整chỉnh 略lược 零linh 故cố 云vân 。 一nhất 十thập 百bách 千thiên 。 一nhất 十thập 即tức 是thị 十thập 數số 。 如như 諺ngạn 稱xưng 十thập 數số 為vi 一nhất 十thập 是thị 也dã 。 三tam 疊điệp 之chi 法pháp 有hữu 異dị 舊cựu 說thuyết 。 今kim 先tiên 以dĩ 方phương 中trung 攝nhiếp 世thế 起khởi 首thủ 宛uyển 轉chuyển 以dĩ 明minh 三tam 疊điệp 。 謂vị 初sơ 以dĩ 東đông 西tây 南nam 北bắc 。 四tứ 方phương 各các 能năng 攝nhiếp 世thế 。 世thế 各các 有hữu 三tam 成thành 十thập 二nhị 數số 。 為vi 第đệ 一nhất 疊điệp 。 次thứ 依y 十thập 二nhị 世thế 各các 能năng 攝nhiếp 方phương 。 方phương 各các 有hữu 十thập (# 謂vị 一nhất 方phương 之chi 中trung 大đại 相tương/tướng 雖tuy 四tứ 。 若nhược 微vi 細tế 分phân 之chi 復phục 有hữu 上thượng 下hạ 四tứ 隅ngung 。 如như 諸chư 經kinh 中trung 皆giai 言ngôn 十thập 方phương )# 成thành 百bách 二nhị 數số 。 為vi 第đệ 二nhị 疊điệp 。 次thứ 依y 百bách 二nhị 方phương 各các 能năng 攝nhiếp 世thế 。 世thế 各các 有hữu 十thập (# 謂vị 一nhất 世thế 之chi 中trung 總tổng 相tương/tướng 雖tuy 三tam 。 若nhược 微vi 細tế 分phân 之chi 三tam 各các 有hữu 三tam 成thành 九cửu 。 此thử 為vi 長trường/trưởng 劫kiếp 。 再tái 加gia 現hiện 前tiền 一nhất 念niệm 。 名danh 為vi 短đoản 劫kiếp 。 長trường 短đoản 合hợp 而nhi 為vi 十thập 。 如như 華hoa 嚴nghiêm 經kinh 說thuyết 有hữu 十thập 世thế )# 成thành 千thiên 二nhị 數số 為vi 第đệ 三tam 疊điệp 。 方phương 中trung 攝nhiếp 世thế 起khởi 首thủ 既ký 爾nhĩ 。 世thế 中trung 攝nhiếp 方phương 起khởi 首thủ 可khả 例lệ 而nhi 思tư 。 必tất 取thủ 三tam 疊điệp 者giả 。 初sơ 則tắc 方phương 中trung 攝nhiếp 世thế 。 次thứ 則tắc 世thế 中trung 攝nhiếp 方phương 。 末mạt 復phục 方phương 中trung 攝nhiếp 世thế 。 取thủ 周chu 而nhi 復phục 始thỉ 之chi 意ý 。 恐khủng 猶do 未vị 明minh 繪hội 圖đồ 於ư 後hậu 。

此thử 圖đồ 約ước 方phương 中trung 攝nhiếp 世thế 起khởi 首thủ 。 若nhược 約ước 世thế 中trung 攝nhiếp 方phương 起khởi 第đệ 一nhất 疊điệp 者giả 第đệ 二nhị 疊điệp 則tắc 是thị 以dĩ 方phương 攝nhiếp 世thế 。 變biến 為vi 百bách 二nhị 。 第đệ 三tam 疊điệp 則tắc 是thị 以dĩ 世thế 攝nhiếp 方phương 變biến 為vi 千thiên 二nhị 。 增tăng 數số 之chi 法pháp 亦diệc 准chuẩn 上thượng 可khả 繪hội 。 總tổng 括quát 始thỉ 終chung 者giả 。 謂vị 總tổng 括quát 三tam 疊điệp 之chi 數số 從tùng 始thỉ 至chí 終chung 也dã 。 六lục 根căn 之chi 中trung 。 謂vị 六lục 種chủng 根căn 性tánh 之chi 中trung 。 言ngôn 眾chúng 生sanh 六lục 種chủng 根căn 性tánh 各các 各các 周chu 徧biến 身thân 心tâm 。 身thân 心tâm 既ký 為vi 世thế 界giới 相tương/tướng 織chức 變biến 成thành 千thiên 二nhị 百bách 分phần 齊tề 而nhi 六lục 種chủng 根căn 性tánh 亦diệc 各các 隨tùy 彼bỉ 身thân 心tâm 變biến 成thành 千thiên 二nhị 百bách 覺giác 知tri 。 故cố 云vân 各các 各các 功công 德đức 有hữu 千thiên 二nhị 百bách 。 蓋cái 功công 德đức 即tức 指chỉ 覺giác 知tri 。 謂vị 功công 能năng 德đức 用dụng 也dã 。 (# 問vấn 。 此thử 與dữ 法pháp 華hoa 六lục 根căn 功công 德đức 。 為vi 同đồng 為vi 異dị 。 答đáp 。 此thử 約ước 理lý 具cụ 。 謂vị 性tánh 中trung 自tự 有hữu 。 彼bỉ 約ước 事sự 造tạo 。 謂vị 經kinh 功công 感cảm 現hiện 。 彼bỉ 若nhược 不bất 仗trượng 經kinh 功công 亦diệc 唯duy 理lý 具cụ 此thử 若nhược 既ký 解giải 根căn 結kết 亦diệc 齊tề 事sự 造tạo 。 是thị 則tắc 同đồng 中trung 有hữu 異dị 。 異dị 中trung 有hữu 同đồng 。 不bất 可khả 言ngôn 同đồng 。 不bất 可khả 言ngôn 異dị 。 思tư 之chi )# 涉thiệp 成thành 本bổn 所sở 數số 量lượng 竟cánh 。

三tam 揀giản 示thị 六lục 根căn 具cụ 缺khuyết 二nhị 。

一nhất 總tổng 問vấn 克khắc 定định 。 二nhị 別biệt 示thị 具cụ 缺khuyết 。

初sơ 。

阿A 難Nan 。 汝nhữ 復phục 於ư 中trung 。 克khắc 定định 優ưu 劣liệt 。

克khắc 猶do 能năng 也dã 。 言ngôn 六lục 根căn 中trung 性tánh 雖tuy 各các 具cụ 千thiên 二nhị 功công 德đức 。 而nhi 迷mê 位vị 中trung 為vi 根căn 所sở 局cục 為vi 境cảnh 所sở 限hạn 不bất 無vô 優ưu 劣liệt 。 汝nhữ 復phục 於ư 中trung 。 能năng 評bình 定định 優ưu 與dữ 劣liệt 乎hồ 。 如Như 來Lai 明minh 知tri 不bất 能năng 故cố 意ý 示thị 問vấn 。 為vi 下hạ 文văn 揀giản 示thị 之chi 端đoan 。

二nhị 別biệt 示thị 具cụ 缺khuyết 六lục 。

一nhất 眼nhãn 根căn 缺khuyết 劣liệt 。 二nhị 耳nhĩ 根căn 具cụ 優ưu 。 三tam 鼻tị 根căn 缺khuyết 劣liệt 。 四tứ 舌thiệt 根căn 具cụ 優ưu 。 五ngũ 身thân 根căn 缺khuyết 劣liệt 。 六lục 意ý 根căn 具cụ 優ưu 。

初sơ 。

如như 眼nhãn 觀quán 見kiến 。 後hậu 暗ám 前tiền 明minh 。 前tiền 方phương 全toàn 明minh 。 後hậu 方phương 全toàn 暗ám 。 左tả 右hữu 旁bàng 觀quán 。 三tam 分phân 之chi 二nhị 。 統thống 論luận 所sở 作tác 。 功công 德đức 不bất 全toàn 。 三tam 分phần 言ngôn 功công 。 一nhất 分phần 無vô 德đức 。 當đương 知tri 眼nhãn 唯duy 八bát 百bách 功công 德đức 。

觀quán 見kiến 即tức 見kiến 性tánh 功công 德đức 。 由do 眾chúng 生sanh 聚tụ 見kiến 於ư 眼nhãn 。 故cố 曰viết 如như 眼nhãn 觀quán 見kiến 。 前tiền 後hậu 左tả 右hữu 。 即tức 身thân 之chi 南nam 北bắc 東đông 西tây 。 此thử 是thị 以dĩ 世thế 涉thiệp 方phương 。 方phương 顯hiển 世thế 隱ẩn 。 故cố 即tức 約ước 前tiền 後hậu 左tả 右hữu 。 以dĩ 分phần/phân 德đức 數số 。 前tiền 方phương 指chỉ 正chánh 南nam 兼kiêm 東đông 南nam 西tây 南nam 。 兩lưỡng 隅ngung 言ngôn 之chi 。 後hậu 方phương 指chỉ 正chánh 北bắc 兼kiêm 東đông 北bắc 西tây 北bắc 。 兩lưỡng 隅ngung 言ngôn 之chi 。 前tiền 後hậu 既ký 各các 兼kiêm 兩lưỡng 隅ngung 。 分phân 齊tề 寬khoan 廣quảng 應ưng 各các 具cụ 四tứ 百bách 功công 德đức 。 後hậu 暗ám 者giả 後hậu 方phương 功công 德đức 。 為vi 根căn 所sở 局cục 暗ám 而nhi 不bất 見kiến 故cố 。 前tiền 明minh 者giả 前tiền 方phương 功công 德đức 。 因nhân 根căn 而nhi 通thông 明minh 而nhi 能năng 見kiến 故cố 。 又hựu 恐khủng 其kỳ 不bất 知tri 兼kiêm 於ư 兩lưỡng 隅ngung 故cố 各các 加gia 全toàn 字tự 曉hiểu 之chi 。 亦diệc 為vi 顯hiển 前tiền 方phương 功công 德đức 皆giai 具cụ 。 後hậu 方phương 功công 德đức 總tổng 缺khuyết 也dã 。 左tả 右hữu 惟duy 指chỉ 正chánh 東đông 正chánh 西tây 。 以dĩ 四tứ 隅ngung 隨tùy 前tiền 後hậu 說thuyết 故cố 。 分phân 齊tề 既ký 狹hiệp 應ưng 惟duy 各các 具cụ 二nhị 百bách 功công 德đức 。 旁bàng 觀quán 者giả 以dĩ 能năng 左tả 顧cố 右hữu 盻# 故cố 也dã 。 三tam 分phân 之chi 二nhị 者giả 。 既ký 前tiền 方phương 後hậu 方phương 各các 具cụ 四tứ 百bách 功công 德đức 。 應ưng 各các 為vi 一nhất 分phần/phân 。 左tả 古cổ 兩lưỡng 方phương 既ký 各các 具cụ 二nhị 百bách 功công 德đức 應ưng 合hợp 為vi 一nhất 分phần/phân 。 揀giản 去khứ 後hậu 方phương 全toàn 暗ám 。 所sở 餘dư 功công 德đức 惟duy 三tam 分phần/phân 中trung 之chi 二nhị 分phần 。 據cứ 此thử 則tắc 眼nhãn 家gia 功công 德đức 尚thượng 有hữu 缺khuyết 減giảm 故cố 曰viết 統thống 論luận 所sở 作tác 。 巧xảo 德đức 不bất 全toàn 。 所sở 作tác 者giả 謂vị 所sở 有hữu 作tác 用dụng 也dã 。 三tam 分phần 言ngôn 功công 者giả 。 謂vị 一nhất 千thiên 二nhị 百bách 功công 德đức 。 約ước 三tam 分phần/phân 言ngôn 之chi 。 一nhất 分phần 無vô 德đức 。 應ưng 缺khuyết 四tứ 百bách 功công 德đức 。 所sở 謂vị 後hậu 方phương 全toàn 暗ám 者giả 是thị 也dã 。 既ký 缺khuyết 一nhất 分phần/phân 唯duy 餘dư 二nhị 分phần 故cố 惟duy 。 八bát 百bách 功công 德đức 。 所sở 謂vị 前tiền 方phương 全toàn 明minh 。 及cập 左tả 右hữu 旁bàng 觀quán 者giả 是thị 也dã 。

二nhị 耳nhĩ 根căn 具cụ 優ưu 。

如như 耳nhĩ 周chu 聽thính 。 十thập 方phương 無vô 遺di 。 動động 若nhược 邇nhĩ 遙diêu 。 靜tĩnh 無vô 邊biên 際tế 。 當đương 知tri 耳nhĩ 根căn 圓viên 滿mãn 。 一nhất 千thiên 二nhị 百bách 功công 德đức 。

周chu 聽thính 即tức 聞văn 性tánh 功công 德đức 。 由do 眾chúng 生sanh 聚tụ 聞văn 於ư 耳nhĩ 故cố 云vân 。 如như 耳nhĩ 周chu 聽thính 。 謂vị 周chu 圓viên 俱câu 聽thính 也dã 。 周chu 圓viên 俱câu 聽thính 故cố 。 十thập 方phương 無vô 遺di 。 後hậu 云vân 十thập 方phương 俱câu 擊kích 鼓cổ 。 十thập 處xứ 一nhất 時thời 聞văn 。 亦diệc 約ước 以dĩ 世thế 涉thiệp 方phương 方phương 顯hiển 世thế 隱ẩn 論luận 之chi 。 動động 若nhược 邇nhĩ 遙diêu 。 者giả 就tựu 其kỳ 聞văn 動động 之chi 性tánh 似tự 有hữu 遠viễn 近cận 分phân 齊tề 。 既ký 以dĩ 有hữu 遠viễn 近cận 分phân 齊tề 應ưng 惟duy 四tứ 百bách 功công 德đức 。 靜tĩnh 無vô 邊biên 際tế 者giả 。 就tựu 其kỳ 聞văn 靜tĩnh 之chi 性tánh 實thật 無vô 邊biên 涯nhai 際tế 畔bạn 。 既ký 無vô 邊biên 涯nhai 際tế 畔bạn 應ưng 具cụ 。 八bát 百bách 功công 德đức 。 據cứ 此thử 則tắc 三tam 分phần 言ngôn 功công 。 (# 聞văn 動động 為vi 一nhất 分phần/phân 聞văn 靜tĩnh 為vi 二nhị 分phần 無vô 少thiểu 缺khuyết 減giảm 。 故cố 能năng 圓viên 滿mãn 。 一nhất 千thiên 二nhị 百bách 功công 德đức 。

三tam 鼻tị 根căn 缺khuyết 劣liệt 。

如như 鼻tị 齅khứu 聞văn 。 通thông 出xuất 入nhập 息tức 。 有hữu 出xuất 有hữu 入nhập 。 而nhi 闕khuyết 中trung 交giao 。 驗nghiệm 於ư 鼻tị 根căn 。 三tam 分phần 闕khuyết 一nhất 。 當đương 知tri 鼻tị 惟duy 。 八bát 百bách 功công 德đức 。

齅khứu 聞văn 即tức 齅khứu 性tánh 功công 德đức 。 由do 眾chúng 生sanh 聚tụ 聞văn 於ư 鼻tị 故cố 曰viết 如như 鼻tị 齅khứu 聞văn 。 通thông 出xuất 入nhập 息tức 者giả 。 謂vị 性tánh 具cụ 功công 德đức 雙song 通thông 出xuất 息tức 與dữ 入nhập 息tức 也dã 。 有hữu 出xuất 者giả 有hữu 通thông 出xuất 之chi 用dụng 。 謂vị 出xuất 而nhi 送tống 舊cựu 。 有hữu 入nhập 者giả 有hữu 通thông 入nhập 之chi 用dụng 。 謂vị 入nhập 而nhi 齅khứu 新tân 。 新tân 舊cựu 皆giai 約ước 香hương 塵trần 言ngôn 之chi 。 然nhiên 出xuất 入nhập 既ký 皆giai 有hữu 用dụng 。 應ưng 各các 具cụ 四tứ 百bách 功công 德đức 。 而nhi 缺khuyết 中trung 交giao 者giả 。 中trung 間gian 交giao 接tiếp 之chi 際tế 出xuất 入nhập 少thiểu 停đình 之chi 時thời 作tác 用dụng 不bất 顯hiển 也dã 。 既ký 作tác 用dụng 不bất 顯hiển 則tắc 是thị 中trung 交giao 無vô 用dụng 。 應ưng 缺khuyết 四tứ 百bách 功công 德đức 。 驗nghiệm 於ư 鼻tị 根căn 者giả 。 謂vị 澄trừng 心tâm 考khảo 驗nghiệm 。 鼻tị 根căn 功công 德đức 。 三tam 分phần/phân 缺khuyết 一nhất 者giả 。 謂vị 三tam 分phần 言ngôn 功công 。 一nhất 分phần 無vô 德đức 。 既ký 一nhất 分phần 無vô 德đức 。 惟duy 餘dư 二nhị 分phần 。 分phần/phân 各các 四tứ 百bách 故cố 惟duy 。 八bát 百bách 功công 德đức 。 此thử 中trung 論luận 德đức 既ký 約ước 出xuất 入nhập 中trung 交giao 。 應ưng 是thị 以dĩ 方phương 涉thiệp 世thế 。 世thế 顯hiển 方phương 隱ẩn 。 三tam 疊điệp 中trung 世thế 中trung 攝nhiếp 方phương 起khởi 首thủ 者giả 意ý 取thủ 於ư 此thử 。

四tứ 舌thiệt 根căn 具cụ 優ưu 。

如như 舌thiệt 宣tuyên 揚dương 。 盡tận 諸chư 世thế 間gian 。 出xuất 世thế 間gian 智trí 。 言ngôn 有hữu 方phương 分phân 。 理lý 無vô 窮cùng 盡tận 。 當đương 知tri 舌thiệt 根căn 圓viên 滿mãn 。 一nhất 千thiên 二nhị 百bách 功công 德đức 。

宣tuyên 揚dương 即tức 舌thiệt 性tánh 功công 德đức 。 然nhiên 舌thiệt 性tánh 功công 德đức 有hữu 二nhị 。 一nhất 嘗thường 味vị 功công 用dụng 則tắc 劣liệt 。 合hợp 中trung 知tri 故cố 。 二nhị 言ngôn 說thuyết 功công 用dụng 則tắc 勝thắng 。 詮thuyên 義nghĩa 理lý 故cố 。 今kim 約ước 言ngôn 說thuyết 故cố 云vân 。 如như 舌thiệt 宣tuyên 揚dương 。 盡tận 諸chư 世thế 間gian 等đẳng 者giả 。 謂vị 宣tuyên 揚dương 俗tục 諦đế 則tắc 能năng 窮cùng 盡tận 世thế 間gian 智trí 慧tuệ 。 宣tuyên 揚dương 真Chân 諦Đế 則tắc 能năng 窮cùng 盡tận 出xuất 世thế 智trí 慧tuệ 。 言ngôn 有hữu 方phương 分phân 者giả 。 言ngôn 真chân 言ngôn 俗tục 各các 有hữu 方phương 向hướng 分phân 齊tề 。 謂vị 既ký 落lạc 言ngôn 詮thuyên 則tắc 彼bỉ 此thử 淺thiển 深thâm 各các 不bất 同đồng 故cố 。 理lý 無vô 窮cùng 盡tận 者giả 。 真Chân 諦Đế 俗tục 諦đế 二nhị 皆giai 。 無vô 有hữu 窮cùng 盡tận 。 謂vị 果quả 能năng 神thần 會hội 則tắc 彼bỉ 此thử 淺thiển 深thâm 無vô 能năng 限hạn 故cố 。 然nhiên 言ngôn 有hữu 方phương 分phân 。 應ưng 惟duy 具cụ 四tứ 百bách 功công 德đức 。 理lý 無vô 窮cùng 盡tận 。 應ưng 通thông 具cụ 八bát 百bách 功công 德đức 。 故cố 曰viết 當đương 知tri 舌thiệt 根căn 圓viên 滿mãn 。 一nhất 千thiên 二nhị 百bách 功công 德đức 。 按án 此thử 中trung 曰viết 方phương 曰viết 分phần/phân 。 乃nãi 方phương 世thế 俱câu 顯hiển 。 三tam 疊điệp 時thời 任nhậm 攝nhiếp 皆giai 得đắc 。

五ngũ 身thân 根căn 缺khuyết 劣liệt 。

如như 身thân 覺giác 觸xúc 。 識thức 於ư 違vi 順thuận 。 合hợp 時thời 能năng 覺giác 。 離ly 中trung 不bất 知tri 。 離ly 一nhất 合hợp 雙song 。 驗nghiệm 於ư 身thân 根căn 。 三tam 分phần/phân 缺khuyết 一nhất 。 當đương 知tri 身thân 唯duy 。 八bát 百bách 功công 德đức 。

覺giác 觸xúc 即tức 身thân 性tánh 功công 德đức 。 聚tụ 覺giác 於ư 身thân 故cố 曰viết 。 如như 身thân 覺giác 觸xúc 。 識thức 於ư 違vi 順thuận 者giả 。 謂vị 依y 於ư 所sở 覺giác 之chi 觸xúc 識thức 知tri 違vi 順thuận 二nhị 境cảnh 也dã 。 合hợp 時thời 能năng 覺giác 者giả 。 言ngôn 雖tuy 識thức 違vi 順thuận 。 亦diệc 惟duy 諸chư 觸xúc 合hợp 於ư 身thân 時thời 。 乃nãi 能năng 覺giác 知tri 。 離ly 中trung 不bất 知tri 者giả 。 謂vị 若nhược 諸chư 觸xúc 離ly 於ư 身thân 時thời 於ư 中trung 別biệt 不bất 覺giác 知tri 。 離ly 一nhất 合hợp 雙song 。 者giả 離ly 唯duy 一nhất 境cảnh 。 合hợp 則tắc 雙song 通thông 。 謂vị 雙song 通thông 兩lưỡng 境cảnh 也dã 。 一nhất 境cảnh 能năng 覺giác 具cụ 四tứ 百bách 功công 德đức 。 兩lưỡng 境cảnh 能năng 覺giác 具cụ 。 八bát 百bách 功công 德đức 。 今kim 既ký 離ly 中trung 無vô 知tri 應ưng 少thiểu 四tứ 百bách 功công 德đức 。 故cố 曰viết 驗nghiệm 於ư 身thân 根căn 。 三tam 分phần/phân 缺khuyết 一nhất 。 既ký 三tam 分phần/phân 缺khuyết 一nhất 惟duy 餘dư 二nhị 分phần 。 故cố 曰viết 當đương 知tri 身thân 唯duy 。 八bát 百bách 功công 德đức 。 然nhiên 此thử 中trung 既ký 約ước 離ly 時thời 合hợp 時thời 為vi 言ngôn 。 亦diệc 是thị 世thế 中trung 攝nhiếp 方phương 。

六lục 意ý 根căn 具cụ 優ưu 。

如như 意ý 默mặc 容dung 。 十thập 方phương 三tam 世thế 。 一nhất 切thiết 世thế 間gian 。 出xuất 世thế 間gian 法Pháp 。 惟duy 聖thánh 與dữ 凡phàm 。 無vô 不bất 包bao 容dung 。 盡tận 其kỳ 涯nhai 際tế 。 當đương 知tri 意ý 根căn 圓viên 滿mãn 。 一nhất 千thiên 二nhị 百bách 功công 德đức 。

默mặc 容dung 即tức 知tri 性tánh 功công 德đức 。 聚tụ 知tri 於ư 意ý 故cố 云vân 。 如như 意ý 默mặc 容dung 。 謂vị 口khẩu 不bất 言ngôn 心tâm 自tự 諭dụ 也dã 。 十thập 方phương 約ước 知tri 性tánh 橫hoạnh/hoành 徧biến 。 三tam 世thế 約ước 知tri 性tánh 竪thụ 周chu 。 即tức 下hạ 世thế 出xuất 世thế 法pháp 等đẳng 。 所sở 依y 方phương 位vị 及cập 時thời 分phần/phân 也dã 。 然nhiên 此thử 既ký 方phương 而nhi 俱câu 顯hiển 。 疊điệp 時thời 亦diệc 任nhậm 攝nhiếp 皆giai 得đắc 。 世thế 間gian 法pháp 總tổng 該cai 陰ấm 處xứ 界giới 等đẳng 。 出xuất 世thế 法pháp 總tổng 該cai 諦đế 緣duyên 度độ 等đẳng 。 既ký 各các 總tổng 該cai 故cố 統thống 言ngôn 一nhất 切thiết 。 惟duy 語ngữ 詞từ 也dã 。 聖thánh 該cai 四tứ 聖thánh 。 凡phàm 該cai 六lục 凡phàm 。 合hợp 上thượng 句cú 則tắc 法pháp 與dữ 人nhân 耳nhĩ 。 無vô 不bất 包bao 容dung 。 者giả 性tánh 德đức 自tự 爾nhĩ 。 若nhược 更cánh 兼kiêm 事sự 造tạo 。 則tắc 於ư 上thượng 若nhược 人nhân 若nhược 法pháp 一nhất 一nhất 皆giai 能năng 。 窮cùng 其kỳ 涯nhai 量lượng 。 盡tận 其kỳ 邊biên 際tế 。 是thị 知tri 意ý 根căn 圓viên 照chiếu 法pháp 爾nhĩ 無vô 遺di 。 故cố 能năng 圓viên 滿mãn 。 一nhất 千thiên 二nhị 百bách 功công 德đức 。 備bị 顯hiển 功công 德đức 數số 量lượng 竟cánh 。

三tam 教giáo 以dĩ 從tùng 圓viên 而nhi 入nhập 二nhị 。

一nhất 教giáo 以dĩ 自tự 驗nghiệm 圓viên 根căn 。 二nhị 示thị 以dĩ 入nhập 一nhất 解giải 六lục 。

初sơ 。

是thị 難nạn/nan 。 汝nhữ 今kim 欲dục 逆nghịch 。 生sanh 死tử 欲dục 流lưu 。 返phản 窮cùng 流lưu 根căn 。 至chí 不bất 生sanh 滅diệt 。 當đương 驗nghiệm 此thử 等đẳng 。 六lục 受thọ 用dụng 根căn 。 誰thùy 合hợp 誰thùy 離ly 。 誰thùy 深thâm 誰thùy 淺thiển 。 誰thùy 為vi 圓viên 通thông 。 誰thùy 不bất 圓viên 滿mãn 。

○# 若nhược 能năng 於ư 此thử 。 悟ngộ 圓viên 通thông 根căn 。 逆nghịch 彼bỉ 無vô 始thỉ 。 織chức 妄vọng 業nghiệp 流lưu 。 得đắc 循tuần 圓viên 通thông 。 與dữ 不bất 圓viên 根căn 。 日nhật 劫kiếp 相tương 倍bội 。

初sơ 定định 欲dục 令linh 驗nghiệm 。 逆nghịch 猶do 返phản 也dã 。 生sanh 死tử 為vi 欲dục 流lưu 之chi 果quả 。 欲dục 流lưu 為vi 生sanh 死tử 之chi 因nhân 。 言ngôn 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 皆giai 以dĩ 六lục 根căn 於ư 欲dục 境cảnh 流lưu 浪lãng 。 故cố 致trí 六lục 道đạo 生sanh 死tử 。 今kim 如Như 來Lai 定định 其kỳ 欲dục 逆nghịch 等đẳng 者giả 。 謂vị 設thiết 若nhược 汝nhữ 今kim 欲dục 返phản 生sanh 死tử 苦khổ 果quả 。 及cập 欲dục 境cảnh 流lưu 浪lãng 苦khổ 因nhân 又hựu 欲dục 返phản 窮cùng 能năng 流lưu 之chi 根căn 以dĩ 至chí 不bất 生sanh 滅diệt 性tánh 者giả 。 當đương 自tự 沈trầm 心tâm 考khảo 驗nghiệm 。 不bất 然nhiên 則tắc 泛phiếm 濫lạm 修tu 習tập 不bất 克khắc 速tốc 效hiệu 也dã 。 六lục 根căn 以dĩ 受thọ 用dụng 稱xưng 者giả 以dĩ 能năng 受thọ 用dụng 六lục 欲dục 境cảnh 故cố 。 誰thùy 合hợp 誰thùy 離ly 者giả 。 令linh 驗nghiệm 六lục 根căn 之chi 中trung 。 誰thùy 為vi 合hợp 知tri 。 誰thùy 為vi 離ly 知tri 。 蓋cái 以dĩ 鼻tị 舌thiệt 身thân 三tam 合hợp 知tri 而nhi 難nạn/nan 修tu 。 根căn 耳nhĩ 意ý 三tam 離ly 知tri 而nhi 易dị 入nhập 也dã 。 誰thùy 深thâm 誰thùy 淺thiển 者giả 。 令linh 驗nghiệm 離ly 知tri 根căn 中trung 誰thùy 為vi 淺thiển 顯hiển 易dị 明minh 。 誰thùy 為vi 深thâm 隱ẩn 難nan 知tri 。 蓋cái 以dĩ 眼nhãn 耳nhĩ 二nhị 根căn 淺thiển 顯hiển 而nhi 便tiện 用dụng 。 意ý 根căn 深thâm 隱ẩn 而nhi 不bất 便tiện 用dụng 也dã 。 誰thùy 為vi 圓viên 通thông 。 誰thùy 不bất 圓viên 滿mãn 者giả 。 令linh 驗nghiệm 淺thiển 顯hiển 根căn 中trung 誰thùy 為vi 功công 具cụ 圓viên 通thông 。 誰thùy 為vi 功công 缺khuyết 不bất 滿mãn 。 蓋cái 以dĩ 眼nhãn 根căn 功công 缺khuyết 而nhi 宜nghi 揀giản 。 耳nhĩ 根căn 功công 具cụ 而nhi 宜nghi 取thủ 也dã 。 於ư 此thử 一nhất 一nhất 沈trầm 驗nghiệm 。 庶thứ 知tri 所sở 取thủ 捨xả 而nhi 不bất 至chí 枉uổng 施thi 功công 矣hĩ 。

○# 若nhược 能năng 下hạ 顯hiển 圓viên 超siêu 勝thắng 。 謂vị 若nhược 能năng 於ư 此thử 。 六lục 根căn 離ly 知tri 淺thiển 顯hiển 之chi 中trung 悟ngộ 得đắc 圓viên 通thông 一nhất 根căn 。 依y 之chi 修tu 習tập 。 逆nghịch 彼bỉ 無vô 始thỉ 。 以dĩ 來lai 生sanh 死tử 相tướng 織chức 之chi 妄vọng 輪luân 。 起khởi 業nghiệp 逐trục 欲dục 之chi 流lưu 浪lãng 。 便tiện 得đắc 循tuần 順thuận 圓viên 通thông 契khế 合hợp 。 不bất 生sanh 滅diệt 性tánh 。 是thị 彈đàn 指chỉ 超siêu 無Vô 學Học 。 與dữ 彼bỉ 不bất 圓viên 之chi 根căn 枉uổng 施thi 功công 用dụng 者giả 較giảo 之chi 難nạn/nan 易dị 不bất 倫luân 。 故cố 云vân 日nhật 劫kiếp 相tương 倍bội 。 謂vị 圓viên 根căn 一nhất 日nhật 之chi 功công 倍bội 勝thắng 於ư 不bất 圓viên 根căn 之chi 一nhất 劫kiếp 也dã 。 又hựu 倍bội 與dữ 背bối/bội 同đồng 。 謂vị 圓viên 根căn 如như 一nhất 日nhật 之chi 速tốc 。 不bất 圓viên 根căn 如như 長trường/trưởng 劫kiếp 之chi 遲trì 。 遲trì 速tốc 相tương 背bội 莫mạc 可khả 較giảo 量lượng 。 故cố 後hậu 文Văn 殊Thù 揀giản 選tuyển 而nhi 云vân 遲trì 速tốc 不bất 同đồng 倫luân 焉yên 。

二nhị 示thị 以dĩ 入nhập 一nhất 解giải 六lục 。

我ngã 今kim 備bị 顯hiển 。 六lục 湛trạm 圓viên 明minh 。 本bổn 所sở 功công 德đức 。 數số 量lượng 如như 是thị 。 隨tùy 汝nhữ 詳tường 擇trạch 。 其kỳ 可khả 入nhập 者giả 。 吾ngô 當đương 發phát 明minh 。 令linh 汝nhữ 增tăng 進tiến 。

○# 十thập 方phương 如Như 來Lai 。 於ư 十thập 八bát 界giới 。 一nhất 一nhất 修tu 行hành 。 皆giai 得đắc 圓viên 滿mãn 。 無vô 上thượng 菩Bồ 提Đề 。 於ư 其kỳ 中trung 間gian 。 亦diệc 無vô 優ưu 劣liệt 。

○# 但đãn 汝nhữ 下hạ 劣liệt 。 未vị 能năng 於ư 中trung 。 圓viên 自tự 在tại 慧tuệ 。 故cố 我ngã 宣tuyên 揚dương 。 令linh 汝nhữ 但đãn 於ư 。 一nhất 門môn 深thâm 入nhập 。 入nhập 一nhất 無vô 妄vọng 。 彼bỉ 六lục 知tri 根căn 。 一nhất 時thời 清thanh 淨tịnh 。

初sơ 牒điệp 德đức 令linh 其kỳ 詳tường 擇trạch 。 備bị 顯hiển 者giả 備bị 悉tất 顯hiển 示thị 孰thục 圓viên 孰thục 缺khuyết 也dã 。 六lục 即tức 六lục 根căn 。 湛trạm 圓viên 明minh 指chỉ 六lục 根căn 中trung 性tánh 。 由do 來lai 清thanh 淨tịnh 曰viết 湛trạm 。 法pháp 爾nhĩ 周chu 徧biến 曰viết 圓viên 。 本bổn 自tự 不bất 昏hôn 曰viết 明minh 。 前tiền 云vân 由do 此thử 四tứ 纏triền 。 分phân 汝nhữ 湛trạm 圓viên 。 妙diệu 覺giác 明minh 心tâm 。 為vi 視thị 為vi 聽thính 。 為vi 覺giác 為vi 察sát 。 故cố 知tri 六lục 根căn 中trung 性tánh 即tức 是thị 湛trạm 圓viên 明minh 性tánh 耳nhĩ 。 本bổn 所sở 功công 德đức 。 謂vị 現hiện 前tiền 本bổn 具cụ 。 不bất 假giả 修tu 得đắc 者giả 也dã 。 數số 量lượng 者giả 或hoặc 千thiên 二nhị 。 或hoặc 八bát 百bách 。 前tiền 已dĩ 揀giản 示thị 分phân 明minh 故cố 但đãn 以dĩ 如như 是thị 牒điệp 之chi 。 隨tùy 汝nhữ 詳tường 擇trạch 者giả 。 佛Phật 意ý 以dĩ 數số 量lượng 既ký 明minh 又hựu 令linh 驗nghiệm 知tri 。 不bất 須tu 更cánh 說thuyết 。 但đãn 隨tùy 汝nhữ 意ý 詳tường 擇trạch 則tắc 是thị 也dã 。 可khả 入nhập 者giả 密mật 指chỉ 耳nhĩ 根căn 。 以dĩ 是thị 六lục 根căn 中trung 之chi 離ly 知tri 。 離ly 知tri 中trung 之chi 淺thiển 顯hiển 。 淺thiển 顯hiển 中trung 之chi 圓viên 通thông 根căn 故cố 。 吾ngô 當đương 發phát 明minh 者giả 。 許hứa 以dĩ 既ký 擇trạch 定định 已dĩ 更cánh 為vi 發phát 明minh 其kỳ 中trung 漸tiệm 次thứ 。 漸tiệm 次thứ 既ký 明minh 隨tùy 分phần/phân 修tu 習tập 。 自tự 可khả 以dĩ 解giải 結kết 入nhập 圓viên 故cố 曰viết 。 令linh 汝nhữ 增tăng 進tiến 。

○# 十thập 方phương 下hạ 示thị 以dĩ 聖thánh 性tánh 平bình 等đẳng 。 十thập 方phương 如Như 來Lai 。 指chỉ 諸chư 佛Phật 因Nhân 地Địa 中trung 說thuyết 。 根căn 器khí 超siêu 勝thắng 。 故cố 於ư 十thập 八bát 界giới 。 中trung 一nhất 一nhất 可khả 修tu 可khả 成thành 故cố 曰viết 皆giai 得đắc 圓viên 滿mãn 云vân 云vân 。 於ư 其kỳ 中trung 間gian 。 者giả 仍nhưng 指chỉ 十thập 八bát 界giới 中trung 。 既ký 門môn 門môn 可khả 修tu 可khả 成thành 自tự 亦diệc 無vô 優ưu 之chi 與dữ 劣liệt 。 後hậu 文Văn 殊Thù 偈kệ 云vân 。 聖thánh 性tánh 無vô 不bất 通thông 。 順thuận 逆nghịch 皆giai 方phương 便tiện 。 即tức 斯tư 義nghĩa 也dã 。

○# 但đãn 汝nhữ 下hạ 因nhân 機cơ 教giáo 以dĩ 專chuyên 修tu 。 但đãn 汝nhữ 下hạ 劣liệt 。 者giả 抑ức 其kỳ 不bất 似tự 諸chư 佛Phật 根căn 器khí 超siêu 勝thắng 也dã 。 十thập 八bát 界giới 中trung 。 對đối 機cơ 則tắc 通thông 。 不bất 對đối 則tắc 窒# 。 故cố 曰viết 未vị 能năng 於ư 中trung 。 圓viên 自tự 在tại 慧tuệ 。 自tự 在tại 慧tuệ 者giả 。 如như 諸chư 如Như 來Lai 。 門môn 門môn 可khả 入nhập 是thị 也dã 。 故cố 我ngã 宣tuyên 揚dương 者giả 。 指chỉ 前tiền 此thử 令linh 驗nghiệm 令linh 擇trạch 之chi 語ngữ 。 令linh 驗nghiệm 令linh 擇trạch 總tổng 為vi 教giáo 其kỳ 專chuyên 依y 圓viên 根căn 。 故cố 云vân 令linh 汝nhữ 但đãn 於ư 。 一nhất 門môn 深thâm 入nhập 。 言ngôn 深thâm 入nhập 者giả 必tất 至chí 六lục 結kết 盡tận 解giải 。 故cố 云vân 入nhập 一nhất 無vô 妄vọng 。 後hậu 文Văn 殊Thù 偈kệ 云vân 。 一nhất 根căn 既ký 返phản 元nguyên 。 六lục 處xứ 成thành 解giải 脫thoát 。 故cố 曰viết 彼bỉ 六lục 知tri 根căn 。 一nhất 時thời 清thanh 淨tịnh 。 以dĩ 元nguyên 依y 一nhất 精tinh 明minh 故cố 。 教giáo 以dĩ 從tùng 根căn 解giải 結kết 竟cánh 。

二nhị 示thị 以dĩ 脫thoát 纏triền 入nhập 圓viên 二nhị 。

一nhất 阿A 難Nan 躡niếp 前tiền 請thỉnh 益ích 。 二nhị 如Như 來Lai 開khai 廣quảng 發phát 明minh 。

初sơ 。

阿A 難Nan 白bạch 佛Phật 言ngôn 。

世Thế 尊Tôn 。 云vân 何hà 逆nghịch 流lưu 。 深thâm 入nhập 一nhất 門môn 。 能năng 令linh 六lục 根căn 。 一nhất 時thời 清thanh 淨tịnh 。

云vân 何hà 者giả 致trí 問vấn 之chi 詞từ 。 所sở 問vấn 之chi 義nghĩa 略lược 為vi 三tam 段đoạn 。 前tiền 云vân 若nhược 能năng 於ư 此thử 。 悟ngộ 圓viên 通thông 根căn 。 逆nghịch 彼bỉ 無vô 始thỉ 。 織chức 妄vọng 業nghiệp 流lưu 。 今kim 問vấn 云vân 何hà 逆nghịch 流lưu 。 前tiền 云vân 故cố 我ngã 宣tuyên 揚dương 。 令linh 汝nhữ 但đãn 於ư 。 一nhất 門môn 深thâm 入nhập 。 今kim 問vấn 云vân 何hà 。 深thâm 入nhập 一nhất 門môn 。 前tiền 云vân 入nhập 一nhất 無vô 妄vọng 。 彼bỉ 六lục 知tri 根căn 。 一nhất 時thời 清thanh 淨tịnh 。 今kim 問vấn 云vân 何hà 能năng 令linh 。 六lục 根căn 一nhất 時thời 清thanh 淨tịnh 。 據cứ 此thử 則tắc 三tam 段đoạn 皆giai 當đương 有hữu 云vân 何hà 二nhị 字tự 。 今kim 惟duy 冠quan 首thủ 者giả 言ngôn 總tổng 意ý 別biệt 。 蓋cái 由do 前tiền 佛Phật 示thị 言ngôn 界giới 而nhi 請thỉnh 益ích 也dã 。

二nhị 如Như 來Lai 開khai 廣quảng 發phát 明minh 四tứ 。

一nhất 就tựu 機cơ 勸khuyến 修tu 。 二nhị 徵trưng 根căn 破phá 迷mê 。 三tam 正chánh 答đáp 所sở 問vấn 。 四tứ 結kết 示thị 利lợi 益ích 。

初sơ 。

佛Phật 告cáo 阿A 難Nan 。

汝nhữ 今kim 已dĩ 得đắc 。 須Tu 陀Đà 洹Hoàn 果Quả 。 已dĩ 滅diệt 三tam 界giới 。 眾chúng 生sanh 世thế 間gian 。 見kiến 所sở 斷đoạn 惑hoặc 。

○# 然nhiên 猶do 未vị 知tri 。 根căn 中trung 積tích 生sanh 。 無vô 始thỉ 虗hư 習tập 。 彼bỉ 習tập 要yếu 因nhân 。 修tu 所sở 斷đoạn 得đắc 。

○# 何hà 況huống 此thử 中trung 。 生sanh 住trụ 異dị 滅diệt 。 分phân 齊tề 頭đầu 數sổ 。

初sơ 揚dương 其kỳ 見kiến 惑hoặc 已dĩ 滅diệt 。 須Tu 陀Đà 洹Hoàn 此thử 云vân 預dự 流lưu 。 謂vị 初sơ 見kiến 真Chân 諦Đế 乍sạ 預dự 聖thánh 流lưu 故cố 。 亦diệc 云vân 入nhập 流lưu 。 金kim 剛cang 般Bát 若Nhã 云vân 。 須Tu 陀Đà 洹Hoàn 名danh 為vi 入Nhập 流Lưu 。 此thử 是thị 小Tiểu 乘Thừa 初sơ 果quả 。 阿A 難Nan 現hiện 證chứng 齊tề 此thử 。 故cố 云vân 已dĩ 得đắc 。 三tam 界giới 眾chúng 生sanh 。 泛phiếm 指chỉ 界giới 內nội 修tu 學học 出xuất 世thế 人nhân 也dã 。 修tu 學học 出xuất 世thế 先tiên 斷đoạn 世thế 間gian 之chi 惑hoặc 。 然nhiên 世thế 間gian 之chi 惑hoặc 有hữu 二nhị 。 一nhất 見kiến 惑hoặc 。 謂vị 八bát 十thập 八bát 使sử 我ngã 執chấp 分phân 別biệt 見kiến 煩phiền 惱não 也dã 。 二nhị 思tư 惑hoặc 。 謂vị 八bát 十thập 一nhất 品phẩm 我ngã 執chấp 俱câu 生sanh 思tư 煩phiền 惱não 也dã 。 此thử 言ngôn 見kiến 所sở 斷đoạn 者giả 即tức 是thị 見kiến 惑hoặc 。 以dĩ 是thị 見kiến 道đạo 位vị 中trung 所sở 斷đoạn 故cố 。 阿A 難Nan 初sơ 果quả 位vị 當đương 見kiến 道đạo 。 故cố 云vân 已dĩ 滅diệt 。

○# 然nhiên 猶do 下hạ 抑ức 其kỳ 思tư 惑hoặc 未vị 斷đoạn 。 根căn 中trung 指chỉ 現hiện 前tiền 根căn 中trung 。 積tích 生sanh 指chỉ 歷lịch 劫kiếp 以dĩ 來lai 。 無vô 始thỉ 指chỉ 最tối 初sơ 之chi 際tế 。 虗hư 習tập 謂vị 虗hư 妄vọng 習tập 氣khí 。 即tức 思tư 煩phiền 惱não 也dã 。 言ngôn 此thử 煩phiền 惱não 雖tuy 具cụ 現hiện 前tiền 根căn 中trung 。 而nhi 積tích 生sanh 已dĩ 來lai 乃nãi 至chí 無vô 始thỉ 與dữ 俱câu 。 二nhị 果quả 已dĩ 去khứ 方phương 斷đoạn 。 故cố 云vân 未vị 知tri 。 修tu 所sở 斷đoạn 得đắc 。 者giả 修tu 道Đạo 位vị 中trung 所sở 斷đoạn 得đắc 也dã 。 言ngôn 要yếu 因nhân 者giả 正chánh 顯hiển 不bất 入nhập 修tu 道Đạo 不bất 能năng 斷đoạn 故cố 。

○# 何hà 況huống 下hạ 況huống 顯hiển 從tùng 細tế 至chí 麤thô 。 此thử 中trung 者giả 仍nhưng 指chỉ 根căn 中trung 。 生sanh 住trụ 異dị 滅diệt 。 乃nãi 約ước 從tùng 細tế 至chí 麤thô 而nhi 總tổng 言ngôn 之chi 。 意ý 言ngôn 只chỉ 此thử 虗hư 妄vọng 習tập 氣khí 尚thượng 要yếu 修tu 斷đoạn 。 何hà 況huống 從tùng 細tế 至chí 麤thô 俱câu 有hữu 生sanh 住trụ 異dị 滅diệt 。 四tứ 重trọng/trùng 分phân 齊tề 。 而nhi 分phân 齊tề 中trung 又hựu 有hữu 許hứa 多đa 微vi 細tế 頭đầu 數số 。 若nhược 非phi 逆nghịch 流lưu 深thâm 入nhập 豈khởi 能năng 脫thoát 纏triền 縛phược 而nhi 入nhập 圓viên 通thông 。 是thị 不bất 可khả 以dĩ 不bất 知tri 也dã 。 按án 起khởi 信tín 論luận 。 三tam 細tế 中trung 業nghiệp 相tương/tướng 為vi 生sanh 。 以dĩ 最tối 初sơ 心tâm 動động 故cố 。 轉chuyển 現hiện 二nhị 相tương 及cập 六lục 麤thô 中trung 智trí 續tục 二nhị 相tương/tướng 為vi 住trụ 。 以dĩ 法pháp 執chấp 堅kiên 住trụ 故cố 。 執chấp 計kế 二nhị 相tương/tướng 為vi 異dị 。 以dĩ 人nhân 我ngã 執chấp 異dị 故cố 。 第đệ 五ngũ 起khởi 業nghiệp 為vi 滅diệt 。 以dĩ 周chu 盡tận 終chung 極cực 故cố 。 第đệ 六lục 業nghiệp 繫hệ 苦khổ 相tương/tướng 屬thuộc 當đương 來lai 果quả 。 非phi 惑hoặc 業nghiệp 攝nhiếp 。 分phần/phân 劑tề 者giả 約ước 大đại 段đoạn 言ngôn 。 即tức 指chỉ 四tứ 相tương/tướng 。 頭đầu 數số 者giả 約ước 細tế 分phần/phân 言ngôn 。 如như 一nhất 生sanh 相tương/tướng 中trung 仍nhưng 復phục 具cụ 含hàm 重trùng 重trùng 。 生sanh 住trụ 異dị 滅diệt 。 乃nãi 至chí 滅diệt 相tương/tướng 中trung 亦diệc 爾nhĩ 。 其kỳ 頭đầu 緒tự 數số 量lượng 雖tuy 麻ma 粟túc 未vị 足túc 喻dụ 焉yên 。

二nhị 徵trưng 根căn 破phá 迷mê 。

今kim 汝nhữ 且thả 觀quán 。 現hiện 前tiền 六lục 根căn 。 為vi 一nhất 為vi 六lục 。

○# 阿A 難Nan 。 若nhược 言ngôn 一nhất 者giả 。 耳nhĩ 何hà 不bất 見kiến 。 目mục 何hà 不bất 聞văn 。 頭đầu 奚hề 不bất 履lý 。 足túc 奚hề 無vô 語ngữ 。 若nhược 此thử 六lục 根căn 。 決quyết 定định 成thành 六lục 。 如như 我ngã 今kim 會hội 。 與dữ 汝nhữ 宣tuyên 揚dương 。 微vi 妙diệu 法Pháp 汝nhữ 。 門môn 之chi 六lục 根căn 。 誰thùy 來lai 領lãnh 受thọ 。 阿A 難Nan 言ngôn 。 我ngã 用dụng 耳nhĩ 聞văn 。

佛Phật 言ngôn 。

汝nhữ 耳nhĩ 自tự 聞văn 。 何hà 關quan 身thân 口khẩu 。 口khẩu 來lai 問vấn 義nghĩa 。 身thân 起khởi 欽khâm 承thừa 。

○# 是thị 故cố 應ưng 知tri 。 非phi 一nhất 終chung 六lục 。 非phi 六lục 終chung 一nhất 。 終chung 不bất 汝nhữ 根căn 。 元nguyên 一nhất 元nguyên 六lục 。

初sơ 命mạng 觀quán 總tổng 徵trưng 。 四tứ 相tương/tướng 非phi 可khả 遽cự 斷đoạn 。 深thâm 入nhập 必tất 由do 一nhất 門môn 。 故cố 教giáo 以dĩ 且thả 觀quán 六lục 根căn 。 蓋cái 欲dục 就tựu 六lục 根căn 中trung 選tuyển 取thủ 一nhất 門môn 。 以dĩ 為vi 下hạ 手thủ 處xứ 故cố 。 問vấn 以dĩ 為vi 一nhất 為vi 六lục 者giả 。 為vi 欲dục 顯hiển 示thị 非phi 一nhất 非phi 六lục 令linh 其kỳ 薦tiến 取thủ 圓viên 通thông 妙diệu 性tánh 。

○# 阿A 難Nan 下hạ 一nhất 六lục 別biệt 破phá 。

復phục 有hữu 二nhị 義nghĩa 。 一nhất 破phá 一nhất 不bất 成thành 。 二nhị 破phá 六lục 非phi 義nghĩa 。 破phá 一nhất 中trung 先tiên 牒điệp 次thứ 難nạn/nan 。 佛Phật 意ý 以dĩ 若nhược 言ngôn 一nhất 者giả 。 則tắc 耳nhĩ 可khả 作tác 眼nhãn 。 眼nhãn 可khả 作tác 耳nhĩ 。 故cố 難nan 以dĩ 耳nhĩ 何hà 不bất 見kiến 。 目mục 何hà 不bất 聞văn 。 若nhược 果quả 眼nhãn 耳nhĩ 互hỗ 通thông 例lệ 知tri 頭đầu 可khả 作tác 足túc 。 足túc 可khả 作tác 頭đầu 。 以dĩ 兩lưỡng 根căn 尚thượng 通thông 何hà 況huống 一nhất 身thân 。 故cố 又hựu 難nan 以dĩ 頭đầu 奚hề 不bất 履lý 。 足túc 奚hề 無vô 語ngữ 。 然nhiên 一nhất 身thân 尚thượng 不bất 互hỗ 通thông 況huống 復phục 六lục 根căn 各các 異dị 。 是thị 知tri 所sở 謂vị 是thị 一nhất 者giả 非phi 也dã 。 破phá 六lục 中trung 先tiên 牒điệp 六lục 問vấn 一nhất 。 次thứ 答đáp 一nhất 難nạn/nan 通thông 。 牒điệp 六lục 問vấn 一nhất 者giả 。 佛Phật 意ý 以dĩ 若nhược 此thử 六lục 根căn 。 決quyết 定định 成thành 六lục 者giả 。 應ưng 彼bỉ 此thử 不bất 能năng 相tương 知tri 。 故cố 問vấn 以dĩ 今kim 與dữ 說thuyết 法Pháp 六lục 根căn 。 誰thùy 來lai 領lãnh 受thọ 。 答đáp 一nhất 難nạn/nan 通thông 中trung 答đáp 以dĩ 我ngã 用dụng 耳nhĩ 聞văn 者giả 。 單đơn 用dụng 一nhất 根căn 也dã 。 佛Phật 言ngôn 汝nhữ 耳nhĩ 自tự 聞văn 。 者giả 縱túng/tung 許hứa 其kỳ 單đơn 用dụng 一nhất 根căn 也dã 。 單đơn 用dụng 一nhất 根căn 應ưng 不bất 通thông 於ư 餘dư 根căn 故cố 。 難nan 以dĩ 何hà 關quan 身thân 口khẩu 。 然nhiên 現hiện 見kiến 口khẩu 來lai 問vấn 義nghĩa 。 身thân 起khởi 欽khâm 承thừa 。 明minh 是thị 耳nhĩ 與dữ 身thân 口khẩu 彼bỉ 此thử 相tương 通thông 餘dư 根căn 例lệ 爾nhĩ 。 是thị 知tri 所sở 謂vị 決quyết 定định 成thành 六lục 。 者giả 亦diệc 非phi 也dã 。

○# 是thị 故cố 下hạ 總tổng 遣khiển 妄vọng 計kế 。 是thị 故cố 應ưng 知tri 。 者giả 謂vị 以dĩ 是thị 俱câu 非phi 之chi 故cố 。 又hựu 復phục 應ưng 知tri 說thuyết 非phi 亦diệc 不bất 是thị 也dã 。 三tam 終chung 字tự 俱câu 作tác 畢tất 竟cánh 之chi 詞từ 。 意ý 謂vị 若nhược 果quả 非phi 一nhất 則tắc 畢tất 竟cánh 是thị 六lục 。 故cố 曰viết 非phi 一nhất 終chung 六lục 。 若nhược 果quả 非phi 六lục 則tắc 畢tất 竟cánh 是thị 一nhất 。 故cố 曰viết 非phi 六lục 終chung 一nhất 。 蓋cái 上thượng 是thị 以dĩ 非phi 遣khiển 是thị 。 此thử 復phục 以dĩ 是thị 遣khiển 非phi 。 恐khủng 聞văn 以dĩ 是thị 遣khiển 非phi 。 仍nhưng 歸quy 元nguyên 計kế 。 而nhi 言ngôn 元nguyên 一nhất 元nguyên 六lục 。 故cố 末mạt 以dĩ 終chung 不bất 等đẳng 遣khiển 之chi 。 謂vị 畢tất 竟cánh 不bất 可khả 作tác 。 如như 是thị 說thuyết 也dã 。

三tam 正chánh 答đáp 所sở 問vấn 四tứ 。

一nhất 立lập 理lý 。 二nhị 舉cử 喻dụ 。 二nhị 法pháp 合hợp 。 四tứ 結kết 答đáp 。

初sơ 。

阿A 難Nan 。 當đương 知tri 是thị 根căn 非phi 一nhất 非phi 六lục 。 由do 無vô 始thỉ 來lai 。 顛điên 倒đảo 淪luân 替thế 。 故cố 於ư 圓viên 湛trạm 。 一nhất 六lục 義nghĩa 生sanh 。

○# 汝nhữ 須Tu 陀Đà 洹Hoàn 。 雖tuy 得đắc 六lục 銷tiêu 。 猶do 未vị 亡vong 一nhất 。

初sơ 承thừa 上thượng 立lập 理lý 。 言ngôn 是thị 一nhất 是thị 六lục 既ký 不bất 可khả 說thuyết 。 非phi 一nhất 非phi 六lục 又hựu 。 不bất 可khả 說thuyết 者giả 。 當đương 知tri 是thị 中trung 。 各các 有hữu 理lý 路lộ 存tồn 焉yên 。 良lương 以dĩ 是thị 根căn 未vị 結kết 理lý 絕tuyệt 數số 量lượng 。 故cố 曰viết 非phi 一nhất 非phi 六lục 。 正chánh 由do 非phi 一nhất 非phi 六lục 。 故cố 我ngã 上thượng 來lai 不bất 許hứa 說thuyết 是thị 一nhất 及cập 與dữ 是thị 六lục 。 無vô 始thỉ 約ước 是thị 根căn 已dĩ 結kết 。 背bội 覺giác 合hợp 塵trần 。 故cố 曰viết 顛điên 倒đảo 。 自tự 是thị 沈trầm 淪luân 於ư 。 色sắc 香hương 味vị 觸xúc 。 更cánh 替thế 乎hồ 見kiến 聞văn 覺giác 知tri 。 凡phàm 夫phu 位vị 中trung 既ký 攬lãm 塵trần 而nhi 成thành 六lục 。 已dĩ 入nhập 見kiến 道đạo 即tức 離ly 境cảnh 而nhi 成thành 一nhất 。 是thị 故cố 於ư 彼bỉ 。 圓viên 滿mãn 湛trạm 然nhiên 。 本bổn 無vô 一nhất 六lục 之chi 性tánh 。 而nhi 有hữu 一nhất 六lục 之chi 義nghĩa 生sanh 焉yên 。 然nhiên 既ký 有hữu 一nhất 有hữu 六lục 。 故cố 我ngã 上thượng 來lai 。 亦diệc 不bất 許hứa 說thuyết 非phi 一nhất 及cập 與dữ 非phi 六lục 。

○# 汝nhữ 須tu 下hạ 指chỉ 人nhân 證chứng 有hữu 。 金kim 剛cang 般Bát 若Nhã 云vân 。 不bất 入nhập 色sắc 聲thanh 香hương 味vị 觸xúc 法pháp 。 是thị 名danh 須Tu 陀Đà 洹Hoàn 。 然nhiên 塵trần 既ký 不bất 緣duyên 。 根căn 無vô 所sở 偶ngẫu 。 是thị 曰viết 六lục 銷tiêu 。 言ngôn 雖tuy 得đắc 者giả 有hữu 未vị 許hứa 真chân 銷tiêu 之chi 意ý 。 以dĩ 未vị 能năng 絕tuyệt 待đãi 故cố 。 六lục 用dụng 暫tạm 伏phục 似tự 惟duy 一nhất 體thể 。 故cố 曰viết 猶do 未vị 亡vong 一nhất 。 既ký 未vị 亡vong 一nhất 是thị 猶do 有hữu 待đãi 。 故cố 知tri 所sở 謂vị 六lục 銷tiêu 者giả 非phi 是thị 真chân 銷tiêu 。 蓋cái 必tất 并tinh 一nhất 亦diệc 亡vong 乃nãi 真chân 銷tiêu 耳nhĩ 。 正chánh 脈mạch 云vân 。 不bất 止chỉ 初sơ 果quả 四Tứ 果Quả 亦diệc 然nhiên 。 以dĩ 彼bỉ 道đạo 成thành 盡tận 灰hôi 六lục 用dụng 。 為vi 灰hôi 斷đoạn 涅Niết 槃Bàn 故cố 也dã 。

二nhị 舉cử 喻dụ 。

如như 太thái 虗hư 空không 參tham 合hợp 羣quần 器khí 。 由do 器khí 形hình 異dị 。 名danh 之chi 異dị 空không 。 除trừ 器khí 觀quán 空không 。 說thuyết 空không 為vi 一nhất 。

○# 彼bỉ 太thái 虗hư 空không 。 云vân 何hà 為vi 汝nhữ 。 成thành 同đồng 不bất 同đồng 。 何hà 況huống 更cánh 名danh 。 是thị 一nhất 非phi 一nhất 。

初sơ 正chánh 喻dụ 前tiền 理lý 。 太thái 虗hư 空không 喻dụ 圓viên 湛trạm 之chi 性tánh 。 依y 根căn 緣duyên 塵trần 故cố 以dĩ 參tham 合hợp 羣quần 器khí 喻dụ 之chi 。 器khí 形hình 異dị 喻dụ 六lục 塵trần 各các 別biệt 。 六lục 塵trần 各các 別biệt 性tánh 亦diệc 似tự 異dị 。 由do 此thử 凡phàm 夫phu 妄vọng 執chấp 為vi 六lục 故cố 以dĩ 名danh 之chi 異dị 空không 喻dụ 之chi 。 除trừ 器khí 觀quán 空không 。 喻dụ 忘vong 塵trần 觀quán 性tánh 。 忘vong 塵trần 觀quán 性tánh 性tánh 乃nãi 似tự 一nhất 。 由do 此thử 初sơ 果quả 妄vọng 計kế 為vi 一nhất 故cố 以dĩ 說thuyết 空không 為vi 一nhất 喻dụ 之chi 。

○# 彼bỉ 太thái 下hạ 就tựu 喻dụ 遣khiển 情tình 。 言ngôn 虗hư 空không 正chánh 除trừ 器khí 時thời 並tịnh 不bất 為vì 汝nhữ 除trừ 器khí 成thành 同đồng 。 正chánh 參tham 器khí 時thời 亦diệc 不bất 為vì 汝nhữ 。 安an 器khí 成thành 異dị 。 是thị 則tắc 除trừ 器khí 自tự 除trừ 器khí 。 安an 器khí 自tự 安an 器khí 。 而nhi 彼bỉ 虗hư 空không 云vân 何hà 為vi 汝nhữ 。 除trừ 器khí 成thành 同đồng 。 安an 器khí 成thành 不bất 同đồng (# 不bất 同đồng 即tức 異dị )# 也dã 。 據cứ 此thử 則tắc 見kiến 同đồng 見kiến 異dị 已dĩ 屬thuộc 妄vọng 情tình 。 何hà 況huống 更cánh 為vi 安an 立lập 名danh 言ngôn 而nhi 說thuyết 。 是thị 一nhất 非phi 一nhất 。 (# 非phi 一nhất 猶do 云vân 是thị 異dị )# 不bất 益ích 見kiến 其kỳ 妄vọng 耶da 。 此thử 義nghĩa 宛uyển 似tự 前tiền 文văn 。 終chung 不bất 汝nhữ 根căn 。 元nguyên 一nhất 元nguyên 六lục 之chi 義nghĩa 。 故cố 釋thích 為vi 就tựu 喻dụ 遣khiển 情tình 。 法pháp 中trung 義nghĩa 可khả 以dĩ 意ý 會hội 。

三tam 法pháp 合hợp 二nhị 。

一nhất 總tổng 合hợp 。 二nhị 別biệt 合hợp 。

初sơ 。

則tắc 汝nhữ 了liễu 知tri 。 六lục 受thọ 用dụng 根căn 。 亦diệc 復phục 如như 是thị 。

了liễu 知tri 二nhị 字tự 有hữu 二nhị 釋thích 。 一nhất 是thị 教giáo 誡giới 之chi 語ngữ 。 謂vị 既ký 已dĩ 說thuyết 喻dụ 。 教giáo 以dĩ 了liễu 知tri 根căn 性tánh 亦diệc 同đồng 太thái 虗hư 空không 也dã 。 二nhị 是thị 召triệu 根căn 之chi 言ngôn 。 謂vị 了liễu 了liễu 常thường 知tri 之chi 體thể 。 領lãnh 納nạp 受thọ 用dụng 之chi 用dụng 。 義nghĩa 同đồng 太thái 虗hư 故cố 云vân 。 亦diệc 復phục 如như 是thị 。

二nhị 別biệt 合hợp 二nhị 。

一nhất 合hợp 參tham 器khí 成thành 異dị 。 二nhị 合hợp 除trừ 器khí 成thành 一nhất 。

初sơ 六lục 。

一nhất 因nhân 色sắc 成thành 見kiến 。 二nhị 因nhân 聲thanh 成thành 聞văn 。 三tam 因nhân 香hương 成thành 齅khứu 。 四tứ 因nhân 味vị 成thành 嘗thường 。 五ngũ 因nhân 觸xúc 成thành 覺giác 。 六lục 因nhân 法pháp 成thành 知tri 。

初sơ 。

由do 明minh 暗ám 等đẳng 。 二nhị 種chủng 相tướng 形hình 。 於ư 妙diệu 圓viên 中trung 。 粘niêm 湛trạm 發phát 見kiến 。 見kiến 精tinh 映ánh 色sắc 。 結kết 色sắc 成thành 根căn 。 根căn 元nguyên 目mục 為vi 。 清thanh 淨tịnh 四tứ 大đại 。 因nhân 名danh 眼nhãn 體thể 。 如như 葡bồ 萄đào 朵đóa 。 浮phù 根căn 四tứ 塵trần 。 流lưu 逸dật 奔bôn 色sắc 。

明minh 暗ám 者giả 色sắc 塵trần 總tổng 相tương/tướng 。 別biệt 攝nhiếp 多đa 種chủng 故cố 置trí 等đẳng 言ngôn 。 雖tuy 攝nhiếp 多đa 種chủng 總tổng 則tắc 惟duy 二nhị 。 故cố 仍nhưng 云vân 二nhị 種chủng 。 相tướng 形hình 者giả 互hỗ 相tương 形hình 顯hiển 。 如như 對đối 暗ám 顯hiển 明minh 。 對đối 明minh 顯hiển 暗ám 等đẳng 。 妙diệu 圓viên 者giả 妙diệu 覺giác 圓viên 明minh 。 即tức 指chỉ 真chân 心tâm 。 黏niêm 猶do 引dẫn 也dã 。 言ngôn 真chân 心tâm 本bổn 湛trạm 元nguyên 無vô 見kiến 聞văn 等đẳng 相tương/tướng 。 緣duyên 以dĩ 明minh 暗ám 相tướng 形hình 遂toại 於ư 妙diệu 圓viên 之chi 中trung 引dẫn 起khởi 湛trạm 然nhiên 不bất 動động 之chi 體thể 。 發phát 而nhi 為vi 能năng 見kiến 之chi 精tinh 故cố 。 見kiến 精tinh 映ánh 色sắc 者giả 。 謂vị 能năng 見kiến 之chi 精tinh 既ký 發phát 。 仍nhưng 復phục 映ánh 現hiện 乎hồ 色sắc 。 前tiền 云vân 如như 太thái 虗hư 空không 參tham 合hợp 羣quần 器khí 。 即tức 喻dụ 此thử 耳nhĩ 。 結kết 色sắc 成thành 根căn 者giả 。 既ký 已dĩ 映ánh 現hiện 乎hồ 色sắc 自tự 能năng 結kết 取thủ 乎hồ 色sắc 。 因nhân 之chi 以dĩ 成thành 浮phù 勝thắng 根căn 也dã 。 根căn 元nguyên 目mục 為vi 等đẳng 者giả 。 目mục 即tức 是thị 名danh 言ngôn 初sơ 成thành 勝thắng 義nghĩa 根căn 時thời 元nguyên 只chỉ 名danh 為vi 清Thanh 淨Tịnh 四tứ 大đại 。 尚thượng 無vô 濁trược 染nhiễm 之chi 號hiệu 。 正chánh 脈mạch 云vân 。 目mục 為vi 清thanh 淨tịnh 四tứ 大đại 者giả 。 明minh 其kỳ 雖tuy 屬thuộc 四tứ 大đại 而nhi 其kỳ 相tương/tướng 最tối 為vi 微vi 細tế 。 聖thánh 目mục 天thiên 眼nhãn 方phương 能năng 見kiến 之chi 。 凡phàm 夫phu 莫mạc 覩đổ 。 非phi 浮phù 根căn 所sở 能năng 比tỉ 也dã 。 因nhân 名danh 眼nhãn 體thể 等đẳng 者giả 。 灌quán 頂đảnh 云vân 。 聖thánh 眼nhãn 可khả 見kiến 非phi 無vô 相tướng 狀trạng 。 故cố 表biểu 其kỳ 如như 葡bồ 萄đào 朵đóa 。 令linh 不bất 見kiến 者giả 知tri 其kỳ 有hữu 細tế 色sắc 故cố 。 顯hiển 宗tông 論luận 云vân 。 眼nhãn 根căn 極cực 微vi 居cư 眼nhãn 星tinh 上thượng 。 體thể 清thanh 徹triệt 故cố 如như 秋thu 泉tuyền 水thủy 。 浮phù 根căn 四tứ 塵trần 者giả 。 諸chư 至chí 於ư 浮phù 根căn 成thành 時thời 凡phàm 夫phu 共cộng 見kiến 。 四tứ 塵trần 濁trược 染nhiễm 則tắc 無vô 復phục 清thanh 淨tịnh 名danh 矣hĩ 。 灌quán 頂đảnh 云vân 。 浮phù 勝thắng 二nhị 根căn 麤thô 細tế 雖tuy 殊thù 。 皆giai 以dĩ 能năng 成thành 地địa 水thủy 火hỏa 風phong 。 所sở 成thành 色sắc 香hương 味vị 觸xúc 。 八bát 法pháp 為vi 體thể 。 今kim 於ư 勝thắng 義nghĩa 說thuyết 能năng 造tạo 四tứ 大đại 。 浮phù 塵trần 說thuyết 所sở 造tạo 四tứ 塵trần 者giả 。 就tựu 名danh 互hỗ 影ảnh 耳nhĩ 。 愚ngu 謂vị 塵trần 者giả 以dĩ 濁trược 染nhiễm 為vi 義nghĩa 。 勝thắng 義nghĩa 初sơ 結kết 濁trược 染nhiễm 不bất 形hình 。 故cố 但đãn 言ngôn 四tứ 大đại 。 大đại 者giả 以dĩ 因nhân 種chủng 得đắc 名danh 。 浮phù 根căn 既ký 成thành 因nhân 種chủng 便tiện 蘊uẩn 。 如như 桃đào 杏hạnh 果quả 若nhược 成thành 時thời 。 能năng 生sanh 因nhân 種chủng 便tiện 蘊uẩn 蓄súc 於ư 內nội 。 故cố 但đãn 言ngôn 四tứ 塵trần 耳nhĩ 。 流lưu 逸dật 奔bôn 色sắc 者giả 。 浮phù 根căn 既ký 成thành 日nhật 與dữ 色sắc 塵trần 相tương 對đối 。 遂toại 令linh 見kiến 精tinh 流lưu 蕩đãng 縱túng/tung 逸dật 日nhật 奔bôn 於ư 色sắc 。 不bất 能năng 超siêu 越việt 。 自tự 此thử 與dữ 耳nhĩ 等đẳng 諸chư 根căn 永vĩnh 成thành 相tương 背bội 。 前tiền 云vân 因nhân 器khí 形hình 異dị 。 名danh 之chi 異dị 空không 。 即tức 喻dụ 此thử 耳nhĩ 。

二nhị 因nhân 聲thanh 成thành 聞văn 。

由do 動động 靜tĩnh 等đẳng 。 二nhị 種chủng 相tương 擊kích 。 於ư 妙diệu 圓viên 中trung 。 粘niêm 湛trạm 發phát 聽thính 。 聽thính 精tinh 映ánh 聲thanh 。 卷quyển 聲thanh 成thành 根căn 。 根căn 元nguyên 目mục 為vi 。 清thanh 淨tịnh 四tứ 大đại 。 因nhân 名danh 耳nhĩ 體thể 。 如như 新tân 卷quyển 葉diệp 。 浮phù 根căn 四tứ 塵trần 。 流lưu 逸dật 奔bôn 聲thanh 。

此thử 下hạ 五ngũ 根căn 之chi 文văn 大đại 義nghĩa 與dữ 眼nhãn 根căn 俱câu 同đồng 。 不bất 須tu 詳tường 釋thích 。 唯duy 略lược 明minh 變biến 換hoán 字tự 義nghĩa 而nhi 已dĩ 。 動động 靜tĩnh 者giả 聲thanh 塵trần 總tổng 相tương/tướng 。 別biệt 攝nhiếp 多đa 聲thanh 名danh 等đẳng 。 總tổng 惟duy 動động 靜tĩnh 曰viết 二nhị 。 相tương 擊kích 者giả 互hỗ 相tương 攻công 擊kích 。 如như 動động 來lai 攻công 靜tĩnh 則tắc 靜tĩnh 塵trần 隱ẩn 。 靜tĩnh 來lai 攻công 動động 則tắc 動động 塵trần 滅diệt 也dã 。 卷quyển 者giả 收thu 攝nhiếp 義nghĩa 。 謂vị 音âm 聲thanh 虗hư 散tán 取thủ 之chi 唯duy 收thu 攝nhiếp 而nhi 已dĩ 。 新tân 卷quyển 葉diệp 即tức 初sơ 出xuất 荷hà 葉diệp 也dã 。 顯hiển 宗tông 論luận 云vân 。 耳nhĩ 根căn 極cực 微vi 居cư 耳nhĩ 穴huyệt 內nội 。 旋toàn 環hoàn 而nhi 住trụ 如như 卷quyển 樺hoa 皮bì 。

三tam 因nhân 香hương 成thành 齅khứu 。

由do 通thông 塞tắc 等đẳng 。 二nhị 種chủng 相tương 發phát 。 於ư 妙diệu 圓viên 中trung 。 粘niêm 湛trạm 發phát 齅khứu 。 齅khứu 精tinh 映ánh 香hương 。 納nạp 香hương 成thành 根căn 。 根căn 元nguyên 目mục 為vi 。 清thanh 淨tịnh 四tứ 大đại 。 因nhân 名danh 鼻tị 體thể 。 如như 雙song 垂thùy 爪trảo 。 浮phù 根căn 四tứ 塵trần 。 流lưu 逸dật 奔bôn 香hương 。

通thông 塞tắc 者giả 香hương 塵trần 總tổng 相tương/tướng 。 別biệt 攝nhiếp 多đa 香hương 曰viết 等đẳng 。 總tổng 惟duy 通thông 塞tắc 曰viết 二nhị 。 相tương/tướng 發phát 者giả 互hỗ 相tương 顯hiển 發phát 。 如như 因nhân 通thông 顯hiển 塞tắc 。 因nhân 塞tắc 顯hiển 通thông 等đẳng 。 納nạp 者giả 吸hấp 引dẫn 義nghĩa 。 謂vị 香hương 塵trần 屬thuộc 氣khí 取thủ 之chi 唯duy 吸hấp 引dẫn 而nhi 已dĩ 。 雙song 垂thùy 爪trảo 即tức 雙song 爪trảo 下hạ 垂thùy 也dã 。 顯hiển 宗tông 論luận 云vân 。 鼻tị 根căn 極cực 微vi 居cư 鼻tị 頞át 內nội 。 背bội 上thượng 面diện 下hạ 如như 雙song 埀thùy 爪trảo 。

四tứ 因nhân 味vị 成thành 嘗thường 。

由do 恬điềm 變biến 等đẳng 。 二nhị 種chủng 相tương 參tham 。 於ư 妙diệu 圓viên 中trung 。 黏niêm 湛trạm 發phát 嘗thường 。 嘗thường 精tinh 映ánh 味vị 。 絞giảo 味vị 成thành 根căn 。 根căn 元nguyên 目mục 為vi 。 清thanh 淨tịnh 四tứ 大đại 。 因nhân 名danh 舌thiệt 體thể 。 如như 初sơ 偃yển 月nguyệt 。 浮phù 根căn 四tứ 塵trần 。 流lưu 逸dật 奔bôn 味vị 。

恬điềm 者giả 靜tĩnh 義nghĩa 。 約ước 離ly 時thời 言ngôn 。 變biến 者giả 動động 義nghĩa 。 約ước 合hợp 時thời 言ngôn 。 此thử 亦diệc 味vị 塵trần 總tổng 相tương/tướng 。 別biệt 該cai 多đa 味vị 名danh 等đẳng 。 總tổng 惟duy 恬điềm 變biến 名danh 二nhị 。 相tương/tướng 參tham 者giả 互hỗ 相tương 參tham 比tỉ 。 謂vị 比tỉ 恬điềm 知tri 變biến 。 比tỉ 變biến 知tri 恬điềm 也dã 。 絞giảo 者giả 旋toàn 卷quyển 義nghĩa 。 謂vị 味vị 塵trần 無vô 相tướng 旋toàn 卷quyển 方phương 知tri 。 故cố 舌thiệt 根căn 取thủ 味vị 唯duy 用dụng 旋toàn 卷quyển 而nhi 已dĩ 。 初sơ 偃yển 月nguyệt 即tức 初sơ 出xuất 偃yển 仆phó 之chi 月nguyệt 。 如như 朔sóc 後hậu 三tam 四tứ 日nhật 者giả 是thị 也dã 。 婆bà 沙sa 論luận 云vân 。 舌thiệt 根căn 極cực 微vi 布bố 在tại 舌thiệt 上thượng 。 形hình 如như 半bán 月nguyệt 。

五ngũ 因nhân 觸xúc 成thành 覺giác 。

由do 離ly 合hợp 等đẳng 。 二nhị 種chủng 相tương 摩ma 。 於ư 妙diệu 圓viên 中trung 。 黏niêm 湛trạm 發phát 覺giác 。 覺giác 精tinh 映ánh 觸xúc 。 摶đoàn 觸xúc 成thành 根căn 。 根căn 元nguyên 目mục 為vi 。 清thanh 淨tịnh 四tứ 大đại 。 因nhân 名danh 身thân 體thể 。 如như 腰yêu 鼓cổ 顙tảng 。 浮phù 根căn 四tứ 塵trần 。 流lưu 逸dật 奔bôn 觸xúc 。

離ly 合hợp 者giả 觸xúc 塵trần 總tổng 相tương/tướng 。 等đẳng 則tắc 該cai 乎hồ 別biệt 相tướng 。 二nhị 則tắc 唯duy 約ước 總tổng 言ngôn 。 以dĩ 此thử 別biệt 乃nãi 總tổng 中trung 之chi 別biệt 故cố 。 相tương 摩ma 者giả 互hỗ 相tương 交giao 過quá 。 謂vị 離ly 去khứ 合hợp 來lai 。 合hợp 去khứ 離ly 來lai 。 如như 兩lưỡng 手thủ 相tướng 摩ma 互hỗ 交giao 而nhi 互hỗ 過quá 也dã 。 摶đoàn 者giả 領lãnh 取thủ 義nghĩa 。 謂vị 觸xúc 塵trần 合hợp 知tri 無vô 庸dong 外ngoại 緣duyên 。 惟duy 有hữu 領lãnh 取thủ 而nhi 已dĩ 。 腰yêu 鼓cổ 顙tảng 者giả 灌quán 頂đảnh 云vân 。 顙tảng 鼓cổ 筐khuông 也dã 。 兩lưỡng 頭đầu 圓viên 闊khoát 。 中trung 央ương 狹hiệp 少thiểu 。 即tức 今kim 之chi 杖trượng 鼓cổ 。 俱câu 舍xá 論luận 云vân 。 身thân 根căn 極cực 微vi 徧biến 住trụ 身thân 分phần/phân 。 女nữ 如như 鼓cổ 顙tảng 。 男nam 如như 指chỉ 鞘sao 。

六lục 因nhân 法pháp 成thành 知tri 。

由do 生sanh 滅diệt 等đẳng 二nhị 種chủng 相tương 續tục 。 於ư 妙diệu 圓viên 中trung 。 粘niêm 湛trạm 發phát 知tri 。 知tri 精tinh 映ánh 法pháp 。 攬lãm 法pháp 成thành 根căn 。 根căn 元nguyên 目mục 為vi 。 清thanh 淨tịnh 四tứ 大đại 。 因nhân 名danh 意ý 思tư 。 如như 幽u 室thất 見kiến 。 浮phù 根căn 四tứ 塵trần 。 流lưu 逸dật 奔bôn 法pháp 。

生sanh 滅diệt 者giả 法pháp 塵trần 總tổng 相tương/tướng 。 等đẳng 義nghĩa 准chuẩn 前tiền 。 總tổng 唯duy 生sanh 滅diệt 故cố 言ngôn 二nhị 種chủng 。 生sanh 滅diệt 不bất 停đình 。 故cố 言ngôn 相tương 續tục 。 謂vị 生sanh 已dĩ 復phục 滅diệt 滅diệt 已dĩ 又hựu 生sanh 也dã 。 攬lãm 者giả 總tổng 持trì 義nghĩa 。 言ngôn 法pháp 惟duy 影ảnh 事sự 要yếu 須tu 總tổng 持trì 。 始thỉ 得đắc 緣duyên 之chi 耳nhĩ 。 意ý 思tư 心tâm 根căn 也dã 。 依y 於ư 勝thắng 義nghĩa 。 今kim 以dĩ 能năng 依y 顯hiển 於ư 所sở 依y 。 為vi 顯hiển 有hữu 意ý 思tư 處xứ 即tức 勝thắng 義nghĩa 根căn 耳nhĩ 。 幽u 室thất 見kiến 者giả 。 內nội 照chiếu 法pháp 塵trần 如như 幽u 暗ám 室thất 中trung 能năng 見kiến 相tương 似tự 境cảnh 故cố 。 浮phù 根căn 四tứ 塵trần 。 指chỉ 肉nhục 團đoàn 心tâm 也dã 。 狀trạng 如như 蓮liên 華hoa 。 朝triêu 開khai 暮mộ 合hợp 。 不bất 同đồng 相tương/tướng 宗tông 惟duy 取thủ 末mạt 那na 思tư 量lượng 為vi 意ý 根căn 故cố 。 參tham 器khí 成thành 異dị 竟cánh 。

二nhị 合hợp 除trừ 器khí 成thành 一nhất 。

阿A 難Nan 。 如như 是thị 六lục 根căn 。 由do 彼bỉ 覺giác 明minh 。 有hữu 明minh 明minh 覺giác 。 失thất 彼bỉ 精tinh 了liễu 。 粘niêm 妄vọng 發phát 光quang 。

○# 是thị 以dĩ 汝nhữ 今kim 。 離ly 暗ám 離ly 明minh 。 無vô 有hữu 見kiến 體thể 。 離ly 動động 離ly 靜tĩnh 。 元nguyên 無vô 聽thính 質chất 。 無vô 通thông 無vô 塞tắc 。 齅khứu 性tánh 不bất 生sanh 。 非phi 變biến 非phi 恬điềm 。 嘗thường 無vô 所sở 出xuất 。 不bất 離ly 不bất 合hợp 。 覺giác 觸xúc 本bổn 無vô 。 無vô 滅diệt 無vô 生sanh 。 了liễu 知tri 安an 寄ký 。

初sơ 極cực 顯hiển 六lục 妄vọng 。 如như 是thị 六lục 根căn 。 仍nhưng 指chỉ 六lục 根căn 中trung 性tánh 。 其kỳ 性tánh 亦diệc 由do 覺giác 上thượng 加gia 明minh 展triển 轉chuyển 成thành 妄vọng 。 故cố 曰viết 由do 彼bỉ 覺giác 明minh 云vân 云vân 。 覺giác 明minh 二nhị 字tự 先tiên 出xuất 所sở 依y 之chi 真chân 。 謂vị 本bổn 覺giác 妙diệu 明minh 也dã 。 有hữu 明minh 明minh 覺giác 。 者giả 次thứ 明minh 所sở 起khởi 之chi 妄vọng 。 謂vị 妄vọng 為vi 明minh 覺giác 也dã 。 然nhiên 此thử 即tức 是thị 無vô 明minh 。 晦hối 昧muội 真chân 心tâm 故cố 云vân 。 失thất 彼bỉ 精tinh 了liễu 。 謂vị 失thất 彼bỉ 本bổn 覺giác 妙diệu 明minh 。 精tinh 真chân 了liễu 然nhiên 之chi 體thể 。 真chân 妄vọng 和hòa 合hợp 而nhi 成thành 賴lại 耶da 識thức 也dã 。 賴lại 耶da 既ký 已dĩ 成thành 立lập 。 轉chuyển 生sanh 見kiến 相tương/tướng 二nhị 分phần 。 見kiến 隨tùy 相tương/tướng 異dị 故cố 云vân 粘niêm 妄vọng 發phát 先tiên 。 謂vị 粘niêm 染nhiễm 相tướng 分phần/phân 中trung 六lục 塵trần 之chi 妄vọng 發phát 起khởi 見kiến 分phần/phân 中trung 六lục 性tánh 之chi 光quang 也dã 。 據cứ 此thử 則tắc 有hữu 明minh 明minh 覺giác 。 已dĩ 是thị 虗hư 妄vọng 。 況huống 夫phu 失thất 彼bỉ 精tinh 了liễu 。 黏niêm 妄vọng 發phát 光quang 。 猶do 為vi 妄vọng 之chi 極cực 矣hĩ 。

○# 是thị 以dĩ 下hạ 正chánh 合hợp 前tiền 喻dụ 。 言ngôn 六lục 性tánh 既ký 由do 。 粘niêm 妄vọng 發phát 光quang 。 不bất 粘niêm 則tắc 光quang 沈trầm 六lục 寂tịch 。 故cố 云vân 離ly 暗ám 離ly 明minh 。 無vô 有hữu 見kiến 體thể 。 乃nãi 至chí 無vô 滅diệt 無vô 生sanh 。 了liễu 知tri 安an 寄ký 。 是thị 六lục 性tánh 已dĩ 銷tiêu 也dã 。 六lục 性tánh 已dĩ 銷tiêu 惟duy 有hữu 賴lại 耶da 獨độc 存tồn 。 二nhị 乘thừa 不bất 知tri 認nhận 為vi 涅Niết 槃Bàn 。 是thị 未vị 能năng 亡vong 一nhất 也dã 。 前tiền 云vân 除trừ 器khí 觀quán 空không 。 說thuyết 空không 為vi 一nhất 。 即tức 喻dụ 此thử 耳nhĩ 。 總tổng 上thượng 法pháp 合hợp 竟cánh 。

四tứ 結kết 答đáp 。

汝nhữ 但đãn 不bất 循tuần 。 動động 靜tĩnh 合hợp 離ly 恬điềm 變biến 通thông 塞tắc 生sanh 滅diệt 明minh 暗ám 如như 是thị 十thập 二nhị 。 諸chư 有hữu 為vi 相tướng 。

○# 隨tùy 拔bạt 一nhất 根căn 。 脫thoát 黏niêm 內nội 伏phục 。 伏phục 歸quy 元nguyên 真chân 。 發phát 本bổn 明minh 耀diệu 。

○# 耀diệu 性tánh 發phát 明minh 。 諸chư 餘dư 五ngũ 粘niêm 。 應ứng 拔bạt 圓viên 脫thoát 。 不bất 由do 前tiền 塵trần 。 所sở 起khởi 知tri 見kiến 。

初sơ 答đáp 云vân 何hà 逆nghịch 流lưu 。 (# 準chuẩn 前tiền 阿A 難Nan 有hữu 三tam 問vấn 。 一nhất 問vấn 云vân 何hà 逆nghịch 流lưu 。 今kim 世Thế 尊Tôn 以dĩ 汝nhữ 但đãn 不bất 循tuần 。 等đẳng 答đáp 之chi )# 佛Phật 意ý 以dĩ 逆nghịch 流lưu 無vô 別biệt 但đãn 不bất 循tuần 塵trần 則tắc 是thị 也dã 。 是thị 則tắc 汝nhữ 但đãn 不bất 循tuần 。 四tứ 字tự 便tiện 是thị 圓viên 通thông 下hạ 手thủ 功công 夫phu 。 與dữ 前tiền 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 中trung 。 以dĩ 湛trạm 二nhị 字tự 皆giai 切thiết 教giáo 耳nhĩ 。 動động 靜tĩnh 等đẳng 塵trần 不bất 依y 尋tầm 常thường 次thứ 序tự 列liệt 者giả 。 佛Phật 意ý 密mật 示thị 耳nhĩ 門môn 先tiên 入nhập 餘dư 可khả 互hỗ 解giải 矣hĩ 。 俱câu 稱xưng 有hữu 為vi 相tương/tướng 者giả 。 以dĩ 體thể 是thị 可khả 作tác 之chi 法pháp 。 又hựu 能năng 招chiêu 致trí 生sanh 死tử 果quả 故cố 。 據cứ 此thử 則tắc 有hữu 為vi 即tức 含hàm 生sanh 死tử 。 循tuần 塵trần 便tiện 隨tùy 欲dục 流lưu 。 不bất 循tuần 即tức 逆nghịch 。 此thử 釋thích 不bất 獨độc 與dữ 阿A 難Nan 問vấn 處xứ 相tương 應ứng 。 即tức 前tiền 佛Phật 教giáo 自tự 驗nghiệm 圓viên 根căn 科khoa 中trung 欲dục 逆nghịch 生sanh 死tử 欲dục 流lưu 之chi 語ngữ 。 亦diệc 因nhân 此thử 益ích 明minh 。

○# 隨tùy 拔bạt 下hạ 答đáp 。 深thâm 入nhập 一nhất 門môn 。 (# 二nhị 問vấn 云vân 何hà 。 深thâm 入nhập 一nhất 門môn 。 今kim 世Thế 尊Tôn 以dĩ 隨tùy 拔bạt 一nhất 根căn 。 等đẳng 答đáp 之chi )# 拔bạt 者giả 選tuyển 取thủ 義nghĩa 。 佛Phật 意ý 以dĩ 一nhất 門môn 非phi 定định 。 但đãn 隨tùy 自tự 機cơ 宜nghi 於ư 六lục 根căn 中trung 選tuyển 取thủ 一nhất 根căn 可khả 耳nhĩ 。 脫thoát 粘niêm 內nội 伏phục 。 等đẳng 乃nãi 示thị 以dĩ 。 解giải 脫thoát 之chi 法Pháp 。 脫thoát 黏niêm 者giả 脫thoát 離ly 粘niêm 塵trần 。 即tức 入nhập 流lưu 亡vong 所sở 。 動động 靜tĩnh 不bất 生sanh 也dã 。 內nội 伏phục 者giả 內nội 伏phục 根căn 性tánh 。 即tức 如như 是thị 漸tiệm 增tăng 。 聞văn 所sở 聞văn 盡tận 也dã 。 伏phục 歸quy 元nguyên 真chân 者giả 。 伏phục 之chi 又hựu 伏phục 並tịnh 伏phục 亦diệc 遣khiển 。 還hoàn 歸quy 本bổn 元nguyên 真chân 體thể 。 即tức 盡tận 聞văn 不bất 住trụ 。 覺giác 所sở 覺giác 空không 。 乃nãi 至chí 生sanh 滅diệt 既ký 滅diệt 。 寂tịch 滅diệt 現hiện 前tiền 也dã 。 發phát 本bổn 明minh 耀diệu 者giả 。 靜tĩnh 極cực 光quang 通thông 。 寂tịch 照chiếu 含hàm 虗hư 。 即tức 圓viên 通thông 極cực 致trí 。 獲hoạch 二nhị 勝thắng 而nhi 發phát 三tam 用dụng 也dã 。 一nhất 門môn 深thâm 入nhập 。 之chi 義nghĩa 於ư 此thử 備bị 見kiến 。

○# 耀diệu 性tánh 下hạ 答đáp 。 六lục 根căn 清thanh 淨tịnh 。 (# 三tam 問vấn 云vân 何hà 能năng 令linh 。 六lục 根căn 一nhất 時thời 清thanh 淨tịnh 。 今kim 世Thế 尊Tôn 。 以dĩ 耀diệu 性tánh 發phát 明minh 。 等đẳng 答đáp 之chi )# 佛Phật 意ý 以dĩ 欲dục 得đắc 諸chư 根căn 圓viên 脫thoát 只chỉ 須tu 耀diệu 性tánh 發phát 明minh 。 即tức 現hiện 成thành 也dã 。 耀diệu 性tánh 發phát 明minh 。 句cú 乃nãi 重trọng/trùng 牒điệp 上thượng 義nghĩa 。 謂vị 本bổn 體thể 光quang 耀diệu 之chi 性tánh 既ký 已dĩ 發phát 明minh 顯hiển 現hiện 。 所sở 謂vị 常thường 光quang 現hiện 前tiền 是thị 也dã 。 後hậu 云vân 常thường 光quang 現hiện 前tiền 。 根căn 塵trần 識thức 心tâm 。 應ứng 時thời 銷tiêu 落lạc 。 此thử 言ngôn 諸chư 餘dư 五ngũ 黏niêm 。 應ứng 拔bạt 圓viên 脫thoát 。 斷đoạn 可khả 知tri 矣hĩ 。 五ngũ 粘niêm 者giả 餘dư 五ngũ 粘niêm 塵trần 之chi 根căn 。 應ưng 拔bạt 者giả 應ứng 其kỳ 所sở 拔bạt 之chi 一nhất 。 圓viên 脫thoát 者giả 即tức 時thời 圓viên 滿mãn 脫thoát 落lạc 。 雖tuy 即tức 時thời 圓viên 滿mãn 脫thoát 落lạc 亦diệc 非phi 全toàn 無vô 。 但đãn 自tự 後hậu 所sở 起khởi 知tri 見kiến 。 不bất 由do 前tiền 塵trần 耳nhĩ 。 正chánh 答đáp 所sở 問vấn 竟cánh 。

四tứ 結kết 示thị 利lợi 益ích (# 即tức 圓viên 通thông 妙diệu 用dụng 也dã )# 三tam 。

一nhất 寄ký 根căn 互hỗ 用dụng 。 二nhị 根căn 塵trần 雙song 銷tiêu 。 三tam 例lệ 顯hiển 圓viên 妙diệu 。

初sơ 二nhị 。

一nhất 正chánh 示thị 。 二nhị 驗nghiệm 知tri 。

初sơ 。

明minh 不bất 循tuần 根căn 。 寄ký 根căn 明minh 發phát 。 由do 是thị 六lục 根căn 。 互hỗ 相tương 為vi 用dụng 。

承thừa 上thượng 知tri 見kiến 不bất 由do 塵trần 起khởi 。 照chiếu 用dụng 唯duy 從tùng 性tánh 發phát 。 故cố 曰viết 明minh 不bất 循tuần 根căn 。 謂vị 本bổn 有hữu 之chi 明minh 不bất 更cánh 循tuần 彼bỉ 六lục 根căn 。 見kiến 聞văn 異dị 稱xưng 也dã 。 寄ký 猶do 託thác 也dã 。 寄ký 根căn 明minh 發phát 者giả 。 謂vị 知tri 見kiến 起khởi 時thời 六lục 根căn 中trung 隨tùy 寄ký 一nhất 根căn 。 六lục 明minh 俱câu 發phát 。 所sở 謂vị 不bất 由do 前tiền 塵trần 者giả 以dĩ 此thử 。 由do 是thị 六lục 根căn 等đẳng 者giả 。 謂vị 由do 是thị 隨tùy 寄ký 一nhất 根căn 。 六lục 明minh 俱câu 發phát 之chi 故cố 。 或hoặc 用dụng 眼nhãn 作tác 耳nhĩ 。 或hoặc 用dụng 耳nhĩ 作tác 眼nhãn 等đẳng 。 隨tùy 用dụng 皆giai 得đắc 故cố 曰viết 六lục 根căn 互hỗ 用dụng 。 此thử 圓viên 通thông 勝thắng 妙diệu 之chi 用dụng 。 已dĩ 略lược 見kiến 於ư 此thử 矣hĩ 。

二nhị 驗nghiệm 知tri 。

阿A 難Nan 。 汝nhữ 豈khởi 不bất 知tri 。 今kim 此thử 會hội 中trung 。 阿A 那Na 律Luật 陀Đà 。 無vô 目mục 而nhi 見kiến 。 跋Bạt 難Nan 陀Đà 龍Long 。 無vô 耳nhĩ 而nhi 聽thính 。 殑Căng 伽Già 神Thần 女Nữ 。 非phi 鼻tị 聞văn 香hương 。 驕kiêu 梵Phạm 鉢bát 提đề 。 異dị 舌thiệt 知tri 味vị 。 舜Thuấn 若Nhã 多Đa 神Thần 。 無vô 身thân 覺giác 觸xúc 。 如Như 來Lai 光quang 中trung 。 映ánh 令linh 暫tạm 現hiện 。 既ký 為vi 風phong 質chất 。 其kỳ 體thể 元nguyên 無vô 。 諸chư 滅diệt 盡tận 定định 。 得đắc 寂tịch 聲Thanh 聞Văn 。 如như 此thử 會hội 中trung 。 摩Ma 訶Ha 迦Ca 葉Diếp 。 久cửu 滅diệt 意ý 根căn 。 圓viên 明minh 了liễu 知tri 。 不bất 因nhân 心tâm 念niệm 。

重trọng/trùng 呼hô 阿A 難Nan 者giả 。 欲dục 假giả 現hiện 會hội 以dĩ 證chứng 互hỗ 用dụng 之chi 實thật 也dã 。 汝nhữ 豈khởi 不bất 知tri 。 者giả 乃nãi 返phản 問vấn 語ngữ 。 意ý 言ngôn 其kỳ 朝triêu 夕tịch 聚tụ 首thủ 斷đoạn 無vô 不bất 知tri 之chi 理lý 故cố 。 阿A 那Na 律Luật 陁# 白Bạch 飯Phạn 王Vương 子tử 。 此thử 翻phiên 無vô 貧bần 。 以dĩ 多đa 劫kiếp 巨cự 富phú 為vi 名danh 。 初sơ 出xuất 家gia 以dĩ 樂nhạo/nhạc/lạc 睡thụy 彼bỉ 呵ha 精tinh 進tấn 失thất 目mục 。 後hậu 以dĩ 三tam 昧muội 力lực 故cố 。 別biệt 有hữu 天thiên 眼nhãn 。 半bán 頭đầu 而nhi 發phát 故cố 云vân 。 無vô 目mục 而nhi 見kiến 。 此thử 見kiến 不bất 循tuần 眼nhãn 寄ký 頭đầu 明minh 發phát 者giả 也dã 。 跋Bạt 難Nan 陀Đà 此thử 云vân 善thiện 歡hoan 喜hỷ 。 摩Ma 竭Kiệt 陀Đà 國Quốc 龍long 名danh 。 按án 聾lung 字tự 從tùng 龍long 從tùng 耳nhĩ 故cố 知tri 龍long 非phi 無vô 耳nhĩ 。 但đãn 不bất 能năng 聞văn 聲thanh 如như 無vô 耳nhĩ 故cố 。 或hoặc 曰viết 用dụng 角giác 為vi 聽thính 。 此thử 聞văn 不bất 循tuần 耳nhĩ 寄ký 角giác 明minh 發phát 者giả 也dã 。 殑Căng 伽Già 河Hà 名danh 。 即tức 是thị 恆Hằng 河Hà 。 神thần 女nữ 為vi 主chủ 河hà 之chi 神thần 。 如như 此thử 方phương 洛lạc 神thần 湘# 妃phi 之chi 類loại 。 非phi 鼻tị 聞văn 香hương 。 者giả 不bất 用dụng 鼻tị 而nhi 聞văn 香hương 。 驕kiêu 梵Phạm 鉢bát 提đề 此thử 云vân 牛ngưu 呞tư 。 食thực 後hậu 虗hư 呞tư 如như 牛ngưu 。 佛Phật 恐khủng 世thế 人nhân 生sanh 謗báng 。 敕sắc 令linh 久cửu 住trụ 天thiên 上thượng 。 異dị 舌thiệt 知tri 味vị 。 者giả 離ly 於ư 舌thiệt 而nhi 知tri 味vị 。 此thử 上thượng 二nhị 人nhân 皆giai 不bất 循tuần 本bổn 根căn 寄ký 餘dư 明minh 發phát 者giả 也dã 。 舜thuấn 若nhã 多đa 此thử 云vân 空không 。 神thần 以dĩ 空không 名danh 。 即tức 主chủ 空không 神thần 。 無vô 身thân 覺giác 觸xúc 者giả 。 無vô 有hữu 身thân 形hình 惟duy 心tâm 能năng 覺giác 。 此thử 覺giác 不bất 循tuần 身thân 寄ký 心tâm 明minh 發phát 者giả 也dã 。 恐khủng 問vấn 無vô 身thân 誰thùy 知tri 有hữu 神thần 。 故cố 曰viết 如Như 來Lai 。 光quang 中trung 映ánh 令linh 暫tạm 現hiện 。 蓋cái 以dĩ 空không 神thần 苦khổ 無vô 身thân 形hình 不bất 能năng 。 為vì 佛Phật 作tác 禮lễ 。 佛Phật 慈từ 攝nhiếp 授thọ 光quang 映ánh 令linh 現hiện 。 雖tuy 光quang 映ánh 令linh 現hiện 其kỳ 質chất 如như 風phong 。 暫tạm 時thời 即tức 滅diệt 。 故cố 云vân 既ký 為vi 風phong 質chất 。 其kỳ 體thể 元nguyên 無vô 。 後hậu 云vân 空không 行hành 神thần 祇kỳ 并tinh 風phong 神thần 王vương 無vô 色sắc 界giới 天thiên 。 同đồng 時thời 稽khể 首thủ 。 皆giai 光quang 映ánh 令linh 現hiện 也dã 。 滅diệt 盡tận 定định 者giả 九cửu 次thứ 第đệ 最tối 後hậu 之chi 名danh 。 亦diệc 名danh 滅diệt 受thọ 想tưởng 定định 。 受thọ 想tưởng 二nhị 陰ấm 俱câu 不bất 行hành 故cố 。 又hựu 九cửu 次thứ 第đệ 中trung 前tiền 八bát 凡phàm 位vị 所sở 修tu 。 後hậu 一nhất 聖thánh 位vị 所sở 修tu 。 此thử 定định 一nhất 成thành 即tức 證chứng 涅Niết 槃Bàn 。 故cố 曰viết 得đắc 寂tịch 聲Thanh 聞Văn 。 佛Phật 弟đệ 子tử 中trung 成thành 此thử 甚thậm 多đa 。 故cố 首thủ 置trí 諸chư 言ngôn 。 如như 此thử 會hội 中trung 。 等đẳng 舉cử 一nhất 例lệ 諸chư 也dã 。 摩Ma 訶Ha 迦Ca 葉Diếp 。 此thử 云vân 大đại 龜quy 氏thị 。 佛Phật 弟đệ 子tử 中trung 頭đầu 陀đà 第đệ 一nhất 。 久cửu 滅diệt 意ý 根căn 。 者giả 意ý 根căn 指chỉ 第đệ 七thất 識thức 言ngôn 。 迦Ca 葉Diếp 自tự 得đắc 滅diệt 盡tận 定định 。 時thời 六lục 識thức 不bất 行hành 。 第đệ 七thất 思tư 量lượng 亦diệc 盡tận 。 故cố 云vân 久cửu 滅diệt 。 圓viên 明minh 了liễu 知tri 者giả 。 餘dư 之chi 五ngũ 根căn 根căn 根căn 圓viên 明minh 。 皆giai 能năng 了liễu 知tri 。 初sơ 不bất 假giả 於ư 第đệ 七thất 心tâm 根căn 。 及cập 第đệ 六lục 念niệm 慮lự 。 故cố 云vân 不bất 因nhân 心tâm 念niệm 。 此thử 知tri 不bất 循tuần 意ý 寄ký 五ngũ 明minh 發phát 者giả 也dã 。 然nhiên 此thử 以dĩ 上thượng 六lục 人nhân 。 三tam 是thị 業nghiệp 報báo 感cảm 現hiện 。 三tam 是thị 小Tiểu 乘Thừa 修tu 得đắc 。 尚thượng 能năng 互hỗ 用dụng 如như 此thử 。 況huống 獲hoạch 真chân 實thật 圓viên 通thông 。 寄ký 根căn 明minh 發phát 。 其kỳ 互hỗ 用dụng 之chi 妙diệu 自tự 應ưng 別biệt 有hữu 不bất 可khả 思tư 議nghị 者giả 矣hĩ 。 寄ký 根căn 互hỗ 用dụng 竟cánh 。

二nhị 根căn 塵trần 雙song 銷tiêu 。

阿A 難Nan 。 今kim 汝nhữ 諸chư 根căn 。 若nhược 圓viên 拔bạt 已dĩ 。 內nội 瑩oánh 發phát 光quang 。 如như 是thị 浮phù 塵trần 。 及cập 器khí 世thế 間gian 。 諸chư 變biến 化hóa 相tướng 。 如như 湯thang 消tiêu 冰băng 。 應ứng 念niệm 化hóa 成thành 。 無vô 上thượng 知tri 覺giác 。

選tuyển 一nhất 根căn 而nhi 俱câu 該cai 六lục 根căn 。 一nhất 即tức 一nhất 切thiết 。 故cố 曰viết 諸chư 根căn 圓viên 拔bạt 。 設thiết 由do 塵trần 而nhi 至chí 滅diệt 結kết 。 次thứ 第đệ 解giải 了liễu 名danh 為vi 。 若nhược 圓viên 拔bạt 已dĩ 。 內nội 瑩oánh 發phát 光quang 。 者giả 體thể 淨tịnh 用dụng 現hiện 也dã 。 浮phù 塵trần 即tức 內nội 之chi 根căn 身thân 。 器khí 世thế 即tức 外ngoại 之chi 世thế 界giới 。 此thử 二nhị 皆giai 屬thuộc 有hữu 為vi 。 總tổng 歸quy 壞hoại 滅diệt 。 故cố 云vân 諸chư 變biến 化hóa 相tướng 。 然nhiên 既ký 屬thuộc 變biến 化hóa 則tắc 舉cử 體thể 全toàn 空không 。 唯duy 是thị 一nhất 心tâm 。 皆giai 由do 不bất 了liễu 。 唯duy 心tâm 執chấp 為vi 實thật 有hữu 。 遂toại 致trí 內nội 外ngoại 定định 位vị 情tình 器khí 攸du 分phần/phân 。 今kim 既ký 諸chư 根căn 圓viên 拔bạt 一nhất 性tánh 圓viên 通thông 。 內nội 瑩oánh 發phát 光quang 。 六lục 妄vọng 不bất 起khởi 。 一nhất 性tánh 圓viên 通thông 而nhi 理lý 可khả 融dung 事sự 。 故cố 云vân 如như 湯thang 消tiêu 冰băng 。 六lục 妄vọng 不bất 起khởi 而nhi 全toàn 事sự 皆giai 理lý 。 故cố 云vân 應ưng 念niệm 化hóa 覺giác 。 雖tuy 佛Phật 所sở 證chứng 亦diệc 不bất 外ngoại 此thử 。 故cố 又hựu 以dĩ 無vô 上thượng 稱xưng 之chi 。

三tam 例lệ 顯hiển 圓viên 妙diệu 。

阿A 難Nan 。 如như 彼bỉ 世thế 人nhân 。 聚tụ 見kiến 於ư 眼nhãn 。 若nhược 令linh 急cấp 合hợp 。 暗ám 相tướng 現hiện 前tiền 。 六lục 根căn 黯ảm 然nhiên 。 頭đầu 足túc 相tướng 類loại 。

○# 彼bỉ 人nhân 以dĩ 手thủ 。 循tuần 體thể 外ngoại 繞nhiễu 。 彼bỉ 雖tuy 不bất 見kiến 。 頭đầu 足túc 一nhất 辨biện 。 知tri 覺giác 是thị 同đồng 。 緣duyên 見kiến 因nhân 明minh 。 暗ám 成thành 無vô 見kiến 。 不bất 明minh 自tự 發phát 。 則tắc 諸chư 暗ám 相tướng 。 永vĩnh 不bất 能năng 昏hôn 。

○# 根căn 塵trần 既ký 銷tiêu 。 云vân 何hà 覺giác 明minh 。 不bất 成thành 圓viên 妙diệu 。

初sơ 舉cử 理lý 具cụ 似tự 礙ngại 。 上thượng 科khoa 情tình 器khí 即tức 該cai 根căn 塵trần 。 而nhi 言ngôn 應ưng 念niệm 化hóa 覺giác 。 人nhân 或hoặc 疑nghi 之chi 故cố 先tiên 舉cử 世thế 人nhân 為vi 例lệ 。 世thế 人nhân 即tức 指chỉ 凡phàm 夫phu 。 聚tụ 見kiến 於ư 眼nhãn 者giả 。 根căn 身thân 既ký 成thành 結kết 聚tụ 見kiến 性tánh 於ư 眼nhãn 中trung 也dã 。 急cấp 合hợp 者giả 緊khẩn 閉bế 貌mạo 。 不bất 見kiến 於ư 明minh 故cố 云vân 。 暗ám 相tướng 現hiện 前tiền 。 此thử 似tự 為vi 根căn 礙ngại 矣hĩ 。 由do 塵trần 暗ám 故cố 自tự 覺giác 六lục 根căn 俱câu 昧muội 。 故cố 曰viết 黯ảm 然nhiên 。 黯ảm 然nhiên 者giả 全toàn 黑hắc 貌mạo 。 頭đầu 足túc 相tướng 類loại 者giả 。 一nhất 類loại 無vô 所sở 覺giác 知tri 。 此thử 似tự 為vi 塵trần 礙ngại 也dã 。

○# 彼bỉ 人nhân 下hạ 明minh 無vô 礙ngại 為vi 例lệ 。 彼bỉ 人nhân 者giả 即tức 指chỉ 合hợp 眼nhãn 之chi 人nhân 。 手thủ 循tuần 體thể 繞nhiễu 者giả 。 從tùng 頭đầu 至chí 足túc 。 順thuận 體thể 捫môn 摩ma 也dã 。 彼bỉ 雖tuy 不bất 見kiến 者giả 。 雖tuy 字tự 顯hiển 非phi 真chân 實thật 不bất 見kiến 。 但đãn 未vị 辨biện 故cố 。 頭đầu 足túc 一nhất 辨biện 者giả 。 謂vị 頭đầu 與dữ 足túc 共cộng 辨biện 能năng 摩ma 之chi 手thủ 。 頭đầu 既ký 覺giác 知tri 是thị 手thủ 。 足túc 亦diệc 覺giác 知tri 是thị 手thủ 。 故cố 云vân 知tri 覺giác 是thị 同đồng 。 既ký 知tri 覺giác 是thị 同đồng 。 全toàn 不bất 藉tạ 眼nhãn 。 則tắc 根căn 固cố 無vô 礙ngại 於ư 性tánh 矣hĩ 。 若nhược 爾nhĩ 正chánh 合hợp 眼nhãn 時thời 。 何hà 故cố 不bất 見kiến 。 故cố 曰viết 緣duyên 見kiến 因nhân 明minh 等đẳng 。 謂vị 緣duyên 以dĩ 見kiến 明minh 之chi 時thời 。 因nhân 明minh 而nhi 發phát 。 至chí 於ư 暗ám 相tướng 現hiện 前tiền 。 似tự 成thành 無vô 見kiến 。 豈khởi 知tri 不bất 明minh 之chi 際tế 見kiến 暗ám 之chi 性tánh 自tự 發phát 。 暗ám 不bất 能năng 昏hôn 。 則tắc 塵trần 又hựu 何hà 礙ngại 於ư 性tánh 哉tai 。 是thị 知tri 凡phàm 夫phu 理lý 具cụ 已dĩ 自tự 無vô 礙ngại 。 用dụng 此thử 為vi 例lệ 。 則tắc 下hạ 之chi 事sự 造tạo 圓viên 妙diệu 可khả 想tưởng 見kiến 矣hĩ 。

○# 根căn 塵trần 下hạ 顯hiển 事sự 造tạo 圓viên 妙diệu 。 根căn 塵trần 既ký 銷tiêu 。 意ý 指chỉ 圓viên 通thông 聖thánh 人nhân 。 根căn 謂vị 浮phù 塵trần 即tức 前tiền 情tình 世thế 間gian 。 塵trần 謂vị 外ngoại 境cảnh 即tức 前tiền 器khí 世thế 間gian 。 前tiền 云vân 如như 湯thang 消tiêu 冰băng 。 故cố 云vân 既ký 銷tiêu 。 又hựu 云vân 應ứng 念niệm 化hóa 成thành 。 無vô 上thượng 知tri 覺giác 。 故cố 曰viết 云vân 何hà 不bất 成thành 圓viên 妙diệu 。 是thị 知tri 云vân 何hà 者giả 。 非phi 問vấn 詞từ 乃nãi 決quyết 詞từ 。 言ngôn 凡phàm 夫phu 根căn 塵trần 未vị 銷tiêu 其kỳ 性tánh 已dĩ 自tự 無vô 礙ngại 。 況huống 夫phu 圓viên 通thông 聖thánh 人nhân 。 根căn 塵trần 既ký 銷tiêu 。 云vân 何hà 覺giác 明minh 。 而nhi 有hữu 不bất 成thành 圓viên 妙diệu 之chi 理lý 。 此thử 必tất 無vô 也dã 。 (# 正chánh 脈mạch 云vân 。 通thông 前tiền 二nhị 義nghĩa 論luận 之chi 。 前tiền 一nhất 義nghĩa 為vi 略lược 示thị 因nhân 果quả 全toàn 功công 。 令linh 懸huyền 知tri 究cứu 竟cánh 極cực 果quả 。 後hậu 一nhất 義nghĩa 為vi 詳tường 示thị 初sơ 心tâm 方phương 便tiện 令linh 切thiết 曉hiểu 下hạ 手thủ 功công 夫phu )# 總tổng 結kết 大đại 科khoa 分phần/phân 門môn 以dĩ 定định 二nhị 義nghĩa 竟cánh 。

二nhị 驗nghiệm 證chứng 以dĩ 釋thích 二nhị 疑nghi 二nhị 。

一nhất 驗nghiệm 釋thích 根căn 性tánh 斷đoạn 滅diệt 疑nghi 。 二nhị 證chứng 釋thích 別biệt 有hữu 結kết 元nguyên 疑nghi 。

初sơ 二nhị 。

一nhất 阿A 難Nan 錯thác 解giải 謬mậu 難nạn/nan 。 二nhị 如Như 來Lai 以dĩ 事sự 驗nghiệm 釋thích 。

初sơ 三tam 。

一nhất 難nạn/nan 因nhân 果quả 相tương 違vi 。 二nhị 難nạn/nan 先tiên 後hậu 異dị 說thuyết 。 三tam 請thỉnh 大đại 慈từ 開khai 發phát 。

初sơ 。

阿A 難Nan 白bạch 佛Phật 言ngôn 。

世Thế 尊Tôn 。 如như 佛Phật 說thuyết 言ngôn 。 因Nhân 地Địa 覺giác 心tâm 。 欲dục 求cầu 常thường 住trụ 。 要yếu 與dữ 果quả 位vị 。 名danh 目mục 相tương 應ứng 。

○# 世Thế 尊Tôn 。 如Như 來Lai 位vị 中trung 菩Bồ 提Đề 涅Niết 槃Bàn 。 真Chân 如Như 佛Phật 性tánh 菴am 摩ma 羅la 識thức 。 空không 如Như 來Lai 藏tạng 。 大Đại 圓Viên 鏡Kính 智Trí 。 是thị 七thất 種chủng 名danh 。 稱xưng 謂vị 雖tuy 別biệt 。 清thanh 淨tịnh 圓viên 滿mãn 。 體thể 性tánh 堅kiên 凝ngưng 。 如như 金kim 剛cang 王vương 。 常thường 住trụ 不bất 壞hoại 。

○# 若nhược 此thử 見kiến 聽thính 。 離ly 於ư 明minh 暗ám 。 動động 靜tĩnh 通thông 塞tắc 。 畢tất 竟cánh 無vô 體thể 。 猶do 如như 念niệm 心tâm 。 離ly 於ư 前tiền 塵trần 。 本bổn 無vô 所sở 有hữu 。

○# 云vân 何hà 將tương 此thử 。 畢tất 竟cánh 斷đoạn 滅diệt 。 以dĩ 為vi 修tu 因nhân 。 欲dục 獲hoạch 如Như 來Lai 。 七thất 常thường 住trụ 果quả 。

初sơ 按án 定định 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 宗tông 。 如như 佛Phật 說thuyết 言ngôn 。 者giả 指chỉ 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 門môn 中trung 說thuyết 。 彼bỉ 云vân 。 若nhược 於ư 因Nhân 地Địa 。 以dĩ 生sanh 滅diệt 心tâm 。 為vi 本bổn 修tu 因nhân 。 而nhi 求cầu 佛Phật 乘Thừa 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 。 無vô 有hữu 是thị 處xứ 。 是thị 顯hiển 因nhân 心tâm 要yếu 與dữ 果quả 覺giác 相tương 應ứng 。 今kim 阿A 難Nan 義nghĩa 取thủ 彼bỉ 說thuyết 。 故cố 云vân 因Nhân 地Địa 覺giác 心tâm 云vân 云vân 。 因Nhân 地Địa 覺giác 心tâm 者giả 。 謂vị 因Nhân 地Địa 中trung 發phát 覺giác 初sơ 心tâm 。 即tức 前tiền 本bổn 修tu 因nhân 心tâm 也dã 。 欲dục 求cầu 者giả 即tức 前tiền 佛Phật 乘thừa 。 常thường 住trụ 者giả 即tức 前tiền 不bất 生sanh 滅diệt 義nghĩa 。 名danh 目mục 相tương 應ứng 。 者giả 不bất 必tất 名danh 同đồng 。 但đãn 義nghĩa 符phù 彼bỉ 名danh 即tức 是thị 耳nhĩ 。

○# 世Thế 尊Tôn 下hạ 引dẫn 顯hiển 果quả 名danh 常thường 住trụ 。 菩Bồ 提Đề 智trí 果quả 。 轉chuyển 煩phiền 惱não 成thành 。 即tức 下hạ 佛Phật 性tánh 之chi 號hiệu 。 涅Niết 槃Bàn 斷đoạn 果quả 離ly 。 生sanh 死tử 證chứng 。 即tức 下hạ 真Chân 如Như 之chi 號hiệu 。 真Chân 如Như 者giả 不bất 妄vọng 不bất 變biến 即tức 上thượng 涅Niết 槃Bàn 之chi 體thể 。 佛Phật 性tánh 者giả 純thuần 覺giác 無vô 情tình 。 即tức 上thượng 菩Bồ 提Đề 之chi 體thể 。 蓋cái 上thượng 二nhị 以dĩ 出xuất 纏triền 為vi 名danh 。 此thử 二nhị 乃nãi 指chỉ 體thể 為vi 目mục 。 菴am 摩ma 羅la 識thức 。 義nghĩa 翻phiên 無vô 垢cấu 。 乃nãi 佛Phật 性tánh 純thuần 淨tịnh 之chi 相tướng 。 空không 如Như 來Lai 藏tạng 。 意ý 顯hiển 離ly 染nhiễm 。 乃nãi 真Chân 如Như 純thuần 淨tịnh 之chi 相tướng 。 此thử 二nhị 又hựu 是thị 以dĩ 相tương/tướng 為vi 名danh 。 大Đại 圓Viên 鏡Kính 智Trí 。 轉chuyển 第đệ 八bát 識thức 。 相tương 應ứng 心tâm 品phẩm 與dữ 無vô 垢cấu 識thức 同đồng 時thời 而nhi 發phát 。 普phổ 照chiếu 十thập 方phương 。 圓viên 現hiện 塵trần 剎sát 乃nãi 果quả 位vị 之chi 勝thắng 用dụng 。 此thử 一nhất 又hựu 是thị 以dĩ 用dụng 為vi 名danh 。 通thông 收thu 出xuất 纏triền 二nhị 名danh 。 指chỉ 體thể 二nhị 名danh 。 顯hiển 相tương/tướng 二nhị 名danh 。 召triệu 用dụng 一nhất 名danh 。 故cố 曰viết 是thị 七thất 種chủng 名danh 。 或hoặc 名danh 菩Bồ 提Đề 。 或hoặc 名danh 涅Niết 槃Bàn 。 乃nãi 至chí 或hoặc 名danh 鏡kính 智trí 。 故cố 云vân 稱xưng 謂vị 雖tuy 別biệt 。 雖tuy 別biệt 者giả 顯hiển 非phi 真chân 別biệt 。 以dĩ 同đồng 具cụ 淨tịnh 圓viên 堅kiên 凝ngưng 常thường 住trụ 義nghĩa 故cố 。 清thanh 淨tịnh 圓viên 滿mãn 。 者giả 揀giản 異dị 因nhân 位vị 。 以dĩ 凡phàm 夫phu 染nhiễm 而nhi 不bất 淨tịnh 。 二nhị 乘thừa 菩Bồ 薩Tát 淨tịnh 而nhi 不bất 圓viên 。 唯duy 佛Phật 獨độc 淨tịnh 獨độc 圓viên 。 此thử 又hựu 以dĩ 七thất 名danh 中trung 除trừ 淨tịnh 識thức 鏡kính 智trí 。 餘dư 皆giai 通thông 於ư 因nhân 位vị 故cố 以dĩ 此thử 揀giản 也dã 。 體thể 性tánh 堅kiên 凝ngưng 者giả 。 堅kiên 固cố 凝ngưng 定định 即tức 常thường 住trụ 不bất 動động 之chi 義nghĩa 。 金kim 剛cang 帝Đế 釋Thích 之chi 寶bảo 其kỳ 體thể 最tối 堅kiên 。 稱xưng 之chi 為vi 王vương 者giả 以dĩ 最tối 勝thắng 故cố 。 用dụng 此thử 為ví 喻dụ 顯hiển 上thượng 七thất 名danh 。 同đồng 一nhất 常thường 住trụ 不bất 壞hoại 。 惟duy 佛Phật 所sở 證chứng 也dã 。

○# 若nhược 此thử 下hạ 謬mậu 解giải 根căn 性tánh 斷đoạn 滅diệt 。 前tiền 云vân 離ly 明minh 離ly 暗ám 。 無vô 有hữu 見kiến 體thể 。 離ly 動động 離ly 靜tĩnh 。 元nguyên 無vô 聽thính 質chất 等đẳng 。 意ý 明minh 離ly 於ư 所sở 緣duyên 唯duy 一nhất 精tinh 明minh 。 以dĩ 合hợp 除trừ 器khí 觀quán 空không 。 說thuyết 空không 為vi 一nhất 之chi 喻dụ 。 非phi 言ngôn 其kỳ 畢tất 竟cánh 斷đoạn 滅diệt 。 阿A 難Nan 不bất 知tri 而nhi 云vân 。 若nhược 此thử 見kiến 聽thính 。 (# 舉cử 二nhị 性tánh 該cai 六lục 性tánh 離ly 於ư 明minh 暗ám 。 動động 靜tĩnh 通thông 塞tắc 。 舉cử 三tam 塵trần 該cai 六lục 塵trần 。 畢tất 竟cánh 無vô 體thể 。 蓋cái 謬mậu 解giải 佛Phật 語ngữ 根căn 性tánh 為vi 斷đoạn 滅diệt 也dã 。 既ký 已dĩ 謬mậu 解giải 仍nhưng 復phục 謬mậu 證chứng 。 而nhi 云vân 猶do 如như 念niệm 心tâm 。 念niệm 心tâm 即tức 六lục 識thức 心tâm 也dã 。 離ly 塵trần 無vô 有hữu 是thị 佛Phật 破phá 識thức 中trung 義nghĩa 。 今kim 根căn 性tánh 實thật 不bất 如như 彼bỉ 。 其kỳ 宗tông 因nhân 不bất 成thành 已dĩ 自tự 可khả 知tri 。

○# 云vân 何hà 下hạ 難nạn/nan 佛Phật 自tự 宗tông 相tương 違vi 。 斷đoạn 滅diệt 為vi 因nhân 欲dục 獲hoạch 常thường 果quả 。 是thị 因Nhân 地Địa 覺giác 心tâm 。 與dữ 果quả 位vị 名danh 目mục 全toàn 不bất 相tương 應ứng 。 故cố 難nan 以dĩ 云vân 何hà 將tương 此thử 。 畢tất 竟cánh 斷đoạn 滅diệt 等đẳng 也dã 。 難nạn/nan 因nhân 果quả 相tương 違vi 竟cánh 。

二nhị 難nạn/nan 先tiên 後hậu 異dị 說thuyết 。

世Thế 尊Tôn 。 若nhược 離ly 明minh 暗ám 。 見kiến 畢tất 竟cánh 空không 。 如như 無vô 前tiền 塵trần 。 念niệm 自tự 性tánh 滅diệt 。

○# 進tiến 退thoái 循tuần 環hoàn 。 微vi 細tế 推thôi 求cầu 。 本bổn 無vô 我ngã 心tâm 。 及cập 我ngã 心tâm 所sở 。 將tương 誰thùy 立lập 因nhân 。 求cầu 無vô 上thượng 覺giác 。

○# 如Như 來Lai 先tiên 說thuyết 。 湛trạm 精tinh 圓viên 常thường 。

○# 違vi 越việt 誠thành 言ngôn 。 終chung 成thành 戲hí 論luận 。 云vân 何hà 如Như 來Lai 。 真chân 實thật 語ngữ 者giả 。

初sơ 重trọng/trùng 牒điệp 謬mậu 解giải 之chi 義nghĩa 。 意ý 謂vị 若nhược 果quả 離ly 於ư 明minh 暗ám 。 等đẳng 塵trần 見kiến 聞văn 等đẳng 性tánh 畢tất 竟cánh 空không 無vô 。 如như 前tiền 破phá 識thức 中trung 無vô 有hữu 前tiền 塵trần 六lục 識thức 念niệm 盧lô 自tự 性tánh 滅diệt 者giả 。 仍nhưng 有hữu 大đại 過quá 。 敢cảm 為vi 世Thế 尊Tôn 言ngôn 之chi 。

○# 進tiến 退thoái 下hạ 慮lự 其kỳ 並tịnh 因nhân 亦diệc 無vô 。 進tiến 退thoái 者giả 前tiền 思tư 後hậu 想tưởng 。 循tuần 環hoàn 者giả 周chu 而nhi 復phục 始thỉ 。 微vi 細tế 推thôi 求cầu 。 者giả 著trước 意ý 跟cân 尋tầm 如Như 來Lai 所sở 說thuyết 義nghĩa 也dã 。 我ngã 心tâm 指chỉ 識thức 心tâm 言ngôn 。 心tâm 所sở 指chỉ 根căn 性tánh 言ngôn 。 以dĩ 根căn 為vi 識thức 所sở 依y 故cố 。 言ngôn 阿A 難Nan 初sơ 以dĩ 六lục 識thức 為vi 心tâm 。 三tam 番phiên 破phá 奪đoạt 遂toại 不bất 敢cảm 認nhận 。 及cập 別biệt 求cầu 真chân 心tâm 。 佛Phật 乃nãi 示thị 以dĩ 見kiến 性tánh 。 今kim 因nhân 謬mậu 解giải 佛Phật 語ngữ 並tịnh 見kiến 亦diệc 不bất 敢cảm 認nhận 。 故cố 曰viết 本bổn 無vô 我ngã 心tâm 。 及cập 我ngã 心tâm 所sở 。 既ký 二nhị 者giả 俱câu 無vô 則tắc 法Pháp 身thân 斷đoạn 滅diệt 。 無vô 法pháp 可khả 為vi 因nhân 心tâm 。 故cố 曰viết 將tương 誰thùy 立lập 因nhân 。 求cầu 無vô 上thượng 覺giác 。

○# 如Như 來Lai 下hạ 迴hồi 述thuật 顯hiển 見kiến 之chi 語ngữ 。 先tiên 說thuyết 者giả 即tức 指chỉ 顯hiển 見kiến 中trung 說thuyết 。 不bất 動động 不bất 雜tạp 曰viết 湛trạm 。 超siêu 情tình 離ly 見kiến 曰viết 精tinh 。 無vô 礙ngại 不bất 分phân 曰viết 圓viên 。 不bất 滅diệt 不bất 失thất 不bất 還hoàn 曰viết 常thường 。 雖tuy 以dĩ 四tứ 義nghĩa 統thống 收thu 要yếu 皆giai 取thủ 於ư 畢tất 竟cánh 不bất 斷đoạn 義nghĩa 也dã 。

○# 違vi 越việt 下hạ 難nạn/nan 佛Phật 自tự 語ngữ 相tương 違vi 。 言ngôn 如Như 來Lai 說thuyết 法Pháp 。 素tố 以dĩ 誠thành 言ngôn 自tự 許hứa 。 如như 金kim 剛cang 般Bát 若Nhã 經Kinh 云vân 。 如Như 來Lai 是thị 真chân 語ngữ 者giả 。 實thật 語ngữ 者giả 。 本bổn 經kinh 前tiền 文văn 亦diệc 云vân 。 無vô 上thượng 法Pháp 王Vương 。 是thị 真chân 實thật 語ngữ 。 今kim 觀quán 如Như 來Lai 。 現hiện 說thuyết 離ly 明minh 離ly 暗ám 。 無vô 有hữu 見kiến 體thể 。 先tiên 說thuyết 湛trạm 精tinh 圓viên 常thường 。 畢tất 竟cánh 不bất 斷đoạn 。 後hậu 先tiên 異dị 說thuyết 豈khởi 不phủ 。 違vi 越việt 誠thành 言ngôn 。 違vi 越việt 猶do 背bối/bội 離ly 也dã 。 背bối/bội 離ly 誠thành 言ngôn 自tự 近cận 矯kiểu 亂loạn 。 豈khởi 不bất 終chung 成thành 戲hí 論luận 。 戲hí 論luận 則tắc 誑cuống 妄vọng 無vô 實thật 。 故cố 難nan 以dĩ 云vân 何hà 如Như 來Lai 等đẳng 也dã 。

三tam 請thỉnh 大đại 慈từ 開khai 發phát 。

惟duy 垂thùy 大đại 慈từ 。 開khai 我ngã 蒙mông 悋lận 。

雖tuy 則tắc 兩lưỡng 陳trần 難nạn/nan 問vấn 終chung 不bất 敢cảm 決quyết 定định 疑nghi 佛Phật 。 故cố 仍nhưng 求cầu 垂thùy 慈từ 開khai 發phát 也dã 。 蒙mông 謂vị 昧muội 於ư 現hiện 說thuyết 。 悋lận 謂vị 執chấp 於ư 先tiên 聞văn 。 取thủ 捨xả 未vị 決quyết 勢thế 須tu 求cầu 開khai 。 阿A 難Nan 錯thác 解giải 謬mậu 難nan 竟cánh 。

二nhị 如Như 來Lai 以dĩ 事sự 驗nghiệm 釋thích 三tam 。

一nhất 許hứa 以dĩ 除trừ 疑nghi 。 二nhị 即tức 事sự 驗nghiệm 證chứng 。 三tam 結kết 示thị 因nhân 果quả 。

初sơ 。

佛Phật 告cáo 阿A 難Nan 。

汝nhữ 學học 多đa 聞văn 。 未vị 盡tận 諸chư 漏lậu 。 心tâm 中trung 徒đồ 知tri 。 顛điên 倒đảo 所sở 因nhân 。 真chân 倒đảo 現hiện 前tiền 。 實thật 未vị 能năng 識thức 。

○# 恐khủng 汝nhữ 誠thành 心tâm 。 猶do 未vị 信tín 伏phục 。 吾ngô 今kim 試thí 將tương 。 塵trần 俗tục 諸chư 事sự 。 當đương 除trừ 汝nhữ 疑nghi 。

初sơ 切thiết 責trách 顛điên 倒đảo 。 汝nhữ 學học 多đa 聞văn 。 者giả 責trách 以dĩ 專chuyên 於ư 憶ức 持trì 。 以dĩ 學học 即tức 篤đốc 志chí 研nghiên 習tập 義nghĩa 也dã 。 未vị 盡tận 諸chư 漏lậu 。 者giả 責trách 以dĩ 緩hoãn 於ư 修tu 行hành 。 四tứ 漏lậu 中trung 但đãn 盡tận 見kiến 漏lậu 。 尚thượng 餘dư 三tam 漏lậu 故cố 曰viết 未vị 盡tận 。 是thị 皆giai 由do 於ư 修tu 行hành 力lực 緩hoãn 智trí 斷đoạn 不bất 猛mãnh 耳nhĩ 。 顛điên 倒đảo 即tức 指chỉ 識thức 心tâm 。 所sở 因nhân 即tức 指chỉ 根căn 性tánh 。 言ngôn 識thức 由do 根căn 現hiện 以dĩ 根căn 為vi 所sở 依y 因nhân 故cố 。 觀quán 上thượng 文văn 阿A 難Nan 指chỉ 根căn 性tánh 為vi 心tâm 所sở 。 是thị 已dĩ 知tri 此thử 義nghĩa 。 但đãn 知tri 猶do 未vị 盡tận 故cố 言ngôn 徒đồ 也dã 。 真chân 倒đảo 指chỉ 以dĩ 根căn 為vi 斷đoạn 言ngôn 之chi 。 言ngôn 識thức 心tâm 雖tuy 稱xưng 顛điên 倒đảo 不bất 過quá 出xuất 入nhập 生sanh 死tử 。 而nhi 根căn 性tánh 果quả 若nhược 斷đoạn 滅diệt 則tắc 為vi 永vĩnh 墮đọa 佛Phật 種chủng 。 是thị 知tri 執chấp 根căn 為vi 斷đoạn 者giả 正chánh 是thị 。 真chân 倒đảo 現hiện 前tiền 。 觀quán 阿A 難Nan 引dẫn 同đồng 識thức 心tâm 正chánh 見kiến 其kỳ 。 不bất 自tự 覺giác 知tri 。 故cố 責trách 以dĩ 實thật 未vị 識thức 也dã 。

○# 恐khủng 汝nhữ 下hạ 正chánh 許hứa 除trừ 疑nghi 。 佛Phật 意ý 以dĩ 責trách 其kỳ 未vị 識thức 。 雖tuy 似tự 信tín 伏phục 未vị 必tất 出xuất 於ư 誠thành 心tâm 。 故cố 曰viết 恐khủng 汝nhữ 誠thành 心tâm 。 猶do 未vị 信tín 伏phục 。 若nhược 順thuận 義nghĩa 迴hồi 文văn 。 應ưng 云vân 恐khủng 汝nhữ 猶do 未vị 誠thành 心tâm 信tín 伏phục 。 蓋cái 知tri 其kỳ 不bất 是thị 心tâm 悅duyệt 誠thành 服phục 也dã 。 吾ngô 今kim 試thí 將tương 。 等đẳng 者giả 仍nhưng 用dụng 方phương 便tiện 引dẫn 發phát 。 務vụ 令linh 誠thành 服phục 之chi 意ý 。 試thí 用dụng 也dã 。 塵trần 俗tục 諸chư 事sự 。 即tức 指chỉ 下hạ 擊kích 鐘chung 引dẫn 夢mộng 。 以dĩ 擊kích 鐘chung 引dẫn 夢mộng 皆giai 塵trần 勞lao 中trung 世thế 俗tục 事sự 故cố 。 當đương 除trừ 汝nhữ 疑nghi 。 者giả 許hứa 以dĩ 因nhân 事sự 必tất 能năng 除trừ 疑nghi 。 而nhi 冀ký 其kỳ 誠thành 心tâm 信tín 伏phục 之chi 意ý 。 即tức 寓# 於ư 中trung 矣hĩ 。

二nhị 即tức 事sự 驗nghiệm 證chứng 二nhị 。

一nhất 擊kích 鐘chung 驗nghiệm 常thường 。 二nhị 引dẫn 夢mộng 驗nghiệm 常thường 。

初sơ 三tam 。

一nhất 問vấn 聞văn 答đáp 聞văn 。 二nhị 問vấn 聲thanh 答đáp 聲thanh 。 三tam 詳tường 與dữ 斥xích 破phá 。

初sơ 二nhị 。

一nhất 三tam 番phiên 問vấn 答đáp 。 二nhị 雙song 以dĩ 審thẩm 定định 。

初sơ 。

即tức 時thời 如Như 來Lai 。 敕sắc 羅La 睺Hầu 羅La 擊kích 鐘chung 一nhất 聲thanh 。 問vấn 阿A 難Nan 言ngôn 。 汝nhữ 今kim 聞văn 不phủ 。 阿A 難Nan 大đại 眾chúng 。 俱câu 言ngôn 我ngã 聞văn 。

○# 鐘chung 歇hiết 無vô 聲thanh 。 佛Phật 又hựu 問vấn 言ngôn 。 汝nhữ 今kim 聞văn 不phủ 。 阿A 難Nan 大đại 眾chúng 。 俱câu 言ngôn 不bất 聞văn 。

○# 時thời 羅La 睺Hầu 羅La 又hựu 擊kích 一nhất 聲thanh 。 佛Phật 又hựu 問vấn 言ngôn 。 汝nhữ 今kim 聞văn 不phủ 。 阿A 難Nan 大đại 眾chúng 。 又hựu 言ngôn 俱câu 聞văn 。

初sơ 問vấn 答đáp 定định 有hữu 。 問vấn 以dĩ 聞văn 不bất 者giả 令linh 其kỳ 自tự 驗nghiệm 有hữu 無vô 。 答đáp 以dĩ 我ngã 聞văn 者giả 自tự 驗nghiệm 有hữu 聞văn 也dã 。

○# 鐘chung 歇hiết 下hạ 問vấn 答đáp 定định 無vô 。 鐘chung 歇hiết 非phi 實thật 無vô 聞văn 知tri 其kỳ 必tất 定định 錯thác 會hội 。 故cố 重trọng/trùng 為vi 審thẩm 問vấn 。 答đáp 以dĩ 不bất 聞văn 者giả 果quả 然nhiên 錯thác 會hội 也dã 。

○# 時thời 羅la 下hạ 問vấn 答đáp 顯hiển 違vi 。 言ngôn 果quả 其kỳ 無vô 聞văn 則tắc 聞văn 性tánh 斷đoạn 滅diệt 。 理lý 實thật 不bất 爾nhĩ 故cố 三tam 為vi 致trí 問vấn 。 又hựu 言ngôn 俱câu 聞văn 者giả 。 明minh 係hệ 違vi 前tiền 不bất 聞văn 猶do 不bất 自tự 覺giác 也dã 。

二nhị 雙song 以dĩ 審thẩm 定định 。

佛Phật 問vấn 阿A 難Nan 。 汝nhữ 云vân 何hà 聞văn 。 云vân 何hà 不bất 聞văn 。

○# 阿A 難Nan 大đại 眾chúng 。 俱câu 白bạch 佛Phật 言ngôn 。 鐘chung 聲thanh 若nhược 擊kích 。 則tắc 我ngã 得đắc 聞văn 。 擊kích 久cửu 聲thanh 銷tiêu 。 音âm 響hưởng 雙song 絕tuyệt 。 則tắc 名danh 無vô 聞văn 。

初sơ 雙song 審thẩm 。 聞văn 性tánh 真chân 常thường 不bất 從tùng 緣duyên 起khởi 。 恐khủng 其kỳ 不bất 知tri 故cố 雙song 審thẩm 也dã 。

○# 阿A 難Nan 下hạ 雙song 定định 。 鐘chung 聲thanh 若nhược 擊kích 。 則tắc 我ngã 得đắc 聞văn 。 者giả 依y 然nhiên 錯thác 會hội 有hữu 聲thanh 乃nãi 有hữu 聞văn 也dã 。 擊kích 久cửu 聲thanh 銷tiêu 。 則tắc 名danh 無vô 聞văn 。 者giả 依y 然nhiên 錯thác 會hội 無vô 聲thanh 則tắc 無vô 聞văn 也dã 。 聲thanh 餘dư 曰viết 音âm 。 音âm 餘dư 曰viết 響hưởng 。 此thử 且thả 審thẩm 定định 。 至chí 答đáp 聲thanh 之chi 後hậu 乃nãi 為vi 破phá 斥xích 。 問vấn 聞văn 答đáp 聞văn 竟cánh 。

二nhị 問vấn 聲thanh 答đáp 聲thanh 二nhị 。

一nhất 三tam 番phiên 問vấn 答đáp 。 二nhị 雙song 以dĩ 審thẩm 定định 。

初sơ 。

如Như 來Lai 又hựu 敕sắc 羅la 睺hầu 擊kích 鐘chung 。 問vấn 阿A 難Nan 言ngôn 。 爾nhĩ 今kim 聲thanh 不phủ 。 阿A 難Nan 大đại 眾chúng 。 俱câu 言ngôn 有hữu 聲thanh 。

○# 少thiểu 選tuyển 聲thanh 銷tiêu 。 佛Phật 又hựu 問vấn 言ngôn 。 爾nhĩ 今kim 聲thanh 不phủ 。 阿A 難Nan 大đại 眾chúng 。 答đáp 言ngôn 無vô 聲thanh 。

○# 有hữu 頃khoảnh 羅la 睺hầu 更cánh 來lai 撞chàng 鐘chung 。 佛Phật 又hựu 問vấn 言ngôn 。 爾nhĩ 今kim 聲thanh 不phủ 。 阿A 難Nan 大đại 眾chúng 。 俱câu 言ngôn 有hữu 聲thanh 。

初sơ 問vấn 答đáp 定định 有hữu 。 問vấn 以dĩ 聲thanh 不bất 者giả 令linh 其kỳ 驗nghiệm 聲thanh 有hữu 無vô 。 悟ngộ 知tri 聞văn 非phi 有hữu 無vô 也dã 。 俱câu 言ngôn 有hữu 聲thanh 者giả 。 但đãn 知tri 聲thanh 有hữu 不bất 悟ngộ 聞văn 非phi 無vô 也dã 。

○# 少thiểu 選tuyển 下hạ 問vấn 答đáp 定định 無vô 。 少thiểu 選tuyển 須tu 臾du 時thời 也dã 。 聲thanh 銷tiêu 自tự 是thị 無vô 聲thanh 。 非phi 是thị 無vô 聞văn 。 恐khủng 其kỳ 混hỗn 亂loạn 故cố 重trọng/trùng 為vi 審thẩm 問vấn 。 答đáp 言ngôn 無vô 聲thanh 者giả 。 但đãn 知tri 聲thanh 無vô 不bất 悟ngộ 聞văn 非phi 無vô 也dã 。

○# 有hữu 頃khoảnh 下hạ 問vấn 答đáp 顯hiển 亂loạn 。 有hữu 頃khoảnh 頃khoảnh 刻khắc 間gian 也dã 。 聲thanh 銷tiêu 既ký 惟duy 聲thanh 無vô 。 非phi 是thị 聞văn 無vô 。 更cánh 撞chàng 亦diệc 唯duy 聲thanh 有hữu 。 作tác 是thị 聞văn 有hữu 。 知tri 其kỳ 必tất 然nhiên 混hỗn 亂loạn 故cố 三tam 為vi 致trí 問vấn 。 俱câu 言ngôn 有hữu 聲thanh 者giả 。 只chỉ 知tri 隨tùy 口khẩu 答đáp 話thoại 。 不bất 知tri 醉túy 翁ông 之chi 意ý 不bất 在tại 酒tửu 也dã 。

二nhị 雙song 以dĩ 審thẩm 定định 。

佛Phật 問vấn 阿A 難Nan 。 汝nhữ 云vân 何hà 聲thanh 。 云vân 何hà 無vô 聲thanh 。

○# 阿A 難Nan 大đại 眾chúng 。 俱câu 白bạch 佛Phật 言ngôn 。 鐘chung 聲thanh 若nhược 擊kích 。 則tắc 名danh 有hữu 聲thanh 。 擊kích 久cửu 聲thanh 銷tiêu 。 言ngôn 響hưởng 雙song 絕tuyệt 。 則tắc 名danh 無vô 聲thanh 。

初sơ 雙song 審thẩm 。 聲thanh 是thị 無vô 常thường 。 有hữu 無vô 從tùng 緣duyên 。 恐khủng 其kỳ 不bất 知tri 故cố 雙song 審thẩm 也dã 。

○# 阿A 難Nan 下hạ 雙song 定định 。 答đáp 以dĩ 擊kích 則tắc 名danh 有hữu 不bất 擊kích 名danh 無vô 者giả 。 亦diệc 知tri 聲thanh 是thị 無vô 常thường 。 有hữu 無vô 從tùng 緣duyên 。 惜tích 其kỳ 於ư 聞văn 性tánh 真chân 常thường 不bất 以dĩ 緣duyên 有hữu 緣duyên 無vô 。 終chung 竟cánh 不bất 悟ngộ 也dã 。 聞văn 聲thanh 答đáp 聲thanh 竟cánh 。

三tam 詳tường 與dữ 斥xích 破phá 三tam 。

一nhất 責trách 以dĩ 矯kiểu 亂loạn 。 二nhị 破phá 其kỳ 謬mậu 說thuyết 。 三tam 總tổng 為vi 結kết 斥xích 。

初sơ 。

佛Phật 語ngứ 阿A 難Nan 。 及cập 諸chư 大đại 眾chúng 。 汝nhữ 今kim 云vân 何hà 。 自tự 語ngữ 矯kiểu 亂loạn 。

○# 大đại 眾chúng 阿A 難Nan 。 俱câu 時thời 問vấn 佛Phật 。 我ngã 今kim 云vân 何hà 。 名danh 為vi 矯kiểu 亂loạn 。

○# 佛Phật 言ngôn 。 我ngã 問vấn 汝nhữ 聞văn 。 汝nhữ 則tắc 言ngôn 聞văn 。 又hựu 問vấn 汝nhữ 聲thanh 。 汝nhữ 則tắc 言ngôn 聲thanh 。 唯duy 聞văn 與dữ 聲thanh 。 報báo 答đáp 無vô 定định 。 如như 是thị 云vân 何hà 。 不bất 名danh 矯kiểu 亂loạn 。

初sơ 佛Phật 責trách 矯kiểu 亂loạn 。 云vân 何hà 者giả 怪quái 責trách 之chi 詞từ 。 明minh 係hệ 聲thanh 有hữu 聲thanh 無vô 而nhi 言ngôn 聞văn 有hữu 聞văn 無vô 。 不bất 是thị 無vô 知tri 強cưỡng 說thuyết 。 定định 是thị 知tri 而nhi 混hỗn 說thuyết 。 故cố 責trách 以dĩ 自tự 語ngữ 矯kiểu 亂loạn 。

○# 大đại 眾chúng 下hạ 眾chúng 未vị 心tâm 伏phục 。 云vân 何hà 者giả 辯biện 正chánh 之chi 詞từ 。 意ý 言ngôn 聲thanh 有hữu 則tắc 聞văn 。 無vô 則tắc 無vô 聞văn 。 鐘chung 擊kích 則tắc 聲thanh 不bất 則tắc 無vô 聲thanh 。 據cứ 實thật 而nhi 答đáp 分phân 明minh 不bất 混hỗn 。 故cố 辨biện 以dĩ 云vân 何hà 矯kiểu 亂loạn 。

○# 佛Phật 言ngôn 下hạ 佛Phật 以dĩ 義nghĩa 折chiết 。 佛Phật 意ý 以dĩ 聞văn 有hữu 聞văn 無vô 。 聲thanh 有hữu 聲thanh 無vô 。 理lý 無vô 二nhị 是thị 。 我ngã 前tiền 問vấn 汝nhữ 聞văn 有hữu 聞văn 無vô 。 汝nhữ 則tắc 答đáp 我ngã 聞văn 有hữu 聞văn 無vô 。 我ngã 又hựu 問vấn 汝nhữ 聲thanh 有hữu 聲thanh 無vô 。 汝nhữ 亦diệc 答đáp 我ngã 聲thanh 有hữu 聲thanh 無vô 。 唯duy 此thử 聞văn 之chi 有hữu 無vô 與dữ 聲thanh 之chi 有hữu 無vô 籠lung 侗# 報báo 答đáp 。 兩lưỡng 無vô 定định 實thật 。 如như 是thị 強cường/cưỡng 混hỗn 云vân 何hà 。 不bất 名danh 矯kiểu 亂loạn 。 而nhi 固cố 辨biện 之chi 耶da 。

二nhị 破phá 其kỳ 謬mậu 說thuyết 。

阿A 難Nan 。 聲thanh 銷tiêu 無vô 響hưởng 。 汝nhữ 說thuyết 無vô 聞văn 。 若nhược 實thật 無vô 聞văn 。 聞văn 性tánh 已dĩ 滅diệt 。 同đồng 於ư 枯khô 木mộc 。 鐘chung 聲thanh 更cánh 擊kích 。 汝nhữ 云vân 何hà 知tri 。

○# 知tri 有hữu 知tri 無vô 。 自tự 是thị 聲thanh 塵trần 。 或hoặc 無vô 或hoặc 有hữu 。 豈khởi 彼bỉ 聞văn 性tánh 。 為vi 汝nhữ 有hữu 無vô 。

○# 聞văn 實thật 云vân 無vô 。 誰thùy 知tri 無vô 者giả 。

初sơ 據cứ 說thuyết 為vi 破phá 。 破phá 意ý 以dĩ 聲thanh 銷tiêu 無vô 響hưởng 。 汝nhữ 便tiện 說thuyết 為vi 無vô 聞văn 。 若nhược 實thật 無vô 有hữu 聞văn 者giả 則tắc 是thị 。 聞văn 性tánh 已dĩ 滅diệt 。 同đồng 於ư 枯khô 木mộc 。 杳# 無vô 生sanh 性tánh 。 及cập 乎hồ 鐘chung 聲thanh 更cánh 擊kích 。 則tắc 應ưng 不bất 知tri 。 汝nhữ 又hựu 云vân 何hà 能năng 知tri 。 是thị 汝nhữ 所sở 謂vị 無vô 聲thanh 無vô 聞văn 者giả 謬mậu 矣hĩ 。

○# 知tri 有hữu 下hạ 約ước 義nghĩa 申thân 明minh 。 申thân 義nghĩa 以dĩ 汝nhữ 之chi 聞văn 性tánh 。 既ký 於ư 聲thanh 有hữu 之chi 時thời 知tri 有hữu 。 聲thanh 無vô 之chi 時thời 知tri 無vô 。 自tự 是thị 聲thanh 塵trần 。 在tại 汝nhữ 聞văn 性tánh 中trung 。 或hoặc 無vô 或hoặc 有hữu 。 豈khởi 彼bỉ 聞văn 性tánh 。 為vì 汝nhữ 聲thanh 塵trần 為vi 有hữu 為vi 無vô 。 此thử 約ước 正chánh 義nghĩa 論luận 也dã 。

○# 末mạt 二nhị 句cú 防phòng 其kỳ 謬mậu 辨biện 。 (# 恐khủng 謂vị 知tri 有hữu 之chi 時thời 於ư 境cảnh 能năng 別biệt 。 可khả 說thuyết 有hữu 聞văn 。 知tri 無vô 之chi 時thời 於ư 境cảnh 不bất 別biệt 。 豈khởi 真chân 有hữu 聞văn 耶da 。 故cố 此thử 防phòng 云vân 聞văn 實thật 云vân 無vô 。 誰thùy 知tri 無vô 者giả 。 云vân 猶do 是thị 也dã 。 謂vị 若nhược 聞văn 性tánh 實thật 是thị 無vô 者giả 則tắc 應ưng 並tịnh 知tri 亦diệc 無vô 。 以dĩ 元nguyên 是thị 一nhất 精tinh 明minh 故cố 。 果quả 其kỳ 並tịnh 知tri 亦diệc 無vô 又hựu 是thị 誰thùy 來lai 為vi 知tri 無vô 之chi 者giả 。 要yếu 知tri 既ký 有hữu 知tri 無vô 之chi 者giả 。 即tức 有hữu 聞văn 無vô 之chi 者giả 。 是thị 汝nhữ 所sở 謂vị 知tri 無vô 之chi 時thời 不bất 許hứa 有hữu 聞văn 者giả 。 特đặc 謬mậu 辨biện 耳nhĩ 。

三tam 總tổng 為vi 結kết 斥xích 。

是thị 故cố 阿A 難Nan 。 聲thanh 於ư 聞văn 中trung 。 自tự 有hữu 生sanh 滅diệt 。 非phi 為vi 汝nhữ 聞văn 。 聲thanh 生sanh 聲thanh 滅diệt 。 令linh 汝nhữ 聞văn 性tánh 。 為vi 有hữu 為vi 無vô 。

○# 汝nhữ 尚thượng 顛điên 倒đảo 。 惑hoặc 聲thanh 為vi 聞văn 。 何hà 怪quái 昏hôn 迷mê 。 以dĩ 常thường 為vi 斷đoạn 。

○# 終chung 不bất 應ưng 言ngôn 。 離ly 諸chư 動động 靜tĩnh 。 閉bế 塞tắc 開khai 通thông 。 說thuyết 聞văn 無vô 性tánh 。

初sơ 牒điệp 結kết 正chánh 義nghĩa 。 上thượng 云vân 知tri 有hữu 知tri 無vô 。 自tự 是thị 聲thanh 塵trần 。 或hoặc 無vô 或hoặc 有hữu 。 今kim 云vân 聲thanh 於ư 聞văn 中trung 。 自tự 有hữu 生sanh 滅diệt 。 上thượng 云vân 豈khởi 彼bỉ 聞văn 性tánh 。 為vi 汝nhữ 有hữu 無vô 。 今kim 云vân 非phi 為vi 汝nhữ 聞văn 。 聲thanh 生sanh 聲thanh 滅diệt 。 令linh 汝nhữ 聞văn 性tánh 。 為vi 有hữu 為vi 無vô 。 明minh 是thị 牒điệp 前tiền 所sở 說thuyết 而nhi 結kết 常thường 住trụ 之chi 正chánh 義nghĩa 也dã 。

○# 汝nhữ 尚thượng 下hạ 深thâm 斥xích 昏hôn 迷mê 。 汝nhữ 尚thượng 顛điên 倒đảo 。 者giả 斥xích 其kỳ 無vô 正chánh 知tri 見kiến 。 由do 無vô 正chánh 知tri 見kiến 故cố 明minh 是thị 聲thanh 有hữu 聲thanh 無vô 。 而nhi 言ngôn 聞văn 有hữu 聞văn 無vô 。 故cố 曰viết 惑hoặc 聲thanh 為vi 聞văn 。 既ký 惑hoặc 聲thanh 為vi 聞văn 。 聲thanh 無vô 便tiện 謂vị 聞văn 無vô 。 何hà 怪quái 乎hồ 前tiền 之chi 昏hôn 昏hôn 迷mê 迷mê 以dĩ 聞văn 性tánh 真chân 常thường 謂vị 為vi 。 畢tất 竟cánh 斷đoạn 滅diệt 。 猶do 如như 念niệm 心tâm 。 此thử 如Như 來Lai 深thâm 責trách 其kỳ 顛điên 倒đảo 特đặc 甚thậm 。 雖tuy 語ngữ 似tự 不bất 怪quái 正chánh 所sở 以dĩ 深thâm 怪quái 之chi 耳nhĩ 。

○# 終chung 不bất 下hạ 極cực 顯hiển 性tánh 常thường 。 動động 靜tĩnh 聲thanh 塵trần 諠huyên 寂tịch 也dã 。 閉bế 塞tắc 開khai 通thông 耳nhĩ 根căn 缺khuyết 具cụ 也dã 。 言ngôn 此thử 聞văn 性tánh 。 不bất 惟duy 離ly 於ư 塵trần 之chi 動động 靜tĩnh 不bất 可khả 說thuyết 其kỳ 無vô 性tánh 。 即tức 便tiện 離ly 於ư 根căn 之chi 閉bế 塞tắc 開khai 通thông 亦diệc 不bất 可khả 說thuyết 其kỳ 無vô 性tánh 。 故cố 以dĩ 終chung 不bất 應ưng 言ngôn 等đẳng 遮già 之chi 。 總tổng 結kết 擊kích 鐘chung 驗nghiệm 常thường 竟cánh 。

二nhị 引dẫn 夢mộng 驗nghiệm 常thường (# 因nhân 上thượng 科khoa 根căn 塵trần 雙song 離ly 理lý 深thâm 難nan 信tín 。 故cố 此thử 科khoa 舉cử 夢mộng 中trung 不bất 無vô 驗nghiệm 之chi 。 又hựu 為vi 假giả 此thử 例lệ 出xuất 形hình 銷tiêu 命mạng 謝tạ 聞văn 性tánh 不bất 無vô 義nghĩa 也dã )# 三tam 。

一nhất 睡thụy 夢mộng 有hữu 聞văn 。 二nhị 寤ngụ 覺giác 猶do 憶ức 。 三tam 極cực 顯hiển 性tánh 常thường 。

初sơ 。

如như 重trọng 睡thụy 人nhân 。 眠miên 熟thục 牀sàng 枕chẩm 。 其kỳ 家gia 有hữu 人nhân 。 於ư 彼bỉ 睡thụy 時thời 。 搗đảo 練luyện 舂thung 米mễ 。 其kỳ 人nhân 夢mộng 中trung 。 聞văn 舂thung 搗đảo 聲thanh 。 別biệt 作tác 他tha 物vật 。 或hoặc 為vi 擊kích 鼓cổ 。 或hoặc 為vi 撞chàng 鐘chung 。 即tức 於ư 夢mộng 中trung 。 自tự 怪quái 其kỳ 鐘chung 。 為vi 木mộc 石thạch 響hưởng 。

重trọng/trùng 睡thụy 者giả 揀giản 輕khinh 睡thụy 。 眠miên 熟thục 者giả 揀giản 暫tạm 昏hôn 。 言ngôn 輕khinh 睡thụy 之chi 人nhân 雖tuy 眠miên 熟thục 聞văn 聲thanh 必tất 醒tỉnh 。 即tức 重trọng/trùng 睡thụy 人nhân 若nhược 暫tạm 昏hôn 聞văn 聲thanh 亦diệc 醒tỉnh 。 惟duy 重trọng/trùng 睡thụy 人nhân 而nhi 又hựu 眠miên 熟thục 聞văn 聲thanh 不bất 醒tỉnh 方phương 成thành 夢mộng 事sự 。 故cố 以dĩ 重trọng/trùng 熟thục 二nhị 字tự 揀giản 之chi 。 槌chùy 砧# 打đả 衣y 曰viết 搗đảo 練luyện 。 杵xử 臼cữu 細tế 谷cốc 曰viết 舂thung 米mễ 。 此thử 二nhị 皆giai 聒# 耳nhĩ 聲thanh 也dã 。 夢mộng 中trung 聞văn 聲thanh 顯hiển 聞văn 性tánh 真chân 常thường 。 別biệt 作tác 他tha 物vật 。 顯hiển 意ý 識thức 昏hôn 昧muội 。 雖tuy 曰viết 昏hôn 昧muội 猶do 是thị 隨tùy 念niệm 分phân 別biệt 。 至chí 云vân 或hoặc 為vi 擊kích 皷cổ 。 或hoặc 為vi 撞chàng 鐘chung 。 又hựu 屬thuộc 計kế 度độ 分phân 別biệt 。 然nhiên 必tất 帶đái 識thức 言ngôn 者giả 以dĩ 識thức 依y 根căn 現hiện 因nhân 識thức 之chi 有hữu 益ích 顯hiển 根căn 之chi 有hữu 故cố 。 即tức 於ư 夢mộng 中trung 。 等đẳng 乃nãi 展triển 轉chuyển 計kế 度độ 也dã 。 自tự 怪quái 其kỳ 鐘chung 。 不bất 言ngôn 皷cổ 者giả 。 與dữ 下hạ 科khoa 互hỗ 出xuất 。 以dĩ 夢mộng 中trung 昏hôn 昧muội 為vi 鐘chung 為vi 皷cổ 二nhị 一nhất 無vô 定định 故cố 。 木mộc 響hưởng 石thạch 響hưởng 元nguyên 是thị 槌chùy 砧# 杵xử 臼cữu 之chi 聲thanh 。 夢mộng 中trung 不bất 能năng 分phần/phân 辨biện 故cố 自tự 怪quái 也dã 。

二nhị 寤ngụ 覺giác 猶do 憶ức 。

於ư 時thời 忽hốt 寤ngụ 。 遄thuyên 知tri 杵xử 音âm 。 自tự 告cáo 家gia 人nhân 。 我ngã 正chánh 夢mộng 時thời 。 惑hoặc 此thử 舂thung 音âm 。 將tương 為vi 皷cổ 響hưởng 。

於ư 時thời 忽hốt 寤ngụ 。 者giả 聒# 甚thậm 自tự 醒tỉnh 也dã 。 遄thuyên 速tốc 也dã 。 纔tài 寤ngụ 便tiện 了liễu 故cố 曰viết 遄thuyên 知tri 。 能năng 搗đảo 能năng 舂thung 皆giai 可khả 稱xưng 為vi 杵xử 音âm 。 自tự 告cáo 家gia 人nhân 。 者giả 即tức 說thuyết 以dĩ 夢mộng 中trung 事sự 也dã 。 舂thung 音âm 亦diệc 該cai 搗đảo 音âm 以dĩ 二nhị 字tự 義nghĩa 同đồng 故cố 。 惑hoặc 為vi 皷cổ 響hưởng 不bất 言ngôn 鐘chung 者giả 。 互hỗ 出xuất 如như 上thượng 。 又hựu 寤ngụ 後hậu 說thuyết 夢mộng 。 不bất 能năng 全toàn 憶ức 及cập 全toàn 同đồng 故cố 。 必tất 兼kiêm 寤ngụ 後hậu 言ngôn 者giả 。 以dĩ 寤ngụ 後hậu 不bất 憶ức 。 夢mộng 中trung 有hữu 聞văn 或hoặc 可khả 不bất 信tín 。 既ký 寤ngụ 後hậu 猶do 能năng 憶ức 述thuật 。 益ích 顯hiển 夢mộng 中trung 有hữu 聞văn 為vi 不bất 虗hư 矣hĩ 。

三tam 極cực 顯hiển 性tánh 常thường 。

阿A 難Nan 。 是thị 人nhân 夢mộng 中trung 。 豈khởi 憶ức 靜tĩnh 搖dao 。 開khai 閉bế 通thông 塞tắc 。

○# 其kỳ 形hình 雖tuy 寐mị 。 聞văn 性tánh 不bất 昏hôn 。 縱túng 汝nhữ 形hình 銷tiêu 。 命mạng 光quang 遷thiên 謝tạ 。 此thử 性tánh 云vân 何hà 。 為vi 汝nhữ 銷tiêu 滅diệt 。

初sơ 證chứng 前tiền 可khả 信tín 。 靜tĩnh 寂tịch 搖dao 動động 塵trần 也dã 。 開khai 閉bế 通thông 塞tắc 根căn 也dã 。 一nhất 往vãng 閉bế 即tức 是thị 塞tắc 。 開khai 即tức 是thị 通thông 。 或hoặc 可khả 閉bế 約ước 病bệnh 障chướng 。 塞tắc 約ước 物vật 壅ủng 。 開khai 謂vị 病bệnh 去khứ 。 通thông 言ngôn 物vật 離ly 也dã 。 豈khởi 憶ức 者giả 言ngôn 眠miên 熟thục 則tắc 根căn 塵trần 俱câu 忘vong 。 況huống 夫phu 夢mộng 中trung 豈khởi 能năng 記ký 憶ức 。 既ký 不bất 憶ức 而nhi 能năng 聞văn 。 則tắc 前tiền 之chi 所sở 謂vị 根căn 塵trần 雙song 離ly 而nhi 聞văn 性tánh 不bất 無vô 者giả 信tín 矣hĩ 。

○# 其kỳ 形hình 下hạ 以dĩ 睡thụy 例lệ 死tử 。 言ngôn 如như 我ngã 上thượng 說thuyết 。 人nhân 當đương 眠miên 熟thục 之chi 時thời 。 其kỳ 形hình 雖tuy 寐mị 。 而nhi 聞văn 性tánh 不bất 昏hôn 。 以dĩ 此thử 為vi 例lệ 則tắc 知tri 形hình 銷tiêu 不bất 銷tiêu 。 命mạng 謝tạ 不bất 謝tạ 。 故cố 云vân 縱túng 汝nhữ 形hình 銷tiêu 等đẳng 也dã 。 命mạng 光quang 即tức 是thị 命mạng 根căn 。 而nhi 言ngôn 光quang 者giả 以dĩ 有hữu 虗hư 妄vọng 明minh 了liễu 義nghĩa 故cố 。 此thử 性tánh 即tức 指chỉ 聞văn 性tánh 。 云vân 何hà 為vi 汝nhữ 等đẳng 者giả 。 乃nãi 反phản 顯hiển 之chi 詞từ 。 正chánh 以dĩ 極cực 顯hiển 聞văn 性tánh 不bất 為vì 汝nhữ 之chi 形hình 銷tiêu 命mạng 謝tạ 便tiện 隨tùy 之chi 而nhi 俱câu 銷tiêu 俱câu 滅diệt 也dã 。 (# 正chánh 脈mạch 問vấn 云vân 。 既ký 此thử 根căn 性tánh 動động 靜tĩnh 無vô 關quan 。 生sanh 死tử 不bất 礙ngại 。 如Như 來Lai 何hà 言ngôn 離ly 動động 離ly 靜tĩnh 。 元nguyên 無vô 聽thính 質chất 耶da 。 答đáp 云vân 。 佛Phật 言ngôn 離ly 塵trần 無vô 聽thính 質chất 者giả 為vi 無vô 聚tụ 聞văn 於ư 耳nhĩ 。 結kết 滯trệ 為vi 根căn 之chi 聽thính 質chất 也dã 。 此thử 質chất 若nhược 忘vong 則tắc 徧biến 周chu 法Pháp 界Giới 。 之chi 聞văn 性tánh 方phương 以dĩ 全toàn 彰chương 。 豈khởi 令linh 反phản 成thành 斷đoạn 滅diệt 乎hồ 。 此thử 方phương 明minh 出xuất 元nguyên 無vô 聽thính 質chất 之chi 故cố 。 顯hiển 其kỳ 自tự 是thị 阿A 難Nan 謬mậu 解giải 。 非phi 佛Phật 自tự 語ngữ 相tương 違vi 耳nhĩ 。 吳ngô 興hưng 曰viết 。 前tiền 阿A 難Nan 通thông 疑nghi 六lục 根căn 。 離ly 塵trần 無vô 體thể 。 而nhi 如Như 來Lai 別biệt 顯hiển 聞văn 性tánh 為vi 常thường 。 誠thành 為vi 發phát 起khởi 耳nhĩ 根căn 圓viên 通thông 機cơ 也dã )# 即tức 事sự 驗nghiệm 證chứng 竟cánh 三tam 結kết 示thị 因nhân 果quả 二nhị 。

一nhất 結kết 示thị 生sanh 滅diệt 因nhân 果quả 。 二nhị 結kết 示thị 真chân 常thường 因nhân 果quả 。

初sơ (# 聞văn 性tánh 真chân 常thường 。 人nhân 各các 性tánh 具cụ 。 現hiện 見kiến 眾chúng 生sanh 墮đọa 於ư 無vô 常thường 。 應ưng 有hữu 因nhân 果quả 故cố 此thử 結kết 示thị )# 。

以dĩ 諸chư 眾chúng 生sanh 。 從tùng 無vô 始thỉ 來lai 。 循tuần 諸chư 色sắc 聲thanh 。 逐trục 念niệm 流lưu 轉chuyển 。 曾tằng 不bất 開khai 悟ngộ 。 性tánh 淨tịnh 妙diệu 常thường 。 不bất 循tuần 所sở 常thường 。 逐trục 諸chư 生sanh 滅diệt 。 由do 是thị 生sanh 生sanh 。 雜tạp 染nhiễm 流lưu 轉chuyển 。

從tùng 無vô 始thỉ 來lai 。 者giả 極cực 言ngôn 其kỳ 迷mê 之chi 久cửu 也dã 。 循tuần 諸chư 色sắc 聲thanh 。 者giả 見kiến 色sắc 奔bôn 色sắc 。 聞văn 聲thanh 趣thú 聲thanh 。 六lục 塵trần 中trung 舉cử 二nhị 以dĩ 攝nhiếp 餘dư 故cố 。 逐trục 念niệm 流lưu 轉chuyển 者giả 。 謂vị 既ký 循tuần 色sắc 聲thanh 必tất 逐trục 妄vọng 念niệm 。 (# 六lục 識thức 也dã )# 既ký 逐trục 妄vọng 念niệm 則tắc 生sanh 住trụ 異dị 滅diệt 。 流lưu 轉chuyển 不bất 停đình 也dã 。 正chánh 以dĩ 流lưu 轉chuyển 不bất 停đình 。 蔽tế 於ư 真chân 常thường 。 妄vọng 念niệm 紛phân 紜vân 違vi 於ư 淨tịnh 妙diệu 。 視thị 若nhược 永vĩnh 失thất 故cố 曰viết 。 曾tằng 不bất 開khai 悟ngộ 。 性tánh 即tức 本bổn 元nguyên 自tự 性tánh 。 約ước 未vị 結kết 根căn 時thời 言ngôn 之chi 。 塵trần 不bất 能năng 染nhiễm 曰viết 淨tịnh 。 根căn 不bất 能năng 繫hệ 曰viết 妙diệu 。 生sanh 不bất 能năng 生sanh 滅diệt 不bất 能năng 滅diệt 曰viết 常thường 。 雖tuy 三tam 義nghĩa 並tịnh 稱xưng 而nhi 唯duy 重trọng/trùng 常thường 字tự 。 下hạ 文văn 自tự 見kiến 不bất 循tuần 所sở 常thường 者giả 。 不bất 循tuần 所sở 有hữu 常thường 性tánh 逆nghịch 流lưu 深thâm 入nhập 也dã 。 逐trục 諸chư 生sanh 滅diệt 者giả 。 唯duy 隨tùy 六lục 處xứ 識thức 心tâm 。 內nội 搖dao 外ngoại 奔bôn 也dã 。 此thử 該cai 惑hoặc 業nghiệp 二nhị 道đạo 。 為vi 生sanh 滅diệt 之chi 因nhân 。 由do 是thị 者giả 承thừa 上thượng 生sanh 滅diệt 之chi 因nhân 言ngôn 之chi 。 謂vị 由do 是thị 生sanh 滅diệt 之chi 因nhân 。 生sanh 生sanh 世thế 世thế 。 在tại 於ư 六lục 道đạo 雜tạp 染nhiễm 法pháp 中trung 輪luân 流lưu 轉chuyển 變biến 無vô 休hưu 息tức 也dã 。 此thử 屬thuộc 苦khổ 道đạo 。 為vi 生sanh 滅diệt 之chi 果quả 。

二nhị 結kết 示thị 真chân 常thường 因nhân 果quả 。

若nhược 棄khí 生sanh 滅diệt 。 守thủ 於ư 真chân 常thường 。 常thường 光quang 現hiện 前tiền 。 根căn 塵trần 識thức 心tâm 。 應ứng 時thời 銷tiêu 落lạc 。 想tưởng 相tướng 為vi 塵trần 。 識thức 情tình 為vi 垢cấu 。 二nhị 俱câu 遠viễn 離ly 。 則tắc 汝nhữ 法pháp 眼nhãn 。 應ứng 時thời 清thanh 明minh 。 云vân 何hà 不bất 成thành 。 無vô 上thượng 知tri 覺giác 。

若nhược 棄khí 生sanh 滅diệt 者giả 。 不bất 逐trục 生sanh 滅diệt 識thức 心tâm 攀phàn 緣duyên 妄vọng 境cảnh 。 守thủ 於ư 真chân 常thường 者giả 。 唯duy 依y 真chân 常thường 之chi 性tánh 亡vong 塵trần 盡tận 根căn 。 前tiền 文văn 所sở 謂vị 脫thoát 黏niêm 內nội 伏phục 是thị 也dã 。 常thường 光quang 現hiện 前tiền 者giả 。 從tùng 真chân 常thường 之chi 體thể 發phát 圓viên 照chiếu 之chi 光quang 。 明minh 明minh 歷lịch 歷lịch 不bất 昧muội 不bất 昏hôn 。 前tiền 文văn 所sở 謂vị 伏phục 歸quy 元nguyên 真chân 。 發phát 本bổn 明minh 耀diệu 是thị 也dã 。 根căn 塵trần 識thức 心tâm 。 應ứng 時thời 銷tiêu 落lạc 者giả 。 謂vị 常thường 光quang 既ký 已dĩ 現hiện 前tiền 遇ngộ 事sự 便tiện 融dung 。 根căn 塵trần 識thức 心tâm 。 俱câu 不bất 可khả 得đắc 。 前tiền 文văn 所sở 謂vị 耀diệu 性tánh 發phát 明minh 。 諸chư 根căn 圓viên 拔bạt 。 一nhất 切thiết 浮phù 塵trần 。 及cập 器khí 世thế 間gian 。 諸chư 變biến 化hóa 相tướng 。 如như 湯thang 銷tiêu 冰băng 是thị 也dã 。 (# 前tiền 不bất 言ngôn 識thức 者giả 。 以dĩ 識thức 無vô 自tự 體thể 。 託thác 根căn 塵trần 現hiện 。 根căn 塵trần 尚thượng 銷tiêu 不bất 言ngôn 可khả 知tri 故cố 。 想tưởng 即tức 是thị 識thức 。 所sở 緣duyên 塵trần 相tương/tướng 即tức 是thị 法Pháp 眼nhãn 中trung 塵trần 。 識thức 即tức 是thị 想tưởng 。 所sở 依y 情tình 根căn 即tức 是thị 法Pháp 眼nhãn 中trung 垢cấu 。 二nhị 俱câu 遠viễn 離ly 。 則tắc 垢cấu 不bất 能năng 染nhiễm 。 塵trần 不bất 能năng 昏hôn 。 故cố 曰viết 應ứng 時thời 清thanh 明minh 。 法Pháp 眼nhãn 者giả 。 見kiến 道Đạo 眼nhãn 也dã 。 清thanh 明minh 則tắc 前tiền 途đồ 易dị 辨biện 。 亦diệc 該cai 修tu 道Đạo 。 此thử 為vi 真chân 常thường 之chi 因nhân 。 云vân 何hà 不bất 成thành 。 等đẳng 有hữu 二nhị 義nghĩa 。 一nhất 者giả 法Pháp 眼nhãn 清thanh 明minh 。 觸xúc 目mục 無vô 非phi 道Đạo 場Tràng 。 前tiền 文văn 所sở 謂vị 應ứng 念niệm 化hóa 成thành 。 無vô 上thượng 知tri 覺giác 是thị 也dã 。 二nhị 者giả 前tiền 途đồ 易dị 辨biện 。 無vô 上thượng 菩Bồ 提Đề 可khả 成thành 。 此thử 屬thuộc 證chứng 道đạo 。 乃nãi 為vi 真chân 常thường 之chi 果quả 。 然nhiên 此thử 兩lưỡng 番phiên 結kết 示thị 。 依y 生sanh 滅diệt 則tắc 不bất 出xuất 輪luân 迴hồi 。 依y 真chân 常thường 則tắc 能năng 成thành 正chánh 覺giác 。 其kỳ 抑ức 揚dương 勸khuyến 勉miễn 之chi 意ý 已dĩ 自tự 可khả 見kiến 。 驗nghiệm 釋thích 根căn 性tánh 斷đoạn 滅diệt 疑nghi 竟cánh 。

楞Lăng 嚴Nghiêm 經Kinh 指Chỉ 掌Chưởng 疏Sớ/sơ 卷Quyển 四Tứ