Lăng Nghiêm Kinh Chỉ Chưởng Sớ – Quyển 0003

楞Lăng 嚴Nghiêm 經Kinh 指Chỉ 掌Chưởng 疏Sớ
Quyển 0003
清Thanh 通Thông 理Lý 述Thuật

楞Lăng 嚴Nghiêm 經Kinh 指Chỉ 掌Chưởng 疏Sớ/sơ 卷Quyển 三Tam

京kinh 都đô 拈niêm 華hoa 寺tự 賢hiền 宗tông 後hậu 學học 達đạt 天thiên 通thông 理lý 敬kính 述thuật

嗣tự 法Pháp 門môn 人nhân (# 興hưng 宗tông 祖tổ 旺# 謄# 清thanh 懷hoài 仁nhân 祖tổ 毓# 較giảo 字tự )#

二nhị 約ước 入nhập 顯hiển 示thị (# 諸chư 經kinh 無vô 此thử 。 故cố 世thế 間gian 法pháp 惟duy 三tam 科khoa 。 今kim 經kinh 加gia 此thử 成thành 四tứ 。 若nhược 以dĩ 尋tầm 常thường 六lục 入nhập 似tự 是thị 開khai 色sắc 合hợp 心tâm 。 以dĩ 前tiền 五ngũ 皆giai 色sắc 。 後hậu 一nhất 是thị 心tâm 。 今kim 則tắc 不bất 爾nhĩ 。 以dĩ 六lục 入nhập 皆giai 約ước 根căn 性tánh 言ngôn 之chi 。 乃nãi 開khai 一nhất 心tâm 法pháp 為vi 六lục 種chủng 根căn 性tánh 也dã )# 二nhị 。

一nhất 總tổng 徵trưng 。 二nhị 別biệt 示thị 。

初sơ 。

復phục 次thứ 阿A 難Nan 。 云vân 何hà 六lục 入nhập 。 本bổn 如Như 來Lai 藏tạng 。 妙diệu 真Chân 如Như 性tánh 。

復phục 次thứ 阿A 難Nan 者giả 。 重trọng/trùng 呼hô 當đương 機cơ 示thị 以dĩ 六lục 入nhập 義nghĩa 也dã 。 六lục 入nhập 即tức 眼nhãn 等đẳng 六lục 根căn 。 既ký 同đồng 五ngũ 陰ấm 許hứa 為vi 藏tạng 性tánh 亦diệc 須tu 徵trưng 也dã 。 根căn 以dĩ 能năng 生sanh 為vi 義nghĩa 。 偏thiên 取thủ 浮phù 勝thắng 能năng 生sanh 識thức 故cố 。 非phi 今kim 經kinh 意ý 。 今kim 經kinh 乃nãi 指chỉ 六lục 性tánh 。 入nhập 有hữu 二nhị 義nghĩa 。 一nhất 涉thiệp 入nhập 。 如như 下hạ 云vân 發phát 見kiến 居cư 中trung 。 二nhị 吸hấp 入nhập 。 如như 下hạ 云vân 吸hấp 此thử 塵trần 象tượng 。

二nhị 別biệt 示thị 六lục 。

一nhất 眼nhãn 入nhập 。 二nhị 耳nhĩ 入nhập 。 三tam 鼻tị 入nhập 。 四tứ 舌thiệt 入nhập 。 五ngũ 身thân 入nhập 。 六lục 意ý 入nhập 。

初sơ 三tam 。

一nhất 比tỉ 例lệ 顯hiển 妄vọng 。 二nhị 出xuất 名danh 辯biện 偽ngụy 。 三tam 承thừa 辨biện 結kết 示thị 。

初sơ 。

阿A 難Nan 。 即tức 彼bỉ 目mục 睛tình 。 瞪trừng 發phát 勞lao 者giả 。 兼kiêm 目mục 與dữ 勞lao 。 同đồng 是thị 菩Bồ 提Đề 。 瞪trừng 發phát 勞lao 相tướng 。

即tức 就tựu 也dã 。 目mục 瞪trừng 發phát 勞lao 乃nãi 色sắc 陰ấm 中trung 喻dụ 。 今kim 即tức 就tựu 之chi 以dĩ 發phát 明minh 眼nhãn 入nhập 。 故cố 云vân 即tức 。 彼bỉ 又hựu 雖tuy 云vân 即tức 彼bỉ 而nhi 取thủ 義nghĩa 不bất 同đồng 。 以dĩ 彼bỉ 惟duy 是thị 喻dụ 。 此thử 則tắc 直trực 就tựu 目mục 勞lao 說thuyết 故cố 。 者giả 字tự 訓huấn 人nhân 。 上thượng 加gia 之chi 字tự 。 意ý 則tắc 顯hiển 矣hĩ 。 目mục 字tự 意ý 取thủ 見kiến 性tánh 。 以dĩ 性tánh 不bất 自tự 顯hiển 寄ký 根căn 說thuyết 故cố 。 勞lao 字tự 亦diệc 該cai 狂cuồng 華hoa 。 以dĩ 勞lao 雖tuy 瞪trừng 發phát 因nhân 境cảnh 顯hiển 故cố 。 曰viết 兼kiêm 曰viết 與dữ 曰viết 同đồng 是thị 等đẳng 者giả 比tỉ 例lệ 發phát 明minh 故cố 。 此thử 有hữu 二nhị 義nghĩa 。 一nhất 者giả 比tỉ 例lệ 信tín 真chân 。 言ngôn 目mục 中trung 見kiến 性tánh 本bổn 於ư 真chân 性tánh 菩Bồ 提Đề 。 人nhân 或hoặc 易dị 信tín 。 瞪trừng 發phát 勞lao 相tướng 。 亦diệc 本bổn 於ư 真chân 性tánh 菩Bồ 提Đề 。 人nhân 皆giai 難nạn/nan 明minh 。 故cố 云vân 同đồng 是thị 菩Bồ 提Đề 。 佛Phật 意ý 以dĩ 根căn 性tánh 本bổn 真chân 。 例lệ 彼bỉ 勞lao 相tương/tướng 亦diệc 本bổn 真chân 也dã 。 二nhị 者giả 比tỉ 例lệ 知tri 妄vọng 。 言ngôn 瞪trừng 發phát 勞lao 相tướng 。 唯duy 是thị 虗hư 妄vọng 無vô 實thật 。 人nhân 皆giai 易dị 知tri 。 目mục 中trung 見kiến 性tánh 亦diệc 惟duy 是thị 虗hư 妄vọng 無vô 實thật 。 人nhân 或hoặc 難nan 信tín 。 故cố 曰viết 同đồng 是thị 瞪trừng 勞lao 。 佛Phật 意ý 以dĩ 瞪trừng 勞lao 虗hư 妄vọng 例lệ 彼bỉ 見kiến 性tánh 亦diệc 唯duy 妄vọng 也dã 。 二nhị 義nghĩa 中trung 比tỉ 例lệ 信tín 真chân 。 乃nãi 是thị 兼kiêm 釋thích 前tiền 疑nghi 。 以dĩ 前tiền 云vân 浮phù 塵trần 幻huyễn 化hóa 其kỳ 性tánh 真chân 為vi 。 妙diệu 覺giác 明minh 體thể 。 今kim 此thử 瞪trừng 發phát 勞lao 相tướng 。 亦diệc 屬thuộc 浮phù 塵trần 幻huyễn 化hóa 。 前tiền 疑nghi 未vị 了liễu 者giả 於ư 此thử 重trọng/trùng 釋thích 。 比tỉ 例lệ 知tri 妄vọng 乃nãi 是thị 本bổn 科khoa 正chánh 義nghĩa 。 觀quán 下hạ 文văn 即tức 為vi 辨biện 妄vọng 可khả 知tri 。

二nhị 出xuất 名danh 辨biện 偽ngụy 二nhị 。

一nhất 出xuất 名danh 略lược 顯hiển 。 二nhị 推thôi 因nhân 詳tường 辯biện 。

初sơ 。

因nhân 於ư 明minh 暗ám 。 二nhị 種chủng 妄vọng 塵trần 。 發phát 見kiến 居cư 中trung 。 吸hấp 此thử 塵trần 象tượng 。 名danh 為vi 見Kiến 性Tánh 。

○# 此thử 見kiến 離ly 彼bỉ 。 明minh 暗ám 二nhị 塵trần 。 畢tất 竟cánh 無vô 體thể 。

初sơ 托thác 塵trần 似tự 有hữu 。 明minh 暗ám 相tướng 傾khuynh 故cố 稱xưng 妄vọng 塵trần 。 因nhân 塵trần 發phát 見kiến 還hoàn 緣duyên 於ư 塵trần 故cố 曰viết 居cư 中trung 。 吸hấp 引dẫn 也dã 。 謂vị 吸hấp 引dẫn 塵trần 象tượng 為vi 自tự 境cảnh 也dã 。 正chánh 以dĩ 有hữu 此thử 功công 能năng 得đắc 稱xưng 見kiến 性tánh 。 而nhi 言ngôn 名danh 為vi 者giả 亦diệc 顯hiển 其kỳ 唯duy 是thị 幻huyễn 妄vọng 稱xưng 相tướng 而nhi 已dĩ 。

○# 此thử 見kiến 下hạ 。 離ly 塵trần 實thật 無vô 。 若nhược 論luận 明minh 暗ám 二nhị 相tương/tướng 。 恆hằng 時thời 相tương 續tục 無vô 有hữu 離ly 時thời 。 所sở 言ngôn 離ly 者giả 乃nãi 指chỉ 了liễu 境cảnh 惟duy 心tâm 。 觀quán 心tâm 忘vong 境cảnh 。 境cảnh 既ký 不bất 有hữu 見kiến 從tùng 何hà 起khởi 。 故cố 曰viết 畢tất 竟cánh 無vô 體thể 。 如như 耳nhĩ 根căn 中trung 。 入nhập 流lưu 亡vong 所sở 。 動động 靜tĩnh 不bất 生sanh 。 乃nãi 至chí 聞văn 所sở 聞văn 盡tận 。 正chánh 齊tề 乎hồ 此thử 。 六lục 結kết 之chi 中trung 亦diệc 唯duy 解giải 得đắc 前tiền 三tam 結kết 。 若nhược 更cánh 能năng 覺giác 所sở 覺giác 。 空không 乃nãi 至chí 寂tịch 滅diệt 現hiện 前tiền 。 時thời 則tắc 本bổn 如Như 來Lai 藏tạng 。 妙diệu 真Chân 如Như 性tánh 矣hĩ 。 是thị 知tri 雖tuy 曰viết 無vô 體thể 。 但đãn 為vi 頓đốn 了liễu 相tương/tướng 妄vọng 。 進tiến 達đạt 性tánh 真chân 。 非phi 同đồng 前tiền 之chi 識thức 心tâm 畢tất 竟cánh 破phá 也dã 。 餘dư 五ngũ 入nhập 准chuẩn 知tri 。

二nhị 推thôi 因nhân 詳tường 辯biện 二nhị 。

一nhất 總tổng 標tiêu 無vô 從tùng 。 二nhị 分phần 文văn 各các 破phá 。

初sơ 。

如như 是thị 阿A 難Nan 當đương 知tri 。 是thị 見kiến 非phi 明minh 暗ám 來lai 。 非phi 從tùng 根căn 出xuất 。 不bất 於ư 空không 生sanh 。

正chánh 脈mạch 云vân 。 約ước 世thế 情tình 根căn 出xuất 乃nãi 為vi 正chánh 計kế 。 餘dư 二nhị 防phòng 轉chuyển 計kế 而nhi 已dĩ 。

二nhị 分phần 文văn 各các 破phá 。

何hà 以dĩ 故cố 。

○# 若nhược 從tùng 明minh 來lai 。 暗ám 即tức 隨tùy 滅diệt 。 應ưng 非phi 見kiến 喑âm 。 若nhược 從tùng 暗ám 來lai 。 明minh 即tức 隨tùy 滅diệt 。 應ưng 無vô 見kiến 明minh 。

○# 若nhược 從tùng 根căn 生sanh 。 必tất 無vô 明minh 暗ám 。 如như 是thị 見kiến 精tinh 。 本bổn 無vô 自tự 性tánh 。

○# 若nhược 於ư 空không 出xuất 。 前tiền 矚chú 塵trần 象tượng 。 歸quy 當đương 見kiến 根căn 。 又hựu 空không 自tự 觀quán 。 何hà 關quan 汝nhữ 入nhập 。

此thử 中trung 有hữu 四tứ 義nghĩa 。 初sơ 承thừa 前tiền 徵trưng 起khởi 。 可khả 知tri 。

○# 二nhị 破phá 從tùng 塵trần 來lai 。 若nhược 謂vị 此thử 見kiến 從tùng 明minh 來lai 者giả 是thị 見kiến 以dĩ 明minh 為vi 因nhân 矣hĩ 。 既ký 以dĩ 明minh 為vi 因nhân 。 暗ám 時thời 明minh 滅diệt 。 見kiến 即tức 隨tùy 滅diệt 。 以dĩ 無vô 生sanh 因nhân 故cố 。 果quả 其kỳ 隨tùy 滅diệt 。 即tức 應ưng 不bất 見kiến 於ư 暗ám 。 云vân 何hà 依y 舊cựu 見kiến 暗ám 。 若nhược 從tùng 暗ám 來lai 等đẳng 。 准chuẩn 知tri 。

○# 三tam 破phá 從tùng 根căn 生sanh 。 若nhược 謂vị 此thử 見kiến 從tùng 根căn 生sanh 者giả 必tất 無vô 藉tạ 於ư 明minh 暗ám 。 要yếu 知tri 無vô 明minh 無vô 暗ám 見kiến 精tinh 。 本bổn 無vô 自tự 性tánh 。 以dĩ 離ly 塵trần 無vô 體thể 。 如như 上thượng 已dĩ 辯biện 故cố 。

○# 四tứ 破phá 從tùng 空không 出xuất 。 若nhược 謂vị 此thử 見kiến 於ư 空không 出xuất 者giả 空không 出xuất 入nhập 眼nhãn 。 前tiền 矚chú 塵trần 象tượng 。 固cố 其kỳ 宜nghi 矣hĩ 。 然nhiên 出xuất 必tất 有hữu 歸quy 。 若nhược 還hoàn 歸quy 於ư 空không 反phản 當đương 見kiến 根căn 。 既ký 無vô 是thị 事sự 知tri 非phi 空không 出xuất 。 又hựu 縱túng/tung 許hứa 空không 出xuất 亦diệc 是thị 空không 自tự 能năng 觀quán 。 何hà 關quan 汝nhữ 入nhập 。 此thử 益ích 見kiến 其kỳ 謬mậu 也dã 。 出xuất 名danh 辨biện 偽ngụy 竟cánh 。

三tam 承thừa 辯biện 結kết 示thị 。

是thị 故cố 當đương 知tri 。 眼nhãn 入nhập 虗hư 妄vọng 。 本bổn 非phi 因nhân 緣duyên 。 非phi 自tự 然nhiên 性tánh 。

三tam 處xứ 無vô 從tùng 宛uyển 同đồng 勞lao 相tương/tướng 。 故cố 曰viết 虗hư 妄vọng 。 識thức 是thị 菩Bồ 提Đề 瞪trừng 發phát 。 不bất 瞪trừng 則tắc 依y 然nhiên 菩Bồ 提Đề 。 故cố 曰viết 本bổn 非phi 等đẳng 也dã 。 眼nhãn 入nhập 竟cánh 。

二nhị 耳nhĩ 入nhập 三tam 。

一nhất 比tỉ 例lệ 顯hiển 妄vọng 。 二nhị 出xuất 名danh 辨biện 偽ngụy 。 三tam 承thừa 辨biện 結kết 示thị 。

初sơ 。

阿A 難Nan 。 譬thí 如như 有hữu 人nhân 。 以dĩ 兩lưỡng 手thủ 指chỉ 。 急cấp 塞tắc 其kỳ 耳nhĩ 。 耳nhĩ 根căn 勞lao 故cố 。 頭đầu 中trung 作tác 聲thanh 。 兼kiêm 耳nhĩ 與dữ 勞lao 。 同đồng 是thị 菩Bồ 提Đề 。 瞪trừng 發phát 勞lao 相tướng 。

雖tuy 曰viết 譬thí 如như 。 只chỉ 是thị 作tác 設thiết 若nhược 義nghĩa 。 下hạ 皆giai 准chuẩn 此thử 。 上thượng 科khoa 取thủ 瞪trừng 目mục 發phát 勞lao 。 此thử 科khoa 取thủ 塞tắc 耳nhĩ 成thành 勞lao 。 事sự 義nghĩa 相tương 類loại 。 隨tùy 根căn 異dị 說thuyết 故cố 。 目mục 勞lao 以dĩ 空không 華hoa 為vi 驗nghiệm 。 如như 前tiền 色sắc 陰ấm 中trung 說thuyết 。 耳nhĩ 勞lao 以dĩ 虗hư 響hưởng 為vi 驗nghiệm 。 故cố 云vân 頭đầu 中trung 作tác 聲thanh 。 兼kiêm 耳nhĩ 與dữ 勞lao 等đẳng 。 亦diệc 是thị 以dĩ 耳nhĩ 中trung 聞văn 性tánh 例lệ 塞tắc 成thành 勞lao 相tương/tướng 。 顯hiển 其kỳ 本bổn 真chân 。 以dĩ 塞tắc 成thành 勞lao 相tương/tướng 例lệ 耳nhĩ 中trung 聞văn 性tánh 。 顯hiển 其kỳ 惟duy 妄vọng 也dã 。 若nhược 順thuận 耳nhĩ 根căn 應ưng 云vân 塞tắc 發phát 勞lao 相tương/tướng 。 因nhân 六lục 性tánh 同đồng 為vi 賴lại 耶da 見kiến 分phần/phân 。 有hữu 類loại 眼nhãn 見kiến 故cố 通thông 云vân 瞪trừng 發phát 。

二nhị 出xuất 名danh 辯biện 偽ngụy 二nhị 。

一nhất 出xuất 名danh 略lược 顯hiển 。 二nhị 推thôi 因nhân 詳tường 辨biện 。

初sơ 。

因nhân 於ư 動động 靜tĩnh 。 二nhị 種chủng 妄vọng 塵trần 。 發phát 聞văn 居cư 中trung 。 吸hấp 此thử 塵trần 象tượng 。 名danh 聽Thính 聞Văn 性Tánh 。 此thử 聞văn 離ly 彼bỉ 。 動động 靜tĩnh 二nhị 塵trần 。 畢tất 竟cánh 無vô 體thể 。

義nghĩa 皆giai 準chuẩn 上thượng 。 唯duy 根căn 塵trần 異dị 耳nhĩ 。

二nhị 推thôi 因nhân 詳tường 辯biện 二nhị 。

一nhất 總tổng 標tiêu 無vô 從tùng 。 二nhị 分phần 文văn 各các 破phá 。

初sơ 。

如như 是thị 阿A 難Nan 當đương 知tri 。 是thị 聞văn 非phi 動động 靜tĩnh 來lai 。 非phi 於ư 根căn 出xuất 。 不bất 於ư 空không 生sanh 。

亦diệc 準chuẩn 上thượng 。

二nhị 分phần 文văn 各các 破phá 。

何hà 以dĩ 故cố 。

○# 若nhược 從tùng 靜tĩnh 來lai 。 動động 即tức 隨tùy 滅diệt 。 應ưng 非phi 聞văn 動động 。 若nhược 從tùng 動động 來lai 。 靜tĩnh 即tức 隨tùy 滅diệt 。 應ưng 無vô 覺giác 靜tĩnh 。

○# 若nhược 從tùng 根căn 生sanh 。 必tất 無vô 動động 靜tĩnh 。 如như 是thị 聞văn 體thể 。 本bổn 無vô 自tự 性tánh 。

○# 若nhược 於ư 空không 出xuất 。 有hữu 聞văn 成thành 性tánh 。 即tức 非phi 虗hư 空không 。 又hựu 空không 自tự 聞văn 。 何hà 關quan 汝nhữ 入nhập 。

此thử 亦diệc 有hữu 四tứ 。 初sơ 承thừa 前tiền 徵trưng 起khởi 。

○# 二nhị 破phá 動động 靜tĩnh 來lai 。

○# 三tam 破phá 從tùng 根căn 生sanh 。

○# 四tứ 破phá 從tùng 空không 出xuất 。 若nhược 謂vị 此thử 聞văn 於ư 空không 出xuất 者giả 是thị 空không 有hữu 聞văn 矣hĩ 。 空không 若nhược 有hữu 聞văn 空không 乃nãi 成thành 性tánh 。 空không 既ký 成thành 性tánh 即tức 非phi 是thị 空không 。 何hà 言ngôn 空không 出xuất 。 又hựu 縱túng/tung 許hứa 空không 出xuất 。 亦diệc 空không 自tự 聞văn 。 何hà 關quan 汝nhữ 入nhập 。 是thị 知tri 所sở 謂vị 空không 出xuất 者giả 尤vưu 為vi 謬mậu 妄vọng 。 出xuất 名danh 辨biện 偽ngụy 竟cánh 。

三tam 承thừa 辯biện 結kết 示thị 。

是thị 故cố 當đương 知tri 。 耳nhĩ 入nhập 虗hư 妄vọng 本bổn 非phi 因nhân 緣duyên 。 非phi 自tự 然nhiên 性tánh 。

耳nhĩ 入nhập 竟cánh 。

三tam 鼻tị 入nhập 三tam 。

一nhất 比tỉ 例lệ 顯hiển 妄vọng 。 二nhị 出xuất 名danh 辨biện 偽ngụy 。 三tam 承thừa 辯biện 結kết 示thị 。

初sơ 。

阿A 難Nan 。 譬thí 如như 有hữu 人nhân 。 急cấp 畜súc 其kỳ 鼻tị 。 畜súc 久cửu 成thành 勞lao 。 則tắc 於ư 鼻tị 中trung 。 聞văn 有hữu 冷lãnh 觸xúc 。 因nhân 觸xúc 分phân 別biệt 。 通thông 塞tắc 虗hư 實thật 。 如như 是thị 乃nãi 至chí 。 諸chư 香hương 臭xú 氣khí 。 兼kiêm 鼻tị 與dữ 勞lao 。 同đồng 是thị 菩Bồ 提Đề 。 瞪trừng 發phát 勞lao 相tướng 。

畜súc 縮súc 也dã 。 鼻tị 中trung 氣khí 息tức 出xuất 入nhập 自tự 有hữu 常thường 度độ 。 急cấp 而nhi 畜súc 之chi 則tắc 乖quai 常thường 致trí 變biến 。 畜súc 之chi 既ký 久cửu 則tắc 自tự 成thành 勞lao 傷thương 矣hĩ 。 聞văn 有hữu 冷lãnh 觸xúc 。 即tức 勞lao 所sở 現hiện 境cảnh 。 如như 目mục 勞lao 見kiến 空không 華hoa 之chi 類loại 。 因nhân 觸xúc 分phân 別biệt 等đẳng 者giả 。 謂vị 因nhân 於ư 此thử 觸xúc 分phân 別biệt 兩lưỡng 孔khổng 之chi 中trung 孰thục 為vi 通thông 而nhi 虗hư 。 孰thục 為vi 塞tắc 而nhi 實thật 。 如như 是thị 分phân 別biệt 不bất 已dĩ 。 乃nãi 至chí 微vi 覺giác 有hữu 香hương 則tắc 分phân 別biệt 為vi 何hà 等đẳng 香hương 。 微vi 覺giác 有hữu 臭xú 又hựu 分phân 別biệt 為vi 何hà 等đẳng 臭xú 。 皆giai 由do 不bất 知tri 。 妄vọng 勞lao 無vô 實thật 遂toại 致trí 展triển 轉chuyển 成thành 妄vọng 。 不bất 知tri 妄vọng 齅khứu 無vô 實thật 。 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 故cố 云vân 兼kiêm 鼻tị 與dữ 勞lao 等đẳng 。 謂vị 兼kiêm 鼻tị 中trung 齅khứu 性tánh 與dữ 畜súc 成thành 勞lao 相tương/tướng 同đồng 是thị 菩Bồ 提Đề 。 性tánh 上thượng 瞪trừng 發phát 勞lao 相tướng 也dã 。 比tỉ 例lệ 中trung 二nhị 義nghĩa 皆giai 準chuẩn 上thượng 知tri 。

二nhị 出xuất 名danh 辨biện 偽ngụy 二nhị 。

一nhất 出xuất 名danh 略lược 顯hiển 。 二nhị 推thôi 因nhân 詳tường 辨biện 。

初sơ 。

因nhân 於ư 通thông 塞tắc 。 二nhị 種chủng 妄vọng 塵trần 。 發phát 聞văn 居cư 中trung 。 吸hấp 此thử 塵trần 象tượng 。 名danh 齅Khứu 聞Văn 性Tánh 。 此thử 聞văn 離ly 彼bỉ 。 通thông 塞tắc 二nhị 塵trần 。 畢tất 竟cánh 無vô 體thể 。

二nhị 推thôi 因nhân 詳tường 辯biện 二nhị 。

一nhất 總tổng 標tiêu 無vô 從tùng 。 二nhị 分phần 文văn 各các 破phá 。

初sơ 。

當đương 知tri 是thị 聞văn 。 非phi 通thông 塞tắc 來lai 。 非phi 於ư 根căn 出xuất 。

不bất 於ư 空không 生sanh 。

二nhị 分phần 文văn 各các 破phá 。

何hà 以dĩ 故cố 。

○# 若nhược 從tùng 通thông 來lai 。 塞tắc 則tắc 聞văn 滅diệt 。 云vân 何hà 知tri 塞tắc 。 如như 因nhân 塞tắc 有hữu 。 通thông 則tắc 無vô 聞văn 。 云vân 何hà 發phát 明minh 。 香hương 臭xú 等đẳng 觸xúc 。

○# 若nhược 從tùng 根căn 生sanh 。 必tất 無vô 通thông 塞tắc 。 如như 是thị 聞văn 機cơ 。 本bổn 無vô 自tự 性tánh 。

○# 若nhược 從tùng 空không 出xuất 。 是thị 聞văn 自tự 當đương 。 迴hồi 齅khứu 汝nhữ 鼻tị 。 空không 自tự 有hữu 聞văn 。 何hà 關quan 汝nhữ 入nhập 。

亦diệc 分phần/phân 四tứ 義nghĩa 。 初sơ 承thừa 前tiền 徵trưng 起khởi 。

○# 二nhị 破phá 通thông 塞tắc 來lai 。 云vân 何hà 發phát 明minh 等đẳng 者giả 。 以dĩ 香hương 臭xú 等đẳng 觸xúc 。 依y 通thông 塵trần 現hiện 。 通thông 時thời 無vô 聞văn 自tự 應ưng 。 不bất 能năng 發phát 明minh 。

○# 三tam 破phá 從tùng 根căn 生sanh 。 聞văn 機cơ 即tức 指chỉ 根căn 性tánh 。 以dĩ 是thị 聞văn 所sở 發phát 動động 處xứ 故cố 。

○# 四tứ 破phá 從tùng 空không 出xuất 。 空không 出xuất 入nhập 鼻tị 能năng 齅khứu 。 香hương 臭xú 等đẳng 觸xúc 。 若nhược 還hoàn 空không 時thời 自tự 應ưng 迴hồi 齅khứu 。 空không 自tự 有hữu 聞văn 。 等đẳng 顯hiển 縱túng/tung 許hứa 尤vưu 非phi 。 出xuất 名danh 辯biện 偽ngụy 竟cánh 。

三tam 承thừa 辨biện 結kết 示thị 。

是thị 故cố 當đương 知tri 。 鼻tị 入nhập 虗hư 妄vọng 本bổn 非phi 因nhân 緣duyên 。 非phi 自tự 然nhiên 性tánh 。

鼻tị 入nhập 竟cánh 。

四tứ 舌thiệt 入nhập 三tam 。

一nhất 比tỉ 例lệ 顯hiển 妄vọng 。 二nhị 出xuất 名danh 辯biện 偽ngụy 。 三tam 承thừa 辯biện 結kết 示thị 。

初sơ 。

阿A 難Nan 。 譬thí 如như 有hữu 人nhân 。 以dĩ 舌thiệt 舐thỉ 吻vẫn 。 熟thục 舐thỉ 令linh 勞lao 。 其kỳ 人nhân 若nhược 病bệnh 。 則tắc 有hữu 苦khổ 味vị 。 無vô 病bệnh 之chi 人nhân 。 微vi 有hữu 甜điềm 觸xúc 。 由do 甜điềm 與dữ 苦khổ 。 顯hiển 此thử 舌thiệt 根căn 。 不bất 動động 之chi 時thời 。 淡đạm 性tánh 常thường 在tại 。 兼kiêm 舌thiệt 與dữ 勞lao 。 同đồng 是thị 菩Bồ 提Đề 。 瞪trừng 發phát 勞lao 相tướng 。

以dĩ 舌thiệt 取thủ 物vật 曰viết 舐thỉ 。 今kim 非phi 取thủ 外ngoại 物vật 。 惟duy 是thị 舐thỉ 自tự 唇thần 吻vẫn 。 熟thục 舐thỉ 者giả 舐thỉ 之chi 再tái 四tứ 。 令linh 勞lao 者giả 令linh 成thành 勞lao 傷thương 。 苦khổ 味vị 甜điềm 味vị 皆giai 勞lao 所sở 現hiện 境cảnh 。 但đãn 有hữu 病bệnh 無vô 病bệnh 異dị 故cố 。 淡đạm 性tánh 常thường 在tại 。 者giả 相tướng 形hình 而nhi 顯hiển 。 益ích 屬thuộc 虗hư 偽ngụy 。 此thử 亦diệc 由do 不bất 知tri 妄vọng 勞lao 無vô 實thật 展triển 轉chuyển 成thành 妄vọng 。 不bất 知tri 妄vọng 知tri 無vô 實thật 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 故cố 取thủ 例lệ 云vân 兼kiêm 舌thiệt 中trung 知tri 性tánh 。 與dữ 舐thỉ 所sở 成thành 勞lao 。 同đồng 是thị 菩Bồ 提Đề 。 瞪trừng 發phát 勞lao 相tướng 。

二nhị 出xuất 名danh 辯biện 偽ngụy 二nhị 。

一nhất 出xuất 名danh 略lược 顯hiển 。 二nhị 推thôi 因nhân 詳tường 辨biện 。

初sơ 。

因nhân 甜điềm 苦khổ 淡đạm 。 二nhị 種chủng 妄vọng 塵trần 。 發phát 知tri 居cư 中trung 。 吸hấp 此thử 塵trần 象tượng 。 名danh 知Tri 味Vị 性Tánh 。 此thử 知tri 味vị 性tánh 。 離ly 彼bỉ 甜điềm 苦khổ 。 及cập 淡đạm 二nhị 塵trần 。 畢tất 竟cánh 無vô 體thể 。

甜điềm 苦khổ 皆giai 動động 。 合hợp 為vi 一nhất 種chủng 故cố 及cập 淡đạm 為vi 二nhị 也dã 。 知tri 味vị 性tánh 即tức 嘗thường 性tánh 。 以dĩ 是thị 嘗thường 味vị 之chi 知tri 故cố 。 餘dư 准chuẩn 上thượng 。

二nhị 推thôi 因nhân 詳tường 辯biện 二nhị 。

一nhất 總tổng 標tiêu 無vô 從tùng 。 二nhị 分phần 文văn 各các 破phá 。

初sơ 。

如như 是thị 阿A 難Nan 當đương 知tri 。 如như 是thị 嘗thường 苦khổ 淡đạm 知tri 。 非phi 甜điềm 苦khổ 來lai 。 非phi 因nhân 淡đạm 有hữu 。 又hựu 非phi 根căn 出xuất 。 不bất 於ư 空không 生sanh 。

二nhị 分phần 文văn 各các 破phá 。

何hà 以dĩ 故cố 。

○# 若nhược 甜điềm 苦khổ 來lai 。 淡đạm 則tắc 知tri 滅diệt 。 云vân 何hà 知tri 淡đạm 。 若nhược 從tùng 淡đạm 出xuất 。 甜điềm 即tức 知tri 亡vong 。 復phục 云vân 何hà 知tri 甜điềm 苦khổ 二nhị 相tướng 。

○# 若nhược 從tùng 舌thiệt 生sanh 。 必tất 無vô 甜điềm 淡đạm 。 及cập 與dữ 苦khổ 塵trần 。 斯tư 知tri 味vị 根căn 。 本bổn 無vô 自tự 性tánh 。

○# 若nhược 於ư 空không 出xuất 。 虗hư 空không 自tự 味vị 。 非phi 汝nhữ 口khẩu 知tri 。 又hựu 空không 自tự 知tri 。 何hà 關quan 汝nhữ 入nhập 。

亦diệc 四tứ 義nghĩa 。 初sơ 承thừa 前tiền 徵trưng 起khởi 。

○# 二nhị 破phá 從tùng 塵trần 來lai 。

○# 三tam 破phá 從tùng 根căn 生sanh 。

○# 四tứ 破phá 從tùng 空không 出xuất 。 虗hư 空không 自tự 味vị 者giả 謂vị 虗hư 空không 自tự 能năng 嘗thường 味vị 。 非phi 汝nhữ 口khẩu 知tri 。 者giả 非phi 借tá 汝nhữ 之chi 口khẩu 知tri 。 又hựu 空không 自tự 知tri 。 者giả 又hựu 若nhược 必tất 謂vị 。 從tùng 空không 而nhi 出xuất 。 空không 自tự 能năng 嘗thường 亦diệc 唯duy 空không 自tự 能năng 知tri 。 尚thượng 不bất 借tá 口khẩu 。 何hà 關quan 汝nhữ 入nhập 。 出xuất 名danh 辯biện 偽ngụy 竟cánh 。

三tam 承thừa 辨biện 結kết 示thị 。

是thị 故cố 當đương 知tri 。 舌thiệt 入nhập 虗hư 妄vọng 本bổn 非phi 因nhân 緣duyên 。 非phi 自tự 然nhiên 性tánh 。

舌thiệt 入nhập 竟cánh 。

五ngũ 身thân 入nhập 三tam 準chuẩn 前tiền 。

初sơ 比tỉ 例lệ 顯hiển 妄vọng 。

阿A 難Nan 。 譬thí 如như 有hữu 人nhân 。 以dĩ 一nhất 冷lãnh 手thủ 。 觸xúc 於ư 熱nhiệt 手thủ 。 若nhược 冷lãnh 勢thế 多đa 。 熱nhiệt 者giả 從tùng 冷lãnh 。 若nhược 熱nhiệt 功công 勝thắng 。 冷lãnh 者giả 成thành 熱nhiệt 。 如như 是thị 以dĩ 此thử 。 合hợp 覺giác 之chi 觸xúc 。 顯hiển 於ư 離ly 知tri 。 涉thiệp 勢thế 若nhược 成thành 。 因nhân 於ư 勞lao 觸xúc 。 兼kiêm 身thân 與dữ 勞lao 。 同đồng 是thị 菩Bồ 提Đề 。 瞪trừng 發phát 勞lao 相tướng 。

兩lưỡng 手thủ 相tướng 觸xúc 本bổn 無vô 外ngoại 境cảnh 。 唯duy 是thị 冷lãnh 熱nhiệt 互hỗ 勝thắng 以dĩ 成thành 相tương 涉thiệp 之chi 勢thế 。 是thị 合hợp 覺giác 之chi 觸xúc 。 虗hư 妄vọng 如như 是thị 。 又hựu 復phục 以dĩ 此thử 合hợp 覺giác 之chi 觸xúc 。 顯hiển 於ư 離ly 知tri 。 其kỳ 益ích 為vi 虗hư 妄vọng 可khả 知tri 。 然nhiên 此thử 科khoa 與dữ 上thượng 四tứ 入nhập 不bất 同đồng 。 按án 上thượng 四tứ 入nhập 皆giai 先tiên 出xuất 根căn 勞lao 。 次thứ 顯hiển 境cảnh 妄vọng 。 此thử 科khoa 則tắc 先tiên 顯hiển 境cảnh 妄vọng 。 次thứ 出xuất 根căn 勞lao 。 涉thiệp 勢thế 二nhị 句cú 即tức 出xuất 成thành 根căn 勞lao 之chi 義nghĩa 。 若nhược 猶do 誰thùy 也dã 。 言ngôn 上thượng 來lai 冷lãnh 熱nhiệt 相tương 涉thiệp 之chi 勢thế 竟cánh 是thị 誰thùy 之chi 所sở 成thành 。 乃nãi 因nhân 於ư 兩lưỡng 手thủ 久cửu 觸xúc 。 勞lao 其kỳ 能năng 觸xúc 之chi 根căn 虗hư 妄vọng 顯hiển 現hiện 。 若nhược 乍sạ 然nhiên 一nhất 觸xúc 冷lãnh 熱nhiệt 各các 住trụ 自tự 不bất 能năng 相tương 涉thiệp 矣hĩ 。 兼kiêm 身thân 與dữ 勞lao 。 等đẳng 准chuẩn 前tiền 可khả 知tri 二nhị 出xuất 名danh 辨biện 偽ngụy 二nhị 。

一nhất 出xuất 名danh 略lược 顯hiển 。 二nhị 推thôi 因nhân 詳tường 辯biện 。

初sơ 。

因nhân 於ư 離ly 合hợp 。 二nhị 種chủng 妄vọng 塵trần 。 發phát 覺giác 居cư 中trung 。 吸hấp 此thử 塵trần 象tượng 。 名danh 知Tri 覺Giác 性Tánh 。 此thử 知tri 覺giác 體thể 。 離ly 彼bỉ 離ly 合hợp 。 違vi 順thuận 二nhị 塵trần 。 畢tất 竟cánh 無vô 體thể 。

離ly 合hợp 違vi 順thuận 明minh 是thị 四tứ 塵trần 。 而nhi 言ngôn 二nhị 塵trần 者giả 。 正chánh 脈mạch 云vân 。 違vi 順thuận 即tức 合hợp 離ly 中trung 之chi 違vi 順thuận 。 故cố 惟duy 二nhị 塵trần 。 葢# 或hoặc 離ly 或hoặc 合hợp 。 覺giác 苦khổ 即tức 是thị 違vi 。 覺giác 樂nhạo/nhạc/lạc 即tức 是thị 順thuận 也dã 。

二nhị 推thôi 因nhân 詳tường 辨biện 二nhị 。

一nhất 總tổng 標tiêu 無vô 從tùng 。 二nhị 分phần 文văn 各các 破phá 。

初sơ 。

如như 是thị 阿A 難Nan 當đương 知tri 。 是thị 覺giác 非phi 離ly 合hợp 來lai 。 非phi 違vi 順thuận 有hữu 。 不bất 於ư 根căn 出xuất 。 又hựu 非phi 空không 生sanh 。

二nhị 分phần 文văn 各các 破phá 。

何hà 以dĩ 故cố 。

○# 若nhược 合hợp 時thời 來lai 。 離ly 當đương 已dĩ 滅diệt 。 云vân 何hà 覺giác 離ly 。 違vi 順thuận 二nhị 相tướng 。 亦diệc 復phục 如như 是thị 。

○# 若nhược 從tùng 根căn 出xuất 。 必tất 無vô 離ly 合hợp 。 違vi 順thuận 四tứ 相tướng 。 則tắc 汝nhữ 身thân 知tri 。 元nguyên 無vô 自tự 性tánh 。

○# 必tất 於ư 空không 出xuất 。 空không 自tự 知tri 覺giác 。 何hà 關quan 汝nhữ 入nhập 。

亦diệc 四tứ 義nghĩa 。 初sơ 承thừa 前tiền 徵trưng 起khởi 。

○# 二nhị 破phá 從tùng 塵trần 來lai 。 云vân 何hà 覺giác 離ly 。 下hạ 似tự 有hữu 闕khuyết 文văn 。 具cụ 足túc 應ưng 云vân 。 若nhược 離ly 時thời 來lai 合hợp 當đương 已dĩ 滅diệt 。 云vân 何hà 覺giác 合hợp 。 離ly 合hợp 二nhị 相tương/tướng 既ký 爾nhĩ 。 違vi 順thuận 二nhị 相tướng 准chuẩn 知tri 。 故cố 云vân 亦diệc 復phục 如như 是thị 。

○# 三tam 破phá 從tùng 根căn 出xuất 。

○# 四tứ 破phá 從tùng 空không 出xuất 。 出xuất 名danh 辯biện 偽ngụy 竟cánh 。

三tam 承thừa 辨biện 結kết 示thị 。

是thị 故cố 當đương 知tri 。 身thân 入nhập 虗hư 妄vọng 本bổn 非phi 因nhân 緣duyên 。 非phi 自tự 然nhiên 性tánh 。

身thân 入nhập 竟cánh 。

六lục 意ý 入nhập 三tam 準chuẩn 前tiền 。

初sơ 比tỉ 例lệ 顯hiển 妄vọng 。

阿A 難Nan 。 譬thí 如như 有hữu 人nhân 。 勞lao 倦quyện 則tắc 眠miên 。 睡thụy 熟thục 便tiện 寤ngụ 。 覽lãm 塵trần 斯tư 憶ức 。 失thất 憶ức 為vi 忘vong 。 是thị 其kỳ 顛điên 倒đảo 。 生sanh 住trụ 異dị 滅diệt 。 吸hấp 習tập 中trung 歸quy 。 不bất 相tương 踰du 越việt 。 稱xưng 意ý 知tri 根căn 。 兼kiêm 意ý 與dữ 勞lao 。 同đồng 是thị 菩Bồ 提Đề 。 瞪trừng 發phát 勞lao 相tướng 。

勞lao 倦quyện 睡thụy 熟thục 皆giai 指chỉ 意ý 根căn 。 謂vị 意ý 根căn 勞lao 倦quyện 不bất 耐nại 緣duyên 境cảnh 則tắc 妄vọng 現hiện 眠miên 相tương/tướng 。 意ý 根căn 睡thụy 熟thục 不bất 甘cam 滯trệ 寂tịch 。 則tắc 妄vọng 現hiện 寤ngụ 相tương/tướng 。 此thử 皆giai 約ước 忽hốt 寐mị 忽hốt 覺giác 言ngôn 之chi 。 非phi 夜dạ 寐mị 晝trú 覺giác 也dã 。 以dĩ 夜dạ 寐mị 晝trú 覺giác 雖tuy 曰viết 虗hư 妄vọng 。 人nhân 所sở 難nan 知tri 。 故cố 取thủ 此thử 至chí 虗hư 至chí 妄vọng 者giả 比tỉ 例lệ 。 令linh 易dị 知tri 故cố 。 憶ức 忘vong 即tức 生sanh 滅diệt 二nhị 塵trần 。 然nhiên 亦diệc 眠miên 寤ngụ 皆giai 具cụ 。 如như 寤ngụ 則tắc 歷lịch 覽lãm 法pháp 塵trần 斯tư 能năng 記ký 憶ức 屬thuộc 生sanh 。 偶ngẫu 爾nhĩ 失thất 於ư 記ký 憶ức 則tắc 名danh 為vi 忘vong 屬thuộc 滅diệt 。 眠miên 則tắc 夢mộng 覽lãm 習tập 塵trần 亦diệc 名danh 記ký 憶ức 。 偶ngẫu 爾nhĩ 夢mộng 沈trầm 境cảnh 寂tịch 亦diệc 名danh 失thất 憶ức 。 然nhiên 睡thụy 眠miên 既ký 依y 勞lao 現hiện 。 而nhi 因nhân 眠miên 現hiện 寤ngụ 亦diệc 名danh 為vi 勞lao 。 況huống 夫phu 於ư 中trung 轉chuyển 現hiện 憶ức 忘vong 真chân 為vi 妄vọng 之chi 至chí 矣hĩ 。 忽hốt 寐mị 忽hốt 寤ngụ 憶ức 忘vong 不bất 清thanh 。 故cố 是thị 顛điên 倒đảo 。 生sanh 住trụ 異dị 滅diệt 。 唯duy 識thức 云vân 。 本bổn 無vô 今kim 有hữu 名danh 生sanh 。 生sanh 位vị 暫tạm 停đình 名danh 住trụ 。 住trụ 別biệt 前tiền 後hậu 名danh 異dị 。 暫tạm 有hữu 還hoàn 無vô 名danh 滅diệt 。 正chánh 脈mạch 云vân 。 初sơ 憶ức 名danh 生sanh 。 正chánh 憶ức 名danh 住trụ 。 始thỉ 忘vong 為vi 異dị 。 忘vong 盡tận 為vi 滅diệt 。 據cứ 此thử 則tắc 雖tuy 曰viết 四tứ 相tương/tướng 。 亦diệc 惟duy 是thị 二nhị 。 以dĩ 住trụ 即tức 生sanh 際tế 。 異dị 即tức 滅diệt 際tế 故cố 。 吸hấp 習tập 中trung 歸quy 者giả 。 謂vị 雖tuy 曰viết 顛điên 倒đảo 亦diệc 能năng 吸hấp 取thủ 習tập 境cảnh 中trung 歸quy 於ư 內nội 。 且thả 四tứ 相tương/tướng 歷lịch 然nhiên 前tiền 後hậu 。 不bất 相tương 踰du 越việt 。 亦diệc 屬thuộc 意ý 中trung 知tri 性tánh 。 故cố 曰viết 稱xưng 意ý 知tri 根căn 。 兼kiêm 意ý 與dữ 勞lao 等đẳng 。 亦diệc 准chuẩn 前tiền 。

二nhị 出xuất 名danh 辨biện 偽ngụy 二nhị 。

一nhất 出xuất 名danh 略lược 顯hiển 。 二nhị 推thôi 因nhân 詳tường 辯biện 。

初sơ 。

因nhân 於ư 生sanh 滅diệt 。 二nhị 種chủng 妄vọng 塵trần 。 集tập 知tri 居cư 中trung 。 吸hấp 撮toát 內nội 塵trần 。 見kiến 聞văn 逆nghịch 流lưu 。 流lưu 不bất 及cập 地địa 。 名danh 覺Giác 知Tri 性Tánh 。 此thử 覺giác 知tri 性tánh 。 離ly 彼bỉ 寤ngụ 寐mị 。 生sanh 滅diệt 二nhị 塵trần 。 畢tất 竟cánh 無vô 體thể 。

此thử 中trung 生sanh 滅diệt 二nhị 塵trần 。 與dữ 上thượng 科khoa 憶ức 忘vong 不bất 同đồng 。 上thượng 科khoa 憶ức 忘vong 約ước 勞lao 倦quyện 忽hốt 寐mị 忽hốt 寤ngụ 時thời 說thuyết 。 此thử 中trung 生sanh 滅diệt 約ước 平bình 常thường 有hữu 記ký 無vô 記ký 時thời 言ngôn 。 集tập 者giả 招chiêu 致trí 義nghĩa 。 謂vị 由do 生sanh 滅diệt 二nhị 塵trần 。 招chiêu 致trí 意ý 根căn 中trung 性tánh 故cố 。 又hựu 前tiền 五ngũ 向hướng 外ngoại 云vân 發phát 。 知tri 性tánh 在tại 內nội 名danh 集tập 。 集tập 之chi 為vi 言ngôn 止chỉ 也dã 。 吸hấp 撮toát 者giả 引dẫn 取thủ 義nghĩa 。 內nội 塵trần 即tức 是thị 法pháp 塵trần 。

復phục 有hữu 二nhị 相tương/tướng 。 見kiến 聞văn 逆nghịch 流lưu 。 即tức 生sanh 塵trần 之chi 相tướng 。 見kiến 聞văn 者giả 所sở 見kiến 所sở 聞văn 。 舉cử 二nhị 塵trần 該cai 餘dư 三tam 也dã 。 五ngũ 塵trần 已dĩ 謝tạ 。 所sở 餘dư 習tập 影ảnh 反phản 落lạc 意ý 地địa 故cố 云vân 逆nghịch 流lưu 。 流lưu 不bất 及cập 地địa 。 即tức 滅diệt 塵trần 之chi 相tướng 。 謂vị 見kiến 聞văn 逆nghịch 流lưu 。 不bất 能năng 及cập 於ư 意ý 地địa 。 意ý 則tắc 唯duy 緣duyên 滅diệt 相tương/tướng 也dã 。 正chánh 以dĩ 有hữu 此thử 功công 能năng 相tương 似tự 有hữu 體thể 。 故cố 立lập 覺giác 知tri 之chi 名danh 。 寤ngụ 寐mị 生sanh 滅diệt 者giả 。 寤ngụ 中trung 寐mị 中trung 各các 有hữu 生sanh 滅diệt 。 離ly 此thử 無vô 體thể 明minh 知tri 虗hư 妄vọng 。

二nhị 推thôi 因nhân 詳tường 辯biện 二nhị 。

一nhất 總tổng 標tiêu 無vô 從tùng 。 二nhị 分phần 文văn 各các 破phá 。

初sơ 。

如như 是thị 阿A 難Nan 當đương 知tri 。 如như 是thị 覺giác 知tri 。 之chi 根căn 非phi 寤ngụ 寐mị 來lai 。 非phi 生sanh 滅diệt 有hữu 。 不bất 於ư 根căn 出xuất 。 亦diệc 非phi 空không 生sanh 。

二nhị 分phần 文văn 各các 破phá 。

何hà 以dĩ 故cố 。

○# 若nhược 從tùng 寤ngụ 來lai 。 寐mị 即tức 隨tùy 滅diệt 。 將tương 何hà 為vi 寐mị 。

○# 必tất 生sanh 時thời 有hữu 。 滅diệt 即tức 同đồng 無vô 。 令linh 誰thùy 受thọ 滅diệt 。 若nhược 從tùng 滅diệt 有hữu 。 生sanh 即tức 滅diệt 無vô 。 誰thùy 知tri 生sanh 者giả 。

○# 若nhược 從tùng 根căn 出xuất 。 寤ngụ 寐mị 二nhị 相tướng 。 隨tùy 身thân 開khai 合hợp 。 離ly 斯tư 二nhị 體thể 。 此thử 覺giác 知tri 者giả 。 同đồng 於ư 空không 華hoa 。 畢tất 竟cánh 無vô 性tánh 。

○# 若nhược 從tùng 空không 生sanh 。 自tự 是thị 空không 知tri 。 何hà 關quan 汝nhữ 入nhập 。

此thử 有hữu 五ngũ 義nghĩa 。 初sơ 承thừa 前tiền 徵trưng 起khởi 。

○# 二nhị 破phá 寤ngụ 寐mị 來lai 。 文văn 缺khuyết 破phá 寐mị 來lai 。 義nghĩa 可khả 例lệ 思tư 故cố 。

○# 三tam 破phá 生sanh 滅diệt 有hữu 。 受thọ 者giả 領lãnh 以dĩ 為vi 境cảnh 。 即tức 知tri 義nghĩa 也dã 。

○# 四tứ 破phá 從tùng 根căn 出xuất 。 根căn 指chỉ 肉nhục 團đoàn 心tâm 也dã 。 故cố 下hạ 言ngôn 身thân 以dĩ 肉nhục 屬thuộc 身thân 分phần/phân 攝nhiếp 故cố 。 破phá 意ý 以dĩ 若nhược 從tùng 根căn 出xuất 。 自tự 應ưng 不bất 關quan 寤ngụ 寐mị 。 但đãn 寤ngụ 寐mị 二nhị 相tướng 。 乃nãi 隨tùy 身thân 肉nhục 開khai 合hợp 。 以dĩ 肉nhục 根căn 如như 蓮liên 華hoa 狀trạng 開khai 則tắc 成thành 寤ngụ 。 合hợp 則tắc 成thành 寐mị 。 設thiết 許hứa 不bất 關quan 寤ngụ 寐mị 。 亦diệc 應ưng 不bất 關quan 開khai 合hợp 。 何hà 言ngôn 根căn 生sanh 。 且thả 若nhược 離ly 斯tư 寤ngụ 寐mị 二nhị 體thể 。 而nhi 此thử 覺giác 知tri 亦diệc 同đồng 空không 華hoa 無vô 性tánh 。 以dĩ 不bất 能năng 緣duyên 生sanh 滅diệt 二nhị 種chủng 塵trần 故cố 。

○# 五ngũ 破phá 從tùng 空không 生sanh 可khả 知tri 。 出xuất 名danh 辯biện 偽ngụy 竟cánh 。

三tam 承thừa 辨biện 結kết 示thị 。

是thị 故cố 當đương 知tri 。 意ý 入nhập 虗hư 妄vọng 本bổn 非phi 因nhân 緣duyên 。 非phi 自tự 然nhiên 性tánh 。

因nhân 塵trần 立lập 名danh 則tắc 名danh 惟duy 假giả 有hữu 。 從tùng 緣duyên 辨biện 體thể 則tắc 體thể 本bổn 無vô 生sanh 。 名danh 體thể 既ký 其kỳ 非phi 真chân 意ý 入nhập 由do 來lai 虗hư 妄vọng 。 然nhiên 妄vọng 不bất 自tự 妄vọng 依y 真chân 而nhi 起khởi 。 事sự 不bất 自tự 事sự 攬lãm 理lý 而nhi 成thành 。 要yếu 知tri 因nhân 水thủy 成thành 波ba 。 無vô 庸dong 撥bát 波ba 覓mịch 水thủy 。 果quả 了liễu 緣duyên 金kim 成thành 器khí 。 自tự 能năng 就tựu 器khí 得đắc 金kim 。 故cố 云vân 本bổn 非phi 因nhân 緣duyên 。 非phi 自tự 然nhiên 性tánh 。 約ước 入nhập 顯hiển 示thị 竟cánh 。

三tam 約ước 處xứ 顯hiển 示thị 二nhị 。

一nhất 總tổng 徵trưng 。 二nhị 別biệt 示thị 。

初sơ 。

復phục 次thứ 阿A 難Nan 。 云vân 何hà 十thập 二nhị 處xứ 。 本bổn 如Như 來Lai 藏tạng 。 妙diệu 真Chân 如Như 性tánh 。

徵trưng 意ý 准chuẩn 上thượng 。 十thập 二nhị 處xứ 謂vị 六lục 根căn 六lục 塵trần 也dã 。 處xử 者giả 方phương 所sở 義nghĩa 。 謂vị 眼nhãn 唯duy 對đối 色sắc 。 耳nhĩ 惟duy 對đối 聲thanh 等đẳng 。 各các 有hữu 方phương 所sở 。 又hựu 定định 在tại 義nghĩa 。 謂vị 根căn 一nhất 定định 在tại 內nội 。 塵trần 一nhất 定định 在tại 外ngoại 。 各các 有hữu 定định 在tại 。 亦diệc 名danh 十thập 二nhị 入nhập 。 謂vị 取thủ 境cảnh 則tắc 以dĩ 根căn 入nhập 塵trần 。 受thọ 境cảnh 則tắc 以dĩ 塵trần 入nhập 根căn 。 通thông 為vi 能năng 入nhập 。 亦diệc 通thông 為vi 所sở 入nhập 。 對đối 陰ấm 對đối 界giới 此thử 為vi 迷mê 於ư 色sắc 不bất 迷mê 於ư 心tâm 者giả 。 開khai 色sắc 合hợp 心tâm 。 又hựu 為vi 中trung 根căn 人nhân 聞văn 中trung 得đắc 悟ngộ 者giả 說thuyết 也dã 。

二nhị 別biệt 示thị 六lục 。

一nhất 眼nhãn 色sắc 二nhị 處xứ 。 二nhị 耳nhĩ 聲thanh 二nhị 處xứ 。 三tam 鼻tị 香hương 二nhị 處xứ 。 四tứ 舌thiệt 味vị 二nhị 處xứ 。 五ngũ 身thân 觸xúc 二nhị 處xứ 。 六lục 意ý 法pháp 二nhị 處xứ 。

初sơ 三tam 。

一nhất 現hiện 前tiền 定định 處xứ 。 二nhị 就tựu 處xứ 辨biện 妄vọng 。 三tam 承thừa 辯biện 結kết 示thị 。

初sơ 。

阿A 難Nan 。 汝nhữ 且thả 觀quán 此thử 。 祇Kỳ 陀Đà 樹Thụ 林Lâm 。 及cập 諸chư 泉tuyền 池trì 。

教giáo 以dĩ 且thả 觀quán 者giả 定định 能năng 見kiến 根căn 處xứ 。 樹thụ 林lâm 泉tuyền 池trì 者giả 定định 所sở 見kiến 塵trần 處xứ 。

二nhị 就tựu 處xứ 辯biện 妄vọng 二nhị 。

一nhất 雙song 徵trưng 兩lưỡng 計kế 。 二nhị 分phần 文văn 各các 破phá 。

初sơ 。

於ư 意ý 云vân 何hà 。

○# 此thử 等đẳng 為vi 是thị 。 色sắc 生sanh 眼nhãn 見kiến 。 眼nhãn 生sanh 色sắc 相tướng 。

首thủ 句cú 總tổng 相tương/tướng 徵trưng 。

○# 此thử 等đẳng 下hạ 分phân 別biệt 徵trưng 也dã 。 舉cử 根căn 兼kiêm 塵trần 故cố 曰viết 此thử 等đẳng 。 離ly 色sắc 則tắc 見kiến 無vô 可khả 表biểu 似tự 是thị 。 色sắc 生sanh 眼nhãn 見kiến 。 離ly 見kiến 則tắc 色sắc 無vô 可khả 憑bằng 似tự 是thị 。 眼nhãn 生sanh 色sắc 相tướng 。 二nhị 俱câu 非phi 實thật 故cố 爾nhĩ 分phần/phân 徵trưng 。 至chí 下hạ 乃nãi 各các 為vi 詳tường 破phá 。

二nhị 分phần 文văn 各các 破phá 二nhị 。

一nhất 破phá 眼nhãn 生sanh 色sắc 相tướng 。 二nhị 破phá 色sắc 生sanh 眼nhãn 見kiến 。

初sơ 。

阿A 難Nan 。 若nhược 復phục 眼nhãn 根căn 。 生sanh 色sắc 相tướng 者giả 。 見kiến 空không 非phi 色sắc 。 色sắc 性tánh 應ưng 銷tiêu 。 銷tiêu 則tắc 顯hiển 發phát 。 一nhất 切thiết 都đô 無vô 。 色sắc 相tướng 既ký 無vô 。 誰thùy 明minh 空không 質chất 。

○# 空không 亦diệc 如như 是thị 。

初sơ 正chánh 破phá 生sanh 色sắc 。 破phá 意ý 以dĩ 若nhược 計kế 眼nhãn 根căn 。 生sanh 色sắc 相tướng 者giả 。 當đương 其kỳ 見kiến 空không 之chi 時thời 。 非phi 是thị 色sắc 相tướng 。 而nhi 眼nhãn 根căn 中trung 生sanh 色sắc 之chi 性tánh 應ưng 即tức 銷tiêu 滅diệt 。 然nhiên 色sắc 性tánh 既ký 銷tiêu 則tắc 滅diệt 性tánh 顯hiển 發phát 一nhất 切thiết 色sắc 相tướng 。 應ưng 都đô 無vô 所sở 有hữu 。 若nhược 爾nhĩ 。 則tắc 不bất 惟duy 無vô 色sắc 亦diệc 復phục 無vô 空không 。 以dĩ 空không 乃nãi 待đãi 色sắc 而nhi 顯hiển 。 色sắc 相tướng 既ký 無vô 。 無vô 所sở 待đãi 故cố 。 誰thùy 明minh 空không 質chất 。 謂vị 縱túng/tung 有hữu 空không 質chất 誰thùy 復phục 能năng 明minh 哉tai 。 是thị 知tri 所sở 謂vị 眼nhãn 生sanh 色sắc 相tướng 者giả 謬mậu 矣hĩ 。

○# 末mạt 句cú 例lệ 破phá 生sanh 空không 。 例lệ 上thượng 應ưng 云vân 。 若nhược 復phục 眼nhãn 根căn 。 生sanh 空không 相tướng 者giả 。 見kiến 色sắc 非phi 空không 空không 性tánh 應ưng 銷tiêu 。 銷tiêu 則tắc 顯hiển 發phát 。 一nhất 切thiết 都đô 無vô 。 空không 相tướng 既ký 無vô 誰thùy 明minh 色sắc 質chất 。 為vi 避tị 文văn 繁phồn 。 故cố 總tổng 取thủ 例lệ 云vân 。 空không 亦diệc 如như 是thị 。 謂vị 眼nhãn 生sanh 空không 相tướng 亦diệc 如như 生sanh 色sắc 中trung 破phá (# 問vấn 。 據cứ 前tiền 徵trưng 詞từ 。 但đãn 云vân 眼nhãn 生sanh 色sắc 相tướng 。 而nhi 此thử 各các 破phá 。 必tất 例lệ 破phá 生sanh 空không 者giả 何hà 也dã 。 答đáp 。 空không 亦diệc 是thị 色sắc 。 生sanh 則tắc 俱câu 生sanh 。 破phá 須tu 俱câu 破phá 。 方phương 得đắc 無vô 疑nghi )# 二nhị 破phá 。 色sắc 生sanh 眼nhãn 見kiến 。

若nhược 復phục 色sắc 塵trần 。 生sanh 眼nhãn 見kiến 者giả 。 觀quán 空không 非phi 色sắc 。 見kiến 即tức 銷tiêu 亡vong 。 亡vong 則tắc 都đô 無vô 。 誰thùy 明minh 空không 色sắc 。

破phá 意ý 以dĩ 若nhược 計kế 色sắc 塵trần 。 生sanh 眼nhãn 見kiến 者giả 。 當đương 其kỳ 觀quán 空không 之chi 時thời 非phi 是thị 色sắc 相tướng 。 是thị 生sanh 見kiến 之chi 因nhân 已dĩ 滅diệt 而nhi 是thị 見kiến 即tức 應ưng 銷tiêu 亡vong 。 然nhiên 見kiến 既ký 銷tiêu 亡vong 則tắc 都đô 無vô 所sở 見kiến 。 既ký 都đô 無vô 所sở 見kiến 。 誰thùy 明minh 空không 色sắc 。 謂vị 縱túng/tung 有hữu 空không 色sắc 誰thùy 復phục 能năng 明minh 哉tai 。 是thị 知tri 所sở 謂vị 色sắc 生sanh 眼nhãn 見kiến 者giả 亦diệc 謬mậu 矣hĩ 。 準chuẩn 上thượng 科khoa 亦diệc 應ưng 云vân 。 空không 亦diệc 如như 是thị 。 謂vị 空không 生sanh 眼nhãn 見kiến 亦diệc 如như 色sắc 生sanh 中trung 破phá 。 文văn 中trung 無vô 者giả 。 準chuẩn 上thượng 可khả 知tri 故cố 。 就tựu 處xứ 辯biện 妄vọng 竟cánh 。

三tam 承thừa 辯biện 結kết 示thị 。

是thị 故cố 當đương 知tri 。 見kiến 與dữ 色sắc 空không 。 俱câu 無vô 處xứ 所sở 。 即tức 色sắc 與dữ 見kiến 。 二nhị 處xứ 虗hư 妄vọng 。 本bổn 非phi 因nhân 緣duyên 。 非phi 自tự 然nhiên 性tánh 。

見kiến 即tức 根căn 處xứ 。 色sắc 空không 皆giai 塵trần 處xứ 。 俱câu 無vô 處xứ 所sở 者giả 。 以dĩ 眼nhãn 不bất 生sanh 色sắc 則tắc 。 色sắc 無vô 處xứ 所sở 。 色sắc 不bất 生sanh 眼nhãn 則tắc 見kiến 無vô 處xứ 所sở 。 此thử 且thả 明minh 其kỳ 無vô 內nội 外ngoại 處xứ 。 即tức 色sắc 與dữ 見kiến 等đẳng 者giả 。 言ngôn 不bất 惟duy 無vô 處xứ 即tức 彼bỉ 二nhị 處xứ 之chi 體thể 亦diệc 屬thuộc 虗hư 妄vọng 。 以dĩ 本bổn 惟duy 一nhất 性tánh 。 此thử 性tánh 非phi 因nhân 緣duyên 。 非phi 自tự 然nhiên 起khởi 心tâm 即tức 錯thác 。 動động 念niệm 即tức 乖quai 。 喚hoán 誰thùy 名danh 見kiến 及cập 於ư 色sắc 空không 。 眼nhãn 色sắc 二nhị 處xứ 竟cánh 。

二nhị 耳nhĩ 聲thanh 二nhị 處xứ 三tam 。

一nhất 現hiện 前tiền 定định 處xứ 。 二nhị 就tựu 處xứ 辨biện 妄vọng 。 三tam 承thừa 辯biện 結kết 示thị 。

初sơ 。

阿A 難Nan 。 汝nhữ 更cánh 聽thính 此thử 。 祇Kỳ 陀Đà 園Viên 中trung 。 食thực 辦biện 擊kích 鼓cổ 。 眾chúng 集tập 撞chàng 鐘chung 。 鐘chung 皷cổ 音âm 聲thanh 。 前tiền 後hậu 相tương 續tục 。

聽thính 即tức 根căn 處xứ 。 此thử 祗chi 下hạ 皆giai 塵trần 處xứ 。 食thực 辦biện 集tập 眾chúng 故cố 擊kích 鼓cổ 。 眾chúng 集tập 受thọ 齋trai 故cố 撞chàng 鐘chung 。 今kim 之chi 叢tùng 林lâm 擊kích 梆# 鳴minh 牌bài 者giả 鎚chùy 隨tùy 國quốc 變biến 故cố 二nhị 就tựu 處xứ 辯biện 妄vọng 二nhị 。

一nhất 雙song 徵trưng 兩lưỡng 計kế 。 二nhị 分phần 文văn 各các 破phá 。

初sơ 。

於ư 意ý 云vân 何hà 。 此thử 等đẳng 為vi 是thị 。 聲thanh 來lai 耳nhĩ 邊biên 。 耳nhĩ 往vãng 聲thanh 處xứ 。

聞văn 不bất 自tự 聞văn 因nhân 聲thanh 故cố 有hữu 。 或hoặc 計kế 聲thanh 來lai 耳nhĩ 邊biên 。 聲thanh 不bất 自tự 聲thanh 因nhân 聞văn 故cố 有hữu 。 或hoặc 計kế 耳nhĩ 往vãng 聲thanh 處xứ 。 二nhị 計kế 俱câu 非phi 故cố 須tu 徵trưng 破phá 。

二nhị 分phần 文văn 各các 破phá 三tam 。

一nhất 破phá 聲thanh 來lai 耳nhĩ 邊biên 。 二nhị 破phá 耳nhĩ 往vãng 聲thanh 處xứ 。 三tam 破phá 無vô 來lai 無vô 往vãng 。

初sơ 。

阿A 難Nan 。 若nhược 復phục 此thử 聲thanh 來lai 於ư 耳nhĩ 邊biên 。

○# 如như 我ngã 乞khất 食thực 。 室Thất 羅La 筏Phiệt 城Thành 。 在tại 祇Kỳ 陀Đà 林Lâm 。 則tắc 無vô 有hữu 我ngã 。 此thử 聲thanh 必tất 來lai 。 阿A 難Nan 耳nhĩ 處xứ 。 目Mục 連Liên 迦Ca 葉Diếp 。 應ưng 不bất 俱câu 聞văn 。

○# 何hà 況huống 其kỳ 中trung 。 一nhất 千thiên 二nhị 百bách 五ngũ 十thập 沙Sa 門Môn 。 一nhất 聞văn 鐘chung 聲thanh 。 同đồng 來lai 食thực 處xứ 。

初sơ 牒điệp 聲thanh 來lai 耳nhĩ 。

○# 如như 我ngã 下hạ 法pháp 喻dụ 合hợp 辨biện 。 喻dụ 中trung 如Như 來Lai 乞khất 食thực 。 城thành 中trung 林lâm 裏lý 則tắc 無vô 。 法pháp 中trung 聲thanh 來lai 阿A 難Nan 耳nhĩ 邊biên 餘dư 耳nhĩ 則tắc 無vô 。 故cố 連liên 葉diệp 應ưng 不bất 俱câu 聞văn 。 今kim 既ký 不bất 爾nhĩ 。 則tắc 法pháp 喻dụ 不bất 齊tề 矣hĩ 。

○# 何hà 況huống 下hạ 極cực 顯hiển 其kỳ 謬mậu 。 意ý 以dĩ 連liên 葉diệp 俱câu 聞văn 則tắc 法pháp 喻dụ 不bất 齊tề 。 何hà 況huống 眾chúng 多đa 沙Sa 門Môn 一nhất 聞văn 同đồng 來lai 。 尤vưu 見kiến 其kỳ 不bất 齊tề 之chi 甚thậm 。 是thị 知tri 所sở 謂vị 聲thanh 來lai 耳nhĩ 邊biên 者giả 謬mậu 也dã 。

二nhị 破phá 耳nhĩ 往vãng 聲thanh 處xứ 。

若nhược 復phục 汝nhữ 耳nhĩ 。 往vãng 彼bỉ 聲thanh 邊biên 。

○# 如như 我ngã 歸quy 住trụ 。 祇Kỳ 陀Đà 林Lâm 中trung 。 在tại 室Thất 羅La 城Thành 。 則tắc 無vô 有hữu 我ngã 。 汝nhữ 聞văn 皷cổ 聲thanh 其kỳ 耳nhĩ 已dĩ 往vãng 。 擊kích 皷cổ 之chi 處xứ 。 鐘chung 聲thanh 齊tề 出xuất 。 應ưng 不bất 俱câu 聞văn 。

○# 何hà 況huống 其kỳ 中trung 。 象tượng 馬mã 牛ngưu 羊dương 。 種chủng 種chủng 音âm 響hưởng 。

初sơ 牒điệp 耳nhĩ 往vãng 聲thanh 。

○# 如như 我ngã 下hạ 法pháp 喻dụ 合hợp 辯biện 。 喻dụ 中trung 如Như 來Lai 歸quy 住trụ 林lâm 中trung 城thành 裏lý 則tắc 無vô 。 法pháp 中trung 耳nhĩ 往vãng 擊kích 皷cổ 之chi 處xứ 鐘chung 處xứ 則tắc 無vô 。 故cố 齊tề 出xuất 應ưng 不bất 俱câu 聞văn 。 若nhược 俱câu 聞văn 者giả 亦diệc 法pháp 喻dụ 不bất 齊tề 矣hĩ 。

○# 何hà 況huống 下hạ 極cực 顯hiển 其kỳ 謬mậu 。 意ý 以dĩ 鐘chung 聲thanh 齊tề 出xuất 。 則tắc 應ưng 不bất 能năng 俱câu 聞văn 。 何hà 況huống 象tượng 馬mã 牛ngưu 羊dương 。 種chủng 種chủng 音âm 嚮hướng 益ích 應ưng 不bất 能năng 俱câu 聞văn 。 今kim 既ký 不bất 爾nhĩ 。 是thị 知tri 所sở 謂vị 耳nhĩ 往vãng 聲thanh 邊biên 者giả 亦diệc 謬mậu 也dã 。

三tam 破phá 無vô 來lai 無vô 往vãng 。

若nhược 無vô 來lai 往vãng 。 亦diệc 復phục 無vô 聞văn 。

恐khủng 聞văn 來lai 往vãng 不bất 成thành 轉chuyển 計kế 。 無vô 來lai 無vô 往vãng 。 故cố 為vi 此thử 破phá 。 若nhược 謂vị 聲thanh 亦diệc 無vô 來lai 。 耳nhĩ 亦diệc 無vô 往vãng 。 則tắc 是thị 根căn 塵trần 各các 住trụ 自tự 不bất 成thành 聞văn 。 如như 二nhị 人nhân 一nhất 在tại 林lâm 中trung 一nhất 在tại 城thành 裏lý 兩lưỡng 不bất 相tương 到đáo 。 自tự 不bất 能năng 和hòa 合hợp 成thành 事sự 。 是thị 知tri 所sở 謂vị 無vô 來lai 往vãng 者giả 益ích 謬mậu 也dã 。 必tất 兼kiêm 此thử 破phá 者giả 。 以dĩ 有hữu 來lai 有hữu 往vãng 固cố 是thị 權quyền 宗tông 因nhân 緣duyên 。 無vô 來lai 無vô 往vãng 。 尤vưu 屬thuộc 外ngoại 計kế 自tự 然nhiên 。 權quyền 宗tông 尚thượng 破phá 外ngoại 計kế 安an 留lưu 。 又hựu 破phá 有hữu 來lai 往vãng 則tắc 生sanh 不bất 可khả 說thuyết 。 破phá 無vô 來lai 往vãng 則tắc 不bất 生sanh 不bất 可khả 說thuyết 。 生sanh 與dữ 不bất 生sanh 。 俱câu 不bất 可khả 說thuyết 。 迺nãi 成thành 真chân 無vô 生sanh 義nghĩa 。 就tựu 處xứ 辨biện 妄vọng 竟cánh 。

三tam 承thừa 辯biện 結kết 示thị 。

是thị 故cố 當đương 知tri 。 聽thính 與dữ 音âm 聲thanh 。 俱câu 無vô 處xứ 所sở 。 即tức 聽thính 與dữ 聲thanh 。 二nhị 處xứ 虗hư 妄vọng 。 本bổn 非phi 四tứ 緣duyên 。 非phi 自tự 然nhiên 性tánh 。

聲thanh 不bất 來lai 耳nhĩ 則tắc 耳nhĩ 處xứ 不bất 現hiện 。 耳nhĩ 不bất 往vãng 聲thanh 則tắc 聲thanh 處xứ 不bất 現hiện 。 故cố 云vân 俱câu 無vô 處xứ 所sở 。 況huống 復phục 無vô 來lai 無vô 往vãng 。 又hựu 不bất 可khả 說thuyết 。 真chân 為vi 徹triệt 體thể 虗hư 妄vọng 二nhị 處xứ 叵phả 得đắc 。 果quả 到đáo 不bất 可khả 得đắc 處xứ 。 自tự 見kiến 非phi 因nhân 緣duyên 非phi 自tự 然nhiên 性tánh 矣hĩ 。 耳nhĩ 聲thanh 二nhị 處xứ 竟cánh 。

三tam 鼻tị 香hương 二nhị 處xứ 三tam 。

一nhất 現hiện 前tiền 定định 處xứ 。 二nhị 就tựu 香hương 辯biện 妄vọng 。 三tam 承thừa 辨biện 結kết 示thị 。

初sơ 。

阿A 難Nan 。 汝nhữ 又hựu 齅khứu 此thử 。 爐lô 中trung 栴chiên 檀đàn 。

根căn 塵trần 可khả 知tri 。 栴chiên 檀đàn 義nghĩa 翻phiên 與dữ 藥dược 。 齅khứu 之chi 能năng 除trừ 病bệnh 故cố 。 此thử 方phương 所sở 無vô 故cố 無vô 正chánh 翻phiên 。

二nhị 就tựu 香hương 辯biện 妄vọng 二nhị 。

一nhất 顯hiển 異dị 徵trưng 生sanh 。 二nhị 分phần 文văn 各các 破phá 。

初sơ 。

此thử 香hương 若nhược 復phục 。 然nhiên 於ư 一nhất 銖thù 。 室Thất 羅La 筏Phiệt 城Thành 。 四tứ 十thập 里lý 內nội 。 同đồng 時thời 聞văn 氣khí 。 於ư 意ý 云vân 何hà 。 此thử 香hương 為vi 復phục 。 生sanh 栴chiên 檀đàn 木mộc 。 生sanh 於ư 汝nhữ 鼻tị 。 為vi 生sanh 於ư 空không 。

二nhị 十thập 四tứ 銖thù 為vi 一nhất 兩lưỡng 。 一nhất 銖thù 惟duy 四tứ 分phần/phân 餘dư 也dã 。 漢hán 張trương 華hoa 志chí 云vân 。 西tây 國quốc 使sử 獻hiến 香hương 者giả 。 漢hán 制chế 不bất 滿mãn 斤cân 不bất 得đắc 受thọ 。 使sử 乃nãi 私tư 去khứ 。 著trước 香hương 如như 大đại 豆đậu 許hứa 在tại 宮cung 門môn 上thượng 。 香hương 聞văn 長trường/trưởng 安an 四tứ 十thập 里lý 經kinh 月nguyệt 乃nãi 歇hiết 。 今kim 則tắc 不bất 惟duy 香hương 四tứ 十thập 里lý 。 且thả 言ngôn 同đồng 時thời 聞văn 氣khí 。 誠thành 異dị 香hương 也dã 。 徵trưng 生sanh 之chi 義nghĩa 可khả 知tri 。

二nhị 分phần 文văn 各các 破phá 三tam 。

一nhất 破phá 從tùng 鼻tị 生sanh 。 二nhị 破phá 從tùng 空không 生sanh 。 三tam 破phá 從tùng 木mộc 生sanh 。

初sơ 。

阿A 難Nan 。 若nhược 復phục 此thử 香hương 。 生sanh 於ư 汝nhữ 鼻tị 。 稱xưng 鼻tị 所sở 生sanh 。 當đương 從tùng 鼻tị 出xuất 。

○# 鼻tị 非phi 栴chiên 檀đàn 云vân 何hà 鼻tị 中trung 。 有hữu 栴chiên 檀đàn 氣khí 。

○# 稱xưng 汝nhữ 聞văn 香hương 。 當đương 於ư 鼻tị 入nhập 。 鼻tị 中trung 出xuất 香hương 。 說thuyết 聞văn 非phi 義nghĩa 。

初sơ 約ước 生sanh 定định 出xuất 。 鼻tị 不bất 蒙mông 煙yên 似tự 生sanh 於ư 鼻tị 。 故cố 先tiên 破phá 鼻tị 生sanh 。 稱xưng 生sanh 當đương 出xuất 者giả 以dĩ 生sanh 即tức 出xuất 生sanh 義nghĩa 故cố 。

○# 鼻tị 非phi 下hạ 體thể 用dụng 相tương 違vi 。 鼻tị 非phi 栴chiên 檀đàn 者giả 肉nhục 體thể 也dã 。 肉nhục 體thể 不bất 應ưng 有hữu 檀đàn 氣khí 之chi 用dụng 。 故cố 難nan 以dĩ 云vân 何hà 有hữu 也dã 。

○# 稱xưng 汝nhữ 下hạ 名danh 義nghĩa 不bất 符phù 。 入nhập 香hương 為vi 聞văn 故cố 曰viết 稱xưng 聞văn 當đương 入nhập 。 今kim 不bất 入nhập 而nhi 反phản 出xuất 故cố 難nan 以dĩ 。 說thuyết 聞văn 非phi 義nghĩa 。 然nhiên 既ký 展triển 轉chuyển 成thành 謬mậu 。 則tắc 此thử 香hương 不bất 從tùng 鼻tị 生sanh 明minh 矣hĩ 。

二nhị 破phá 從tùng 空không 生sanh 。

若nhược 生sanh 於ư 空không 。 空không 性tánh 常thường 恆hằng 。 香hương 應ưng 常thường 在tại 。 何hà 藉tạ 爐lô 中trung 。 爇nhiệt 此thử 枯khô 木mộc 。

既ký 不bất 蒙mông 烟yên 又hựu 不bất 生sanh 鼻tị 似tự 生sanh 於ư 空không 。 故cố 次thứ 破phá 空không 生sanh 。 空không 即tức 鼻tị 中trung 空không 也dã 。 體thể 同đồng 大đại 虗hư 故cố 曰viết 常thường 恆hằng 。 能năng 生sanh 則tắc 一nhất 切thiết 時thời 生sanh 故cố 。 香hương 應ưng 常thường 在tại 。 設thiết 許hứa 常thường 在tại 仍nhưng 墮đọa 自tự 然nhiên 。 故cố 難nan 以dĩ 何hà 藉tạ 爐lô 中trung 。 爇nhiệt 此thử 枯khô 木mộc 。 正chánh 顯hiển 其kỳ 猶do 待đãi 緣duyên 也dã 。

三tam 破phá 從tùng 木mộc 生sanh 。

若nhược 生sanh 於ư 木mộc 。 則tắc 此thử 香hương 質chất 。 因nhân 爇nhiệt 成thành 烟yên 。 若nhược 鼻tị 得đắc 聞văn 。 合hợp 蒙mông 烟yên 氣khí 。 其kỳ 烟yên 騰đằng 空không 。 未vị 及cập 遙diêu 遠viễn 。 四tứ 十thập 里lý 內nội 。 云vân 何hà 已dĩ 聞văn 。

香hương 生sanh 於ư 木mộc 常thường 情tình 共cộng 計kế 也dã 。 恐khủng 阿A 難Nan 為vi 避tị 常thường 情tình 或hoặc 計kế 從tùng 鼻tị 從tùng 空không 。 今kim 二nhị 計kế 俱câu 破phá 將tương 必tất 還hoàn 歸quy 常thường 情tình 。 故cố 即tức 破phá 木mộc 生sanh 。 若nhược 謂vị 此thử 香hương 生sanh 於ư 木mộc 者giả 。 則tắc 此thử 香hương 之chi 木mộc 質chất 不bất 能năng 通thông 鼻tị 。 須tu 是thị 因nhân 爇nhiệt 成thành 烟yên 乃nãi 可khả 通thông 於ư 鼻tị 也dã 。 若nhược 果quả 烟yên 通thông 於ư 鼻tị 而nhi 鼻tị 得đắc 聞văn 者giả 。 則tắc 鼻tị 中trung 合hợp 蒙mông 烟yên 氣khí 。 設thiết 許hứa 蒙mông 烟yên 仍nhưng 墮đọa 因nhân 緣duyên 。 故cố 難nan 以dĩ 其kỳ 煙yên 騰đằng 空không 。 未vị 及cập 遙diêu 遠viễn 。 即tức 盡tận 四tứ 十thập 里lý 內nội 。 云vân 何hà 已dĩ 聞văn 。 正chánh 顯hiển 其kỳ 不bất 藉tạ 緣duyên 也dã 。 就tựu 香hương 辨biện 妄vọng 竟cánh 。

三tam 承thừa 辯biện 結kết 示thị 。

是thị 故cố 當đương 知tri 。 香hương 鼻tị 與dữ 聞văn 。 俱câu 無vô 處xứ 所sở 。 即tức 齅khứu 與dữ 香hương 。 二nhị 處xứ 虗hư 妄vọng 。 本bổn 非phi 因nhân 緣duyên 。 非phi 自tự 然nhiên 性tánh 。

香hương 塵trần 處xứ 。 鼻tị 根căn 與dữ 聞văn 性tánh 合hợp 為vi 根căn 處xứ 。 下hạ 齅khứu 字tự 亦diệc 兼kiêm 鼻tị 與dữ 聞văn 。 然nhiên 根căn 塵trần 相tương 依y 猶do 若nhược 交giao 蘆lô 。 破phá 一nhất 則tắc 二nhị 俱câu 不bất 成thành 。 香hương 無vô 生sanh 體thể 如như 上thượng 已dĩ 辨biện 。 根căn 無vô 所sở 偶ngẫu 。 自tự 然nhiên 不bất 立lập 。 故cố 即tức 承thừa 此thử 結kết 示thị 。 餘dư 義nghĩa 准chuẩn 前tiền 可khả 知tri 。 鼻tị 香hương 二nhị 處xứ 竟cánh 。

四tứ 舌thiệt 味vị 二nhị 處xứ 三tam 。

一nhất 據cứ 常thường 定định 處xứ 。 二nhị 就tựu 味vị 辯biện 妄vọng 。 三tam 承thừa 辨biện 結kết 示thị 。

初sơ 。

阿A 難Nan 。 汝nhữ 常thường 二nhị 時thời 。 眾chúng 中trung 持trì 鉢bát 。 其kỳ 間gian 或hoặc 遇ngộ 。 酥tô 酪lạc 醍đề 醐hồ 。 名danh 為vi 上Thượng 味Vị 。

日nhật 日nhật 如như 是thị 曰viết 常thường 。 二nhị 時thời 者giả 早tảo 食thực 午ngọ 食thực 時thời 也dã 。 正chánh 脈mạch 云vân 。 此thử 中trung 舌thiệt 處xứ 不bất 顯hiển 。 寄ký 隱ẩn 遇ngộ 字tự 之chi 中trung 。

二nhị 就tựu 味vị 辨biện 妄vọng 二nhị 。

一nhất 總tổng 徵trưng 生sanh 處xứ 。 二nhị 分phần 文văn 各các 破phá 。

初sơ 。

於ư 意ý 云vân 何hà 。 此thử 味vị 為vi 復phục 。 生sanh 於ư 空không 中trung 。 生sanh 於ư 舌thiệt 中trung 。 為vi 生sanh 食thực 中trung 。

二nhị 分phần 文văn 各các 破phá 三tam 。

一nhất 破phá 從tùng 舌thiệt 生sanh 。 二nhị 破phá 從tùng 食thực 生sanh 。 三tam 破phá 從tùng 空không 生sanh 。

初sơ 。

阿A 難Nan 。 若nhược 復phục 此thử 味vị 。 生sanh 於ư 汝nhữ 舌thiệt 。

○# 在tại 汝nhữ 口khẩu 中trung 。 祗chi 有hữu 一nhất 舌thiệt 。 其kỳ 舌thiệt 爾nhĩ 時thời 。 已dĩ 成thành 酥tô 味vị 。 遇ngộ 黑hắc 石thạch 蜜mật 。 應ưng 不bất 推thôi 移di 。

○# 若nhược 不bất 變biến 移di 。 不bất 名danh 知tri 味vị 。 若nhược 變biến 移di 者giả 。 舌thiệt 非phi 多đa 體thể 。 云vân 何hà 多đa 味vị 。 一nhất 舌thiệt 之chi 知tri 。

初sơ 按án 定định 生sanh 舌thiệt 味vị 唯duy 舌thiệt 知tri 。 或hoặc 計kế 生sanh 於ư 舌thiệt 中trung 。 故cố 此thử 按án 定định 。

○# 在tại 汝nhữ 下hạ 據cứ 一nhất 為vi 破phá 。 一nhất 口khẩu 一nhất 舌thiệt 世thế 間gian 共cộng 許hứa 也dã 。

爾nhĩ 時thời 者giả 指chỉ 遇ngộ 酥tô 時thời 言ngôn 。 遇ngộ 酥tô 之chi 時thời 舌thiệt 上thượng 覺giác 有hữu 酥tô 味vị 。 是thị 舌thiệt 已dĩ 成thành 酥tô 酪lạc 味vị 矣hĩ 。 石thạch 蜜mật 者giả 沙sa 糖đường 類loại 。 言ngôn 一nhất 舌thiệt 已dĩ 生sanh 酥tô 味vị 。 縱túng/tung 遇ngộ 石thạch 蜜mật 應ưng 不bất 推thôi 遷thiên 變biến 移di 轉chuyển 生sanh 蜜mật 味vị 。 如như 樹thụ 生sanh 果quả 。 生sanh 酸toan 生sanh 甜điềm 應ưng 一nhất 定định 也dã 。

○# 若nhược 不bất 下hạ 展triển 轉chuyển 顯hiển 謬mậu 。 恐khủng 聞văn 應ưng 不bất 推thôi 移di 。 遂toại 計kế 不bất 移di 。 若nhược 果quả 不bất 移di 失thất 隨tùy 緣duyên 義nghĩa 。 故cố 以dĩ 不bất 名danh 知tri 味vị 破phá 之chi 。 言ngôn 舌thiệt 以dĩ 知tri 味vị 為vi 性tánh 。 不bất 移di 則tắc 常thường 是thị 一nhất 味vị 。 餘dư 無vô 所sở 知tri 。 豈khởi 成thành 知tri 味vị 之chi 舌thiệt 。 此thử 一nhất 謬mậu 也dã 。 又hựu 恐khủng 聞văn 不bất 移di 被bị 破phá 轉chuyển 計kế 變biến 移di 。 若nhược 果quả 變biến 移di 失thất 不bất 變biến 義nghĩa 。 故cố 以dĩ 舌thiệt 非phi 多đa 體thể 等đẳng 破phá 之chi 。 言ngôn 既ký 曰viết 變biến 移di 。 遇ngộ 酥tô 則tắc 能năng 生sanh 酥tô 味vị 。 遇ngộ 蜜mật 則tắc 能năng 生sanh 蜜mật 味vị 。 若nhược 爾nhĩ 。 則tắc 應ưng 有hữu 多đa 舌thiệt 。 如như 多đa 果quả 須tu 依y 多đa 樹thụ 而nhi 生sanh 。 今kim 舌thiệt 既ký 非phi 多đa 體thể 。 云vân 何hà 多đa 般bát 之chi 味vị 一nhất 舌thiệt 之chi 知tri 。 所sở 能năng 徧biến 生sanh 。 此thử 又hựu 一nhất 謬mậu 也dã 。 既ký 展triển 轉chuyển 成thành 謬mậu 則tắc 味vị 非phi 舌thiệt 生sanh 明minh 矣hĩ 。

二nhị 破phá 從tùng 食thực 生sanh 。

若nhược 生sanh 於ư 食thực 。 食thực 非phi 有hữu 識thức 。 云vân 何hà 自tự 知tri 。

○# 又hựu 食thực 自tự 知tri 。 即tức 同đồng 他tha 食thực 。 何hà 預dự 於ư 汝nhữ 。 名danh 味vị 之chi 知tri 。

初sơ 正chánh 破phá 常thường 計kế 。 常thường 情tình 共cộng 計kế 味vị 生sanh 於ư 食thực 故cố 為vi 此thử 破phá 。 若nhược 謂vị 味vị 生sanh 於ư 食thực 者giả 則tắc 不bất 假giả 舌thiệt 根căn 矣hĩ 。 不bất 假giả 舌thiệt 根căn 還hoàn 同đồng 無vô 味vị 。 以dĩ 食thực 非phi 有hữu 識thức 。 云vân 何hà 自tự 知tri 有hữu 味vị 。 是thị 味vị 必tất 由do 舌thiệt 現hiện 不bất 應ưng 屬thuộc 食thực 生sanh 也dã 。

○# 又hựu 食thực 下hạ 兼kiêm 防phòng 謬mậu 執chấp 。 恐khủng 聞văn 食thực 非phi 有hữu 識thức 。 云vân 何hà 自tự 知tri 。 猶do 未vị 心tâm 服phục 。 故cố 為vi 此thử 防phòng 。 又hựu 汝nhữ 必tất 謂vị 食thực 能năng 自tự 知tri 不bất 須tu 汝nhữ 舌thiệt 者giả 。 即tức 同đồng 他tha 食thực 一nhất 般ban 。 有hữu 何hà 千thiên 預dự 於ư 汝nhữ 而nhi 名danh 汝nhữ 舌thiệt 為vi 味vị 家gia 之chi 知tri 。 此thử 益ích 見kiến 其kỳ 謬mậu 也dã 。

三tam 破phá 從tùng 空không 生sanh 。

若nhược 生sanh 於ư 空không 。 汝nhữ 噉đạm 虗hư 空không 。 當đương 作tác 何hà 味vị 。

○# 必tất 其kỳ 虗hư 空không 。 若nhược 作tác 鹹hàm 味vị 。 既ký 鹹hàm 汝nhữ 舌thiệt 。 亦diệc 鹹hàm 汝nhữ 面diện 。 則tắc 此thử 界giới 人nhân 。 同đồng 於ư 海hải 魚ngư 。

○# 既ký 常thường 受thọ 鹹hàm 。 了liễu 不bất 知tri 淡đạm 。 若nhược 不bất 識thức 淡đạm 。 亦diệc 不bất 覺giác 鹹hàm 。 必tất 無vô 所sở 知tri 。 云vân 何hà 名danh 味vị 。

初sơ 按án 生sanh 徵trưng 味vị 。 食thực 生sanh 舌thiệt 生sanh 二nhị 計kế 俱câu 破phá 。 或hoặc 計kế 味vị 從tùng 空không 生sanh 故cố 按án 定định 令linh 噉đạm 。 意ý 以dĩ 生sanh 味vị 必tất 能năng 具cụ 味vị 具cụ 味vị 應ưng 可khả 噉đạm 知tri 。 故cố 徵trưng 其kỳ 當đương 作tác 何hà 味vị 。

○# 必tất 其kỳ 下hạ 約ước 鹹hàm 以dĩ 破phá 。 言ngôn 舌thiệt 向hướng 於ư 空không 。 既ký 鹹hàm 汝nhữ 舌thiệt 。 面diện 向hướng 於ư 空không 亦diệc 應ưng 鹹hàm 於ư 面diện 。 若nhược 爾nhĩ 。 則tắc 此thử 界giới 中trung 人nhân 身thân 在tại 虗hư 空không 皆giai 應ưng 。 同đồng 於ư 海hải 魚ngư 。 全toàn 體thể 皆giai 鹹hàm 豈khởi 理lý 也dã 哉tai 。

○# 既ký 常thường 下hạ 展triển 轉chuyển 顯hiển 謬mậu 。 言ngôn 設thiết 許hứa 同đồng 於ư 海hải 魚ngư 。 則tắc 應ưng 常thường 時thời 受thọ 鹹hàm 。 故cố 難nan 以dĩ 既ký 常thường 受thọ 鹹hàm 。 了liễu 不bất 知tri 淡đạm 。 然nhiên 鹹hàm 淡đạm 乃nãi 相tương 待đãi 而nhi 顯hiển 。 若nhược 果quả 不bất 識thức 淡đạm 者giả 則tắc 應ưng 。 亦diệc 不bất 覺giác 鹹hàm 。 以dĩ 無vô 待đãi 故cố 。 既ký 鹹hàm 淡đạm 二nhị 俱câu 不bất 覺giác 是thị 必tất 全toàn 無vô 所sở 知tri 。 云vân 何hà 又hựu 以dĩ 酥tô 酪lạc 醍đề 醐hồ 。 名danh 為vi 上Thượng 味Vị 。 就tựu 味vị 辯biện 妄vọng 竟cánh 。

三tam 承thừa 辨biện 結kết 示thị 。

是thị 故cố 當đương 知tri 。 味vị 舌thiệt 與dữ 嘗thường 。 俱câu 無vô 處xứ 所sở 。 即tức 嘗thường 與dữ 味vị 二nhị 俱câu 虗hư 妄vọng 。 本bổn 非phi 因nhân 緣duyên 。 非phi 自tự 然nhiên 性tánh 。

根căn 塵trần 相tương 依y 破phá 一nhất 則tắc 二nhị 俱câu 不bất 立lập 。 故cố 俱câu 無vô 處xứ 所sở 。 唯duy 是thị 虗hư 妄vọng 。 人nhân 惟duy 不bất 知tri 虗hư 妄vọng 所sở 以dĩ 。 不bất 見kiến 真chân 實thật 。 若nhược 果quả 知tri 是thị 虗hư 妄vọng 。 忘vong 塵trần 遺di 根căn 。 即tức 二nhị 處xứ 而nhi 見kiến 本bổn 非phi 因nhân 緣duyên 。 非phi 自tự 然nhiên 性tánh 矣hĩ 。 舌thiệt 味vị 二nhị 處xứ 竟cánh 。

五ngũ 身thân 觸xúc 二nhị 處xứ 三tam 。

一nhất 據cứ 常thường 定định 處xứ 。 二nhị 就tựu 知tri 辨biện 妄vọng 。 三tam 承thừa 辨biện 結kết 示thị 。

初sơ 。

阿A 難Nan 。 汝nhữ 常thường 晨thần 朝triêu 。 以dĩ 手thủ 摩ma 頭đầu 。

灌quán 頂đảnh 引dẫn 律luật 云vân 。 佛Phật 常thường 戒giới 勅sắc 弟đệ 子tử 一nhất 日nhật 三tam 摩ma 其kỳ 頭đầu 。 默mặc 自tự 誦tụng 云vân 。 守thủ 口khẩu 攝nhiếp 意ý 身thân 莫mạc 犯phạm 。 如như 是thị 行hành 者giả 得đắc 度độ 世thế 。 又hựu 引dẫn 遺di 教giáo 經Kinh 云vân 。 汝nhữ 等đẳng 比Bỉ 丘Khâu 。 當đương 自tự 摩ma 頭đầu 。 已dĩ 捨xả 飾sức 好hảo 。 著trước 壞hoại 色sắc 衣y 。 執chấp 持trì 應ứng 器khí 。 以dĩ 乞khất 自tự 活hoạt 。 自tự 見kiến 如như 是thị 。 若nhược 起khởi 貪tham 慢mạn 。 當đương 疾tật 滅diệt 之chi 。 阿A 難Nan 遵tuân 制chế 日nhật 日nhật 行hành 之chi 。 故cố 云vân 汝nhữ 常thường 等đẳng 也dã 。 此thử 中trung 塵trần 處xứ 不bất 顯hiển 寄ký 隱ẩn 摩ma 字tự 之chi 中trung 。 以dĩ 頭đầu 手thủ 皆giai 屬thuộc 身thân 根căn 。 唯duy 正chánh 摩ma 時thời 所sở 現hiện 痛thống 痒dương 等đẳng 相tương/tướng 。 名danh 之chi 為vi 觸xúc 。 下hạ 云vân 此thử 摩ma 所sở 知tri 。 所sở 知tri 即tức 痛thống 痒dương 等đẳng 相tương/tướng 也dã 。 正chánh 脈mạch 云vân 。 鼻tị 香hương 二nhị 處xứ 與dữ 此thử 二nhị 處xứ 皆giai 有hữu 取thủ 例lệ 之chi 意ý 。 言ngôn 彼bỉ 以dĩ 鼻tị 不bất 蒙mông 煙yên 同đồng 時thời 俱câu 聞văn 。 知tri 香hương 塵trần 之chi 虗hư 妄vọng 用dụng 例lệ 諸chư 香hương 。 此thử 以dĩ 本bổn 無vô 外ngoại 境cảnh 頭đầu 手thủ 假giả 摩ma 。 知tri 摩ma 觸xúc 之chi 虗hư 妄vọng 用dụng 例lệ 諸chư 觸xúc 。 亦diệc 是thị 以dĩ 易dị 知tri 例lệ 難nan 知tri 也dã 。

二nhị 就tựu 知tri 辨biện 妄vọng 二nhị 。

一nhất 雙song 徵trưng 兩lưỡng 在tại 。 二nhị 分phần 文văn 各các 破phá 。

初sơ 。

於ư 意ý 云vân 何hà 。 此thử 摩ma 所sở 知tri 。 誰thùy 為vi 能năng 觸xúc 。 能năng 為vi 在tại 手thủ 。 為vi 復phục 在tại 頭đầu 。

此thử 摩ma 所sở 知tri 者giả 。 謂vị 當đương 此thử 正chánh 摩ma 之chi 時thời 自tự 有hữu 所sở 知tri 之chi 觸xúc 。 既ký 有hữu 所sở 知tri 之chi 觸xúc 自tự 有hữu 能năng 觸xúc 之chi 知tri 。 但đãn 不bất 知tri 頭đầu 之chi 與dữ 手thủ 。 誰thùy 為vi 能năng 觸xúc 。 故cố 徵trưng 其kỳ 能năng 為vi 在tại 手thủ 。 為vi 復phục 在tại 頭đầu 。 此thử 中trung 能năng 觸xúc 觸xúc 字tự 宜nghi 訓huấn 覺giác 義nghĩa 。

二nhị 分phần 文văn 各các 破phá 二nhị 。

一nhất 正chánh 破phá 兩lưỡng 在tại 。 二nhị 兼kiêm 防phòng 謬mậu 辨biện 。

初sơ 。

若nhược 在tại 於ư 手thủ 。 頭đầu 則tắc 無vô 知tri 。 云vân 何hà 成thành 觸xúc 。

○# 若nhược 在tại 於ư 頭đầu 。 手thủ 則tắc 無vô 用dụng 。 云vân 何hà 名danh 觸xúc 。

初sơ 破phá 能năng 在tại 手thủ 。 言ngôn 一nhất 身thân 秪# 有hữu 一nhất 知tri 。 若nhược 謂vị 能năng 觸xúc 之chi 知tri 在tại 於ư 手thủ 者giả 頭đầu 上thượng 則tắc 應ưng 無vô 知tri 。 云vân 何hà 正chánh 摩ma 之chi 時thời 頭đầu 上thượng 宛uyển 然nhiên 有hữu 知tri 。 得đắc 成thành 觸xúc 相tương/tướng 。 是thị 能năng 觸xúc 不bất 專chuyên 在tại 於ư 手thủ 也dã 。

○# 若nhược 在tại 下hạ 破phá 能năng 在tại 頭đầu 。 若nhược 謂vị 能năng 觸xúc 之chi 知tri 在tại 於ư 頭đầu 者giả 手thủ 上thượng 則tắc 應ưng 無vô 用dụng 。 又hựu 云vân 何hà 正chánh 摩ma 之chi 時thời 手thủ 上thượng 依y 然nhiên 有hữu 用dụng 。 得đắc 名danh 能năng 觸xúc 。 是thị 能năng 觸xúc 不bất 專chuyên 在tại 於ư 頭đầu 也dã 。

二nhị 兼kiêm 防phòng 謬mậu 辨biện 。

若nhược 各các 各các 有hữu 。 則tắc 汝nhữ 阿A 難Nan 。 應ưng 有hữu 二nhị 身thân 。

○# 若nhược 頭đầu 與dữ 手thủ 。 一nhất 觸xúc 所sở 生sanh 。 則tắc 手thủ 與dữ 頭đầu 。 當đương 為vi 一nhất 體thể 。 若nhược 一nhất 體thể 者giả 。 觸xúc 則tắc 無vô 成thành 。

○# 若nhược 二nhị 體thể 者giả 。 觸xúc 誰thùy 為vi 在tại 。 在tại 能năng 非phi 所sở 。 在tại 所sở 非phi 能năng 。 不bất 應ưng 虗hư 空không 。 與dữ 汝nhữ 成thành 觸xúc 。

初sơ 防phòng 頭đầu 手thủ 各các 有hữu 辨biện 。 恐khủng 聞văn 頭đầu 手thủ 互hỗ 無vô 之chi 破phá 遂toại 謬mậu 辯biện 云vân 。 頭đầu 上thượng 手thủ 上thượng 各các 各các 有hữu 一nhất 能năng 觸xúc 之chi 知tri 。 故cố 為vi 此thử 防phòng 。 言ngôn 一nhất 身thân 一nhất 知tri 世thế 間gian 共cộng 許hứa 。 若nhược 謂vị 頭đầu 上thượng 手thủ 上thượng 各các 各các 有hữu 者giả 。 則tắc 汝nhữ 阿A 難Nan 。 有hữu 二nhị 知tri 矣hĩ 。 既ký 有hữu 二nhị 知tri 。 應ưng 有hữu 二nhị 身thân 。 否phủ/bĩ 則tắc 世thế 間gian 相tương 違vi 。

○# 若nhược 頭đầu 下hạ 防phòng 頭đầu 手thủ 共cộng 一nhất 辨biện 。 恐khủng 聞văn 應ưng 有hữu 二nhị 身thân 。 之chi 破phá 又hựu 謬mậu 辨biện 云vân 。 雖tuy 頭đầu 手thủ 各các 各các 有hữu 知tri 皆giai 是thị 一nhất 箇cá 能năng 觸xúc 。 之chi 所sở 生sanh 起khởi 。 故cố 無vô 妨phương 唯duy 是thị 一nhất 身thân 。 故cố 為vi 此thử 防phòng 。 若nhược 謂vị 頭đầu 上thượng 之chi 知tri 與dữ 手thủ 上thượng 之chi 知tri 皆giai 是thị 一nhất 箇cá 能năng 觸xúc 之chi 所sở 生sanh 起khởi 者giả 。 則tắc 手thủ 上thượng 之chi 知tri 與dữ 頭đầu 上thượng 之chi 知tri 。 當đương 為vi 一nhất 體thể 。 若nhược 果quả 是thị 一nhất 體thể 者giả 觸xúc 塵trần 。 則tắc 無vô 所sở 成thành 。 以dĩ 有hữu 能năng 無vô 所sở 故cố 也dã 。

○# 若nhược 二nhị 下hạ 防phòng 所sở 生sanh 成thành 二nhị 辯biện 。 恐khủng 聞văn 觸xúc 則tắc 無vô 成thành 。 之chi 破phá 又hựu 謬mậu 辨biện 云vân 。 雖tuy 頭đầu 手thủ 之chi 知tri 皆giai 為vi 。 一nhất 觸xúc 所sở 生sanh 。 生sanh 已dĩ 則tắc 成thành 二nhị 體thể 。 故cố 為vi 此thử 防phòng 。 若nhược 謂vị 生sanh 已dĩ 成thành 二nhị 體thể 者giả 觸xúc 塵trần 當đương 誰thùy 為vi 在tại 。 若nhược 在tại 能năng 摩ma 之chi 手thủ 非phi 在tại 所sở 摩ma 之chi 頭đầu 。 若nhược 在tại 所sở 摩ma 之chi 頭đầu 非phi 在tại 能năng 摩ma 之chi 手thủ 。 云vân 何hà 正chánh 摩ma 之chi 時thời 頭đầu 上thượng 手thủ 上thượng 各các 有hữu 觸xúc 塵trần 相tương/tướng 現hiện 。 莫mạc 是thị 虗hư 空không 。 與dữ 汝nhữ 成thành 觸xúc 。 以dĩ 補bổ 觸xúc 之chi 不bất 足túc 耶da 。 據cứ 理lý 而nhi 論luận 不bất 應ưng 虗hư 空không 。 與dữ 汝nhữ 成thành 觸xúc 。 以dĩ 虗hư 空không 無vô 質chất 故cố 也dã 。 就tựu 知tri 辨biện 妄vọng 竟cánh 。

三tam 承thừa 辯biện 結kết 示thị 。

是thị 故cố 當đương 知tri 。 覺giác 觸xúc 與dữ 身thân 。 俱câu 無vô 處xứ 所sở 。 即tức 身thân 與dữ 觸xúc 。 二nhị 俱câu 虗hư 妄vọng 。 本bổn 非phi 因nhân 緣duyên 。 非phi 自tự 然nhiên 性tánh 。

初sơ 則tắc 因nhân 所sở 徵trưng 能năng 。 (# 如như 云vân 此thử 摩ma 所sở 知tri 。 誰thùy 為vi 能năng 觸xúc 。 等đẳng )# 次thứ 則tắc 以dĩ 能năng 破phá 所sở 。 (# 如như 云vân 若nhược 在tại 於ư 手thủ 。 頭đầu 則tắc 無vô 知tri 。 云vân 何hà 成thành 觸xúc 。 等đẳng )# 究cứu 竟cánh 能năng 既ký 不bất 存tồn 。 (# 如như 各các 有hữu 共cộng 一nhất 皆giai 不bất 能năng 成thành )# 所sở 亦diệc 不bất 立lập 。 (# 如như 不bất 應ưng 虗hư 空không 與dữ 汝nhữ 成thành 觸xúc 。 故cố 曰viết 覺giác 觸xúc 與dữ 身thân 。 俱câu 無vô 處xứ 所sở 。 覺giác 觸xúc 謂vị 所sở 覺giác 之chi 觸xúc 。 即tức 前tiền 此thử 摩ma 所sở 知tri 塵trần 處xứ 也dã 。 身thân 謂vị 能năng 覺giác 之chi 身thân 。 即tức 上thượng 頭đầu 之chi 與dữ 手thủ 根căn 處xứ 也dã 。 餘dư 可khả 準chuẩn 思tư 。 身thân 觸xúc 二nhị 處xứ 竟cánh 。

六lục 意ý 法pháp 二nhị 處xứ 三tam 。

一nhất 據cứ 常thường 定định 處xứ 。 二nhị 就tựu 法pháp 辨biện 妄vọng 。 三tam 承thừa 辯biện 結kết 示thị 。

初sơ 。

阿A 難Nan 。 汝nhữ 常thường 意ý 中trung 。 所sở 緣duyên 善thiện 惡ác 。 無vô 記ký 三tam 性tánh 。 生sanh 成thành 法pháp 則tắc 。

意ý 兼kiêm 色sắc 心tâm 二nhị 根căn 。 及cập 與dữ 知tri 精tinh 根căn 處xứ 也dã 。 所sở 緣duyên 善thiện 惡ác 。 等đẳng 即tức 塵trần 處xứ 也dã 。 此thử 中trung 三tam 性tánh 且thả 指chỉ 前tiền 五ngũ 識thức 所sở 具cụ 。 如như 前tiền 五ngũ 根căn 緣duyên 善thiện 境cảnh 界giới 識thức 中trung 則tắc 有hữu 善thiện 性tánh 現hiện 起khởi 。 緣duyên 惡ác 境cảnh 界giới 識thức 中trung 則tắc 有hữu 惡ác 性tánh 現hiện 起khởi 。 緣duyên 無vô 記ký 境cảnh 識thức 中trung 則tắc 有hữu 無vô 記ký 性tánh 現hiện 起khởi 。 名danh 為vi 善thiện 惡ác 。 無vô 記ký 三tam 性tánh 。 依y 此thử 三tam 性tánh 生sanh 起khởi 善thiện 惡ác 無vô 記ký 影ảnh 子tử 而nhi 成thành 法pháp 塵trần 。 依y 然nhiên 善thiện 惡ác 無vô 記ký 各các 有hữu 條điều 則tắc 。 不bất 相tương 紊# 亂loạn 名danh 為vi 。 生sanh 成thành 法pháp 則tắc 。 是thị 知tri 法pháp 塵trần 條điều 則tắc 依y 三tam 性tánh 生sanh 成thành 。 為vi 意ý 根căn 所sở 緣duyên 。 故cố 云vân 汝nhữ 常thường 意ý 中trung 。 所sở 緣duyên 等đẳng 也dã 。

二nhị 就tựu 法pháp 辨biện 妄vọng 二nhị 。

一nhất 雙song 徵trưng 即tức 離ly 。 二nhị 分phần 文văn 各các 破phá 。

初sơ 。

此thử 法pháp 為vi 復phục 。 即tức 心tâm 所sở 生sanh 。 為vi 當đương 離ly 心tâm 。 別biệt 有hữu 方phương 所sở 。

法pháp 即tức 法pháp 塵trần 是thị 無vô 表biểu 色sắc 。 心tâm 指chỉ 意ý 根căn 亦diệc 兼kiêm 知tri 性tánh 。 即tức 心tâm 離ly 心tâm 者giả 。 言ngôn 法pháp 塵trần 既ký 是thị 無vô 表biểu 依y 論luận 明minh 其kỳ 為vi 非phi 色sắc 非phi 心tâm 聚tụ 。 然nhiên 既ký 曰viết 非phi 心tâm 則tắc 不bất 即tức 乎hồ 心tâm 。 既ký 曰viết 非phi 色sắc 又hựu 似tự 不bất 離ly 乎hồ 心tâm 。 故cố 此thử 雙song 徵trưng 。 次thứ 下hạ 乃nãi 為vi 俱câu 破phá 。

二nhị 分phần 文văn 各các 破phá 二nhị 。

一nhất 破phá 即tức 心tâm 所sở 生sanh 。 二nhị 破phá 離ly 心tâm 別biệt 有hữu 。

初sơ 。

阿A 難Nan 。 若nhược 即tức 心tâm 者giả 。 法pháp 則tắc 非phi 塵trần 。 非phi 心tâm 所sở 緣duyên 。 云vân 何hà 成thành 處xứ 。

即tức 心tâm 則tắc 屬thuộc 有hữu 知tri 故cố 非phi 塵trần 。 非phi 塵trần 亦diệc 屬thuộc 能năng 緣duyên 故cố 非phi 所sở 。 唯duy 能năng 無vô 所sở 絕tuyệt 於ư 對đối 待đãi 故cố 不bất 成thành 處xứ 。

二nhị 破phá 離ly 心tâm 別biệt 有hữu 。

若nhược 離ly 於ư 心tâm 。 別biệt 有hữu 方phương 所sở 。 則tắc 法pháp 自tự 性tánh 。 為vi 知tri 非phi 知tri 。

○# 知tri 則tắc 名danh 心tâm 。 異dị 汝nhữ 非phi 塵trần 。 同đồng 他tha 心tâm 量lượng 。 即tức 汝nhữ 即tức 心tâm 。 云vân 何hà 汝nhữ 心tâm 。 更cánh 二nhị 於ư 汝nhữ 。

○# 若nhược 非phi 知tri 者giả 。 此thử 塵trần 既ký 非phi 。 色sắc 聲thanh 香hương 味vị 。 離ly 合hợp 冷lãnh 暖noãn 。 及cập 虗hư 空không 相tướng 。 當đương 於ư 何hà 在tại 。 今kim 於ư 色sắc 空không 。 都đô 無vô 表biểu 示thị 。 不bất 應ưng 人nhân 間gian 。 更cánh 有hữu 空không 外ngoại 。 心tâm 非phi 所sở 緣duyên 。 處xử 從tùng 誰thùy 立lập 。

初sơ 按án 定định 雙song 徵trưng 。 謂vị 按án 定định 離ly 心tâm 雙song 徵trưng 有hữu 知tri 與dữ 無vô 知tri 也dã 。

○# 知tri 則tắc 下hạ 先tiên 破phá 有hữu 知tri 。 謂vị 設thiết 言ngôn 有hữu 知tri 則tắc 名danh 為vi 心tâm 。 但đãn 不bất 知tri 為vi 異dị 於ư 汝nhữ 為vi 即tức 於ư 汝nhữ 。 若nhược 異dị 於ư 汝nhữ 者giả 應ưng 當đương 是thị 塵trần 。 而nhi 今kim 卻khước 名danh 心tâm 非phi 塵trần 。 據cứ 此thử 則tắc 同đồng 他tha 人nhân 心tâm 量lượng 。 非phi 汝nhữ 所sở 緣duyên 亦diệc 不bất 成thành 處xứ 。 若nhược 即tức 於ư 汝nhữ 者giả 應ưng 當đương 即tức 是thị 汝nhữ 心tâm 。 而nhi 今kim 卻khước 離ly 心tâm 別biệt 有hữu 。 云vân 何hà 既ký 是thị 汝nhữ 心tâm 更cánh 有hữu 二nhị 體thể 於ư 汝nhữ 心tâm 之chi 外ngoại 。 此thử 益ích 見kiến 其kỳ 謬mậu 也dã 。

○# 若nhược 非phi 下hạ 次thứ 破phá 無vô 知tri 。 非phi 猶do 無vô 也dã 。 謂vị 設thiết 若nhược 離ly 心tâm 而nhi 又hựu 無vô 知tri 者giả 亦diệc 應ưng 有hữu 所sở 在tại 處xứ 。 然nhiên 此thử 塵trần 既ký 非phi 。 色sắc 香hương 等đẳng 五ngũ 塵trần 之chi 色sắc 。 離ly 合hợp 冷lãnh 暖noãn 。 皆giai 觸xúc 塵trần 也dã )# 及cập 五ngũ 塵trần 外ngoại 虗hư 空không 之chi 相tướng 畢tất 竟cánh 。 當đương 於ư 何hà 在tại 。 今kim 於ư 色sắc 之chi 與dữ 空không 一nhất 一nhất 推thôi 求cầu 都đô 無vô 表biểu 顯hiển 指chỉ 示thị 之chi 處xứ 。 莫mạc 非phi 猶do 在tại 色sắc 空không 外ngoại 耶da 。 但đãn 色sắc 外ngoại 即tức 空không 不bất 應ưng 說thuyết 人nhân 間gian 。 更cánh 有hữu 空không 外ngoại 。 據cứ 此thử 則tắc 離ly 心tâm 不bất 有hữu 還hoàn 應ưng 是thị 心tâm 。 但đãn 心tâm 非phi 所sở 緣duyên 。 處xử 從tùng 誰thùy 立lập 。 已dĩ 於ư 即tức 心tâm 中trung 辯biện 。 詳tường 此thử 中trung 心tâm 非phi 所sở 緣duyên 。 二nhị 句cú 應ưng 在tại 上thượng 段đoạn 同đồng 他tha 心tâm 量lượng 之chi 下hạ 。 或hoặc 筆bút 授thọ 錯thác 簡giản 。 請thỉnh 截tiệt 此thử 續tục 彼bỉ 則tắc 彼bỉ 義nghĩa 既ký 周chu 而nhi 此thử 文văn 不bất 贅# 矣hĩ 。 就tựu 法pháp 辨biện 妄vọng 竟cánh 。

三tam 承thừa 辯biện 結kết 示thị 。

是thị 故cố 當đương 知tri 。 法pháp 則tắc 與dữ 心tâm 。 俱câu 無vô 處xứ 所sở 。 則tắc 意ý 與dữ 法pháp 。 二nhị 俱câu 虗hư 妄vọng 。 本bổn 非phi 因nhân 緣duyên 。 非phi 自tự 然nhiên 性tánh 。

法pháp 則tắc 者giả 外ngoại 處xứ 也dã 。 既ký 即tức 心tâm 離ly 心tâm 展triển 轉chuyển 謬mậu 妄vọng 。 則tắc 外ngoại 處xứ 不bất 成thành 。 外ngoại 既ký 不bất 成thành 對đối 誰thùy 立lập 心tâm 名danh 之chi 為vi 內nội 。 故cố 云vân 俱câu 無vô 處xứ 所sở 。 然nhiên 畢tất 竟cánh 如như 何hà 。 若nhược 分phân 別biệt 不bất 了liễu 。 則tắc 意ý 之chi 與dữ 法pháp 二nhị 俱câu 虗hư 妄vọng 。 若nhược 直trực 下hạ 無vô 心tâm 。 則tắc 意ý 之chi 與dữ 法pháp 本bổn 惟duy 一nhất 非phi 因nhân 緣duyên 非phi 自tự 然nhiên 性tánh 矣hĩ 。 約ước 處xứ 顯hiển 示thị 竟cánh 。

四tứ 約ước 界giới 顯hiển 示thị 二nhị 。

一nhất 總tổng 徵trưng 。 二nhị 別biệt 示thị 。

初sơ 。

復phục 次thứ 阿A 難Nan 。 云vân 何hà 十thập 八bát 界giới 。 本bổn 如Như 來Lai 藏tạng 。 妙diệu 真Chân 如Như 性tánh 。

徵trưng 意ý 可khả 知tri 。 十thập 八bát 界giới 謂vị 六lục 根căn 六lục 塵trần 六lục 識thức 也dã 。 界giới 者giả 依y 俱câu 舍xá 名danh 種chủng 族tộc 義nghĩa 。 如như 彼bỉ 頌tụng 云vân 。 聚tụ 生sanh 門môn 種chủng 族tộc 。 是thị 蘊uẩn 處xứ 界giới 義nghĩa 。 葢# 聚tụ 為vi 積tích 聚tụ 。 即tức 是thị 蘊uẩn 義nghĩa 。 以dĩ 能năng 積tích 聚tụ 有hữu 為vi 法pháp 故cố 。 生sanh 門môn 即tức 是thị 處xứ 義nghĩa 。 以dĩ 是thị 生sanh 長trưởng 諸chư 識thức 門môn 故cố 。 種chủng 族tộc 即tức 是thị 界giới 義nghĩa 。 論luận 有hữu 二nhị 釋thích 。 一nhất 種chủng 者giả 生sanh 本bổn 義nghĩa 。 謂vị 十thập 八bát 界giới 為vi 同đồng 類loại 因nhân 各các 生sanh 自tự 類loại 等đẳng 流lưu 果quả 故cố 。 是thị 生sanh 法pháp 本bổn 。 二nhị 族tộc 者giả 族tộc 類loại 義nghĩa 。 謂vị 十thập 八bát 法pháp 族tộc 類loại 自tự 性tánh 各các 別biệt 不bất 同đồng 故cố 。 以dĩ 族tộc 攝nhiếp 類loại 。 今kim 釋thích 界giới 亦diệc 二nhị 義nghĩa 。 一nhất 者giả 因nhân 義nghĩa 。 謂vị 根căn 塵trần 識thức 三tam 和hòa 合hợp 造tạo 業nghiệp 為vi 生sanh 死tử 因nhân 故cố 。 二nhị 者giả 限hạn 義nghĩa 。 謂vị 根căn 塵trần 識thức 三tam 各các 有hữu 界giới 限hạn 不bất 相tương 紊# 亂loạn 故cố 。 佛Phật 欲dục 破phá 中trung 邊biên 界giới 顯hiển 空không 藏tạng 體thể 。 斷đoạn 生sanh 死tử 因nhân 。 示thị 真Chân 如Như 果quả 。 故cố 先tiên 總tổng 徵trưng 。 次thứ 下hạ 乃nãi 三tam 三tam 別biệt 示thị 。 此thử 為vi 心tâm 色sắc 俱câu 迷mê 者giả 開khai 色sắc 開khai 心tâm 。 又hựu 為vi 下hạ 根căn 人nhân 開khai 廣quảng 得đắc 悟ngộ 者giả 說thuyết 也dã 。

二nhị 別biệt 示thị 六lục 。

一nhất 眼nhãn 色sắc 識thức 界giới 。 二nhị 耳nhĩ 聲thanh 識thức 界giới 。 三tam 鼻tị 香hương 識thức 界giới 。 四tứ 舌thiệt 味vị 識thức 界giới 。 五ngũ 身thân 觸xúc 識thức 界giới 。 六lục 意ý 法pháp 識thức 界giới 。

初sơ 三tam 。

一nhất 據cứ 權quyền 定định 界giới 。 二nhị 就tựu 識thức 辯biện 妄vọng 。 三tam 承thừa 辨biện 結kết 示thị 。

初sơ 。

阿A 難Nan 。 如như 汝nhữ 所sở 明minh 。 眼nhãn 色sắc 為vi 緣duyên 。 生sanh 於ư 眼nhãn 識thức 。

如như 汝nhữ 所sở 明minh 。 者giả 有hữu 二nhị 義nghĩa 。 一nhất 者giả 單đơn 就tựu 阿A 難Nan 。 以dĩ 阿A 難Nan 於ư 破phá 識thức 文văn 中trung 曾tằng 引dẫn 是thị 語ngữ 。 縱túng/tung 許hứa 其kỳ 已dĩ 能năng 明minh 故cố 。 二nhị 者giả 通thông 約ước 權quyền 教giáo 。 謂vị 如như 汝nhữ 權quyền 教giáo 所sở 明minh 。 以dĩ 根căn 塵trần 生sanh 識thức 是thị 昔tích 權quyền 教giáo 之chi 所sở 說thuyết 故cố 。 二nhị 義nghĩa 之chi 中trung 後hậu 義nghĩa 理lý 長trường/trưởng 。 以dĩ 下hạ 諸chư 界giới 中trung 耳nhĩ 聲thanh 為vi 緣duyên 。 生sanh 於ư 耳nhĩ 識thức 。 等đẳng 阿A 難Nan 所sở 不bất 曾tằng 引dẫn 故cố 。 正chánh 脈mạch 云vân 。 彼bỉ 所sở 謂vị 眼nhãn 根căn 色sắc 塵trần 內nội 外ngoại 相tướng 對đối 。 於ư 其kỳ 中trung 間gian 。 生sanh 於ư 眼nhãn 識thức 。 內nội 外ngoại 中trung 間gian 。 故cố 成thành 三tam 界giới 矣hĩ 。 下hạ 皆giai 倣# 此thử 。

二nhị 就tựu 識thức 辯biện 妄vọng (# 獨độc 就tựu 識thức 辨biện 者giả 。 以dĩ 根căn 塵trần 相tương 對đối 識thức 生sanh 其kỳ 中trung 。 如như 三tam 家gia 比tỉ 隣lân 而nhi 住trụ 。 若nhược 撤triệt 其kỳ 中trung 家gia 界giới 墻tường 則tắc 左tả 右hữu 兩lưỡng 家gia 界giới 限hạn 。 俱câu 不bất 成thành 矣hĩ 。 又hựu 按án 正chánh 脈mạch 。 入nhập 處xứ 界giới 三tam 科khoa 破phá 法pháp 。 有hữu 三tam 種chủng 差sai 別biệt 。 一nhất 者giả 約ước 緣duyên 破phá 。 言ngôn 不bất 局cục 本bổn 法pháp 廣quảng 破phá 外ngoại 緣duyên 也dã 。 如như 滅diệt 火hỏa 不bất 徑kính 撲phác 火hỏa 。 但đãn 抽trừu 去khứ 其kỳ 薪tân 火hỏa 自tự 滅diệt 矣hĩ 。 以dĩ 火hỏa 無vô 自tự 體thể 也dã 。 二nhị 者giả 更cánh 互hỗ 破phá 。 言ngôn 二nhị 法pháp 相tướng 依y 而nhi 立lập 即tức 須tu 更cánh 互hỗ 破phá 之chi 。 如như 蛟giao 水thủy 相tương 依y 兩lưỡng 皆giai 為vi 患hoạn 。 除trừ 之chi 者giả 。 驅khu 蛟giao 絕tuyệt 水thủy 之chi 本bổn 。 泄tiết 水thủy 破phá 蛟giao 之chi 居cư 也dã 。 三tam 者giả 從tùng 要yếu 破phá 。 此thử 有hữu 兩lưỡng 種chủng 。 一nhất 者giả 二nhị 法pháp 從tùng 要yếu 破phá 。 如như 兩lưỡng 木mộc 相tương/tướng 倚ỷ 而nhi 立lập 。 但đãn 推thôi 倒đảo 一nhất 邊biên 。 二nhị 俱câu 倒đảo 矣hĩ 。 二nhị 者giả 三tam 法pháp 從tùng 要yếu 破phá 。 如như 筋cân 角giác 膠giao 三tam 合hợp 為vi 弓cung 。 而nhi 膠giao 為vi 其kỳ 要yếu 。 但đãn 除trừ 去khứ 其kỳ 膠giao 則tắc 筋cân 角giác 皆giai 不bất 成thành 弓cung 矣hĩ 。 詳tường 前tiền 六lục 入nhập 破phá 法pháp 全toàn 是thị 約ước 緣duyên 。 以dĩ 塵trần 即tức 其kỳ 緣duyên 也dã 。 十thập 二nhị 處xứ 中trung 眼nhãn 色sắc 耳nhĩ 聲thanh 。 四tứ 處xứ 乃nãi 更cánh 互hỗ 破phá 。 身thân 觸xúc 二nhị 處xứ 則tắc 獨độc 約ước 根căn 破phá 。 餘dư 六lục 處xứ 獨độc 約ước 塵trần 破phá 。 皆giai 二nhị 法pháp 從tùng 要yếu 破phá 也dã 。 此thử 十thập 八bát 界giới 中trung 。 破phá 法pháp 全toàn 是thị 三tam 法pháp 從tùng 要yếu 。 以dĩ 三tam 法pháp 中trung 唯duy 識thức 為vi 要yếu 也dã 。 然nhiên 文văn 雖tuy 從tùng 要yếu 而nhi 意ý 實thật 並tịnh 破phá 。 非phi 同đồng 六lục 入nhập 正chánh 意ý 在tại 根căn 。 詳tường 其kỳ 結kết 處xứ 可khả 見kiến )# 二nhị 。

一nhất 指chỉ 識thức 徵trưng 界giới 。 二nhị 分phần 文văn 各các 破phá 初sơ 。

此thử 識thức 為vi 復phục 。 因nhân 眼nhãn 所sở 生sanh 。 以dĩ 眼nhãn 為vi 界giới 。 因nhân 色sắc 所sở 生sanh 。 以dĩ 色sắc 為vi 界giới 。

此thử 識thức 者giả 指chỉ 定định 所sở 生sanh 之chi 識thức 。 為vi 復phục 等đẳng 徵trưng 其kỳ 以dĩ 何hà 為vi 界giới 。 良lương 以dĩ 根căn 塵trần 各các 有hữu 別biệt 名danh 而nhi 識thức 則tắc 無vô 之chi 。 若nhược 不bất 係hệ 以dĩ 根căn 塵trần 則tắc 。 無vô 所sở 分phân 別biệt 。 然nhiên 諸chư 經kinh 多đa 明minh 係hệ 根căn 。 今kim 以dĩ 權quyền 教giáo 根căn 塵trần 皆giai 能năng 生sanh 識thức 。 則tắc 應ưng 二nhị 係hệ 不bất 定định 。 故cố 雙song 約ước 根căn 塵trần 而nhi 徵trưng 其kỳ 以dĩ 何hà 為vi 界giới 。 意ý 以dĩ 因nhân 眼nhãn 所sở 生sanh 。 則tắc 名danh 眼nhãn 識thức 界giới 。 因nhân 色sắc 所sở 生sanh 准chuẩn 知tri 。

二nhị 分phần 文văn 各các 破phá 三tam 。

一nhất 破phá 係hệ 根căn 不bất 成thành 。 二nhị 破phá 係hệ 塵trần 不bất 成thành 。 三tam 破phá 兩lưỡng 係hệ 不bất 成thành 。

初sơ 。

阿A 難Nan 。 若nhược 因nhân 眼nhãn 生sanh 。 既ký 無vô 色sắc 空không 。 無vô 可khả 分phân 別biệt 。 縱túng 有hữu 汝nhữ 識thức 。 欲dục 將tương 何hà 用dụng 。

○# 汝nhữ 見kiến 又hựu 非phi 。 青thanh 黃hoàng 赤xích 白bạch 。 無vô 所sở 表biểu 示thị 。 從tùng 何hà 立lập 界giới 。

初sơ 正chánh 破phá 係hệ 根căn 。 若nhược 謂vị 此thử 識thức 因nhân 眼nhãn 生sanh 者giả 應ưng 不bất 藉tạ 乎hồ 色sắc 空không 。 要yếu 知tri 既ký 無vô 色sắc 空không 。 無vô 可khả 分phân 別biệt 。 謾man 說thuyết 不bất 能năng 生sanh 識thức 。 縱túng/tung 許hứa 能năng 生sanh 有hữu 汝nhữ 之chi 識thức 。 欲dục 將tương 何hà 用dụng 。 用dụng 處xứ 尚thượng 無vô 憑bằng 何hà 說thuyết 識thức 。 是thị 明minh 知tri 非phi 因nhân 眼nhãn 生sanh 。

○# 汝nhữ 見kiến 下hạ 預dự 防phòng 謬mậu 辨biện 。 恣tứ 聞văn 根căn 生sanh 之chi 破phá 遂toại 謬mậu 辨biện 云vân 。 所sở 言ngôn 因nhân 眼nhãn 生sanh 者giả 非phi 指chỉ 色sắc 根căn 。 乃nãi 指chỉ 見kiến 性tánh 。 故cố 為vi 此thử 防phòng 。 意ý 以dĩ 凡phàm 言ngôn 立lập 界giới 必tất 有hữu 色sắc 相tướng 可khả 憑bằng 。 縱túng/tung 因nhân 見kiến 生sanh 汝nhữ 見kiến 又hựu 非phi 。 青thanh 黃hoàng 赤xích 白bạch 。 無vô 可khả 表biểu 示thị 。 識thức 將tương 從tùng 何hà 立lập 界giới 。 是thị 知tri 所sở 謂vị 眼nhãn 識thức 界giới 者giả 唯duy 謬mậu 稱xưng 耳nhĩ 。

二nhị 破phá 係hệ 塵trần 不bất 成thành 。

若nhược 因nhân 色sắc 生sanh 。 空không 無vô 色sắc 時thời 。 汝nhữ 識thức 應ưng 滅diệt 。 云vân 何hà 識thức 知tri 。 是thị 虗hư 空không 性tánh 。

○# 若nhược 色sắc 變biến 時thời 。 汝nhữ 亦diệc 識thức 其kỳ 。 色sắc 相tướng 遷thiên 變biến 。 汝nhữ 識thức 不bất 遷thiên 。 界giới 從tùng 何hà 立lập 。

○# 從tùng 變biến 則tắc 變biến 。 界giới 相tướng 自tự 無vô 。 不bất 變biến 則tắc 恆hằng 。 既ký 從tùng 色sắc 生sanh 。 應ưng 不bất 識thức 知tri 。 虗hư 空không 所sở 在tại 。

初sơ 正chánh 破phá 係hệ 塵trần 。 若nhược 謂vị 此thử 識thức 因nhân 色sắc 生sanh 者giả 離ly 色sắc 應ưng 不bất 能năng 生sanh 。 要yếu 知tri 色sắc 有hữu 變biến 滅diệt 變biến 滅diệt 則tắc 空không 。 若nhược 到đáo 空không 無vô 色sắc 時thời 。 汝nhữ 識thức 無vô 因nhân 則tắc 應ưng 斷đoạn 滅diệt 。 斷đoạn 滅diệt 則tắc 並tịnh 空không 亦diệc 不bất 應ưng 識thức 。 而nhi 於ư 色sắc 變biến 滅diệt 時thời 云vân 何hà 識thức 知tri 。 是thị 虗hư 空không 性tánh 。 是thị 明minh 知tri 非phi 因nhân 色sắc 生sanh 。

○# 若nhược 色sắc 下hạ 預dự 防phòng 謬mậu 辨biện 。 恐khủng 聞văn 云vân 何hà 識thức 空không 之chi 難nạn/nan 。 遂toại 謬mậu 辨biện 云vân 。 識thức 因nhân 色sắc 生sanh 。 色sắc 變biến 而nhi 識thức 自tự 不bất 變biến 。 云vân 何hà 不bất 許hứa 識thức 空không 。 故cố 為vi 此thử 防phòng 。 若nhược 謂vị 色sắc 遷thiên 變biến 時thời 。 汝nhữ 亦diệc 識thức 其kỳ 。 色sắc 相tướng 遷thiên 變biến 。 是thị 汝nhữ 識thức 自tự 不bất 遷thiên 矣hĩ 。 縱túng/tung 許hứa 不bất 遷thiên 亦diệc 不bất 成thành 界giới 。 以dĩ 離ly 色sắc 無vô 憑bằng 。 界giới 從tùng 何hà 立lập 。 是thị 知tri 所sở 謂vị 色sắc 識thức 界giới 者giả 亦diệc 謬mậu 稱xưng 耳nhĩ 。

○# 從tùng 變biến 下hạ 遮già 止chỉ 矯kiểu 亂loạn 。 恐khủng 不bất 遷thiên 被bị 破phá 。 遂toại 矯kiểu 亂loạn 云vân 。 從tùng 變biến 。 又hựu 恐khủng 從tùng 變biến 被bị 破phá 。 遂toại 矯kiểu 亂loạn 云vân 。 不bất 變biến 。 故cố 遮già 止chỉ 云vân 。 若nhược 謂vị 從tùng 變biến 則tắc 應ưng 變biến 滅diệt 無vô 體thể 。 如như 是thị 則tắc 界giới 相tướng 自tự 無vô 。 不bất 勞lao 費phí 詞từ 矣hĩ 。 若nhược 謂vị 不bất 變biến 則tắc 應ưng 性tánh 自tự 常thường 恆hằng 。 常thường 恆hằng 則tắc 既ký 從tùng 色sắc 生sanh 。 惟duy 應ưng 識thức 色sắc 。 應ưng 不bất 識thức 知tri 。 虗hư 空không 所sở 在tại 。 既ký 皆giai 不bất 爾nhĩ 。 惟duy 是thị 矯kiểu 亂loạn 。 豈khởi 真chân 有hữu 色sắc 生sanh 之chi 理lý 哉tai 。

三tam 破phá 兩lưỡng 係hệ 不bất 成thành 。

若nhược 兼kiêm 二nhị 種chủng 。 眼nhãn 色sắc 共cộng 生sanh 。 合hợp 則tắc 中trung 離ly 。 離ly 則tắc 兩lưỡng 合hợp 。 體thể 性tánh 雜tạp 亂loạn 。 云vân 何hà 成thành 界giới 。

恐khủng 聞văn 根căn 生sanh 塵trần 生sanh 二nhị 俱câu 不bất 成thành 。 遂toại 計kế 共cộng 生sanh 。 故cố 為vi 此thử 破phá 。 若nhược 謂vị 此thử 識thức 兼kiêm 於ư 二nhị 種chủng 為vi 因nhân 。 乃nãi 內nội 眼nhãn 外ngoại 色sắc 和hòa 合hợp 共cộng 生sanh 者giả 。 要yếu 先tiên 審thẩm 定định 此thử 識thức 。 為vi 與dữ 根căn 塵trần 合hợp 耶da 。 為vi 與dữ 根căn 塵trần 離ly 耶da 。 若nhược 與dữ 根căn 塵trần 合hợp 者giả 。 則tắc 中trung 間gian 之chi 識thức 自tự 應ưng 離ly 而nhi 為vi 二nhị 。 半bán 合hợp 於ư 眼nhãn 則tắc 屬thuộc 有hữu 知tri 。 半bán 合hợp 於ư 色sắc 則tắc 屬thuộc 無vô 知tri 。 而nhi 體thể 性tánh 亂loạn 矣hĩ 。 若nhược 與dữ 根căn 塵trần 離ly 者giả 。 則tắc 中trung 間gian 之chi 識thức 應ưng 是thị 眼nhãn 之chi 半bán 分phần/phân 。 色sắc 之chi 半bán 分phần/phân 。 兩lưỡng 半bán 合hợp 成thành 有hữu 知tri 與dữ 無vô 知tri 不bất 分phân 。 如như 水thủy 與dữ 土thổ 和hòa 合hợp 成thành 泥nê 而nhi 體thể 性tánh 雜tạp 矣hĩ 。 既ký 雜tạp 且thả 亂loạn 云vân 何hà 得đắc 成thành 中trung 界giới 。 就tựu 識thức 辨biện 妄vọng 竟cánh 。

三tam 承thừa 辨biện 結kết 示thị 。

是thị 故cố 當đương 知tri 。 眼nhãn 色sắc 為vi 緣duyên 。 生sanh 眼nhãn 識thức 界giới 。 三tam 處xứ 都đô 無vô 。 則tắc 眼nhãn 與dữ 色sắc 及cập 色sắc 界giới 三tam 。 本bổn 非phi 因nhân 緣duyên 。 非phi 自tự 然nhiên 性tánh 。

以dĩ 是thị 各các 生sanh 共cộng 生sanh 俱câu 不bất 得đắc 成thành 之chi 故cố 。 當đương 知tri 昔tích 教giáo 所sở 謂vị 為vi 緣duyên 生sanh 識thức 者giả 。 三tam 處xứ 都đô 無vô 。 以dĩ 中trung 既ký 不bất 有hữu 內nội 外ngoại 何hà 分phần/phân 。 若nhược 因nhân 枝chi 尋tầm 本bổn 。 則tắc 此thử 眼nhãn 與dữ 色sắc 及cập 色sắc 界giới 三tam 當đương 體thể 即tức 是thị 非phi 因nhân 緣duyên 。 非phi 自tự 然nhiên 性tánh 。 正chánh 脈mạch 云vân 。 色sắc 界giới 者giả 色sắc 識thức 界giới 也dã 。 此thử 係hệ 塵trần 以dĩ 為vi 別biệt 名danh 。 而nhi 又hựu 略lược 一nhất 識thức 字tự 下hạ 二nhị 科khoa 倣# 此thử 。 眼nhãn 色sắc 識thức 界giới 竟cánh 。

二nhị 耳nhĩ 聲thanh 識thức 界giới 三tam 。

一nhất 據cứ 權quyền 定định 界giới 。 二nhị 就tựu 識thức 辯biện 妄vọng 。 三tam 承thừa 辯biện 結kết 示thị 。

初sơ 。

阿A 難Nan 。 又hựu 汝nhữ 所sở 明minh 。 耳nhĩ 聲thanh 為vi 緣duyên 。 生sanh 於ư 耳nhĩ 識thức 。

二nhị 就tựu 識thức 辨biện 妄vọng 二nhị 。

一nhất 指chỉ 識thức 徵trưng 界giới 。 二nhị 分phần 文văn 各các 破phá 。

初sơ 。

此thử 識thức 為vi 復phục 。 因nhân 耳nhĩ 所sở 生sanh 。 以dĩ 耳nhĩ 為vi 界giới 。 因nhân 聲thanh 所sở 生sanh 。 以dĩ 聲thanh 為vi 界giới 。

二nhị 分phần 文văn 各các 破phá 三tam 。

一nhất 破phá 係hệ 根căn 不bất 成thành 。 二nhị 破phá 係hệ 塵trần 不bất 成thành 。 三tam 破phá 兩lưỡng 係hệ 不bất 成thành 。

初sơ 。

阿A 難Nan 。 若nhược 因nhân 耳nhĩ 生sanh 。 動động 靜tĩnh 二nhị 相tướng 。 既ký 不bất 現hiện 前tiền 。 根căn 不bất 成thành 知tri 。 必tất 無vô 所sở 知tri 。 知tri 尚thượng 無vô 成thành 。 識thức 何hà 形hình 貌mạo 。

○# 若nhược 取thủ 耳nhĩ 聞văn 。 無vô 動động 靜tĩnh 故cố 。 聞văn 無vô 所sở 成thành 。

○# 云vân 何hà 耳nhĩ 形hình 。 雜tạp 色sắc 觸xúc 塵trần 。 名danh 為vi 識thức 界giới 。 則tắc 耳nhĩ 識thức 界giới 。 復phục 從tùng 誰thùy 立lập 。

初sơ 正chánh 破phá 係hệ 根căn 。 若nhược 謂vị 此thử 識thức 因nhân 耳nhĩ 生sanh 者giả 自tự 應ưng 不bất 藉tạ 動động 之chi 與dữ 靜tĩnh 。 要yếu 知tri 動động 靜tĩnh 二nhị 相tướng 。 既ký 不bất 現hiện 前tiền 。 唯duy 根căn 不bất 能năng 成thành 知tri 。 必tất 至chí 空không 空không 洞đỗng 洞đỗng 一nhất 無vô 所sở 知tri 矣hĩ 。 然nhiên 識thức 因nhân 知tri 顯hiển 。 今kim 知tri 尚thượng 無vô 成thành 。 縱túng/tung 生sanh 於ư 識thức 有hữu 何hà 形hình 貌mạo 可khả 憑bằng 。 是thị 明minh 知tri 其kỳ 不bất 因nhân 耳nhĩ 生sanh 。

○# 若nhược 取thủ 下hạ 預dự 防phòng 謬mậu 辯biện 。 恐khủng 聞văn 知tri 尚thượng 無vô 成thành 。 識thức 何hà 形hình 貌mạo 之chi 破phá 。 遂toại 謬mậu 辨biện 云vân 。 意ý 識thức 乃nãi 憑bằng 乎hồ 知tri 。 耳nhĩ 識thức 惟duy 憑bằng 於ư 聞văn 。 無vô 知tri 有hữu 聞văn 便tiện 可khả 。 生sanh 於ư 耳nhĩ 識thức 。 故cố 為vi 此thử 防phòng 。 若nhược 取thủ 耳nhĩ 中trung 聞văn 性tánh 能năng 生sanh 識thức 者giả 亦diệc 應ưng 不bất 藉tạ 動động 之chi 與dữ 靜tĩnh 。 要yếu 知tri 無vô 動động 靜tĩnh 故cố 。 聞văn 性tánh 亦diệc 無vô 所sở 成thành 。 聞văn 尚thượng 無vô 成thành 況huống 復phục 生sanh 識thức 。 自tự 然nhiên 不bất 能năng 。

○# 云vân 何hà 下hạ 兼kiêm 防phòng 轉chuyển 謬mậu 。 恐khủng 聞văn 無vô 動động 靜tĩnh 故cố 。 聞văn 無vô 所sở 成thành 之chi 破phá 。 又hựu 轉chuyển 謬mậu 云vân 。 但đãn 取thủ 耳nhĩ 形hình 生sanh 識thức 。 有hữu 何hà 不bất 可khả 。 故cố 為vi 此thử 防phòng 。 言ngôn 能năng 生sanh 所sở 生sanh 因nhân 果quả 必tất 然nhiên 相tương/tướng 類loại 。 識thức 能năng 分phân 別biệt 屬thuộc 於ư 有hữu 知tri 。 耳nhĩ 形hình 雜tạp 色sắc 觸xúc 塵trần 。 屬thuộc 於ư 無vô 知tri (# 耳nhĩ 形hình 以dĩ 四tứ 塵trần 為vi 體thể 。 謂vị 色sắc 香hương 味vị 觸xúc 也dã 。 文văn 中trung 舉cử 二nhị 餘dư 以dĩ 塵trần 字tự 該cai 之chi )# 若nhược 以dĩ 耳nhĩ 形hình 雜tạp 色sắc 觸xúc 塵trần 。 者giả 名danh 為vi 生sanh 識thức 之chi 界giới 。 因nhân 果quả 不bất 類loại 故cố 難nan 以dĩ 云vân 何hà 等đẳng 也dã 。 末mạt 二nhị 句cú 乃nãi 總tổng 以dĩ 結kết 難nạn/nan 之chi 語ngữ 。 言ngôn 耳nhĩ 生sanh 聞văn 生sanh 二nhị 俱câu 非phi 理lý 。 則tắc 世thế 間gian 所sở 稱xưng 耳nhĩ 識thức 界giới 者giả 。 復phục 從tùng 誰thùy 立lập 。 是thị 惟duy 幻huyễn 妄vọng 稱xưng 相tướng 而nhi 已dĩ 。

二nhị 破phá 係hệ 塵trần 不bất 成thành 。

若nhược 生sanh 於ư 聲thanh 。 識thức 因nhân 聲thanh 有hữu 。 則tắc 不bất 關quan 聞văn 。 無vô 聞văn 則tắc 亡vong 。 聲thanh 相tướng 所sở 在tại 。

○# 識thức 從tùng 聲thanh 生sanh 。 許hứa 聲thanh 因nhân 聞văn 。 而nhi 有hữu 聲thanh 相tướng 。 聞văn 應ưng 聞văn 識thức 。

○# 不bất 聞văn 非phi 界giới 。 聞văn 則tắc 同đồng 聲thanh 。 識thức 已dĩ 被bị 聞văn 。 誰thùy 知tri 聞văn 識thức 。 若nhược 無vô 知tri 者giả 。 終chung 如như 草thảo 木mộc 。

初sơ 正chánh 破phá 係hệ 塵trần 。 若nhược 謂vị 此thử 識thức 生sanh 於ư 聲thanh 者giả 是thị 識thức 乃nãi 因nhân 聲thanh 而nhi 有hữu 。 應ưng 不bất 關quan 乎hồ 耳nhĩ 聞văn 。 要yếu 知tri 聲thanh 因nhân 聞văn 顯hiển 。 果quả 其kỳ 無vô 聞văn 則tắc 亦diệc 亡vong 失thất 。 聲thanh 相tướng 所sở 在tại 。 聲thanh 相tương/tướng 尚thượng 無vô 云vân 何hà 生sanh 識thức 。 固cố 知tri 其kỳ 不bất 能năng 也dã 。

○# 識thức 從tùng 下hạ 預dự 防phòng 謬mậu 辨biện 。 恐khủng 聞văn 無vô 聞văn 亡vong 聲thanh 之chi 破phá 。 遂toại 謬mậu 辨biện 云vân 。 此thử 識thức 固cố 是thị 因nhân 聲thanh 而nhi 有hữu 。 而nhi 能năng 生sanh 之chi 聲thanh 卻khước 是thị 因nhân 聞văn 而nhi 有hữu 。 如như 因nhân 祖tổ 生sanh 父phụ 。 因nhân 父phụ 生sanh 子tử 。 於ư 理lý 極cực 成thành 可khả 無vô 詞từ 矣hĩ 。 故cố 為vi 此thử 防phòng 。 若nhược 謂vị 此thử 識thức 定định 從tùng 聲thanh 生sanh 但đãn 許hứa 此thử 聲thanh 因nhân 聞văn 。 而nhi 有hữu 聲thanh 相tướng 。 若nhược 爾nhĩ 則tắc 聞văn 聲thanh 亦diệc 應ưng 聞văn 識thức 。 以dĩ 識thức 從tùng 聲thanh 生sanh 。 則tắc 聲thanh 中trung 有hữu 識thức 聞văn 應ưng 俱câu 聞văn 也dã 。

○# 不bất 聞văn 下hạ 展triển 轉chuyển 顯hiển 謬mậu 。 有hữu 四tứ 。 一nhất 不bất 聞văn 非phi 界giới 謬mậu 。 設thiết 謂vị 但đãn 能năng 聞văn 聲thanh 不bất 能năng 聞văn 識thức 。 則tắc 是thị 聲thanh 中trung 無vô 識thức 。 聲thanh 中trung 無vô 識thức 自tự 非phi 生sanh 識thức 之chi 界giới 。 二nhị 聞văn 則tắc 同đồng 聲thanh 謬mậu 。 設thiết 謂vị 聞văn 聲thanh 實thật 能năng 聞văn 識thức 。 則tắc 是thị 識thức 亦diệc 同đồng 聲thanh 。 乃nãi 被bị 耳nhĩ 所sở 聞văn 矣hĩ 。 三tam 被bị 聞văn 無vô 知tri 謬mậu 。 言ngôn 耳nhĩ 之chi 所sở 聞văn 惟duy 識thức 能năng 知tri 。 今kim 識thức 已dĩ 被bị 聞văn 。 應ưng 無vô 能năng 知tri 之chi 者giả 。 故cố 難nan 以dĩ 誰thùy 知tri 聞văn 識thức 。 四tứ 人nhân 同đồng 草thảo 木mộc 謬mậu 。 若nhược 謂vị 聞văn 識thức 。 無vô 有hữu 知tri 者giả 。 以dĩ 斯tư 為vi 例lệ 。 則tắc 聞văn 聲thanh 亦diệc 無vô 有hữu 知tri 。 既ký 都đô 無vô 所sở 知tri 則tắc 汝nhữ 當đương 。 終chung 如như 草thảo 木mộc 。 非phi 有hữu 情tình 類loại 矣hĩ 。

三tam 破phá 兩lưỡng 係hệ 不bất 成thành 。

不bất 應ưng 聲Thanh 聞Văn 。 雜tạp 成thành 中trung 界giới 。 界giới 無vô 中trung 位vị 。 則tắc 內nội 外ngoại 相tướng 。 復phục 從tùng 何hà 成thành 。

恐khủng 聞văn 耳nhĩ 生sanh 聲thanh 生sanh 二nhị 俱câu 不bất 成thành 。 遂toại 計kế 和hòa 合hợp 共cộng 生sanh 。 故cố 為vi 此thử 破phá 。 若nhược 計kế 此thử 識thức 和hòa 合hợp 共cộng 生sanh 者giả 。 則tắc 是thị 聲thanh 之chi 與dữ 聞văn 交giao 雜tạp 而nhi 成thành 中trung 界giới 。 以dĩ 義nghĩa 求cầu 之chi 。 不bất 應ưng 如như 是thị 。 以dĩ 雜tạp 則tắc 不bất 分phân 不bất 得đắc 成thành 中trung 故cố 。 然nhiên 識thức 界giới 既ký 無vô 中trung 位vị 。 則tắc 耳nhĩ 界giới 內nội 相tương/tướng 聲thanh 界giới 外ngoại 相tướng 。 復phục 從tùng 何hà 成thành 。 是thị 三tam 處xứ 皆giai 不bất 成thành 矣hĩ 。 就tựu 識thức 辯biện 妄vọng 竟cánh 。

三tam 承thừa 辨biện 結kết 示thị 。

是thị 故cố 當đương 知tri 。 耳nhĩ 聲thanh 為vi 緣duyên 。 生sanh 耳nhĩ 識thức 界giới 。 三tam 處xứ 都đô 無vô 。 則tắc 耳nhĩ 與dữ 聲thanh 及cập 聲thanh 界giới 三tam 。 本bổn 非phi 因nhân 緣duyên 。 非phi 自tự 然nhiên 性tánh 。

釋thích 義nghĩa 準chuẩn 上thượng 。 耳nhĩ 聲thanh 識thức 界giới 竟cánh 。

三tam 鼻tị 香hương 識thức 界giới 三tam 。

一nhất 據cứ 權quyền 定định 界giới 。 二nhị 就tựu 識thức 辨biện 妄vọng 。 三tam 承thừa 辯biện 結kết 示thị 。

初sơ 。

阿A 難Nan 。 又hựu 汝nhữ 所sở 明minh 。 鼻tị 香hương 為vi 緣duyên 。 生sanh 於ư 鼻tị 識thức 。

二nhị 就tựu 識thức 辨biện 妄vọng 二nhị 。

一nhất 指chỉ 識thức 徵trưng 界giới 。 二nhị 分phần 文văn 各các 破phá 。

初sơ 。

此thử 識thức 為vi 復phục 。 因nhân 鼻tị 所sở 生sanh 。 以dĩ 鼻tị 為vi 界giới 。 因nhân 香hương 所sở 生sanh 。 以dĩ 香hương 為vi 界giới 。

二nhị 分phần 文văn 各các 破phá 三tam 。

一nhất 破phá 係hệ 根căn 不bất 成thành 。 二nhị 破phá 係hệ 塵trần 不bất 成thành 。 三tam 破phá 兩lưỡng 係hệ 不bất 成thành 。

初sơ 二nhị 。

一nhất 徵trưng 鼻tị 兩lưỡng 問vấn 。 二nhị 逐trục 一nhất 為vi 破phá 。

初sơ 。

阿A 難Nan 。 若nhược 因nhân 鼻tị 生sanh 。 則tắc 汝nhữ 心tâm 中trung 。 以dĩ 何hà 為vi 鼻tị 。 為vi 取thủ 肉nhục 形hình 。 雙song 爪trảo 之chi 相tướng 。 為vi 取thủ 齅khứu 知tri 。 動động 搖dao 之chi 性tánh 。

若nhược 因nhân 句cú 按án 定định 鼻tị 生sanh 。 則tắc 汝nhữ 句cú 徵trưng 何hà 為vi 鼻tị 。 為vi 取thủ 下hạ 雙song 開khai 兩lưỡng 問vấn 。 肉nhục 形hình 指chỉ 浮phù 塵trần 根căn 。 後hậu 云vân 浮phù 根căn 四tứ 塵trần 是thị 也dã 。 雙song 爪trảo 指chỉ 勝thắng 義nghĩa 根căn 。 後hậu 云vân 清thanh 淨tịnh 四tứ 大đại 。 如như 雙song 垂thùy 爪trảo 是thị 也dã 。 齅khứu 知tri 指chỉ 能năng 齅khứu 之chi 性tánh 。 動động 搖dao 指chỉ 所sở 齅khứu 之chi 香hương 。 未vị 到đáo 識thức 地địa 。 差sai 別biệt 未vị 分phần/phân 。 但đãn 有hữu 動động 相tương/tướng 。 能năng 齅khứu 能năng 知tri 於ư 此thử 者giả 即tức 是thị 根căn 性tánh 。 後hậu 云vân 齅khứu 精tinh 映ánh 香hương 是thị 也dã 。

二nhị 逐trục 一nhất 為vi 破phá 二nhị 。

一nhất 約ước 以dĩ 肉nhục 為vi 鼻tị 破phá 。 二nhị 約ước 以dĩ 齅khứu 為vi 鼻tị 破phá 。

初sơ 。

若nhược 取thủ 肉nhục 形hình 。 肉nhục 質chất 乃nãi 身thân 。 身thân 知tri 即tức 觸xúc 。 名danh 身thân 非phi 鼻tị 。 名danh 觸xúc 即tức 塵trần 。 鼻tị 尚thượng 無vô 名danh 。 云vân 何hà 立lập 界giới 。

肉nhục 形hình 亦diệc 該cai 雙song 爪trảo 。 以dĩ 麤thô 細tế 雖tuy 異dị 體thể 同đồng 四tứ 塵trần 故cố 。 破phá 意ý 以dĩ 若nhược 取thủ 肉nhục 形hình 為vi 鼻tị 者giả 。 肉nhục 形hình 之chi 本bổn 質chất 乃nãi 名danh 為vi 身thân 。 或hoặc 取thủ 身thân 之chi 所sở 知tri 。 身thân 之chi 所sở 知tri 者giả 即tức 名danh 為vi 觸xúc 。 肉nhục 質chất 既ký 名danh 為vi 身thân 即tức 非phi 是thị 鼻tị 。 身thân 知tri 既ký 名danh 為vi 觸xúc 應ưng 即tức 是thị 塵trần 。 是thị 二nhị 者giả 俱câu 無vô 鼻tị 之chi 名danh 矣hĩ 。 鼻tị 尚thượng 無vô 名danh 。 云vân 何hà 依y 之chi 生sanh 識thức 而nhi 立lập 鼻tị 識thức 界giới 名danh 。 是thị 惟duy 虗hư 妄vọng 耳nhĩ 。

二nhị 約ước 以dĩ 齅khứu 為vi 鼻tị 破phá 三tam 。

一nhất 正chánh 破phá 三tam 義nghĩa 二nhị 預dự 防phòng 謬mậu 辨biện 。 三tam 兼kiêm 防phòng 轉chuyển 謬mậu 。

初sơ 。

若nhược 取thủ 齅khứu 知tri 。 又hựu 汝nhữ 心tâm 中trung 。 以dĩ 何hà 為vi 知tri 。

○# 以dĩ 肉nhục 為vi 知tri 。 則tắc 肉nhục 之chi 知tri 。 元nguyên 觸xúc 非phi 鼻tị 。

○# 以dĩ 空không 為vi 知tri 。 空không 則tắc 自tự 知tri 。 肉nhục 應ưng 非phi 覺giác 。 如như 是thị 則tắc 應ứng 。 虗hư 空không 是thị 汝nhữ 。 汝nhữ 身thân 非phi 知tri 。 今kim 日nhật 阿A 難Nan 。 應ưng 無vô 所sở 在tại 。

○# 以dĩ 香hương 為vi 知tri 。 知tri 自tự 屬thuộc 香hương 。 何hà 預dự 於ư 汝nhữ 。

初sơ 總tổng 徵trưng 以dĩ 何hà 為vi 知tri 。 齅khứu 知tri 者giả 齅khứu 知tri 動động 搖dao 性tánh 也dã 。 性tánh 非phi 無vô 體thể 故cố 徵trưng 。 以dĩ 何hà 為vi 知tri 。

○# 以dĩ 肉nhục 下hạ 先tiên 破phá 。 以dĩ 肉nhục 為vi 知tri 。 以dĩ 肉nhục 為vi 知tri 者giả 。 謂vị 以dĩ 肉nhục 之chi 所sở 知tri 為vi 齅khứu 知tri 性tánh 也dã 。 但đãn 齅khứu 知tri 屬thuộc 鼻tị 。 則tắc 肉nhục 之chi 所sở 知tri 元nguyên 是thị 觸xúc 而nhi 非phi 鼻tị 。 如như 我ngã 上thượng 云vân 。 身thân 知tri 即tức 觸xúc 。 名danh 觸xúc 即tức 塵trần 。 豈khởi 得đắc 無vô 齅khứu 知tri 性tánh 乎hồ 。

○# 以dĩ 空không 下hạ 次thứ 破phá 。 以dĩ 空không 為vi 知tri 。 以dĩ 空không 為vi 知tri 者giả 。 謂vị 以dĩ 鼻tị 中trung 之chi 空không 為vi 齅khứu 知tri 性tánh 也dã 。 但đãn 空không 若nhược 有hữu 知tri 。 空không 則tắc 自tự 知tri 。 鼻tị 肉nhục 自tự 應ưng 非phi 覺giác 。 覺giác 亦diệc 知tri 也dã 。 如như 是thị 則tắc 應ứng 。 虗hư 空không 是thị 汝nhữ 。 汝nhữ 身thân 非phi 知tri 。 以dĩ 鼻tị 空không 有hữu 知tri 例lệ 知tri 一nhất 切thiết 空không 皆giai 有hữu 知tri 。 故cố 虗hư 空không 是thị 汝nhữ 。 鼻tị 肉nhục 非phi 覺giác 例lệ 知tri 全toàn 身thân 肉nhục 皆giai 非phi 覺giác 。 故cố 汝nhữ 身thân 非phi 知tri 。 據cứ 此thử 二nhị 義nghĩa 。 則tắc 今kim 日nhật 阿A 難Nan 。 應ưng 無vô 所sở 在tại 。 以dĩ 虗hư 空không 是thị 汝nhữ 空không 無vô 在tại 汝nhữ 亦diệc 無vô 在tại 。 汝nhữ 身thân 非phi 知tri 。 縱túng/tung 有hữu 在tại 亦diệc 不bất 自tự 覺giác 。 豈khởi 理lý 也dã 哉tai 。

○# 以dĩ 香hương 下hạ 後hậu 破phá 。 以dĩ 香hương 為vi 知tri 。 以dĩ 香hương 為vi 知tri 者giả 。 謂vị 以dĩ 鼻tị 中trung 香hương 為vi 齅khứu 知tri 性tánh 也dã 。 但đãn 香hương 若nhược 有hữu 知tri 。 則tắc 知tri 自tự 屬thuộc 香hương 。 何hà 預dự 於ư 汝nhữ 。 而nhi 名danh 汝nhữ 之chi 知tri 性tánh 。 預dự 猶do 干can 也dã 。

二nhị 預dự 防phòng 謬mậu 辨biện 。

若nhược 香hương 臭xú 氣khí 。 必tất 生sanh 汝nhữ 鼻tị 。 則tắc 彼bỉ 香hương 臭xú 。 二nhị 種chủng 流lưu 氣khí 。 不bất 生sanh 伊y 蘭lan 。 及cập 栴chiên 檀đàn 木mộc 。 二nhị 物vật 不bất 來lai 。 汝nhữ 自tự 齅khứu 鼻tị 。 為vi 香hương 為vi 臭xú 。 臭xú 則tắc 非phi 香hương 。 香hương 應ưng 非phi 臭xú 。

恐khủng 聞văn 何hà 預dự 於ư 汝nhữ 之chi 破phá 。 遂toại 謬mậu 辯biện 云vân 。 知tri 雖tuy 屬thuộc 香hương 香hương 氣khí 卻khước 生sanh 於ư 鼻tị 。 何hà 言ngôn 不bất 預dự 於ư 我ngã 。 故cố 為vi 此thử 防phòng 。 若nhược 謂vị 香hương 生sanh 於ư 鼻tị 例lệ 知tri 臭xú 亦diệc 生sanh 鼻tị 。 是thị 必tất 生sanh 汝nhữ 鼻tị 矣hĩ 。 但đãn 世thế 間gian 共cộng 許hứa 。 臭xú 氣khí 生sanh 伊y 蘭lan 。 香hương 氣khí 生sanh 栴chiên 檀đàn 。 今kim 必tất 謂vị 生sanh 汝nhữ 鼻tị 者giả 。 則tắc 彼bỉ 二nhị 種chủng 流lưu 動động 之chi 氣khí 不bất 生sanh 於ư 彼bỉ 二nhị 物vật 。 決quyết 無vô 是thị 理lý 。 請thỉnh 試thí 驗nghiệm 之chi 。 如như 二nhị 物vật 不bất 來lai 。 之chi 時thời 汝nhữ 自tự 空không 齅khứu 於ư 鼻tị 。 為vi 香hương 為vi 臭xú 。 臭xú 則tắc 不bất 能năng 生sanh 香hương 。 香hương 應ưng 不bất 能năng 生sanh 臭xú 。 是thị 知tri 所sở 謂vị 香hương 臭xú 氣khí 必tất 生sanh 於ư 鼻tị 者giả 謬mậu 也dã 觀quán 佛Phật 三tam 昧muội 經Kinh 云vân 。 末mạt 利lợi 山sơn 中trung 有hữu 伊y 蘭lan 樹thụ 。 臭xú 若nhược 肨# 屍thi 。 熏huân 聞văn 四tứ 十thập 由do 旬tuần 。 其kỳ 華hoa 紅hồng 色sắc 。 甚thậm 可khả 愛ái 樂nhạo 。 若nhược 有hữu 食thực 者giả 。 發phát 狂cuồng 而nhi 死tử 。 牛ngưu 頭đầu 栴chiên 檀đàn 。 發phát 生sanh 伊y 蘭lan 叢tùng 中trung 。 未vị 及cập 長trường/trưởng 大đại 如như 閻Diêm 浮Phù 洲Châu 竹trúc 笋# 。 不bất 能năng 發phát 香hương 。 仲trọng 秋thu 月nguyệt 滿mãn 。 卒thốt 從tùng 地địa 生sanh 。 成thành 栴chiên 檀đàn 樹thụ 。 眾chúng 人nhân 皆giai 聞văn 栴chiên 檀đàn 妙diệu 香hương 。 永vĩnh 無vô 伊y 蘭lan 臭xú 惡ác 之chi 氣khí )# 三tam 兼kiêm 防phòng 轉chuyển 謬mậu 。

若nhược 香hương 臭xú 二nhị 。 俱câu 能năng 聞văn 者giả 。 則tắc 汝nhữ 一nhất 人nhân 。 應ưng 有hữu 兩lưỡng 鼻tị 。 對đối 我ngã 問vấn 道đạo 。 有hữu 二nhị 阿A 難Nan 。 誰thùy 為vi 汝nhữ 體thể 。

○# 若nhược 鼻tị 是thị 一nhất 。 香hương 臭xú 無vô 二nhị 。 臭xú 既ký 為vi 香hương 。 香hương 復phục 成thành 臭xú 。 二nhị 性tánh 不bất 有hữu 。 界giới 從tùng 誰thùy 立lập 。

初sơ 防phòng 俱câu 聞văn 俱câu 生sanh 謬mậu 。 恐khủng 聞văn 臭xú 則tắc 非phi 香hương 。 香hương 應ưng 非phi 臭xú 之chi 破phá 。 遂toại 轉chuyển 謬mậu 云vân 。 我ngã 今kim 香hương 臭xú 俱câu 聞văn 何hà 妨phương 香hương 臭xú 俱câu 從tùng 鼻tị 生sanh 。 故cố 為vi 此thử 防phòng 。 言ngôn 香hương 臭xú 異dị 性tánh 鼻tị 不bất 并tinh 聞văn 。 若nhược 謂vị 香hương 臭xú 二nhị 氣khí 。 俱câu 能năng 聞văn 者giả 。 則tắc 汝nhữ 阿A 難Nan 。 一nhất 人nhân 應ưng 有hữu 兩lưỡng 鼻tị 。 以dĩ 一nhất 鼻tị 聞văn 香hương 。 一nhất 鼻tị 聞văn 臭xú 。 方phương 得đắc 不bất 混hỗn 。 然nhiên 舉cử 世thế 皆giai 知tri 一nhất 人nhân 秪# 有hữu 一nhất 鼻tị 。 若nhược 果quả 有hữu 二nhị 鼻tị 者giả 。 即tức 今kim 對đối 我ngã 問vấn 道đạo 。 自tự 應ưng 有hữu 二nhị 阿A 難Nan 。 設thiết 許hứa 有hữu 二nhị 必tất 有hữu 真chân 偽ngụy 。 且thả 二nhị 阿A 難Nan 中trung 誰thùy 為vì 汝nhữ 之chi 真chân 體thể 。 是thị 必tất 有hữu 以dĩ 辨biện 之chi 乃nãi 可khả 云vân 有hữu 二nhị 也dã 。

○# 若nhược 鼻tị 下hạ 防phòng 一nhất 鼻tị 具cụ 二nhị 謬mậu 。 恐khủng 聞văn 兩lưỡng 鼻tị 應ưng 有hữu 二nhị 身thân 之chi 破phá 。 又hựu 轉chuyển 謬mậu 云vân 。 我ngã 本bổn 無vô 二nhị 。 鼻tị 秪# 是thị 一nhất 。 雖tuy 秪# 是thị 一nhất 無vô 妨phương 具cụ 足túc 香hương 臭xú 二nhị 性tánh 。 故cố 為vi 此thử 防phòng 。 若nhược 謂vị 鼻tị 秪# 是thị 一nhất 即tức 具cụ 香hương 臭xú 二nhị 性tánh 者giả 。 則tắc 香hương 之chi 與dữ 臭xú 自tự 應ưng 混hỗn 而nhi 為vi 一nhất 。 無vô 有hữu 二nhị 性tánh 矣hĩ 。 既ký 無vô 有hữu 二nhị 則tắc 臭xú 既ký 為vi 香hương 。 香hương 復phục 成thành 臭xú 。 互hỗ 奪đoạt 兩lưỡng 亡vong 。 二nhị 性tánh 不bất 有hữu 。 況huống 復phục 以dĩ 香hương 為vi 知tri 為vi 鼻tị 。 真chân 為vi 展triển 轉chuyển 虗hư 妄vọng 。 無vô 可khả 憑bằng 據cứ 。 所sở 謂vị 生sanh 識thức 立lập 界giới 者giả 試thí 問vấn 。 界giới 從tùng 誰thùy 立lập 。 破phá 係hệ 根căn 不bất 成thành 竟cánh 。

二nhị 破phá 係hệ 塵trần 不bất 成thành 。

若nhược 因nhân 香hương 生sanh 。 識thức 因nhân 香hương 有hữu 。 如như 眼nhãn 有hữu 見kiến 。 不bất 能năng 觀quán 眼nhãn 。 因nhân 香hương 有hữu 故cố 。 應ưng 不bất 知tri 香hương 。 知tri 即tức 非phi 生sanh 。 不bất 知tri 非phi 識thức 。

○# 香hương 非phi 知tri 有hữu 。 香hương 界giới 不bất 成thành 。 識thức 不bất 知tri 香hương 。 因nhân 界giới 則tắc 非phi 。 從tùng 香hương 建kiến 立lập 。

初sơ 正chánh 破phá 係hệ 塵trần 。 若nhược 執chấp 此thử 識thức 因nhân 香hương 生sanh 者giả 。 則tắc 是thị 識thức 決quyết 定định 因nhân 香hương 而nhi 有hữu 。 請thỉnh 以dĩ 喻dụ 明minh 當đương 自tự 知tri 非phi 。 如như 彼bỉ 因nhân 眼nhãn 有hữu 見kiến 彼bỉ 見kiến 。 不bất 能năng 觀quán 眼nhãn 。 識thức 亦diệc 如như 是thị 。 因nhân 香hương 有hữu 故cố 。 自tự 應ưng 不bất 能năng 知tri 香hương 。 且thả 知tri 與dữ 不bất 知tri 二nhị 俱câu 有hữu 過quá 。 謂vị 知tri 即tức 非phi 從tùng 香hương 生sanh 。 自tự 宗tông 相tương 違vi 。 以dĩ 識thức 因nhân 香hương 生sanh 是thị 自tự 宗tông 故cố 。 不bất 知tri 即tức 非phi 是thị 識thức 。 世thế 間gian 相tương 違vi 。 以dĩ 世thế 間gian 共cộng 許hứa 識thức 能năng 知tri 故cố 。

○# 香hương 非phi 下hạ 預dự 防phòng 謬mậu 辯biện 。 恐khủng 聞văn 不bất 知tri 非phi 識thức 之chi 破phá 。 遂toại 謬mậu 辨biện 云vân 。 雖tuy 曰viết 不bất 知tri 無vô 妨phương 是thị 識thức 。 故cố 為vi 此thử 防phòng 。 言ngôn 既ký 已dĩ 不bất 知tri 。 縱túng/tung 許hứa 是thị 識thức 而nhi 彼bỉ 香hương 塵trần 現hiện 則tắc 亦diệc 非phi 知tri 有hữu 。 如như 是thị 則tắc 香hương 界giới 不bất 成thành 。 且thả 識thức 既ký 不bất 知tri 有hữu 香hương 所sở 謂vị 因nhân 香hương 立lập 識thức 界giới 者giả 。 則tắc 識thức 界giới 決quyết 非phi 。 從tùng 香hương 建kiến 立lập 。

三tam 破phá 兩lưỡng 係hệ 不bất 成thành 。

既ký 無vô 中trung 間gian 。 不bất 成thành 內nội 外ngoại 。 彼bỉ 諸chư 聞văn 性tánh 。 畢tất 竟cánh 虗hư 妄vọng 。

夫phu 根căn 塵trần 所sở 以dĩ 得đắc 成thành 內nội 外ngoại 界giới 者giả 因nhân 有hữu 中trung 間gian 之chi 識thức 。 今kim 既ký 無vô 有hữu 中trung 間gian 則tắc 亦diệc 不bất 成thành 內nội 外ngoại 。 是thị 不bất 惟duy 識thức 界giới 無vô 實thật 而nhi 彼bỉ 諸chư 能năng 聞văn 根căn 性tánh 所sở 聞văn 塵trần 性tánh 亦diệc 畢tất 竟cánh 虗hư 妄vọng 。 豈khởi 真chân 有hữu 生sanh 識thức 義nghĩa 哉tai 。 就tựu 識thức 辨biện 妄vọng 竟cánh 。

三tam 承thừa 辯biện 結kết 示thị 。

是thị 故cố 當đương 知tri 。 鼻tị 香hương 為vi 緣duyên 。 生sanh 鼻tị 識thức 界giới 。 三tam 處xứ 都đô 無vô 。 則tắc 鼻tị 與dữ 香hương 及cập 香hương 界giới 三tam 。 本bổn 非phi 因nhân 緣duyên 。 非phi 自tự 然nhiên 性tánh 。

夫phu 中trung 界giới 不bất 立lập 則tắc 所sở 生sanh 者giả 本bổn 無vô 。 內nội 外ngoại 不bất 成thành 。 則tắc 能năng 生sanh 者giả 何hà 有hữu 。 故cố 曰viết 三tam 處xứ 都đô 無vô 。 要yếu 知tri 妄vọng 無vô 自tự 性tánh 舉cử 體thể 全toàn 真chân 。 故cố 仍nhưng 許hứa 其kỳ 為vi 本bổn 非phi 因nhân 緣duyên 。 非phi 自tự 然nhiên 性tánh 也dã 。 鼻tị 香hương 識thức 界giới 竟cánh 。

四tứ 舌thiệt 味vị 識thức 界giới 三tam 。

一nhất 據cứ 權quyền 定định 界giới 。 二nhị 就tựu 識thức 辯biện 妄vọng 。 三tam 承thừa 辯biện 結kết 示thị 。

初sơ 。

阿A 難Nan 。 又hựu 汝nhữ 所sở 明minh 。 舌thiệt 味vị 為vi 緣duyên 。 生sanh 於ư 舌thiệt 識thức 。

二nhị 就tựu 識thức 辯biện 妄vọng 二nhị 。

一nhất 指chỉ 識thức 徵trưng 界giới 。 二nhị 分phần 文văn 各các 破phá 。

初sơ 。

此thử 識thức 為vi 復phục 。 因nhân 舌thiệt 所sở 生sanh 。 以dĩ 舌thiệt 為vi 界giới 。 因nhân 味vị 所sở 生sanh 。 以dĩ 味vị 為vi 界giới 。

二nhị 分phần 文văn 各các 破phá 三tam 。

一nhất 破phá 係hệ 根căn 不bất 成thành 。 二nhị 破phá 係hệ 塵trần 不bất 成thành 。 三tam 破phá 兩lưỡng 係hệ 不bất 成thành 。

初sơ 。

阿A 難Nan 。 若nhược 因nhân 舌thiệt 生sanh 。

○# 則tắc 諸chư 世thế 間gian 。 甘cam 蔗giá 烏ô 梅mai 。 黃hoàng 連liên 石thạch 鹽diêm 。 細tế 辛tân 薑khương 桂quế 。 都đô 無vô 有hữu 味vị 。 汝nhữ 自tự 嘗thường 舌thiệt 。 為vi 甜điềm 為vi 苦khổ 。

○# 若nhược 舌thiệt 性tánh 苦khổ 。 誰thùy 來lai 嘗thường 舌thiệt 。 舌thiệt 不bất 自tự 嘗thường 。 孰thục 為vi 知tri 覺giác 。 舌thiệt 性tánh 非phi 苦khổ 。 味vị 不bất 自tự 生sanh 。 云vân 何hà 立lập 界giới 。

首thủ 句cú 按án 定định 識thức 因nhân 舌thiệt 生sanh 。 意ý 顯hiển 其kỳ 不bất 藉tạ 於ư 味vị 也dã 。

○# 則tắc 諸chư 下hạ 教giáo 以dĩ 離ly 味vị 嘗thường 舌thiệt 。 甘cam 蔗giá 甜điềm 味vị 。 烏ô 梅mai 酸toan 味vị 。 黃hoàng 連liên 苦khổ 味vị 。 石thạch 鹽diêm 鹹hàm 味vị 。 其kỳ 塊khối 似tự 石thạch 故cố 云vân 石thạch 鹽diêm 。 細tế 辛tân 藥dược 草thảo 名danh 微vi 有hữu 辛tân 味vị 。 薑khương 為vi 辛tân 之chi 尤vưu 者giả 。 藥dược 中trung 有hữu 肉nhục 桂quế 亦diệc 微vi 有hữu 辛tân 味vị 。 六lục 味vị 中trung 唯duy 少thiểu 淡đạm 味vị 。 若nhược 取thủ 桂quế 華hoa 為vi 淡đạm 亦diệc 可khả 。 以dĩ 巖nham 桂quế 俗tục 稱xưng 木mộc 樨# 用dụng 以dĩ 入nhập 味vị 。 取thủ 其kỳ 淡đạm 而nhi 香hương 也dã 。 都đô 無vô 有hữu 味vị 者giả 。 約ước 諸chư 物vật 不bất 現hiện 前tiền 時thời 諸chư 味vị 俱câu 寂tịch 故cố 。 教giáo 以dĩ 汝nhữ 自tự 嘗thường 舌thiệt 為vi 甜điềm 為vi 苦khổ 者giả 。 要yếu 必tất 離ly 於ư 諸chư 味vị 甜điềm 苦khổ 分phân 明minh 。 方phương 可khả 云vân 識thức 因nhân 舌thiệt 生sanh 。

○# 若nhược 舌thiệt 下hạ 苦khổ 與dữ 非phi 苦khổ 俱câu 謬mậu 。 若nhược 謂vị 舌thiệt 性tánh 若nhược 者giả 所sở 生sanh 之chi 識thức 亦diệc 苦khổ 。 苦khổ 不bất 覺giác 苦khổ 誰thùy 來lai 為vì 汝nhữ 嘗thường 舌thiệt 。 莫mạc 謂vị 舌thiệt 能năng 自tự 嘗thường 。 以dĩ 義nghĩa 揆quỹ 之chi 舌thiệt 不bất 自tự 嘗thường 。 如như 眼nhãn 不bất 自tự 見kiến 。 可khả 為vi 譬thí 也dã 。 然nhiên 舌thiệt 既ký 不bất 能năng 自tự 嘗thường 。 孰thục 能năng 來lai 為vi 知tri 覺giác 之chi 性tánh 。 是thị 知tri 所sở 謂vị 舌thiệt 性tánh 是thị 苦khổ 者giả 謬mậu 矣hĩ 。 若nhược 謂vị 舌thiệt 性tánh 非phi 苦khổ 。 以dĩ 一nhất 例lệ 諸chư 則tắc 一nhất 切thiết 味vị 自tự 應ưng 不bất 生sanh 。 要yếu 知tri 識thức 憑bằng 味vị 顯hiển 。 味vị 且thả 不bất 生sanh 云vân 何hà 立lập 識thức 界giới 之chi 名danh 是thị 亦diệc 謬mậu 也dã 。

二nhị 破phá 係hệ 塵trần 不bất 成thành 二nhị 。

一nhất 自tự 宗tông 相tương 違vi 破phá 。 二nhị 世thế 間gian 相tương 違vi 破phá 。

初sơ 。

若nhược 因nhân 味vị 生sanh 。 識thức 自tự 為vi 味vị 。 同đồng 於ư 舌thiệt 根căn 。 應ưng 不bất 自tự 嘗thường 。 云vân 何hà 識thức 知tri 。 是thị 味vị 非phi 味vị 。

若nhược 謂vị 此thử 識thức 因nhân 味vị 生sanh 者giả 。 如như 穀cốc 還hoàn 生sanh 穀cốc 。 則tắc 汝nhữ 識thức 應ưng 自tự 為vi 味vị 。 識thức 既ký 為vi 味vị 自tự 應ưng 。 不bất 能năng 知tri 味vị 。 同đồng 於ư 舌thiệt 根căn 。 應ưng 不bất 自tự 嘗thường 。 云vân 何hà 汝nhữ 識thức 不bất 然nhiên 。 乃nãi 能năng 識thức 知tri 。 是thị 味vị 非phi 味vị 。 是thị 自tự 宗tông 相tương 違vi 也dã 。 量lượng 云vân 。 味vị 生sanh 識thức 是thị 有hữu 法pháp 。 應ưng 不bất 知tri 味vị 宗tông 。 因nhân 云vân 識thức 自tự 為vi 味vị 故cố 。 同đồng 喻dụ 如như 舌thiệt 根căn 應ưng 不bất 自tự 嘗thường 。 云vân 何hà 識thức 知tri 等đẳng 。 正chánh 責trách 其kỳ 違vi 於ư 自tự 宗tông 。

二nhị 世thế 間gian 相tương 違vi 破phá 。

又hựu 一nhất 切thiết 味vị 。 非phi 一nhất 物vật 生sanh 。 味vị 既ký 多đa 生sanh 。 識thức 應ưng 多đa 體thể 。

○# 識thức 體thể 若nhược 一nhất 。 體thể 必tất 味vị 生sanh 。 鹹hàm 淡đạm 甘cam 辛tân 。 和hòa 合hợp 俱câu 生sanh 。 諸chư 變biến 異dị 相tướng 。 同đồng 為vi 一nhất 味vị 。 應ưng 無vô 分phân 別biệt 。

○# 分phân 別biệt 既ký 無vô 。 則tắc 不bất 名danh 識thức 。 云vân 何hà 復phục 名danh 。 舌thiệt 味vị 識thức 界giới 。

初sơ 味vị 多đa 壞hoại 識thức 過quá 。 又hựu 字tự 重trọng/trùng 牒điệp 前tiền 計kế 。 謂vị 又hựu 若nhược 此thử 識thức 因nhân 味vị 生sanh 者giả 但đãn 一nhất 切thiết 味vị 。 非phi 一nhất 物vật 生sanh 。 如như 甜điềm 味vị 從tùng 甘cam 蔗giá 生sanh 。 苦khổ 味vị 從tùng 黃hoàng 連liên 生sanh 等đẳng 。 然nhiên 多đa 味vị 既ký 從tùng 多đa 物vật 而nhi 生sanh 是thị 多đa 物vật 能năng 生sanh 多đa 味vị 。 以dĩ 斯tư 為vi 例lệ 多đa 味vị 亦diệc 應ưng 生sanh 於ư 多đa 識thức 。 若nhược 爾nhĩ 則tắc 識thức 應ưng 多đa 體thể 。 世thế 間gian 相tương 違vi 。 以dĩ 世thế 間gian 共cộng 許hứa 舌thiệt 識thức 惟duy 一nhất 故cố 。

○# 識thức 體thể 下hạ 識thức 一nhất 壞hoại 味vị 過quá 。 鹹hàm 淡đạm 甘cam 辛tân 。 亦diệc 該cai 酸toan 苦khổ 。 是thị 六lục 味vị 總tổng 相tương/tướng 。 和hòa 合hợp 俱câu 生sanh 。 變biến 異dị 乃nãi 六lục 味vị 別biệt 相tướng 。 和hòa 合hợp 者giả 如như 豆đậu 麵miến 鹽diêm 合hợp 而nhi 為vi 醬tương 等đẳng 。 俱câu 生sanh 者giả 如như 甘cam 蔗giá 生sanh 來lai 即tức 甜điềm 。 黃hoàng 連liên 生sanh 來lai 便tiện 苦khổ 等đẳng 。 變biến 異dị 者giả 如như 變biến 生sanh 作tác 熟thục 則tắc 異dị 其kỳ 本bổn 味vị 等đẳng 。 破phá 意ý 葢# 謂vị 識thức 體thể 若nhược 一nhất 。 而nhi 其kỳ 體thể 應ưng 非phi 味vị 生sanh 。 以dĩ 因nhân 果quả 不bất 類loại 故cố 。 若nhược 其kỳ 體thể 必tất 從tùng 味vị 生sanh 。 須tu 是thị 鹹hàm 淡đạm 甘cam 辛tân 。 等đẳng 六lục 味vị 及cập 於ư 和hòa 合hợp 俱câu 生sanh 。 諸chư 變biến 異dị 相tướng 。 混hỗn 同đồng 而nhi 為vi 一nhất 味vị 。 以dĩ 多đa 既ký 成thành 一nhất 生sanh 一nhất 乃nãi 無vô 過quá 故cố 。 但đãn 既ký 同đồng 為vi 一nhất 味vị 。 應ưng 無vô 分phân 別biệt 。 世thế 間gian 相tương 違vi 。 以dĩ 世thế 間gian 共cộng 許hứa 分phân 別biệt 成thành 味vị 故cố 。

○# 分phân 別biệt 下hạ 味vị 壞hoại 識thức 亡vong 過quá 。 言ngôn 味vị 性tánh 之chi 分phần 別biệt 既ký 無vô 則tắc 所sở 生sanh 之chi 識thức 亦diệc 不bất 名danh 識thức 。 以dĩ 無vô 所sở 識thức 故cố 。 云vân 何hà 世thế 間gian 。 復phục 名danh 此thử 識thức 為vi 舌thiệt 味vị 中trung 間gian 識thức 界giới 。 尤vưu 見kiến 其kỳ 與dữ 世thế 間gian 相tương 違vi 。 破phá 係hệ 塵trần 不bất 成thành 竟cánh 。

三tam 破phá 兩lưỡng 係hệ 不bất 成thành 。

不bất 應ưng 虗hư 空không 。 生sanh 汝nhữ 心tâm 識thức 。 舌thiệt 味vị 和hòa 合hợp 。 即tức 於ư 是thị 中trung 。 元nguyên 無vô 自tự 性tánh 。 云vân 何hà 界giới 生sanh 。

恐khủng 聞văn 根căn 生sanh 塵trần 生sanh 二nhị 俱câu 不bất 成thành 。 遂toại 計kế 從tùng 虗hư 空không 生sanh 。 故cố 世Thế 尊Tôn 以dĩ 不bất 應ưng 遮già 之chi 。 言ngôn 空không 無vô 識thức 性tánh 豈khởi 能năng 。 生sanh 汝nhữ 心tâm 識thức 。 此thử 承thừa 上thượng 文văn 防phòng 異dị 計kế 也dã 。 舌thiệt 味vị 和hòa 合hợp 。 等đẳng 乃nãi 正chánh 破phá 兩lưỡng 係hệ 。 言ngôn 舌thiệt 味vị 既ký 已dĩ 和hòa 合hợp 則tắc 舌thiệt 不bất 成thành 舌thiệt 。 味vị 不bất 成thành 味vị 。 互hỗ 奪đoạt 兩lưỡng 亡vong 故cố 云vân 即tức 於ư 是thị 中trung 。 元nguyên 無vô 自tự 性tánh 。 是thị 中trung 者giả 即tức 舌thiệt 味vị 之chi 中trung 。 無vô 自tự 性tánh 者giả 無vô 各các 別biệt 。 之chi 自tự 性tánh 也dã 。 自tự 性tánh 尚thượng 無vô 固cố 知tri 不bất 能năng 生sanh 識thức 。 故cố 曰viết 云vân 何hà 界giới 生sanh 。 就tựu 識thức 辨biện 妄vọng 竟cánh 。

三tam 承thừa 辯biện 結kết 示thị 。

是thị 故cố 當đương 知tri 。 舌thiệt 味vị 為vi 緣duyên 。 生sanh 舌thiệt 識thức 界giới 。 三tam 處xứ 都đô 無vô 。 則tắc 舌thiệt 與dữ 味vị 及cập 舌thiệt 界giới 三tam 本bổn 非phi 因nhân 緣duyên 。 非phi 自tự 然nhiên 性tánh 。

舌thiệt 界giới 者giả 舌thiệt 識thức 界giới 也dã 。 此thử 係hệ 根căn 為vi 名danh 。 下hạ 二nhị 界giới 准chuẩn 知tri 。 舌thiệt 味vị 識thức 界giới 竟cánh 。

五ngũ 身thân 觸xúc 識thức 界giới 三tam 。

一nhất 據cứ 權quyền 定định 界giới 。 二nhị 就tựu 識thức 辨biện 妄vọng 。 三tam 承thừa 辯biện 結kết 示thị 。

初sơ 。

阿A 難Nan 。 又hựu 汝nhữ 所sở 明minh 。 身thân 觸xúc 為vi 緣duyên 。 生sanh 於ư 身thân 識thức 。

二nhị 就tựu 識thức 辨biện 妄vọng 二nhị 。

一nhất 指chỉ 識thức 徵trưng 界giới 。 二nhị 分phần 文văn 各các 破phá 。

初sơ 。

此thử 識thức 為vi 復phục 。 因nhân 身thân 所sở 生sanh 。 以dĩ 身thân 為vi 界giới 。 因nhân 觸xúc 所sở 生sanh 。 以dĩ 觸xúc 為vi 界giới 。

二nhị 分phần 文văn 各các 破phá 三tam 。

一nhất 破phá 係hệ 根căn 不bất 成thành 。 二nhị 破phá 係hệ 塵trần 不bất 成thành 。 三tam 破phá 兩lưỡng 係hệ 不bất 成thành 。

初sơ 。

阿A 難Nan 。 若nhược 因nhân 身thân 生sanh 。 必tất 無vô 合hợp 離ly 。 二nhị 覺giác 觀quán 緣duyên 。 身thân 何hà 所sở 識thức 。

覺giác 觀quán 即tức 指chỉ 識thức 言ngôn 。 麤thô 心tâm 分phân 別biệt 名danh 覺giác 。 細tế 心tâm 分phân 別biệt 名danh 觀quán 。 前tiền 云vân 分phân 別biệt 覺giác 觀quán 是thị 也dã 。 對đối 合hợp 離ly 二nhị 塵trần 分phân 為vi 二nhị 種chủng 。 所sở 謂vị 合hợp 覺giác 觀quán 離ly 覺giác 觀quán 皆giai 能năng 緣duyên 也dã 。 破phá 意ý 以dĩ 若nhược 謂vị 此thử 識thức 因nhân 身thân 生sanh 者giả 必tất 無vô 藉tạ 於ư 合hợp 離ly 二nhị 塵trần 。 要yếu 知tri 無vô 二nhị 塵trần 故cố 。 縱túng/tung 生sanh 於ư 識thức 起khởi 二nhị 覺giác 觀quán 以dĩ 為vi 能năng 緣duyên 。 惟duy 身thân 無vô 境cảnh 將tương 何hà 所sở 識thức 。 是thị 知tri 所sở 謂vị 因nhân 身thân 生sanh 識thức 者giả 謬mậu 耳nhĩ 。

二nhị 破phá 係hệ 塵trần 不bất 成thành 。

若nhược 因nhân 觸xúc 生sanh 。 必tất 無vô 汝nhữ 身thân 。 誰thùy 有hữu 非phi 身thân 。 和hòa 合hợp 離ly 者giả 。

破phá 意ý 以dĩ 若nhược 謂vị 此thử 識thức 因nhân 觸xúc 生sanh 者giả 必tất 無vô 藉tạ 乎hồ 汝nhữ 身thân 。 要yếu 知tri 依y 身thân 知tri 觸xúc 世thế 間gian 共cộng 許hứa 。 誰thùy 有hữu 非phi 依y 乎hồ 身thân 。 知tri 合hợp 離ly 者giả 。 知tri 尚thượng 無vô 成thành 。 況huống 復phục 能năng 識thức 。 是thị 知tri 所sở 謂vị 因nhân 觸xúc 生sanh 識thức 者giả 亦diệc 謬mậu 耳nhĩ 。

三tam 破phá 兩lưỡng 係hệ 不bất 成thành 。

阿A 難Nan 。 物vật 不bất 觸xúc 知tri 。 身thân 知tri 有hữu 觸xúc 。 知tri 身thân 即tức 觸xúc 。 知tri 觸xúc 即tức 身thân 。 即tức 觸xúc 非phi 身thân 。 即tức 身thân 非phi 觸xúc 。 身thân 觸xúc 二nhị 相tướng 。 元nguyên 無vô 處xứ 所sở 。

○# 合hợp 身thân 即tức 為vi 。 身thân 自tự 體thể 性tánh 。 離ly 身thân 即tức 是thị 。 虗hư 空không 等đẳng 相tương/tướng 。

○# 內nội 外ngoại 不bất 成thành 。 中trung 云vân 何hà 立lập 。 中trung 不bất 復phục 立lập 。 內nội 外ngoại 性tánh 空không 。 則tắc 汝nhữ 識thức 生sanh 。 從tùng 誰thùy 立lập 界giới 。

初sơ 破phá 能năng 生sanh 無vô 處xứ 。 恐khủng 生sanh 謬mậu 執chấp 呼hô 其kỳ 名danh 而nhi 再tái 告cáo 之chi 曰viết 。 若nhược 汝nhữ 謬mậu 計kế 此thử 識thức 根căn 塵trần 共cộng 生sanh 者giả 。 是thị 必tất 有hữu 能năng 觸xúc 之chi 物vật 與dữ 身thân 相tướng 對đối 。 要yếu 知tri 觸xúc 塵trần 之chi 中trung 。 亦diệc 有hữu 外ngoại 物vật 不bất 來lai 觸xúc 汝nhữ 覺giác 知tri 惟duy 汝nhữ 自tự 身thân 。 即tức 知tri 有hữu 觸xúc 者giả 。 如như 前tiền 所sở 云vân 以dĩ 手thủ 摩ma 頭đầu 。 頭đầu 手thủ 皆giai 自tự 身thân 也dã 。 若nhược 爾nhĩ 則tắc 能năng 知tri 之chi 身thân 即tức 是thị 所sở 知tri 之chi 觸xúc 。 所sở 知tri 之chi 觸xúc 即tức 是thị 能năng 知tri 之chi 身thân 。 身thân 既ký 即tức 觸xúc 故cố 非phi 身thân 。 觸xúc 既ký 即tức 身thân 故cố 非phi 觸xúc 。 既ký 互hỗ 奪đoạt 兩lưỡng 亡vong 。 則tắc 身thân 觸xúc 二nhị 相tướng 。 元nguyên 無vô 處xứ 所sở 。 是thị 能năng 生sanh 者giả 不bất 可khả 得đắc 矣hĩ 。

○# 合hợp 身thân 下hạ 遮già 所sở 生sanh 無vô 體thể 。 言ngôn 能năng 生sanh 者giả 既ký 已dĩ 無vô 處xứ 。 謾man 言ngôn 不bất 能năng 生sanh 識thức 。 縱túng/tung 生sanh 汝nhữ 識thức 。 為vi 與dữ 身thân 合hợp 為vi 復phục 離ly 身thân 。 設thiết 言ngôn 合hợp 身thân 即tức 為vi 。 身thân 自tự 體thể 性tánh 。 不bất 復phục 名danh 識thức 。 設thiết 言ngôn 離ly 身thân 即tức 是thị 。 虗hư 空không 等đẳng 相tương/tướng 。 亦diệc 不bất 復phục 名danh 識thức 。 是thị 所sở 生sanh 者giả 又hựu 不bất 可khả 得đắc 矣hĩ 。

○# 內nội 外ngoại 下hạ 結kết 二nhị 俱câu 叵phả 得đắc 。 言ngôn 內nội 外ngoại 中trung 間gian 。 相tương 待đãi 而nhi 立lập 。 今kim 既ký 內nội 外ngoại 不bất 成thành 。 中trung 間gian 識thức 界giới 云vân 何hà 建kiến 立lập 。 中trung 不bất 復phục 立lập 。 內nội 外ngoại 二nhị 界giới 性tánh 亦diệc 是thị 空không 。 是thị 則tắc 能năng 生sanh 所sở 生sanh 二nhị 俱câu 叵phả 得đắc 。 則tắc 汝nhữ 所sở 言ngôn 識thức 之chi 生sanh 也dã 。 從tùng 誰thùy 立lập 界giới 。 顯hiển 唯duy 有hữu 空không 言ngôn 而nhi 已dĩ 。 就tựu 識thức 辨biện 妄vọng 竟cánh 。

三tam 承thừa 辨biện 結kết 示thị 。

是thị 故cố 當đương 知tri 。 身thân 觸xúc 為vi 緣duyên 。 生sanh 身thân 識thức 界giới 。 三tam 處xứ 都đô 無vô 。 則tắc 身thân 與dữ 觸xúc 及cập 身thân 界giới 三tam 。 本bổn 非phi 因nhân 緣duyên 。 非phi 自tự 然nhiên 性tánh 。

身thân 觸xúc 識thức 界giới 竟cánh 。

六lục 意ý 法pháp 識thức 界giới 三tam 。

一nhất 據cứ 權quyền 定định 界giới 。 二nhị 就tựu 識thức 辨biện 妄vọng 。 三tam 承thừa 辨biện 結kết 示thị 。

初sơ 。

阿A 難Nan 。 又hựu 汝nhữ 所sở 明minh 。 意ý 法pháp 為vi 緣duyên 。 生sanh 於ư 意ý 識thức 。

二nhị 就tựu 識thức 辨biện 妄vọng 二nhị 。

一nhất 指chỉ 識thức 徵trưng 界giới 。 二nhị 分phần 文văn 各các 破phá 。

初sơ 。

此thử 識thức 為vi 復phục 。 因nhân 意ý 所sở 生sanh 。 以dĩ 意ý 為vì 界giới 。 因nhân 法pháp 所sở 生sanh 。 以dĩ 法pháp 為vì 界giới 。

二nhị 分phần 文văn 各các 破phá 三tam 。

一nhất 破phá 係hệ 根căn 不bất 成thành 。 二nhị 破phá 係hệ 塵trần 不bất 成thành 。 三tam 辯biện 兩lưỡng 係hệ 無vô 文văn 。

初sơ 。

阿A 難Nan 。 若nhược 因nhân 意ý 生sanh 。 於ư 汝nhữ 意ý 中trung 。 必tất 有hữu 所sở 思tư 。 發phát 明minh 汝nhữ 意ý 。 若nhược 無vô 前tiền 法pháp 。 意ý 無vô 所sở 生sanh 。 離ly 緣duyên 無vô 形hình 。 識thức 將tương 何hà 用dụng 。

○# 又hựu 汝nhữ 識thức 心tâm 。 與dữ 諸chư 思tư 量lượng 。 兼kiêm 了liễu 別biệt 性tánh 。 為vi 同đồng 為vi 異dị 。 同đồng 意ý 即tức 意ý 。 云vân 何hà 所sở 生sanh 。 異dị 意ý 不bất 同đồng 。 應ưng 無vô 所sở 識thức 。 若nhược 無vô 所sở 識thức 。 云vân 何hà 意ý 生sanh 。 若nhược 有hữu 所sở 識thức 。 云vân 何hà 識thức 意ý 。 唯duy 同đồng 與dữ 異dị 。 二nhị 性tánh 無vô 成thành 。 界giới 云vân 何hà 立lập 。

初sơ 約ước 能năng 生sanh 無vô 體thể 破phá 。 若nhược 謂vị 此thử 識thức 因nhân 意ý 根căn 生sanh 者giả 應ưng 不bất 藉tạ 乎hồ 法pháp 塵trần 。 要yếu 知tri 於ư 汝nhữ 意ý 中trung 。 必tất 有hữu 所sở 思tư 。 之chi 法pháp 方phương 能năng 。 發phát 明minh 汝nhữ 意ý 。 若nhược 無vô 所sở 思tư 前tiền 法pháp 意ý 性tánh 。 則tắc 無vô 所sở 生sanh 。 是thị 知tri 意ý 性tánh 離ly 緣duyên 無vô 形hình 。 云vân 何hà 生sanh 識thức 。 縱túng/tung 生sanh 汝nhữ 識thức 無vô 法pháp 將tương 何hà 所sở 用dụng 。 無vô 用dụng 惟duy 幻huyễn 說thuyết 誰thùy 從tùng 根căn 生sanh 哉tai 。

○# 又hựu 汝nhữ 下hạ 約ước 所sở 生sanh 無vô 性tánh 破phá 。 識thức 心tâm 指chỉ 意ý 識thức 。 思tư 量lượng 指chỉ 意ý 根căn 。 意ý 根căn 即tức 末mạt 那na 故cố 以dĩ 思tư 量lượng 為vi 名danh 。 兼kiêm 猶do 同đồng 也dã 。 以dĩ 意ý 識thức 與dữ 意ý 根căn 同đồng 是thị 了liễu 別biệt 性tánh 故cố 。 破phá 意ý 以dĩ 若nhược 必tất 謂vị 此thử 識thức 從tùng 根căn 生sanh 者giả 。 但đãn 汝nhữ 意ý 識thức 之chi 心tâm 與dữ 諸chư 思tư 量lượng 。 意ý 根căn 同đồng 為vi 了liễu 別biệt 之chi 性tánh 。 且thả 道đạo 為vi 同đồng 為vi 異dị 。 若nhược 言ngôn 同đồng 意ý 即tức 是thị 意ý 根căn 。 云vân 何hà 為vi 意ý 之chi 所sở 生sanh 。 若nhược 言ngôn 異dị 意ý 不bất 同đồng 。 意ý 能năng 了liễu 別biệt 。 應ưng 無vô 所sở 識thức 。 若nhược 果quả 無vô 所sở 識thức 者giả 。 與dữ 意ý 逈huýnh 別biệt 。 云vân 何hà 為vi 意ý 之chi 所sở 生sanh 。 若nhược 謂vị 有hữu 所sở 識thức 者giả 依y 舊cựu 同đồng 乎hồ 意ý 根căn 。 云vân 何hà 分phần/phân 識thức 之chi 與dữ 意ý 而nhi 言ngôn 其kỳ 與dữ 意ý 異dị 耶da 。 是thị 知tri 惟duy 同đồng 意ý 與dữ 異dị 意ý 有hữu 了liễu 別biệt 無vô 了liễu 別biệt 之chi 二nhị 性tánh 尚thượng 無vô 能năng 成thành 。 況huống 復phục 名danh 界giới 。 界giới 又hựu 云vân 何hà 成thành 立lập 。 則tắc 昔tích 教giáo 所sở 稱xưng 意ý 識thức 界giới 者giả 妄vọng 也dã 。

二nhị 破phá 係hệ 塵trần 不bất 成thành 。

若nhược 因nhân 法pháp 生sanh 。 世thế 間gian 諸chư 法pháp 。 不bất 離ly 五ngũ 塵trần 。 汝nhữ 觀quán 色sắc 法pháp 。 及cập 諸chư 聲thanh 法pháp 。 香hương 法Pháp 味vị 法pháp 。 及cập 與dữ 觸xúc 法pháp 。 相tướng 狀trạng 分phân 明minh 。 以dĩ 對đối 五ngũ 根căn 。 非phi 意ý 所sở 攝nhiếp 。 汝nhữ 識thức 決quyết 定định 。 依y 於ư 法Pháp 生sanh 。 今kim 汝nhữ 諦đế 觀quán 。 法pháp 法pháp 何hà 狀trạng 。 若nhược 離ly 色sắc 空không 。 動động 靜tĩnh 通thông 塞tắc 。 合hợp 離ly 生sanh 滅diệt 。 越việt 此thử 諸chư 相tướng 。 終chung 無vô 所sở 得đắc 。

○# 生sanh 則tắc 色sắc 空không 諸chư 法pháp 等đẳng 生sanh 。 滅diệt 則tắc 色sắc 空không 諸chư 法pháp 等đẳng 滅diệt 。 所sở 因nhân 既ký 無vô 。 因nhân 生sanh 有hữu 識thức 。 作tác 何hà 形hình 相tướng 。 相tướng 狀trạng 不bất 有hữu 。 界giới 云vân 何hà 生sanh 。

初sơ 約ước 能năng 生sanh 無vô 體thể 破phá 。 若nhược 謂vị 此thử 識thức 因nhân 法pháp 生sanh 者giả 此thử 法pháp 須tu 應ưng 有hữu 體thể 。 但đãn 世thế 間gian 諸chư 法pháp 。 不bất 離ly 五ngũ 塵trần 。 所sở 謂vị 色sắc 聲thanh 香hương 味vị 觸xúc 也dã 。 汝nhữ 觀quán 色sắc 法pháp 。 眼nhãn 之chi 所sở 對đối 。 及cập 諸chư 聲thanh 法pháp 。 耳nhĩ 之chi 所sở 對đối 。 香hương 法pháp 鼻tị 之chi 所sở 對đối 。 味vị 法pháp 舌thiệt 之chi 所sở 對đối 。 觸xúc 法Pháp 身thân 之chi 所sở 對đối 。 是thị 皆giai 相tướng 狀trạng 分phân 明minh 。 以dĩ 對đối 五ngũ 根căn 。 非phi 是thị 意ý 根căn 所sở 攝nhiếp 。 若nhược 汝nhữ 意ý 識thức 之chi 心tâm 決quyết 定định 依y 於ư 法Pháp 生sanh 。 汝nhữ 今kim 諦đế 觀quán 。 法pháp 塵trần 之chi 法pháp 是thị 何hà 相tướng 狀trạng 。 唯duy 是thị 五ngũ 塵trần 謝tạ 落lạc 影ảnh 子tử 生sanh 滅diệt 而nhi 已dĩ 。 色sắc 空không 皆giai 色sắc 塵trần 以dĩ 空không 為vi 一nhất 顯hiển 色sắc 故cố 。 動động 靜tĩnh 即tức 聲thanh 塵trần 。 通thông 塞tắc 即tức 香hương 塵trần 。 合hợp 離ly 該cai 味vị 觸xúc 二nhị 塵trần 。 以dĩ 二nhị 塵trần 皆giai 合hợp 時thời 知tri 有hữu 。 離ly 時thời 知tri 無vô 故cố 也dã 。 生sanh 滅diệt 正chánh 是thị 法pháp 塵trần 。 五ngũ 塵trần 影ảnh 子tử 落lạc 於ư 意ý 地địa 名danh 生sanh 。 落lạc 所sở 不bất 及cập 名danh 滅diệt 。 越việt 亦diệc 離ly 也dã 。 破phá 意ý 以dĩ 設thiết 若nhược 離ly 於ư 色sắc 空không 等đẳng 五ngũ 塵trần 影ảnh 子tử 生sanh 。 及cập 五ngũ 塵trần 影ảnh 子tử 滅diệt 。 還hoàn 有hữu 法pháp 塵trần 可khả 得đắc 耶da 。 要yếu 知tri 離ly 此thử 諸chư 相tướng 。 終chung 無vô 所sở 得đắc 。 是thị 能năng 生sanh 者giả 無vô 體thể 矣hĩ 。

○# 生sanh 則tắc 下hạ 約ước 所sở 生sanh 無vô 形hình 破phá 。 言ngôn 如như 我ngã 上thượng 說thuyết 。 法pháp 塵trần 之chi 所sở 以dĩ 生sanh 者giả 。 不bất 過quá 色sắc 空không 諸chư 法pháp 等đẳng 影ảnh 子tử 生sanh 。 法pháp 塵trần 之chi 所sở 以dĩ 滅diệt 者giả 不bất 過quá 色sắc 空không 諸chư 法pháp 等đẳng 影ảnh 子tử 滅diệt 。 是thị 別biệt 無vô 法pháp 塵trần 為vi 所sở 依y 因nhân 矣hĩ 。 所sở 依y 之chi 因nhân 既ký 無vô 。 所sở 謂vị 因nhân 之chi 而nhi 生sanh 有hữu 識thức 心tâm 者giả 畢tất 竟cánh 。 作tác 何hà 形hình 相tướng 。 若nhược 知tri 相tướng 狀trạng 不bất 有hữu 。 說thuyết 界giới 已dĩ 屬thuộc 虗hư 妄vọng 云vân 何hà 更cánh 言ngôn 有hữu 生sanh 。 是thị 益ích 見kiến 其kỳ 謬mậu 也dã 。

三tam 辨biện 兩lưỡng 係hệ 無vô 文văn 。

正chánh 脈mạch 云vân 。 此thử 闕khuyết 根căn 境cảnh 合hợp 辨biện 之chi 科khoa 。 (# 即tức 今kim 疏sớ/sơ 破phá 兩lưỡng 係hệ 無vô 文văn 。 前tiền 五ngũ 科khoa 俱câu 有hữu 。 惟duy 此thử 科khoa 無vô 。 故cố 正chánh 脈mạch 云vân 闕khuyết )# 愚ngu 謂vị 意ý 法pháp 本bổn 自tự 無vô 相tương/tướng 。 非phi 同đồng 前tiền 五ngũ 根căn 塵trần 有hữu 實thật 性tánh 境cảnh 。 且thả 分phần/phân 文văn 各các 破phá 中trung 又hựu 極cực 明minh 其kỳ 虗hư 妄vọng 無vô 體thể 。 共cộng 生sanh 之chi 計kế 自tự 然nhiên 無vô 有hữu 。 亦diệc 不bất 須tu 破phá 。 非phi 闕khuyết 文văn 也dã 。 就tựu 識thức 辨biện 妄vọng 竟cánh 。

三tam 承thừa 辨biện 結kết 示thị 。

是thị 故cố 當đương 知tri 。 意ý 法pháp 為vi 緣duyên 。 生sanh 意ý 識thức 界giới 。 三tam 處xứ 都đô 無vô 。 則tắc 意ý 與dữ 法pháp 及cập 意ý 界giới 三tam 。 本bổn 非phi 因nhân 緣duyên 。 非phi 自tự 然nhiên 性tánh 。

結kết 示thị 之chi 義nghĩa 準chuẩn 上thượng 。 夫phu 眾chúng 生sanh 以dĩ 五ngũ 陰ấm 不bất 了liễu 心tâm 色sắc 成thành 身thân 。 分phần/phân 開khai 六lục 入nhập 之chi 門môn 。 發phát 明minh 六lục 塵trần 之chi 境cảnh 。 根căn 塵trần 互hỗ 引dẫn 十thập 二nhị 處xứ 之chi 內nội 外ngoại 既ký 定định 。 識thức 生sanh 其kỳ 中trung 。 十thập 八bát 界giới 之chi 邊biên 疆cương 莫mạc 移di 。 在tại 如Như 來Lai 藏tạng 中trung 。 固cố 為vi 幻huyễn 妄vọng 假giả 名danh 。 於ư 有hữu 情tình 分phần/phân 上thượng 竟cánh 成thành 堅kiên 牢lao 巨cự 執chấp 。 計kế 人nhân 計kế 我ngã 而nhi 瞥miết 起khởi 煩phiền 惱não 。 迷mê 理lý 迷mê 法pháp 而nhi 遽cự 障chướng 所sở 知tri 。 為vi 生sanh 死tử 因nhân 。 礙ngại 正chánh 知tri 見kiến 。 涅Niết 槃Bàn 無vô 路lộ 可khả 證chứng 。 菩Bồ 提Đề 何hà 緣duyên 得đắc 成thành 。 今kim 既ký 一nhất 一nhất 破phá 其kỳ 相tương/tướng 妄vọng 。 顯hiển 其kỳ 性tánh 真chân 。 了liễu 界giới 處xứ 以dĩ 不bất 有hữu 。 識thức 陰ấm 入nhập 之chi 本bổn 空không 。 執chấp 盡tận 計kế 除trừ 相tương/tướng 開khai 性tánh 現hiện 。 則tắc 菩Bồ 提Đề 涅Niết 槃Bàn 。 可khả 希hy 冀ký 矣hĩ 。 會hội 四tứ 科khoa 而nhi 歸quy 藏tạng 性tánh 竟cánh 。

三tam 融dung 七thất 大đại 以dĩ 拂phất 情tình 計kế (# 正chánh 脈mạch 義nghĩa 云vân 。 人nhân 皆giai 知tri 此thử 科khoa 理lý 趣thú 深thâm 廣quảng 必tất 勝thắng 前tiền 科khoa 。 實thật 多đa 不bất 能năng 較giảo 其kỳ 所sở 以dĩ 勝thắng 。 舊cựu 註chú 謂vị 前tiền 近cận 取thủ 身thân 。 後hậu 遠viễn 取thủ 物vật 。 又hựu 云vân 。 前tiền 悟ngộ 一nhất 身thân 。 後hậu 融dung 萬vạn 法pháp 。 皆giai 非phi 也dã 。 良lương 以dĩ 四tứ 科khoa 即tức 七thất 大đại 中trung 別biệt 相tướng 。 七thất 大đại 即tức 四tứ 科khoa 上thượng 總tổng 相tương/tướng 。 法pháp 本bổn 無vô 殊thù 。 但đãn 四tứ 科khoa 方phương 談đàm 其kỳ 一nhất 一nhất 皆giai 是thị 。 性tánh 真chân 而nhi 未vị 嘗thường 言ngôn 其kỳ 一nhất 一nhất 皆giai 周chu 法Pháp 界Giới 。 如như 指chỉ 香hương 柴sài 煤# 炭thán 一nhất 一nhất 言ngôn 其kỳ 是thị 火hỏa 。 而nhi 未vị 及cập 言ngôn 一nhất 一nhất 皆giai 可khả 洞đỗng 燒thiêu 林lâm 野dã 。 至chí 今kim 七thất 大đại 方phương 談đàm 其kỳ 一nhất 一nhất 皆giai 周chu 法Pháp 界Giới 。 故cố 總tổng 名danh 為vi 大đại 。 如như 方phương 說thuyết 出xuất 諸chư 火hỏa 每mỗi 一nhất 星tinh 皆giai 有hữu 洞đỗng 燒thiêu 之chi 極cực 量lượng 也dã 。 葢# 前tiền 顯hiển 法pháp 法pháp 當đương 體thể 真chân 常thường 。 此thử 乃nãi 顯hiển 法pháp 法pháp 圓viên 融dung 周chu 徧biến 。 故cố 今kim 解giải 以dĩ 融dung 大đại 科khoa 之chi 。 而nhi 云vân 拂phất 情tình 計kế 者giả 。 良lương 以dĩ 阿A 難Nan 既ký 聞văn 。 顯hiển 見kiến 超siêu 情tình 。 顯hiển 見kiến 離ly 見kiến 之chi 旨chỉ 。 已dĩ 知tri 見kiến 性tánh 不bất 屬thuộc 因nhân 緣duyên 及cập 自tự 然nhiên 矣hĩ 。 但đãn 四tứ 科khoa 該cai 盡tận 諸chư 法pháp 。 似tự 不bất 免miễn 於ư 因nhân 緣duyên 。 亦diệc 有hữu 邪tà 知tri 謬mậu 解giải 隨tùy 情tình 執chấp 自tự 然nhiên 者giả 。 而nhi 今kim 又hựu 聞văn 本bổn 非phi 因nhân 緣duyên 。 非phi 自tự 然nhiên 性tánh 。 既ký 違vi 昔tích 教giáo 復phục 動động 權quyền 執chấp 。 故cố 世Thế 尊Tôn 以dĩ 性tánh 色sắc 真chân 空không 。 等đẳng 拂phất 之chi )# 四tứ 。

一nhất 阿A 難Nan 陳trần 疑nghi 致trí 請thỉnh 。 二nhị 如Như 來Lai 斥xích 迷mê 許hứa 示thị 。 三tam 阿A 難Nan 遵tuân 教giáo 佇trữ 聽thính 。 四tứ 如Như 來Lai 按án 定định 為vi 說thuyết 。

初sơ 。

阿A 難Nan 白bạch 佛Phật 言ngôn 。

世Thế 尊Tôn 。 如Như 來Lai 常thường 說thuyết 。 和hòa 合hợp 因nhân 緣duyên 。 一nhất 切thiết 世thế 間gian 。 種chủng 種chủng 變biến 化hóa 。 皆giai 因nhân 四tứ 大đại 。 和hòa 合hợp 發phát 明minh 。

○# 云vân 何hà 如Như 來Lai 。 因nhân 緣duyên 自tự 然nhiên 。 二nhị 俱câu 排bài 擯bấn 。 我ngã 今kim 不bất 知tri 。 斯tư 義nghĩa 所sở 屬thuộc 。

○# 惟duy 垂thùy 哀ai 愍mẫn 。 開khai 示thị 眾chúng 生sanh 。 中Trung 道Đạo 了liễu 義nghĩa 。 無vô 戲hí 論luận 法pháp 。

初sơ 述thuật 昔tích 所sở 說thuyết 。 和hòa 合hợp 與dữ 因nhân 緣duyên 相tương/tướng 關quan 故cố 兼kiêm 言ngôn 之chi 。 常thường 說thuyết 者giả 翻phiên 外ngoại 計kế 立lập 自tự 宗tông 故cố 。 一nhất 切thiết 世thế 間gian 。 總tổng 該cai 情tình 器khí 。 情tình 則tắc 七thất 趣thú 升thăng 沉trầm 。 器khí 則tắc 八bát 相tương/tướng 往vãng 復phục 。 故cố 云vân 種chủng 種chủng 變biến 化hóa 。 此thử 等đẳng 皆giai 因Nhân 地Địa 等đẳng 四tứ 大đại 互hỗ 為vi 因nhân 緣duyên 。 和hòa 合hợp 發phát 明minh 。 所sở 謂vị 常thường 說thuyết 者giả 即tức 依y 此thử 而nhi 說thuyết 故cố 。 又hựu 雖tuy 云vân 常thường 說thuyết 亦diệc 有hữu 深thâm 淺thiển 。 如như 即tức 空không 即tức 假giả 即tức 中trung 是thị 也dã 。

○# 云vân 何hà 下hạ 疑nghi 今kim 所sở 廢phế 。 排bài 擯bấn 者giả 斥xích 逐trục 義nghĩa 。 謂vị 不bất 用dụng 也dã 。 因nhân 緣duyên 自tự 然nhiên 。 語ngữ 雖tuy 似tự 平bình 。 其kỳ 意ý 唯duy 疑nghi 排bài 擯bấn 因nhân 緣duyên 。 以dĩ 自tự 然nhiên 外ngoại 宗tông 雖tuy 排bài 擯bấn 無vô 可khả 疑nghi 故cố 。 是thị 知tri 此thử 句cú 乃nãi 怪quái 其kỳ 並tịnh 因nhân 緣duyên 俱câu 排bài 也dã 。 斯tư 義nghĩa 者giả 即tức 俱câu 排bài 之chi 義nghĩa 。 屬thuộc 謂vị 攝nhiếp 屬thuộc 。 言ngôn 因nhân 緣duyên 自tự 然nhiên 。 相tương 待đãi 而nhi 立lập 。 不bất 屬thuộc 此thử 即tức 屬thuộc 彼bỉ 。 二nhị 俱câu 排bài 擯bấn 。 故cố 不bất 知tri 何hà 所sở 攝nhiếp 屬thuộc 。

○# 唯duy 垂thùy 下hạ 請thỉnh 示thị 中trung 道đạo 。 昔tích 說thuyết 今kim 排bài 前tiền 後hậu 相tương 違vi 。 自tự 宗tông 外ngoại 計kế 兩lưỡng 無vô 所sở 攝nhiếp 。 進tiến 退thoái 莫mạc 決quyết 從tùng 違vi 罔võng 措thố 。 無vô 任nhậm 首thủ 鼠thử 有hữu 類loại 籓# 羊dương 。 故cố 惟duy 願nguyện 如Như 來Lai 。 哀ai 愍mẫn 開khai 示thị 。 理lý 路lộ 不bất 偏thiên 曰viết 中trung 道đạo 。 趣thú 味vị 究cứu 竟cánh 曰viết 了liễu 義nghĩa 。 稱xưng 實thật 而nhi 說thuyết 曰viết 。 無vô 戲hí 論luận 法pháp 。 其kỳ 意ý 以dĩ 因nhân 緣duyên 落lạc 有hữu 。 自tự 然nhiên 沈trầm 空không 。 不bất 合hợp 中trung 道đạo 。 自tự 然nhiên 固cố 非phi 正chánh 見kiến 因nhân 緣duyên 亦diệc 屬thuộc 權quyền 宗tông 。 俱câu 非phi 究cứu 竟cánh 一nhất 同đồng 兒nhi 語ngữ 。 一nhất 類loại 空không 拳quyền 。 皆giai 非phi 無vô 戲hí 論luận 法pháp 。 因nhân 佛Phật 兩lưỡng 擯bấn 故cố 反phản 是thị 而nhi 求cầu 之chi 。 後hậu 云vân 性tánh 色sắc 真chân 空không 。 性tánh 空không 真chân 色sắc 。 等đẳng 正chánh 開khai 示thị 此thử 義nghĩa 。

二nhị 如Như 來Lai 斥xích 迷mê 許hứa 示thị 。

爾nhĩ 時thời 世Thế 尊Tôn 。 告cáo 阿A 難Nan 言ngôn 。

汝nhữ 先tiên 厭yếm 離ly 。 聲Thanh 聞Văn 緣Duyên 覺Giác 。 諸chư 小Tiểu 乘Thừa 法pháp 。 發phát 心tâm 勤cần 求cầu 。 無vô 上thượng 菩Bồ 提Đề 。 故cố 我ngã 今kim 時thời 。 為vì 汝nhữ 開khai 示thị 。 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 諦Đế 。

○# 如như 何hà 復phục 將tương 。 世thế 間gian 戲hí 論luận 。 妄vọng 想tưởng 因nhân 緣duyên 。 而nhi 自tự 纏triền 繞nhiễu 。 汝nhữ 雖tuy 多đa 聞văn 。 如như 說thuyết 藥dược 人nhân 。 真chân 藥dược 現hiện 前tiền 。 不bất 能năng 分phân 別biệt 。 如Như 來Lai 說thuyết 為vi 。 真chân 可khả 憐lân 愍mẫn 。

○# 汝nhữ 今kim 諦đế 聽thính 。 吾ngô 當đương 為vì 汝nhữ 。 分phân 別biệt 開khai 示thị 。 亦diệc 令linh 當đương 來lai 。 修tu 大Đại 乘Thừa 者giả 。 通thông 達đạt 實thật 相tướng 。

初sơ 示thị 以dĩ 已dĩ 說thuyết 。

爾nhĩ 時thời 者giả 阿A 難Nan 致trí 請thỉnh 時thời 也dã 。 告cáo 阿A 難Nan 言ngôn 。 者giả 即tức 時thời 而nhi 應ưng 故cố 。 先tiên 指chỉ 婬dâm 室thất 歸quy 來lai 。

爾nhĩ 時thời 自tự 恨hận 未vị 全toàn 道Đạo 力lực 。 即tức 是thị 厭yếm 離ly 聲Thanh 聞Văn 等đẳng 法pháp 。 以dĩ 聲Thanh 聞Văn 等đẳng 法pháp 類loại 皆giai 執chấp 相tướng 滯trệ 名danh 道Đạo 力lực 難nạn/nan 全toàn 故cố 也dã 。 又hựu 爾nhĩ 時thời 慇ân 請thỉnh 奢xa 摩ma 等đẳng 三tam 即tức 是thị 發phát 心tâm 勤cần 求cầu 菩Bồ 提Đề 。 以dĩ 奢xa 摩ma 等đẳng 三tam 即tức 是thị 成thành 佛Phật 妙diệu 定định 。 可khả 趣thú 菩Bồ 提Đề 故cố 也dã 。 今kim 時thời 指chỉ 顯hiển 見kiến 已dĩ 後hậu 。 以dĩ 十thập 番phiên 所sở 顯hiển 之chi 真chân 四tứ 科khoa 所sở 會hội 之chi 性tánh 即tức 是thị 中trung 道đạo 。 即tức 是thị 了liễu 義nghĩa 。 即tức 是thị 無vô 戲hí 論luận 法pháp 。 故cố 總tổng 以dĩ 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 諦đế 稱xưng 之chi 。 以dĩ 一nhất 即tức 中trung 道đạo 不bất 中trung 則tắc 成thành 二nhị 故cố 。 第đệ 一nhất 即tức 了liễu 義nghĩa 不bất 了liễu 則tắc 有hữu 前tiền 故cố 。 諦đế 即tức 無vô 戲hí 論luận 戲hí 論luận 則tắc 不bất 諦đế 故cố 。

○# 如như 何hà 下hạ 斥xích 以dĩ 迷mê 謬mậu 。 如như 何hà 復phục 將tương 。 等đẳng 者giả 深thâm 怪quái 其kỳ 不bất 應ứng 爾nhĩ 也dã 。 世thế 間gian 者giả 約ước 二nhị 乘thừa 為vi 學học 者giả 世thế 間gian 。 以dĩ 彼bỉ 不bất 了liễu 。 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 諦Đế 。 口khẩu 說thuyết 因nhân 緣duyên 名danh 為vi 戲hí 論luận 。 心tâm 思tư 因nhân 緣duyên 。 名danh 為vi 妄vọng 想tưởng 。 因nhân 屬thuộc 戲hí 論luận 妄vọng 想tưởng 。 故cố 如Như 來Lai 重trùng 重trùng 開khai 示thị 令linh 其kỳ 超siêu 脫thoát 此thử 法pháp 。 而nhi 阿A 難Nan 反phản 問vấn 云vân 何hà 俱câu 排bài 等đẳng 是thị 以dĩ 之chi 。 自tự 纏triền 自tự 繞nhiễu 。 宜nghi 乎hồ 為vi 世Thế 尊Tôn 所sở 深thâm 怪quái 耳nhĩ 。 汝nhữ 雖tuy 多đa 聞văn 。 等đẳng 者giả 喻dụ 顯hiển 其kỳ 可khả 憐lân 愍mẫn 也dã 。 言ngôn 阿A 難Nan 雖tuy 有hữu 多đa 聞văn 之chi 慧tuệ 。 善thiện 解giải 請thỉnh 求cầu 。 不bất 過quá 如như 說thuyết 藥dược 之chi 人nhân 。 而nhi 如Như 來Lai 開khai 示thị 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 諦Đế 。 令linh 其kỳ 薦tiến 取thủ 正chánh 是thị 。 真chân 藥dược 現hiện 前tiền 。 及cập 阿A 難Nan 纏triền 繞nhiễu 因nhân 緣duyên 執chấp 權quyền 為vi 實thật 。 宛uyển 爾nhĩ 不bất 能năng 分phân 別biệt 。 不bất 能năng 分phân 別biệt 。 將tương 必tất 捨xả 真chân 藥dược 而nhi 取thủ 假giả 藥dược 。 自tự 誤ngộ 誤ngộ 人nhân 。 是thị 故cố 說thuyết 為vi 。 真chân 可khả 憐lân 愍mẫn 。

○# 汝nhữ 今kim 下hạ 許hứa 以dĩ 開khai 示thị 。 已dĩ 說thuyết 不bất 悟ngộ 多đa 緣duyên 聽thính 之chi 不bất 諦đế 。 故cố 誡giới 以dĩ 諦đế 聽thính 。 許hứa 以dĩ 分phân 別biệt 等đẳng 者giả 利lợi 現hiện 會hội 故cố 。 分phân 別biệt 者giả 分phân 別biệt 因nhân 緣duyên 不bất 了liễu 令linh 其kỳ 超siêu 脫thoát 。 開khai 示thị 者giả 開khai 示thị 中Trung 道Đạo 了liễu 義nghĩa 。 令linh 其kỳ 薦tiến 取thủ 。 亦diệc 令linh 當đương 來lai 。 等đẳng 者giả 益ích 未vị 來lai 故cố 。 實thật 相tướng 者giả 指chỉ 後hậu 大đại 性tánh 義nghĩa 該cai 前tiền 之chi 所sở 顯hiển 所sở 會hội 以dĩ 同đồng 為vi 一nhất 體thể 故cố 也dã 。 隨tùy 緣duyên 不bất 變biến 故cố 名danh 實thật 相tướng 。 不bất 達đạt 此thử 者giả 縱túng/tung 修tu 非phi 真chân 。 凡phàm 當đương 來lai 修tu 大Đại 乘Thừa 者giả 。 務vụ 須tu 通thông 達đạt 。 故cố 亦diệc 令linh 也dã 。 下hạ 云vân 如như 水thủy 成thành 冰băng 。 冰băng 還hoàn 成thành 水thủy 。 即tức 略lược 示thị 實thật 相tướng 之chi 義nghĩa 。

三tam 阿A 難Nan 遵tuân 教giáo 佇trữ 聽thính 。

阿A 難Nan 默mặc 然nhiên 。 承thừa 佛Phật 聖Thánh 旨chỉ 。

默mặc 然nhiên 者giả 虗hư 懷hoài 凝ngưng 慮lự 。 承thừa 旨chỉ 者giả 敬kính 候hậu 綸luân 音âm 。 所sở 謂vị 聽thính 者giả 端đoan 視thị 如như 渴khát 飲ẩm 。 一nhất 心tâm 入nhập 於ư 語ngữ 義nghĩa 中trung 也dã 。

四tứ 如Như 來Lai 按án 定định 為vi 說thuyết 二nhị 。

一nhất 據cứ 執chấp 略lược 示thị 中trung 道đạo 。 二nhị 分phần 門môn 別biệt 詳tường 七thất 大đại 。

初sơ 。

阿A 難Nan 。 如như 汝nhữ 所sở 言ngôn 。 四tứ 大đại 和hòa 合hợp 。 發phát 明minh 世thế 間gian 。 種chủng 種chủng 變biến 化hóa 。

○# 阿A 難Nan 。 若nhược 彼bỉ 大đại 性tánh 。 體thể 非phi 和hòa 合hợp 。 則tắc 不bất 能năng 與dữ 。 諸chư 大đại 雜tạp 和hòa 。 猶do 如như 虗hư 空không 。 不bất 和hòa 諸chư 色sắc 。 若nhược 和hòa 合hợp 者giả 。 同đồng 於ư 變biến 化hóa 。 始thỉ 終chung 相tương 成thành 。 生sanh 滅diệt 相tương 續tục 。 生sanh 死tử 死tử 生sanh 。 生sanh 生sanh 死tử 死tử 。 如như 旋toàn 火hỏa 輪luân 。 未vị 有hữu 休hưu 息tức 。

○# 阿A 難Nan 。 如như 水thủy 成thành 冰băng 。 冰băng 還hoàn 成thành 水thủy 。

初sơ 按án 妄vọng 所sở 執chấp 。 準chuẩn 前tiền 阿A 難Nan 云vân 。 一nhất 切thiết 世thế 間gian 。 種chủng 種chủng 變biến 化hóa 。 皆giai 因nhân 四tứ 大đại 。 和hòa 合hợp 發phát 明minh 。 今kim 云vân 四tứ 大đại 和hòa 合hợp 。 發phát 明minh 世thế 間gian 。 種chủng 種chủng 變biến 化hóa 。 雖tuy 能năng 所sở 倒đảo 置trí 而nhi 其kỳ 義nghĩa 無vô 殊thù 。 葢# 是thị 據cứ 其kỳ 所sở 說thuyết 而nhi 按án 定định 之chi 。 故cố 云vân 如như 汝nhữ 所sở 言ngôn 。

○# 阿A 難Nan 下hạ 故cố 申thân 非phi 量lượng 。 言ngôn 四tứ 大đại 和hòa 合hợp 。 發phát 明minh 世thế 間gian 等đẳng 語ngữ 。 乃nãi 隨tùy 情tình 取thủ 相tương/tướng 為vi 言ngôn 。 若nhược 以dĩ 性tánh 論luận 和hòa 合hợp 固cố 屬thuộc 權quyền 宗tông 。 不bất 和hòa 合hợp 尤vưu 墮đọa 外ngoại 計kế 。 故cố 略lược 申thân 二nhị 種chủng 非phi 量lượng 。 大đại 性tánh 者giả 四tứ 大đại 之chi 性tánh 。 體thể 非phi 和hòa 合hợp 。 者giả 只chỉ 許hứa 不bất 變biến 。 不bất 許hứa 隨tùy 緣duyên 也dã 。 不bất 計kế 隨tùy 緣duyên 故cố 不bất 能năng 與dữ 。 諸chư 大đại 雜tạp 和hòa 。 諸chư 大đại 約ước 相tương/tướng 言ngôn 。 不bất 能năng 與dữ 和hòa 者giả 謂vị 性tánh 自tự 是thị 性tánh 。 不bất 隨tùy 緣duyên 以dĩ 成thành 相tương/tướng 。 如như 是thị 則tắc 墮đọa 自tự 然nhiên 之chi 計kế 。 故cố 應ưng 猶do 如như 虗hư 空không 。 不bất 和hòa 諸chư 色sắc 。 量lượng 云vân 。 大đại 性tánh 是thị 有hữu 法pháp 。 不bất 與dữ 諸chư 大đại 雜tạp 和hòa 宗tông 。 因nhân 云vân 體thể 非phi 和hòa 合hợp 故cố 。 同đồng 喻dụ 如như 虗hư 空không 。 不bất 和hòa 諸chư 色sắc 。 大đại 性tánh 不bất 爾nhĩ 。 乃nãi 故cố 為vi 非phi 量lượng 。 令linh 其kỳ 自tự 覺giác 。 若nhược 字tự 仍nhưng 指chỉ 大đại 性tánh 。 和hòa 合hợp 者giả 只chỉ 許hứa 隨tùy 緣duyên 。 不bất 許hứa 不bất 變biến 也dã 。 不bất 許hứa 不bất 變biến 故cố 應ưng 同đồng 於ư 諸chư 大đại 之chi 相tướng 。 遷thiên 變biến 改cải 化hóa 。 始thỉ 終chung 四tứ 句cú 。 通thông 約ước 外ngoại 器khí 內nội 身thân 詳tường 明minh 遷thiên 變biến 改cải 化hóa 之chi 狀trạng 。 始thỉ 終chung 相tương 成thành 。 者giả 謂vị 因nhân 始thỉ 有hữu 終chung 。 因nhân 終chung 有hữu 始thỉ 。 遞đệ 互hỗ 相tương 成thành 。 生sanh 滅diệt 相tương 續tục 。 者giả 謂vị 生sanh 成thành 滅diệt 壞hoại 。 滅diệt 壞hoại 生sanh 成thành 。 前tiền 後hậu 相tương 續tục 。 此thử 約ước 外ngoại 器khí 說thuyết 也dã 。 生sanh 死tử 死tử 生sanh 。 者giả 謂vị 因nhân 生sanh 有hữu 死tử 。 因nhân 死tử 有hữu 生sanh 。 亦diệc 遞đệ 互hỗ 相tương 成thành 。 生sanh 生sanh 死tử 死tử 。 者giả 謂vị 生sanh 而nhi 復phục 生sanh 。 死tử 而nhi 復phục 死tử 。 亦diệc 前tiền 後hậu 相tương 續tục 。 此thử 約ước 內nội 身thân 說thuyết 也dã 。 是thị 知tri 內nội 外ngoại 四tứ 大đại 皆giai 變biến 化hóa 相tương/tướng 。 大đại 性tánh 同đồng 此thử 者giả 性tánh 不bất 自tự 性tánh 。 能năng 隨tùy 緣duyên 以dĩ 成thành 相tương/tướng 。 如như 是thị 則tắc 墮đọa 因nhân 緣duyên 之chi 計kế 。 故cố 應ưng 如như 旋toàn 火hỏa 輪luân 。 未vị 有hữu 休hưu 息tức 。 量lượng 云vân 。 大đại 性tánh 是thị 有hữu 法pháp 。 同đồng 於ư 變biến 化hóa 等đẳng 為vi 宗tông 。 因nhân 云vân 有hữu 和hòa 合hợp 義nghĩa 故cố 。 同đồng 喻dụ 如như 旋toàn 火hỏa 輪luân 。 未vị 有hữu 休hưu 息tức 。 大đại 性tánh 不bất 爾nhĩ 。 亦diệc 故cố 為vi 非phi 量lượng 。 令linh 其kỳ 自tự 覺giác 。

○# 阿A 難Nan 下hạ 喻dụ 明minh 正chánh 理lý 。 言ngôn 大đại 性tánh 既ký 不bất 如như 虗hư 空không 不bất 和hòa 。 又hựu 不bất 如như 旋toàn 火hỏa 輪luân 轉chuyển 。 畢tất 竟cánh 同đồng 於ư 何hà 等đẳng 。 故cố 復phục 以dĩ 異dị 喻dụ 而nhi 反phản 顯hiển 之chi 。 如như 水thủy 成thành 冰băng 。 者giả 喻dụ 大đại 性tánh 不bất 變biến 隨tùy 緣duyên 。 冰băng 還hoàn 成thành 水thủy 。 者giả 喻dụ 大đại 性tánh 隨tùy 緣duyên 不bất 變biến 。 隨tùy 緣duyên 不bất 變biến 故cố 不bất 墮đọa 因nhân 緣duyên 。 不bất 變biến 隨tùy 緣duyên 故cố 不bất 墮đọa 自tự 然nhiên 。 二nhị 俱câu 不bất 墮đọa 是thị 名danh 中trung 道đạo 正chánh 理lý 。

二nhị 分phần 門môn 別biệt 詳tường 七thất 大đại (# 問vấn 。 阿A 難Nan 惟duy 問vấn 四tứ 大đại 。 如Như 來Lai 具cụ 明minh 七thất 大đại 者giả 何hà 也dã 。 答đáp 。 為vi 欲dục 攝nhiếp 法pháp 盡tận 故cố 。 良lương 以dĩ 四tứ 大đại 於ư 五ngũ 陰ấm 中trung 。 唯duy 攝nhiếp 色sắc 陰ấm 中trung 形hình 色sắc 。 於ư 六lục 入nhập 中trung 惟duy 攝nhiếp 浮phù 勝thắng 。 於ư 十thập 二nhị 處xứ 。 中trung 惟duy 攝nhiếp 六lục 塵trần 及cập 六lục 根căn 中trung 浮phù 勝thắng 。 於ư 十thập 八bát 界giới 中trung 亦diệc 然nhiên 。 至chí 於ư 色sắc 陰ấm 中trung 顯hiển 色sắc 。 及cập 餘dư 四tứ 陰ấm 。 六lục 入nhập 中trung 之chi 根căn 性tánh 。 十thập 二nhị 處xứ 中trung 之chi 根căn 性tánh 。 十thập 八bát 界giới 中trung 。 之chi 根căn 性tánh 及cập 識thức 。 皆giai 不bất 能năng 攝nhiếp 。 今kim 加gia 以dĩ 空không 見kiến 識thức 之chi 三tam 大đại 乃nãi 一nhất 切thiết 俱câu 攝nhiếp 。 亦diệc 恐khủng 阿A 難Nan 問vấn 所sở 不bất 及cập 故cố 足túc 之chi 以dĩ 防phòng 種chủng 疑nghi )# 七thất 。

一nhất 地địa 大đại 。 二nhị 火hỏa 大đại 。 三tam 水thủy 大đại 。 四tứ 風phong 大đại 。 五ngũ 空không 大đại 。 六lục 見kiến 大đại 。 七thất 識thức 大đại 。

初sơ 四tứ 。

一nhất 依y 性tánh 成thành 相tương/tướng 。 二nhị 先tiên 破phá 和hòa 合hợp 。 三tam 詳tường 示thị 中trung 道đạo 。 四tứ 雙song 拂phất 二nhị 計kế 。

初sơ 。

汝nhữ 觀quán 地địa 性tánh 。 麤thô 為vi 大đại 地địa 。 細tế 為vi 微vi 塵trần 。 至chí 隣lân 虗hư 塵trần 析tích 彼bỉ 極cực 微vi 。 色sắc 邊biên 際tế 相tướng 。 七thất 分phần 所sở 成thành 。 更cánh 析tích 隣lân 虗hư 。 即tức 實thật 空không 性tánh 。

教giáo 以dĩ 觀quán 地địa 性tánh 者giả 。 令linh 知tri 地địa 大đại 之chi 性tánh 即tức 藏tạng 性tánh 也dã 。 藏tạng 性tánh 隨tùy 緣duyên 。 由do 眾chúng 生sanh 共cộng 相tương 無vô 明minh 所sở 感cảm 。 遂toại 現hiện 麤thô 相tương/tướng 而nhi 為vi 大đại 地địa 。 如như 前tiền 云vân 晦hối 昧muội 為vi 空không 。 空không 晦hối 暗ám 中trung 。 結kết 暗ám 為vi 色sắc 。 由do 二nhị 乘thừa 析tích 色sắc 歸quy 空không 所sở 致trí 。 遂toại 現hiện 細tế 相tương/tướng 而nhi 為vi 微vi 塵trần 。 如như 般Bát 若Nhã 云vân 。 以dĩ 三Tam 千Thiên 大Đại 千Thiên 世Thế 界Giới 。 碎toái 為vi 微vi 塵trần 。 釋thích 曰viết 。 二nhị 乘thừa 以dĩ 析tích 空không 觀quán 。 用dụng 假giả 想tưởng 慧tuệ 。 初sơ 以dĩ 大đại 地địa 。 分phân 為vi 七thất 分phần 。 如như 是thị 從tùng 麤thô 至chí 細tế 展triển 轉chuyển 以dĩ 七thất 分phần 分phân 之chi 至chí 於ư 微vi 塵trần 。 則tắc 世thế 界giới 不bất 復phục 有hữu 矣hĩ 。 若nhược 更cánh 以dĩ 微vi 塵trần 分phân 為vi 七thất 分phần 。 則tắc 成thành 極cực 微vi 。 言ngôn 極cực 微vi 者giả 最tối 極cực 微vi 細tế 已dĩ 到đáo 色sắc 之chi 邊biên 際tế 。 故cố 云vân 色sắc 邊biên 際tế 相tướng 。 若nhược 更cánh 以dĩ 此thử 相tương/tướng 分phân 為vi 七thất 分phần 。 則tắc 成thành 隣lân 虗hư 。 今kim 不bất 言ngôn 極cực 微vi 析tích 至chí 隣lân 虗hư 。 而nhi 言ngôn 至chí 隣lân 虗hư 塵trần 析tích 彼bỉ 極cực 微vi 等đẳng 者giả 。 乃nãi 世Thế 尊Tôn 妙diệu 辯biện 無vô 礙ngại 詞từ 句cú 錯thác 落lạc 清thanh 新tân 耳nhĩ 目mục 之chi 意ý 。 然nhiên 隣lân 虗hư 尚thượng 有hữu 塵trần 名danh 。 再tái 析tích 則tắc 塵trần 名danh 亦diệc 失thất 。 故cố 曰viết 更cánh 析tích 隣lân 虗hư 。 即tức 實thật 空không 性tánh 。

二nhị 先tiên 破phá 和hòa 合hợp 二nhị 。

一nhất 正chánh 破phá 合hợp 空không 成thành 色sắc 。 二nhị 取thủ 例lệ 轉chuyển 顯hiển 其kỳ 謬mậu 。

初sơ 。

阿A 難Nan 。 若nhược 此thử 隣lân 虗hư 析tích 成thành 虗hư 空không 。 當đương 知tri 虗hư 空không 。 出xuất 生sanh 色sắc 相tướng 。

○# 汝nhữ 今kim 問vấn 言ngôn 。 由do 和hòa 合hợp 故cố 。 出xuất 生sanh 世thế 間gian 。 諸chư 變biến 化hóa 相tướng 。 汝nhữ 且thả 觀quán 此thử 。 一nhất 隣lân 虗hư 塵trần 用dụng 幾kỷ 虗hư 空không 。 和hòa 合hợp 而nhi 有hữu 。

○# 不bất 應ưng 隣lân 虗hư 合hợp 成thành 隣lân 虗hư 。

初sơ 因nhân 入nhập 定định 出xuất 。 若nhược 依y 小Tiểu 乘Thừa 必tất 謂vị 此thử 隣lân 虗hư 塵trần 。 析tích 入nhập 空không 者giả 。 是thị 色sắc 相tướng 入nhập 於ư 空không 矣hĩ 。 若nhược 果quả 如như 是thị 。 則tắc 應ưng 當đương 了liễu 知tri 。 虗hư 空không 出xuất 生sanh 色sắc 相tướng 。 以dĩ 有hữu 入nhập 必tất 有hữu 出xuất 故cố 。

○# 汝nhữ 今kim 下hạ 據cứ 執chấp 為vi 難nạn/nan 。 言ngôn 汝nhữ 今kim 前tiền 來lai 問vấn 。 我ngã 作tác 如như 是thị 言ngôn 。 由do 和hòa 合hợp 故cố 。 出xuất 生sanh 世thế 間gian 。 諸chư 變biến 化hóa 相tướng 。 如như 是thị 則tắc 諸chư 變biến 化hóa 相tướng 。 皆giai 和hòa 合hợp 有hữu 矣hĩ 。 餘dư 者giả 和hòa 合hợp 姑cô 置trí 勿vật 論luận 。 汝nhữ 且thả 觀quán 此thử 。 一nhất 隣lân 虗hư 塵trần 自tự 應ưng 亦diệc 是thị 。 和hòa 合hợp 而nhi 有hữu 。 但đãn 隣lân 虗hư 向hướng 去khứ 無vô 色sắc 。 須tu 是thị 用dụng 虗hư 空không 和hòa 。 且thả 道đạo 此thử 隣lân 虗hư 塵trần 用dụng 幾kỷ 虗hư 空không 。 和hòa 合hợp 而nhi 有hữu 。 葢# 明minh 知tri 空không 無vô 數số 量lượng 。 本bổn 不bất 可khả 合hợp 乃nãi 故cố 為vi 難nạn/nan 問vấn 。 令linh 知tri 隣lân 虗hư 非phi 和hòa 合hợp 有hữu 故cố 。

○# 不bất 應ưng 下hạ 。 豫dự 遮già 謬mậu 救cứu 。 恐khủng 聞văn 用dụng 幾kỷ 虗hư 空không 合hợp 成thành 隣lân 虗hư 之chi 難nạn/nan 。 遂toại 謬mậu 救cứu 云vân 。 我ngã 言ngôn 和hòa 合hợp 者giả 自tự 是thị 合hợp 色sắc 成thành 色sắc 。 非phi 謂vị 合hợp 空không 成thành 色sắc 。 故cố 為vi 此thử 遮già 。 言ngôn 隣lân 虗hư 乃nãi 色sắc 中trung 最tối 細tế 。 更cánh 無vô 細tế 者giả 。 若nhược 必tất 合hợp 色sắc 成thành 色sắc 。 須tu 是thị 隣lân 虗hư 合hợp 成thành 隣lân 虗hư 。 設thiết 許hứa 爾nhĩ 者giả 。 則tắc 有hữu 三tam 謬mậu 。 一nhất 者giả 合hợp 他tha 成thành 自tự 理lý 固cố 有hữu 之chi 。 合hợp 自tự 成thành 自tự 理lý 所sở 必tất 無vô 。 二nhị 者giả 合hợp 多đa 成thành 一nhất 事sự 乃nãi 得đắc 順thuận 。 合hợp 一nhất 成thành 一nhất 事sự 乃nãi 相tương 違vi 。 三tam 者giả 合hợp 細tế 成thành 麤thô 世thế 所sở 共cộng 計kế 。 合hợp 細tế 成thành 細tế 世thế 所sở 共cộng 非phi 。 由do 此thử 三tam 謬mậu 。 故cố 以dĩ 不bất 應ưng 遮già 之chi 。

二nhị 取thủ 例lệ 轉chuyển 顯hiển 其kỳ 謬mậu 。

又hựu 隣lân 虗hư 塵trần 。 析tích 入nhập 空không 者giả 。 用dụng 幾kỷ 色sắc 相tướng 。 合hợp 成thành 虗hư 空không 。

○# 若nhược 色sắc 合hợp 時thời 。 合hợp 色sắc 非phi 空không 。 若nhược 空không 合hợp 時thời 。 合hợp 空không 非phi 色sắc 。

○# 色sắc 猶do 可khả 析tích 。 空không 云vân 何hà 合hợp 。

初sơ 約ước 空không 難nạn/nan 合hợp 。 言ngôn 汝nhữ 既ký 以dĩ 和hòa 合hợp 為vi 宗tông 。 則tắc 一nhất 切thiết 皆giai 應ưng 。 和hòa 合hợp 而nhi 有hữu 。 又hựu 如như 小Tiểu 乘Thừa 教giáo 中trung 隣lân 虗hư 。 析tích 入nhập 空không 者giả 。 此thử 空không 必tất 是thị 色sắc 相tướng 合hợp 成thành 。 且thả 道đạo 用dụng 幾kỷ 色sắc 相tướng 。 合hợp 成thành 虗hư 空không 。 夫phu 如Như 來Lai 以dĩ 析tích 入nhập 而nhi 難nạn/nan 合hợp 成thành 者giả 。 良lương 以dĩ 析tích 色sắc 歸quy 空không 是thị 小Tiểu 乘Thừa 之chi 自tự 教giáo 。 諸chư 相tướng 和hòa 合hợp 是thị 阿A 難Nan 之chi 自tự 語ngữ 。 順thuận 彼bỉ 自tự 教giáo 難nạn/nan 彼bỉ 自tự 語ngữ 。 令linh 其kỳ 不bất 能năng 施thí 對đối 。

○# 若nhược 色sắc 下hạ 比tỉ 例lệ 顯hiển 謬mậu 。 言ngôn 我ngã 適thích 問vấn 汝nhữ 。 汝nhữ 既ký 不bất 能năng 施thí 對đối 。 在tại 汝nhữ 固cố 知tri 色sắc 合hợp 之chi 時thời 合hợp 色sắc 非phi 空không 矣hĩ 。 若nhược 既ký 知tri 色sắc 合hợp 之chi 時thời 。 合hợp 色sắc 非phi 空không 。 自tự 知tri 若nhược 空không 合hợp 時thời 。 合hợp 空không 非phi 色sắc 。 夫phu 如như 是thị 則tắc 色sắc 空không 俱câu 非phi 和hòa 合hợp 有hữu 矣hĩ 。

○# 末mạt 二nhị 句cú 決quyết 定định 結kết 破phá 。 言ngôn 色sắc 雖tuy 不bất 能năng 合hợp 空không 猶do 可khả 析tích 入nhập 。 空không 若nhược 合hợp 而nhi 成thành 色sắc 云vân 何hà 能năng 合hợp 。 此thử 決quyết 言ngôn 其kỳ 色sắc 非phi 和hòa 合hợp 以dĩ 結kết 正chánh 破phá 之chi 義nghĩa 。 正chánh 脈mạch 云vân 。 虗hư 空không 略lược 有hữu 四tứ 義nghĩa 不bất 可khả 言ngôn 合hợp 。 一nhất 無vô 形hình 礙ngại 。 二nhị 無vô 數số 量lượng 。 三tam 無vô 邊biên 際tế 。 四tứ 無vô 變biến 動động 。 原nguyên 地địa 大đại 元nguyên 依y 色sắc 聚tụ 。 色sắc 依y 於ư 空không 。 空không 既ký 不bất 可khả 合hợp 。 則tắc 色sắc 非phi 和hòa 合hợp 。 色sắc 既ký 非phi 合hợp 地địa 大đại 豈khởi 和hòa 合hợp 有hữu 耶da 。 和hòa 合hợp 之chi 計kế 類loại 推thôi 可khả 以dĩ 俱câu 破phá 。 先tiên 破phá 和hòa 合hợp 竟cánh 。

三tam 詳tường 示thị 中trung 道đạo 二nhị 。

一nhất 正chánh 示thị 中trung 道đạo 。 二nhị 取thủ 事sự 驗nghiệm 知tri 。

初sơ 。

汝nhữ 元nguyên 不bất 知tri 。 如Như 來Lai 藏tạng 中trung 。 性tánh 色sắc 真chân 空không 。 性tánh 空không 真chân 色sắc 。 清thanh 淨tịnh 本bổn 然nhiên 。 周chu 徧biến 法Pháp 界Giới 。

言ngôn 本bổn 非phi 和hòa 合hợp 妄vọng 計kế 和hòa 合hợp 者giả 。 由do 汝nhữ 一nhất 向hướng 蒙mông 昧muội 元nguyên 不bất 知tri 如Như 來Lai 。 藏tạng 中trung 有hữu 隨tùy 緣duyên 不bất 變biến 不bất 變biến 隨tùy 緣duyên 義nghĩa 故cố 。 性tánh 色sắc 者giả 自tự 性tánh 隨tùy 緣duyên 能năng 成thành 幻huyễn 色sắc 。 雖tuy 能năng 成thành 幻huyễn 色sắc 而nhi 體thể 終chung 不bất 變biến 。 故cố 曰viết 真chân 空không 。 真chân 空không 者giả 真chân 體thể 自tự 空không 。 此thử 明minh 如Như 來Lai 藏tạng 中trung 。 有hữu 隨tùy 緣duyên 不bất 變biến 義nghĩa 也dã 。 性tánh 空không 者giả 自tự 性tánh 不bất 變biến 其kỳ 體thể 元nguyên 空không 。 雖tuy 其kỳ 體thể 元nguyên 空không 而nhi 用dụng 終chung 不bất 失thất 。 故cố 曰viết 真chân 色sắc 。 真chân 色sắc 者giả 依y 真chân 成thành 色sắc 。 此thử 明minh 如Như 來Lai 藏tạng 中trung 。 有hữu 不bất 變biến 隨tùy 緣duyên 義nghĩa 也dã 。 由do 有hữu 隨tùy 緣duyên 不bất 變biến 之chi 義nghĩa 故cố 稱xưng 。 清thanh 淨tịnh 本bổn 然nhiên 。 謂vị 色sắc 不bất 能năng 礙ngại 由do 來lai 自tự 爾nhĩ 故cố 。 由do 有hữu 不bất 變biến 隨tùy 緣duyên 之chi 義nghĩa 故cố 云vân 周chu 徧biến 法Pháp 界Giới 。 謂vị 周chu 匝táp 徧biến 滿mãn 法Pháp 界Giới 無vô 遺di 故cố 。 是thị 知tri 十thập 界giới 依y 正chánh 中trung 凡phàm 有hữu 質chất 礙ngại 者giả 皆giai 地địa 性tánh 之chi 徧biến 也dã 。 然nhiên 既ký 清thanh 淨tịnh 本bổn 然nhiên 。 則tắc 不bất 落lạc 有hữu 為vi 。 既ký 周chu 徧biến 法Pháp 界Giới 則tắc 不bất 滯trệ 無vô 為vi 。 知tri 此thử 義nghĩa 者giả 。 而nhi 中trung 道đạo 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 諦Đế 。 當đương 下hạ 即tức 是thị (# 問vấn 。 此thử 科khoa 本bổn 顯hiển 地địa 大đại 周chu 徧biến 。 而nhi 詳tường 示thị 中trung 道đạo 中trung 卻khước 以dĩ 性tánh 色sắc 真chân 色sắc 為vi 言ngôn 者giả 何hà 也dã 。 答đáp 。 地địa 大đại 元nguyên 依y 色sắc 聚tụ 。 色sắc 性tánh 尚thượng 是thị 中trung 道đạo 。 地địa 性tánh 可khả 知tri 。 又hựu 上thượng 文văn 破phá 和hòa 合hợp 中trung 已dĩ 變biến 地địa 為vi 色sắc 。 故cố 即tức 承thừa 接tiếp 言ngôn 之chi 。 從tùng 文văn 便tiện 故cố )# 二nhị 取thủ 事sự 驗nghiệm 知tri 。

隨tùy 眾chúng 生sanh 心tâm 。 應ưng 所sở 知tri 量lương 。 循tuần 業nghiệp 發phát 現hiện 。

上thượng 說thuyết 清thanh 淨tịnh 本bổn 然nhiên 。 周chu 徧biến 法Pháp 界Giới 。 但đãn 約ước 理lý 具cụ 。 此thử 則tắc 約ước 事sự 造tạo 驗nghiệm 之chi 。 但đãn 見kiến 其kỳ 隨tùy 眾chúng 生sanh 心tâm 。 欲dục 見kiến 便tiện 見kiến 。 應ưng 所sở 知tri 量lương 。 能năng 知tri 便tiện 知tri 。 初sơ 無vô 使sứ 者giả 及cập 與dữ 作tác 者giả 。 非phi 清thanh 淨tịnh 本bổn 然nhiên 而nhi 何hà 。 又hựu 見kiến 其kỳ 循tuần 一nhất 人nhân 之chi 業nghiệp 則tắc 現hiện 一nhất 人nhân 之chi 色sắc 。 循tuần 十thập 人nhân 之chi 業nghiệp 則tắc 現hiện 十thập 人nhân 之chi 色sắc 。 乃nãi 至chí 循tuần 千thiên 萬vạn 人nhân 之chi 業nghiệp 則tắc 現hiện 千thiên 萬vạn 人nhân 之chi 色sắc 。 初sơ 無vô 妨phương 礙ngại 及cập 與dữ 限hạn 量lượng 。 非phi 周chu 徧biến 法Pháp 界Giới 而nhi 何hà 。 知tri 此thử 義nghĩa 者giả 自tự 不bất 惑hoặc 於ư 因nhân 緣duyên 及cập 自tự 然nhiên 矣hĩ 。 詳tường 示thị 中trung 道đạo 竟cánh 。

四tứ 雙song 拂phất 二nhị 計kế 。

世thế 間gian 無vô 知tri 。 惑hoặc 為vi 因nhân 緣duyên 及cập 自tự 然nhiên 性tánh 。 皆giai 是thị 識thức 心tâm 分phân 別biệt 計kế 度độ 。 但đãn 有hữu 言ngôn 說thuyết 。 都đô 無vô 實thật 義nghĩa 。

世thế 間gian 之chi 語ngữ 雖tuy 寬khoan 。 據cứ 下hạ 所sở 惑hoặc 且thả 指chỉ 二nhị 乘thừa 及cập 外ngoại 道đạo 言ngôn 。 以dĩ 彼bỉ 不bất 達đạt 如Như 來Lai 藏tạng 中trung 。 有hữu 隨tùy 緣duyên 不bất 變biến 不bất 變biến 隨tùy 緣duyên 義nghĩa 故cố 。 名danh 為vi 無vô 知tri 。 但đãn 見kiến 現hiện 起khởi 之chi 色sắc 循tuần 業nghiệp 而nhi 發phát 無vô 礙ngại 無vô 限hạn 遂toại 。 惑hoặc 為vi 因nhân 緣duyên 。 而nhi 繫hệ 墜trụy 權quyền 宗tông 。 又hựu 或hoặc 見kiến 現hiện 起khởi 之chi 色sắc 。 隨tùy 心tâm 應ưng 量lượng 無vô 使sử 無vô 作tác 遂toại 。 惑hoặc 為vi 自tự 然nhiên 。 而nhi 沈trầm 溺nịch 邪tà 途đồ 。 總tổng 屬thuộc 妄vọng 想tưởng 故cố 曰viết 皆giai 是thị 識thức 心tâm 等đẳng 。 無vô 非phi 戲hí 論luận 故cố 曰viết 但đãn 有hữu 言ngôn 說thuyết 等đẳng 也dã 。 地địa 大đại 竟cánh 。

二nhị 火hỏa 大đại 四tứ 。

一nhất 依y 性tánh 成thành 相tương/tướng 。 二nhị 先tiên 破phá 和hòa 合hợp 。 三tam 詳tường 示thị 中trung 道đạo 。 四tứ 雙song 拂phất 二nhị 計kế 。

初sơ 。

阿A 難Nan 。 火hỏa 性tánh 無vô 我ngã 。 寄ký 於ư 諸chư 緣duyên 。

○# 汝nhữ 觀quán 城thành 中trung 。 未vị 食thực 之chi 家gia 。 欲dục 炊xuy 爨thoán 時thời 。 手thủ 執chấp 陽dương 燧toại 。 日nhật 前tiền 求cầu 火hỏa 。

初sơ 火hỏa 性tánh 隨tùy 緣duyên 。 火hỏa 性tánh 即tức 如Như 來Lai 藏tạng 性tánh 。 體thể 雖tuy 不bất 變biến 。 用dụng 能năng 隨tùy 緣duyên 。 故cố 曰viết 無vô 我ngã 。 謂vị 無vô 有hữu 定định 宰tể 也dã 。 寄ký 託thác 也dã 。 言ngôn 火hỏa 性tánh 雖tuy 曰viết 無vô 我ngã 。 亦diệc 必tất 託thác 彼bỉ 木mộc 鑽toàn 艾ngải 鏡kính 等đẳng 緣duyên 而nhi 成thành 相tương/tướng 故cố 。

○# 汝nhữ 觀quán 下hạ 引dẫn 事sự 以dĩ 證chứng 。 未vị 食thực 須tu 食thực 。 故cố 欲dục 炊xuy 爨thoán 。 謂vị 釜phủ 底để 進tiến 火hỏa 熟thục 食thực 也dã 。 陽dương 燧toại 者giả 取thủ 火hỏa 之chi 具cụ 。 崔thôi 豹báo 註chú 云vân 。 以dĩ 銅đồng 為vi 之chi 。 狀trạng 如như 鏡kính 。 照chiếu 人nhân 則tắc 影ảnh 倒đảo 。 向hướng 日nhật 則tắc 火hỏa 出xuất 。 淮hoài 南nam 子tử 曰viết 。 陽dương 燧toại 。 火hỏa 方phương 諸chư 也dã 。 王vương 充sung 論luận 云vân 。 五ngũ 月nguyệt 丙bính 午ngọ 日nhật 午ngọ 時thời 。 銷tiêu 鍊luyện 五ngũ 方phương 石thạch 。 圓viên 如như 鏡kính 。 中trung 央ương 窪# 。 天thiên 晴tình 向hướng 日nhật 出xuất 火hỏa 。 此thử 不bất 過quá 略lược 引dẫn 一nhất 事sự 以dĩ 證chứng 。 為vi 下hạ 破phá 和hòa 作tác 立lập 難nạn/nan 之chi 本bổn 。

二nhị 先tiên 破phá 和hòa 合hợp 二nhị 。

一nhất 牒điệp 執chấp 舉cử 喻dụ 。 二nhị 就tựu 執chấp 為vi 破phá 。

初sơ 。

阿A 難Nan 。 名danh 和hòa 合hợp 者giả 。 如như 我ngã 與dữ 汝nhữ 。 一nhất 千thiên 二nhị 百bách 五ngũ 十thập 比Bỉ 丘Khâu 。 今kim 為vi 一nhất 眾chúng 。 眾chúng 雖tuy 為vi 一nhất 。 詰cật 其kỳ 根căn 本bổn 。 各các 各các 有hữu 身thân 。 皆giai 有hữu 所sở 生sanh 。 氏thị 族tộc 名danh 字tự 。 如như 舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 婆Bà 羅La 門Môn 種chủng 。 優Ưu 樓Lâu 頻Tần 螺Loa 迦Ca 葉Diếp 波ba 種chủng 。 乃nãi 至chí 阿A 難Nan 。 瞿Cù 曇Đàm 種chủng 姓tánh 。

欲dục 破phá 和hòa 合hợp 。 呼hô 其kỳ 名danh 而nhi 告cáo 之chi 曰viết 。 若nhược 謂vị 此thử 火hỏa 名danh 和hòa 合hợp 有hữu 者giả 。 試thí 以dĩ 喻dụ 明minh 自tự 見kiến 其kỳ 謬mậu 。 夫phu 眾chúng 緣duyên 和hòa 合hợp 成thành 火hỏa 。 如như 我ngã 與dữ 汝nhữ 。 千thiên 二nhị 百bách 五ngũ 十thập 。 比Bỉ 丘Khâu 今kim 為vi 一nhất 眾chúng 。 要yếu 知tri 眾chúng 雖tuy 為vi 一nhất 。 至chí 詰cật 其kỳ 根căn 本bổn 。 各các 各các 有hữu 身thân 。 又hựu 皆giai 有hữu 從tùng 生sanh 。 氏thị 族tộc 名danh 字tự 。 火hỏa 亦diệc 應ưng 爾nhĩ 。 雖tuy 是thị 一nhất 火hỏa 至chí 尋tầm 其kỳ 本bổn 緣duyên 亦diệc 應ưng 各các 各các 有hữu 質chất 。 又hựu 應ưng 皆giai 有hữu 品phẩm 類loại 名danh 字tự 。 如như 某mỗ 火hỏa 屬thuộc 鏡kính 。 某mỗ 火hỏa 屬thuộc 艾ngải 。 某mỗ 火hỏa 屬thuộc 日nhật 等đẳng 。 若nhược 不bất 爾nhĩ 者giả 。 則tắc 和hòa 合hợp 不bất 成thành 。 如như 舍xá 利lợi 等đẳng 即tức 出xuất 其kỳ 。 氏thị 族tộc 名danh 字tự 。 舍Xá 利Lợi 弗Phất 此thử 云vân 鶖Thu 鷺Lộ 子Tử 。 婆Bà 羅La 門Môn 種chủng 。 梵Phạm 志Chí 族tộc 也dã 。 優Ưu 樓Lâu 頻Tần 螺Loa 。 此thử 云vân 木mộc 瓜qua 林lâm 。 迦Ca 葉Diếp 波Ba 種chủng 。 龜quy 氏thị 族tộc 也dã 。 阿A 難Nan 此thử 云vân 慶khánh 喜hỷ 。 瞿Cù 曇Đàm 種chủng 。 甘cam 蔗giá 族tộc 也dã 。 佛Phật 之chi 始thỉ 祖tổ 日nhật 炙chích 甘cam 蔗giá 而nhi 生sanh 。 號hiệu 瞿Cù 曇Đàm 氏thị 。 故cố 瞿Cù 曇Đàm 翻phiên 日nhật 種chủng 。 亦diệc 翻phiên 甘cam 蔗giá 。 後hậu 四tứ 世thế 改cải 為vi 釋Thích 迦Ca 。 今kim 遡# 其kỳ 源nguyên 耳nhĩ 。 正chánh 脈mạch 云vân 。 葢# 必tất 先tiên 有hữu 分phần/phân 開khai 之chi 相tướng 以dĩ 為vi 和hòa 合hợp 之chi 本bổn 。 然nhiên 後hậu 方phương 可khả 和hòa 合hợp 。 故cố 舉cử 一nhất 眾chúng 和hòa 合hợp 分phần/phân 開khai 各các 有hữu 氏thị 族tộc 以dĩ 為vi 定định 例lệ 。 至chí 下hạ 文văn 乃nãi 顯hiển 火hỏa 不bất 如như 是thị 。 此thử 異dị 喻dụ 也dã 。

二nhị 就tựu 執chấp 為vi 破phá 二nhị 。

一nhất 先tiên 破phá 各các 相tương/tướng 。 二nhị 後hậu 破phá 合hợp 相tương/tướng 。

初sơ 二nhị 。

一nhất 就tựu 執chấp 各các 徵trưng 其kỳ 本bổn 。 二nhị 逐trục 緣duyên 一nhất 一nhất 為vi 破phá 。

初sơ 。

阿A 難Nan 。 若nhược 此thử 火hỏa 性tánh 。 因nhân 和hòa 合hợp 有hữu 。 彼bỉ 手thủ 執chấp 鏡kính 。 於ư 日nhật 求cầu 火hỏa 。 此thử 火hỏa 為vi 從tùng 。 鏡kính 中trung 而nhi 出xuất 。 為vi 從tùng 艾ngải 出xuất 。 為vi 於ư 日nhật 來lai 。

若nhược 此thử 火hỏa 之chi 體thể 性tánh 決quyết 定định 和hòa 合hợp 有hữu 者giả 。 自tự 應ưng 先tiên 有hữu 分phần/phân 開khai 之chi 相tướng 。 夫phu 彼bỉ 人nhân 手thủ 執chấp 火hỏa 鏡kính (# 即tức 陽dương 燧toại 也dã 。 於ư 日nhật 求cầu 火hỏa 。 此thử 火hỏa 為vi 有hữu 從tùng 鏡kính 出xuất 者giả 。 為vi 有hữu 從tùng 艾ngải 出xuất 者giả 。 為vi 有hữu 於ư 日nhật 來lai 者giả 。 必tất 三tam 處xứ 各các 有hữu 火hỏa 出xuất 。 方phương 合hợp 舍Xá 利Lợi 弗Phất 等đẳng 。 各các 各các 有hữu 身thân 等đẳng 喻dụ 。 故cố 此thử 徵trưng 也dã 二nhị 逐trục 緣duyên 一nhất 一nhất 為vi 破phá 三tam 。

一nhất 破phá 於ư 日nhật 來lai 。 二nhị 破phá 從tùng 鏡kính 出xuất 。 三tam 破phá 從tùng 艾ngải 生sanh 。

初sơ 。

阿A 難Nan 。 若nhược 日nhật 來lai 者giả 。 自tự 能năng 燒thiêu 汝nhữ 。 手thủ 中trung 之chi 艾ngải 。 來lai 處xứ 林lâm 木mộc 。 皆giai 應ưng 受thọ 焚phần 。

若nhược 謂vị 有hữu 火hỏa 於ư 日nhật 來lai 者giả 應ưng 不bất 須tu 鏡kính 。 自tự 能năng 燒thiêu 汝nhữ 。 手thủ 中trung 之chi 艾ngải 。 再tái 既ký 能năng 燒thiêu 艾ngải 。 則tắc 來lai 處xứ 林lâm 木mộc 。 皆giai 應ưng 受thọ 焚phần 。 今kim 既ký 用dụng 鏡kính 而nhi 來lai 處xứ 林lâm 木mộc 不bất 焚phần 。 是thị 知tri 此thử 火hỏa 無vô 有hữu 於ư 日nhật 來lai 者giả 。

三tam 破phá 從tùng 鏡kính 出xuất 。

若nhược 鏡kính 中trung 出xuất 。 自tự 能năng 於ư 鏡kính 。 出xuất 然nhiên 於ư 艾ngải 。 鏡kính 何hà 不bất 鎔dong 。

○# 紆hu 汝nhữ 手thủ 執chấp 。 尚thượng 無vô 熱nhiệt 相tướng 。 云vân 何hà 融dung 泮phấn 。

初sơ 正chánh 破phá 鏡kính 出xuất 。 若nhược 謂vị 有hữu 火hỏa 從tùng 鏡kính 出xuất 者giả 應ưng 不bất 須tu 對đối 日nhật 自tự 能năng 於ư 鏡kính 。 出xuất 然nhiên 於ư 艾ngải 。 再tái 既ký 能năng 然nhiên 艾ngải 即tức 能năng 鎔dong 鏡kính 。 有hữu 鏡kính 何hà 不bất 自tự 鎔dong 。 夫phu 鏡kính 既ký 不bất 鎔dong 然nhiên 艾ngải 必tất 須tu 對đối 日nhật 。 是thị 知tri 此thử 火hỏa 無vô 有hữu 從tùng 鏡kính 中trung 出xuất 者giả 。

○# 紆hu 汝nhữ 下hạ 兼kiêm 遮già 謬mậu 救cứu 。 恐khủng 聞văn 鏡kính 何hà 不bất 鎔dong 之chi 破phá 。 遂toại 謬mậu 救cứu 云vân 。 艾ngải 易dị 然nhiên 。 鏡kính 難nạn/nan 鎔dong 。

時thời 下hạ 既ký 能năng 然nhiên 艾ngải 。 經kinh 久cửu 自tự 能năng 鎔dong 鏡kính 。 故cố 為vi 此thử 遮già 。 紆hu 屈khuất 也dã 。 遮già 意ý 以dĩ 若nhược 果quả 經kinh 久cửu 能năng 鎔dong 者giả 。 亦diệc 須tu 先tiên 有hữu 熱nhiệt 相tương/tướng 。 今kim 屈khuất 汝nhữ 手thủ 執chấp 。 尚thượng 無vô 熱nhiệt 相tướng 。 云vân 何hà 經kinh 久cửu 便tiện 能năng 融dung 泮phấn 。 惟duy 謬mậu 計kế 耳nhĩ 。 融dung 泮phấn 猶do 銷tiêu 解giải 也dã 。

三tam 破phá 從tùng 艾ngải 生sanh 。

若nhược 生sanh 於ư 艾ngải 。 何hà 藉tạ 日nhật 鏡kính 。 光quang 明minh 相tướng 接tiếp 。 然nhiên 後hậu 火hỏa 生sanh 。

若nhược 謂vị 有hữu 火hỏa 生sanh 於ư 艾ngải 者giả 則tắc 艾ngải 自tự 出xuất 火hỏa 。 何hà 藉tạ 日nhật 鏡kính 。 光quang 接tiếp 然nhiên 後hậu 火hỏa 生sanh 。 今kim 現hiện 見kiến 求cầu 火hỏa 者giả 執chấp 鏡kính 對đối 日nhật 。 是thị 知tri 此thử 火hỏa 無vô 有hữu 從tùng 艾ngải 生sanh 者giả 。 破phá 意ý 以dĩ 三tam 處xứ 各các 無vô 火hỏa 生sanh 知tri 非phi 和hòa 合hợp 。 以dĩ 不bất 如như 舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 等đẳng 各các 各các 有hữu 身thân 等đẳng 故cố 。 先tiên 破phá 各các 相tương/tướng 竟cánh 。

二nhị 後hậu 破phá 合hợp 相tương/tướng 。

汝nhữ 又hựu 諦đế 觀quán 。 鏡kính 因nhân 手thủ 執chấp 。 日nhật 從tùng 天thiên 來lai 。 艾ngải 本bổn 地địa 生sanh 。 火hỏa 從tùng 何hà 方phương 。 遊du 歷lịch 於ư 此thử 。

○# 日nhật 鏡kính 相tương 遠viễn 。 非phi 和hòa 非phi 合hợp 。

○# 不bất 應ứng 火hỏa 光quang 。 無vô 從tùng 自tự 有hữu 。

初sơ 詳tường 審thẩm 來lai 方phương 。 汝nhữ 又hựu 諦đế 觀quán 。 者giả 教giáo 以dĩ 詳tường 細tế 觀quán 察sát 勿vật 使sử 有hữu 藏tạng 火hỏa 處xứ 也dã 。 鏡kính 因nhân 手thủ 執chấp 。 者giả 教giáo 以dĩ 觀quán 手thủ 。 日nhật 從tùng 天thiên 來lai 。 者giả 教giáo 以dĩ 觀quán 天thiên 。 艾ngải 本bổn 地địa 生sanh 。 者giả 教giáo 以dĩ 觀quán 地địa 。 如như 是thị 諦đế 審thẩm 觀quán 察sát 曾tằng 無vô 藏tạng 火hỏa 之chi 處xứ 。 而nhi 火hỏa 從tùng 何hà 方phương 。 遊du 歷lịch 於ư 此thử 。 是thị 雖tuy 智trí 似tự 鶖thu 子tử 辯biện 擬nghĩ 富phú 那na 不bất 能năng 知tri 不bất 能năng 言ngôn 也dã 。

○# 日nhật 鏡kính 下hạ 正chánh 破phá 和hòa 合hợp 。 言ngôn 鏡kính 等đẳng 既ký 無vô 有hữu 火hỏa 。 手thủ 等đẳng 又hựu 無vô 藏tạng 火hỏa 之chi 處xứ 。 恐khủng 謂vị 日nhật 鏡kính 和hòa 合hợp 共cộng 然nhiên 於ư 艾ngải 。 故cố 為vi 此thử 破phá 。 言ngôn 現hiện 見kiến 日nhật 鏡kính 相tương 遠viễn 。 非phi 和hòa 非phi 合hợp 。 豈khởi 能năng 共cộng 然nhiên 於ư 艾ngải 。 是thị 知tri 所sở 謂vị 和hòa 合hợp 有hữu 火hỏa 者giả 謬mậu 矣hĩ 。

○# 末mạt 句cú 預dự 遮già 謬mậu 救cứu 。 恐khủng 聞văn 非phi 和hòa 非phi 合hợp 。 遂toại 計kế 無vô 從tùng 自tự 有hữu 。 故cố 為vi 此thử 遮già 。 原nguyên 阿A 難Nan 本bổn 以dĩ 和hòa 合hợp 為vi 宗tông 。 若nhược 果quả 無vô 從tùng 自tự 有hữu 。 自tự 宗tông 相tương 違vi 。 故cố 以dĩ 不bất 應ưng 遮già 之chi 。 是thị 知tri 不bất 了liễu 藏tạng 性tánh 者giả 不bất 唯duy 和hòa 合hợp 不bất 成thành 。 而nhi 不bất 合hợp 更cánh 非phi 。 下hạ 文văn 所sở 謂vị 但đãn 有hữu 言ngôn 說thuyết 。 都đô 無vô 實thật 義nghĩa 者giả 以dĩ 此thử 。 先tiên 破phá 和hòa 合hợp 竟cánh 。

三tam 詳tường 示thị 中trung 道đạo 二nhị 。

一nhất 正chánh 示thị 中trung 道đạo 。 二nhị 取thủ 事sự 驗nghiệm 知tri 。

初sơ 。

汝nhữ 猶do 不bất 知tri 。 如Như 來Lai 藏tạng 中trung 。 性tánh 火hỏa 真chân 空không 。 性tánh 空không 真chân 火hỏa 。 清thanh 淨tịnh 本bổn 然nhiên 。 周chu 徧biến 法Pháp 界Giới 。

猶do 字tự 例lệ 前tiền 。 言ngôn 不bất 惟duy 地địa 大đại 。 火hỏa 大đại 汝nhữ 猶do 不bất 知tri 。 以dĩ 性tánh 相tướng 相tương/tướng 類loại 故cố 。 性tánh 火hỏa 等đẳng 同đồng 前tiền 。 但đãn 以dĩ 火hỏa 易dị 色sắc 即tức 是thị 。

二nhị 取thủ 事sự 驗nghiệm 知tri (# 地địa 大đại 中trung 此thử 科khoa 不bất 曲khúc 分phần/phân 。 今kim 有hữu 增tăng 益ích 之chi 文văn 不bất 便tiện 合hợp 釋thích )# 二nhị 。

一nhất 驗nghiệm 知tri 清thanh 淨tịnh 。 二nhị 驗nghiệm 知tri 周chu 徧biến 。

初sơ 。

隨tùy 眾chúng 生sanh 心tâm 。 應ưng 所sở 知tri 量lương 。

○# 阿A 難Nan 。 當đương 知tri 世thế 人nhân 。 一nhất 處xứ 執chấp 鏡kính 。 一nhất 處xứ 火hỏa 生sanh 。 徧biến 法Pháp 界Giới 執chấp 滿mãn 世thế 間gian 起khởi 。 起khởi 徧biến 世thế 間gian 寧ninh 有hữu 方phương 所sở 。

初sơ 正chánh 以dĩ 取thủ 驗nghiệm 。 言ngôn 事sự 造tạo 之chi 火hỏa 亦diệc 是thị 隨tùy 心tâm 應ưng 量lượng 。 其kỳ 清thanh 淨tịnh 本bổn 然nhiên 。 之chi 義nghĩa 可khả 知tri 。

○# 阿A 難Nan 下hạ 兼kiêm 折chiết 轉chuyển 疑nghi 。 恐khủng 聞văn 隨tùy 心tâm 應ưng 量lượng 之chi 語ngữ 。 遂toại 轉chuyển 疑nghi 云vân 。 地địa 大đại 寓# 目mục 皆giai 是thị 可khả 說thuyết 隨tùy 心tâm 應ưng 量lượng 。 火hỏa 大đại 或hoặc 見kiến 不bất 見kiến 現hiện 有hữu 方phương 所sở 。 隨tùy 心tâm 應ưng 量lượng 之chi 義nghĩa 似tự 不bất 極cực 成thành 。 故cố 為vi 此thử 折chiết 。 言ngôn 一nhất 處xứ 執chấp 鏡kính 。 一nhất 處xứ 火hỏa 生sanh 。 是thị 隨tùy 眾chúng 生sanh 心tâm 。 欲dục 見kiến 便tiện 見kiến 也dã 。 徧biến 法Pháp 界Giới 執chấp 滿mãn 世thế 間gian 起khởi 。 是thị 應ưng 所sở 知tri 量lương 。 能năng 知tri 便tiện 知tri 也dã 。 然nhiên 既ký 起khởi 徧biến 世thế 間gian 寧ninh 有hữu 。 彼bỉ 此thử 方phương 所sở 。 則tắc 汝nhữ 所sở 謂vị 或hoặc 見kiến 不bất 見kiến 現hiện 有hữu 方phương 所sở 者giả 特đặc 生sanh 心tâm 知tri 量lương 之chi 不bất 及cập 耳nhĩ 。

二nhị 驗nghiệm 知tri 周chu 徧biến 。

循tuần 業nghiệp 發phát 現hiện 。

言ngôn 事sự 造tạo 之chi 火hỏa 亦diệc 是thị 。 循tuần 業nghiệp 發phát 現hiện 。 其kỳ 周chu 循tuần 法Pháp 界Giới 之chi 義nghĩa 可khả 驗nghiệm (# 問vấn 。 執chấp 鏡kính 火hỏa 生sanh 似tự 是thị 循tuần 業nghiệp 。 既ký 已dĩ 判phán 屬thuộc 上thượng 科khoa 。 將tương 指chỉ 何hà 者giả 名danh 為vi 循tuần 業nghiệp 。 答đáp 。 執chấp 鏡kính 火hỏa 生sanh 約ước 現hiện 緣duyên 說thuyết 。 謂vị 求cầu 則tắc 隨tùy 心tâm 而nhi 見kiến 應ưng 量lượng 而nhi 知tri 。 循tuần 業nghiệp 發phát 現hiện 。 約ước 宿túc 因nhân 說thuyết 。 如như 生sanh 則tắc 身thân 俱câu 煖noãn 相tương/tướng 。 處xử 有hữu 煙yên 炊xuy 一nhất 是thị 暫tạm 現hiện 一nhất 是thị 常thường 生sanh 。 似tự 同đồng 而nhi 實thật 異dị 也dã )# 詳tường 示thị 中trung 道đạo 竟cánh 。

四tứ 雙song 拂phất 二nhị 計kế 。

世thế 間gian 無vô 知tri 。 惑hoặc 為vi 因nhân 緣duyên 及cập 自tự 然nhiên 性tánh 。 皆giai 是thị 識thức 心tâm 分phân 別biệt 計kế 度độ 。 但đãn 有hữu 言ngôn 說thuyết 。 都đô 無vô 實thật 義nghĩa 。

義nghĩa 如như 地địa 大đại 中trung 釋thích 。 火hỏa 大đại 竟cánh 。

三tam 水thủy 大đại 四tứ 。

一nhất 依y 性tánh 成thành 相tương/tướng 。 二nhị 先tiên 破phá 和hòa 合hợp 。 三tam 詳tường 示thị 中trung 道đạo 。 四tứ 雙song 拂phất 二nhị 計kế 。

初sơ 。

阿A 難Nan 。 水thủy 性tánh 不bất 定định 。 流lưu 息tức 無vô 恆hằng 。

○# 如như 室Thất 羅La 城Thành 。 迦ca 毗tỳ 羅la 仙tiên 斫Chước 迦Ca 羅La 仙Tiên 。 及cập 鉢bát 頭đầu 摩ma 訶Ha 薩Tát 多Đa 等đẳng 。 諸chư 大đại 幻huyễn 師sư 。 求cầu 太thái 陰âm 精tinh 。 用dụng 和hòa 幻huyễn 藥dược 。 是thị 諸chư 師sư 等đẳng 。 於ư 白bạch 月nguyệt 晝trú 。 手thủ 執chấp 方phương 諸chư 。 承thừa 月nguyệt 中trung 水thủy 。

初sơ 水thủy 性tánh 隨tùy 緣duyên 。 水thủy 性tánh 亦diệc 即tức 如Như 來Lai 藏tạng 性tánh 。 體thể 雖tuy 不bất 變biến 用dụng 能năng 隨tùy 緣duyên 。 故cố 曰viết 不bất 定định 。 流lưu 息tức 無vô 恆hằng 者giả 流lưu 無vô 常thường 流lưu 隨tùy 緣duyên 而nhi 息tức 。 息tức 無vô 常thường 息tức 隨tùy 緣duyên 而nhi 流lưu 。 正chánh 顯hiển 其kỳ 不bất 定định 也dã 。

○# 如như 室thất 下hạ 引dẫn 事sự 以dĩ 證chứng 。 迦ca 毗tỳ 羅la 此thử 云vân 黃hoàng 色sắc 。 或hoặc 云vân 黃hoàng 赤xích 色sắc 。 以dĩ 其kỳ 髮phát 黃hoàng 兼kiêm 赤xích 故cố 。 正chánh 脈mạch 云vân 青thanh 色sắc 。 或hoặc 別biệt 有hữu 所sở 據cứ 。 斫chước 迦ca 羅la 此thử 云vân 輪luân 。 以dĩ 自tự 執chấp 所sở 見kiến 理lý 圓viên 能năng 摧tồi 他tha 宗tông 故cố 。 正chánh 脈mạch 云vân 鴛uyên 鴦ương 。 義nghĩa 取thủ 輪luân 必tất 具cụ 二nhị 如như 鴛uyên 鴦ương 鳥điểu 故cố 。 鉢bát 頭đầu 摩ma 此thử 云vân 赤xích 蓮liên 華hoa 。 池trì 名danh 也dã 。 以dĩ 池trì 為vi 名danh 者giả 近cận 此thử 住trụ 故cố 。 訶ha 薩tát 多đa 梵Phạn 語ngữ 之chi 略lược 。 灌quán 頂đảnh 云vân 。 阿a 迦ca 薩tát 謨mô 多đa 羅la 。 此thử 翻phiên 海hải 水thủy 。 依y 於ư 海hải 水thủy 住trụ 故cố 。 乃nãi 事sự 水thủy 外ngoại 道đạo 也dã 。 略lược 出xuất 四tứ 仙tiên 餘dư 以dĩ 等đẳng 字tự 該cai 之chi 。 以dĩ 其kỳ 善thiện 用dụng 幻huyễn 術thuật 故cố 稱xưng 。 諸chư 大đại 幻huyễn 師sư 。 太thái 陰ấm 精tinh 月nguyệt 中trung 水thủy 也dã 。 用dụng 以dĩ 和hòa 藥dược 。 自tự 計kế 服phục 之chi 長trường 生sanh 。 空không 說thuyết 無vô 驗nghiệm 故cố 世thế 以dĩ 幻huyễn 名danh 。 又hựu 幻huyễn 藥dược 者giả 或hoặc 依y 此thử 藥dược 幻huyễn 出xuất 。 種chủng 種chủng 境cảnh 界giới 。 眩huyễn 惑hoặc 心tâm 目mục 也dã 。 白bạch 月nguyệt 晝trú 者giả 正chánh 脈mạch 云vân 。 十thập 五ngũ 夜dạ 為vi 望vọng 。 望vọng 前tiền 為vi 白bạch 月nguyệt 。 望vọng 後hậu 為vi 黑hắc 月nguyệt 。 月nguyệt 當đương 正chánh 午ngọ 光quang 皎hiệu 如như 晝trú 也dã 。 方phương 諸chư 者giả 淮hoài 南nam 子tử 曰viết 。 方phương 諸chư 見kiến 月nguyệt 則tắc 津tân 而nhi 為vi 水thủy 。 高cao 誘dụ 曰viết 。 方phương 諸chư 陰ấm 燧toại 向hướng 月nguyệt 則tắc 水thủy 生sanh 。 許hứa 慎thận 曰viết 。 諸chư 珠châu 也dã 。 方phương 石thạch 也dã 。 正chánh 脈mạch 云vân 。 水thủy 精tinh 珠châu 也dã 。 王vương 充sung 論luận 云vân 。 十thập 一nhất 月nguyệt 壬nhâm 子tử 日nhật 。 夜dạ 半bán 子tử 時thời 北bắc 方phương 煉luyện 五ngũ 方phương 石thạch 為vi 之chi 。 狀trạng 如như 盃# 盂vu 向hướng 月nguyệt 得đắc 津tân 。 今kim 云vân 承thừa 月nguyệt 中trung 水thủy 。 大đại 同đồng 此thử 計kế 。 是thị 皆giai 不bất 達đạt 藏tạng 性tánh 隨tùy 緣duyên 義nghĩa 耳nhĩ 。

二nhị 先tiên 破phá 和hòa 合hợp (# 準chuẩn 火hỏa 大đại 中trung 此thử 處xứ 有hữu 牒điệp 執chấp 舉cử 喻dụ 之chi 文văn 。 今kim 不bất 具cụ 者giả 。 例lệ 上thượng 可khả 知tri 故cố 二nhị 。

一nhất 先tiên 破phá 各các 相tương/tướng 。 二nhị 後hậu 破phá 合hợp 相tương/tướng 。

初sơ 二nhị 。

一nhất 就tựu 水thủy 徵trưng 本bổn 。 二nhị 逐trục 緣duyên 為vi 破phá 。

初sơ 。

此thử 水thủy 為vi 復phục 。 從tùng 珠châu 中trung 出xuất 。 空không 中trung 自tự 有hữu 。 為vi 從tùng 月nguyệt 來lai 。

佛Phật 意ý 以dĩ 三tam 處xứ 各các 有hữu 水thủy 出xuất 方phương 成thành 和hòa 合hợp 之chi 義nghĩa 。 故cố 此thử 徵trưng 云vân 。 此thử 水thủy 為vi 有hữu 從tùng 珠châu 中trung 出xuất 者giả 。 為vi 有hữu 從tùng 空không 自tự 有hữu 者giả 。 為vi 有hữu 從tùng 月nguyệt 中trung 來lai 者giả 。 是thị 不bất 可khả 以dĩ 不bất 審thẩm 也dã 。

二nhị 逐trục 緣duyên 為vi 破phá 三tam 。

一nhất 破phá 從tùng 月nguyệt 來lai 。 二nhị 破phá 從tùng 珠châu 出xuất 。 三tam 破phá 從tùng 空không 生sanh 。

初sơ 。

阿A 難Nan 。 若nhược 從tùng 月nguyệt 來lai 。 尚thượng 能năng 遠viễn 方phương 。 令linh 珠châu 出xuất 水thủy 。 所sở 經kinh 林lâm 木mộc 。 皆giai 應ưng 吐thổ 流lưu 。

○# 流lưu 則tắc 何hà 待đãi 。 方phương 諸chư 所sở 出xuất 。 不bất 流lưu 明minh 水thủy 。 非phi 從tùng 月nguyệt 降giáng 。

初sơ 正chánh 破phá 月nguyệt 來lai 。 若nhược 謂vị 有hữu 水thủy 從tùng 月nguyệt 來lai 者giả 。 是thị 義nghĩa 不bất 然nhiên 。 以dĩ 月nguyệt 在tại 天thiên 珠châu 在tại 手thủ 相tương/tướng 去khứ 遠viễn 矣hĩ 。 尚thượng 能năng 從tùng 遠viễn 方phương 來lai 。 令linh 珠châu 出xuất 水thủy 。 則tắc 中trung 間gian 所sở 經kinh 林lâm 木mộc 。 皆giai 應ưng 吐thổ 流lưu 。 有hữu 是thị 事sự 乎hồ 。

○# 流lưu 則tắc 下hạ 轉chuyển 顯hiển 二nhị 謬mậu 。 若nhược 謂vị 林lâm 木mộc 吐thổ 流lưu 者giả 則tắc 應ưng 隨tùy 處xứ 可khả 承thừa 。 何hà 待đãi 方phương 諸chư 所sở 出xuất 。 若nhược 謂vị 林lâm 木mộc 不bất 流lưu 者giả 明minh 知tri 此thử 水thủy 。 非phi 從tùng 月nguyệt 降giáng 。 以dĩ 遺di 近cận 著trước 遠viễn 不bất 應ưng 理lý 故cố 。

二nhị 破phá 從tùng 珠châu 出xuất 。

若nhược 從tùng 珠châu 出xuất 。 則tắc 此thử 珠châu 中trung 。 常thường 應ưng 流lưu 水thủy 。 何hà 待đãi 中trung 宵tiêu 。 承thừa 白bạch 月nguyệt 晝trú 。

若nhược 謂vị 有hữu 水thủy 從tùng 珠châu 出xuất 者giả 是thị 不bất 藉tạ 餘dư 緣duyên 矣hĩ 。 不bất 藉tạ 餘dư 緣duyên 則tắc 珠châu 中trung 。 常thường 應ưng 流lưu 水thủy 。 既ký 爾nhĩ 則tắc 隨tùy 時thời 可khả 承thừa 。 何hà 待đãi 中trung 宵tiêu 。 必tất 承thừa 仗trượng 於ư 白bạch 月nguyệt 晝trú 乎hồ 。 中trung 宵tiêu 半bán 夜dạ 也dã 。 破phá 意ý 以dĩ 既ký 待đãi 中trung 宵tiêu 。 承thừa 白bạch 月nguyệt 晝trú 。 明minh 知tri 此thử 水thủy 不bất 從tùng 珠châu 出xuất 。

三tam 破phá 從tùng 空không 生sanh 。

若nhược 從tùng 空không 生sanh 。 空không 性tánh 無vô 邊biên 。 水thủy 當đương 無vô 際tế 。 從tùng 人nhân 洎kịp 天thiên 。 皆giai 同đồng 滔thao 溺nịch 。 云vân 何hà 復phục 有hữu 。 水thủy 陸lục 空không 行hành 。

若nhược 謂vị 有hữu 水thủy 從tùng 空không 生sanh 者giả 。 但đãn 空không 性tánh 無vô 邊biên 。 所sở 生sanh 之chi 水thủy 亦diệc 當đương 無vô 際tế 。 如như 是thị 則tắc 從tùng 人nhân 洎kịp 天thiên 。 皆giai 應ưng 同đồng 為vi 滔thao 流lưu 。 俱câu 成thành 陷hãm 溺nịch 。 不bất 應ưng 復phục 有hữu 餘dư 物vật 。 乃nãi 云vân 何hà 於ư 其kỳ 中trung 間gian 。 復phục 有hữu 水thủy 行hành 陸lục 行hành 及cập 與dữ 空không 行hành 。 是thị 知tri 所sở 謂vị 水thủy 從tùng 空không 生sanh 者giả 謬mậu 也dã 。 先tiên 破phá 各các 相tương/tướng 竟cánh 。

二nhị 後hậu 破phá 合hợp 相tương/tướng 。

汝nhữ 更cánh 諦đế 觀quán 。 月nguyệt 從tùng 天thiên 陟trắc 。 珠châu 因nhân 手thủ 持trì 。 承thừa 珠châu 水thủy 盤bàn 。 本bổn 人nhân 敷phu 設thiết 。 水thủy 從tùng 何hà 方phương 。 流lưu 注chú 於ư 此thử 。

○# 月nguyệt 珠châu 相tương 遠viễn 。 非phi 和hòa 非phi 合hợp 。

○# 不bất 應ứng 水thủy 精tinh 。 無vô 從tùng 自tự 有hữu 。

初sơ 詳tường 審thẩm 來lai 方phương 。 諦đế 觀quán 即tức 詳tường 審thẩm 也dã 。 陟trắc 猶do 升thăng 也dã 。 月nguyệt 從tùng 天thiên 陟trắc 。 天thiên 無vô 藏tạng 水thủy 之chi 處xứ 。 珠châu 因nhân 手thủ 持trì 。 手thủ 無vô 藏tạng 水thủy 之chi 處xứ 。 承thừa 猶do 擎kình 也dã 。 承thừa 珠châu 水thủy 盤bàn 。 本bổn 人nhân 敷phu 設thiết 。 盤bàn 無vô 藏tạng 水thủy 之chi 處xứ 。 既ký 三tam 方phương 皆giai 無vô 藏tạng 水thủy 之chi 處xứ 。 而nhi 水thủy 從tùng 何hà 方phương 。 流lưu 注chú 於ư 此thử 。 是thị 不bất 可khả 以dĩ 不bất 審thẩm 也dã 。

○# 月nguyệt 珠châu 下hạ 正chánh 破phá 和hòa 合hợp 。 言ngôn 月nguyệt 等đẳng 既ký 無vô 有hữu 水thủy 天thiên 等đẳng 又hựu 無vô 藏tạng 水thủy 之chi 處xứ 。 恐khủng 謂vị 月nguyệt 珠châu 和hòa 合hợp 共cộng 生sanh 於ư 水thủy 。 故cố 為vi 此thử 破phá 。 言ngôn 現hiện 見kiến 月nguyệt 珠châu 相tương 遠viễn 。 非phi 和hòa 非phi 合hợp 。 豈khởi 能năng 共cộng 生sanh 於ư 水thủy 。 是thị 知tri 所sở 謂vị 和hòa 合hợp 有hữu 水thủy 者giả 謬mậu 矣hĩ 。

○# 末mạt 句cú 預dự 遮già 謬mậu 救cứu 。 恐khủng 以dĩ 無vô 從tùng 為vi 救cứu 。 故cố 遮già 以dĩ 不bất 應ưng 。 以dĩ 自tự 宗tông 相tương 違vi 故cố 。 水thủy 精tinh 者giả 順thuận 彼bỉ 所sở 計kế 。 以dĩ 彼bỉ 計kế 此thử 水thủy 為vi 水thủy 中trung 之chi 精tinh 也dã 。 先tiên 破phá 和hòa 合hợp 竟cánh 。

三tam 詳tường 示thị 中trung 道đạo 二nhị 。

一nhất 正chánh 示thị 。 二nhị 驗nghiệm 知tri 。

初sơ 。

汝nhữ 尚thượng 不bất 知tri 。 如Như 來Lai 藏tạng 中trung 。 性tánh 水thủy 真chân 空không 。 性tánh 空không 真chân 水thủy 。 清thanh 淨tịnh 本bổn 然nhiên 。 周chu 徧biến 法Pháp 界Giới 。

二nhị 驗nghiệm 知tri 。

隨tùy 眾chúng 生sanh 心tâm 。 應ưng 所sở 知tri 量lương 。 一nhất 處xứ 執chấp 珠châu 。 一nhất 處xứ 水thủy 出xuất 。 徧biến 法Pháp 界Giới 執chấp 滿mãn 法Pháp 界Giới 生sanh 。 生sanh 滿mãn 世thế 間gian 。 寧ninh 有hữu 方phương 所sở 。

○# 循tuần 業nghiệp 發phát 現hiện 。

初sơ 驗nghiệm 知tri 清thanh 淨tịnh 。 於ư 中trung 有hữu 取thủ 驗nghiệm 折chiết 疑nghi 二nhị 義nghĩa 。 俱câu 準chuẩn 前tiền 釋thích 。

○# 末mạt 句cú 驗nghiệm 知tri 周chu 徧biến 亦diệc 準chuẩn 前tiền 。 詳tường 示thị 中trung 道đạo 竟cánh 。

四tứ 雙song 拂phất 二nhị 計kế 。

世thế 間gian 無vô 知tri 。 惑hoặc 為vi 因nhân 緣duyên 及cập 自tự 然nhiên 性tánh 。 皆giai 是thị 識thức 心tâm 分phân 別biệt 計kế 度độ 。 但đãn 有hữu 言ngôn 說thuyết 。 都đô 無vô 實thật 義nghĩa 。

水thủy 大đại 竟cánh 。

四tứ 風phong 大đại 四tứ 。

一nhất 依y 性tánh 成thành 相tương/tướng 。 二nhị 先tiên 破phá 和hòa 合hợp 。 三tam 詳tường 示thị 中trung 道đạo 。 四tứ 雙song 拂phất 二nhị 計kế 。

初sơ 。

阿A 難Nan 。 風phong 性tánh 無vô 體thể 。 動động 靜tĩnh 不bất 常thường 。

○# 汝nhữ 常thường 整chỉnh 衣y 。 入nhập 於ư 大đại 眾chúng 。 僧tăng 伽già 黎lê 角giác 。 動động 及cập 旁bàng 人nhân 。 則tắc 有hữu 微vi 風phong 。 拂phất 彼bỉ 人nhân 面diện 。

初sơ 風phong 性tánh 隨tùy 緣duyên 。 風phong 性tánh 亦diệc 即tức 藏tạng 性tánh 。 無vô 體thể 者giả 無vô 有hữu 定định 體thể 也dã 。 無vô 定định 體thể 故cố 隨tùy 緣duyên 而nhi 動động 。 隨tùy 緣duyên 而nhi 靜tĩnh 。 故cố 曰viết 不bất 常thường 。

○# 汝nhữ 常thường 下hạ 引dẫn 事sự 以dĩ 證chứng 。 乞khất 食thực 說thuyết 法Pháp 等đẳng 事sự 。 應ưng 著trước 伽già 黎lê 。 故cố 曰viết 常thường 整chỉnh 。 入nhập 大đại 眾chúng 者giả 隨tùy 僧Tăng 例lệ 故cố 。 灌quán 頂đảnh 云vân 。 僧Tăng 伽già 黎lê 唐đường 言ngôn 重trọng/trùng 複phức 衣y 。 清thanh 涼lương 云vân 。 義nghĩa 翻phiên 和hòa 合hợp 。 新tân 者giả 二nhị 重trọng/trùng 。 故cố 者giả 四tứ 重trọng/trùng 。 以dĩ 重trọng/trùng 成thành 故cố 稱xưng 曰viết 和hòa 合hợp 。 三tam 依y 中trung 第đệ 一nhất 衣y 也dã 。 亦diệc 名danh 雜tạp 碎toái 衣y 。 剪tiễn 碎toái 製chế 成thành 條điều 相tương/tướng 多đa 故cố 。 具cụ 有hữu 三tam 等đẳng 九cửu 品phẩm 。 如như 沙Sa 彌Di 律luật 儀nghi 衣y 鉢bát 名danh 相tướng 中trung 說thuyết 。 動động 衣y 乃nãi 有hữu 。 反phản 顯hiển 不bất 動động 則tắc 無vô 。 其kỳ 不bất 常thường 無vô 體thể 之chi 義nghĩa 於ư 此thử 可khả 見kiến 。

二nhị 先tiên 破phá 和hòa 合hợp 二nhị 。

一nhất 先tiên 破phá 各các 相tương/tướng 。 二nhị 後hậu 破phá 合hợp 相tương/tướng 。

初sơ 二nhị 。

一nhất 就tựu 風phong 徵trưng 本bổn 。 二nhị 逐trục 緣duyên 為vi 破phá 。

初sơ 。

此thử 風phong 為vi 復phục 。 出xuất 袈ca 裟sa 角giác 。 發phát 於ư 虗hư 空không 。 生sanh 彼bỉ 人nhân 面diện 。

袈ca 裟sa 此thử 云vân 壞hoại 色sắc 衣y 。 清thanh 涼lương 云vân 。 不bất 正chánh 色sắc 衣y 。 律luật 以dĩ 青thanh 黑hắc 木mộc 蘭lan 三tam 色sắc 壞hoại 正chánh 好hảo 色sắc 故cố 。 真Chân 諦Đế 云vân 。 此thử 是thị 三tam 衣y 通thông 名danh 。 或hoặc 名danh 離ly 塵trần 服phục 斷đoạn 六lục 塵trần 故cố 。 亦diệc 名danh 消tiêu 瘦sấu 服phục 割cát 煩phiền 惱não 故cố 。 又hựu 稱xưng 蓮liên 華hoa 服phục 。 無vô 染nhiễm 著trước 故cố 。 此thử 中trung 徵trưng 意ý 亦diệc 是thị 要yếu 其kỳ 先tiên 有hữu 各các 相tương/tướng 。 然nhiên 後hậu 可khả 合hợp 。

二nhị 逐trục 緣duyên 為vi 破phá 三tam 。

一nhất 破phá 從tùng 衣y 出xuất 。 二nhị 破phá 從tùng 空không 發phát 。 三tam 破phá 從tùng 面diện 生sanh 。

初sơ 。

阿A 難Nan 。 此thử 風phong 若nhược 復phục 。 出xuất 袈ca 裟sa 角giác 。 汝nhữ 乃nãi 披phi 風phong 。 其kỳ 衣y 飛phi 搖dao 。 應ưng 離ly 汝nhữ 體thể 。

○# 我ngã 今kim 說thuyết 法Pháp 。 會hội 中trung 垂thùy 衣y 。 汝nhữ 看khán 我ngã 衣y 。 風phong 何hà 所sở 在tại 。 不bất 應ưng 衣y 中trung 。 有hữu 藏tàng 風phong 地địa 。

初sơ 正chánh 破phá 衣y 出xuất 。 風phong 出xuất 袈ca 裟sa 則tắc 是thị 袈ca 裟sa 中trung 有hữu 風phong 。 故cố 難nan 以dĩ 披phi 風phong 。 然nhiên 風phong 以dĩ 動động 搖dao 為vi 性tánh 。 果quả 其kỳ 披phi 之chi 其kỳ 衣y 自tự 應ưng 飛phi 搖dao 。 故cố 又hựu 難nan 以dĩ 離ly 體thể 。 破phá 意ý 以dĩ 現hiện 見kiến 衣y 不bất 離ly 體thể 披phi 風phong 之chi 義nghĩa 成thành 。 不bất 是thị 衣y 中trung 無vô 風phong 。 則tắc 此thử 風phong 不bất 出xuất 袈ca 裟sa 明minh 矣hĩ 。

○# 我ngã 今kim 下hạ 兼kiêm 防phòng 謬mậu 辨biện 。 恐khủng 聞văn 離ly 體thể 之chi 難nạn/nan 。 遂toại 謬mậu 辯biện 云vân 。 衣y 若nhược 動động 時thời 乃nãi 有hữu 風phong 出xuất 。 衣y 若nhược 垂thùy 時thời 風phong 但đãn 藏tạng 之chi 而nhi 已dĩ 。 豈khởi 可khả 以dĩ 飛phi 搖dao 離ly 體thể 為vi 難nạn/nan 。 故cố 為vi 此thử 防phòng 。 若nhược 謂vị 衣y 若nhược 垂thùy 時thời 風phong 但đãn 藏tạng 之chi 者giả 。 即tức 如như 我ngã 今kim 說thuyết 。 法Pháp 會hội 中trung 垂thùy 衣y 。 亦diệc 應ưng 藏tạng 風phong 。 汝nhữ 且thả 看khán 我ngã 之chi 衣y 。 風phong 何hà 所sở 在tại 。 據cứ 實thật 而nhi 論luận 不bất 應ưng 衣y 中trung 。 有hữu 藏tàng 風phong 地địa 。 以dĩ 衣y 是thị 布bố 屬thuộc 非phi 有hữu 孔khổng 穴huyệt 也dã 。

二nhị 破phá 從tùng 空không 發phát 。

若nhược 生sanh 虗hư 空không 。 汝nhữ 衣y 不bất 動động 。 何hà 因nhân 無vô 拂phất 。

○# 空không 性tánh 常thường 住trụ 。 風phong 應ưng 常thường 生sanh 。 若nhược 無vô 風phong 時thời 。 虗hư 空không 當đương 滅diệt 。 滅diệt 風phong 可khả 見kiến 。 滅diệt 空không 何hà 狀trạng 。

○# 若nhược 有hữu 生sanh 滅diệt 。 不bất 名danh 虗hư 空không 。 名danh 為vi 虗hư 空không 。 云vân 何hà 風phong 出xuất 。

初sơ 約ước 無vô 衣y 不bất 生sanh 破phá 。 風phong 生sanh 於ư 空không 自tự 不bất 關quan 衣y 。 故cố 難nan 以dĩ 衣y 不bất 動động 時thời 。 何hà 因nhân 無vô 拂phất 。 是thị 空không 無vô 生sanh 風phong 義nghĩa 也dã 。

○# 空không 性tánh 下hạ 約ước 因nhân 果quả 不bất 類loại 破phá 。 空không 性tánh 常thường 住trụ 。 若nhược 生sanh 風phong 者giả 則tắc 應ưng 常thường 生sanh 。 以dĩ 因nhân 常thường 果quả 必tất 常thường 故cố 。 若nhược 爾nhĩ 則tắc 無vô 風phong 之chi 時thời 空không 亦diệc 當đương 滅diệt 。 以dĩ 果quả 斷đoạn 因nhân 必tất 斷đoạn 故cố 。 然nhiên 滅diệt 風phong 之chi 時thời 人nhân 人nhân 可khả 見kiến 。 若nhược 言ngôn 滅diệt 空không 有hữu 何hà 形hình 狀trạng 。 是thị 知tri 虗hư 空không 無vô 滅diệt 。 風phong 性tánh 有hữu 滅diệt 。 果quả 不bất 類loại 因nhân 云vân 何hà 從tùng 生sanh 。 此thử 必tất 無vô 之chi 事sự 也dã 。

○# 若nhược 有hữu 下hạ 約ước 名danh 義nghĩa 不bất 符phù 破phá 。 虗hư 空không 原nguyên 以dĩ 不bất 生sanh 滅diệt 為vi 義nghĩa 。 設thiết 若nhược 有hữu 生sanh 滅diệt 。 者giả 則tắc 不bất 名danh 虗hư 空không 。 今kim 既ký 名danh 為vi 虗hư 空không 自tự 應ưng 。 無vô 有hữu 生sanh 滅diệt 。 若nhược 有hữu 風phong 生sanh 名danh 義nghĩa 不bất 符phù 。 故cố 難nan 以dĩ 云vân 何hà 風phong 出xuất 。 以dĩ 出xuất 即tức 是thị 生sanh 生sanh 必tất 有hữu 滅diệt 也dã 。 灌quán 頂đảnh 云vân 。 風phong 從tùng 空không 生sanh 凡phàm 小tiểu 常thường 執chấp 。 故cố 展triển 轉chuyển 詳tường 破phá 。

三tam 破phá 從tùng 面diện 生sanh 。

若nhược 風phong 自tự 生sanh 。 被bị 拂phất 之chi 面diện 。 從tùng 彼bỉ 面diện 生sanh 。 當đương 應ưng 拂phất 汝nhữ 。 自tự 汝nhữ 整chỉnh 衣y 。 云vân 何hà 倒đảo 拂phất 。

若nhược 謂vị 有hữu 風phong 自tự 生sanh 於ư 被bị 拂phất 之chi 面diện 。 者giả 義nghĩa 亦diệc 不bất 成thành 。 以dĩ 從tùng 彼bỉ 面diện 生sanh 。 當đương 應ưng 拂phất 汝nhữ 。 今kim 既ký 不bất 見kiến 拂phất 汝nhữ 已dĩ 知tri 不bất 生sanh 彼bỉ 面diện 。 乃nãi 自tự 汝nhữ 整chỉnh 衣y 。 之chi 時thời 云vân 何hà 倒đảo 拂phất 彼bỉ 面diện 。 其kỳ 不bất 生sanh 彼bỉ 面diện 之chi 義nghĩa 益ích 可khả 見kiến 矣hĩ 。 先tiên 破phá 各các 相tương/tướng 竟cánh 。

二nhị 後hậu 破phá 合hợp 相tương/tướng 。

汝nhữ 審thẩm 諦đế 觀quán 。 整chỉnh 衣y 在tại 汝nhữ 。 面diện 屬thuộc 彼bỉ 人nhân 。 虗hư 空không 寂tịch 然nhiên 。 不bất 參tham 流lưu 動động 。 風phong 自tự 誰thùy 方phương 。 皷cổ 動động 來lai 此thử 。

○# 風phong 空không 性tánh 隔cách 。 非phi 和hòa 非phi 合hợp 。

○# 不bất 應ưng 風phong 性tánh 。 無vô 從tùng 自tự 有hữu 。

初sơ 詳tường 審thẩm 來lai 方phương 。 汝nhữ 審thẩm 諦đế 觀quán 。 者giả 教giáo 以dĩ 審thẩm 辨biện 諦đế 實thật 而nhi 觀quán 。 勿vật 得đắc 過quá 目mục 了liễu 事sự 也dã 。 整chỉnh 衣y 在tại 汝nhữ 。 汝nhữ 無vô 藏tạng 風phong 之chi 處xứ 。 面diện 屬thuộc 彼bỉ 人nhân 。 彼bỉ 無vô 藏tạng 風phong 之chi 處xứ 。 虗hư 空không 寂tịch 然nhiên 等đẳng 空không 無vô 藏tạng 風phong 之chi 處xứ 。 既ký 三tam 方phương 皆giai 無vô 藏tạng 風phong 之chi 處xứ 而nhi 風phong 自tự 誰thùy 方phương 。 皷cổ 動động 來lai 此thử 。 又hựu 不bất 可khả 以dĩ 不bất 審thẩm 焉yên 。

○# 風phong 空không 下hạ 正chánh 破phá 和hòa 合hợp 。 恐khủng 謂vị 衣y 空không 面diện 既ký 無vô 有hữu 風phong 。 審thẩm 諦đế 觀quán 又hựu 無vô 藏tạng 風phong 之chi 處xứ 。 和hòa 合hợp 而nhi 有hữu 。 理lý 應ưng 無vô 疑nghi 。 故cố 為vi 此thử 破phá 。 言ngôn 現hiện 見kiến 風phong 動động 空không 澄trừng 。 其kỳ 性tánh 相tướng 隔cách 。 無vô 和hòa 合hợp 義nghĩa 故cố 曰viết 。 非phi 和hòa 非phi 合hợp 。 衣y 礙ngại 風phong 通thông 例lệ 此thử 可khả 知tri 。 是thị 皆giai 無vô 和hòa 合hợp 義nghĩa 也dã 。

○# 不bất 應ưng 句cú 預dự 遮già 謬mậu 救cứu 。 準chuẩn 前tiền 。 先tiên 破phá 和hòa 合hợp 竟cánh 。

三tam 詳tường 示thị 中trung 道đạo 二nhị 。

一nhất 正chánh 示thị 。 二nhị 驗nghiệm 知tri 。

初sơ 。

汝nhữ 宛uyển 不bất 知tri 。 如Như 來Lai 藏tạng 中trung 。 性tánh 風phong 真chân 空không 。 性tánh 空không 真chân 風phong 。 清thanh 淨tịnh 本bổn 然nhiên 。 周chu 徧biến 法Pháp 界Giới 。

宛uyển 字tự 有hữu 深thâm 怪quái 意ý 。 言ngôn 地địa 火hỏa 水thủy 三tam 番phiên 詳tường 示thị 。 風phong 性tánh 可khả 以dĩ 類loại 推thôi 。 觀quán 汝nhữ 動động 靜tĩnh 宛uyển 然nhiên 不bất 知tri 如Như 來Lai 。 藏tạng 中trung 不bất 變biến 隨tùy 緣duyên 義nghĩa 也dã 。 餘dư 俱câu 準chuẩn 前tiền 可khả 思tư 。

二nhị 驗nghiệm 知tri 。

隨tùy 眾chúng 生sanh 心tâm 。 應ưng 所sở 知tri 量lương 。

阿A 難Nan 。 如như 汝nhữ 一nhất 人nhân 。 微vi 動động 服phục 衣y 。 有hữu 微vi 風phong 出xuất 。 徧biến 法Pháp 界Giới 拂phất 滿mãn 國quốc 土độ 生sanh 。 周chu 徧biến 世thế 間gian 寧ninh 有hữu 方phương 所sở 。

○# 循tuần 發phát 業nghiệp 現hiện 。

初sơ 驗nghiệm 知tri 清thanh 淨tịnh 。 法Pháp 界Giới 世thế 間gian 國quốc 土thổ 一nhất 義nghĩa 耳nhĩ 。 拂phất 動động 也dã 。 徧biến 法Pháp 界Giới 拂phất 者giả 。 謂vị 徧biến 法Pháp 界Giới 中trung 人nhân 皆giai 微vi 動động 服phục 衣y 也dã 。 滿mãn 國quốc 土độ 生sanh 。 者giả 謂vị 滿mãn 國quốc 中trung 皆giai 有hữu 風phong 生sanh 。 是thị 知tri 此thử 風phong 周chu 徧biến 世thế 間gian 寧ninh 有hữu 方phương 所sở 。

○# 末mạt 句cú 驗nghiệm 知tri 周chu 徧biến 可khả 知tri 。 詳tường 示thị 中trung 道đạo 竟cánh 。

四tứ 雙song 拂phất 二nhị 計kế 。

世thế 間gian 無vô 知tri 。 惑hoặc 為vi 因nhân 緣duyên 及cập 自tự 然nhiên 性tánh 。 皆giai 是thị 識thức 心tâm 分phân 別biệt 計kế 度độ 。 但đãn 有hữu 言ngôn 說thuyết 。 都đô 無vô 實thật 義nghĩa 。

風phong 大đại 竟cánh 。

五ngũ 空không 大đại 四tứ 。

一nhất 依y 性tánh 成thành 相tương/tướng 。 二nhị 先tiên 破phá 和hòa 合hợp 。 三tam 詳tường 示thị 中trung 道đạo 。 四tứ 雙song 拂phất 二nhị 計kế 。

初sơ 。

阿A 難Nan 。 空không 性tánh 無vô 形hình 。 因nhân 色sắc 顯hiển 發phát 。

○# 如như 室Thất 羅La 城Thành 。 去khứ 河hà 遙diêu 處xứ 。 諸chư 剎sát 利lợi 種chủng 。 及cập 婆Bà 羅La 門Môn 。 毗tỳ 舍xá 首thủ 陀đà 兼kiêm 頗pha 羅la 墮đọa 。 旃chiên 陀đà 羅la 等đẳng 。 新tân 立lập 安an 居cư 。 鑿tạc 井tỉnh 求cầu 水thủy 。 出xuất 土thổ 一nhất 尺xích 。 於ư 中trung 則tắc 有hữu 。 一nhất 尺xích 虗hư 空không 。 如như 是thị 乃nãi 至chí 。 出xuất 土thổ 一nhất 丈trượng 。 中trung 間gian 還hoàn 得đắc 。 一nhất 丈trượng 虗hư 空không 。 虗hư 空không 淺thiển 深thâm 。 隨tùy 出xuất 多đa 少thiểu 。

初sơ 空không 性tánh 隨tùy 緣duyên 。 空không 性tánh 二nhị 字tự 且thả 指chỉ 不bất 變biến 之chi 體thể 。 由do 不bất 變biến 故cố 是thị 曰viết 無vô 形hình 。 謂vị 無vô 長trường 短đoản 大đại 小tiểu 等đẳng 形hình 。 因nhân 色sắc 顯hiển 發phát 。 乃nãi 指chỉ 隨tùy 緣duyên 之chi 用dụng 。 由do 隨tùy 緣duyên 故cố 是thị 曰viết 因nhân 顯hiển 。 謂vị 因nhân 彼bỉ 色sắc 相tướng 差sai 別biệt 乃nãi 顯hiển 虗hư 空không 。 各các 有hữu 差sai 別biệt 。

○# 如như 室thất 下hạ 引dẫn 事sự 以dĩ 證chứng 。 室Thất 羅La 城Thành 地địa 廣quảng 人nhân 稠trù 。 去khứ 河hà 近cận 不bất 須tu 鑿tạc 井tỉnh 。 故cố 唯duy 約ước 遙diêu 處xứ 言ngôn 之chi 。 西tây 域vực 貴quý 賤tiện 族tộc 分phần/phân 四tứ 姓tánh 。 剎sát 帝đế 利lợi 略lược 云vân 剎sát 利lợi 。 此thử 翻phiên 田điền 主chủ 。 即tức 王vương 種chủng 也dã 。 婆Bà 羅La 門Môn 此thử 翻phiên 淨tịnh 行hạnh 。 守thủ 道đạo 居cư 正chánh 潔khiết 白bạch 其kỳ 操thao 。 有hữu 類loại 此thử 方phương 儒nho 道đạo 。 毗tỳ 舍xá 此thử 云vân 商thương 賈cổ 。 行hành 販phán 坐tọa 賣mại 者giả 是thị 。 首thủ 陀đà 此thử 翻phiên 農nông 夫phu 。 耕canh 田điền 種chủng 地địa 者giả 是thị 。 四tứ 姓tánh 之chi 外ngoại 別biệt 有hữu 智trí 愚ngu 二nhị 族tộc 。 故cố 云vân 兼kiêm 也dã 。 頗phả 羅la 墮đọa 此thử 云vân 利lợi 根căn 。 如như 六lục 藝nghệ 百bách 工công 之chi 類loại 。 旃chiên 陀đà 羅la 此thử 云vân 嚴nghiêm 幟xí 。 如như 屠đồ 兒nhi 魁khôi 膾khoái 之chi 類loại 。 新tân 立lập 安an 居cư 。 興hưng 作tác 須tu 水thủy 。 去khứ 河hà 遙diêu 處xứ 。 擔đảm 運vận 費phí 繁phồn 故cố 須tu 鑿tạc 井tỉnh 求cầu 之chi 。 出xuất 尺xích 尺xích 空không 。 出xuất 丈trượng 丈trượng 空không 。 其kỳ 因nhân 色sắc 顯hiển 發phát 。 之chi 義nghĩa 亦diệc 自tự 可khả 見kiến 。 末mạt 二nhị 句cú 迺nãi 重trọng/trùng 牒điệp 上thượng 義nghĩa 。 為vi 下hạ 作tác 徵trưng 起khởi 之chi 端đoan 。

二nhị 先tiên 破phá 和hòa 合hợp 二nhị 。

一nhất 先tiên 破phá 各các 相tương/tướng 。 二nhị 後hậu 破phá 合hợp 相tương/tướng 。

初sơ 二nhị 。

一nhất 就tựu 空không 徵trưng 本bổn 。 二nhị 逐trục 緣duyên 為vi 破phá 。

初sơ 。

此thử 空không 為vi 當đương 。 因nhân 土thổ 所sở 出xuất 。 因nhân 鑿tạc 所sở 有hữu 。 無vô 因nhân 自tự 生sanh 。

因nhân 土thổ 所sở 出xuất 。 即tức 是thị 從tùng 土thổ 而nhi 生sanh 。 因nhân 鑿tạc 所sở 有hữu 。 即tức 是thị 從tùng 鑿tạc 具cụ 生sanh 。 無vô 因nhân 自tự 生sanh 者giả 。 謂vị 別biệt 無vô 所sở 因nhân 從tùng 自tự 體thể 生sanh 。 猶do 言ngôn 從tùng 徧biến 界giới 空không 出xuất 井tỉnh 空không 也dã 。

二nhị 逐trục 緣duyên 為vi 破phá 三tam 。

一nhất 破phá 從tùng 自tự 生sanh 。 二nhị 破phá 因nhân 土thổ 出xuất 。 三tam 破phá 因nhân 鑿tạc 出xuất 。

初sơ (# 據cứ 義nghĩa 乃nãi 是thị 破phá 從tùng 空không 生sanh 。 但đãn 以dĩ 空không 是thị 自tự 體thể 。 故cố 云vân 自tự 生sanh 。 古cổ 德đức 多đa 作tác 破phá 無vô 因nhân 釋thích 。 今kim 疏sớ/sơ 不bất 爾nhĩ 者giả 。 以dĩ 與dữ 破phá 和hòa 合hợp 義nghĩa 相tương 違vi 故cố )# 。

阿A 難Nan 。 若nhược 復phục 此thử 空không 。 無vô 因nhân 自tự 生sanh 。 未vị 鑿tạc 土thổ 前tiền 。 何hà 不bất 無vô 礙ngại 。 唯duy 見kiến 大đại 地địa 。 逈huýnh 無vô 通thông 達đạt 。

破phá 意ý 以dĩ 若nhược 計kế 此thử 空không 別biệt 無vô 所sở 因nhân 。 從tùng 自tự 體thể 生sanh 者giả 應ưng 不bất 藉tạ 乎hồ 鑿tạc 之chi 與dữ 土thổ 。 既ký 爾nhĩ 則tắc 未vị 鑿tạc 土thổ 前tiền 。 即tức 應ưng 無vô 礙ngại 。 乃nãi 何hà 故cố 不bất 能năng 無vô 礙ngại 。 不bất 惟duy 不bất 能năng 無vô 礙ngại 具cụ 唯duy 見kiến 大đại 地địa 。 逈huýnh 然nhiên 無vô 有hữu 通thông 達đạt 之chi 相tướng 。 是thị 知tri 所sở 謂vị 無vô 因nhân 自tự 生sanh 者giả 謬mậu 矣hĩ 。

二nhị 破phá 因nhân 土thổ 出xuất 。

若nhược 因nhân 土thổ 出xuất 。 則tắc 土thổ 出xuất 時thời 。 應ưng 見kiến 空không 入nhập 。 若nhược 土thổ 先tiên 出xuất 。 無vô 空không 入nhập 者giả 。 云vân 何hà 虗hư 空không 。 因nhân 土thổ 而nhi 出xuất 。

○# 若nhược 無vô 出xuất 入nhập 。 則tắc 應ưng 空không 土thổ 。 元nguyên 無vô 異dị 因nhân 。 無vô 異dị 則tắc 同đồng 。 則tắc 土thổ 出xuất 時thời 。 空không 何hà 不bất 出xuất 。

初sơ 正chánh 破phá 土thổ 出xuất 。 若nhược 謂vị 此thử 空không 因nhân 土thổ 出xuất 者giả 。 則tắc 土thổ 從tùng 井tỉnh 出xuất 之chi 時thời 應ưng 見kiến 虗hư 空không 從tùng 外ngoại 而nhi 入nhập 。 以dĩ 土thổ 在tại 外ngoại 故cố 。 若nhược 土thổ 先tiên 從tùng 井tỉnh 出xuất 無vô 空không 從tùng 外ngoại 入nhập 者giả 。 云vân 何hà 而nhi 言ngôn 。 虗hư 空không 因nhân 土thổ 而nhi 出xuất 。

○# 若nhược 無vô 下hạ 預dự 遮già 謬mậu 救cứu 。 恐khủng 阿A 難Nan 救cứu 云vân 。 空không 本bổn 內nội 生sanh 實thật 無vô 出xuất 土thổ 入nhập 井tỉnh 之chi 意ý 。 故cố 為vi 此thử 遮già 。 若nhược 謂vị 虗hư 空không 無vô 出xuất 土thổ 入nhập 井tỉnh 之chi 義nghĩa 者giả 。 則tắc 應ưng 未vị 鑿tạc 土thổ 前tiền 。 空không 土thổ 元nguyên 無vô 異dị 因nhân 。 因nhân 依y 也dã 。 無vô 異dị 因nhân 者giả 謂vị 空không 土thổ 相tương 依y 而nhi 住trụ 。 無vô 別biệt 所sở 依y 也dã 。 無vô 異dị 則tắc 同đồng 者giả 。 謂vị 既ký 無vô 異dị 因nhân 則tắc 同đồng 為vi 一nhất 體thể 。 既ký 同đồng 為vi 一nhất 體thể 出xuất 則tắc 同đồng 出xuất 。 故cố 難nan 以dĩ 則tắc 土thổ 出xuất 時thời 。 空không 何hà 不bất 出xuất 。

三tam 破phá 因nhân 鑿tạc 出xuất 。

若nhược 因nhân 鑿tạc 出xuất 。 因nhân 鑿tạc 出xuất 空không 。 應ưng 非phi 出xuất 土thổ 。

○# 不bất 因nhân 鑿tạc 出xuất 。 鑿tạc 自tự 出xuất 土thổ 。 云vân 何hà 見kiến 空không 。

初sơ 正chánh 破phá 因nhân 鑿tạc 。 若nhược 謂vị 此thử 空không 因nhân 鑿tạc 具cụ 出xuất 者giả 。 則tắc 唯duy 鑿tạc 便tiện 能năng 出xuất 空không 應ưng 當đương 不bất 用dụng 出xuất 土thổ 。 今kim 既ký 必tất 待đãi 出xuất 土thổ 成thành 空không 。 明minh 知tri 此thử 空không 。 不bất 因nhân 鑿tạc 出xuất 。

○# 不bất 因nhân 下hạ 兼kiêm 難nạn/nan 不bất 因nhân 。 恐khủng 因nhân 鑿tạc 被bị 破phá 轉chuyển 計kế 。 不bất 因nhân 鑿tạc 出xuất 。 故cố 為vi 此thử 難nạn/nan 。 若nhược 謂vị 此thử 空không 不bất 因nhân 鑿tạc 具cụ 出xuất 者giả 。 則tắc 鑿tạc 自tự 出xuất 土thổ 於ư 外ngoại 。 云vân 何hà 於ư 中trung 見kiến 空không 。 是thị 不bất 惟duy 因nhân 鑿tạc 不bất 成thành 不bất 因nhân 亦diệc 非phi 。 總tổng 以dĩ 不bất 了liễu 性tánh 具cụ 恁nhẫm 麼ma 不bất 恁nhẫm 麼ma 總tổng 不bất 是thị 也dã 。 先tiên 破phá 各các 相tương/tướng 竟cánh 。

二nhị 後hậu 破phá 合hợp 相tương/tướng 。

汝nhữ 更cánh 審thẩm 諦đế 。 諦đế 審thẩm 諦đế 觀quán 。 鑿tạc 從tùng 人nhân 手thủ 。 隨tùy 方phương 運vận 轉chuyển 。 土thổ 因nhân 地địa 移di 。 如như 是thị 虗hư 空không 。 因nhân 何hà 所sở 出xuất 。

○# 鑿tạc 空không 虗hư 實thật 。 不bất 相tương 為vi 用dụng 。 非phi 和hòa 非phi 合hợp 。

○# 不bất 應ưng 虗hư 空không 。 無vô 從tùng 自tự 出xuất 。

初sơ 詳tường 審thẩm 來lai 方phương 。 佛Phật 意ý 以dĩ 三tam 處xứ 不bất 生sanh 。 是thị 我ngã 所sở 說thuyết 。 設thiết 未vị 心tâm 服phục 。 汝nhữ 更cánh 審thẩm 諦đế 。 所sở 謂vị 審thẩm 諦đế 者giả 謂vị 諦đế 審thẩm 而nhi 辯biện 其kỳ 從tùng 來lai 。 諦đế 觀quán 而nhi 象tượng 其kỳ 方phương 所sở 。 何hà 方phương 更cánh 有hữu 藏tạng 空không 處xứ 也dã 。 鑿tạc 從tùng 人nhân 手thủ 。 者giả 教giáo 以dĩ 觀quán 手thủ 。 隨tùy 方phương 運vận 轉chuyển 。 者giả 教giáo 以dĩ 觀quán 方phương 。 土thổ 因nhân 地địa 移di 。 者giả 教giáo 以dĩ 觀quán 地địa 。 既ký 徧biến 觀quán 三tam 方phương 俱câu 無vô 藏tạng 空không 之chi 處xứ 。 試thí 問vấn 如như 是thị 虗hư 空không 。 畢tất 竟cánh 因nhân 何hà 所sở 出xuất 。 當đương 明minh 以dĩ 告cáo 我ngã 勿vật 顢# 頇# 也dã 。

○# 鑿tạc 空không 下hạ 正chánh 破phá 和hòa 合hợp 。 如như 上thượng 三tam 處xứ 不bất 生sanh 。 三tam 方phương 又hựu 無vô 藏tạng 空không 之chi 處xứ 。 恐khủng 謂vị 和hòa 合hợp 共cộng 生sanh 。 故cố 為vi 此thử 破phá 。 言ngôn 現hiện 見kiến 鑿tạc 之chi 與dữ 空không 一nhất 虗hư 一nhất 實thật 。 彼bỉ 此thử 不bất 相tương 為vi 用dụng 。 無vô 和hòa 合hợp 義nghĩa 。 故cố 曰viết 非phi 和hòa 非phi 合hợp 。 如như 鑿tạc 空không 既ký 爾nhĩ 土thổ 空không 亦diệc 然nhiên 。 是thị 皆giai 無vô 和hòa 合hợp 義nghĩa 也dã 。

○# 不bất 應ưng 句cú 預dự 遮già 謬mậu 救cứu 。 可khả 知tri 。 先tiên 破phá 和hòa 合hợp 竟cánh 。

三tam 詳tường 示thị 中trung 道đạo 三tam 。

一nhất 比tỉ 例lệ 發phát 明minh 。 二nhị 正chánh 示thị 中trung 道đạo 。 三tam 取thủ 事sự 驗nghiệm 知tri 。

初sơ 二nhị 。

一nhất 以dĩ 空không 例lệ 四tứ 取thủ 大đại 名danh 。 二nhị 以dĩ 四tứ 例lệ 空không 顯hiển 圓viên 義nghĩa 。

初sơ 。

若nhược 此thử 虗hư 空không 性tánh 圓viên 周chu 徧biến 。 本bổn 不bất 動động 搖dao 。 當đương 知tri 現hiện 前tiền 。 地địa 水thủy 火hỏa 風phong 。 均quân 名danh 五ngũ 大đại 。

佛Phật 意ý 以dĩ 若nhược 依y 上thượng 說thuyết 。 則tắc 此thử 虗hư 空không 既ký 非phi 和hòa 合hợp 而nhi 有hữu 。 又hựu 非phi 無vô 從tùng 自tự 出xuất 。 明minh 知tri 其kỳ 是thị 性tánh 圓viên 周chu 徧biến 本bổn 不bất 動động 搖dao 者giả 矣hĩ 。 正chánh 脈mạch 云vân 。 圓viên 周chu 徧biến 三tam 字tự 重trọng/trùng 一nhất 圓viên 字tự 。 良lương 以dĩ 尋tầm 常thường 論luận 空không 亦diệc 言ngôn 周chu 徧biến 。 然nhiên 有hữu 色sắc 法pháp 礙ngại 處xứ 即tức 不bất 圓viên 融dung 。 是thị 言ngôn 周chu 徧biến 而nhi 非phi 圓viên 周chu 徧biến 也dã 。 今kim 言ngôn 空không 性tánh 周chu 徧biến 。 色sắc 不bất 為vi 礙ngại 。 故cố 益ích 之chi 以dĩ 圓viên 義nghĩa 。 又hựu 云vân 不bất 動động 搖dao 者giả 。 同đồng 後hậu 無vô 生sanh 滅diệt 義nghĩa 。 葢# 周chu 徧biến 表biểu 其kỳ 非phi 此thử 有hữu 而nhi 彼bỉ 無vô 。 此thử 無vô 而nhi 彼bỉ 有hữu 。 圓viên 滿mãn 意ý 也dã 。 不bất 動động 表biểu 其kỳ 非phi 先tiên 無vô 而nhi 今kim 有hữu 。 今kim 有hữu 而nhi 後hậu 無vô 。 常thường 住trụ 意ý 也dã 。 此thử 且thả 按án 定định 下hạ 乃nãi 取thủ 例lệ 。 言ngôn 尋tầm 常thường 但đãn 知tri 地địa 水thủy 火hỏa 風phong 名danh 大đại 。 不bất 知tri 虗hư 空không 亦diệc 大đại 。 今kim 既ký 性tánh 圓viên 周chu 徧biến 。 本bổn 不bất 動động 搖dao 。 自tự 應ưng 發phát 用dụng 無vô 限hạn 。 以dĩ 此thử 取thủ 例lệ 。 當đương 知tri 此thử 空không 與dữ 彼bỉ 現Hiện 前Tiền 地Địa 水thủy 火hỏa 風phong 。 均quân 名danh 五ngũ 大đại 。 以dĩ 同đồng 具cụ 大đại 義nghĩa 故cố 也dã 。

二nhị 以dĩ 四tứ 例lệ 空không 顯hiển 圓viên 義nghĩa 。

性tánh 真chân 圓viên 融dung 。 皆giai 如Như 來Lai 藏tạng 。 本bổn 無vô 生sanh 滅diệt 。

阿A 難Nan 。 汝nhữ 心tâm 昏hôn 迷mê 。 不bất 悟ngộ 四tứ 大đại 。 元nguyên 如Như 來Lai 藏tạng 。 當đương 觀quán 虗hư 空không 。 為vi 出xuất 為vi 入nhập 。 為vi 非phi 出xuất 入nhập 。

既ký 均quân 名danh 五ngũ 大đại 。 則tắc 空không 大đại 性tánh 真chân 地địa 水thủy 火hỏa 風phong 亦diệc 性tánh 真chân 。 空không 大đại 圓viên 融dung 地địa 水thủy 火hỏa 風phong 亦diệc 圓viên 融dung 。 以dĩ 其kỳ 皆giai 是thị 如Như 來Lai 。 藏tạng 本bổn 無vô 生sanh 滅diệt 性tánh 故cố 。 (# 問vấn 。 取thủ 名danh 以dĩ 空không 例lệ 四tứ 。 為vi 其kỳ 已dĩ 向hướng 不bất 知tri 。 顯hiển 圓viên 以dĩ 四tứ 例lệ 空không 。 何hà 所sở 取thủ 義nghĩa 。 答đáp 。 此thử 有hữu 二nhị 義nghĩa 。 一nhất 者giả 易dị 知tri 性tánh 真chân 。 二nhị 者giả 易dị 知tri 圓viên 融dung 。 易dị 知tri 性tánh 真chân 者giả 前tiền 云vân 。 晦hối 昧muội 為vi 空không 。 後hậu 云vân 空không 生sanh 大đại 覺giác 中trung 。 是thị 知tri 現hiện 前tiền 虗hư 空không 親thân 依y 性tánh 起khởi 若nhược 言ngôn 性tánh 真chân 則tắc 易dị 信tín 。 至chí 於ư 地địa 水thủy 火hỏa 風phong 。 人nhân 但đãn 見kiến 其kỳ 依y 於ư 虗hư 空không 而nhi 不bất 知tri 由do 於ư 性tánh 起khởi 。 若nhược 言ngôn 性tánh 真chân 則tắc 難nan 見kiến 也dã 。 易dị 知tri 圓viên 融dung 者giả 前tiền 云vân 出xuất 土thổ 一nhất 尺xích 。 於ư 中trung 則tắc 有hữu 。 一nhất 尺xích 虗hư 空không 。 出xuất 土thổ 一nhất 丈trượng 。 中trung 間gian 還hoàn 得đắc 。 一nhất 丈trượng 虗hư 空không 。 後hậu 云vân 虗hư 空không 體thể 非phi 羣quần 相tương/tướng 。 不bất 拒cự 諸chư 相tướng 發phát 揮huy 。 是thị 知tri 現hiện 前tiền 虗hư 空không 亦diệc 自tự 無vô 礙ngại 。 若nhược 言ngôn 圓viên 融dung 則tắc 易dị 信tín 。 至chí 於ư 地địa 水thủy 火hỏa 風phong 。 人nhân 但đãn 見kiến 其kỳ 相tương/tướng 凌lăng 相tương/tướng 滅diệt 。 而nhi 不bất 知tri 其kỳ 相tương 涉thiệp 相tương/tướng 含hàm 。 若nhược 言ngôn 圓viên 融dung 則tắc 難nan 見kiến 也dã 。 為vi 此thử 取thủ 例lệ 。 葢# 是thị 以dĩ 易dị 知tri 例lệ 難nan 見kiến 。 令linh 難nan 見kiến 者giả 成thành 易dị 知tri 耳nhĩ )# 此thử 且thả 例lệ 定định 下hạ 乃nãi 令linh 觀quán 。 重trọng/trùng 呼hô 其kỳ 名danh 者giả 示thị 警cảnh 覺giác 意ý 故cố 。 言ngôn 我ngã 今kim 如như 是thị 。 開khai 示thị 自tự 可khả 推thôi 類loại 發phát 明minh 。 設thiết 若nhược 汝nhữ 心tâm 仍nhưng 舊cựu 昏hôn 於ư 權quyền 宗tông 。 迷mê 於ư 外ngoại 計kế 。 不bất 能năng 開khai 悟ngộ 四tứ 大đại 元nguyên 如Như 來Lai 藏tạng 者giả 。 當đương 觀quán 前tiền 之chi 虗hư 空không 。 為vi 出xuất 為vi 入nhập 。 為vi 非phi 出xuất 入nhập 。 非phi 猶do 無vô 也dã 。 佛Phật 意ý 以dĩ 有hữu 出xuất 有hữu 入nhập 。 則tắc 墮đọa 因nhân 緣duyên 。 無vô 出xuất 無vô 入nhập 。 則tắc 墮đọa 自tự 然nhiên 。 但đãn 不bất 肯khẳng 明minh 明minh 道đạo 破phá 。 惟duy 令linh 自tự 觀quán 自tự 悟ngộ 。 必tất 待đãi 信tín 得đắc 虗hư 空không 無vô 出xuất 無vô 入nhập 。 無vô 非phi 出xuất 入nhập 。 元nguyên 是thị 如Như 來Lai 藏tạng 性tánh 。 則tắc 例lệ 推thôi 四tứ 大đại 無vô 不bất 明minh 矣hĩ 。 比tỉ 類loại 發phát 明minh 竟cánh 。

二nhị 正chánh 示thị 中trung 道đạo 。

汝nhữ 全toàn 不bất 知tri 。 如Như 來Lai 藏tạng 中trung 。 性tánh 覺giác 真chân 空không 。 性tánh 空không 真chân 覺giác 。 清thanh 淨tịnh 本bổn 然nhiên 。 周chu 徧biến 法Pháp 界Giới 。

全toàn 字tự 亦diệc 深thâm 怪quái 意ý 。 言ngôn 我ngã 前tiền 重trùng 重trùng 開khai 示thị 末mạt 復phục 教giáo 以dĩ 觀quán 察sát 。 將tương 謂vị 因nhân 空không 得đắc 悟ngộ 。 汝nhữ 竟cánh 全toàn 然nhiên 不bất 知tri 如Như 來Lai 。 藏tạng 中trung 有hữu 性tánh 覺giác 真chân 空không 。 性tánh 空không 真chân 覺giác 等đẳng 義nghĩa 也dã 。 (# 準chuẩn 上thượng 地địa 水thủy 火hỏa 風phong 。 俱câu 用dụng 本bổn 大đại 。 與dữ 空không 相tướng 對đối 。 今kim 以dĩ 性tánh 空không 真chân 空không 文văn 不bất 可khả 別biệt 。 故cố 以dĩ 覺giác 字tự 易dị 之chi )# 言ngôn 性tánh 覺giác 者giả 覺giác 即tức 是thị 動động 。 有hữu 隨tùy 緣duyên 義nghĩa 。 因nhân 有hữu 隨tùy 緣duyên 之chi 義nghĩa 故cố 可khả 成thành 頑ngoan 空không 。 雖tuy 可khả 成thành 頑ngoan 空không 而nhi 體thể 終chung 不bất 變biến 故cố 曰viết 真chân 空không 。 謂vị 頑ngoan 空không 無vô 體thể 即tức 真chân 空không 故cố 。 言ngôn 性tánh 空không 者giả 空không 即tức 是thị 靜tĩnh 。 有hữu 不bất 變biến 義nghĩa 。 因nhân 有hữu 不bất 變biến 之chi 義nghĩa 故cố 常thường 守thủ 自tự 性tánh 。 雖tuy 常thường 守thủ 自tự 性tánh 而nhi 用dụng 終chung 不bất 滯trệ 。 故cố 曰viết 真chân 覺giác 。 謂vị 依y 性tánh 成thành 空không 即tức 真chân 覺giác 故cố 。 此thử 上thượng 以dĩ 文văn 稍sảo 異dị 前tiền 。 故cố 次thứ 第đệ 釋thích 之chi 。 下hạ 二nhị 句cú 準chuẩn 上thượng 。

三tam 取thủ 事sự 驗nghiệm 知tri 。

隨tùy 眾chúng 生sanh 心tâm 。 應ưng 所sở 知tri 量lương 。

阿A 難Nan 。 如như 一nhất 井tỉnh 空không 。 空không 生sanh 一nhất 井tỉnh 。 十thập 方phương 處xứ 空không 。 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 圓viên 滿mãn 十thập 方phương 。 寧ninh 有hữu 方phương 所sở 。

○# 循tuần 業nghiệp 發phát 現hiện 。

詳tường 示thị 中trung 道đạo 竟cánh 。

四tứ 雙song 拂phất 二nhị 計kế 。

世thế 間gian 無vô 知tri 。 惑hoặc 為vi 因nhân 緣duyên 及cập 自tự 然nhiên 性tánh 。 皆giai 是thị 識thức 心tâm 分phân 別biệt 計kế 度độ 。 但đãn 有hữu 言ngôn 說thuyết 。 都đô 無vô 實thật 義nghĩa 。

空không 大đại 竟cánh 。

六lục 見kiến 大đại (# 正chánh 脈mạch 云vân 。 即tức 根căn 大đại 也dã 。 總tổng 攝nhiếp 六lục 根căn 但đãn 舉cử 眼nhãn 根căn 為vi 例lệ 。 然nhiên 亦diệc 唯duy 取thủ 根căn 中trung 之chi 性tánh 非phi 取thủ 浮phù 塵trần 。 故cố 惟duy 言ngôn 見kiến 不bất 言ngôn 根căn 也dã )# 四tứ 。

一nhất 依y 性tánh 成thành 相tương/tướng 。 二nhị 先tiên 破phá 和hòa 合hợp 。 三tam 詳tường 示thị 中trung 道đạo 。 四tứ 雙song 拂phất 二nhị 計kế 。

初sơ 。

阿A 難Nan 。 見kiến 覺giác 無vô 知tri 。 因nhân 色sắc 空không 有hữu 。

○# 如như 汝nhữ 今kim 者giả 。 在tại 祇Kỳ 陀Đà 林Lâm 。 朝triêu 明minh 夕tịch 昏hôn 。 設thiết 居cư 中trung 宵tiêu 。 白bạch 月nguyệt 則tắc 光quang 。 黑hắc 月nguyệt 便tiện 暗ám 。 則tắc 明minh 暗ám 等đẳng 。 因nhân 見kiến 分phân 析tích 。

初sơ 見kiến 性tánh 隨tùy 緣duyên 。 見kiến 覺giác 者giả 見kiến 性tánh 覺giác 體thể 也dã 。 體thể 本bổn 不bất 變biến 故cố 曰viết 無vô 知tri 。 無vô 知tri 者giả 無vô 局cục 眼nhãn 之chi 知tri 也dã 。 既ký 無vô 局cục 眼nhãn 之chi 知tri 何hà 以dĩ 稱xưng 見kiến 。 故cố 曰viết 因nhân 色sắc 空không 有hữu 。 謂vị 因nhân 隨tùy 色sắc 空không 等đẳng 緣duyên 而nhi 有hữu 局cục 眼nhãn 之chi 知tri 。 見kiến 性tánh 之chi 名danh 葢# 緣duyên 斯tư 立lập 。

○# 如như 汝nhữ 下hạ 引dẫn 事sự 以dĩ 證chứng 。 今kim 者giả 在tại 林lâm 等đẳng 即tức 約ước 目mục 前tiền 事sự 證chứng 故cố 。 朝triêu 明minh 夕tịch 昏hôn 。 者giả 晝trú 間gian 之chi 明minh 暗ám 也dã 。 中trung 宵tiêu 等đẳng 俱câu 如như 水thủy 大đại 中trung 釋thích 。 則tắc 光quang 便tiện 暗ám 者giả 夜dạ 間gian 之chi 明minh 暗ám 也dã 。 據cứ 此thử 則tắc 是thị 明minh 暗ám 等đẳng 相tương/tướng 現hiện 前tiền 因nhân 而nhi 有hữu 見kiến 於ư 中trung 分phân 析tích 。 所sở 謂vị 因nhân 色sắc 空không 有hữu 。 者giả 於ư 此thử 可khả 見kiến 。 文văn 中trung 言ngôn 明minh 暗ám 等đẳng 者giả 等đẳng 色sắc 空không 故cố 正chánh 脈mạch 云vân 。 此thử 中trung 全toàn 約ước 見kiến 之chi 與dữ 塵trần 為vi 同đồng 異dị 等đẳng 以dĩ 破phá 和hòa 合hợp 之chi 妄vọng 執chấp 。 然nhiên 其kỳ 別biệt 名danh 塵trần 相tương/tướng 。 二nhị 三tam 開khai 合hợp 不bất 定định 。 應ưng 先tiên 總tổng 釋thích 不bất 過quá 色sắc 空không 明minh 暗ám 之chi 四tứ 互hỗ 為vi 隱ẩn 顯hiển 耳nhĩ 。 如như 總tổng 言ngôn 色sắc 空không 是thị 合hợp 明minh 暗ám 以dĩ 對đối 空không 。 只chỉ 言ngôn 明minh 暗ám 是thị 開khai 色sắc 攝nhiếp 空không 也dã 。 若nhược 言ngôn 明minh 暗ám 空không 是thị 開khai 色sắc 以dĩ 對đối 空không 。 對đối 言ngôn 見kiến 空không 是thị 空không 攝nhiếp 色sắc 而nhi 對đối 見kiến 也dã 。 至chí 文văn 再tái 指chỉ 庶thứ 不bất 惑hoặc 矣hĩ 。 今kim 且thả 明minh 此thử 科khoa 。 初sơ 言ngôn 因nhân 色sắc 空không 有hữu 。 即tức 是thị 合hợp 明minh 暗ám 以dĩ 對đối 空không 。 末mạt 言ngôn 此thử 明minh 暗ám 等đẳng 。 因nhân 見kiến 分phân 析tích 。 又hựu 開khai 色sắc 以dĩ 攝nhiếp 空không 也dã )# 。

二nhị 先tiên 破phá 和hòa 合hợp 二nhị 。

一nhất 先tiên 破phá 各các 相tương/tướng 。 二nhị 後hậu 破phá 合hợp 相tương/tướng 。

初sơ 二nhị 。

一nhất 就tựu 見kiến 徵trưng 本bổn 。 二nhị 逐trục 緣duyên 為vi 破phá 。

初sơ (# 此thử 中trung 徵trưng 本bổn 非phi 徵trưng 其kỳ 。 本bổn 從tùng 何hà 來lai 。 但đãn 徵trưng 其kỳ 與dữ 明minh 暗ám 等đẳng 本bổn 來lai 是thị 同đồng 。 本bổn 來lai 是thị 異dị 等đẳng 。 則tắc 各các 相tương/tướng 定định 矣hĩ )# 。

此thử 見kiến 為vi 復phục 。 與dữ 明minh 暗ám 相tướng 。 并tinh 太thái 虗hư 空không 。 為vi 同đồng 一nhất 體thể 。 為vi 非phi 一nhất 體thể 。 或hoặc 同đồng 非phi 同đồng 。 或hoặc 異dị 非phi 異dị 。

見kiến 是thị 根căn 性tánh 。 明minh 暗ám 太thái 空không 皆giai 見kiến 所sở 緣duyên 塵trần 。 正chánh 脈mạch 云vân 。 此thử 中trung 乃nãi 開khai 色sắc 對đối 空không 也dã 。 佛Phật 意ý 以dĩ 凡phàm 言ngôn 和hòa 合hợp 者giả 或hoặc 本bổn 同đồng 眾chúng 物vật 。 迺nãi 分phần/phân 彼bỉ 少thiểu 分phần 共cộng 合hợp 而nhi 為vi 一nhất 體thể 。 今kim 徵trưng 其kỳ 為vi 同đồng 一nhất 體thể 是thị 也dã 。 又hựu 或hoặc 各các 是thị 一nhất 物vật 乃nãi 分phân 為vi 多đa 分phần 別biệt 合hợp 而nhi 為vi 多đa 體thể 。 今kim 徵trưng 其kỳ 為vi 非phi 一nhất 體thể 是thị 也dã 。 又hựu 或hoặc 一nhất 分phần/phân 。 同đồng 彼bỉ 諸chư 物vật 。 一nhất 分phần/phân 異dị 彼bỉ 諸chư 物vật 。 乃nãi 取thủ 同đồng 合hợp 異dị 。 今kim 徵trưng 其kỳ 或hoặc 同đồng 非phi 同đồng 是thị 也dã 。 又hựu 或hoặc 一nhất 分phần/phân 與dữ 諸chư 物vật 異dị 體thể 。 一nhất 分phần/phân 與dữ 諸chư 物vật 同đồng 體thể 。 乃nãi 取thủ 異dị 合hợp 同đồng 。 今kim 徵trưng 其kỳ 或hoặc 異dị 非phi 異dị 是thị 也dã 。 至chí 下hạ 逐trục 緣duyên 為vi 破phá 。 四tứ 義nghĩa 不bất 成thành 。 則tắc 了liễu 無vô 和hòa 合hợp 相tương/tướng 矣hĩ 。

二nhị 逐trục 緣duyên 為vi 破phá 四tứ 。

一nhất 破phá 為vi 同đồng 一nhất 體thể 。 二nhị 破phá 為vi 非phi 一nhất 體thể 。 三tam 破phá 或hoặc 同đồng 非phi 同đồng 。 四tứ 破phá 或hoặc 異dị 非phi 異dị 。

初sơ 。

阿A 難Nan 。 此thử 見kiến 若nhược 復phục 。 與dữ 明minh 與dữ 暗ám 。 及cập 與dữ 虗hư 空không 。 元nguyên 一nhất 體thể 者giả 。

○# 則tắc 明minh 與dữ 暗ám 。 二nhị 體thể 相tướng 亡vong 。 暗ám 時thời 無vô 明minh 。 明minh 時thời 無vô 暗ám 。 若nhược 與dữ 暗ám 一nhất 。 明minh 則tắc 見kiến 亡vong 。 必tất 一nhất 於ư 明minh 。 暗ám 時thời 當đương 滅diệt 。 滅diệt 則tắc 云vân 何hà 。 見kiến 明minh 見kiến 暗ám 。

○# 若nhược 明minh 暗ám 殊thù 。 見kiến 無vô 生sanh 滅diệt 。 一nhất 云vân 何hà 成thành 。

初sơ 按án 定định 同đồng 體thể 。 此thử 中trung 亦diệc 開khai 色sắc 對đối 空không 也dã 。

○# 則tắc 明minh 下hạ 正chánh 破phá 一nhất 體thể 。 此thử 下hạ 皆giai 開khai 色sắc 攝nhiếp 空không 。 欲dục 破phá 一nhất 體thể 且thả 約ước 二nhị 塵trần 言ngôn 之chi 。 故cố 曰viết 則tắc 明minh 與dữ 暗ám 。 二nhị 體thể 相tướng 亡vong 。 者giả 謂vị 明minh 暗ám 二nhị 體thể 彼bỉ 此thử 互hỗ 相tương 凌lăng 滅diệt 。 不bất 並tịnh 存tồn 也dã 。 暗ám 時thời 無vô 明minh 。 明minh 時thời 無vô 暗ám 。 者giả 正chánh 申thân 明minh 二nhị 體thể 相tướng 亡vong 之chi 義nghĩa 。 然nhiên 既ký 二nhị 體thể 相tướng 亡vong 。 則tắc 不bất 可khả 說thuyết 。 見kiến 與dữ 一nhất 體thể 。 以dĩ 此thử 見kiến 若nhược 與dữ 暗ám 一nhất 。 當đương 明minh 來lai 暗ám 亡vong 時thời 則tắc 此thử 見kiến 應ưng 與dữ 暗ám 而nhi 俱câu 亡vong 。 以dĩ 既ký 為vi 一nhất 體thể 應ưng 同đồng 亡vong 也dã 。 若nhược 此thử 見kiến 必tất 一nhất 於ư 明minh 。 當đương 暗ám 來lai 明minh 滅diệt 時thời 則tắc 此thử 見kiến 當đương 與dữ 明minh 而nhi 俱câu 滅diệt 。 滅diệt 則tắc 都đô 無vô 所sở 見kiến 。 云vân 何hà 明minh 來lai 仍nhưng 復phục 見kiến 明minh 。 暗ám 來lai 仍nhưng 復phục 見kiến 暗ám 。 是thị 明minh 暗ám 任nhậm 殊thù 而nhi 見kiến 性tánh 。 本bổn 無vô 生sanh 滅diệt 。

○# 若nhược 明minh 下hạ 。 結kết 示thị 不bất 成thành 。 意ý 以dĩ 若nhược 果quả 明minh 暗ám 任nhậm 殊thù 而nhi 見kiến 性tánh 。 無vô 生sanh 滅diệt 者giả 。 自tự 然nhiên 顯hiển 其kỳ 非phi 是thị 一nhất 體thể 。 故cố 難nan 以dĩ 一nhất 云vân 何hà 成thành 。

二nhị 破phá 為vi 非phi 一nhất 體thể 。

若nhược 此thử 見kiến 精tinh 。 與dữ 暗ám 與dữ 明minh 。 非phi 一nhất 體thể 者giả 。

○# 汝nhữ 離ly 明minh 暗ám 。 及cập 與dữ 虗hư 空không 分phân 析tích 見kiến 元nguyên 。 作tác 何hà 形hình 相tướng 。 離ly 明minh 離ly 暗ám 。 及cập 離ly 虗hư 空không 是thị 見kiến 元nguyên 同đồng 。 龜quy 毛mao 兔thố 角giác 。

○# 明minh 暗ám 虗hư 空không 三tam 事sự 俱câu 異dị 。 從tùng 何hà 立lập 見kiến 。

初sơ 按án 定định 非phi 一nhất 。 此thử 亦diệc 開khai 色sắc 攝nhiếp 空không 。

○# 汝nhữ 離ly 下hạ 正chánh 破phá 非phi 一nhất 。 非phi 一nhất 則tắc 兩lưỡng 不bất 相tương 到đáo 故cố 教giáo 以dĩ 離ly 塵trần 析tích 見kiến 。 作tác 何hà 形hình 相tướng 。 葢# 必tất 離ly 塵trần 有hữu 見kiến 乃nãi 可khả 說thuyết 與dữ 塵trần 非phi 一nhất 故cố 。 離ly 明minh 暗ám 等đẳng 。 元nguyên 同đồng 龜quy 毛mao 等đẳng 者giả 。 正chánh 明minh 其kỳ 離ly 塵trần 無vô 見kiến 。 以dĩ 龜quy 毛mao 兔thố 角giác 。 皆giai 有hữu 名danh 無vô 實thật 也dã 。

○# 明minh 暗ám 下hạ 結kết 示thị 不bất 成thành 。 此thử 與dữ 正chánh 破phá 中trung 皆giai 開khai 色sắc 對đối 空không 。 故cố 云vân 明minh 暗ám 虗hư 空không 。 異dị 猶do 離ly 也dã 。 意ý 以dĩ 此thử 見kiến 果quả 與dữ 三tam 事sự 俱câu 離ly 自tự 應ưng 。 無vô 所sở 表biểu 示thị 。 故cố 難nan 以dĩ 從tùng 何hà 立lập 見kiến 。

三tam 破phá 或hoặc 同đồng 非phi 同đồng 。 或hoặc 字tự 雙song 貫quán 同đồng 與dữ 非phi 同đồng 。 其kỳ 義nghĩa 即tức 是thị 或hoặc 同đồng 或hoặc 異dị 。 葢# 非phi 同đồng 即tức 異dị 耳nhĩ )# 。

明minh 暗ám 相tương 背bội 。 云vân 何hà 或hoặc 同đồng 。 離ly 三tam 元nguyên 無vô 。 云vân 何hà 或hoặc 異dị 。

明minh 暗ám 相tương 背bội 。 同đồng 此thử 則tắc 異dị 彼bỉ 。 同đồng 彼bỉ 則tắc 異dị 此thử 。 故cố 曰viết 云vân 何hà 或hoặc 同đồng 。 此thử 亦diệc 開khai 色sắc 攝nhiếp 空không 。 離ly 三tam 元nguyên 無vô 有hữu 見kiến 。 則tắc 不bất 能năng 異dị 彼bỉ 。 故cố 曰viết 云vân 何hà 或hoặc 異dị 。 三tam 字tự 亦diệc 是thị 開khai 色sắc 對đối 空không 。 正chánh 脈mạch 云vân 。 悉tất 是thị 上thượng 義nghĩa 。 但đãn 撮toát 合hợp 一nhất 處xứ 耳nhĩ 。

四tứ 破phá 或hoặc 異dị 非phi 異dị 。 文văn 中trung 首thủ 破phá 非phi 同đồng 。 即tức 或hoặc 異dị 也dã )# 。

分phân 空không 分phân 見kiến 。 本bổn 無vô 邊biên 畔bạn 。 云vân 何hà 非phi 同đồng 。 見kiến 暗ám 見kiến 明minh 。 性tánh 非phi 遷thiên 改cải 。 云vân 何hà 非phi 異dị 。

空không 見kiến 本bổn 無vô 邊biên 畔bạn 。 明minh 知tri 無vô 有hữu 異dị 體thể 。 故cố 曰viết 云vân 何hà 非phi 同đồng 。 (# 非phi 同đồng 即tức 是thị 或hoặc 異dị )# 此thử 以dĩ 空không 攝nhiếp 色sắc 而nhi 對đối 見kiến 也dã 。 見kiến 暗ám 見kiến 明minh 。 者giả 明minh 暗ám 任nhậm 殊thù 。 性tánh 非phi 遷thiên 改cải 。 者giả 見kiến 無vô 生sanh 滅diệt 。 此thử 則tắc 明minh 知tri 不bất 是thị 一nhất 體thể 。 故cố 曰viết 云vân 何hà 非phi 異dị 。 (# 非phi 異dị 即tức 是thị 或hoặc 同đồng )# 此thử 則tắc 又hựu 是thị 開khai 色sắc 攝nhiếp 空không 。 破phá 意ý 亦diệc 是thị 撮toát 合hợp 上thượng 文văn 義nghĩa 耳nhĩ 。 先tiên 破phá 各các 相tương/tướng 竟cánh 。

二nhị 後hậu 破phá 合hợp 相tương/tướng 。

汝nhữ 更cánh 細tế 審thẩm 。 微vi 細tế 審thẩm 詳tường 。 審thẩm 諦đế 審thẩm 觀quán 。 明minh 從tùng 太thái 陽dương 。 暗ám 隨tùy 黑hắc 月nguyệt 。 通thông 屬thuộc 虗hư 空không 。 壅ủng 歸quy 大đại 地địa 。 如như 是thị 見kiến 精tinh 。 因nhân 何hà 所sở 出xuất 。

○# 見kiến 覺giác 空không 頑ngoan 非phi 和hòa 合hợp 。

○# 不bất 應ưng 見kiến 精tinh 。 無vô 從tùng 自tự 出xuất 。

初sơ 詳tường 審thẩm 來lai 方phương 。 佛Phật 意ý 以dĩ 四tứ 義nghĩa 不bất 成thành 。 已dĩ 知tri 無vô 和hòa 合hợp 相tương/tướng 矣hĩ 。 設thiết 不bất 信tín 者giả 汝nhữ 更cánh 細tế 審thẩm 。 謂vị 微vi 細tế 審thẩm 詳tường 也dã 。 此thử 是thị 隨tùy 標tiêu 隨tùy 釋thích 。 審thẩm 諦đế 者giả 審thẩm 辨biện 諦đế 細tế 。 務vụ 令linh 來lai 處xứ 分phân 明minh 。 審thẩm 觀quán 者giả 審thẩm 實thật 觀quán 詳tường 勿vật 致trí 有hữu 所sở 遺di 漏lậu 。 此thử 又hựu 重trọng/trùng 明minh 微vi 細tế 審thẩm 詳tường 之chi 義nghĩa 。 明minh 從tùng 太thái 陽dương 。 者giả 教giáo 以dĩ 向hướng 晝trú 而nhi 觀quán 。 日nhật 出xuất 日nhật 沒một 。 其kỳ 間gian 必tất 周chu 悉tất 也dã 。 暗ám 隨tùy 黑hắc 月nguyệt 。 者giả 教giáo 以dĩ 向hướng 夜dạ 而nhi 觀quán 。 日nhật 沒một 日nhật 出xuất 其kỳ 間gian 必tất 詳tường 盡tận 也dã 。 通thông 屬thuộc 虗hư 空không 者giả 教giáo 以dĩ 對đối 空không 而nhi 看khán 。 東đông 西tây 南nam 北bắc 。 四tứ 維duy 上thượng 下hạ 。 用dụng 目mục 悉tất 循tuần 歷lịch 也dã 。 壅ủng 歸quy 大đại 地địa 。 者giả 教giáo 以dĩ 憑bằng 地địa 而nhi 視thị 。 遐hà 邇nhĩ 高cao 低đê 曲khúc 直trực 邪tà 正chánh 著trước 眼nhãn 須tu 徧biến 到đáo 也dã 。 如như 是thị 審thẩm 諦đế 。 審thẩm 觀quán 既ký 無vô 各các 相tương/tướng 又hựu 無vô 藏tạng 見kiến 之chi 處xứ 。 而nhi 如như 是thị 見kiến 精tinh 。 畢tất 竟cánh 因nhân 何hà 所sở 出xuất 。 勿vật 放phóng 過quá 也dã 。 正chánh 脈mạch 云vân 。 此thử 亦diệc 開khai 色sắc 對đối 空không 而nhi 加gia 通thông 壅ủng 。 盡tận 其kỳ 詳tường 耳nhĩ 。

○# 見kiến 覺giác 下hạ 正chánh 破phá 和hòa 合hợp 。 恐khủng 謂vị 空không 等đẳng 。 和hòa 合hợp 而nhi 有hữu 。 故cố 為vi 此thử 破phá 。 言ngôn 見kiến 有hữu 覺giác 知tri 空không 屬thuộc 頑ngoan 昧muội 無vô 和hòa 合hợp 義nghĩa 。 故cố 曰viết 非phi 和hòa 非phi 合hợp 。 明minh 等đẳng 對đối 見kiến 例lệ 此thử 可khả 知tri 。

○# 不bất 應ưng 句cú 預dự 遮già 謬mậu 救cứu 可khả 知tri 。 先tiên 破phá 和hòa 合hợp 竟cánh 。

三tam 詳tường 示thị 中trung 道đạo 三tam 。

一nhất 比tỉ 例lệ 發phát 明minh 。 二nhị 正chánh 示thị 中trung 道đạo 。 三tam 取thủ 事sự 驗nghiệm 知tri 。

初sơ 二nhị 。

一nhất 以dĩ 見kiến 例lệ 五ngũ 取thủ 大đại 名danh 。 二nhị 以dĩ 五ngũ 例lệ 見kiến 顯hiển 圓viên 義nghĩa 。

初sơ 。

若nhược 見kiến 聞văn 知tri 。 性tánh 圓viên 周chu 徧biến 。 本bổn 不bất 動động 搖dao 。 當đương 知tri 無vô 邊biên 。 不bất 動động 虗hư 空không 并tinh 其kỳ 動động 搖dao 地địa 水thủy 火hỏa 風phong 。 均quân 名danh 六lục 大đại 。

六lục 性tánh 中trung 文văn 惟duy 舉cử 三tam 。 義nghĩa 實thật 通thông 攝nhiếp 。 以dĩ 元nguyên 是thị 一nhất 精tinh 明minh 故cố 。 佛Phật 意ý 以dĩ 若nhược 依y 前tiền 說thuyết 。 則tắc 見kiến 聞văn 知tri 等đẳng 明minh 是thị 性tánh 圓viên 周chu 徧biến 。 本bổn 不bất 動động 搖dao 。 此thử 按án 定định 也dã 。 當đương 知tri 下hạ 取thủ 例lệ 。 良lương 以dĩ 地địa 水thủy 火hỏa 風phong 。 久cửu 稱xưng 大đại 名danh 。 虗hư 空không 前tiền 已dĩ 新tân 許hứa 。 而nhi 見kiến 聞văn 知tri 等đẳng 曾tằng 不bất 知tri 其kỳ 為vi 大đại 。 今kim 既ký 性tánh 圓viên 周chu 徧biến 。 本bổn 不bất 動động 搖dao 。 發phát 用dụng 自tự 應ưng 無vô 限hạn 。 以dĩ 此thử 取thủ 例lệ 。 當đương 知tri 此thử 見kiến 與dữ 彼bỉ 新tân 許hứa 之chi 空không 及cập 久cửu 稱xưng 大đại 名danh 之chi 地địa 水thủy 火hỏa 風phong 。 均quân 名danh 六lục 大đại 。 以dĩ 皆giai 徧biến 皆giai 常thường 故cố 。

二nhị 以dĩ 五ngũ 例lệ 見kiến 顯hiển 圓viên 義nghĩa 。

性tánh 真chân 圓viên 融dung 。 皆giai 如Như 來Lai 藏tạng 。 本bổn 無vô 生sanh 滅diệt 。

阿A 難Nan 。 汝nhữ 性tánh 沈trầm 淪luân 不bất 悟ngộ 汝nhữ 之chi 。 見kiến 聞văn 覺giác 知tri 。 本bổn 如Như 來Lai 藏tạng 。 汝nhữ 當đương 觀quán 此thử 。 見kiến 聞văn 覺giác 知tri 。 為vi 生sanh 為vi 滅diệt 。 為vi 同đồng 為vi 異dị 。 為vi 非phi 生sanh 滅diệt 。 為vi 非phi 同đồng 異dị 。

言ngôn 既ký 均quân 名danh 六lục 大đại 。 則tắc 見kiến 聞văn 性tánh 真chân 。 而nhi 空không 與dữ 地địa 水thủy 等đẳng 亦diệc 性tánh 真chân 。 見kiến 聞văn 圓viên 融dung 而nhi 空không 與dữ 地địa 水thủy 等đẳng 亦diệc 圓viên 融dung 。 以dĩ 其kỳ 皆giai 是thị 如Như 來Lai 。 藏tạng 無vô 生sanh 滅diệt 性tánh 故cố 。 (# 問vấn 。 上thượng 科khoa 以dĩ 四tứ 例lệ 空không 意ý 取thủ 兩lưỡng 重trọng/trùng 易dị 知tri 。 今kim 以dĩ 五ngũ 例lệ 見kiến 何hà 所sở 取thủ 義nghĩa 。 答đáp 。 此thử 亦diệc 二nhị 義nghĩa 。 一nhất 者giả 空không 等đẳng 屬thuộc 八bát 識thức 相tương/tướng 分phần/phân 。 見kiến 等đẳng 是thị 八bát 識thức 見kiến 分phần/phân 。 雖tuy 相tương 見kiến 皆giai 依y 自tự 證chứng 而nhi 起khởi 。 而nhi 見kiến 等đẳng 現hiện 有hữu 知tri 覺giác 。 於ư 性tánh 最tối 親thân 。 若nhược 言ngôn 性tánh 真chân 則tắc 易dị 信tín 。 至chí 於ư 空không 惟duy 頑ngoan 虗hư 地địa 等đẳng 無vô 情tình 於ư 性tánh 較giảo 踈sơ 。 乍sạ 言ngôn 性tánh 真chân 固cố 難nan 信tín 也dã 。 二nhị 者giả 見kiến 聞văn 等đẳng 性tánh 。 自tự 顯hiển 見kiến 是thị 心tâm 已dĩ 來lai 於ư 不bất 失thất 無vô 還hoàn 無vô 礙ngại 等đẳng 科khoa 中trung 。 業nghiệp 已dĩ 顯hiển 其kỳ 為vi 圓viên 融dung 周chu 徧biến 。 今kim 復phục 言ngôn 之chi 。 自tự 應ưng 易dị 信tín 。 至chí 於ư 空không 等đẳng 圓viên 融dung 雖tuy 已dĩ 新tân 許hứa 而nhi 現hiện 見kiến 空không 處xứ 無vô 地địa 。 地địa 中trung 無vô 空không 。 水thủy 火hỏa 亦diệc 然nhiên 。 乍sạ 言ngôn 圓viên 融dung 固cố 難nan 信tín 也dã 。 據cứ 此thử 亦diệc 是thị 以dĩ 易dị 信tín 例lệ 難nan 信tín 耳nhĩ )# 此thử 例lệ 定định 也dã 。 阿A 難Nan 下hạ 令linh 觀quán 性tánh 有hữu 二nhị 義nghĩa 。 一nhất 者giả 準chuẩn 上thượng 性tánh 即tức 是thị 心tâm 。 沈trầm 謂vị 沈trầm 於ư 權quyền 宗tông 。 淪luân 謂vị 淪luân 於ư 外ngoại 計kế 。 二nhị 者giả 變biến 文văn 。 性tánh 即tức 藏tạng 性tánh 。 沈trầm 淪luân 者giả 謂vị 無vô 始thỉ 沈trầm 淪luân 於ư 見kiến 聞văn 覺giác 知tri 中trung 也dã 。 是thị 等đẳng 皆giai 足túc 以dĩ 障chướng 蔽tế 悟ngộ 門môn 故cố 曰viết 不bất 悟ngộ 。 佛Phật 意ý 以dĩ 如như 我ngã 上thượng 說thuyết 。 原nguyên 為vi 教giáo 汝nhữ 因nhân 見kiến 悟ngộ 五ngũ 。 設thiết 若nhược 汝nhữ 性tánh 沈trầm 淪luân 不bất 悟ngộ 見kiến 聞văn 。 覺giác 知tri 本bổn 如Như 來Lai 藏tạng 者giả 。 應ưng 當đương 觀quán 此thử 見kiến 聞văn 覺giác 知tri 為vi 有hữu 生sanh 。 為vi 有hữu 滅diệt 。 為vi 同đồng 塵trần 。 為vi 異dị 塵trần 。 若nhược 果quả 有hữu 生sanh 有hữu 滅diệt 。 有hữu 同đồng 有hữu 異dị 則tắc 墮đọa 因nhân 緣duyên 。 為vi 非phi 生sanh 滅diệt 。 為vi 非phi 同đồng 異dị 。 若nhược 果quả 非phi 生sanh 非phi 滅diệt 。 非phi 同đồng 非phi 異dị 。 又hựu 墮đọa 自tự 然nhiên 。 捨xả 此thử 諸chư 途đồ 自tự 信tín 見kiến 聞văn 覺giác 知tri 。 便tiện 是thị 如Như 來Lai 藏tạng 性tánh 。 餘dư 之chi 五ngũ 大đại 亦diệc 可khả 類loại 悟ngộ 。 如Như 來Lai 教giáo 以dĩ 當đương 觀quán 非phi 無vô 謂vị 也dã 。 (# 問vấn 。 此thử 之chi 非phi 生sanh 非phi 滅diệt 。 與dữ 上thượng 本bổn 無vô 生sanh 滅diệt 。 為vi 同đồng 為vi 異dị 。 同đồng 則tắc 此thử 不bất 應ưng 掃tảo 。 異dị 則tắc 異dị 在tại 何hà 處xứ 。 答đáp 。 上thượng 言ngôn 本bổn 無vô 生sanh 滅diệt 。 乃nãi 由do 來lai 自tự 無vô 。 非phi 教giáo 執chấp 無vô 。 此thử 言ngôn 非phi 生sanh 非phi 滅diệt 。 乃nãi 遣khiển 有hữu 立lập 無vô 。 是thị 執chấp 無vô 耳nhĩ 。 不bất 執chấp 則tắc 是thị 正chánh 見kiến 。 執chấp 之chi 則tắc 墮đọa 邪tà 宗tông 。 毫hào 釐li 之chi 差sai 。 千thiên 里lý 之chi 謬mậu 不bất 可khả 不bất 辯biện )# 。

比tỉ 例lệ 發phát 明minh 竟cánh 。

二nhị 正chánh 示thị 中trung 道đạo 。

汝nhữ 曾tằng 不bất 知tri 。 如Như 來Lai 藏tạng 中trung 。 性tánh 見kiến 覺giác 明minh 。 覺giác 精tinh 明minh 見kiến 。 清thanh 淨tịnh 本bổn 然nhiên 。 周chu 徧biến 法Pháp 界Giới 。

佛Phật 意ý 以dĩ 我ngã 今kim 如như 是thị 。 開khai 示thị 汝nhữ 所sở 以dĩ 終chung 不bất 悟ngộ 者giả 。 想tưởng 汝nhữ 已dĩ 向hướng 曾tằng 不bất 知tri 如Như 來Lai 。 藏tạng 中trung 有hữu 性tánh 見kiến 覺giác 明minh 等đẳng 義nghĩa 也dã 。 言ngôn 性tánh 見kiến 者giả 謂vị 如Như 來Lai 藏tạng 中trung 有hữu 依y 性tánh 成thành 見kiến 之chi 義nghĩa 。 雖tuy 依y 性tánh 成thành 見kiến 。 而nhi 從tùng 緣duyên 無vô 性tánh 當đương 體thể 即tức 是thị 。 本bổn 覺giác 妙diệu 明minh 。 所sở 謂vị 雖tuy 隨tùy 緣duyên 而nhi 不bất 變biến 也dã 。 言ngôn 覺giác 精tinh 者giả 謂vị 如Như 來Lai 藏tạng 中trung 有hữu 覺giác 體thể 精tinh 真chân 之chi 義nghĩa 。 雖tuy 覺giác 體thể 精tinh 真chân 而nhi 依y 理lý 成thành 事sự 。 其kỳ 用dụng 亦diệc 可khả 轉chuyển 明minh 為vi 見kiến 。 所sở 謂vị 雖tuy 不bất 變biến 而nhi 隨tùy 緣duyên 也dã 。 正chánh 以dĩ 隨tùy 緣duyên 不bất 變biến 故cố 曰viết 。 清thanh 淨tịnh 本bổn 然nhiên 。 不bất 變biến 隨tùy 緣duyên 故cố 曰viết 周chu 徧biến 法Pháp 界Giới 。 此thử 亦diệc 以dĩ 文văn 異dị 於ư 前tiền 故cố 具cụ 釋thích 之chi 。

三tam 取thủ 事sự 驗nghiệm 知tri 二nhị 。

一nhất 驗nghiệm 知tri 清thanh 淨tịnh 。 二nhị 驗nghiệm 知tri 周chu 徧biến 。

初sơ 。

隨tùy 眾chúng 生sanh 心tâm 。 應ưng 所sở 知tri 量lương 。 如như 一nhất 見kiến 根căn 。 見kiến 周chu 法Pháp 界Giới 。 聽thính 齅khứu 嘗thường 觸xúc 覺giác 觸xúc 覺giác 知tri 。 妙diệu 德đức 瑩oánh 然nhiên 。 徧biến 周chu 法Pháp 界Giới 。 圓viên 滿mãn 十thập 虗hư 。 寧ninh 有hữu 方phương 所sở 。

言ngôn 事sự 造tạo 之chi 見kiến 。 但đãn 見kiến 其kỳ 隨tùy 眾chúng 生sanh 心tâm 。 欲dục 用dụng 便tiện 用dụng 。 應ưng 所sở 知tri 量lương 。 欲dục 周chu 便tiện 周chu 。 初sơ 無vô 使sứ 者giả 。 及cập 與dữ 作tác 者giả 。 其kỳ 清thanh 淨tịnh 本bổn 然nhiên 。 之chi 義nghĩa 可khả 見kiến 。 此thử 正chánh 以dĩ 取thủ 驗nghiệm 也dã 。 如như 一nhất 見kiến 根căn 。 等đẳng 乃nãi 折chiết 其kỳ 轉chuyển 疑nghi 。 恐khủng 轉chuyển 疑nghi 云vân 。 空không 等đẳng 在tại 境cảnh 可khả 說thuyết 隨tùy 心tâm 應ưng 量lượng 。 見kiến 等đẳng 在tại 根căn 似tự 乎hồ 各các 有hữu 方phương 所sở 。 隨tùy 心tâm 應ưng 量lượng 之chi 義nghĩa 未vị 必tất 極cực 成thành 。 故cố 為vi 此thử 折chiết 。 如như 一nhất 見kiến 根căn 。 欲dục 用dụng 便tiện 用dụng 。 見kiến 周chu 法Pháp 界Giới 。 欲dục 周chu 便tiện 周chu 。 如như 此thử 。 例lệ 知tri 五ngũ 根căn 亦diệc 然nhiên 。 故cố 次thứ 下hạ 即tức 約ước 五ngũ 根căn 言ngôn 之chi 。 聽thính 即tức 聞văn 性tánh 。 齅khứu 嘗thường 觸xúc 。 謂vị 齅khứu 觸xúc 嘗thường 觸xúc 二nhị 性tánh 俱câu 以dĩ 觸xúc 名danh 者giả 。 合hợp 中trung 方phương 知tri 有hữu 類loại 身thân 根căn 故cố 。 覺giác 觸xúc 即tức 身thân 之chi 覺giác 性tánh 。 覺giác 知tri 即tức 意ý 之chi 知tri 性tánh 。 妙diệu 德đức 者giả 在tại 根căn 雖tuy 千thiên 二nhị 八bát 百bách 。 約ước 性tánh 則tắc 實thật 無vô 具cụ 缺khuyết 。 如như 後hậu 云vân 。 總tổng 括quát 始thỉ 終chung 。 六lục 根căn 之chi 中trung 。 各các 各các 功công 德đức 有hữu 千thiên 二nhị 百bách 是thị 也dã 。 瑩oánh 然nhiên 者giả 清thanh 淨tịnh 義nghĩa 。 與dữ 見kiến 性tánh 體thể 同đồng 。 體thể 同đồng 則tắc 用dụng 亦diệc 應ưng 同đồng 。 故cố 亦diệc 曰viết 徧biến 周chu 法Pháp 界Giới 。 如như 是thị 則tắc 超siêu 越việt 六lục 根căn 圓viên 滿mãn 。 十thập 方phương 太thái 虗hư 。 隨tùy 心tâm 應ưng 量lượng 寧ninh 有hữu 一nhất 定định 方phương 所sở 。 所sở 謂vị 見kiến 等đẳng 在tại 根căn 似tự 有hữu 方phương 所sở 者giả 。 亦diệc 生sanh 心tâm 知tri 量lương 之chi 不bất 及cập 耳nhĩ 。

二nhị 驗nghiệm 知tri 周chu 徧biến 。

循tuần 業nghiệp 發phát 現hiện 。

循tuần 一nhất 人nhân 之chi 業nghiệp 則tắc 現hiện 一nhất 人nhân 之chi 見kiến 。 循tuần 十thập 人nhân 之chi 業nghiệp 則tắc 現hiện 十thập 人nhân 之chi 見kiến 。 乃nãi 至chí 循tuần 千thiên 萬vạn 人nhân 之chi 業nghiệp 則tắc 現hiện 千thiên 萬vạn 人nhân 之chi 見kiến 。 其kỳ 周chu 徧biến 法Pháp 界Giới 之chi 義nghĩa 可khả 知tri 。 (# 問vấn 。 前tiền 折chiết 疑nghi 中trung 已dĩ 帶đái 周chu 徧biến 之chi 義nghĩa 何hà 必tất 又hựu 驗nghiệm 。 答đáp 。 前tiền 約ước 一nhất 人nhân 此thử 約ước 多đa 人nhân 。 設thiết 若nhược 一nhất 人nhân 周chu 徧biến 不bất 容dung 多đa 人nhân 。 是thị 周chu 徧biến 而nhi 非phi 圓viên 周chu 徧biến 也dã )# 詳tường 示thị 中trung 道đạo 竟cánh 四tứ 雙song 拂phất 二nhị 計kế 。

世thế 間gian 無vô 知tri 。 惑hoặc 為vi 因nhân 緣duyên 及cập 自tự 然nhiên 性tánh 。 皆giai 是thị 識thức 心tâm 分phân 別biệt 計kế 度độ 。 但đãn 有hữu 言ngôn 說thuyết 。 都đô 無vô 實thật 義nghĩa 。

義nghĩa 並tịnh 準chuẩn 上thượng (# 問vấn 。 此thử 大đại 既ký 惟duy 根căn 中trung 之chi 性tánh 前tiền 已dĩ 十thập 顯hiển 。 況huống 入nhập 處xứ 界giới 中trung 一nhất 一nhất 融dung 會hội 於ư 藏tạng 性tánh 之chi 中trung 至chí 此thử 何hà 勞lao 更cánh 融dung 耶da 。 答đáp 。 十thập 顯hiển 惟duy 指chỉ 一nhất 見kiến 。 今kim 則tắc 通thông 會hội 六lục 性tánh 。 又hựu 十thập 顯hiển 中trung 不bất 失thất 無vô 還hoàn 無vô 礙ngại 等đẳng 科khoa 。 雖tuy 已dĩ 略lược 具cụ 圓viên 融dung 周chu 徧biến 之chi 義nghĩa 而nhi 未vị 大đại 彰chương 顯hiển 。 今kim 則tắc 內nội 融dung 五ngũ 根căn 。 外ngoại 融dung 六lục 大đại 。 理lý 具cụ 事sự 造tạo 。 一nhất 一nhất 詳tường 明minh 。 方phương 盡tận 圓viên 融dung 至chí 極cực 之chi 義nghĩa )# 見kiến 大đại 竟cánh 七thất 識thức 大đại 四tứ 。

一nhất 依y 性tánh 成thành 相tương/tướng 。 二nhị 先tiên 破phá 和hòa 合hợp 。 三tam 詳tường 示thị 中trung 道đạo 。 四tứ 雙song 拂phất 二nhị 計kế 。

初sơ 。

阿A 難Nan 。 識thức 性tánh 無vô 源nguyên 。 因nhân 於ư 六lục 種chủng 。 根căn 塵trần 妄vọng 出xuất 。

○# 汝nhữ 今kim 徧biến 觀quán 。 此thử 會hội 聖thánh 眾chúng 。 用dụng 目mục 循tuần 歷lịch 。 其kỳ 目mục 周chu 視thị 。 但đãn 如như 鏡kính 中trung 。 無vô 別biệt 分phân 析tích 。 汝nhữ 識thức 於ư 中trung 。 次thứ 第đệ 標tiêu 指chỉ 。 此thử 是thị 文Văn 殊Thù 。 此thử 富Phú 樓Lâu 那Na 。 此thử 目Mục 犍Kiền 連Liên 。 此thử 須Tu 菩Bồ 提Đề 。 此thử 舍Xá 利Lợi 弗Phất 。

初sơ 識thức 性tánh 隨tùy 緣duyên 。 識thức 性tánh 無vô 源nguyên 。 者giả 謂vị 識thức 性tánh 即tức 是thị 藏tạng 性tánh 。 無vô 別biệt 根căn 源nguyên 也dã 。 既ký 即tức 藏tạng 性tánh 識thức 云vân 何hà 起khởi 。 故cố 曰viết 因nhân 於ư 六lục 種chủng 。 根căn 塵trần 妄vọng 出xuất 。 六lục 種chủng 根căn 塵trần 謂vị 六lục 根căn 六lục 塵trần 也dã 。 根căn 塵trần 為vi 緣duyên 識thức 生sanh 其kỳ 中trung 。 故cố 曰viết 妄vọng 出xuất 。 出xuất 而nhi 云vân 妄vọng 者giả 無vô 實thật 體thể 故cố 。 正chánh 脈mạch 云vân 。 是thị 惟duy 約ước 於ư 前tiền 六lục 。 所sở 以dĩ 無vô 七thất 八bát 者giả 以dĩ 八bát 即tức 前tiền 之chi 根căn 大đại 。 而nhi 七thất 亦diệc 即tức 是thị 意ý 根căn 故cố 也dã 。

○# 汝nhữ 今kim 下hạ 取thủ 事sự 以dĩ 證chứng 。 汝nhữ 今kim 徧biến 觀quán 句cú 根căn 也dã 。 此thử 會hội 聖thánh 眾chúng 句cú 塵trần 也dã 。 此thử 且thả 略lược 標tiêu 根căn 塵trần 。 下hạ 乃nãi 詳tường 明minh 。 用dụng 目mục 循tuần 歷lịch 。 句cú 乃nãi 約ước 色sắc 根căn 緣duyên 境cảnh 。 循tuần 循tuần 謂vị 歷lịch 序tự 歷lịch 覽lãm 也dã 。 其kỳ 目mục 周chu 視thị 。 等đẳng 又hựu 約ước 根căn 性tánh 緣duyên 境cảnh 。 周chu 視thị 者giả 周chu 徧biến 瞻chiêm 視thị 也dã 。 雖tuy 周chu 徧biến 瞻chiêm 視thị 而nhi 了liễu 無vô 作tác 意ý 。 故cố 曰viết 但đãn 如như 鏡kính 中trung 。 無vô 別biệt 分phân 析tích 。 言ngôn 鏡kính 中trung 照chiếu 物vật 但đãn 得đắc 其kỳ 總tổng 相tương/tướng 。 無vô 有hữu 差sai 別biệt 分phân 析tích 。 根căn 性tánh 照chiếu 境cảnh 亦diệc 爾nhĩ 。 故cố 以dĩ 為ví 喻dụ 。 此thử 上thượng 即tức 是thị 根căn 塵trần 為vi 緣duyên 之chi 義nghĩa 。 汝nhữ 識thức 於ư 中trung 者giả 。 謂vị 汝nhữ 識thức 瞥miết 起khởi 於ư 根căn 塵trần 之chi 中trung 。 次thứ 第đệ 標tiêu 指chỉ 等đẳng 。 即tức 是thị 眼nhãn 識thức 及cập 隨tùy 眼nhãn 意ý 識thức 。 然nhiên 眼nhãn 識thức 名danh 隨tùy 念niệm 分phân 別biệt 但đãn 對đối 性tánh 境cảnh 。 初sơ 起khởi 一nhất 念niệm 不bất 帶đái 名danh 言ngôn 。 親thân 緣duyên 文Văn 殊Thù 等đẳng 同đồng 時thời 有hữu 隨tùy 眼nhãn 意ý 識thức 。 名danh 計kế 度độ 分phân 別biệt 。 亦diệc 對đối 性tánh 境cảnh 次thứ 起khởi 第đệ 二nhị 念niệm 計kế 執chấp 名danh 字tự 標tiêu 指chỉ 文Văn 殊Thù 等đẳng 名danh 言ngôn 。 如như 眼nhãn 家gia 既ký 爾nhĩ 。 餘dư 五ngũ 亦diệc 然nhiên 。 至chí 於ư 意ý 家gia 獨độc 頭đầu 意ý 識thức 緣duyên 獨độc 影ảnh 境cảnh 亦diệc 在tại 所sở 生sanh 例lệ 中trung 。 大đại 抵để 眼nhãn 根căn 但đãn 對đối 文Văn 殊Thù 等đẳng 境cảnh 了liễu 無vô 作tác 意ý 。 眼nhãn 識thức 初sơ 起khởi 一nhất 念niệm 。 不bất 帶đái 名danh 言ngôn 。 同đồng 時thời 意ý 識thức 雖tuy 帶đái 名danh 言ngôn 。 而nhi 無vô 種chủng 種chủng 計kế 執chấp 。 至chí 於ư 獨độc 頭đầu 意ý 識thức 。 則tắc 於ư 獨độc 影ảnh 境cảnh 上thượng 種chủng 種chủng 計kế 度độ 分phân 別biệt 以dĩ 至chí 不bất 可khả 挽vãn 矣hĩ 。 此thử 上thượng 即tức 是thị 識thức 生sanh 其kỳ 中trung 義nghĩa 也dã 。

二nhị 先tiên 破phá 和hòa 合hợp 二nhị 。

一nhất 先tiên 破phá 各các 相tương/tướng 。 二nhị 後hậu 破phá 合hợp 相tương/tướng 。

初sơ 二nhị 。

一nhất 就tựu 識thức 徵trưng 本bổn 。 二nhị 逐trục 緣duyên 為vi 破phá 。

初sơ 。

此thử 識thức 了liễu 知tri 。 為vi 生sanh 於ư 見kiến 。 為vi 生sanh 於ư 相tướng 。 為vi 生sanh 虗hư 空không 。 為vi 無vô 所sở 因nhân 。 突đột 然nhiên 而nhi 出xuất 。

此thử 中trung 見kiến 即tức 是thị 根căn 。 相tương/tướng 即tức 是thị 塵trần 。 四tứ 徵trưng 中trung 生sanh 見kiến 生sanh 相tương/tướng 。 是thị 徵trưng 其kỳ 為vi 異dị 。 以dĩ 根căn 生sanh 有hữu 知tri 。 相tương 生sanh 無vô 知tri 。 二nhị 體thể 不bất 同đồng 故cố 為vi 異dị 。 為vi 生sanh 於ư 空không 。 是thị 徵trưng 其kỳ 為vi 同đồng 。 以dĩ 虗hư 空không 體thể 同đồng 。 識thức 生sanh 於ư 空không 其kỳ 體thể 亦diệc 應ưng 同đồng 故cố 。 又hựu 生sanh 見kiến 生sanh 相tương/tướng 是thị 徵trưng 其kỳ 為vi 有hữu 。 謂vị 設thiết 許hứa 為vi 異dị 須tu 有hữu 二nhị 體thể 也dã 。 為vi 生sanh 虗hư 空không 是thị 徵trưng 其kỳ 為vi 空không 。 謂vị 設thiết 許hứa 為vi 同đồng 須tu 空không 諸chư 相tướng 也dã 。 末mạt 言ngôn 無vô 因nhân 突đột 出xuất 是thị 徵trưng 其kỳ 。 非phi 同đồng 非phi 異dị 。 無vô 因nhân 者giả 不bất 因nhân 見kiến 不bất 因nhân 相tương/tướng 是thị 非phi 異dị 也dã 。 不bất 因nhân 空không 是thị 非phi 同đồng 也dã 。 亦diệc 是thị 徵trưng 其kỳ 。 非phi 空không 非phi 有hữu 。 葢# 以dĩ 一nhất 句cú 總tổng 翻phiên 上thượng 之chi 文văn 與dữ 義nghĩa 耳nhĩ 。 (# 文văn 謂vị 生sanh 見kiến 生sanh 相tương 生sanh 空không 。 義nghĩa 謂vị 為vi 同đồng 為vi 異dị 。 為vi 空không 為vi 有hữu 。 突đột 字tự 從tùng 穴huyệt 從tùng 犬khuyển 。 如như 犬khuyển 匿nặc 穴huyệt 中trung 伺tứ 人nhân 不bất 防phòng 而nhi 出xuất 。 今kim 明minh 無vô 因nhân 而nhi 出xuất 其kỳ 勢thế 相tương 似tự 。 故cố 云vân 突đột 然nhiên 。 又hựu 此thử 徵trưng 意ý 。 雖tuy 為vi 破phá 和hòa 合hợp 亦diệc 兼kiêm 破phá 非phi 和hòa 合hợp 義nghĩa 。 以dĩ 若nhược 無vô 因nhân 突đột 出xuất 即tức 墮đọa 非phi 和hòa 合hợp 也dã 。

二nhị 逐trục 緣duyên 為vi 破phá 四tứ 。

一nhất 破phá 因nhân 見kiến 生sanh 。 二nhị 破phá 因nhân 相tương 生sanh 。 三tam 破phá 因nhân 空không 生sanh 。 四tứ 破phá 無vô 因nhân 生sanh 。

初sơ 。

阿A 難Nan 。 若nhược 汝nhữ 識thức 性tánh 。 生sanh 於ư 見kiến 中trung 。 如như 無vô 明minh 暗ám 。 及cập 與dữ 色sắc 空không 。 四tứ 種chủng 必tất 無vô 。 元nguyên 無vô 汝nhữ 見kiến 。 見kiến 性tánh 尚thượng 無vô 。 從tùng 何hà 發phát 識thức 。

若nhược 謂vị 汝nhữ 識thức 生sanh 於ư 見kiến 中trung 。 者giả 自tự 應ưng 不bất 藉tạ 於ư 相tương/tướng 矣hĩ 。 設thiết 如như 無vô 有hữu 明minh 暗ám 及cập 與dữ 色sắc 空không 。 等đẳng 相tương/tướng 還hoàn 能năng 有hữu 見kiến 耶da 。 要yếu 知tri 四tứ 種chủng 必tất 無vô 。 元nguyên 無vô 汝nhữ 之chi 見kiến 性tánh 。 以dĩ 前tiền 云vân 見kiến 覺giác 無vô 知tri 。 因nhân 色sắc 空không 有hữu 故cố 。 是thị 則tắc 能năng 生sanh 之chi 見kiến 尚thượng 且thả 無vô 體thể 。 況huống 曰viết 生sanh 識thức 。 識thức 將tương 從tùng 何hà 發phát 哉tai 。

二nhị 破phá 因nhân 相tương 生sanh 。

若nhược 汝nhữ 識thức 性tánh 。 生sanh 於ư 相tướng 中trung 。 不bất 從tùng 見kiến 生sanh 。 既ký 不bất 見kiến 明minh 。 亦diệc 不bất 見kiến 暗ám 。 明minh 暗ám 不bất 矚chú 。 即tức 無vô 色sắc 空không 。 彼bỉ 相tướng 尚thượng 無vô 。 識thức 從tùng 何hà 發phát 。

若nhược 謂vị 汝nhữ 識thức 生sanh 於ư 相tướng 中trung 。 者giả 自tự 應ưng 不bất 從tùng 見kiến 生sanh 。 要yếu 知tri 不bất 從tùng 見kiến 生sanh 。 則tắc 既ký 不bất 見kiến 明minh 。 亦diệc 不bất 見kiến 暗ám 。 以dĩ 識thức 非phi 見kiến 生sanh 應ưng 無vô 見kiến 故cố 。 據cứ 此thử 則tắc 明minh 暗ám 不bất 矚chú 。 即tức 應ưng 無vô 有hữu 色sắc 空không 。 以dĩ 色sắc 空không 藉tạ 明minh 暗ám 顯hiển 故cố 。 是thị 彼bỉ 相tương/tướng 尚thượng 且thả 無vô 有hữu 況huống 曰viết 生sanh 識thức 。 識thức 又hựu 從tùng 何hà 發phát 哉tai 。

三tam 破phá 因nhân 空không 生sanh 。

若nhược 生sanh 於ư 空không 。 非phi 相tướng 非phi 見kiến 。 非phi 見kiến 無vô 辯biện 自tự 不bất 能năng 知tri 。 明minh 暗ám 色sắc 空không 。 非phi 相tướng 滅diệt 緣duyên 。 見kiến 聞văn 覺giác 知tri 。 無vô 處xứ 安an 立lập 。 處xử 此thử 二nhị 非phi 。 空không 則tắc 同đồng 無vô 。 有hữu 非phi 同đồng 物vật 。 縱túng 發phát 汝nhữ 識thức 。 欲dục 何hà 分phân 別biệt 。

若nhược 謂vị 汝nhữ 識thức 生sanh 於ư 空không 中trung 。 者giả 自tự 應ưng 非phi 藉tạ 於ư 相tương/tướng 。 亦diệc 非phi 藉tạ 於ư 見kiến 矣hĩ 。 要yếu 知tri 非phi 藉tạ 於ư 見kiến 則tắc 無vô 以dĩ 辨biện 。 自tự 不bất 能năng 知tri 。 明minh 暗ám 色sắc 空không 。 是thị 則tắc 離ly 根căn 並tịnh 塵trần 亦diệc 亡vong 。 而nhi 識thức 無vô 所sở 緣duyên 。 非phi 藉tạ 於ư 相tương/tướng 則tắc 滅diệt 所sở 緣duyên 。 而nhi 見kiến 聞văn 等đẳng 。 無vô 處xứ 安an 立lập 。 是thị 則tắc 離ly 塵trần 并tinh 根căn 亦diệc 失thất 而nhi 識thức 無vô 所sở 依y 。 無vô 所sở 緣duyên 則tắc 無vô 用dụng 。 無vô 所sở 依y 則tắc 無vô 體thể 。 體thể 用dụng 既ký 無vô 識thức 將tương 安an 在tại 。 況huống 夫phu 處xử 此thử 二nhị 非phi 。 惟duy 是thị 一nhất 空không 。 空không 則tắc 同đồng 乎hồ 無vô 有hữu 。 設thiết 許hứa 空không 是thị 顯hiển 色sắc 。 得đắc 名danh 為vi 有hữu 。 亦diệc 非phi 同đồng 物vật 類loại 可khả 別biệt 。 是thị 則tắc 縱túng 發phát 汝nhữ 識thức 。 欲dục 將tương 何hà 所sở 分phân 別biệt 。 但đãn 為vi 虗hư 名danh 而nhi 已dĩ 。

四tứ 破phá 無vô 因nhân 生sanh 。

若nhược 無vô 所sở 因nhân 。 突đột 然nhiên 而nhi 出xuất 。 何hà 不bất 日nhật 中trung 。 別biệt 識thức 明minh 月nguyệt 。

若nhược 謂vị 此thử 識thức 無vô 因nhân 突đột 出xuất 者giả 自tự 應ưng 識thức 月nguyệt 之chi 識thức 不bất 因nhân 月nguyệt 有hữu 。 故cố 難nan 以dĩ 何hà 不bất 日nhật 中trung 。 別biệt 識thức 明minh 月nguyệt 。 葢# 必tất 日nhật 中trung 無vô 月nguyệt 。 突đột 生sanh 識thức 月nguyệt 之chi 識thức 方phương 可khả 言ngôn 無vô 因nhân 生sanh 故cố 。 先tiên 破phá 各các 相tương/tướng 竟cánh 。

二nhị 後hậu 破phá 合hợp 相tương/tướng 。

汝nhữ 更cánh 細tế 詳tường 。 微vi 細tế 詳tường 審thẩm 。 見kiến 託thác 汝nhữ 睛tình 。 相tướng 推thôi 前tiền 境cảnh 。 可khả 狀trạng 成thành 有hữu 。 不bất 相tương 成thành 無vô 。 如như 是thị 識thức 緣duyên 。 因nhân 何hà 所sở 出xuất 。

○# 識thức 動động 見kiến 澄trừng 。 非phi 和hòa 非phi 合hợp 。 聞văn 聽thính 覺giác 知tri 。 亦diệc 復phục 如như 是thị 。

○# 不bất 應ứng 識thức 緣duyên 。 無vô 從tùng 自tự 出xuất 。

初sơ 詳tường 審thẩm 來lai 方phương 。 言ngôn 如như 我ngã 上thượng 說thuyết 。 固cố 知tri 非phi 和hòa 合hợp 矣hĩ 。 設thiết 不bất 信tín 者giả 汝nhữ 更cánh 細tế 詳tường 。 謂vị 微vi 細tế 詳tường 審thẩm 也dã 。 見kiến 託thác 汝nhữ 睛tình 。 者giả 教giáo 以dĩ 勝thắng 義nghĩa 浮phù 塵trần 內nội 外ngoại 詳tường 察sát 也dã 。 相tướng 推thôi 前tiền 境cảnh 。 者giả 教giáo 以dĩ 明minh 暗ám 色sắc 空không 。 同đồng 異dị 審thẩm 辨biện 也dã 。 又hựu 根căn 是thị 有hữu 知tri 。 塵trần 是thị 無vô 知tri 。 皆giai 可khả 狀trạng 成thành 有hữu 。 也dã 須tu 向hướng 可khả 狀trạng 處xứ 看khán 過quá 。 太thái 虗hư 渺# 漠mạc 晴tình 空không 寂tịch 然nhiên 皆giai 。 不bất 相tương 成thành 無vô 。 更cánh 須tu 向hướng 不bất 相tương 處xứ 推thôi 求cầu 。 然nhiên 既ký 微vi 細tế 詳tường 審thẩm 。 都đô 無vô 藏tạng 識thức 之chi 處xứ 。 而nhi 如như 是thị 識thức 心tâm 。 緣duyên 慮lự 畢tất 竟cánh 。 因nhân 何hà 所sở 出xuất 。 試thí 親thân 親thân 切thiết 切thiết 。 道đạo 一nhất 句cú 看khán 。

○# 識thức 動động 下hạ 正chánh 破phá 和hòa 合hợp 。 溫ôn 陵lăng 曰viết 。 識thức 有hữu 分phân 別biệt 名danh 動động 。 見kiến 無vô 分phân 別biệt 名danh 澄trừng 。 既ký 動động 澄trừng 相tương/tướng 乖quai 自tự 應ưng 。 非phi 和hòa 非phi 合hợp 。 如như 見kiến 與dữ 識thức 既ký 爾nhĩ 。 聞văn 聽thính 覺giác 知tri 可khả 例lệ 。 故cố 云vân 亦diệc 復phục 如như 是thị 。

○# 不bất 應ưng 句cú 預dự 遮già 謬mậu 救cứu 可khả 知tri 。 先tiên 破phá 和hòa 合hợp 竟cánh 。

三tam 詳tường 示thị 中trung 道đạo 三tam 。

一nhất 比tỉ 例lệ 發phát 明minh 。 二nhị 正chánh 示thị 中trung 道đạo 。 三tam 取thủ 事sự 驗nghiệm 知tri 。

初sơ 二nhị 。

一nhất 以dĩ 識thức 例lệ 六lục 取thủ 大đại 名danh 。 二nhị 以dĩ 見kiến 例lệ 識thức 顯hiển 圓viên 義nghĩa 。

初sơ 。

若nhược 此thử 識thức 心tâm 。 本bổn 無vô 所sở 從tùng 。 當đương 知tri 了liễu 別biệt 。 見kiến 聞văn 覺giác 知tri 。 圓viên 滿mãn 湛trạm 然nhiên 。 性tánh 非phi 從tùng 所sở 。 兼kiêm 彼bỉ 虗hư 空không 地địa 水thủy 火hỏa 風phong 。 均quân 名danh 七thất 大đại 。

佛Phật 意ý 以dĩ 如như 我ngã 上thượng 說thuyết 。 此thử 之chi 識thức 心tâm 。 本bổn 無vô 所sở 從tùng 。 非phi 和hòa 合hợp 有hữu 矣hĩ 。 此thử 且thả 按án 定định 下hạ 乃nãi 取thủ 例lệ 。 良lương 以dĩ 地địa 水thủy 火hỏa 風phong 。 久cửu 得đắc 大đại 名danh 。 虗hư 空không 已dĩ 許hứa 。 見kiến 聞văn 又hựu 許hứa 。 唯duy 此thử 識thức 心tâm 一nhất 向hướng 許hứa 從tùng 緣duyên 生sanh 。 執chấp 和hòa 合hợp 有hữu 不bất 知tri 為vi 大đại 。 今kim 既ký 本bổn 無vô 所sở 從tùng 。 非phi 和hòa 合hợp 有hữu 。 應ưng 當đương 了liễu 知tri 。 此thử 了liễu 別biệt 之chi 識thức 與dữ 前tiền 已dĩ 許hứa 之chi 見kiến 聞văn 覺giác 知tri 。 同đồng 一nhất 圓viên 滿mãn 湛trạm 然nhiên 。 以dĩ 皆giai 性tánh 非phi 從tùng 所sở 。 若nhược 此thử 則tắc 兼kiêm 彼bỉ 空không 地địa 等đẳng 五ngũ 。 均quân 名danh 七thất 大đại 。 宜nghi 因nhân 彼bỉ 知tri 此thử 也dã 。

二nhị 以dĩ 見kiến 例lệ 識thức 顯hiển 圓viên 義nghĩa 。

性tánh 真chân 圓viên 融dung 。 皆giai 如Như 來Lai 藏tạng 。 本bổn 無vô 生sanh 滅diệt 。

阿A 難Nan 。 汝nhữ 心tâm 麤thô 浮phù 。 不bất 悟ngộ 見kiến 聞văn 。 發phát 明minh 了liễu 知tri 。 本bổn 如Như 來Lai 藏tạng 。 汝nhữ 應ưng 觀quán 此thử 。 六lục 處xứ 識thức 心tâm 。 為vi 同đồng 為vi 異dị 。 為vi 空không 為vi 有hữu 。 為vi 非phi 同đồng 異dị 。 為vi 非phi 空không 有hữu 。

言ngôn 既ký 均quân 名danh 七thất 大đại 。 則tắc 不bất 惟duy 六lục 識thức 性tánh 真chân 圓viên 融dung 。 而nhi 見kiến 等đẳng 六lục 精tinh 亦diệc 皆giai 。 性tánh 真chân 圓viên 融dung 。 以dĩ 其kỳ 皆giai 是thị 如Như 來Lai 。 藏tạng 無vô 生sanh 滅diệt 性tánh 故cố 。 (# 問vấn 。 上thượng 科khoa 以dĩ 五ngũ 例lệ 見kiến 。 亦diệc 取thủ 兩lưỡng 重trọng/trùng 易dị 知tri 。 今kim 以dĩ 見kiến 例lệ 識thức 何hà 所sở 取thủ 義nghĩa 。 答đáp 。 此thử 亦diệc 有hữu 意ý 。 良lương 以dĩ 見kiến 等đẳng 六lục 精tinh 似tự 各các 有hữu 體thể 。 言ngôn 其kỳ 本bổn 如Như 來Lai 藏tạng 。 猶do 覺giác 難nan 信tín 。 惟duy 此thử 六lục 處xứ 識thức 心tâm 。 來lai 無vô 所sở 從tùng 。 去khứ 無vô 所sở 至chí 。 既ký 無vô 自tự 體thể 全toàn 妄vọng 全toàn 真chân 。 若nhược 言ngôn 其kỳ 為vi 如Như 來Lai 藏tạng 性tánh 固cố 易dị 信tín 也dã )# 此thử 亦diệc 例lệ 定định 下hạ 方phương 令linh 觀quán 。 見kiến 聞văn 亦diệc 該cai 六lục 精tinh 以dĩ 同đồng 體thể 故cố 。 了liễu 知tri 即tức 是thị 識thức 心tâm 以dĩ 前tiền 云vân 此thử 識thức 了liễu 知tri 故cố 也dã 。 佛Phật 意ý 以dĩ 見kiến 聞văn 等đẳng 六lục 精tinh 前tiền 已dĩ 許hứa 其kỳ 為vi 如Như 來Lai 藏tạng 性tánh 。 汝nhữ 等đẳng 自tự 應ưng 已dĩ 悟ngộ 。 設thiết 若nhược 汝nhữ 心tâm 麤thô 而nhi 不bất 細tế 。 浮phù 而nhi 不bất 深thâm 。 依y 然nhiên 不bất 能năng 開khai 悟ngộ 見kiến 聞văn 等đẳng 者giả 。 只chỉ 須tu 發phát 明minh 此thử 了liễu 知tri 之chi 識thức 。 本bổn 如Như 來Lai 藏tạng 。 設thiết 不bất 能năng 者giả 汝nhữ 應ưng 再tái 觀quán 此thử 六lục 處xứ 識thức 心tâm 。 為vi 同đồng 屬thuộc 空không 生sanh 耶da 。 為vi 異dị 屬thuộc 見kiến 生sanh 相tương 生sanh 耶da 。 設thiết 許hứa 為vi 同đồng 。 還hoàn 須tu 觀quán 其kỳ 為vi 空không 果quả 能năng 空không 諸chư 相tướng 耶da 。 設thiết 許hứa 為vi 異dị 。 還hoàn 須tu 觀quán 其kỳ 為vi 有hữu 果quả 其kỳ 有hữu 二nhị 體thể 耶da 。 設thiết 若nhược 同đồng 異dị 空không 有hữu 叵phả 得đắc 。 即tức 須tu 觀quán 其kỳ 。 為vi 非phi 同đồng 異dị 。 為vi 非phi 空không 有hữu 。 果quả 係hệ 無vô 因nhân 生sanh 耶da 。 據cứ 此thử 仍nhưng 是thị 取thủ 前tiền 所sở 破phá 各các 相tương/tướng 而nhi 再tái 問vấn 之chi 。 如Như 來Lai 可khả 謂vị 眉mi 毛mao 拖tha 地địa 矣hĩ 。 比tỉ 列liệt 發phát 明minh 竟cánh 。

二nhị 正chánh 示thị 中trung 道đạo 。

汝nhữ 元nguyên 不bất 知tri 。 如Như 來Lai 藏tạng 中trung 。 性tánh 識thức 明minh 知tri 。 覺giác 明minh 真chân 識thức 。 妙diệu 覺giác 湛trạm 然nhiên 。 徧biến 周chu 法Pháp 界Giới 。

佛Phật 意ý 以dĩ 我ngã 前tiền 教giáo 汝nhữ 再tái 觀quán 依y 舊cựu 不bất 悟ngộ 。 由do 汝nhữ 素tố 不bất 留lưu 心tâm 。 元nguyên 不bất 知tri 如Như 來Lai 。 藏tạng 中trung 有hữu 性tánh 識thức 明minh 知tri 等đẳng 義nghĩa 也dã 。 性tánh 識thức 者giả 自tự 性tánh 隨tùy 緣duyên 能năng 成thành 妄vọng 識thức 。 雖tuy 能năng 成thành 妄vọng 識thức 而nhi 其kỳ 體thể 不bất 變biến 。 故cố 曰viết 明minh 知tri 。 明minh 知tri 者giả 識thức 不bất 能năng 昏hôn 了liễu 了liễu 常thường 知tri 。 此thử 明minh 如Như 來Lai 藏tạng 中trung 。 有hữu 隨tùy 緣duyên 不bất 變biến 義nghĩa 也dã 。 覺giác 明minh 者giả 覺giác 性tánh 不bất 變biến 明minh 不bất 由do 識thức 也dã 。 雖tuy 明minh 不bất 由do 識thức 而nhi 其kỳ 用dụng 不bất 無vô 。 故cố 曰viết 真chân 識thức 。 真chân 識thức 者giả 依y 真chân 成thành 識thức 對đối 境cảnh 便tiện 熾sí 。 此thử 明minh 如Như 來Lai 藏tạng 中trung 。 有hữu 不bất 變biến 隨tùy 緣duyên 義nghĩa 也dã 。 前tiền 云vân 清thanh 淨tịnh 本bổn 然nhiên 。 此thử 云vân 妙diệu 覺giác 湛trạm 然nhiên 。 者giả 以dĩ 前tiền 六lục 大đại 宛uyển 似tự 有hữu 體thể 。 惟duy 是thị 不bất 礙ngại 清thanh 淨tịnh 。 故cố 曰viết 清thanh 淨tịnh 本bổn 然nhiên 。 今kim 識thức 大đại 明minh 知tri 無vô 實thật 。 自tự 應ưng 全toàn 識thức 全toàn 覺giác 。 故cố 曰viết 妙diệu 覺giác 湛trạm 然nhiên 。 徧biến 周chu 法Pháp 界Giới 。 准chuẩn 前tiền 可khả 知tri 。

三tam 取thủ 事sự 驗nghiệm 知tri 。

含hàm 吐thổ 十thập 虗hư 。 寧ninh 有hữu 方phương 所sở 。

○# 循tuần 業nghiệp 發phát 現hiện 。

初sơ 驗nghiệm 知tri 湛trạm 然nhiên 。 言ngôn 事sự 造tạo 之chi 識thức 唯duy 恐khủng 不bất 到đáo 究cứu 竟cánh 地địa 位vị 。 果quả 到đáo 究cứu 竟cánh 地địa 位vị 。 得đắc 大đại 自tự 在tại 。 有hữu 時thời 含hàm 十thập 虗hư 於ư 一nhất 念niệm 。 有hữu 時thời 吐thổ 一nhất 念niệm 於ư 十thập 虗hư 。 寧ninh 有hữu 一nhất 定định 方phương 所sở 。 自tự 脫thoát 境cảnh 界giới 羅la 籠lung 。 肇triệu 公công 云vân 。 干can 難nạn/nan 殊thù 對đối 而nhi 不bất 干can 其kỳ 慮lự 。 萬vạn 機cơ 均quân 赴phó 而nhi 不bất 勞lao 其kỳ 形hình 。 所sở 謂vị 妙diệu 覺giác 湛trạm 然nhiên 。 者giả 即tức 此thử 可khả 證chứng 。 不bất 言ngôn 隨tùy 心tâm 應ưng 量lượng 者giả 以dĩ 心tâm 即tức 是thị 識thức 。 量lượng 亦diệc 識thức 量lượng 。 今kim 已dĩ 名danh 大đại 別biệt 無vô 心tâm 之chi 可khả 隨tùy 。 量lượng 之chi 可khả 應ưng 故cố 。

○# 末mạt 句cú 驗nghiệm 知tri 周chu 徧biến 。 亦diệc 準chuẩn 上thượng 。 詳tường 示thị 中trung 道đạo 竟cánh 。

四tứ 雙song 拂phất 二nhị 計kế 。

世thế 間gian 無vô 知tri 。 惑hoặc 為vi 因nhân 緣duyên 及cập 自tự 然nhiên 性tánh 。 皆giai 是thị 識thức 心tâm 分phân 別biệt 計kế 度độ 。 但đãn 有hữu 言ngôn 說thuyết 。 都đô 無vô 實thật 義nghĩa 。

釋thích 義nghĩa 同đồng 前tiền 。 正chánh 脈mạch 問vấn 。 此thử 經Kinh 首thủ 先tiên 正chánh 破phá 識thức 心tâm 。 如như 七thất 處xứ 曲khúc 搜sưu 。 三tam 迷mê 決quyết 了liễu 。 名danh 義nghĩa 皆giai 妄vọng 。 畢tất 竟cánh 無vô 體thể 。 乃nãi 至chí 顯hiển 見kiến 文văn 中trung 。 又hựu 復phục 旁bàng 兼kiêm 相tướng 形hình 而nhi 破phá 。 未vị 嘗thường 少thiểu 假giả 寬khoan 容dung 。 何hà 後hậu 於ư 十thập 八bát 界giới 。 即tức 許hứa 其kỳ 為vi 藏tạng 心tâm 真chân 性tánh 。 至chí 此thử 愈dũ 稱xưng 其kỳ 周chu 徧biến 法Pháp 界Giới 。 含hàm 吐thổ 十thập 虗hư 。 是thị 即tức 性tánh 之chi 全toàn 體thể 而nhi 同đồng 彼bỉ 開khai 顯hiển 見kiến 性tánh 之chi 極cực 量lượng 。 何hà 前tiền 乃nãi 妄vọng 之chi 至chí 而nhi 後hậu 則tắc 真chân 之chi 極cực 乎hồ 。 答đáp 。 前tiền 約ước 初sơ 心tâm 悟ngộ 修tu 。 須tu 從tùng 方phương 便tiện 決quyết 擇trạch 真chân 妄vọng 。 捨xả 生sanh 死tử 根căn 本bổn 。 取thủ 涅Niết 槃Bàn 妙diệu 心tâm 。 則tắc 識thức 須tu 破phá 盡tận 。 決quyết 定định 不bất 用dụng 。 後hậu 約ước 圓viên 解giải 普phổ 融dung 無vô 法pháp 不bất 真chân 。 無vô 法pháp 不bất 如như 。 乃nãi 至chí 剎sát 塵trần 念niệm 劫kiếp 無vô 非phi 一nhất 真chân 法Pháp 界Giới 。 何hà 況huống 識thức 心tâm 不bất 融dung 法Pháp 界Giới 。 此thử 固cố 至chí 極cực 之chi 論luận 無vô 可khả 議nghị 者giả 。 然nhiên 愚ngu 亦diệc 有hữu 說thuyết 。 夫phu 識thức 之chi 所sở 以dĩ 為vi 患hoạn 者giả 要yếu 在tại 不bất 知tri 是thị 妄vọng 。 良lương 以dĩ 不bất 知tri 是thị 妄vọng 必tất 至chí 認nhận 以dĩ 為vi 真chân 。 認nhận 以dĩ 為vi 真chân 遂toại 不bất 復phục 更cánh 求cầu 真chân 本bổn 。 因nhân 將tương 如Như 來Lai 藏tạng 心tâm 日nhật 汩# 沒một 於ư 情tình 塵trần 之chi 中trung 。 從tùng 迷mê 積tích 迷mê 。 浩hạo 劫kiếp 不bất 返phản 。 若nhược 果quả 知tri 其kỳ 是thị 妄vọng 不bất 認nhận 為vi 真chân 。 還hoàn 須tu 會hội 歸quy 如Như 來Lai 藏tạng 性tánh 。 如như 不bất 然nhiên 者giả 必tất 至chí 全toàn 體thể 灰hôi 泯mẫn 。 反phản 將tương 含hàm 吐thổ 十thập 虗hư 之chi 妙diệu 覺giác 明minh 用dụng 永vĩnh 沈trầm 幻huyễn 果quả 。 塵trần 劫kiếp 莫mạc 升thăng 。 所sở 以dĩ 妙diệu 成thành 二nhị 智trí 。 絕tuyệt 分phần/phân 於ư 焦tiêu 芽nha 敗bại 種chủng 者giả 。 豈khởi 曰viết 無vô 故cố 。 是thị 知tri 前tiền 之chi 所sở 以dĩ 正chánh 破phá 旁bàng 破phá 者giả 務vụ 令linh 了liễu 識thức 是thị 妄vọng 。 後hậu 之chi 所sở 以dĩ 會hội 性tánh 融dung 相tương/tướng 者giả 務vụ 令linh 達đạt 妄vọng 即tức 真chân 。 得đắc 旨chỉ 忘vong 筌thuyên 微vi 智trí 者giả 不bất 是thị 不bất 與dữ 道đạo 也dã 。 總tổng 結kết 上thượng 來lai 如Như 來Lai 極cực 顯hiển 真chân 體thể 竟cánh 。

三tam 會hội 眾chúng 同đồng 信tín 空không 藏tạng (# 任nhậm 說thuyết 周chu 徧biến 惟duy 是thị 空không 藏tạng 。 為vi 其kỳ 方phương 是thị 會hội 相tương/tướng 歸quy 性tánh 。 全toàn 彰chương 理lý 法Pháp 界Giới 也dã 。 任nhậm 說thuyết 了liễu 知tri 。 唯duy 是thị 信tín 心tâm 。 為vi 其kỳ 但đãn 是thị 。 隨tùy 順thuận 佛Phật 語ngữ 。 非phi 己kỷ 智trí 分phân 也dã )# 二nhị 。

一nhất 承thừa 示thị 啟khải 信tín 。 二nhị 讚tán 佛Phật 發phát 願nguyện 。

初sơ 二nhị 。

一nhất 通thông 敘tự 承thừa 示thị 。 二nhị 別biệt 明minh 啟khải 信tín 。

初sơ 。

爾nhĩ 時thời 阿A 難Nan 。 及cập 諸chư 大đại 眾chúng 。 蒙mông 佛Phật 如Như 來Lai 。 微vi 妙diệu 開khai 示thị 。

正chánh 脈mạch 云vân 。 通thông 承thừa 破phá 妄vọng 顯hiển 真chân 義nghĩa 來lai 。 良lương 以dĩ 此thử 大đại 開khai 解giải 功công 夫phu 非phi 近cận 。 今kim 當đương 總tổng 前tiền 撮toát 其kỳ 大đại 要yếu 。 令linh 知tri 微vi 妙diệu 之chi 實thật 。 破phá 妄vọng 心tâm 有hữu 三tam 。 一nhất 七thất 破phá 以dĩ 密mật 示thị 無vô 處xứ 。 二nhị 重trọng/trùng 徵trưng 以dĩ 顯hiển 呵ha 非phi 心tâm 。 三tam 縱túng/tung 奪đoạt 以dĩ 決quyết 其kỳ 無vô 體thể 。 是thị 所sở 以dĩ 破phá 妄vọng 心tâm 者giả 可khả 謂vị 極cực 微vi 細tế 而nhi 盡tận 精tinh 妙diệu 矣hĩ 。 顯hiển 真chân 心tâm 亦diệc 三tam 。 一nhất 示thị 見kiến 等đẳng 尅khắc 就tựu 根căn 性tánh 以dĩ 指chỉ 其kỳ 實thật 體thể 。 二nhị 示thị 陰ấm 等đẳng 廣quảng 融dung 諸chư 相tướng 以dĩ 明minh 其kỳ 一nhất 體thể 。 三tam 示thị 地địa 等đẳng 極cực 顯hiển 圓viên 融dung 以dĩ 彰chương 其kỳ 全toàn 體thể 。 是thị 所sở 以dĩ 顯hiển 真chân 心tâm 者giả 亦diệc 可khả 謂vị 極cực 微vi 細tế 而nhi 盡tận 精tinh 妙diệu 矣hĩ 。 故cố 經kinh 家gia 通thông 敘tự 於ư 此thử 。 為vi 向hướng 下hạ 啟khải 信tín 之chi 本bổn 。

二nhị 別biệt 明minh 啟khải 信tín 三tam 。

一nhất 信tín 通thông 真chân 實thật 。 二nhị 信tín 圓viên 真chân 實thật 。 三tam 信tín 常thường 真chân 實thật 。

初sơ 。

身thân 心tâm 蕩đãng 然nhiên 。 得đắc 無vô 罣quái 礙ngại 。

○# 是thị 諸chư 大đại 眾chúng 。 各các 各các 自tự 知tri 。 心tâm 徧biến 十thập 方phương 。

初sơ 知tri 妄vọng 本bổn 空không 通thông 承thừa 破phá 妄vọng 義nghĩa 來lai 。 身thân 指chỉ 妄vọng 身thân 。 心tâm 指chỉ 妄vọng 心tâm 。 蕩đãng 然nhiên 者giả 灰hôi 壞hoại 義nghĩa 。 罣quái 礙ngại 者giả 羈ki 縛phược 義nghĩa 。 良lương 以dĩ 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 妄vọng 認nhận 四tứ 大đại 。 為vi 自tự 身thân 相tướng 。 妄vọng 認nhận 六lục 塵trần 緣duyên 影ảnh 。 為vi 自tự 心tâm 相tướng 。 執chấp 我ngã 我ngã 所sở 總tổng 成thành 罣quái 礙ngại 。 今kim 承thừa 破phá 妄vọng 之chi 示thị 。 信tín 知tri 六lục 識thức 元nguyên 空không 。 四tứ 大đại 無vô 主chủ 。 頓đốn 覺giác 現hiện 前tiền 身thân 心tâm 。 蕩đãng 然nhiên 灰hôi 壞hoại 。 自tự 是thị 離ly 我ngã 我ngã 所sở 。 無vô 能năng 羈ki 縛phược 。 何hà 罣quái 礙ngại 之chi 有hữu 哉tai 。

○# 是thị 諸chư 下hạ 知tri 真chân 本bổn 徧biến 。 (# 徧biến 者giả 自tự 內nội 而nhi 外ngoại 遐hà 邇nhĩ 皆giai 通thông 。 即tức 通thông 真chân 實thật )# 通thông 承thừa 顯hiển 真chân 義nghĩa 來lai 。 良lương 以dĩ 頓đốn 根căn 人nhân 只chỉ 知tri 近cận 具cụ 根căn 中trung 不bất 達đạt 遠viễn 該cai 萬vạn 法pháp 。 狂cuồng 慧tuệ 凡phàm 夫phu 動động 言ngôn 遠viễn 該cai 萬vạn 法pháp 不bất 知tri 近cận 具cụ 根căn 中trung 。 一nhất 為vi 自tự 棄khí 家gia 寶bảo 。 一nhất 為vi 向hướng 外ngoại 馳trì 求cầu 。 各các 據cứ 封phong 疆cương 自tự 成thành 畛# 域vực 。 今kim 聞văn 十thập 番phiên 妙diệu 示thị 。 四tứ 科khoa 玄huyền 談đàm 。 又hựu 復phục 混hỗn 融dung 七thất 大đại 一nhất 一nhất 徧biến 周chu 。 因nhân 信tín 如Như 來Lai 藏tạng 。 心tâm 通thông 乎hồ 遐hà 邇nhĩ 徧biến 於ư 方phương 域vực 故cố 云vân 各các 各các 自tự 知tri 等đẳng 也dã 。

二nhị 信tín 圓viên 真chân 實thật 。

見kiến 十thập 方phương 空không 。 如như 觀quán 手thủ 中trung 。 所sở 持trì 葉diệp 物vật 。 一nhất 切thiết 世thế 間gian 。 諸chư 所sở 有hữu 相tương/tướng 皆giai 即tức 菩Bồ 提Đề 。 妙diệu 明minh 元nguyên 心tâm 。

○# 心tâm 精tinh 徧biến 圓viên 。 含hàm 裹khỏa 十thập 方phương 。

初sơ 信tín 萬vạn 法pháp 唯duy 心tâm 。 良lương 以dĩ 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 自tự 想tưởng 相tướng 為vi 身thân 已dĩ 來lai 。 聚tụ 緣duyên 內nội 搖dao 。 趣thú 外ngoại 奔bôn 逸dật 。 昏hôn 擾nhiễu 擾nhiễu 相tướng 。 以dĩ 為vi 心tâm 性tánh 。 一nhất 迷mê 為vi 心tâm 。 決quyết 定định 惑hoặc 為vi 。 色sắc 身thân 之chi 內nội 。 不bất 知tri 色sắc 身thân 。 外ngoại 洎kịp 山sơn 河hà 。 虗hư 空không 大đại 地địa 咸hàm 是thị 妙diệu 明minh 。 真chân 心tâm 中trung 物vật 。 今kim 因nhân 心tâm 徧biến 十thập 方phương 乃nãi 見kiến 十thập 方phương 。 虗hư 空không 在tại 於ư 心tâm 內nội 。 以dĩ 喻dụ 言ngôn 之chi 。 如như 觀quán 手thủ 中trung 。 所sở 持trì 葉diệp 物vật 。 (# 葉diệp 即tức 貝bối 葉diệp 。 物vật 如như 菴am 羅la 果quả 。 等đẳng )# 然nhiên 虗hư 空không 既ký 在tại 心tâm 內nội 況huống 一nhất 切thiết 世thế 間gian 。 諸chư 所sở 有hữu 物vật 。 如như 山sơn 河hà 大đại 地địa 。 有hữu 情tình 色sắc 身thân 等đẳng 依y 於ư 虗hư 空không 住trụ 者giả 豈khởi 不bất 皆giai 即tức 菩Bồ 提Đề 。 妙diệu 明minh 元nguyên 心tâm 。 是thị 乃nãi 向hướng 所sở 不bất 知tri 者giả 今kim 始thỉ 知tri 矣hĩ 。

○# 心tâm 精tinh 下hạ 信tín 心tâm 包bao 萬vạn 法pháp (# 包bao 者giả 巨cự 細tế 并tinh 容dung 。 即tức 圓viên 真chân 實thật )# 良lương 以dĩ 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 自tự 結kết 見kiến 為vi 根căn 以dĩ 來lai 。 聽thính 不bất 出xuất 聲thanh 。 見kiến 不bất 超siêu 色sắc 。 豈khởi 知tri 心tâm 精tinh 徧biến 圓viên (# 心tâm 精tinh 即tức 見kiến 聞văn 等đẳng 六lục 。 離ly 於ư 妄vọng 見kiến 故cố 稱xưng 心tâm 精tinh 。 含hàm 裹khỏa 十thập 方phương 。 今kim 了liễu 萬vạn 法pháp 惟duy 心tâm 自tự 信tín 心tâm 包bao 萬vạn 法pháp 。 故cố 云vân 含hàm 云vân 裹khỏa 也dã 。

三tam 信tín 常thường 真chân 實thật 。

反phản 觀quán 父phụ 母mẫu 。 所sở 生sanh 之chi 身thân 。 猶do 彼bỉ 十thập 方phương 。 虗hư 空không 之chi 中trung 吹xuy 一nhất 微vi 塵trần 。 若nhược 存tồn 若nhược 亡vong 。 如như 湛trạm 巨cự 海hải 。 流lưu 一nhất 浮phù 漚âu 。 起khởi 滅diệt 無vô 從tùng 。

○# 了liễu 然nhiên 自tự 知tri 。 獲hoạch 本bổn 妙diệu 心tâm 。 常thường 住trụ 不bất 滅diệt 。

初sơ 了liễu 色sắc 身thân 無vô 常thường 。 良lương 以dĩ 六lục 十thập 二nhị 見kiến 。 身thân 見kiến 為vi 本bổn 。 既ký 未vị 脫thoát 於ư 見kiến 網võng 豈khởi 知tri 身thân 是thị 生sanh 滅diệt 。 今kim 因nhân 知tri 心tâm 徧biến 圓viên 之chi 後hậu 。 迴hồi 視thị 七thất 尺xích 之chi 軀khu 渺# 乎hồ 微vi 矣hĩ 。 倐thúc 焉yên 歸quy 盡tận 故cố 以dĩ 虗hư 空không 微vi 塵trần 巨cự 海hải 浮phù 漚âu 喻dụ 之chi 。 虗hư 空không 喻dụ 心tâm 精tinh 徧biến 圓viên 。 一nhất 微vi 喻dụ 幻huyễn 身thân 渺# 小tiểu 。 既ký 小tiểu 且thả 渺# 。 如như 有hữu 如như 無vô 。 故cố 以dĩ 若nhược 存tồn 若nhược 亡vong 喻dụ 之chi 。 湛trạm 海hải 喻dụ 真chân 心tâm 不bất 動động 。 浮phù 漚âu 喻dụ 色sắc 身thân 無vô 常thường 。 當đương 處xứ 出xuất 生sanh 。 隨tùy 處xứ 滅diệt 盡tận 。 故cố 云vân 起khởi 滅diệt 無vô 從tùng 。 此thử 亦diệc 向hướng 所sở 不bất 覺giác 者giả 今kim 始thỉ 覺giác 矣hĩ 。

○# 了liễu 然nhiên 下hạ 知tri 真chân 心tâm 常thường 住trụ 。 了liễu 然nhiên 者giả 諦đế 信tín 無vô 疑nghi 。 自tự 知tri 者giả 不bất 假giả 他tha 力lực 。 具cụ 上thượng 二nhị 種chủng 真chân 實thật 曰viết 妙diệu 心tâm 。 妙diệu 非phi 外ngoại 得đắc 即tức 性tánh 自tự 具cụ 。 曰viết 本bổn 妙diệu 心tâm 也dã 。 常thường 住trụ 者giả 無vô 始thỉ 自tự 爾nhĩ 。 翻phiên 前tiền 若nhược 存tồn 若nhược 亡vong 。 不bất 滅diệt 者giả 盡tận 際tế 恆hằng 然nhiên 。 翻phiên 前tiền 起khởi 滅diệt 無vô 從tùng 。 良lương 由do 身thân 見kiến 未vị 除trừ 無vô 始thỉ 寶bảo 愛ái 。 遂toại 令linh 見kiến 聞văn 覺giác 知tri 。 受thọ 制chế 於ư 地địa 水thủy 火hỏa 風phong 。 本bổn 妙diệu 真chân 常thường 於ư 中trung 而nhi 枉uổng 受thọ 生sanh 滅diệt 。 豈khởi 知tri 雲vân 駛sử 而nhi 月nguyệt 自tự 不bất 運vận 。 舟chu 行hành 而nhi 岸ngạn 未vị 曾tằng 移di 。 今kim 為vi 了liễu 身thân 是thị 妄vọng 因nhân 而nhi 信tín 性tánh 元nguyên 真chân 。 故cố 云vân 了liễu 然nhiên 自tự 知tri 等đẳng 也dã 。 按án 後hậu 揀giản 選tuyển 圓viên 通thông 。 獨độc 推thôi 耳nhĩ 根căn 聞văn 性tánh 具cụ 三tam 真chân 實thật 。 由do 此thử 觀quán 之chi 則tắc 三tam 真chân 實thật 義nghĩa 未vị 許hứa 觀quán 音âm 獨độc 證chứng 。 然nhiên 亦diệc 各các 各các 具cụ 足túc 。 但đãn 眾chúng 生sanh 迷mê 之chi 。 觀quán 音âm 悟ngộ 之chi 。 而nhi 此thử 眾chúng 則tắc 信tín 之chi 也dã 。 承thừa 示thị 啟khải 信tín 竟cánh 。

二nhị 讚tán 佛Phật 發phát 願nguyện 二nhị 。

一nhất 敘tự 禮lễ 標tiêu 偈kệ 。 二nhị 正chánh 陳trần 偈kệ 詞từ 。

初sơ 。

禮lễ 佛Phật 合hợp 掌chưởng 。 得đắc 未vị 曾tằng 有hữu 。 於ư 如Như 來Lai 前tiền 。 說thuyết 偈kệ 讚tán 佛Phật 。

禮lễ 佛Phật 謝tạ 前tiền 。 合hợp 掌chưởng 請thỉnh 後hậu 。 得đắc 未vị 曾tằng 有hữu 。 者giả 慶khánh 快khoái 寓# 於ư 中trung 。 說thuyết 偈kệ 讚tán 佛Phật 。 者giả 智trí 辨biện 流lưu 於ư 外ngoại 也dã 。 又hựu 不bất 了liễu 義nghĩa 教giáo 素tố 所sở 習tập 聞văn 。 今kim 是thị 了liễu 義nghĩa 之chi 教giáo 故cố 曰viết 未vị 有hữu 。 西tây 域vực 記ký 曰viết 。 偈kệ 者giả 梵Phạm 音âm 略lược 也dã 。 或hoặc 偈kệ 他tha 。 梵Phạm 音âm 譌# 也dã 。 正chánh 音âm 伽già 陁# 此thử 云vân 諷phúng 頌tụng 。 謂vị 諷phúng 功công 頌tụng 德đức 也dã 。 灌quán 頂đảnh 云vân 。 法pháp 益ích 受thọ 深thâm 。 感cảm 報báo 實thật 切thiết 。 故cố 說thuyết 偈kệ 讚tán 。

二nhị 正chánh 陳trần 偈kệ 詞từ 四tứ 。

一nhất 讚tán 佛Phật 恩ân 深thâm 。 二nhị 發phát 願nguyện 圖đồ 報báo 。 三tam 誓thệ 成thành 三tam 德đức 。 四tứ 結kết 申thân 不bất 退thoái 。

初sơ 。

妙diệu 湛trạm 總tổng 持trì 不bất 動động 尊Tôn 。 首Thủ 楞Lăng 嚴Nghiêm 王vương 世thế 希hy 有hữu 。 銷tiêu 我ngã 億ức 劫kiếp 顛điên 倒đảo 想tưởng 。 不bất 歷lịch 僧tăng 祇kỳ 獲hoạch 法Pháp 身thân 。

初sơ 句cú 讚tán 能năng 說thuyết 佛Phật 。 證chứng 通thông 真chân 實thật 曰viết 妙diệu 湛trạm 。 以dĩ 通thông 則tắc 彌di 滿mãn 清thanh 淨tịnh 中trung 不bất 容dung 他tha 。 故cố 曰viết 妙diệu 湛trạm 。 證chứng 圓viên 真chân 實thật 曰viết 總tổng 持trì 。 以dĩ 圓viên 則tắc 無vô 法pháp 不bất 包bao 。 無vô 物vật 不bất 攝nhiếp 。 故cố 曰viết 總tổng 持trì 。 證chứng 常thường 真chân 實thật 曰viết 不bất 動động 。 以dĩ 常thường 則tắc 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 。 無vô 去khứ 無vô 來lai 。 故cố 曰viết 不bất 動động 。 阿A 難Nan 初sơ 信tín 此thử 理lý 例lệ 知tri 佛Phật 必tất 久cửu 證chứng 。 故cố 即tức 以dĩ 此thử 讚tán 之chi 。 又hựu 以dĩ 佛Phật 證chứng 此thử 理lý 為vi 世thế 所sở 推thôi 。 故cố 益ích 以dĩ 尊tôn 稱xưng 。 次thứ 句cú 讚tán 所sở 說thuyết 法Pháp 。 首thủ 楞lăng 嚴nghiêm 義nghĩa 見kiến 題đề 中trung 。 纔tài 說thuyết 奢xa 摩ma 便tiện 稱xưng 首thủ 楞lăng 嚴nghiêm 者giả 。 以dĩ 是thị 三tam 法pháp 總tổng 名danh 隨tùy 便tiện 皆giai 可khả 稱xưng 故cố 。 又hựu 以dĩ 能năng 總tổng 統thống 諸chư 法pháp 故cố 益ích 以dĩ 王vương 稱xưng 。 法pháp 華hoa 云vân 。 諸chư 佛Phật 出xuất 於ư 世thế 。 懸huyền 遠viễn 值trị 遇ngộ 難nan 。 正chánh 使sử 出xuất 於ư 世thế 。 說thuyết 是thị 法Pháp 復phục 難nan 。 今kim 經kinh 亦diệc 爾nhĩ 。 故cố 云vân 世thế 希hy 有hữu 也dã 。 銷tiêu 我ngã 二nhị 句cú 明minh 所sở 受thọ 益ích 。 倒đảo 想tưởng 即tức 六lục 識thức 心tâm 也dã 。 倒đảo 有hữu 二nhị 義nghĩa 。 一nhất 體thể 即tức 是thị 倒đảo 以dĩ 因nhân 迷mê 妄vọng 有hữu 故cố 。 二nhị 用dụng 亦diệc 是thị 倒đảo 如như 無vô 我ngã 計kế 我ngã 。 無vô 法pháp 計kế 法pháp 等đẳng 。 正chánh 以dĩ 其kỳ 體thể 用dụng 俱câu 倒đảo 故cố 以dĩ 顛điên 倒đảo 稱xưng 之chi 。 無vô 始thỉ 與dữ 俱câu 略lược 言ngôn 億ức 劫kiếp 耳nhĩ 。 今kim 因nhân 破phá 妄vọng 以dĩ 來lai 密mật 示thị 知tri 其kỳ 無vô 處xứ 。 顯hiển 呵ha 知tri 其kỳ 非phi 心tâm 細tế 推thôi 知tri 其kỳ 無vô 體thể 。 故cố 全toàn 銷tiêu 也dã 。 法Pháp 身thân 即tức 如Như 來Lai 藏tạng 也dã 。 法pháp 亦diệc 二nhị 義nghĩa 。 一nhất 體thể 即tức 是thị 法pháp 可khả 軌quỹ 可khả 持trì 故cố 。 二nhị 用dụng 亦diệc 是thị 法pháp 依y 此thử 成thành 佛Phật 依y 此thử 說thuyết 法pháp 故cố 。 正chánh 以dĩ 其kỳ 體thể 用dụng 俱câu 法pháp 故cố 以dĩ 法Pháp 身thân 稱xưng 之chi 。 按án 小tiểu 始thỉ 終chung 實thật 諸chư 教giáo 。 雖tuy 淺thiển 深thâm 不bất 同đồng 率suất 皆giai 由do 於ư 三tam 祇kỳ 煉luyện 行hành 。 因nhân 滿mãn 成thành 佛Phật 方phương 能năng 契khế 證chứng 。 今kim 由do 顯hiển 真chân 以dĩ 來lai 指chỉ 見kiến 知tri 其kỳ 在tại 己kỷ 。 會hội 科khoa 知tri 其kỳ 該cai 法pháp 融dung 大đại 知tri 其kỳ 互hỗ 圓viên 故cố 即tức 獲hoạch 也dã 。 然nhiên 雖tuy 曰viết 銷tiêu 曰viết 獲hoạch 。 不bất 過quá 知tri 無vô 知tri 有hữu 尚thượng 未vị 歷lịch 於ư 觀quán 行hành 。 豈khởi 能năng 造tạo 乎hồ 事sự 修tu 。 葢# 由do 阿A 難Nan 信tín 心tâm 猛mãnh 利lợi 懸huyền 解giải 懸huyền 會hội 如như 此thử 。 非phi 真chân 能năng 到đáo 此thử 地địa 位vị 。 若nhược 以dĩ 圓viên 頓đốn 二nhị 教giáo 會hội 之chi 亦diệc 無vô 不bất 可khả 。

二nhị 發phát 願nguyện 圖đồ 報báo 。

願nguyện 今kim 得đắc 果Quả 成thành 寶Bảo 王Vương 。 還hoàn 度độ 如như 是thị 恆Hằng 沙sa 眾chúng 。 將tương 此thử 深thâm 心tâm 奉phụng 塵trần 剎sát 。 是thị 則tắc 名danh 為vi 報báo 佛Phật 恩ân 。

初sơ 句cú 願nguyện 成thành 佛Phật 果quả 。 今kim 字tự 語ngữ 略lược 應ưng 云vân 今kim 而nhi 後hậu 也dã 。 言ngôn 阿A 難Nan 既ký 信tín 法Pháp 身thân 本bổn 有hữu 自tự 知tri 成thành 佛Phật 有hữu 分phần/phân 。 故cố 發phát 願nguyện 於ư 自tự 今kim 而nhi 後hậu 歷lịch 事sự 造tạo 修tu 。 得đắc 究cứu 竟cánh 果quả 。 坐tọa 大đại 寶bảo 華hoa 。 說thuyết 諸chư 法Pháp 門môn 。 成thành 寶bảo 華hoa 王vương 也dã 。 次thứ 句cú 願nguyện 度độ 眾chúng 生sanh 。 言ngôn 雖tuy 成thành 寶bảo 生sanh 不bất 捨xả 慈từ 門môn 。 還hoàn 入nhập 塵trần 勞lao 行hành 度độ 生sanh 事sự 。 必tất 將tương 如như 是thị 恆Hằng 沙sa 眾chúng 生sanh 一nhất 一nhất 度độ 盡tận 願nguyện 無vô 終chung 窮cùng 也dã 。 將tương 此thử 二nhị 句cú 迴hồi 向hướng 報báo 恩ân 。 言ngôn 既ký 成thành 佛Phật 果quả 又hựu 入nhập 塵trần 勞lao 度độ 生sanh 是thị 曰viết 深thâm 心tâm 。 將tương 此thử 深thâm 心tâm 又hựu 復phục 迴hồi 奉phụng 塵trần 剎sát 眾chúng 生sanh 。 皆giai 共cộng 成thành 佛Phật 。 是thị 則tắc 名danh 為vi 報báo 佛Phật 恩ân 。 於ư 萬vạn 一nhất 耳nhĩ 。

三tam 誓thệ 成thành 三tam 德đức 。

伏phục 請thỉnh 世Thế 尊Tôn 為vi 證chứng 明minh 。 五ngũ 濁trược 惡ác 世thế 誓thệ 先tiên 入nhập 。 如như 一nhất 眾chúng 生sanh 未vị 成thành 佛Phật 。 終chung 不bất 於ư 此thử 取thủ 泥Nê 洹Hoàn 。 大đại 雄hùng 大đại 力lực 大đại 慈từ 悲bi 。 希hy 更cánh 審thẩm 除trừ 微vi 細tế 惑hoặc 。 令linh 我ngã 早tảo 登đăng 無vô 上thượng 覺giác 。 於ư 十thập 方phương 界giới 坐tọa 道Đạo 場Tràng 。

初sơ 誓thệ 成thành 恩ân 德đức 。 伏phục 請thỉnh 者giả 伏phục 俯phủ 而nhi 請thỉnh 。 表biểu 請thỉnh 之chi 誠thành 故cố 。 證chứng 明minh 者giả 證chứng 知tri 分phân 明minh 。 明minh 誓thệ 無vô 妄vọng 故cố 。 良lương 以dĩ 上thượng 科khoa 發phát 願nguyện 度độ 生sanh 是thị 成thành 佛Phật 以dĩ 後hậu 事sự 。 又hựu 思tư 未vị 成thành 佛Phật 前tiền 亦diệc 須tu 以dĩ 度độ 生sanh 。 而nhi 為vi 資tư 糧lương 。 故cố 請thỉnh 佛Phật 作tác 證chứng 也dã 。 五ngũ 濁trược 者giả 。 劫kiếp 濁trược 見kiến 濁trược 煩phiền 惱não 濁trược 眾chúng 生sanh 濁trược 命mạng 濁trược 也dã 。 乳nhũ 峰phong 云vân 。 劫kiếp 濁trược 者giả 。 約ước 後hậu 四tứ 濁trược 立lập 此thử 假giả 名danh 。 而nhi 無vô 別biệt 體thể 。 四tứ 濁trược 增tăng 劇kịch 聚tụ 在tại 此thử 時thời 即tức 其kỳ 相tương/tướng 也dã 。 見kiến 濁trược 者giả 五ngũ 利lợi 使sử 為vi 體thể 。 諸chư 見kiến 熾sí 盛thịnh 為vi 相tương/tướng 。 煩phiền 惱não 濁trược 者giả 五ngũ 鈍độn 使sử 為vi 體thể 。 三tam 灾# 招chiêu 感cảm 為vi 相tương/tướng 。 眾chúng 生sanh 濁trược 者giả 攬lãm 五ngũ 陰ấm 見kiến 慢mạn 果quả 報báo 為vi 體thể 。 惡ác 名danh 穢uế 稱xưng 為vi 相tương/tướng 。 命mạng 濁trược 者giả 色sắc 心tâm 連liên 持trì 為vi 體thể 。 催thôi 年niên 減giảm 壽thọ 為vi 相tương/tướng 。 然nhiên 此thử 與dữ 經kinh 後hậu 所sở 說thuyết 不bất 同đồng 。 彼bỉ 約ước 根căn 本bổn 。 此thử 約ước 枝chi 末mạt 。 細tế 相tương/tướng 麤thô 相tương/tướng 異dị 故cố 。 按án 教giáo 中trung 人nhân 壽thọ 二nhị 萬vạn 歲tuế 時thời 。 即tức 入nhập 劫kiếp 濁trược 。 展triển 轉chuyển 增tăng 劇kịch 至chí 人nhân 壽thọ 百bách 歲tuế 時thời 。 諸chư 惡ác 熾sí 盛thịnh 。 剛cang 強cường 難nan 化hóa 。 轉chuyển 名danh 惡ác 世thế 。 法pháp 華hoa 云vân 。 劫kiếp 濁trược 亂loạn 時thời 。 眾chúng 生sanh 垢cấu 重trọng 。 成thành 就tựu 諸chư 不bất 善thiện 根căn 是thị 也dã 。 然nhiên 此thử 世thế 人nhân 多đa 怯khiếp 入nhập 今kim 願nguyện 先tiên 入nhập 有hữu 二nhị 義nghĩa 。 一nhất 倡xướng 先tiên 率suất 眾chúng 勇dũng 猛mãnh 心tâm 也dã 。 二nhị 苦khổ 重trọng/trùng 救cứu 先tiên 悲bi 愍mẫn 心tâm 也dã 。 泥Nê 洹Hoàn 涅Niết 槃Bàn 梵Phạm 音âm 輕khinh 重trọng 之chi 異dị 。 一nhất 生sanh 未vị 成thành 佛Phật 終chung 不bất 於ư 此thử 取thủ 證chứng 者giả 廣quảng 大đại 心tâm 也dã 。 此thử 則tắc 與dữ 眾chúng 生sanh 有hữu 大đại 恩ân 德đức 。 成thành 就tựu 化hóa 身thân 。 大đại 雄hùng 二nhị 句cú 誓thệ 成thành 斷đoạn 德đức 。 能năng 摧tồi 眾chúng 生sanh 深thâm 惑hoặc 曰viết 大đại 雄hùng 。 能năng 除trừ 深thâm 惑hoặc 種chủng 習tập 曰viết 大đại 力lực 。 能năng 與dữ 二nhị 嚴nghiêm 之chi 樂lạc 曰viết 大đại 慈từ 。 能năng 拔bạt 二nhị 死tử 之chi 苦khổ 曰viết 大đại 悲bi 。 欲dục 求cầu 智trí 斷đoạn 二nhị 德đức 須tu 憑bằng 加gia 被bị 之chi 力lực 。 故cố 約ước 智trí 斷đoạn 之chi 義nghĩa 稱xưng 之chi 。 希hy 求cầu 也dã 。 細tế 惑hoặc 指chỉ 所sở 知tri 障chướng 言ngôn 。 言ngôn 倒đảo 想tưởng 既ký 銷tiêu 從tùng 此thử 加gia 功công 用dụng 行hành 。 煩phiền 惱não 障chướng 自tự 可khả 斷đoạn 除trừ 。 其kỳ 如như 所sở 知tri 細tế 惑hoặc 無vô 緣duyên 可khả 滅diệt 。 故cố 希hy 更cánh 審thẩm 除trừ 。 謂vị 求cầu 佛Phật 更cánh 為vi 審thẩm 辯biện 斷đoạn 除trừ 細tế 惑hoặc 法pháp 耳nhĩ 。 此thử 則tắc 於ư 無vô 明minh 有hữu 大đại 斷đoạn 德đức 。 成thành 就tựu 法Pháp 身thân 。 末mạt 二nhị 句cú 誓thệ 成thành 智trí 德đức 。 無vô 上thượng 覺giác 即tức 究cứu 竟cánh 菩Bồ 提Đề 。 令linh 我ngã 早tảo 登đăng 者giả 願nguyện 佛Phật 慈từ 悲bi 。 加gia 持trì 速tốc 得đắc 成thành 佛Phật 之chi 義nghĩa 。 於ư 十thập 方phương 界giới 。 者giả 即tức 徧biến 入nhập 華hoa 藏tạng 。 坐tọa 道Đạo 場Tràng 者giả 。 即tức 具cụ 嚴nghiêm 說thuyết 法Pháp 。 成thành 寶bảo 華hoa 王vương 也dã 。 此thử 則tắc 於ư 菩Bồ 提Đề 有hữu 大đại 智trí 德đức 。 成thành 就tựu 報báo 身thân 。 三tam 德đức 既ký 具cụ 。 三Tam 身Thân 已dĩ 圓viên 。 自tự 後hậu 倒đảo 駕giá 慈từ 航# 還hoàn 入nhập 塵trần 勞lao 。 度độ 脫thoát 眾chúng 生sanh 。 皆giai 共cộng 成thành 佛Phật 。 方phương 了liễu 圖đồ 報báo 佛Phật 恩ân 願nguyện 耳nhĩ 。

四tứ 結kết 申thân 不bất 退thoái 。

舜thuấn 若nhã 多đa 性tánh 可khả 銷tiêu 亡vong 。 爍thước 迦ca 羅la 心tâm 無vô 動động 轉chuyển 。

溫ôn 陵lăng 曰viết 。 舜thuấn 若nhã 多đa 此thử 云vân 空không 。 爍thước 迦ca 羅la 此thử 云vân 堅kiên 固cố 。 謂vị 空không 性tánh 無vô 體thể 尚thượng 可khả 銷tiêu 亡vong 。 我ngã 心tâm 堅kiên 固cố 終chung 無vô 退thoái 轉chuyển 。 灌quán 頂đảnh 云vân 。 銷tiêu 有hữu 二nhị 義nghĩa 。 一nhất 空không 決quyết 不bất 可khả 銷tiêu 。 下hạ 云vân 空không 非phi 可khả 作tác 。 無vô 壞hoại 滅diệt 故cố 。 今kim 言ngôn 空không 尚thượng 可khả 銷tiêu 心tâm 必tất 不bất 動động 。 如như 虗hư 空không 可khả 量lượng 。 無vô 盡tận 佛Phật 德đức 義nghĩa 也dã 。 二nhị 發phát 真chân 歸quy 元nguyên 。 虗hư 空không 銷tiêu 殞vẫn 。 漚âu 滅diệt 空không 本bổn 無vô 。 況huống 復phục 諸chư 三tam 有hữu 。 理lý 實thật 空không 可khả 銷tiêu 亡vong 心tâm 不bất 可khả 殞vẫn 。 如như 劫kiếp 壞hoại 之chi 時thời 。 海hải 涸hạc 山sơn 崩băng 。 而nhi 如Như 來Lai 藏tạng 。 心tâm 豈khởi 傾khuynh 竭kiệt 耶da 。 又hựu 云vân 。 密mật 部bộ 爍thước 迦ca 羅la 斫chước 羯yết 羅la 并tinh 翻phiên 金kim 剛cang 。 心tâm 如như 金kim 剛cang 。 寧ninh 有hữu 壞hoại 哉tai 。 正chánh 脈mạch 云vân 。 總tổng 承thừa 前tiền 上thượng 求cầu 下hạ 化hóa 而nhi 深thâm 誓thệ 其kỳ 心tâm 。 即tức 虗hư 空không 有hữu 盡tận 我ngã 願nguyện 無vô 窮cùng 也dã 。 從tùng 阿A 難Nan 請thỉnh 定định 以dĩ 來lai 至chí 此thử 說thuyết 法Pháp 當đương 為vi 一nhất 周chu 。 名danh 破phá 妄vọng 顯hiển 真chân 周chu 。 總tổng 結kết 為vi 銷tiêu 倒đảo 想tưởng 。 說thuyết 空không 藏tạng 已dĩ 竟cánh 。

楞Lăng 嚴Nghiêm 經Kinh 指Chỉ 掌Chưởng 疏Sớ/sơ 卷Quyển 三Tam