Lăng Nghiêm Kinh Chánh Kiến – Quyển 0004

楞Lăng 嚴Nghiêm 經Kinh 正Chánh 見Kiến
Quyển 0004
清Thanh 濟Tế 時Thời 述Thuật

大Đại 佛Phật 頂Đảnh 如Như 來Lai 密Mật 因Nhân 修Tu 證Chứng 了Liễu 義Nghĩa 諸Chư 菩Bồ 薩Tát 萬Vạn 行Hạnh 首Thủ 楞Lăng 嚴Nghiêm 經Kinh 。 正Chánh 見Kiến 卷quyển 第đệ 四tứ

住trụ 婁lâu 東đông 古cổ 興hưng 福phước 禪thiền 寺tự 沙Sa 門Môn 。 濟tế 時thời 。 述thuật 。

前tiền 三tam 卷quyển 經kinh 。 佛Phật 已dĩ 示thị 妙diệu 奢Xa 摩Ma 他Tha 法pháp 。 由do 是thị 阿A 難Nan 遂toại 悟ngộ 於ư 言ngôn 下hạ 。 然nhiên 止chỉ 悟ngộ 得đắc 體thể 。 未vị 悟ngộ 得đắc 用dụng 。 止chỉ 悟ngộ 得đắc 心tâm 。 未vị 悟ngộ 得đắc 法Pháp 。 何hà 者giả 。 目mục 前tiền 山sơn 河hà 大đại 地địa 。 明minh 暗ám 色sắc 空không 等đẳng 法pháp 。 是thị 有hữu 耶da 。 是thị 無vô 耶da 。 到đáo 此thử 未vị 免miễn 生sanh 疑nghi 。 若nhược 爾nhĩ 。 則tắc 與dữ 不bất 悟ngộ 等đẳng 。 葢# 見kiến 得đắc 一nhất 邊biên 。 不bất 知tri 有hữu 許hứa 多đa 事sự 在tại 。 以dĩ 此thử 看khán 來lai 。 三Tam 摩Ma 提Đề 一nhất 段đoạn 工công 夫phu 。 斷đoạn 少thiểu 不bất 得đắc 矣hĩ 。 三Tam 摩Ma 提Đề 。 此thử 云vân 觀quán 。 觀quán 是thị 觀quán 察sát 。 觀quán 法pháp 先tiên 後hậu 。 觀quán 法pháp 次thứ 第đệ 。 觀quán 法pháp 是thị 無vô 作tác 。 觀quán 法pháp 悉tất 不bất 可khả 得đắc 。 若nhược 如như 此thử 。 猶do 屬thuộc 照chiếu 功công 。 今kim 則tắc 不bất 然nhiên 。 須tu 是thị 再tái 悟ngộ 一nhất 下hạ 爾nhĩ 。 悟ngộ 了liễu 自tự 然nhiên 不bất 疑nghi 自tự 。 不bất 疑nghi 他tha 。 不bất 疑nghi 目mục 前tiền 山sơn 河hà 大đại 地địa 色sắc 空không 等đẳng 。 何hà 則tắc 。 知tri 有hữu 所sở 自tự 焉yên 爾nhĩ 。

△# 二nhị 三Tam 摩Ma 鉢Bát 提Đề 文văn 二nhị 。 一nhất 辯biện 明minh 真chân 妄vọng 。 二nhị 正chánh 示thị 觀quán 門môn 。

一nhất 辯biện 明minh 真chân 妄vọng 分phần/phân 三tam 。 初sơ 覺giác 明minh 明minh 覺giác 相tương 違vi 答đáp 富phú 樓lâu 清thanh 淨tịnh 本bổn 然nhiên 難nạn/nan 。 二nhị 真Chân 如Như 隨tùy 緣duyên 自tự 異dị 答đáp 大đại 性tánh 徧biến 疑nghi 難nan 。 三tam 因nhân 妄vọng 迷mê 真chân 真chân 元nguyên 無vô 妄vọng 答đáp 阿A 難Nan 緣duyên 起khởi 迷mê 理lý 難nạn/nan 。

初sơ 覺giác 明minh 明minh 覺giác 相tương 違vi 分phần/phân 五ngũ 。 一nhất 申thân 難nạn/nan 。 二nhị 許hứa 說thuyết 。 三tam 正chánh 答đáp 。 四tứ 明minh 藏tạng 性tánh 生sanh 相tương/tướng 。 五ngũ 重trọng/trùng 釋thích 疑nghi 難nan 。

一nhất 申thân 難nạn/nan 。

爾nhĩ 時thời 富Phú 樓Lâu 那Na 彌Di 多Đa 羅La 尼Ni 子Tử 。 至chí 欽khâm 渴khát 如Như 來Lai 。 無vô 上thượng 慈từ 誨hối 。

富phú 樓lâu 翻phiên 為vi 滿mãn 願nguyện 。 又hựu 名danh 滿mãn 慈từ 。 緣duyên 名danh 取thủ 義nghĩa 。 對đối 半bán 明minh 滿mãn 。 若nhược 明minh 得đắc 已dĩ 。 是thị 為vi 一nhất 偏thiên 。 明minh 得đắc 法Pháp 是thị 為vi 一nhất 偏thiên 。 今kim 若nhược 明minh 得đắc 己kỷ 。 又hựu 明minh 得đắc 法Pháp 。 是thị 願nguyện 滿mãn 矣hĩ 。 而nhi 阿A 難Nan 明minh 己kỷ 而nhi 未vị 明minh 法pháp 。 是thị 其kỳ 偏thiên 也dã 。 又hựu 未vị 能năng 發phát 疑nghi 請thỉnh 益ích 。 陳trần 義nghĩa 進tiến 道đạo 。 不bất 得đắc 不bất 屈khuất 滿mãn 慈từ 之chi 疑nghi 。 以dĩ 策sách 阿A 難Nan 之chi 志chí 。 然nhiên 滿mãn 慈từ 之chi 疑nghi 有hữu 四tứ 。 一nhất 疑nghi 自tự 己kỷ 說thuyết 法Pháp 第đệ 一nhất 。 而nhi 不bất 聞văn 如Như 來Lai 法Pháp 音âm 。 二nhị 疑nghi 習tập 漏lậu 未vị 除trừ 。 反phản 能năng 開khai 悟ngộ 。 登đăng 無vô 漏lậu 者giả 。 尚thượng 紆hu 疑nghi 悔hối 。 據cứ 此thử 是thị 疑nghi 其kỳ 人nhân 矣hĩ 。 三tam 疑nghi 如Như 來Lai 藏tạng 中trung 。 清thanh 淨tịnh 本bổn 然nhiên 。 何hà 故cố 有hữu 山sơn 河hà 大đại 地địa 。 四tứ 疑nghi 地địa 水thủy 火hỏa 風phong 性tánh 不bất 相tương 循tuần 。 何hà 得đắc 圓viên 融dung 周chu 徧biến 。 據cứ 此thử 是thị 疑nghi 其kỳ 法pháp 矣hĩ 。 於ư 是thị 人nhân 法pháp 不bất 齊tề 。 機cơ 教giáo 不bất 稱xưng 。 何hà 能năng 通thông 其kỳ 道đạo 。 滿mãn 其kỳ 願nguyện 耶da 。 因nhân 是thị 起khởi 疑nghi 而nhi 有hữu 此thử 請thỉnh 爾nhĩ 。

△# 二nhị 許hứa 說thuyết 。

爾nhĩ 時thời 世Thế 尊Tôn 。 告cáo 富Phú 樓Lâu 那Na 。 至chí 欽khâm 佛Phật 法Pháp 音âm 。 默mặc 然nhiên 承thừa 聽thính 。

依y 俗tục 諦đế 說thuyết 有hữu 。 依y 真Chân 諦Đế 說thuyết 無vô 。 此thử 二nhị 皆giai 劣liệt 。 非phi 有hữu 非phi 無vô 。 離ly 情tình 離ly 見kiến 。 依y 中trung 諦đế 說thuyết 。 是thị 謂vị 勝thắng 義nghĩa 。 若nhược 以dĩ 正chánh 眼nhãn 觀quán 之chi 。 此thử 勝thắng 義nghĩa 亦diệc 是thị 交giao 爭tranh 之chi 地địa 。 非phi 真chân 勝thắng 義nghĩa 也dã 。 何hà 也dã 。 維duy 摩ma 以dĩ 三tam 十thập 二nhị 。 菩Bồ 薩Tát 各các 說thuyết 不bất 二nhị 法Pháp 門môn 。 以dĩ 問vấn 文Văn 殊Thù 師Sư 利Lợi 。 何hà 等đẳng 是thị 菩Bồ 薩Tát 。 入nhập 不bất 二nhị 法Pháp 門môn 。 文Văn 殊Thù 師Sư 利Lợi 曰viết 。 如như 吾ngô 意ý 者giả 。 一nhất 切thiết 法pháp 無vô 言ngôn 無vô 說thuyết 。 無vô 示thị 無vô 識thức 。 離ly 諸chư 問vấn 答đáp 。 是thị 為vi 入nhập 不bất 二nhị 法Pháp 門môn 。 於ư 是thị 文Văn 殊Thù 師Sư 利Lợi 。 問vấn 維Duy 摩Ma 詰Cật 。 我ngã 等đẳng 各các 自tự 說thuyết 已dĩ 。 仁Nhân 者Giả 當đương 說thuyết 。 何hà 等đẳng 是thị 菩Bồ 薩Tát 。 入nhập 不bất 二nhị 法Pháp 門môn 。

時thời 維Duy 摩Ma 詰Cật 默mặc 然nhiên 。 今kim 經kinh 曰viết 。 宣tuyên 勝thắng 義nghĩa 中trung 。 真chân 勝thắng 義nghĩa 性tánh 。 然nhiên 此thử 勝thắng 義nghĩa 。 為vi 即tức 文văn 字tự 語ngữ 言ngôn 。 是thị 真chân 勝thắng 義nghĩa 性tánh 耶da 。 為vi 離ly 文văn 字tự 語ngữ 言ngôn 是thị 真chân 勝thắng 義nghĩa 性tánh 耶da 。 佛Phật 曰viết 。 我ngã 以dĩ 妙diệu 明minh 。 不bất 滅diệt 不bất 生sanh 。 合hợp 如Như 來Lai 藏tạng 。 而nhi 如Như 來Lai 藏tạng 。 惟duy 妙diệu 覺giác 明minh 。 以dĩ 此thử 看khán 來lai 。 維duy 摩ma 默mặc 然nhiên 。 非phi 是thị 無vô 言ngôn 也dã 。 而nhi 世Thế 尊Tôn 所sở 說thuyết 。 亦diệc 非phi 文văn 字tự 也dã 。 何hà 者giả 。 此thử 是thị 一Nhất 乘Thừa 寂tịch 滅diệt 塲# 地địa 。 是thị 真chân 阿a 練luyện 若nhã 處xứ 。 阿a 練luyện 若nhã 。 此thử 云vân 離ly 諠huyên 諍tranh 。 寂tịch 滅diệt 塲# 。 即tức 是thị 離ly 諠huyên 諍tranh 。 寂tịch 靜tĩnh 之chi 處xứ 。 人nhân 若nhược 悟ngộ 此thử 。 便tiện 是thị 大đại 休hưu 歇hiết 大đại 安an 樂lạc 田điền 地địa 。 我ngã 今kim 開khai 示thị 之chi 。 要yếu 使sử 定định 性tánh 聲Thanh 聞Văn 悟ngộ 此thử 。 不bất 墮đọa 於ư 偏thiên 空không 之chi 無vô 。 未vị 得đắc 人nhân 法pháp 二nhị 空không 悟ngộ 此thử 。 不bất 墮đọa 於ư 紛phân 擾nhiễu 之chi 有hữu 。 若nhược 迴hồi 向hướng 上thượng 乘thừa 阿A 羅La 漢Hán 等đẳng 悟ngộ 此thử 。 不bất 墮đọa 非phi 有hữu 非phi 無vô 。 定định 執chấp 有hữu 中trung 道đạo 者giả 。 自tự 然nhiên 證chứng 得đắc 大đại 休hưu 歇hiết 大đại 安an 樂lạc 田điền 地địa 。 故cố 曰viết 普phổ 為vì 此thử 會hội 。 宣tuyên 勝thắng 義nghĩa 中trung 。 真chân 勝thắng 義nghĩa 性tánh 。

△# 三tam 正chánh 答đáp 。

佛Phật 言ngôn 富Phú 樓Lâu 那Na 如như 汝nhữ 所sở 言ngôn 。 至chí 名danh 為vi 覺giác 者giả 。 則tắc 無vô 所sở 明minh 。

初sơ 垂thùy 機cơ 勘khám 騐# 。 富phú 樓lâu 所sở 述thuật 四tứ 疑nghi 。 前tiền 二nhị 疑nghi 機cơ 器khí 不bất 齊tề 。 惑hoặc 智trí 若nhược 反phản 。 後hậu 二nhị 疑nghi 性tánh 相tướng 有hữu 異dị 。 融dung 礙ngại 難nạn/nan 安an 。 世Thế 尊Tôn 答đáp 中trung 。 惟duy 釋thích 後hậu 二nhị 。 不bất 言ngôn 前tiền 二nhị 者giả 。 原nguyên 其kỳ 經kinh 旨chỉ 。 葢# 法pháp 齊tề 人nhân 自tự 齊tề 之chi 。 人nhân 在tại 法pháp 中trung 。 法pháp 整chỉnh 於ư 人nhân 爾nhĩ 。 是thị 知tri 意ý 自tự 足túc 而nhi 言ngôn 不bất 煩phiền 矣hĩ 。 從tùng 佛Phật 言ngôn 下hạ 正chánh 答đáp 。 初sơ 一nhất 句cú 牒điệp 其kỳ 所sở 計kế 。 下hạ 二nhị 句cú 弄lộng 引dẫn 。 佛Phật 謂vị 即tức 性tánh 之chi 體thể 。 本bổn 是thị 這giá 點điểm 靈linh 明minh 。 即tức 性tánh 之chi 用dụng 。 亦diệc 是thị 這giá 點điểm 靈linh 明minh 。 我ngã 豈khởi 不bất 常thường 開khai 示thị 汝nhữ 等đẳng 耶da 。 富phú 樓lâu 不bất 省tỉnh 。 遂toại 上thượng 他tha 鈎câu 線tuyến 云vân 。 唯dụy 然nhiên 。 常thường 聞văn 斯tư 義nghĩa 。 佛Phật 見kiến 其kỳ 有hữu 負phụ 墮đọa 處xứ 。 便tiện 與dữ 下hạ 一nhất 錐trùy 云vân 。 汝nhữ 謂vị 覺giác 明minh 明minh 覺giác 者giả 。 不bất 知tri 作tác 何hà 所sở 解giải 。 為vi 是thị 性tánh 明minh 稱xưng 其kỳ 覺giác 耶da 。 為vi 是thị 性tánh 不bất 明minh 。 如như 今kim 要yếu 明minh 他tha 。 稱xưng 其kỳ 覺giác 耶da 。 富phú 樓lâu 益ích 不bất 省tỉnh 。 遂toại 供cung 曰viết 。 此thử 之chi 性tánh 覺giác 之chi 體thể 。 若nhược 無vô 所sở 明minh 。 則tắc 何hà 以dĩ 稱xưng 為vi 覺giác 乎hồ 。 富phú 樓lâu 意ý 謂vị 這giá 性tánh 體thể 。 原nguyên 自tự 不bất 明minh 底để 。 要yếu 有hữu 所sở 明minh 。 方phương 名danh 為vi 覺giác 爾nhĩ 。 斷đoạn 在tại 下hạ 文văn 。

佛Phật 言ngôn 若nhược 無vô 所sở 明minh 。 則tắc 無vô 明minh 覺giác 。 至chí 無vô 明minh 又hựu 非phi 。 覺giác 湛trạm 明minh 性tánh 。

二nhị 明minh 真chân 妄vọng 。 初sơ 二nhị 句cú 牒điệp 其kỳ 所sở 謬mậu 。 佛Phật 曰viết 據cứ 汝nhữ 所sở 見kiến 。 性tánh 無vô 所sở 明minh 。 則tắc 不bất 明minh 矣hĩ 。 覺giác 無vô 所sở 覺giác 則tắc 非phi 覺giác 矣hĩ 。 若nhược 果quả 如như 是thị 。 全toàn 是thị 斷đoạn 滅diệt 之chi 見kiến 。 何hà 則tắc 。 覺giác 本bổn 來lai 湛trạm 。 性tánh 本bổn 來lai 明minh 。 今kim 爾nhĩ 曰viết 。 有hữu 所sở 則tắc 覺giác 。 無vô 所sở 非phi 明minh 。 殊thù 不bất 知tri 有hữu 所sở 覺giác 是thị 非phi 覺giác 。 有hữu 所sở 明minh 是thị 非phi 明minh 。 非phi 明minh 而nhi 明minh 。 是thị 妄vọng 明minh 也dã 。 非phi 覺giác 而nhi 覺giác 。 是thị 妄vọng 覺giác 也dã 。 故cố 今kim 斷đoạn 曰viết 。 汝nhữ 言ngôn 無vô 明minh 與dữ 明minh 覺giác 者giả 。 全toàn 是thị 斷đoạn 滅diệt 之chi 見kiến 。 非phi 覺giác 湛trạm 明minh 性tánh 之chi 謂vị 矣hĩ 。

性tánh 覺giác 必tất 明minh 。 妄vọng 為vi 明minh 覺giác 。 至chí 無vô 同đồng 異dị 中trung 。 熾sí 然nhiên 成thành 異dị 。

三Tam 明Minh 能năng 所sở 。 前tiền 是thị 據cứ 欵khoản 。 此thử 是thị 結kết 案án 。 據cứ 者giả 。 據cứ 其kỳ 所sở 見kiến 之chi 謬mậu 。 結kết 者giả 。 結kết 其kỳ 妄vọng 覺giác 之chi 非phi 。 何hà 也dã 。 覺giác 本bổn 來lai 湛trạm 。 性tánh 本bổn 來lai 明minh 。 汝nhữ 謂vị 性tánh 體thể 不bất 明minh 。 必tất 有hữu 所sở 明minh 。 方phương 稱xưng 明minh 性tánh 。 若nhược 爾nhĩ 。 則tắc 性tánh 體thể 上thượng 立lập 妄vọng 明minh 矣hĩ 。 汝nhữ 謂vị 本bổn 覺giác 無vô 覺giác 。 必tất 因nhân 所sở 覺giác 。 方phương 名danh 明minh 覺giác 。 若nhược 爾nhĩ 。 則tắc 本bổn 覺giác 上thượng 立lập 妄vọng 覺giác 矣hĩ 。 妄vọng 覺giác 生sanh 能năng 。 妄vọng 明minh 立lập 所sở 。 故cố 曰viết 所sở 既ký 妄vọng 立lập 。 生sanh 汝nhữ 妄vọng 能năng 。 能năng 所sở 纔tài 彰chương 。 同đồng 異dị 必tất 形hình 。 然nhiên 此thử 個cá 性tánh 覺giác 之chi 上thượng 。 豈khởi 有hữu 同đồng 異dị 之chi 謂vị 哉tai 。 而nhi 今kim 熾sí 然nhiên 成thành 異dị 矣hĩ 。 此thử 個cá 性tánh 體thể 之chi 上thượng 。 豈khởi 有hữu 能năng 所sở 之chi 謂vị 哉tai 。 而nhi 今kim 忽hốt 然nhiên 立lập 所sở 矣hĩ 。 故cố 曰viết 無vô 同đồng 異dị 中trung 。 熾sí 然nhiên 成thành 異dị 。

異dị 彼bỉ 所sở 異dị 。 因nhân 異dị 立lập 同đồng 。 同đồng 異dị 發phát 明minh 。 因nhân 此thử 復phục 立lập 。 無vô 同đồng 無vô 異dị 。

四tứ 明minh 同đồng 異dị 。 此thử 承thừa 上thượng 異dị 字tự 而nhi 來lai 。 夫phu 性tánh 體thể 至chí 覺giác 。 人nhân 領lãnh 不bất 及cập 。 反phản 謂vị 之chi 非phi 覺giác 。 性tánh 體thể 至chí 明minh 。 人nhân 照chiếu 不bất 及cập 。 反phản 謂vị 之chi 非phi 明minh 。 非phi 明minh 非phi 覺giác 與dữ 至chí 明minh 至chí 覺giác 。 便tiện 是thị 異dị 也dã 。 非phi 明minh 而nhi 明minh 。 非phi 覺giác 而nhi 覺giác 。 便tiện 是thị 彼bỉ 所sở 異dị 也dã 。 故cố 曰viết 異dị 彼bỉ 所sở 異dị 。 又hựu 指chỉ 所sở 明minh 所sở 覺giác 為vi 異dị 。 指chỉ 非phi 明minh 非phi 覺giác 為vi 同đồng 。 同đồng 者giả 靜tĩnh 也dã 。 異dị 者giả 動động 也dã 。 動động 必tất 資tư 靜tĩnh 而nhi 發phát 。 靜tĩnh 必tất 待đãi 動động 而nhi 明minh 。 故cố 曰viết 同đồng 異dị 發phát 明minh 。 又hựu 動động 即tức 是thị 靜tĩnh 。 靜tĩnh 即tức 是thị 動động 。 動động 靜tĩnh 一nhất 形hình 。 故cố 復phục 立lập 無vô 同đồng 無vô 異dị 。 無vô 同đồng 無vô 異dị 。 即tức 小Tiểu 乘Thừa 與dữ 外ngoại 宗tông 。 因nhân 生sanh 死tử 而nhi 立lập 涅Niết 槃Bàn 是thị 也dã 。 同đồng 異dị 異dị 同đồng 。 即tức 有hữu 情tình 世thế 間gian 與dữ 器khí 世thế 間gian 是thị 也dã 。 何hà 者giả 。 以dĩ 至chí 明minh 至chí 覺giác 。 成thành 非phi 明minh 非phi 覺giác 。 是thị 一nhất 迷mê 矣hĩ 。 非phi 明minh 而nhi 明minh 。 非phi 覺giác 而nhi 覺giác 。 是thị 再tái 迷mê 矣hĩ 。 又hựu 明minh 與dữ 不bất 明minh 。 覺giác 與dữ 不bất 覺giác 。 混hỗn 而nhi 為vi 一nhất 。 是thị 展triển 轉chuyển 迷mê 矣hĩ 。 展triển 轉chuyển 迷mê 故cố 。 眾chúng 生sanh 顛điên 倒đảo 。 生sanh 死tử 相tương 續tục 。 莫mạc 不bất 由do 此thử 也dã 。 及cập 其kỳ 推thôi 至chí 於ư 明minh 所sở 不bất 明minh 。 覺giác 所sở 不bất 覺giác 。 有hữu 情tình 與dữ 無vô 情tình 。 亦diệc 莫mạc 不bất 由do 此thử 同đồng 一nhất 妄vọng 爾nhĩ 。 此thử 意ý 在tại 後hậu 。 臨lâm 文văn 當đương 見kiến 。 但đãn 諸chư 家gia 所sở 釋thích 。 或hoặc 依y 三tam 細tế 六lục 麤thô 配phối 之chi 。 此thử 意ý 較giảo 之chi 於ư 彼bỉ 或hoặc 親thân 。 較giảo 之chi 於ư 此thử 反phản 疎sơ 。 余dư 槩# 不bất 取thủ 。 止chỉ 就tựu 本bổn 文văn 釋thích 之chi 。 要yếu 使sử 學học 者giả 切thiết 體thể 聖thánh 意ý 。 勿vật 至chí 掠lược 虗hư 。 是thị 所sở 望vọng 焉yên 。

如như 是thị 擾nhiễu 亂loạn 。 相tương 待đãi 生sanh 勞lao 。 勞lao 久cửu 發phát 塵trần 。 自tự 相tương 渾hồn 濁trược 。

五ngũ 結kết 示thị 妄vọng 相tương/tướng 。 如như 是thị 者giả 。 指chỉ 上thượng 能năng 所sở 同đồng 異dị 異dị 同đồng 等đẳng 。 葢# 此thử 等đẳng 在tại 覺giác 明minh 體thể 上thượng 。 雜tạp 然nhiên 淆# 亂loạn 。 紛phân 擾nhiễu 不bất 定định 。 何hà 者giả 。 纔tài 有hữu 個cá 所sở 相tương/tướng 。 便tiện 有hữu 個cá 能năng 相tương/tướng 。 纔tài 有hữu 個cá 同đồng 相tương/tướng 。 便tiện 有hữu 個cá 異dị 相tướng 。 如như 是thị 能năng 所sở 同đồng 異dị 異dị 同đồng 相tương 待đãi 不bất 息tức 。 不bất 息tức 則tắc 生sanh 勞lao 相tương/tướng 。 故cố 曰viết 如như 是thị 擾nhiễu 亂loạn 。 相tương 待đãi 生sanh 勞lao 。 勞lao 者giả 即tức 勞lao 慮lự 。 勞lao 慮lự 久cửu 。 精tinh 神thần 昏hôn 昧muội 。 自tự 然nhiên 生sanh 塵trần 。 塵trần 者giả 昏hôn 而nhi 無vô 知tri 之chi 物vật 也dã 。 心tâm 地địa 有hữu 塵trần 。 焉yên 得đắc 不bất 濁trược 。 故cố 曰viết 勞lao 久cửu 發phát 塵trần 。 自tự 相tương 渾hồn 濁trược 。 細tế 詳tường 即tức 三tam 惑hoặc 之chi 因nhân 相tương/tướng 也dã 。 何hà 以dĩ 知tri 之chi 。 夫phu 至chí 明minh 至chí 覺giác 。 而nhi 凡phàm 非phi 明minh 非phi 覺giác 。 非phi 明minh 即tức 不bất 明minh 矣hĩ 。 非phi 無vô 明minh 惑hoặc 而nhi 何hà 。 所sở 明minh 所sở 覺giác 。 必tất 有hữu 能năng 明minh 能năng 覺giác 。 能năng 所sở 對đối 待đãi 。 非phi 塵trần 沙sa 惑hoặc 而nhi 何hà 。 又hựu 所sở 覺giác 對đối 所sở 明minh 為vi 異dị 。 非phi 明minh 對đối 非phi 覺giác 為vi 同đồng 。 同đồng 異dị 互hỗ 為vi 因nhân 依y 。 非phi 見kiến 思tư 惑hoặc 而nhi 何hà 。 葢# 覺giác 明minh 體thể 上thượng 。 以dĩ 此thử 三tam 惑hoặc 為vi 因nhân 。 是thị 以dĩ 世thế 間gian 眾chúng 生sanh 。 業nghiệp 果quả 得đắc 而nhi 有hữu 焉yên 。 問vấn 。 若nhược 爾nhĩ 妙diệu 明minh 覺giác 體thể 。 而nhi 有hữu 此thử 三tam 惑hoặc 耶da 。 曰viết 。 不bất 然nhiên 。 佛Phật 曰viết 性tánh 覺giác 必tất 明minh 。 妄vọng 為vi 明minh 覺giác 。 覺giác 非phi 所sở 明minh 。 因nhân 明minh 立lập 所sở 。 立lập 明minh 立lập 所sở 。 非phi 妄vọng 乎hồ 。 既ký 成thành 其kỳ 妄vọng 矣hĩ 。 妄vọng 見kiến 山sơn 河hà 大đại 地địa 。 妄vọng 見kiến 眾chúng 生sanh 遷thiên 流lưu 變biến 化hóa 。 乃nãi 至chí 有hữu 情tình 無vô 情tình 。 或hoặc 依y 或hoặc 正chánh 。 莫mạc 不bất 同đồng 是thị 一nhất 妄vọng 所sở 成thành 。 譬thí 如như 人nhân 夢mộng 。 夢mộng 見kiến 山sơn 河hà 國quốc 土thổ 。 夢mộng 見kiến 彼bỉ 我ngã 是thị 非phi 。 夢mộng 見kiến 崇sùng 高cao 富phú 貴quý 。 夢mộng 見kiến 卑ty 賤tiện 醜xú 陋lậu 。 雖tuy 有hữu 如như 是thị 之chi 相tướng 。 其kỳ 人nhân 當đương 夢mộng 時thời 。 不bất 知tri 是thị 假giả 。 及cập 至chí 醒tỉnh 時thời 。 了liễu 無vô 所sở 得đắc 。 故cố 知tri 夢mộng 者giả 因nhân 也dã 。 體thể 上thượng 有hữu 如như 是thị 之chi 妄vọng 果quả 。 果quả 不bất 越việt 乎hồ 因nhân 。 因nhân 不bất 出xuất 於ư 妄vọng 。 妄vọng 無vô 所sở 依y 。 但đãn 依y 無vô 明minh 為vi 住trụ 。 故cố 曰viết 此thử 之chi 三tam 惑hoặc 。 是thị 體thể 上thượng 之chi 因nhân 也dã 。 從tùng 由do 是thị 下hạ 。 方phương 說thuyết 果quả 相tương/tướng 。

△# 四tứ 明minh 藏tạng 性tánh 生sanh 相tương/tướng 。

由do 是thị 引dẫn 起khởi 。 塵trần 勞lao 煩phiền 惱não 。 至chí 彼bỉ 無vô 同đồng 異dị 。 真chân 有hữu 為vi 法pháp 。

初sơ 總tổng 標tiêu 。 由do 是thị 下hạ 略lược 明minh 三tam 相tương/tướng 。 由do 是thị 者giả 。 由do 此thử 之chi 故cố 也dã 。 覺giác 明minh 體thể 上thượng 。 由do 此thử 三tam 惑hoặc 。 引dẫn 起khởi 塵trần 勞lao 煩phiền 惱não 。 夫phu 塵trần 之chi 為vi 性tánh 者giả 。 暗ám 覆phú 為vi 義nghĩa 。 勞lao 之chi 為vi 性tánh 者giả 。 數số 動động 為vi 義nghĩa 。 煩phiền 是thị 煩phiền 熱nhiệt 。 惱não 是thị 違vi 拂phất 。 由do 覺giác 明minh 不bất 覺giác 。 暗ám 覆phú 真chân 性tánh 。 故cố 曰viết 塵trần 。 即tức 下hạ 覺giác 明minh 空không 昧muội 。 四tứ 輪luân 等đẳng 是thị 其kỳ 相tương/tướng 也dã 。 以dĩ 能năng 明minh 能năng 覺giác 。 數số 動động 其kỳ 心tâm 。 故cố 曰viết 勞lao 。 即tức 下hạ 明minh 妄vọng 非phi 他tha 。 六lục 妄vọng 等đẳng 是thị 其kỳ 相tương/tướng 也dã 。 又hựu 明minh 所sở 不bất 明minh 。 覺giác 所sở 不bất 覺giác 。 心tâm 地địa 違vi 拂phất 。 是thị 以dĩ 煩phiền 熱nhiệt 。 故cố 曰viết 煩phiền 惱não 。 即tức 下hạ 想tưởng 愛ái 同đồng 結kết 。 唯duy 殺sát 盜đạo 婬dâm 三tam 根căn 本bổn 。 是thị 其kỳ 相tương/tướng 也dã 。 此thử 特đặc 總tổng 標tiêu 。 故cố 不bất 言ngôn 其kỳ 義nghĩa 爾nhĩ 。

起khởi 為vi 下hạ 。 先tiên 略lược 釋thích 以dĩ 明minh 引dẫn 起khởi 之chi 意ý 。 此thử 本bổn 明minh 本bổn 覺giác 之chi 性tánh 。 不bất 起khởi 則tắc 已dĩ 。 起khởi 則tắc 為vi 所sở 明minh 所sở 覺giác 管quản 定định 。 如như 一nhất 念niệm 起khởi 。 即tức 被bị 三tam 世thế 管quản 定định 。 故cố 曰viết 起khởi 為vi 世thế 界giới 。 其kỳ 能năng 明minh 能năng 覺giác 之chi 性tánh 不bất 沉trầm 則tắc 已dĩ 。 沉trầm 則tắc 為vi 非phi 明minh 非phi 覺giác 陷hãm 住trụ 。 即tức 一nhất 念niệm 不bất 覺giác 。 被bị 頑ngoan 空không 陷hãm 住trụ 。 故cố 曰viết 靜tĩnh 成thành 虗hư 空không 。 是thị 故cố 有hữu 知tri 見kiến 動động 。 無vô 知tri 見kiến 沉trầm 。 沉trầm 則tắc 同đồng 於ư 虗hư 空không 。 動động 則tắc 異dị 為vi 世thế 界giới 。 故cố 曰viết 虗hư 空không 為vi 同đồng 。 世thế 界giới 為vi 異dị 。 下hạ 彼bỉ 無vô 二nhị 句cú 小tiểu 結kết 。 謂vị 彼bỉ 見kiến 有hữu 同đồng 異dị 。 而nhi 立lập 無vô 同đồng 無vô 異dị 。 是thị 為vi 常thường 理lý 。 即tức 如như 見kiến 有hữu 生sanh 死tử 而nhi 立lập 無vô 生sanh 無vô 死tử 。 是thị 為vi 涅Niết 槃Bàn 。 而nhi 今kim 看khán 來lai 。 即tức 彼bỉ 立lập 常thường 理lý 。 無vô 同đồng 無vô 異dị 。 立lập 涅Niết 槃Bàn 無vô 生sanh 無vô 死tử 。 在tại 真chân 體thể 上thượng 亦diệc 是thị 有hữu 為vi 法pháp 爾nhĩ 。 何hà 常thường 是thị 實thật 耶da 。 故cố 曰viết 彼bỉ 無vô 同đồng 異dị 。 真chân 有hữu 為vi 法pháp 。

覺giác 明minh 空không 昧muội 。 相tương 待đãi 成thành 搖dao 。 至chí 以dĩ 是thị 因nhân 緣duyên 。 世thế 界giới 相tương 續tục 。

次thứ 別biệt 釋thích 。 初sơ 別biệt 明minh 世thế 間gian 。 覺giác 明minh 下hạ 先tiên 明minh 風phong 輪luân 。 夫phu 以dĩ 至chí 明minh 至chí 覺giác 之chi 性tánh 。 認nhận 為vi 非phi 明minh 非phi 覺giác 之chi 空không 。 昧muội 而nhi 任nhậm 之chi 。 相tương 待đãi 生sanh 寒hàn 。 搖dao 動động 成thành 風phong 。 故cố 有hữu 風phong 輪luân 。 執chấp 持trì 世thế 界giới 。 葢# 風phong 是thị 動động 性tánh 。 世thế 界giới 是thị 住trụ 性tánh 故cố 也dã 。

因nhân 空không 下hạ 次thứ 明minh 金kim 輪luân 。 空không 本bổn 不bất 動động 搖dao 。 動động 搖dao 是thị 無vô 明minh 爾nhĩ 。 因nhân 無vô 明minh 動động 。 而nhi 明minh 覺giác 立lập 礙ngại 。 自tự 然nhiên 堅kiên 明minh 者giả 勝thắng 矣hĩ 。 故cố 有hữu 金kim 輪luân 。 保bảo 持trì 國quốc 土độ 。 國quốc 土độ 即tức 無vô 明minh 所sở 成thành 也dã 。 金kim 寶bảo 堅kiên 明minh 可khả 守thủ 也dã 。 故cố 言ngôn 保bảo 持trì 爾nhĩ 。

堅kiên 覺giác 下hạ 三Tam 明Minh 火hỏa 輪luân 。 然nhiên 既ký 以dĩ 明minh 覺giác 堅kiên 成thành 。 無vô 奈nại 境cảnh 風phong 動động 搖dao 。 一nhất 堅kiên 一nhất 動động 。 兩lưỡng 物vật 相tương 摩ma 為vi 勝thắng 。 故cố 以dĩ 火hỏa 光quang 。 為vi 變biến 化hóa 性tánh 。 然nhiên 變biến 化hóa 以dĩ 性tánh 言ngôn 者giả 。 正chánh 明minh 火hỏa 有hữu 燒thiêu 性tánh 爾nhĩ 。 燒thiêu 則tắc 堅kiên 者giả 失thất 其kỳ 堅kiên 。 動động 者giả 失thất 其kỳ 動động 。 是thị 火hỏa 勝thắng 於ư 二nhị 物vật 者giả 矣hĩ 。 寶bảo 明minh 下hạ 四tứ 明minh 水thủy 輪luân 。 明minh 覺giác 生sanh 愛ái 故cố 潤nhuận 下hạ 。 無vô 明minh 違vi 拂phất 故cố 炎diễm 上thượng 。 譬thí 如như 暑thử 蒸chưng 則tắc 汗hãn 出xuất 。 心tâm 愛ái 則tắc 流lưu 涎tiên 。 二nhị 物vật 不bất 相tương 勝thắng 。 故cố 有hữu 水thủy 輪luân 。 含hàm 十thập 方phương 界giới 。

大đại 約ước 十thập 法Pháp 界Giới 皆giai 有hữu 見kiến 愛ái 違vi 拂phất 等đẳng 性tánh 。 是thị 以dĩ 水thủy 能năng 含hàm 浸tẩm 也dã 。 已dĩ 上thượng 四tứ 輪luân 。 良lương 有hữu 次thứ 第đệ 。 性tánh 覺giác 不bất 覺giác 成thành 空không 。 空không 能năng 生sanh 風phong 。 風phong 勝thắng 於ư 不bất 覺giác 。 故cố 以dĩ 風phong 次thứ 一nhất 。 空không 動động 覺giác 礙ngại 。 礙ngại 是thị 堅kiên 礙ngại 。 堅kiên 又hựu 勝thắng 於ư 風phong 。 故cố 以dĩ 金kim 次thứ 二nhị 。 能năng 覺giác 所sở 覺giác 。 能năng 所sở 敵địch 對đối 是thị 兩lưỡng 勝thắng 。 火hỏa 能năng 化hóa 之chi 。 故cố 以dĩ 火hỏa 次thứ 三tam 。 能năng 明minh 所sở 明minh 。 炎diễm 上thượng 潤nhuận 下hạ 。 是thị 兩lưỡng 不bất 勝thắng 。 水thủy 能năng 含hàm 之chi 。 故cố 以dĩ 水thủy 次thứ 四tứ 。 此thử 四tứ 輪luân 者giả 。 所sở 謂vị 次thứ 第đệ 相tương 生sanh 。 次thứ 第đệ 相tương 勝thắng 者giả 也dã 。

下hạ 明minh 展triển 轉chuyển 生sanh 者giả 。 其kỳ 山sơn 海hải 草thảo 木mộc 。 不bất 出xuất 於ư 四tứ 輪luân 所sở 生sanh 。 如như 山sơn 海hải 俱câu 於ư 地địa 載tái 。 地địa 即tức 是thị 土thổ 。 是thị 土thổ 從tùng 火hỏa 生sanh 。 若nhược 草thảo 木mộc 則tắc 從tùng 水thủy 生sanh 。 是thị 故cố 別biệt 釋thích 之chi 。 但đãn 世thế 問vấn 論luận 五ngũ 行hành 。 而nhi 風phong 不bất 繫hệ 焉yên 。 葢# 彼bỉ 據cứ 成thành 相tương/tướng 而nhi 言ngôn 。 此thử 從tùng 生sanh 相tương/tướng 而nhi 論luận 。 生sanh 當đương 依y 真chân 起khởi 妄vọng 。 從tùng 妄vọng 所sở 生sanh 。 得đắc 有hữu 如như 是thị 之chi 果quả 相tương/tướng 也dã 。 故cố 先tiên 明minh 四tứ 輪luân 。 而nhi 後hậu 及cập 山sơn 海hải 草thảo 木mộc 爾nhĩ 。

從tùng 火hỏa 騰đằng 下hạ 明minh 遞đệ 妄vọng 發phát 生sanh 。 水thủy 流lưu 溼thấp 。 火hỏa 就tựu 燥táo 。 物vật 之chi 性tánh 也dã 。 或hoặc 交giao 發phát 之chi 。 火hỏa 先tiên 於ư 水thủy 。 是thị 火hỏa 勝thắng 。 故cố 乾can 為vi 洲châu 潬đán 。 水thủy 先tiên 於ư 火hỏa 。 是thị 水thủy 勝thắng 。 故cố 溼thấp 為vi 巨cự 海hải 。 如như 或hoặc 勿vật 信tín 。 而nhi 今kim 大đại 海hải 中trung 。 火hỏa 光quang 常thường 起khởi 。 彼bỉ 洲châu 潬đán 中trung 。 江giang 河hà 常thường 注chú 。 是thị 非phi 其kỳ 証# 騐# 乎hồ 。 又hựu 水thủy 火hỏa 之chi 相tướng 陵lăng 也dã 。 或hoặc 水thủy 克khắc 火hỏa 不bất 勝thắng 。 則tắc 水thủy 勢thế 劣liệt 。 而nhi 火hỏa 則tắc 乘thừa 之chi 。 則tắc 結kết 為vi 高cao 山sơn 。 如như 勿vật 勿vật 信tín 。 而nhi 今kim 山sơn 石thạch 。 擊kích 則tắc 成thành 燄diệm 。 融dung 則tắc 成thành 水thủy 。 是thị 非phi 其kỳ 証# 騐# 乎hồ 。 又hựu 土thổ 水thủy 之chi 相tướng 持trì 也dã 。 土thổ 去khứ 掩yểm 水thủy 不bất 勝thắng 。 則tắc 土thổ 勢thế 劣liệt 而nhi 水thủy 則tắc 乘thừa 之chi 。 抽trừu 為vi 草thảo 木mộc 。 如như 或hoặc 勿vật 信tín 。 而nhi 今kim 林lâm 藪tẩu 。 遇ngộ 燒thiêu 成thành 土thổ 。 因nhân 絞giảo 成thành 水thủy 。 是thị 非phi 其kỳ 証# 騐# 乎hồ 。

交giao 妄vọng 下hạ 總tổng 結kết 上thượng 義nghĩa 。 謂vị 上thượng 之chi 諸chư 相tướng 。 非phi 無vô 因nhân 而nhi 生sanh 也dã 。 由do 前tiền 不bất 覺giác 。 而nhi 成thành 晦hối 昧muội 之chi 空không 。 空không 即tức 無vô 明minh 生sanh 妄vọng 。 妄vọng 立lập 能năng 所sở 。 妄vọng 見kiến 同đồng 異dị 。 如như 是thị 一nhất 動động 一nhất 靜tĩnh 。 遞đệ 相tương 為vi 種chủng 。 由do 此thử 之chi 故cố 。 世thế 界giới 得đắc 以dĩ 相tương 生sanh 相tương 續tục 者giả 也dã 。

復phục 次thứ 富Phú 樓Lâu 那Na 。 明minh 妄vọng 非phi 他tha 。 至chí 以dĩ 是thị 因nhân 緣duyên 。 眾chúng 生sanh 相tương 續tục 。

二nhị 別biệt 明minh 眾chúng 生sanh 。 前tiền 明minh 世thế 界giới 生sanh 相tương/tướng 。 今kim 明minh 眾chúng 生sanh 生sanh 起khởi 。 以dĩ 理lý 揆quỹ 之chi 。 世thế 界giới 生sanh 相tương/tướng 。 生sanh 於ư 不bất 覺giác 。 眾chúng 生sanh 生sanh 起khởi 。 起khởi 於ư 妄vọng 能năng 。 前tiền 文văn 曰viết 性tánh 覺giác 必tất 明minh 。 妄vọng 為vi 明minh 覺giác 。 明minh 覺giác 非phi 妄vọng 能năng 乎hồ 哉tai 。 又hựu 曰viết 覺giác 非phi 所sở 明minh 。 因nhân 明minh 立lập 所sở 。 所sở 明minh 非phi 妄vọng 明minh 乎hồ 哉tai 。 葢# 清thanh 淨tịnh 心tâm 中trung 。 無vô 端đoan 起khởi 此thử 一nhất 念niệm 妄vọng 明minh 之chi 心tâm 。 擾nhiễu 動động 其kỳ 源nguyên 。 因nhân 動động 而nhi 有hữu 能năng 相tương/tướng 。 眾chúng 生sanh 得đắc 生sanh 其kỳ 間gian 。 若nhược 究cứu 而nhi 觀quán 之chi 。 眾chúng 生sanh 所sở 以dĩ 生sanh 死tử 死tử 生sanh 。 而nhi 不bất 已dĩ 者giả 。 迨đãi 非phi 覺giác 明minh 之chi 過quá 歟# 。 故cố 曰viết 明minh 妄vọng 非phi 他tha 。 覺giác 明minh 為vi 咎cữu 。 然nhiên 能năng 獨độc 非phi 其kỳ 自tự 能năng 也dã 。 必tất 由do 於ư 所sở 相tương/tướng 。 所sở 非phi 其kỳ 自tự 立lập 也dã 。 必tất 因nhân 於ư 能năng 成thành 。 能năng 屬thuộc 性tánh 分phần/phân 。 所sở 屬thuộc 界giới 分phần/phân 。 能năng 所sở 既ký 立lập 。 眾chúng 生sanh 作tác 業nghiệp 受thọ 用dụng 。 不bất 出xuất 於ư 此thử 。 故cố 曰viết 所sở 妄vọng 既ký 立lập 。 明minh 理lý 不bất 踰du 。 所sở 言ngôn 不bất 踰du 者giả 。 謂vị 不bất 過quá 其kỳ 域vực 也dã 。 即tức 如như 眾chúng 生sanh 性tánh 分phần/phân 中trung 有hữu 妄vọng 能năng 。 是thị 故cố 耳nhĩ 能năng 聽thính 聲thanh 。 眾chúng 生sanh 界giới 分phần/phân 中trung 有hữu 妄vọng 明minh 。 是thị 故cố 眼nhãn 能năng 見kiến 色sắc 。 故cố 曰viết 以dĩ 是thị 因nhân 緣duyên 。 聽thính 不bất 出xuất 聲thanh 。 見kiến 不bất 超siêu 色sắc 。 此thử 二nhị 支chi 乃nãi 單đơn 起khởi 。 故cố 離ly 中trung 取thủ 境cảnh 。 下hạ 三tam 支chi 能năng 所sở 敵địch 對đối 。 連liên 複phức 而nhi 起khởi 。 故cố 合hợp 中trung 取thủ 境cảnh 。 若nhược 意ý 則tắc 隨tùy 根căn 布bố 穫hoạch 。 不bất 局cục 一nhất 支chi 。 於ư 是thị 得đắc 以dĩ 。 六lục 妄vọng 成thành 就tựu 。 然nhiên 要yếu 知tri 其kỳ 結kết 歸quy 。 不bất 過quá 總tổng 一nhất 妄vọng 能năng 爾nhĩ 。 只chỉ 一nhất 妄vọng 能năng 。 分phần/phân 開khai 見kiến 覺giác 聞văn 知tri 。 以dĩ 成thành 性tánh 分phần/phân 界giới 分phân 之chi 義nghĩa 。 故cố 曰viết 由do 是thị 分phân 開khai 。 見kiến 覺giác 聞văn 知tri 。

從tùng 同đồng 業nghiệp 相tương 纏triền 下hạ 。 明minh 眾chúng 生sanh 因nhân 緣duyên 。 上thượng 雖tuy 明minh 眾chúng 生sanh 所sở 以dĩ 生sanh 起khởi 。 不bất 知tri 眾chúng 生sanh 所sở 以dĩ 自tự 別biệt 。 今kim 則tắc 細tế 釋thích 其kỳ 因nhân 緣duyên 。 同đồng 業nghiệp 下hạ 總tổng 舉cử 其kỳ 類loại 。 總tổng 舉cử 其kỳ 類loại 者giả 。 即tức 胎thai 卵noãn 溼thấp 化hóa 四tứ 生sanh 之chi 類loại 是thị 也dã 。 因nhân 父phụ 母mẫu 己kỷ 業nghiệp 同đồng 。 則tắc 感cảm 胎thai 卵noãn 類loại 。 不bất 因nhân 父phụ 母mẫu 。 但đãn 由do 己kỷ 業nghiệp 。 合hợp 處xứ 即tức 生sanh 溼thấp 類loại 。 或hoặc 離ly 故cố 處xứ 以dĩ 應ưng 彼bỉ 。 即tức 生sanh 化hóa 類loại 。 此thử 又hựu 四tứ 生sanh 本bổn 起khởi 之chi 因nhân 。 見kiến 明minh 下hạ 細tế 釋thích 。 見kiến 明minh 即tức 能năng 見kiến 也dã 。 明minh 見kiến 即tức 所sở 見kiến 也dã 。 此thử 能năng 所sở 又hựu 分phần/phân 同đồng 異dị 。 同đồng 則tắc 同đồng 於ư 想tưởng 生sanh 愛ái 。 異dị 則tắc 異dị 於ư 想tưởng 成thành 憎tăng 。 憎tăng 為vi 別biệt 緣duyên 。 愛ái 為vì 己kỷ 種chủng 。 若nhược 父phụ 母mẫu 同đồng 想tưởng 同đồng 愛ái 。 遇ngộ 合hợp 即tức 生sanh 。 大đại 槩# 以dĩ 同đồng 業nghiệp 為vi 因nhân 。 父phụ 母mẫu 為vi 緣duyên 。 由do 此thử 因nhân 緣duyên 。 生sanh 羯yết 羅la 藍lam 。 遏át 蒲bồ 曇đàm 等đẳng 。 羯yết 羅la 藍lam 云vân 凝ngưng 滑hoạt 。 蒲bồ 曇đàm 云vân 胞bào 。 胎thai 中trung 具cụ 五ngũ 位vị 。 此thử 前tiền 二nhị 七thất 日nhật 。 未vị 分phần/phân 位vị 之chi 初sơ 因nhân 也dã 。

從tùng 胎thai 卵noãn 下hạ 明minh 眾chúng 生sanh 流lưu 類loại 。 情tình 想tưởng 合hợp 離ly 。 本bổn 四tứ 生sanh 同đồng 具cụ 。 今kim 以dĩ 多đa 分phần 言ngôn 之chi 。 如như 情tình 多đa 為vi 胎thai 生sanh 。 想tưởng 多đa 為vi 卵noãn 生sanh 。 染nhiễm 著trước 重trọng/trùng 處xứ 為vi 合hợp 生sanh 。 離ly 散tán 應ưng 處xứ 為vi 化hóa 生sanh 。 此thử 情tình 想tưởng 合hợp 離ly 輕khinh 重trọng 。 各các 隨tùy 其kỳ 所sở 應ứng 。 以dĩ 區khu 分phân 之chi 爾nhĩ 。 然nhiên 又hựu 更cánh 相tương 變biến 易dị 者giả 。 或hoặc 情tình 係hệ 之chi 不bất 終chung 。 或hoặc 想tưởng 緒tự 之chi 無vô 恆hằng 。 合hợp 處xứ 生sanh 想tưởng 。 化hóa 處xứ 著trước 情tình 。 情tình 重trọng/trùng 沉trầm 下hạ 。 想tưởng 輕khinh 逐trục 飛phi 。 此thử 又hựu 流lưu 類loại 。 雖tuy 不bất 定định 其kỳ 感cảm 報báo 。 莫mạc 不bất 出xuất 於ư 情tình 想tưởng 業nghiệp 等đẳng 為vi 因nhân 緣duyên 爾nhĩ 。 以dĩ 是thị 之chi 故cố 。 眾chúng 生sanh 相tướng 生sanh 相tương 續tục 而nhi 無vô 已dĩ 焉yên 。

富Phú 樓Lâu 那Na 想tưởng 愛ái 同đồng 結kết 。 愛ái 不bất 能năng 離ly 。 至chí )# 因nhân 此thử 虗hư 妄vọng 。 終chung 而nhi 復phục 始thỉ 。

三tam 別biệt 明minh 業nghiệp 果quả 。 業nghiệp 則tắc 有hữu 三tam 。 初sơ 從tùng 富Phú 樓Lâu 那Na 下hạ 明minh 欲dục 貪tham 者giả 。 即tức 前tiền 眾chúng 生sanh 生sanh 起khởi 。 由do 乎hồ 想tưởng 愛ái 。 想tưởng 愛ái 不bất 止chỉ 。 互hỗ 相tương 為vi 結kết 。 結kết 者giả 結kết 聚tụ 一nhất 類loại 。 由do 想tưởng 愛ái 結kết 聚tụ 。 故cố 父phụ 母mẫu 子tử 孫tôn 。 相tương 生sanh 不bất 斷đoạn 。 以dĩ 理lý 觀quán 之chi 。 此thử 等đẳng 由do 清thanh 淨tịnh 心tâm 中trung 。 覺giác 明minh 明minh 極cực 。 見kiến 明minh 色sắc 發phát 。 明minh 見kiến 想tưởng 成thành 。 遂toại 動động 欲dục 心tâm 。 殊thù 不bất 知tri 其kỳ 色sắc 境cảnh 一nhất 霍hoắc 已dĩ 去khứ 矣hĩ 。 而nhi 猶do 情tình 積tích 不bất 休hưu 。 揣đoàn 摩ma 想tưởng 像tượng 。 種chủng 種chủng 染nhiễm 愛ái 。 故cố 生sanh 欲dục 心tâm 。 以dĩ 是thị 知tri 世thế 間gian 眾chúng 生sanh 。 得đắc 相tương 生sanh 相tương 愛ái 者giả 。 乃nãi 是thị 欲dục 貪tham 為vi 之chi 本bổn 也dã 。

次thứ 從tùng 貪tham 愛ái 下hạ 明minh 殺sát 貪tham 者giả 。 要yếu 知tri 眾chúng 生sanh 本bổn 非phi 一nhất 類loại 。 想tưởng 愛ái 亦diệc 非phi 一nhất 種chủng 。 由do 我ngã 成thành 我ngã 私tư 故cố 。 則tắc 取thủ 爾nhĩ 食thực 。 由do 彼bỉ 成thành 彼bỉ 愛ái 故cố 。 則tắc 取thủ 我ngã 食thực 。 胎thai 卵noãn 溼thấp 化hóa 。 隨tùy 力lực 強cường 弱nhược 。 各các 全toàn 自tự 私tư 。 遞đệ 相tương 為vi 食thực 。 各các 全toàn 自tự 愛ái 。 遞đệ 相tương 為vi 殺sát 。 以dĩ 理lý 觀quán 之chi 。 此thử 等đẳng 由do 清thanh 淨tịnh 心tâm 中trung 。 覺giác 明minh 為vi 咎cữu 。 同đồng 見kiến 成thành 愛ái 。 異dị 見kiến 成thành 憎tăng 。 遂toại 起khởi 殺sát 心tâm 。 殊thù 不bất 知tri 彼bỉ 我ngã 無vô 差sai 。 由do 強cường/cưỡng 立lập 能năng 所sở 敵địch 對đối 。 種chủng 種chủng 成thành 私tư 。 故cố 生sanh 殺sát 心tâm 。 以dĩ 是thị 知tri 世thế 界giới 眾chúng 生sanh 。 得đắc 相tương 生sanh 相tương 殺sát 者giả 。 乃nãi 是thị 殺sát 貪tham 為vi 之chi 本bổn 也dã 。

三tam 從tùng 以dĩ 人nhân 食thực 羊dương 。 下hạ 明minh 盜đạo 貪tham 者giả 。 夫phu 因nhân 欲dục 生sanh 貪tham 。 因nhân 貪tham 成thành 殺sát 者giả 。 是thị 必tất 有hữu 彼bỉ 我ngã 之chi 見kiến 矣hĩ 。 彼bỉ 我ngã 既ký 立lập 。 強cường/cưỡng 張trương 分phần/phân 焉yên 。 何hà 者giả 。 在tại 今kim 日nhật 以dĩ 羊dương 弱nhược 而nhi 人nhân 可khả 以dĩ 食thực 之chi 。 異dị 日nhật 人nhân 死tử 為vi 羊dương 。 羊dương 死tử 為vi 人nhân 。 亦diệc 可khả 以dĩ 相tương/tướng 食thực 矣hĩ 。 然nhiên 不bất 止chỉ 一nhất 羊dương 一nhất 人nhân 如như 此thử 。 凡phàm 十thập 種chủng 有hữu 生sanh 之chi 類loại 皆giai 如như 此thử 。 以dĩ 惡ác 業nghiệp 故cố 。 俱câu 生sanh 在tại 一nhất 時thời 而nhi 得đắc 以dĩ 相tương/tướng 食thực 。 如như 是thị 死tử 生sanh 生sanh 死tử 。 直trực 至chí 未vị 來lai 際tế 。 亦diệc 以dĩ 惡ác 業nghiệp 故cố 。 得đắc 以dĩ 相tương/tướng 食thực 。 何hà 有hữu 窮cùng 時thời 。 以dĩ 理lý 觀quán 之chi 。 此thử 等đẳng 由do 清thanh 淨tịnh 心tâm 中trung 。 妄vọng 立lập 明minh 覺giác 。 明minh 覺giác 立lập 則tắc 能năng 所sở 分phần/phân 矣hĩ 。 是thị 故cố 起khởi 彼bỉ 我ngã 之chi 心tâm 而nhi 竊thiết 食thực 之chi 。 不bất 知tri 彼bỉ 我ngã 只chỉ 一nhất 間gian 。 還hoàn 是thị 自tự 生sanh 自tự 殺sát 。 自tự 竊thiết 自tự 食thực 。 因nhân 覺giác 明minh 分phần/phân 能năng 所sở 故cố 。 以dĩ 成thành 其kỳ 盜đạo 爾nhĩ 。 以dĩ 是thị 知tri 世thế 間gian 眾chúng 生sanh 。 得đắc 相tương 生sanh 相tương/tướng 食thực 者giả 。 乃nãi 是thị 盜đạo 貪tham 為vi 之chi 本bổn 也dã 。

從tùng 汝nhữ 負phụ 我ngã 命mạng 下hạ 。 釋thích 成thành 因nhân 果quả 。 葢# 殺sát 盜đạo 婬dâm 。 其kỳ 實thật 同đồng 是thị 一nhất 本bổn 。 由do 業nghiệp 次thứ 而nhi 成thành 其kỳ 三tam 。 何hà 也dã 。 因nhân 貪tham 濟tế 其kỳ 欲dục 心tâm 成thành 殺sát 。 因nhân 殺sát 見kiến 盜đạo 。 此thử 所sở 謂vị 覺giác 明minh 心tâm 中trung 妄vọng 業nghiệp 之chi 因nhân 相tương/tướng 也dã 。 只chỉ 如như 汝nhữ 負phụ 我ngã 命mạng 。 是thị 汝nhữ 曾tằng 殺sát 我ngã 也dã 。 今kim 得đắc 相tương 值trị 。 分phần/phân 所sở 當đương 償thường 。 於ư 是thị 我ngã 報báo 若nhược 。 若nhược 報báo 我ngã 。 以dĩ 此thử 相tương/tướng 酬thù 。 經kinh 百bách 千thiên 劫kiếp 。 常thường 在tại 生sanh 死tử 。 若nhược 為vi 盡tận 耶da 。 又hựu 如như 汝nhữ 愛ái 我ngã 心tâm 。 我ngã 憐lân 汝nhữ 色sắc 。 以dĩ 此thử 留lưu 戀luyến 。 經kinh 百bách 千thiên 劫kiếp 。 常thường 在tại 纏triền 縛phược 。 又hựu 何hà 窮cùng 乎hồ 。 此thử 所sở 謂vị 覺giác 明minh 心tâm 中trung 妄vọng 業nghiệp 之chi 果quả 相tương/tướng 也dã 。 果quả 必tất 資tư 乎hồ 因nhân 。 因nhân 必tất 償thường 於ư 果quả 。 有hữu 如như 是thị 之chi 因nhân 。 有hữu 如như 是thị 之chi 果quả 。 在tại 覺giác 明minh 心tâm 中trung 。 妄vọng 生sanh 妄vọng 死tử 。 相tương 續tục 不bất 厭yếm 者giả 。 唯duy 此thử 三tam 者giả 為vi 根căn 本bổn 焉yên 爾nhĩ 。 從tùng 富Phú 樓Lâu 那Na 如như 是thị 三tam 種chủng 顛điên 倒đảo 下hạ 。 結kết 前tiền 三tam 倒đảo 也dã 。 如như 是thị 者giả 。 指chỉ 上thượng 世thế 間gian 相tương/tướng 眾chúng 生sanh 相tướng 業nghiệp 果quả 相tương/tướng 而nhi 言ngôn 。 此thử 三tam 種chủng 相tương/tướng 。 何hà 以dĩ 稱xưng 為vi 顛điên 倒đảo 。 葢# 覺giác 明minh 原nguyên 有hữu 了liễu 知tri 之chi 性tánh 。 不bất 能năng 自tự 守thủ 。 從tùng 了liễu 處xứ 發phát 相tương/tướng 。 因nhân 相tương/tướng 得đắc 見kiến 。 此thử 見kiến 非phi 妄vọng 能năng 乎hồ 。 了liễu 處xứ 非phi 妄vọng 明minh 乎hồ 。 既ký 稱xưng 為vi 妄vọng 。 則tắc 性tánh 體thể 上thượng 自tự 無vô 矣hĩ 。 性tánh 體thể 自tự 無vô 。 而nhi 今kim 有hữu 者giả 。 非phi 顛điên 倒đảo 而nhi 何hà 。 由do 此thử 顛điên 倒đảo 相tương 續tục 。 得đắc 有hữu 山sơn 河hà 大đại 地địa 。 得đắc 有hữu 眾chúng 生sanh 種chủng 類loại 。 得đắc 有hữu 業nghiệp 果quả 相tương/tướng 酬thù 。 諸chư 有hữu 為vi 相tướng 。 次thứ 第đệ 遷thiên 流lưu 。 實thật 實thật 而nhi 論luận 。 此thử 等đẳng 有hữu 為vi 顛điên 倒đảo 諸chư 相tướng 。 在tại 覺giác 明minh 體thể 上thượng 。 豈khởi 是thị 有hữu 耶da 。 不bất 過quá 是thị 無vô 明minh 妄vọng 覺giác 爾nhĩ 。 然nhiên 此thử 個cá 妄vọng 覺giác 境cảnh 界giới 。 又hựu 不bất 止chỉ 一nhất 次thứ 如như 此thử 。 終chung 而nhi 復phục 始thỉ 。 始thỉ 而nhi 復phục 終chung 。 展triển 轉chuyển 輪luân 迴hồi 。 至chí 無vô 窮cùng 劫kiếp 。 何hà 有hữu 盡tận 耶da 。

△# 五ngũ 重trọng/trùng 釋thích 疑nghi 難nan 。

一nhất 申thân 難nạn/nan 。

富Phú 樓Lâu 那Na 言ngôn 若nhược 此thử 妙diệu 覺giác 。 至chí 有hữu 為vi 習tập 漏lậu 。 何hà 當đương 復phục 生sanh 。

初sơ 陳trần 疑nghi 富phú 樓lâu 疑nghi 難nan 有hữu 二nhị 。 一nhất 疑nghi 覺giác 與dữ 不bất 覺giác 為vi 異dị 。 二nhị 疑nghi 常thường 與dữ 不bất 常thường 為vi 別biệt 。 何hà 故cố 。 謂vị 此thử 妙diệu 覺giác 明minh 性tánh 。 原nguyên 與dữ 如Như 來Lai 心tâm 。 不bất 增tăng 不bất 減giảm 。 平bình 等đẳng 無vô 二nhị 。 因nhân 不bất 覺giác 故cố 。 無vô 狀trạng 忽hốt 生sanh 。 山sơn 河hà 大đại 地địa 等đẳng 諸chư 相tướng 。 若nhược 爾nhĩ 。 山sơn 河hà 等đẳng 諸chư 相tướng 是thị 不bất 覺giác 故cố 。 妙diệu 明minh 真chân 性tánh 是thị 覺giác 故cố 。 故cố 云vân 覺giác 與dữ 不bất 覺giác 為vi 異dị 。 然nhiên 現hiện 定định 如như 今kim 山sơn 河hà 等đẳng 諸chư 相tướng 是thị 有hữu 是thị 實thật 是thị 常thường 。 而nhi 妙diệu 明minh 真chân 性tánh 有hữu 覺giác 有hữu 不bất 覺giác 是thị 不bất 常thường 。 故cố 疑nghi 常thường 與dữ 不bất 常thường 為vi 別biệt 。 然nhiên 則tắc 此thử 等đẳng 諸chư 相tướng 。 悟ngộ 則tắc 無vô 不bất 悟ngộ 則tắc 有hữu 。 我ngã 安an 能năng 保bảo 今kim 日nhật 悟ngộ 而nhi 異dị 日nhật 為vi 畢tất 無vô 耶da 。 又hựu 如Như 來Lai 而nhi 今kim 是thị 覺giác 故cố 。 是thị 無vô 諸chư 相tướng 。 我ngã 又hựu 不bất 知tri 如Như 來Lai 。 何hà 時thời 不bất 覺giác 。 有hữu 為vi 習tập 漏lậu 。 何hà 時thời 復phục 生sanh 耶da 。 此thử 雖tuy 常thường 情tình 之chi 惑hoặc 。 而nhi 不bất 知tri 實thật 理lý 如như 是thị 。 何hà 者giả 。 異dị 日nhật 若nhược 有hữu 執chấp 覺giác 明minh 是thị 真chân 。 而nhi 山sơn 河hà 等đẳng 諸chư 相tướng 是thị 妄vọng 。 未vị 到đáo 與dữ 麼ma 田điền 地địa 。 只chỉ 管quản 說thuyết 真chân 說thuyết 妄vọng 。 如như 何hà 得đắc 心tâm 地địa 平bình 穩ổn 。 故cố 今kim 正chánh 答đáp 之chi 後hậu 。 復phục 補bổ 這giá 段đoạn 文văn 字tự 。 以dĩ 足túc 前tiền 義nghĩa 云vân 爾nhĩ 。

△# 二nhị 答đáp 釋thích 。

佛Phật 告cáo 富Phú 樓Lâu 那Na 。 譬thí 如như 迷mê 人nhân 。 至chí 菩Bồ 提Đề 涅Niết 槃Bàn 。 亦diệc 復phục 如như 是thị 。

次thứ 答đáp 釋thích 。 佛Phật 答đáp 喻dụ 有hữu 四tứ 。 前tiền 二nhị 喻dụ 釋thích 迷mê 解giải 難nạn/nan 。 後hậu 二nhị 喻dụ 顯hiển 法pháp 無vô 惑hoặc 。

初sơ 喻dụ 迷mê 方phương 者giả 。 從tùng 佛Phật 告cáo 下hạ 先tiên 釋thích 迷mê 。 謂vị 本bổn 是thị 無vô 迷mê 。 而nhi 亦diệc 無vô 悟ngộ 。 乃nãi 今kim 有hữu 迷mê 有hữu 悟ngộ 者giả 。 正chánh 對đối 迷mê 者giả 說thuyết 悟ngộ 爾nhĩ 。 假giả 如như 此thử 人nhân 既ký 悟ngộ 是thị 南nam 北bắc 。 自tự 然nhiên 不bất 迷mê 。 亦diệc 如như 覺giác 本bổn 無vô 迷mê 。 似tự 有hữu 迷mê 覺giác 。 假giả 如như 其kỳ 人nhân 既ký 悟ngộ 是thị 覺giác 。 自tự 然nhiên 不bất 迷mê 。 是thị 謂vị 釋thích 迷mê 也dã 。

次thứ 喻dụ 空không 花hoa 者giả 。 從tùng 亦diệc 如như 下hạ 解giải 難nạn/nan 。 謂vị 空không 本bổn 無vô 花hoa 。 花hoa 是thị 眼nhãn 翳ế 。 眼nhãn 若nhược 無vô 翳ế 。 花hoa 亦diệc 無vô 有hữu 。 而nhi 今kim 愚ngu 人nhân 。 於ư 空không 花hoa 滅diệt 地địa 。 待đãi 花hoa 更cánh 生sanh 。 是thị 人nhân 為vi 愚ngu 為vi 慧tuệ 可khả 知tri 。 喻dụ 如như 性tánh 本bổn 無vô 妄vọng 。 妄vọng 是thị 其kỳ 迷mê 。 既ký 覺giác 是thị 妄vọng 。 便tiện 不bất 生sanh 迷mê 。 而nhi 今kim 愚ngu 人nhân 於ư 。 妙diệu 空không 明minh 覺giác 。 何hà 時thời 再tái 迷mê 。 是thị 人nhân 狂cuồng 之chi 與dữ 癡si 可khả 知tri 矣hĩ 。 是thị 謂vị 解giải 難nạn/nan 也dã 。

三tam 喻dụ 金kim 鑛khoáng 者giả 。 從tùng 富Phú 樓Lâu 那Na 言ngôn 下hạ 先tiên 顯hiển 法pháp 。 佛Phật 見kiến 富phú 樓lâu 已dĩ 領lãnh 喻dụ 意ý 曰viết 。 是thị 狂cuồng 癡si 者giả 非phi 他tha 。 就tựu 是thị 汝nhữ 之chi 謂vị 矣hĩ 。 何hà 則tắc 我ngã 前tiền 說thuyết 。 性tánh 覺giác 必tất 明minh 。 汝nhữ 謂vị 性tánh 覺giác 非phi 覺giác 。 要yếu 假giả 所sở 覺giác 方phương 覺giác 。 我ngã 說thuyết 覺giác 非phi 所sở 明minh 。 汝nhữ 謂vị 性tánh 覺giác 非phi 明minh 。 要yếu 假giả 所sở 明minh 方phương 明minh 。 只chỉ 此thử 便tiện 是thị 汝nhữ 之chi 迷mê 矣hĩ 。 因nhân 此thử 迷mê 故cố 。 山sơn 河hà 大đại 地địa 。 由do 此thử 而nhi 生sanh 。 世thế 間gian 眾chúng 生sanh 。 及cập 業nghiệp 果quả 由do 此thử 而nhi 起khởi 。 我ngã 恁nhẫm 地địa 說thuyết 。 汝nhữ 猶do 不bất 省tỉnh 。 而nhi 今kim 又hựu 言ngôn 諸chư 佛Phật 如Như 來Lai 。 妙diệu 覺giác 空không 明minh 。 何hà 時thời 不bất 覺giác 。 山sơn 河hà 大đại 地địa 。 何hà 當đương 更cánh 出xuất 。 是thị 非phi 汝nhữ 之chi 狂cuồng 癡si 乎hồ 。 殊thù 不bất 知tri 妙diệu 明minh 真chân 性tánh 如như 金kim 在tại 鑛khoáng 相tương 似tự 。 其kỳ 金kim 一nhất 純thuần 。 豈khởi 更cánh 重trọng/trùng 襍tập 於ư 鑛khoáng 耶da 。 喻dụ 迷mê 既ký 覺giác 是thị 性tánh 。 豈khởi 更cánh 有hữu 再tái 迷mê 乎hồ 。 是thị 謂vị 顯hiển 法pháp 也dã 。

四tứ 喻dụ 灰hôi 木mộc 者giả 。 從tùng 如như 木mộc 下hạ 明minh 無vô 惑hoặc 。 若nhược 悟ngộ 了liễu 不bất 惑hoặc 者giả 。 如như 林lâm 木mộc 相tương 似tự 。 既ký 燒thiêu 成thành 灰hôi 。 又hựu 豈khởi 能năng 重trọng/trùng 為vi 木mộc 耶da 。 喻dụ 如như 諸chư 佛Phật 如Như 來Lai 。 既ký 悟ngộ 菩Bồ 提Đề 。 到đáo 那na 涅Niết 槃Bàn 地địa 位vị 。 又hựu 豈khởi 有hữu 習tập 漏lậu 再tái 生sanh 乎hồ 。 斷đoạn 無vô 是thị 理lý 也dã 。 是thị 謂vị 無vô 惑hoặc 。

△# 二nhị 真Chân 如Như 隨tùy 緣duyên 用dụng 異dị 答đáp 大đại 性tánh 徧biến 疑nghi 難nan 分phần/phân 三tam 。 初sơ 略lược 釋thích 。 次thứ 合hợp 釋thích 。 三tam 重trọng/trùng 釋thích 疑nghi 難nan 。

今kim 初sơ 略lược 釋thích 。

富Phú 樓Lâu 那Na 又hựu 汝nhữ 問vấn 言ngôn 。 至chí 云vân 何hà 復phục 問vấn 。 不bất 相tương 容dung 者giả 。

從tùng 富Phú 樓Lâu 那Na 下hạ 。 初sơ 牒điệp 疑nghi 。 前tiền 富phú 樓lâu 疑nghi 地địa 性tánh 徧biến 。 云vân 何hà 容dung 水thủy 。 水thủy 性tánh 徧biến 。 火hỏa 則tắc 不bất 生sanh 。 云vân 何hà 又hựu 說thuyết 水thủy 火hỏa 二nhị 性tánh 。 俱câu 徧biến 虗hư 空không 。 又hựu 虗hư 空không 是thị 無vô 性tánh 。 大đại 等đẳng 是thị 礙ngại 性tánh 。 不bất 合hợp 相tương 容dung 。 云vân 何hà 俱câu 徧biến 法Pháp 界Giới 。 此thử 富phú 樓lâu 之chi 所sở 疑nghi 也dã 。 前tiền 已dĩ 問vấn 過quá 。 佛Phật 今kim 牒điệp 其kỳ 所sở 疑nghi 而nhi 將tương 答đáp 之chi 也dã 。

從tùng 富Phú 樓Lâu 那Na 下hạ 。 二nhị 標tiêu 喻dụ 。 喻dụ 如như 虗hư 空không 之chi 體thể 。 非phi 相tướng 。 而nhi 不bất 拒cự 彼bỉ 。 諸chư 相tướng 發phát 揮huy 。 即tức 如như 藏tạng 性tánh 之chi 體thể 非phi 相tướng 。 而nhi 亦diệc 不bất 拒cự 彼bỉ 大đại 性tánh 發phát 現hiện 。 何hà 者giả 。 彼bỉ 大đại 性tánh 是thị 循tuần 業nghiệp 故cố 。 而nhi 藏tạng 性tánh 是thị 無vô 作tác 故cố 。 若nhược 藏tạng 性tánh 有hữu 作tác 。 不bất 容dung 彼bỉ 大đại 性tánh 矣hĩ 。 何hà 者giả 。 彼bỉ 諸chư 相tướng 是thị 有hữu 為vi 故cố 。 而nhi 虗hư 空không 是thị 無vô 為vi 故cố 。 若nhược 虗hư 空không 是thị 有hữu 為vi 。 亦diệc 不bất 容dung 彼bỉ 諸chư 相tướng 矣hĩ 。 以dĩ 是thị 知tri 虗hư 空không 無vô 為vi 。 故cố 能năng 圓viên 映ánh 諸chư 相tướng 。 而nhi 藏tạng 性tánh 無vô 作tác 。 故cố 能năng 圓viên 融dung 大đại 性tánh 矣hĩ 。

所sở 以dĩ 者giả 何hà 下hạ 。 三tam 釋thích 其kỳ 喻dụ 相tương/tướng 。 問vấn 。 諸chư 相tướng 無vô 性tánh 。 何hà 得đắc 云vân 有hữu 為vi 耶da 。 曰viết 以dĩ 虗hư 空không 是thị 無vô 為vi 故cố 。 對đối 彼bỉ 明minh 暗ám 等đẳng 七thất 相tương/tướng 。 明minh 是thị 有hữu 為vi 矣hĩ 。 以dĩ 藏tạng 性tánh 是thị 無vô 作tác 故cố 。 循tuần 彼bỉ 大đại 等đẳng 七thất 相tương/tướng 。 顯hiển 是thị 有hữu 作tác 矣hĩ 。 然nhiên 大đại 等đẳng 雖tuy 是thị 有hữu 作tác 。 究cứu 竟cánh 出xuất 不bất 得đắc 藏tạng 性tánh 故cố 。 諸chư 相tướng 雖tuy 是thị 有hữu 為vi 。 究cứu 竟cánh 離ly 不bất 得đắc 虗hư 空không 故cố 。

於ư 意ý 云vân 何hà 下hạ 。 四tứ 徵trưng 問vấn 喻dụ 相tương/tướng 。 殊thù 方phương 者giả 。 不bất 一nhất 其kỳ 相tương/tướng 也dã 。 虗hư 空không 者giả 。 無vô 所sở 有hữu 相tướng 也dã 。 今kim 問vấn 殊thù 方phương 之chi 相tướng 為vi 是thị 日nhật 等đẳng 自tự 生sanh 耶da 。 為vi 是thị 虗hư 空không 有hữu 耶da 。 即tức 如như 藏tạng 性tánh 非phi 大đại 性tánh 。 大đại 性tánh 非phi 藏tạng 性tánh 。 不bất 知tri 藏tạng 性tánh 生sanh 大đại 性tánh 耶da 。 不bất 知tri 大đại 性tánh 自tự 生sanh 耶da 。 藏tạng 性tánh 與dữ 大đại 性tánh 。 必tất 有hữu 所sở 分phần/phân 矣hĩ 。 而nhi 彼bỉ 日nhật 等đẳng 與dữ 太thái 空không 亦diệc 必tất 有hữu 所sở 屬thuộc 矣hĩ 。

若nhược 彼bỉ 所sở 生sanh 下hạ 。 五ngũ 辨biện 明minh 喻dụ 相tương/tướng 。 此thử 等đẳng 諸chư 相tướng 。 若nhược 是thị 日nhật 等đẳng 所sở 生sanh 。 十thập 方phương 世thế 界giới 。 就tựu 該cai 日nhật 明minh 。 不bất 當đương 空không 中trung 。 更cánh 見kiến 圓viên 日nhật 。 若nhược 是thị 空không 明minh 。 何hà 故cố 中trung 宵tiêu 雲vân 霧vụ 之chi 中trung 。 不bất 見kiến 光quang 耀diệu 。 以dĩ 此thử 看khán 來lai 。 說thuyết 日nhật 也dã 不bất 是thị 。 說thuyết 空không 也dã 不bất 是thị 。 說thuyết 非phi 日nhật 也dã 不bất 是thị 。 說thuyết 非phi 空không 也dã 不bất 是thị 。 然nhiên 亦diệc 不bất 異dị 於ư 空không 日nhật 。 此thử 是thị 真chân 妄vọng 之chi 關quan 頭đầu 。 要yếu 見kiến 得đắc 清thanh 楚sở 。 纔tài 是thị 大đại 等đẳng 七thất 性tánh 亦diệc 然nhiên 。 說thuyết 藏tạng 性tánh 即tức 大đại 性tánh 不bất 是thị 。 說thuyết 藏tạng 性tánh 非phi 大đại 性tánh 也dã 不bất 是thị 。 然nhiên 亦diệc 非phi 異dị 於ư 藏tạng 性tánh 。 此thử 是thị 性tánh 相tướng 之chi 關quan 頭đầu 。 要yếu 見kiến 得đắc 分phần/phân 曉hiểu 纔tài 是thị 。

觀quán 相tướng 元nguyên 妄vọng 下hạ 。 六lục 結kết 歸quy 法pháp 義nghĩa 者giả 。 大đại 抵để 此thử 事sự 以dĩ 慧tuệ 眼nhãn 觀quán 之chi 。 無vô 俗tục 不bất 真chân 。 以dĩ 肉nhục 眼nhãn 觀quán 之chi 。 無vô 真chân 不bất 俗tục 。

何hà 以dĩ 故cố 。 以dĩ 世thế 俗tục 之chi 見kiến 。 觀quán 彼bỉ 諸chư 相tướng 。 宛uyển 然nhiên 成thành 有hữu 。 以dĩ 出xuất 情tình 之chi 見kiến 。 觀quán 彼bỉ 諸chư 相tướng 。 類loại 皆giai 是thị 妄vọng 。 既ký 達đạt 是thị 妄vọng 。 將tương 何hà 指chỉ 陳trần 耶da 。 既ký 無vô 可khả 指chỉ 陳trần 。 又hựu 安an 論luận 其kỳ 是thị 空không 耶da 日nhật 耶da 。 若nhược 道đạo 是thị 空không 是thị 日nhật 。 豈khởi 非phi 邀yêu 空không 花hoa 。 望vọng 結kết 空không 果quả 乎hồ 。 今kim 以dĩ 大đại 等đẳng 七thất 相tương/tướng 言ngôn 之chi 亦diệc 然nhiên 。 若nhược 以dĩ 肉nhục 眼nhãn 觀quán 彼bỉ 大đại 等đẳng 七thất 相tương/tướng 。 似tự 乎hồ 成thành 有hữu 。 若nhược 以dĩ 慧tuệ 眼nhãn 。 觀quán 彼bỉ 大đại 等đẳng 七thất 相tương/tướng 。 明minh 是thị 非phi 真chân 。 既ký 明minh 非phi 真chân 。 將tương 何hà 指chỉ 陳trần 耶da 。 既ký 無vô 可khả 指chỉ 陳trần 。 又hựu 何hà 詰cật 其kỳ 陵lăng 滅diệt 耶da 。 不bất 陵lăng 滅diệt 耶da 。 若nhược 道đạo 是thị 相tương/tướng 陵lăng 滅diệt 。 不bất 相tương 陵lăng 滅diệt 。 是thị 非phi 邀yêu 空không 花hoa 待đãi 結kết 空không 果quả 乎hồ 。 總tổng 而nhi 言ngôn 之chi 。 觀quán 相tướng 元nguyên 妄vọng 。 無vô 可khả 指chỉ 陳trần 。 觀quán 性tánh 元nguyên 真chân 。 唯duy 一nhất 妙diệu 覺giác 明minh 爾nhĩ 。 若nhược 以dĩ 法Pháp 眼nhãn 觀quán 之chi 。 此thử 妙diệu 覺giác 明minh 心tâm 。 先tiên 非phi 水thủy 火hỏa 。 乃nãi 是thị 如Như 來Lai 藏tạng 性tánh 。 既ký 是thị 如Như 來Lai 藏tạng 性tánh 。 焉yên 問vấn 容dung 乎hồ 不bất 容dung 乎hồ 。 若nhược 以dĩ 道Đạo 眼nhãn 觀quán 之chi 。 此thử 妙diệu 明minh 真chân 性tánh 。 即tức 非phi 水thủy 火hỏa 。 元nguyên 是thị 如Như 來Lai 藏tạng 性tánh 。 既ký 是thị 如Như 來Lai 藏tạng 性tánh 。 何hà 問vấn 容dung 乎hồ 不bất 容dung 乎hồ 。

△# 次thứ 合hợp 釋thích 。

真chân 妙diệu 覺giác 明minh 。 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 至chí 若nhược 俱câu 發phát 明minh 。 則tắc 有hữu 俱câu 現hiện 。

真chân 妙diệu 覺giác 明minh 下hạ 。 初sơ 引dẫn 義nghĩa 合hợp 顯hiển 。 葢# 虗hư 空không 是thị 無vô 相tướng 。 而nhi 真chân 覺giác 亦diệc 是thị 無vô 相tướng 。 以dĩ 真chân 覺giác 無vô 相tướng 故cố 。 妄vọng 立lập 所sở 明minh 。 謂vị 之chi 覺giác 明minh 。 以dĩ 虗hư 空không 無vô 相tướng 故cố 。 日nhật 照chiếu 則tắc 明minh 。 謂vị 之chi 空không 明minh 。 然nhiên 空không 豈khởi 謂vị 我ngã 是thị 明minh 耶da 。 因nhân 汝nhữ 心tâm 中trung 妄vọng 生sanh 分phân 別biệt 。 故cố 空không 現hiện 爾nhĩ 。 若nhược 明minh 暗ám 等đẳng 相tương/tướng 。 各các 各các 發phát 明minh 。 則tắc 各các 各các 現hiện 。 且thả 一nhất 人nhân 如như 此thử 發phát 明minh 。 而nhi 多đa 人nhân 俱câu 各các 如như 此thử 發phát 明minh 。 則tắc 有hữu 俱câu 現hiện 矣hĩ 。 而nhi 真chân 覺giác 之chi 性tánh 亦diệc 然nhiên 。 因nhân 妙diệu 明minh 體thể 上thượng 妄vọng 立lập 所sở 明minh 。 故cố 分phân 明minh 覺giác 水thủy 火hỏa 風phong 等đẳng 諸chư 相tướng 。 於ư 性tánh 體thể 上thượng 各các 各các 發phát 妄vọng 。 則tắc 各các 各các 現hiện 。 且thả 一nhất 人nhân 如như 此thử 發phát 妄vọng 。 而nhi 多đa 人nhân 俱câu 各các 發phát 妄vọng 。 則tắc 有hữu 俱câu 現hiện 矣hĩ 。 如như 是thị 所sở 現hiện 妄vọng 相tương/tướng 。 豈khởi 有hữu 他tha 哉tai 。 葢# 由do 真Chân 如Như 不bất 守thủ 自tự 性tánh 。 隨tùy 緣duyên 攬lãm 妄vọng 而nhi 成thành 也dã 。 如như 前tiền 所sở 云vân 。 一nhất 處xứ 執chấp 鏡kính 。 一nhất 處xứ 火hỏa 生sanh 。 徧biến 法Pháp 界Giới 執chấp 。 滿mãn 世thế 間gian 起khởi 。 起khởi 徧biến 世thế 間gian 。 寧ninh 有hữu 方phương 所sở 。 總tổng 之chi 皆giai 是thị 循tuần 業nghiệp 發phát 現hiện 而nhi 已dĩ 。

云vân 何hà 俱câu 現hiện 。 富Phú 樓Lâu 那Na 。 至chí 一nhất 東đông 一nhất 西tây 。 先tiên 無vô 準chuẩn 的đích 。

云vân 何hà 俱câu 現hiện 下hạ 。 二nhị 重trọng/trùng 喻dụ 其kỳ 妄vọng 。 且thả 云vân 何hà 是thị 俱câu 現hiện 底để 道Đạo 理lý 。 譬thí 如như 水thủy 中trung 現hiện 於ư 日nhật 影ảnh 相tương 似tự 。 影ảnh 本bổn 是thị 一nhất 。 良lương 由do 二nhị 人nhân 。 東đông 西tây 各các 行hành 。 故cố 所sở 觀quán 隨tùy 別biệt 。 只chỉ 如như 隨tùy 別biệt 之chi 影ảnh 。 豈khởi 日nhật 有hữu 分phần/phân 乎hồ 。 但đãn 二nhị 人nhân 所sở 行hành 各các 別biệt 。 是thị 以dĩ 日nhật 隨tùy 之chi 俱câu 現hiện 。 由do 是thị 而nhi 知tri 分phần/phân 在tại 於ư 觀quán 者giả 。 不bất 分phân 於ư 日nhật 也dã 。 今kim 觀quán 七thất 妄vọng 原nguyên 自tự 無vô 性tánh 。 良lương 由do 妄vọng 能năng 。 所sở 觀quán 隨tùy 別biệt 。 故cố 成thành 七thất 妄vọng 之chi 相tướng 。 只chỉ 如như 七thất 妄vọng 之chi 相tướng 。 豈khởi 藏tạng 性tánh 有hữu 分phần/phân 乎hồ 。 但đãn 妙diệu 明minh 強cường/cưỡng 覺giác 立lập 所sở 。 是thị 以dĩ 七thất 妄vọng 隨tùy 之chi 俱câu 現hiện 。 因nhân 是thị 而nhi 知tri 。 分phần/phân 在tại 於ư 妄vọng 能năng 。 不bất 分phân 於ư 藏tạng 性tánh 也dã 明minh 矣hĩ 。

不bất 應ưng 難nan 言ngôn 。 此thử 日nhật 是thị 一nhất 。 至chí )# 宛uyển 轉chuyển 虗hư 妄vọng 。 無vô 可khả 憑bằng 據cứ 。

不bất 應ưng 難nan 言ngôn 下hạ 。 三tam 辯biện 其kỳ 相tương/tướng 難nạn/nan 。 夫phu 天thiên 上thượng 之chi 日nhật 惟duy 一nhất 。 而nhi 水thủy 中trung 之chi 影ảnh 無vô 二nhị 。 良lương 由do 二nhị 人nhân 。 東đông 西tây 各các 行hành 。 故cố 影ảnh 隨tùy 之chi 各các 現hiện 。 影ảnh 雖tuy 各các 現hiện 。 本bổn 影ảnh 不bất 移di 。 故cố 不bất 應ưng 難nan 言ngôn 。 此thử 日nhật 是thị 一nhất 。 云vân 何hà 各các 行hành 。 且thả 藏tạng 性tánh 之chi 體thể 是thị 一nhất 。 而nhi 妙diệu 明minh 之chi 用dụng 不bất 二nhị 。 良lương 由do 強cường/cưỡng 覺giác 忽hốt 發phát 。 故cố 七thất 妄vọng 隨tùy 之chi 各các 現hiện 。 妄vọng 雖tuy 各các 現hiện 。 本bổn 性tánh 不bất 動động 。 故cố 不bất 應ưng 難nan 言ngôn 。 此thử 性tánh 清thanh 淨tịnh 本bổn 然nhiên 。 云vân 何hà 忽hốt 生sanh 。 山sơn 河hà 大đại 地địa 。 且thả 如như 日nhật 本bổn 無vô 心tâm 留lưu 影ảnh 。 影ảnh 亦diệc 不bất 曾tằng 異dị 日nhật 。 畢tất 竟cánh 影ảnh 現hiện 是thị 假giả 。 而nhi 所sở 觀quán 隨tùy 別biệt 。 因nhân 假giả 影ảnh 而nhi 展triển 轉chuyển 俱câu 現hiện 。 影ảnh 雖tuy 俱câu 現hiện 。 日nhật 體thể 元nguyên 一nhất 。 故cố 不bất 應ưng 難nan 言ngôn 。 各các 日nhật 既ký 雙song 。 云vân 何hà 現hiện 一nhất 。 且thả 如như 性tánh 覺giác 必tất 明minh 。 妄vọng 為vi 明minh 覺giác 。 覺giác 非phi 所sở 明minh 。 因nhân 明minh 立lập 所sở 。 所sở 既ký 妄vọng 立lập 。 生sanh 汝nhữ 妄vọng 能năng 。 於ư 是thị 能năng 所sở 分phần/phân 而nhi 展triển 轉chuyển 成thành 妄vọng 。 妄vọng 雖tuy 俱câu 現hiện 。 覺giác 性tánh 元nguyên 一nhất 。 故cố 不bất 應ưng 難nan 言ngôn 。 水thủy 火hỏa 二nhị 性tánh 。 不bất 相tương 陵lăng 滅diệt 。 虗hư 空không 大đại 地địa 。 不bất 合hợp 相tương 容dung 。 何hà 者giả 。 夫phu 言ngôn 明minh 覺giác 。 已dĩ 非phi 真chân 矣hĩ 。 況huống 立lập 能năng 所sở 哉tai 。 水thủy 影ảnh 已dĩ 非phi 是thị 日nhật 矣hĩ 。 況huống 計kế 隨tùy 影ảnh 哉tai 。 隨tùy 影ảnh 現hiện 而nhi 諸chư 相tướng 起khởi 。 能năng 所sở 立lập 而nhi 七thất 大đại 生sanh 。 宛uyển 轉chuyển 成thành 虗hư 。 宛uyển 轉chuyển 成thành 妄vọng 。 不bất 知tri 擬nghĩ 何hà 物vật 為vi 憑bằng 。 擬nghĩ 何hà 物vật 為vi 據cứ 。 故cố 偈kệ 云vân 言ngôn 妄vọng 顯hiển 諸chư 真chân 。 妄vọng 真chân 同đồng 二nhị 妄vọng 。 猶do 非phi 真chân 非phi 真chân 。 云vân 何hà 見kiến 所sở 見kiến 。 大đại 槩# 說thuyết 個cá 真chân 尚thượng 不bất 是thị 。 況huống 非phi 真chân 耶da 。

富Phú 樓Lâu 那Na 汝nhữ 以dĩ 色sắc 空không 。 至chí 故cố 發phát 真Chân 如Như 。 妙diệu 覺giác 明minh 性tánh 。

富Phú 樓Lâu 那Na 汝nhữ 以dĩ 色sắc 空không 下hạ 。 四tứ 真chân 俗tục 用dụng 異dị 。 色sắc 即tức 是thị 地địa 大đại 。 空không 即tức 是thị 空không 大đại 。 又hựu 色sắc 不bất 特đặc 是thị 地địa 大đại 。 凡phàm 水thủy 火hỏa 風phong 等đẳng 。 及cập 明minh 暗ám 等đẳng 有hữu 相tương/tướng 可khả 以dĩ 擬nghĩ 議nghị 形hình 容dung 者giả 。 皆giai 屬thuộc 色sắc 邊biên 際tế 收thu 。 是thị 故cố 舉cử 色sắc 空không 。 以dĩ 見kiến 法pháp 之chi 該cai 廣quảng 矣hĩ 。 大đại 抵để 舉cử 色sắc 則tắc 礙ngại 於ư 空không 。 舉cử 空không 則tắc 礙ngại 於ư 色sắc 。 故cố 謂vị 之chi 相tướng 傾khuynh 。 又hựu 舉cử 空không 時thời 說thuyết 色sắc 不bất 得đắc 。 舉cử 色sắc 時thời 說thuyết 空không 不bất 得đắc 。 故cố 謂vị 之chi 相tướng 奪đoạt 。 又hựu 性tánh 覺giác 必tất 明minh 。 妄vọng 為vi 明minh 覺giác 。 明minh 覺giác 生sanh 而nhi 性tánh 覺giác 隱ẩn 矣hĩ 。 覺giác 非phi 所sở 明minh 。 因nhân 明minh 立lập 所sở 。 所sở 明minh 立lập 而nhi 真chân 明minh 隱ẩn 矣hĩ 。 故cố 謂vị 之chi 相tướng 傾khuynh 。 能năng 覺giác 非phi 所sở 覺giác 。 能năng 明minh 非phi 所sở 明minh 。 故cố 謂vị 之chi 相tướng 奪đoạt 。 汝nhữ 性tánh 中trung 如như 是thị 生sanh 生sanh 滅diệt 滅diệt 。 相tương 傾khuynh 相tương 奪đoạt 。 合hợp 如Như 來Lai 藏tạng 。 而nhi 如Như 來Lai 隨tùy 為vi 色sắc 空không 。 相tương 傾khuynh 相tương 奪đoạt 。 生sanh 生sanh 滅diệt 滅diệt 。 周chu 徧biến 法Pháp 界Giới 。 法Pháp 界Giới 者giả 十thập 法Pháp 界Giới 也dã 。 一Nhất 法Pháp 界Giới 如như 此thử 。 十thập 法Pháp 界Giới 亦diệc 如như 此thử 。 有hữu 情tình 正chánh 報báo 如như 此thử 。 無vô 情tình 依y 報báo 亦diệc 如như 此thử 。 故cố 汝nhữ 纔tài 見kiến 境cảnh 風phong 動động 而nhi 無vô 明minh 便tiện 起khởi 。 日nhật 明minh 雲vân 暗ám 。 種chủng 種chủng 諸chư 相tướng 。 令linh 眾chúng 生sanh 心tâm 地địa 迷mê 悶muộn 。 背bối/bội 清thanh 淨tịnh 之chi 覺giác 心tâm 。 合hợp 塵trần 勞lao 之chi 濁trược 性tánh 。 此thử 所sở 謂vị 世thế 間gian 。 相tương/tướng 俗tục 諦đế 所sở 用dụng 。 佛Phật 意ý 不bất 然nhiên 。 我ngã 這giá 裏lý 不bất 見kiến 有hữu 一nhất 法pháp 生sanh 。 不bất 見kiến 有hữu 一nhất 法pháp 滅diệt 。 只chỉ 以dĩ 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 。 合hợp 如Như 來Lai 藏tạng 。 而nhi 如Như 來Lai 藏tạng 。 唯duy 妙diệu 覺giác 明minh 。 圓viên 照chiếu 法Pháp 界Giới 。 即tức 照chiếu 法Pháp 界Giới 亦diệc 不bất 見kiến 有hữu 生sanh 相tương/tướng 。 不bất 見kiến 有hữu 滅diệt 相tương/tướng 。 既ký 無vô 生sanh 滅diệt 。 乃nãi 見kiến 全toàn 體thể 即tức 用dụng 。 故cố 曰viết 一nhất 為vi 無vô 量lượng 。 全toàn 用dụng 即tức 體thể 。 故cố 曰viết 無vô 量lượng 為vi 一nhất 。 小tiểu 中trung 觀quán 大đại 者giả 。 以dĩ 一nhất 尺xích 之chi 鏡kính 。 現hiện 重trùng 重trùng 之chi 輝huy 。 大đại 中trung 現hiện 小tiểu 者giả 。 以dĩ 重trùng 重trùng 之chi 輝huy 現hiện 在tại 一nhất 尺xích 之chi 鏡kính 。 此thử 即tức 廣quảng 狹hiệp 自tự 在tại 一nhất 多đa 相tương 容dung 也dã 。 又hựu 如như 一nhất 莖hành 草thảo 上thượng 。 見kiến 十thập 方phương 界giới 。 彼bỉ 亦diệc 不bất 來lai 。 此thử 亦diệc 不bất 往vãng 。 故cố 曰viết 不bất 動động 道Đạo 場Tràng 。 徧biến 十thập 方phương 界giới 。 此thử 即tức 主chủ 伴bạn 圓viên 明minh 具cụ 德đức 也dã 。 要yếu 見kiến 十thập 方phương 虗hư 空không 。 只chỉ 在tại 一nhất 莖hành 草thảo 上thượng 。 此thử 亦diệc 不bất 往vãng 。 彼bỉ 亦diệc 不bất 來lai 。 故cố 曰viết 身thân 含hàm 十thập 方phương 。 無vô 盡tận 虗hư 空không 。 此thử 即tức 同đồng 時thời 具cụ 足túc 相tướng 應ưng 也dã 。 又hựu 如như 毛mao 端đoan 現hiện 剎sát 。 依y 正chánh 歷lịch 然nhiên 炳bỉnh 現hiện 。 此thử 即tức 因nhân 陀đà 羅la 網võng 境cảnh 界giới 也dã 。 微vi 塵trần 轉chuyển 法pháp 。 正chánh 見kiến 攝nhiếp 德đức 無vô 邊biên 。 此thử 即tức 托thác 事sự 顯hiển 法pháp 生sanh 解giải 也dã 。 已dĩ 上thượng 即tức 是thị 不bất 思tư 議nghị 之chi 妙diệu 用dụng 。 若nhược 準chuẩn 華hoa 嚴nghiêm 有hữu 十thập 種chủng 玄huyền 門môn 。 此thử 舉cử 五ngũ 六lục 。 餘dư 俱câu 含hàm 攝nhiếp 。 當đương 細tế 揀giản 之chi 可khả 以dĩ 意ý 得đắc 。 然nhiên 此thử 玅# 用dụng 。 本bổn 非phi 神thần 通thông 。 亦diệc 非phi 法pháp 爾nhĩ 。 總tổng 是thị 滅diệt 塵trần 勞lao 之chi 濁trược 妄vọng 。 發phát 無vô 漏lậu 之chi 智trí 覺giác 。 體thể 用dụng 雙song 資tư 。 隱ẩn 顯hiển 不bất 二nhị 。 所sở 謂vị 真Chân 諦Đế 之chi 妙diệu 用dụng 也dã 。

而nhi 如Như 來Lai 藏tạng 。 本bổn 妙diệu 圓viên 心tâm 。 至chí 離ly 即tức 離ly 非phi 。 是thị 即tức 非phi 即tức 。

而nhi 如Như 來Lai 藏tạng 下hạ 。 五ngũ 明minh 三tam 諦đế 者giả 。 實thật 實thật 而nhi 論luận 。 此thử 如Như 來Lai 藏tạng 。 明minh 圓viên 明minh 心tâm 體thể 之chi 上thượng 。 無vô 有hữu 空không 等đẳng 七thất 大đại 之chi 性tánh 。 無vô 有hữu 眼nhãn 等đẳng 根căn 塵trần 識thức 性tánh 。 無vô 有hữu 明minh 無vô 明minh 。 盡tận 因nhân 緣duyên 還hoàn 滅diệt 之chi 性tánh 。 無vô 有hữu 苦khổ 集tập 滅diệt 道đạo 四Tứ 諦Đế 之chi 性tánh 。 無vô 智trí 無vô 得đắc 。 兼kiêm 無vô 六Lục 度Độ 之chi 性tánh 。 乃nãi 至chí 無vô 有hữu 。 怛đát 闥thát 阿a 竭kiệt 如Như 來Lai 三tam 號hiệu 之chi 性tánh 。 亦diệc 無vô 有hữu 涅Niết 槃Bàn 四tứ 德đức 之chi 性tánh 。 已dĩ 上thượng 從tùng 三tam 科khoa 七thất 大đại 及cập 苦khổ 集tập 等đẳng 。 是thị 世thế 間gian 相tương/tướng 。 從tùng 滅diệt 道đạo 併tinh 緣duyên 生sanh 觀quán 智trí 等đẳng 。 是thị 出xuất 世thế 間gian 相tương/tướng 。 此thử 世thế 出xuất 世thế 間gian 相tương/tướng 。 在tại 妙diệu 圓viên 心tâm 上thượng 。 總tổng 皆giai 無vô 有hữu 。 以dĩ 是thị 俱câu 非phi 之chi 。 非phi 之chi 者giả 。 正chánh 見kiến 藏tạng 性tánh 之chi 真chân 體thể 也dã 。 教giáo 謂vị 之chi 真Chân 諦Đế 。

故cố 知tri 真Chân 諦Đế 不bất 立lập 一nhất 法pháp 。 然nhiên 亦diệc 不bất 廢phế 一nhất 法pháp 。

何hà 以dĩ 故cố 。 此thử 妙diệu 圓viên 明minh 心tâm 。 何hà 常thường 離ly 了liễu 世thế 間gian 相tương/tướng 。 別biệt 有hữu 一nhất 法pháp 也dã 。 以dĩ 無vô 有hữu 別biệt 法pháp 故cố 。 即tức 如Như 來Lai 藏tạng 。 元nguyên 明minh 心tâm 妙diệu 。 隨tùy 緣duyên 建kiến 立lập 空không 等đẳng 七thất 大đại 之chi 性tánh 。 建kiến 立lập 真chân 等đẳng 根căn 塵trần 識thức 性tánh 。 建kiến 立lập 明minh 無vô 明minh 盡tận 。 因nhân 緣duyên 還hoàn 滅diệt 之chi 性tánh 。 建kiến 立lập 苦Khổ 集Tập 滅Diệt 道Đạo 。 四Tứ 諦Đế 之chi 性tánh 。 建kiến 立lập 有hữu 智trí 有hữu 得đắc 六Lục 度Độ 之chi 性tánh 。 乃nãi 至chí 建kiến 立lập 。 怛đát 闥thát 阿a 竭kiệt 如Như 來Lai 三tam 號hiệu 之chi 性tánh 。 建kiến 立lập 涅Niết 槃Bàn 四tứ 德đức 之chi 性tánh 。 已dĩ 上thượng 若nhược 世thế 間gian 。 若nhược 出xuất 世thế 間gian 。 皆giai 是thị 藏tạng 性tánh 。 攬lãm 真chân 成thành 立lập 。 以dĩ 是thị 俱câu 即tức 之chi 。 即tức 之chi 者giả 。 正chánh 見kiến 藏tạng 性tánh 之chi 妙diệu 用dụng 也dã 。 教giáo 謂vị 之chi 俗tục 諦đế 。

俗tục 諦đế 成thành 一nhất 切thiết 法pháp 。 真Chân 諦Đế 泯mẫn 一nhất 切thiết 法pháp 。 泯mẫn 即tức 性tánh 相tướng 皆giai 離ly 。 即tức 非phi 俱câu 遣khiển 。 故cố 曰viết 離ly 即tức 離ly 非phi 。 離ly 即tức 離ly 非phi 。 者giả 唯duy 一nhất 妙diệu 心tâm 也dã 。 教giáo 謂vị 之chi 雙song 遮già 。

成thành 即tức 性tánh 相tướng 皆giai 明minh 。 即tức 非phi 俱câu 是thị 。 故cố 曰viết 是thị 即tức 非phi 即tức 。 是thị 即tức 非phi 即tức 。 者giả 唯duy 一nhất 妙diệu 明minh 爾nhĩ 。 教giáo 謂vị 之chi 雙song 照chiếu 。

若nhược 說thuyết 雙song 照chiếu 。 則tắc 雙song 遮già 不bất 得đắc 。 若nhược 說thuyết 雙song 遮già 。 則tắc 雙song 照chiếu 不bất 得đắc 。 直trực 須tu 遮già 照chiếu 都đô 忘vong 。 名danh 言ngôn 不bất 立lập 。 方phương 盡tận 藏tạng 性tánh 之chi 大đại 體thể 大đại 用dụng 也dã 。 教giáo 謂vị 之chi 道Đạo 諦Đế 。

此thử 之chi 三tam 諦đế 。 如như 世thế 伊y 字tự 。 不bất 縱túng/tung 不bất 橫hoạnh/hoành 。 不bất 並tịnh 不bất 別biệt 。 猶do 摩Ma 醯Hê 首Thủ 羅La 天Thiên 。 王vương 頂đảnh 上thượng 三tam 目mục 。 非phi 凡phàm 目mục 也dã 。 到đáo 此thử 地địa 位vị 。 不bất 可khả 以dĩ 語ngữ 言ngôn 道đạo 。 不bất 可khả 以dĩ 寂tịch 默mặc 通thông 。 此thử 是thị 道đạo 之chi 極cực 則tắc 處xứ 。 難nan 可khả 以dĩ 尋tầm 常thường 見kiến 識thức 作tác 露lộ 布bố 爾nhĩ 。 怛đát 闥thát 阿a 竭kiệt 。 秦tần 翻phiên 如Như 來Lai 。 阿A 羅La 訶Ha 。 秦tần 言ngôn 應Ứng 供Cúng 。 三Tam 耶Da 三Tam 菩Bồ 。 秦tần 言ngôn 正Chánh 徧Biến 知Tri 。

如như 何hà 世thế 間gian 。 三tam 有hữu 眾chúng 生sanh 。 至chí 愛ái 念niệm 小Tiểu 乘Thừa 。 得đắc 少thiểu 為vi 足túc 。

如như 何hà 世thế 間gian 下hạ 。 六lục 結kết 責trách 其kỳ 錯thác 。 三tam 有hữu 者giả 。 總tổng 指chỉ 世thế 間gian 眾chúng 生sanh 也dã 。 聲Thanh 聞Văn 緣Duyên 覺Giác 者giả 。 總tổng 指chỉ 出xuất 世thế 間gian 二nhị 乘thừa 也dã 。 以dĩ 上thượng 若nhược 世thế 間gian 。 若nhược 出xuất 世thế 間gian 。 不bất 明minh 如Như 來Lai 至chí 明minh 至chí 覺giác 之chi 性tánh 。 妄vọng 立lập 所sở 明minh 所sở 覺giác 之chi 心tâm 。 或hoặc 滯trệ 於ư 空không 。 或hoặc 著trước 於ư 有hữu 。 謬mậu 以dĩ 涅Niết 槃Bàn 為vi 可khả 作tác 。 以dĩ 語ngữ 言ngôn 為vi 可khả 辯biện 。 以dĩ 此thử 欲dục 窮cùng 理lý 盡tận 性tánh 。 以dĩ 此thử 欲dục 測trắc 度độ 如Như 來Lai 。 又hựu 焉yên 能năng 哉tai 。 何hà 者giả 。 以dĩ 所sở 知tri 心tâm 。 為vi 究cứu 竟cánh 故cố 。 殊thù 不bất 知tri 此thử 個cá 道Đạo 理lý 。 不bất 可khả 以dĩ 智trí 知tri 。 不bất 可khả 以dĩ 識thức 識thức 。 如như 何hà 以dĩ 所sở 知tri 心tâm 。 而nhi 擬nghĩ 於ư 大đại 覺giác 境cảnh 界giới 。 寧ninh 非phi 是thị 其kỳ 錯thác 用dụng 心tâm 也dã 歟# 。 譬thí 如như 琴cầm 瑟sắt 箜không 篌hầu 。 必tất 得đắc 妙diệu 指chỉ 。 然nhiên 後hậu 徽# 音âm 可khả 作tác 。 若nhược 無vô 妙diệu 指chỉ 。 縱túng/tung 有hữu 妙diệu 音âm 。 終chung 不bất 能năng 發phát 。 即tức 如như 富phú 樓lâu 與dữ 諸chư 眾chúng 生sanh 亦diệc 然nhiên 。 各các 各các 寶bảo 覺giác 真chân 心tâm 。 與dữ 如Như 來Lai 無vô 二nhị 圓viên 滿mãn 。 有hữu 如như 琴cầm 瑟sắt 箜không 篌hầu 然nhiên 。 但đãn 無vô 妙diệu 指chỉ 。 故cố 妙diệu 音âm 不bất 得đắc 發phát 爾nhĩ 。 何hà 故cố 。 葢# 汝nhữ 以dĩ 色sắc 空không 。 相tương 傾khuynh 相tương 奪đoạt 。 於ư 如Như 來Lai 藏tạng 。 而nhi 如Như 來Lai 藏tạng 。 隨tùy 為vi 色sắc 空không 。 周chu 徧biến 法Pháp 界Giới 。 如Như 來Lai 則tắc 不bất 然nhiên 。 我ngã 以dĩ 妙diệu 明minh 。 不bất 滅diệt 不bất 生sanh 。 合hợp 如Như 來Lai 藏tạng 。 而nhi 如Như 來Lai 藏tạng 。 唯duy 妙diệu 覺giác 明minh 。 圓viên 照chiếu 法Pháp 界Giới 。 是thị 將tương 妙diệu 指chỉ 發phát 徽# 音âm 相tương 似tự 。 我ngã 纔tài 一nhất 按án 指chỉ 。 便tiện 海hải 印ấn 發phát 光quang 。 汝nhữ 不bất 得đắc 妙diệu 指chỉ 。 纔tài 一nhất 舉cử 心tâm 。 便tiện 塵trần 勞lao 先tiên 起khởi 。 此thử 無vô 他tha 。 由do 汝nhữ 耽đam 著trước 權quyền 乘thừa 。 不bất 勤cần 求cầu 覺giác 道đạo 故cố 也dã 。 縱túng/tung 有hữu 所sở 得đắc 。 不bất 過quá 是thị 其kỳ 小tiểu 者giả 。 豈khởi 不bất 可khả 惜tích 耶da 。

△# 三tam 重trọng/trùng 釋thích 疑nghi 難nan 。

富Phú 樓Lâu 那Na 言ngôn 我ngã 與dữ 如Như 來Lai 。 至chí 自tự 蔽tế 妙diệu 明minh 。 受thọ 此thử 淪luân 溺nịch 。

初sơ 別biệt 申thân 妄vọng 因nhân 。 富phú 樓lâu 前tiền 疑nghi 如Như 來Lai 幾kỷ 時thời 復phục 迷mê 。 今kim 疑nghi 眾chúng 生sanh 何hà 因nhân 有hữu 妄vọng 。 前tiền 疑nghi 覺giác 與dữ 不bất 覺giác 為vi 異dị 。 今kim 疑nghi 佛Phật 與dữ 眾chúng 生sanh 不bất 同đồng 。 何hà 則tắc 。 同đồng 一nhất 寶bảo 覺giác 。 無vô 二nhị 圓viên 滿mãn 。 佛Phật 則tắc 諸chư 妄vọng 圓viên 滅diệt 。 獨độc 妙diệu 真chân 常thường 。 眾chúng 生sanh 自tự 蔽tế 妙diệu 明minh 。 受thọ 此thử 淪luân 溺nịch 。 若nhược 爾nhĩ 。 生sanh 佛Phật 永vĩnh 別biệt 。 真chân 妄vọng 迥huýnh 異dị 矣hĩ 。 此thử 富phú 樓lâu 不bất 知tri 生sanh 佛Phật 本bổn 來lai 平bình 等đẳng 。 迷mê 妄vọng 元nguyên 是thị 無vô 因nhân 。 良lương 由do 眾chúng 生sanh 顛điên 倒đảo 。 迷mê 己kỷ 逐trục 物vật 。 而nhi 諸chư 佛Phật 悟ngộ 之chi 。 背bối/bội 塵trần 合hợp 覺giác 。 雖tuy 則tắc 迷mê 悟ngộ 在tại 人nhân 。 究cứu 竟cánh 不bất 干can 本bổn 來lai 之chi 事sự 。

佛Phật 告cáo 富Phú 樓Lâu 那Na 。 汝nhữ 雖tuy 除trừ 疑nghi 。 至chí 是thị 人nhân 心tâm 狂cuồng 。 更cánh 無vô 他tha 故cố 。

二nhị 舉cử 事sự 釋thích 疑nghi 。 演Diễn 若Nhã 達Đạt 多Đa 。 此thử 云vân 祠từ 授thọ 。 魑si 魅mị 。 山sơn 澤trạch 之chi 怪quái 也dã 。 本bổn 頭đầu 喻dụ 性tánh 覺giác 。 鏡kính 頭đầu 喻dụ 所sở 覺giác 。 狂cuồng 喻dụ 能năng 覺giác 。 演diễn 若nhược 迷mê 謂vị 鏡kính 頭đầu 是thị 假giả 。 能năng 見kiến 眉mi 目mục 。 本bổn 頭đầu 是thị 我ngã 。 而nhi 反phản 不bất 見kiến 。 由do 是thị 發phát 狂cuồng 。 以dĩ 為vi 魑si 魅mị 。 奔bôn 走tẩu 出xuất 外ngoại 。 此thử 是thị 城thành 中trung 之chi 實thật 事sự 。 汝nhữ 不bất 聞văn 之chi 乎hồ 。 且thả 此thử 人nhân 之chi 狂cuồng 者giả 。 是thị 何hà 所sở 因nhân 耶da 。 富phú 樓lâu 答đáp 。 是thị 人nhân 心tâm 狂cuồng 。 更cánh 無vô 他tha 故cố 。 何hà 者giả 。 本bổn 頭đầu 不bất 失thất 故cố 。 本bổn 頭đầu 不bất 失thất 。 則tắc 不bất 干can 於ư 頭đầu 事sự 矣hĩ 。 鏡kính 頭đầu 無vô 性tánh 故cố 。 鏡kính 頭đầu 無vô 性tánh 。 則tắc 不bất 干can 於ư 鏡kính 事sự 矣hĩ 不bất 干can 於ư 頭đầu 。 又hựu 不bất 干can 於ư 鏡kính 。 還hoàn 是thị 妄vọng 覺giác 自tự 迷mê 。 是thị 以dĩ 發phát 狂cuồng 爾nhĩ 。 於ư 是thị 知tri 狂cuồng 在tại 於ư 心tâm 。 不bất 關quan 其kỳ 餘dư 也dã 明minh 矣hĩ 。

佛Phật 言ngôn 妙diệu 覺giác 明minh 圓viên 。 本bổn 圓viên 明minh 妙diệu 。 至chí 雖tuy 佛Phật 發phát 明minh 。 猶do 不bất 能năng 返phản 。

三tam 約ước 事sự 明minh 妄vọng 。 且thả 如như 妙diệu 覺giác 明minh 圓viên 。 本bổn 圓viên 明minh 妙diệu 。 何hà 嘗thường 有hữu 妄vọng 。 何hà 嘗thường 有hữu 因nhân 。 因nhân 汝nhữ 不bất 覺giác 強cường/cưỡng 立lập 能năng 所sở 。 便tiện 是thị 責trách 本bổn 頭đầu 不bất 見kiến 而nhi 謂vị 鏡kính 頭đầu 可khả 見kiến 。 於ư 是thị 發phát 狂cuồng 。 妄vọng 覺giác 生sanh 矣hĩ 。 妄vọng 元nguyên 無vô 體thể 。 便tiện 是thị 不bất 干can 於ư 性tánh 覺giác 矣hĩ 。 所sở 必tất 由do 能năng 。 便tiện 是thị 不bất 干can 於ư 所sở 覺giác 矣hĩ 。 既ký 不bất 干can 於ư 性tánh 覺giác 。 又hựu 不bất 干can 於ư 所sở 覺giác 。 還hoàn 是thị 強cường/cưỡng 覺giác 自tự 迷mê 。 是thị 以dĩ 為vi 妄vọng 爾nhĩ 。 於ư 是thị 知tri 妄vọng 在tại 於ư 能năng 。 非phi 關quan 其kỳ 餘dư 也dã 審thẩm 矣hĩ 。 今kim 汝nhữ 所sở 問vấn 。 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 何hà 因nhân 有hữu 妄vọng 。 妄vọng 若nhược 有hữu 因nhân 。 云vân 何hà 名danh 妄vọng 耶da 。 即tức 如như 覺giác 非phi 所sở 明minh 。 因nhân 明minh 立lập 所sở 。 所sở 既ký 妄vọng 立lập 。 生sanh 汝nhữ 妄vọng 能năng 。 如như 是thị 展triển 轉chuyển 相tương/tướng 因nhân 。 無vô 有hữu 了liễu 日nhật 。 所sở 謂vị 一nhất 人nhân 傳truyền 虗hư 。 萬vạn 人nhân 傳truyền 實thật 。 因nhân 是thị 從tùng 迷mê 積tích 迷mê 。 以dĩ 歷lịch 塵trần 劫kiếp 。

何hà 以dĩ 故cố 。 佛Phật 今kim 如như 是thị 開khai 示thị 。 如như 是thị 發phát 明minh 。 汝nhữ 尚thượng 不bất 悟ngộ 。 猶do 問vấn 眾chúng 生sanh 何hà 因nhân 有hữu 妄vọng 。 況huống 無vô 人nhân 說thuyết 而nhi 能năng 自tự 覺giác 耶da 。 是thị 故cố 從tùng 迷mê 積tích 迷mê 。 流lưu 蕩đãng 不bất 返phản 。 可khả 哀ai 也dã 已dĩ 。

如như 是thị 迷mê 因nhân 。 因nhân 迷mê 自tự 有hữu 。 至chí 況huống 復phục 無vô 因nhân 。 本bổn 無vô 所sở 有hữu 。

四tứ 引dẫn 喻dụ 合hợp 顯hiển 。 要yếu 知tri 眾chúng 生sanh 之chi 妄vọng 。 但đãn 觀quán 演diễn 若nhược 之chi 迷mê 。 識thức 得đắc 演diễn 若nhược 之chi 迷mê 無vô 因nhân 。 便tiện 知tri 眾chúng 生sanh 之chi 名danh 無vô 依y 矣hĩ 。 何hà 者giả 。 眾chúng 生sanh 之chi 妄vọng 因nhân 於ư 無vô 明minh 故cố 。 有hữu 無vô 明minh 則tắc 無vô 所sở 依y 。 既ký 無vô 所sở 依y 。 安an 問vấn 何hà 因nhân 耶da 。 演diễn 若nhược 之chi 狂cuồng 。 因nhân 於ư 心tâm 迷mê 故cố 。 有hữu 心tâm 迷mê 則tắc 無vô 所sở 因nhân 。 既ký 無vô 所sở 因nhân 。 安an 問vấn 所sở 迷mê 耶da 。 如như 是thị 迷mê 尚thượng 無vô 生sanh 。 欲dục 何hà 為vi 滅diệt 。 如như 是thị 妄vọng 本bổn 無vô 體thể 。 欲dục 何hà 為vi 因nhân 。 今kim 汝nhữ 問vấn 我ngã 眾chúng 生sanh 何hà 因nhân 有hữu 妄vọng 。 我ngã 今kim 曉hiểu 汝nhữ 。 如như 寤ngụ 時thời 人nhân 。 說thuyết 夢mộng 中trung 事sự 。 心tâm 裏lý 縱túng/tung 然nhiên 精tinh 明minh 。 記ký 得đắc 夢mộng 中trung 之chi 相tướng 。 欲dục 何hà 因nhân 緣duyên 。 取thủ 得đắc 夢mộng 中trung 物vật 耶da 。 葢# 夢mộng 物vật 是thị 無vô 體thể 。 故cố 不bất 可khả 取thủ 也dã 。 假giả 饒nhiêu 諸chư 佛Phật 得đắc 菩Bồ 提Đề 者giả 。 心tâm 裏lý 縱túng/tung 然nhiên 精tinh 覺giác 圓viên 明minh 。 能năng 盡tận 因nhân 中trung 妄vọng 惑hoặc 。 欲dục 何hà 因nhân 緣duyên 。 說thuyết 得đắc 因nhân 中trung 妄vọng 因nhân 耶da 。 葢# 妄vọng 體thể 是thị 無vô 因nhân 。 故cố 不bất 可khả 說thuyết 也dã 。

如như 彼bỉ 城thành 中trung 。 演Diễn 若Nhã 達Đạt 多Đa 。 至chí 何hà 藉tạ 劬cù 勞lao 。 肯khẳng 綮khính 修tu 證chứng 。

五ngũ 就tựu 事sự 指chỉ 歸quy 。 即tức 如như 城thành 中trung 。 演diễn 若nhược 之chi 狂cuồng 。 豈khởi 有hữu 因nhân 緣duyên 耶da 。 若nhược 有hữu 因nhân 緣duyên 。 便tiện 不bất 在tại 本bổn 頭đầu 矣hĩ 。 而nhi 今kim 不bất 然nhiên 。 因nhân 責trách 本bổn 頭đầu 不bất 見kiến 。 故cố 發phát 狂cuồng 者giả 。 若nhược 無vô 因nhân 緣duyên 。 便tiện 不bất 在tại 於ư 鏡kính 頭đầu 矣hĩ 。 而nhi 今kim 不bất 然nhiên 。 因nhân 愛ái 鏡kính 頭đầu 可khả 見kiến 生sanh 迷mê 。 然nhiên 亦diệc 非phi 是thị 因nhân 緣duyên 。 非phi 不bất 是thị 因nhân 緣duyên 。

何hà 以dĩ 故cố 。 狂cuồng 也dã 本bổn 頭đầu 不bất 失thất 。 不bất 狂cuồng 也dã 本bổn 頭đầu 不bất 失thất 。 本bổn 頭đầu 既ký 不bất 失thất 。 說thuyết 非phi 鏡kính 頭đầu 也dã 不bất 是thị 。 說thuyết 非phi 不bất 是thị 鏡kính 頭đầu 也dã 不bất 是thị 。

何hà 以dĩ 故cố 。 迷mê 性tánh 是thị 無vô 因nhân 故cố 。 眾chúng 生sanh 之chi 妄vọng 。 性tánh 亦diệc 如như 是thị 。 說thuyết 有hữu 因nhân 也dã 不bất 是thị 。 說thuyết 無vô 因nhân 也dã 不bất 是thị 。

何hà 以dĩ 故cố 。 妄vọng 性tánh 是thị 無vô 體thể 故cố 。 妄vọng 性tánh 既ký 無vô 體thể 。 云vân 何hà 說thuyết 得đắc 在tại 耶da 不bất 在tại 耶da 。 而nhi 今kim 真chân 實thật 告cáo 之chi 。 此thử 妙diệu 圓viên 真chân 性tánh 。 汝nhữ 若nhược 不bất 隨tùy 分phân 別biệt 明minh 與dữ 非phi 明minh 。 而nhi 真chân 心tâm 當đương 下hạ 便tiện 了liễu 。 心tâm 若nhược 了liễu 得đắc 。 世thế 間gian 眾chúng 生sanh 業nghiệp 果quả 。 三tam 種chủng 相tương 續tục 之chi 緣duyên 。 自tự 然nhiên 斷đoạn 矣hĩ 。 三tam 緣duyên 若nhược 斷đoạn 。 則tắc 殺sát 盜đạo 婬dâm 三tam 因nhân 之chi 性tánh 亦diệc 不bất 生sanh 矣hĩ 。 即tức 如như 城thành 中trung 。 演Diễn 若Nhã 達Đạt 多Đa 。 不bất 隨tùy 分phân 別biệt 鏡kính 頭đầu 與dữ 本bổn 頭đầu 。 見kiến 與dữ 不bất 見kiến 。 則tắc 狂cuồng 機cơ 當đương 下hạ 便tiện 歇hiết 矣hĩ 。 狂cuồng 機cơ 若nhược 歇hiết 。 則tắc 真chân 心tâm 定định 矣hĩ 。 妄vọng 心tâm 若nhược 歇hiết 。 則tắc 覺giác 心tâm 顯hiển 矣hĩ 。 覺giác 心tâm 既ký 顯hiển 。 自tự 然nhiên 知tri 得đắc 自tự 己kỷ 。 勝thắng 淨tịnh 明minh 心tâm 。 本bổn 周chu 法Pháp 界Giới 。 然nhiên 此thử 勝thắng 淨tịnh 明minh 心tâm 。 豈khởi 藉tạ 他tha 人nhân 開khai 示thị 得đắc 乎hồ 。 豈khởi 是thị 自tự 己kỷ 揑niết 造tạo 得đắc 乎hồ 。 古cổ 德đức 云vân 。 本bổn 來lai 元nguyên 具cụ 足túc 。 祇kỳ 欠khiếm 自tự 承thừa 當đương 。 若nhược 承thừa 當đương 得đắc 。 何hà 用dụng 劬cù 勞lao 肯khẳng 綮khính 修tu 證chứng 耶da 。 骨cốt 間gian 肉nhục 曰viết 肯khẳng 。 筋cân 肉nhục 結kết 處xứ 曰viết 綮khính/khể 。 莊trang 子tử 技kỹ 經kinh 肯khẳng 綮khính/khể 之chi 未vị 嘗thường 。 而nhi 況huống 大đại [骨*瓜]# 乎hồ 。 言ngôn 不bất 消tiêu 如như 此thử 。 此thử 是thị 頓đốn 教giáo 法Pháp 門môn 。 當đương 下hạ 會hội 去khứ 始thỉ 得đắc 。

譬thí 如như 有hữu 人nhân 。 於ư 自tự 衣y 中trung 。 至chí 方phương 悟ngộ 神thần 珠châu 。 非phi 從tùng 外ngoại 得đắc 。

六lục 重trọng/trùng 喻dụ 本bổn 來lai 。 葢# 道đạo 在tại 己kỷ 躬cung 。 豈khởi 假giả 別biệt 求cầu 。 而nhi 人nhân 不bất 覺giác 。 向hướng 外ngoại 馳trì 走tẩu 。 汩# 沒một 迷mê 流lưu 。 雖tuy 受thọ 淪luân 溺nịch 。 而nhi 道đạo 不bất 會hội 失thất 也dã 。 譬thí 如như 珠châu 繫hệ 衣y 裏lý 。 不bất 假giả 外ngoại 尋tầm 。 而nhi 人nhân 弗phất 知tri 。 窮cùng 露lộ 他tha 方phương 。 乞khất 食thực 馳trì 走tẩu 。 雖tuy 實thật 貧bần 窮cùng 。 而nhi 珠châu 不bất 曾tằng 失thất 也dã 。 忽hốt 有hữu 智trí 者giả 。 指chỉ 示thị 其kỳ 珠châu 。 所sở 願nguyện 從tùng 心tâm 。 致trí 大đại 富phú 饒nhiêu 。 而nhi 道đạo 亦diệc 然nhiên 。 忽hốt 有hữu 智trí 者giả 。 指chỉ 示thị 其kỳ 道đạo 。 頓đốn 獲hoạch 本bổn 心tâm 。 得đắc 大đại 安an 樂lạc 。 方phương 悟ngộ 本bổn 來lai 非phi 從tùng 人nhân 得đắc 。 方phương 悟ngộ 神thần 珠châu 。 非phi 從tùng 外ngoại 得đắc 。

△# 三tam 因nhân 妄vọng 迷mê 真chân 真chân 元nguyên 無vô 妄vọng 答đáp 阿A 難Nan 緣duyên 起khởi 迷mê 理lý 難nạn/nan 分phần/phân 五ngũ 。 一nhất 述thuật 疑nghi 伸thân 難nạn/nan 。 二nhị 引dẫn 事sự 明minh 法pháp 。 三tam 覈# 其kỳ 邪tà 正chánh 。 四tứ 斥xích 其kỳ 徒đồ 學học 。 五ngũ 勸khuyến 其kỳ 真chân 修tu 。

初sơ 述thuật 疑nghi 伸thân 難nạn/nan 。

即tức 時thời 阿A 難Nan 。 在tại 大đại 眾chúng 中trung 。 至chí 惟duy 垂thùy 大đại 悲bi 。 開khai 發phát 迷mê 悶muộn 。

阿A 難Nan 謂vị 只chỉ 就tựu 世Thế 尊Tôn 所sở 言ngôn 。 汝nhữ 負phụ 我ngã 命mạng 。 我ngã 還hoàn 汝nhữ 債trái 。 以dĩ 是thị 因nhân 緣duyên 。 經kinh 百bách 千thiên 劫kiếp 。 常thường 在tại 纏triền 縛phược 。 據cứ 此thử 世thế 間gian 眾chúng 生sanh 。 業nghiệp 果quả 得đắc 相tương 續tục 在tại 。 亦diệc 是thị 因nhân 緣duyên 矣hĩ 。 又hựu 云vân 三tam 緣duyên 斷đoạn 故cố 。 三tam 因nhân 不bất 生sanh 。 據cứ 此thử 世thế 間gian 眾chúng 生sanh 。 業nghiệp 果quả 得đắc 相tương 續tục 滅diệt 。 亦diệc 是thị 因nhân 緣duyên 矣hĩ 。 又hựu 心tâm 中trung 演Diễn 若Nhã 達Đạt 多Đa 。 狂cuồng 性tánh 自tự 歇hiết 。 歇hiết 即tức 菩Bồ 提Đề 。 據cứ 此thử 狂cuồng 性tánh 歇hiết 。 覺giác 心tâm 現hiện 。 亦diệc 是thị 因nhân 緣duyên 矣hĩ 。 即tức 如như 我ngã 阿A 難Nan 。 昔tích 緣duyên 乞khất 食thực 次thứ 。 遭tao 登đăng 伽già 之chi 難nạn/nan 。 今kim 因nhân 蒙mông 佛Phật 如Như 來Lai 。 提đề 獎tưởng 垂thùy 救cứu 。 心tâm 得đắc 開khai 悟ngộ 。 據cứ 此thử 。 亦diệc 是thị 因nhân 緣duyên 而nhi 得đắc 悟ngộ 也dã 。 且thả 不bất 特đặc 我ngã 年niên 少thiếu 聲Thanh 聞Văn 。 會hội 中trung 目Mục 犍Kiền 連Liên 。 及cập 舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 須Tu 菩Bồ 提Đề 。 從tùng 老lão 梵Phạm 志Chí 邊biên 。 聞văn 佛Phật 因nhân 緣duyên 。 發phát 心tâm 得đắc 成thành 無vô 漏lậu 。 據cứ 此thử 。 亦diệc 是thị 因nhân 緣duyên 而nhi 入nhập 聖thánh 教giáo 也dã 。 今kim 說thuyết 菩Bồ 提Đề 。 不bất 從tùng 因nhân 緣duyên 。 若nhược 爾nhĩ 。 王Vương 舍Xá 城Thành 拘câu 舍xá 棃lê 外ngoại 道đạo 。 所sở 說thuyết 自tự 然nhiên 。 成thành 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 耶da 。 此thử 所sở 謂vị 緣duyên 起khởi 迷mê 理lý 難nạn/nan 也dã 。 葢# 阿A 難Nan 不bất 知tri 緣duyên 起khởi 無vô 生sanh 。 只chỉ 管quản 說thuyết 因nhân 緣duyên 。 說thuyết 自tự 然nhiên 。 礙ngại 在tại 胷# 中trung 。 何hà 日nhật 是thị 了liễu 。 不bất 知tri 如Như 來Lai 言ngôn 教giáo 。 不bất 過quá 是thị 眾chúng 生sanh 之chi 鞭tiên 影ảnh 。 祇kỳ 要yếu 調điều 馴# 而nhi 已dĩ 。 又hựu 如như 渡độ 海hải 之chi 船thuyền 筏phiệt 。 祇kỳ 要yếu 登đăng 岸ngạn 而nhi 已dĩ 。 而nhi 今kim 戀luyến 筏phiệt 不bất 捨xả 者giả 。 只chỉ 管quản 說thuyết 船thuyền 說thuyết 筏phiệt 。 心tâm 未vị 調điều 馴# 者giả 。 只chỉ 管quản 說thuyết 鞭tiên 說thuyết 影ảnh 。 便tiện 是thị 阿A 難Nan 之chi 謂vị 矣hĩ 。 問vấn 。 緣duyên 起khởi 無vô 生sanh 與dữ 緣duyên 起khởi 迷mê 理lý 。 若nhược 為vi 定định 當đương 。 曰viết 。 不bất 見kiến 古cổ 德đức 問vấn 僧Tăng 。 面diện 前tiền 是thị 甚thậm 麼ma 聲thanh 。 僧Tăng 云vân 雨vũ 滴tích 聲thanh 。 德đức 云vân 眾chúng 生sanh 顛điên 倒đảo 。 迷mê 己kỷ 逐trục 物vật 。 僧Tăng 云vân 和hòa 尚thượng 何hà 如như 。 德đức 云vân 既ký 不bất 迷mê 己kỷ 。 此thử 即tức 是thị 無vô 生sanh 。 亦diệc 即tức 是thị 迷mê 理lý 也dã 。 請thỉnh 定định 當đương 看khán 。

△# 二nhị 引dẫn 事sự 明minh 法pháp 。

佛Phật 告cáo 阿A 難Nan 。 即tức 如như 城thành 中trung 。 至chí 滅diệt 生sanh 俱câu 盡tận 。 無vô 功công 用dụng 道đạo 。

從tùng 佛Phật 告cáo 下hạ 。 牒điệp 其kỳ 所sở 計kế 。 即tức 如như 演diễn 若nhược 之chi 狂cuồng 性tánh 。 若nhược 除trừ 了liễu 因nhân 緣duyên 。 即tức 有hữu 自tự 然nhiên 。 是thị 汝nhữ 之chi 計kế 。 不bất 出xuất 於ư 此thử 。 是thị 謂vị 理lý 窮cùng 於ư 是thị 。 此thử 總tổng 標tiêu 其kỳ 所sở 計kế 也dã 。 後hậu 徐từ 徐từ 破phá 之chi 。

從tùng 阿A 難Nan 下hạ 將tương 因nhân 緣duyên 破phá 其kỳ 自tự 然nhiên 。 謂vị 頭đầu 是thị 自tự 然nhiên 者giả 。 則tắc 無vô 非phi 不bất 是thị 自tự 然nhiên 矣hĩ 。 今kim 且thả 不bất 然nhiên 。 由do 因nhân 緣duyên 故cố 。 狂cuồng 怖bố 走tẩu 出xuất 。 若nhược 因nhân 緣duyên 狂cuồng 怖bố 走tẩu 出xuất 。 便tiện 非phi 自tự 然nhiên 矣hĩ 。

若nhược 自tự 然nhiên 下hạ 。 將tương 自tự 然nhiên 破phá 其kỳ 因nhân 緣duyên 。 謂vị 頭đầu 是thị 自tự 然nhiên 者giả 。 由do 因nhân 緣duyên 故cố 狂cuồng 。 若nhược 爾nhĩ 。 就tựu 該cai 由do 因nhân 緣duyên 故cố 失thất 矣hĩ 。 今kim 乃nãi 本bổn 頭đầu 不bất 失thất 。 雖tuy 是thị 狂cuồng 走tẩu 。 曾tằng 無vô 變biến 易dị 。 頭đầu 既ký 不bất 失thất 。 又hựu 無vô 變biến 易dị 。 何hà 藉tạ 因nhân 緣duyên 乎hồ 。

從tùng 本bổn 狂cuồng 下hạ 牒điệp 其kỳ 轉chuyển 計kế 。 謂vị 頭đầu 自tự 有hữu 狂cuồng 性tánh 故cố 。 其kỳ 狂cuồng 亦diệc 是thị 自tự 然nhiên 。 其kỳ 不bất 狂cuồng 亦diệc 是thị 自tự 然nhiên 。 其kỳ 狂cuồng 亦diệc 是thị 自tự 然nhiên 者giả 。 姑cô 且thả 勿vật 論luận 。 假giả 如như 未vị 狂cuồng 之chi 際tế 。 其kỳ 狂cuồng 性tánh 潛tiềm 在tại 何hà 處xứ 耶da 。 不bất 狂cuồng 亦diệc 是thị 自tự 然nhiên 者giả 。 姑cô 置trí 勿vật 論luận 。 假giả 如như 正chánh 狂cuồng 之chi 際tế 。 其kỳ 自tự 然nhiên 性tánh 又hựu 藏tạng 在tại 何hà 處xứ 耶da 。 若nhược 狂cuồng 性tánh 無vô 所sở 潛tiềm 。 是thị 知tri 狂cuồng 非phi 本bổn 有hữu 矣hĩ 。 若nhược 自tự 然nhiên 性tánh 無vô 所sở 藏tạng 。 是thị 知tri 頭đầu 本bổn 無vô 妄vọng 矣hĩ 。 頭đầu 本bổn 無vô 妄vọng 。 性tánh 本bổn 無vô 迷mê 。 今kim 日nhật 何hà 因nhân 緣duyên 故cố 。 怖bố 頭đầu 狂cuồng 走tẩu 耶da 。

若nhược 悟ngộ 下hạ 結kết 歸quy 本bổn 旨chỉ 。 若nhược 悟ngộ 得đắc 頭đầu 本bổn 無vô 妄vọng 。 則tắc 知tri 性tánh 本bổn 元nguyên 真chân 矣hĩ 。 若nhược 達đạt 得đắc 性tánh 本bổn 無vô 迷mê 。 則tắc 知tri 狂cuồng 走tẩu 是thị 妄vọng 矣hĩ 。 識thức 得đắc 妄vọng 本bổn 無vô 從tùng 。 則tắc 知tri 因nhân 緣duyên 自tự 然nhiên 。 俱câu 成thành 戲hí 論luận 矣hĩ 。 故cố 言ngôn 世thế 間gian 眾chúng 生sanh 業nghiệp 果quả 。 若nhược 三tam 緣duyên 斷đoạn 。 即tức 菩Bồ 提Đề 心tâm 。 然nhiên 若nhược 見kiến 有hữu 菩Bồ 提Đề 心tâm 生sanh 。 生sanh 滅diệt 心tâm 滅diệt 。 此thử 猶do 是thị 生sanh 滅diệt 知tri 見kiến 爾nhĩ 。 故cố 曰viết 此thử 但đãn 生sanh 滅diệt 。 連liên 這giá 滅diệt 生sanh 之chi 心tâm 。 俱câu 不bất 可khả 得đắc 。 到đáo 這giá 裏lý 無vô 你nễ 用dụng 心tâm 處xứ 。 無vô 你nễ 湊thấu 泊bạc 處xứ 。 故cố 曰viết 滅diệt 心tâm 俱câu 盡tận 。 無vô 功công 用dụng 道đạo 。 以dĩ 此thử 看khán 來lai 。 生sanh 滅diệt 心tâm 盡tận 。 方phương 見kiến 本bổn 來lai 如như 是thị 也dã 。

△# 三tam 覈# 其kỳ 邪tà 正chánh 。

若nhược 有hữu 自tự 然nhiên 。 如như 是thị 則tắc 明minh 。 至chí 此thử 句cú 方phương 名danh 。 無vô 戲hí 論luận 法pháp 。

或hoặc 者giả 見kiến 說thuyết 無vô 生sanh 無vô 滅diệt 。 不bất 假giả 功công 用dụng 。 謂vị 是thị 自tự 然nhiên 性tánh 。 如như 是thị 則tắc 有hữu 自tự 然nhiên 心tâm 生sanh 矣hĩ 。 若nhược 見kiến 有hữu 自tự 然nhiên 生sanh 滅diệt 心tâm 滅diệt 。 此thử 猶do 是thị 生sanh 滅diệt 知tri 見kiến 爾nhĩ 。 故cố 曰viết 此thử 亦diệc 生sanh 滅diệt 。 連liên 這giá 滅diệt 生sanh 之chi 心tâm 。 俱câu 不bất 可khả 得đắc 。 到đáo 這giá 裏lý 尚thượng 不bất 見kiến 有hữu 生sanh 。 況huống 見kiến 有hữu 滅diệt 。 故cố 曰viết 無vô 生sanh 滅diệt 者giả 。 名danh 為vi 自Tự 然Nhiên 。 以dĩ 此thử 看khán 來lai 。 若nhược 是thị 真chân 自tự 然nhiên 者giả 。 必tất 無vô 生sanh 滅diệt 知tri 見kiến 也dã 。

從tùng 猶do 如như 下hạ 況huống 顯hiển 。 猶do 如như 世thế 間gian 。 諸chư 相tướng 襍tập 和hòa 。 成thành 一nhất 體thể 者giả 。 名danh 和Hòa 合Hợp 性Tánh 。 指chỉ 物vật 之chi 自tự 相tương/tướng 。 非phi 和hòa 合hợp 者giả 。 名danh 本bổn 然nhiên 性tánh 。 本bổn 然nhiên 即tức 自tự 然nhiên 也dã 。 和hòa 合hợp 即tức 因nhân 緣duyên 也dã 。 此thử 世thế 間gian 相tương/tướng 也dã 。 於ư 性tánh 體thể 上thượng 。 有hữu 個cá 本bổn 然nhiên 者giả 。 便tiện 不bất 然nhiên 矣hĩ 。 於ư 覺giác 體thể 上thượng 。 有hữu 個cá 和hòa 合hợp 者giả 。 便tiện 非phi 合hợp 矣hĩ 。 何hà 者giả 。 和hòa 合hợp 與dữ 本bổn 然nhiên 。 在tại 性tánh 覺giác 體thể 上thượng 俱câu 用dụng 不bất 著trước 。 故cố 曰viết 合hợp 然nhiên 俱câu 離ly 。 連liên 這giá 離ly 合hợp 離ly 然nhiên 之chi 心tâm 。 亦diệc 不bất 可khả 得đắc 。 到đáo 這giá 裏lý 言ngôn 語ngữ 道đạo 斷đoạn 。 心tâm 行hành 處xứ 滅diệt 。 故cố 曰viết 離ly 合hợp 俱câu 非phi 。 如như 此thử 看khán 來lai 。 若nhược 見kiến 真chân 無vô 功công 用dụng 處xứ 。 方phương 是thị 無vô 戲hí 論luận 法pháp 也dã 。

△# 四tứ 斥xích 其kỳ 徒đồ 學học 。

菩Bồ 提Đề 涅Niết 槃Bàn 。 尚thượng 在tại 遙diêu 遠viễn 。 至chí 愛ái 河hà 乾can 枯khô 。 令linh 汝nhữ 解giải 脫thoát 。

上thượng 來lai 雖tuy 恁nhẫm 地địa 說thuyết 。 不bất 過quá 遣khiển 其kỳ 執chấp 情tình 。 斥xích 其kỳ 戲hí 論luận 。 若nhược 是thị 菩Bồ 提Đề 涅Niết 槃Bàn 。 尚thượng 在tại 遙diêu 遠viễn 。 何hà 也dã 。 葢# 說thuyết 處xứ 即tức 是thị 。 行hành 處xứ 未vị 是thị 。 解giải 處xứ 即tức 是thị 。 證chứng 處xứ 未vị 是thị 。 故cố 云vân 遠viễn 也dã 。 大đại 槩# 此thử 事sự 如như 大đại 死tử 人nhân 相tương 似tự 。 實thật 實thật 到đáo 此thử 田điền 地địa 始thỉ 得đắc 。 不bất 然nhiên 。 縱túng/tung 使sử 憶ức 持trì 十thập 方phương 如Như 來Lai 。 十Thập 二Nhị 部Bộ 經Kinh 。 會hội 得đắc 清thanh 淨tịnh 妙diệu 理lý 。 於ư 自tự 己kỷ 分phần/phân 上thượng 只chỉ 成thành 戲hí 論luận 亦diệc 無vô 益ích 矣hĩ 。

從tùng 汝nhữ 雖tuy 下hạ 引dẫn 事sự 為vi 證chứng 。 如như 汝nhữ 說thuyết 因nhân 緣duyên 說thuyết 自tự 然nhiên 。 豈khởi 不bất 是thị 明minh 得đắc 底để 。 世thế 間gian 稱xưng 汝nhữ 多đa 聞văn 第đệ 一nhất 。 何hà 以dĩ 不bất 免miễn 。 摩Ma 登Đăng 伽Già 難nạn 。 又hựu 我ngã 神thần 咒chú 一nhất 宣tuyên 。 而nhi 使sử 登đăng 伽già 。 婬dâm 火hỏa 頓đốn 歇hiết 。 而nhi 汝nhữ 愛ái 河hà 乾can 枯khô 。 此thử 豈khởi 不bất 是thị 其kỳ 證chứng 驗nghiệm 乎hồ 。

△# 五ngũ 勸khuyến 其kỳ 真chân 修tu 。

是thị 故cố 阿A 難Nan 。 汝nhữ 雖tuy 歷lịch 劫kiếp 。 至chí 如như 何hà 自tự 欺khi 。 尚thượng 留lưu 觀quán 聽thính 。

由do 前tiền 說thuyết 摩ma 登đăng 伽già 聞văn 佛Phật 神thần 咒chú 。 遂toại 得đắc 婬dâm 火hỏa 頓đốn 歇hiết 。 法pháp 中trung 成thành 精tinh 進tấn 林lâm 。 阿A 難Nan 解giải 得đắc 十Thập 二Nhị 部Bộ 經Kinh 。 而nhi 不bất 免miễn 娑sa 毗tỳ 邪tà 術thuật 所sở 攝nhiếp 。 由do 此thử 觀quán 之chi 。 歷lịch 劫kiếp 憶ức 持trì 如Như 來Lai 。 秘bí 密mật 妙diệu 嚴nghiêm 。 不bất 如như 一nhất 日nhật 。 修tu 無vô 漏lậu 業nghiệp 。 無vô 漏lậu 者giả 。 即tức 楞lăng 嚴nghiêm 大đại 定định 之chi 謂vị 。 葢# 真chân 見kiến 自tự 心tâm 之chi 人nhân 。 自tự 然nhiên 不bất 墮đọa 邪tà 見kiến 。 不bất 漏lậu 生sanh 死tử 。 遠viễn 離ly 世thế 間gian 。 憎tăng 愛ái 二nhị 苦khổ 。 憎tăng 愛ái 即tức 生sanh 死tử 之chi 本bổn 。 八bát 苦khổ 之chi 中trung 二nhị 者giả 最tối 甚thậm 。

從tùng 如như 摩Ma 登Đăng 伽Già 。 下hạ 再tái 引dẫn 事sự 證chứng 。 何hà 以dĩ 知tri 其kỳ 一nhất 日nhật 之chi 功công 。 而nhi 超siêu 歷lịch 劫kiếp 之chi 憶ức 持trì 。 即tức 如như 登đăng 伽già 累lũy/lụy/luy 生sanh 為vi 婬dâm 女nữ 。 非phi 一nhất 世thế 矣hĩ 。 一nhất 聞văn 咒chú 功công 。 消tiêu 其kỳ 愛ái 欲dục 。 今kim 名danh 性tánh 比Bỉ 丘Khâu 尼Ni 。 與dữ 耶da 輸du 同đồng 悟ngộ 宿túc 因nhân 。 所sở 言ngôn 出xuất 纏triền 。 即tức 是thị 指chỉ 登đăng 伽già 。 所sở 言ngôn 授thọ 記ký 。 即tức 是thị 指chỉ 耶da 輸du 。 總tổng 是thị 責trách 阿A 難Nan 堂đường 堂đường 丈trượng 夫phu 。 甘cam 狥# 於ư 聲thanh 色sắc 。 尚thượng 留lưu 於ư 觀quán 聽thính 。 反phản 不bất 如như 二nhị 女nữ 子tử 。 聞văn 法Pháp 捷tiệp 證chứng 之chi 速tốc 。 此thử 非phi 是thị 汝nhữ 自tự 欺khi 耶da 。

或hoặc 者giả 謂vị 登đăng 伽già 穢uế 而nhi 進tiến 三tam 果quả 。 阿A 難Nan 信tín 而nhi 尚thượng 列liệt 初sơ 機cơ 。 又hựu 謂vị 阿A 難Nan 解giải 圓viên 而nhi 現hiện 小tiểu 。 事sự 在tại 施thí 權quyền 。 登đăng 伽già 因nhân 實thật 而nhi 果quả 深thâm 。 惟duy 顯hiển 咒chú 大đại 。 余dư 則tắc 不bất 然nhiên 。 若nhược 謂vị 登đăng 伽già 穢uế 而nhi 阿A 難Nan 信tín 。 此thử 則tắc 世thế 諦đế 見kiến 也dã 。 若nhược 謂vị 阿A 難Nan 權quyền 現hiện 而nhi 登đăng 伽già 因nhân 實thật 。 此thử 則tắc 彼bỉ 我ngã 見kiến 也dã 。 事sự 不bất 如như 此thử 。 殊thù 不bất 知tri 登đăng 伽già 一nhất 法pháp 也dã 。 頂đảnh 咒chú 一nhất 法pháp 也dã 。 事sự 在tại 當đương 人nhân 。 人nhân 或hoặc 一nhất 念niệm 染nhiễm 即tức 凡phàm 。 一nhất 念niệm 淨tịnh 即tức 聖thánh 。 只chỉ 一nhất 心tâm 而nhi 染nhiễm 淨tịnh 有hữu 異dị 。 然nhiên 異dị 則tắc 異dị 於ư 法pháp 。 不bất 異dị 於ư 心tâm 。 故cố 此thử 經Kinh 藉tạ 以dĩ 開khai 示thị 而nhi 作tác 緣duyên 起khởi 云vân 爾nhĩ 。 問vấn 既ký 是thị 一nhất 心tâm 。 云vân 何hà 有hữu 淨tịnh 有hữu 穢uế 。 曰viết 。 譬thí 之chi 於ư 水thủy 。 投đầu 諸chư 石thạch 蜜mật 則tắc 甜điềm 。 投đầu 諸chư 黃hoàng 連liên 則tắc 苦khổ 。 然nhiên 則tắc 連liên 蜜mật 非phi 水thủy 之chi 性tánh 。 水thủy 非phi 連liên 蜜mật 之chi 媒môi 。 因nhân 緣duyên 和hòa 合hợp 。 自tự 然nhiên 有hữu 淨tịnh 有hữu 穢uế 。 若nhược 各các 究cứu 其kỳ 本bổn 。 則tắc 連liên 性tánh 是thị 苦khổ 。 蜜mật 性tánh 是thị 甜điềm 。 水thủy 性tánh 是thị 淡đạm 。 諸chư 法pháp 各các 住trụ 本bổn 位vị 。 眾chúng 生sanh 不bất 達đạt 。 妄vọng 見kiến 有hữu 甜điềm 有hữu 苦khổ 。 有hữu 淨tịnh 有hữu 穢uế 。 其kỳ 實thật 一nhất 心tâm 。 原nguyên 無vô 有hữu 異dị 。 今kim 經kinh 開khai 示thị 。 正chánh 指chỉ 一nhất 心tâm 與dữ 本bổn 水thủy 無vô 異dị 。 脫thoát 有hữu 真chân 妄vọng 之chi 說thuyết 。 不bất 過quá 對đối 機cơ 助trợ 顯hiển 爾nhĩ 。 豈khởi 真chân 然nhiên 哉tai 。

△# 二nhị 正chánh 示thị 觀quán 門môn 分phần/phân 五ngũ 。 一nhất 示thị 發phát 覺giác 初sơ 心tâm 。 二nhị 示thị 一nhất 門môn 深thâm 入nhập 。 三tam 驗nghiệm 斷đoạn 常thường 。 四tứ 明minh 解giải 結kết 之chi 法pháp 。 五ngũ 明minh 六lục 解giải 一nhất 亡vong 。

一nhất 示thị 發phát 覺giác 初sơ 心tâm 分phần/phân 五ngũ 。 一nhất 請thỉnh 觀quán 。 二nhị 總tổng 標tiêu 二nhị 決quyết 定định 義nghĩa 。 三tam 別biệt 釋thích 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 。 四tứ 別biệt 釋thích 第đệ 二nhị 義nghĩa 。 五ngũ 勸khuyến 其kỳ 詳tường 擇trạch 。

今kim 初sơ 請thỉnh 觀quán 。

阿A 難Nan 及cập 諸chư 大đại 眾chúng 。 聞văn 佛Phật 示thị 誨hối 。 至chí 在tại 會hội 一nhất 心tâm 。 佇trữ 佛Phật 慈từ 旨chỉ 。

阿A 難Nan 下hạ 經kinh 家gia 所sở 敘tự 得đắc 法Pháp 益ích 。 葢# 向hướng 來lai 人nhân 執chấp 未vị 破phá 。 我ngã 相tương/tướng 猶do 在tại 。 是thị 以dĩ 身thân 不bất 得đắc 輕khinh 安an 。 向hướng 來lai 法pháp 執chấp 未vị 破phá 。 法pháp 相tướng 猶do 存tồn 。 是thị 以dĩ 意ý 不bất 得đắc 輕khinh 安an 。 今kim 則tắc 人nhân 法pháp 二nhị 空không 。 是thị 以dĩ 身thân 意ý 俱câu 得đắc 輕khinh 安an 矣hĩ 。

而nhi 白bạch 佛Phật 言ngôn 下hạ 。 阿A 難Nan 自tự 述thuật 得đắc 法Pháp 益ích 。 清thanh 淨tịnh 寶bảo 王vương 。 即tức 離ly 垢cấu 摩ma 尼ni 珠châu 也dã 。 此thử 珠châu 本bổn 來lai 清thanh 淨tịnh 。 但đãn 有hữu 所sở 求cầu 。 無vô 不bất 如như 意ý 。 然nhiên 究cứu 竟cánh 遠viễn 離ly 世thế 間gian 。 一nhất 切thiết 色sắc 相tướng 。 故cố 稱xưng 為vi 王vương 。 喻dụ 藏tạng 性tánh 本bổn 來lai 清thanh 淨tịnh 。 但đãn 有hữu 作tác 用dụng 。 無vô 不bất 如như 意ý 。 然nhiên 究cứu 竟cánh 遠viễn 離ly 世thế 間gian 。 一nhất 切thiết 有hữu 為vi 。 故cố 喻dụ 之chi 為vi 寶bảo 。 今kim 日nhật 如Như 來Lai 。 開khai 示thị 我ngã 者giả 。 得đắc 非phi 此thử 摩ma 尼ni 珠châu 乎hồ 。 何hà 善thiện 開khai 我ngã 心tâm 。 出xuất 於ư 苦khổ 海hải 耶da 。

世Thế 尊Tôn 下hạ 正chánh 請thỉnh 觀quán 門môn 。 十thập 方phương 世thế 界giới 。 即tức 是thị 此thử 心tâm 出xuất 生sanh 。 故cố 曰viết 含hàm 育dục 如Như 來Lai 。 十thập 方phương 國quốc 土độ 。 即tức 是thị 此thử 心tâm 妙diệu 境cảnh 。 故cố 曰viết 妙Diệu 覺Giác 王Vương 剎sát 。 以dĩ 是thị 知tri 此thử 心tâm 如như 是thị 廣quảng 大đại 。 豈khởi 可khả 學học 習tập 得đắc 耶da 。 此thử 法Pháp 如như 是thị 周chu 徧biến 。 豈khởi 可khả 憶ức 持trì 得đắc 耶da 。 故cố 責trách 多đa 聞văn 無vô 功công 。 不bất 逮đãi 修tu 習tập 。 然nhiên 此thử 法pháp 既ký 不bất 許hứa 學học 習tập 。 又hựu 不bất 許hứa 憶ức 持trì 。 教giáo 人nhân 如như 何hà 得đắc 入nhập 。 華hoa 屋ốc 喻dụ 如Như 來Lai 藏tạng 性tánh 。 門môn 喻dụ 修tu 行hành 證chứng 入nhập 。 以dĩ 此thử 觀quán 之chi 。 阿A 難Nan 一nhất 往vãng 悟ngộ 得đắc 心tâm 。 未vị 悟ngộ 得đắc 法Pháp 。 悟ngộ 得đắc 體thể 未vị 悟ngộ 得đắc 用dụng 。 猶do 如như 旅lữ 泊bạc 之chi 人nhân 。 實thật 未vị 到đáo 家gia 。 於ư 此thử 可khả 見kiến 。

△# 二nhị 總tổng 標tiêu 。 二nhị 決quyết 定định 義nghĩa 。

爾nhĩ 時thời 世Thế 尊Tôn 。 哀ai 愍mẫn 會hội 中trung 。 至chí 發phát 覺giác 初sơ 心tâm 。 二nhị 決quyết 定định 義nghĩa 。

決quyết 者giả 決quyết 擇trạch 。 定định 者giả 定định 當đương 。 初sơ 學học 人nhân 先tiên 要yếu 決quyết 擇trạch 因Nhân 地Địa 心tâm 。 與dữ 果quả 地địa 覺giác 。 為vi 同đồng 為vi 異dị 。 有hữu 個cá 定định 當đương 。 決quyết 擇trạch 六lục 受thọ 用dụng 根căn 。 誰thùy 圓viên 誰thùy 不bất 圓viên 。 有hữu 個cá 定định 當đương 。 如như 此thử 決quyết 擇trạch 定định 當đương 了liễu 。 方phương 可khả 入nhập 道đạo 。 決quyết 擇trạch 即tức 是thị 觀quán 也dã 。 定định 當đương 即tức 是thị 法pháp 也dã 。 此thử 初sơ 心tâm 觀quán 法pháp 。 二nhị 決quyết 定định 義nghĩa 。 學học 者giả 須tu 知tri 。

△# 三tam 別biệt 釋thích 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 二nhị 。

一nhất 覈# 因nhân 果quả 同đồng 異dị 。

云vân 何hà 初sơ 心tâm 。 二nhị 義nghĩa 決quyết 定định 。 至chí 由do 是thị 始thỉ 終chung 。 無vô 壞hoại 滅diệt 故cố 。

先tiên 云vân 何hà 下hạ 標tiêu 義nghĩa 。 審thẩm 觀quán 因Nhân 地Địa 即tức 。 有hữu 生sanh 有hữu 滅diệt 。 果quả 地địa 即tức 無vô 生sanh 無vô 滅diệt 。 今kim 審thẩm 入nhập 佛Phật 知tri 見kiến 。 是thị 生sanh 滅diệt 耶da 無vô 生sanh 滅diệt 耶da 。 觀quán 因Nhân 地Địa 與dữ 果quả 地địa 。 為vi 同đồng 耶da 為vi 異dị 耶da 。

次thứ 阿A 難Nan 下hạ 揀giản 非phi 。 今kim 若nhược 以dĩ 生sanh 滅diệt 心tâm 。 而nhi 求cầu 不bất 生sanh 滅diệt 法pháp 。 無vô 有hữu 是thị 處xứ 。 何hà 者giả 。 此thử 是thị 實thật 相tương/tướng 不bất 生sanh 滅diệt 法pháp 。 而nhi 以dĩ 生sanh 滅diệt 心tâm 去khứ 學học 他tha 。 豈khởi 可khả 哉tai 。 無vô 是thị 理lý 也dã 。

三tam 以dĩ 是thị 下hạ 舉cử 喻dụ 。 以dĩ 明minh 生sanh 滅diệt 與dữ 不bất 生sanh 滅diệt 義nghĩa 。 假giả 如như 虗hư 空không 是thị 不bất 生sanh 滅diệt 法pháp 。 器khí 世thế 間gian 是thị 生sanh 滅diệt 法pháp 。 葢# 器khí 世thế 間gian 是thị 造tạo 作tác 有hữu 生sanh 滅diệt 。 終chung 當đương 爛lạn 壞hoại 。 虗hư 空không 是thị 無vô 作tác 不bất 生sanh 滅diệt 法pháp 。 終chung 無vô 有hữu 壞hoại 。 於ư 是thị 知tri 因Nhân 地Địa 有hữu 生sanh 滅diệt 心tâm 必tất 壞hoại 。 而nhi 果quả 地địa 無vô 生sanh 滅diệt 者giả 不bất 壞hoại 。 於ư 此thử 二nhị 義nghĩa 中trung 。 決quyết 擇trạch 定định 當đương 看khán 。 若nhược 決quyết 擇trạch 定định 當đương 得đắc 。 方phương 可khả 入nhập 道đạo 。

△# 二nhị 揀giản 真chân 妄vọng 清thanh 濁trược 。

則tắc 汝nhữ 身thân 中trung 。 堅kiên 相tướng 為vi 地địa 。 至chí 汝nhữ 濁trược 五ngũ 重trọng 。 亦diệc 復phục 如như 是thị 。

先tiên 則tắc 汝nhữ 下hạ 總tổng 標tiêu 濁trược 相tương/tướng 。 以dĩ 切thiết 近cận 者giả 而nhi 言ngôn 。 無vô 過quá 人nhân 之chi 一nhất 身thân 。 就tựu 身thân 而nhi 言ngôn 。 不bất 出xuất 四tứ 大đại 。 由do 此thử 四tứ 大đại 分phần/phân 纏triền 湛trạm 圓viên 妙diệu 心tâm 。 從tùng 始thỉ 入nhập 終chung 。 故cố 成thành 五ngũ 濁trược 。 是thị 為vi 生sanh 滅diệt 法pháp 也dã 。

云vân 何hà 下hạ 釋thích 其kỳ 濁trược 因nhân 。 葢# 生sanh 滅diệt 之chi 心tâm 名danh 濁trược 者giả 。 譬thí 如như 清thanh 水thủy 。 與dữ 彼bỉ 塵trần 土thổ 。 一nhất 清thanh 一nhất 濁trược 。 性tánh 不bất 相tương 循tuần 。 生sanh 滅diệt 與dữ 不bất 生sanh 滅diệt 和hòa 合hợp 。 五ngũ 蘊uẩn 成thành 就tựu 。 名danh 之chi 為vi 妄vọng 也dã 。 亦diệc 如như 世thế 人nhân 取thủ 彼bỉ 塵trần 土thổ 。 投đầu 之chi 清thanh 水thủy 。 土thổ 失thất 留lưu 礙ngại 。 水thủy 亡vong 清thanh 潔khiết 。 名danh 之chi 為vi 濁trược 也dã 。 故cố 曰viết 汝nhữ 濁trược 五ngũ 重trọng 。 亦diệc 復phục 如như 是thị 。

阿A 難Nan 汝nhữ 見kiến 虗hư 空không 徧biến 十thập 方phương 界giới 。 至chí 是thị 第đệ 五ngũ 重trọng 。 名danh 為vi 命mạng 濁trược 。

次thứ 阿A 難Nan 下hạ 別biệt 釋thích 濁trược 相tương/tướng 。 一nhất 明minh 劫kiếp 濁trược 。 即tức 色sắc 陰ấm 也dã 。 梵Phạn 語ngữ 劫kiếp 波ba 。 此thử 云vân 時thời 分phần/phân 。 謂vị 一nhất 剎sát 那na 時thời 最tối 極cực 短đoản 者giả 。 名danh 曰viết 劫kiếp 波ba 。 汝nhữ 擡# 眼nhãn 見kiến 空không 時thời 。 有hữu 空không 無vô 體thể 。 有hữu 見kiến 無vô 覺giác 。 以dĩ 無vô 覺giác 故cố 。 領lãnh 會hội 不bất 及cập 。 以dĩ 無vô 體thể 故cố 。 是thị 非phi 不bất 分phân 。 全toàn 是thị 昏hôn 鈍độn 之chi 性tánh 。 故cố 名danh 劫kiếp 濁trược 。

二nhị 明minh 見kiến 濁trược 。 即tức 受thọ 陰ấm 也dã 。 即tức 前tiền 一nhất 念niệm 無vô 明minh 昏hôn 鈍độn 。 流lưu 入nhập 性tánh 中trung 。 搏bác 體thể 成thành 覺giác 。 相tương 觸xúc 成thành 知tri 。 以dĩ 有hữu 知tri 則tắc 水thủy 土thổ 留lưu 礙ngại 。 以dĩ 有hữu 覺giác 則tắc 風phong 火hỏa 相tương/tướng 旋toàn 。 由do 是thị 性tánh 相tướng 參tham 襍tập 。 故cố 名danh 見kiến 濁trược 。

三Tam 明Minh 煩phiền 惱não 濁trược 。 即tức 想tưởng 陰ấm 也dã 。 轉chuyển 前tiền 無vô 明minh 之chi 體thể 為vi 過quá 去khứ 。 發phát 六lục 塵trần 知tri 見kiến 之chi 心tâm 為vi 現hiện 在tại 。 誦tụng 習tập 即tức 是thị 能năng 相tương/tướng 。 容dung 現hiện 即tức 是thị 所sở 相tương/tướng 。 能năng 所sở 相tương/tướng 織chức 。 故cố 名danh 煩phiền 惱não 濁trược 。 四tứ 明minh 眾chúng 生sanh 濁trược 。 即tức 行hành 陰ấm 也dã 。 只chỉ 這giá 一nhất 念niệm 。 生sanh 滅diệt 不bất 停đình 。 以dĩ 現hiện 在tại 知tri 見kiến 。 留lưu 戀luyến 六lục 塵trần 。 以dĩ 三tam 世thế 業nghiệp 性tánh 。 遷thiên 流lưu 國quốc 土độ 。 國quốc 土độ 眾chúng 生sanh 。 之chi 妄vọng 境cảnh 也dã 。 六lục 塵trần 。 業nghiệp 運vận 之chi 待đãi 相tương/tướng 也dã 。 心tâm 思tư 六lục 塵trần 。 業nghiệp 流lưu 三tam 世thế 。 性tánh 相tướng 假giả 合hợp 。 故cố 名danh 眾chúng 生sanh 濁trược 。 五ngũ 明minh 命mạng 濁trược 。 即tức 識thức 陰ấm 也dã 。 見kiến 聞văn 指chỉ 六lục 受thọ 用dụng 根căn 。 眾chúng 塵trần 指chỉ 六lục 塵trần 等đẳng 相tương/tướng 。 異dị 生sanh 指chỉ 識thức 性tánh 。 以dĩ 識thức 性tánh 無vô 體thể 。 故cố 曰viết 無vô 狀trạng 。 以dĩ 塵trần 相tương/tướng 各các 別biệt 。 故cố 曰viết 隔cách 越việt 。 塵trần 相tương/tướng 雖tuy 隔cách 。 識thức 體thể 是thị 同đồng 。 故cố 曰viết 無vô 異dị 。 言ngôn 其kỳ 無vô 異dị 。 則tắc 又hựu 用dụng 中trung 相tương 背bội 。 言ngôn 其kỳ 隔cách 越việt 。 則tắc 又hựu 性tánh 中trung 相tương 知tri 。 因nhân 同đồng 異dị 失thất 準chuẩn 。 故cố 名danh 命mạng 濁trược 。

阿A 難Nan 汝nhữ 今kim 欲dục 令linh 。 見kiến 聞văn 覺giác 知tri 。 至chí 皆giai 合hợp 涅Niết 槃Bàn 。 清thanh 淨tịnh 妙diệu 德đức 。

三tam 汝nhữ 今kim 下hạ 揀giản 妄vọng 依y 真chân 。 見kiến 聞văn 覺giác 知tri 。 是thị 因Nhân 地Địa 心tâm 。 常thường 樂lạc 我ngã 淨tịnh 。 是thị 果quả 地địa 覺giác 。 五ngũ 蘊uẩn 是thị 生sanh 死tử 根căn 本bổn 。 圓viên 湛trạm 是thị 不bất 生sanh 滅diệt 法pháp 。 學học 者giả 於ư 此thử 要yếu 決quyết 擇trạch 此thử 是thị 因Nhân 地Địa 心tâm 。 此thử 是thị 果quả 地địa 覺giác 。 有hữu 個cá 定định 當đương 。 決quyết 擇trạch 此thử 是thị 生sanh 滅diệt 心tâm 。 此thử 是thị 不bất 生sanh 滅diệt 法pháp 。 有hữu 個cá 定định 當đương 。 假giả 如như 今kim 日nhật 。 要yếu 契khế 如Như 來Lai 常thường 樂lạc 我ngã 淨tịnh 。 你nễ 須tu 依y 不bất 生sanh 滅diệt 法pháp 。 方phương 纔tài 契khế 得đắc 。 要yếu 除trừ 五ngũ 蘊uẩn 。 生sanh 死tử 根căn 本bổn 。 你nễ 須tu 依y 圓viên 湛trạm 性tánh 。 方phương 纔tài 除trừ 得đắc 。 圓viên 湛trạm 性tánh 即tức 是thị 。 妙diệu 奢Xa 摩Ma 他Tha 。 所sở 謂vị 止chỉ 也dã 。 此thử 奢Xa 摩Ma 他Tha 。 止chỉ 眾chúng 生sanh 一nhất 切thiết 虗hư 妄vọng 。 若nhược 虗hư 妄vọng 心tâm 滅diệt 。 自tự 然nhiên 復phục 還hoàn 元nguyên 覺giác 。 得đắc 元nguyên 明minh 覺giác 。 方phương 見kiến 得đắc 自tự 己kỷ 本bổn 來lai 無vô 生sanh 滅diệt 。 本bổn 來lai 無vô 虗hư 妄vọng 。 只chỉ 此thử 無vô 生sanh 滅diệt 無vô 虗hư 妄vọng 。 為vi 因Nhân 地Địa 發phát 心tâm 。 將tương 來lai 圓viên 成thành 果quả 地địa 修tu 證chứng 。

如như 澄trừng 濁trược 水thủy 下hạ 況huống 顯hiển 。 譬thí 如như 濁trược 水thủy 。 貯trữ 之chi 靜tĩnh 器khí 。 靜tĩnh 深thâm 不bất 動động 。 自tự 然nhiên 沙sa 土thổ 沉trầm 而nhi 清thanh 水thủy 現hiện 。 名danh 初sơ 伏phục 客khách 塵trần 煩phiền 惱não 。 去khứ 泥nê 純thuần 水thủy 。 無vô 明minh 永vĩnh 斷đoạn 。 自tự 然nhiên 性tánh 覺giác 純thuần 而nhi 心tâm 水thủy 現hiện 。 名danh 合hợp 涅Niết 槃Bàn 妙diệu 德đức 。 此thử 妙diệu 奢Xa 摩Ma 他Tha 之chi 力lực 。 在tại 因Nhân 地Địa 中trung 第đệ 一nhất 決quyết 定định 妙diệu 法Pháp 。 斷đoạn 少thiểu 不bất 得đắc 者giả 也dã 。

△# 四tứ 別biệt 釋thích 第đệ 二nhị 義nghĩa 三tam 。

初sơ 教giáo 其kỳ 觀quán 法pháp 。

第đệ 二nhị 義nghĩa 者giả 。 汝nhữ 等đẳng 必tất 欲dục 。 至chí 空không 無vô 形hình 相tướng 。 無vô 結kết 解giải 故cố 。

汝nhữ 等đẳng 下hạ 初sơ 標tiêu 義nghĩa 。 前tiền 是thị 修tu 止chỉ 。 此thử 是thị 修tu 觀quán 。 審thẩm 詳tường 即tức 所sở 修tu 之chi 觀quán 也dã 。 誰thùy 作tác 誰thùy 受thọ 。 即tức 所sở 觀quán 之chi 法pháp 也dã 。 且thả 如như 觀quán 法pháp 者giả 。 要yếu 觀quán 察sát 生sanh 死tử 是thị 誰thùy 作tác 。 煩phiền 惱não 是thị 誰thùy 受thọ 。 有hữu 個cá 定định 當đương 。 要yếu 審thẩm 詳tường 虗hư 妄vọng 從tùng 何hà 起khởi 。 根căn 塵trần 是thị 何hà 物vật 。 有hữu 個cá 定định 當đương 。 如như 此thử 觀quán 察sát 。 如như 此thử 審thẩm 詳tường 定định 當đương 得đắc 。 則tắc 學học 道Đạo 有hữu 趨xu 向hướng 分phần/phân 矣hĩ 。 前tiền 不bất 云vân 乎hồ 。 觀quán 法pháp 先tiên 後hậu 。 觀quán 法pháp 次thứ 第đệ 。 三tam 平bình 禪thiền 師sư 云vân 。 先tiên 以dĩ 定định 動động 。 後hậu 以dĩ 智trí 拔bạt 。 即tức 此thử 意ý 也dã 。

次thứ 阿A 難Nan 汝nhữ 修tu 下hạ 揀giản 非phi 。 然nhiên 觀quán 法pháp 有hữu 二nhị 種chủng 不bất 入nhập 道đạo 。 一nhất 是thị 有hữu 智trí 。 二nhị 是thị 無vô 智trí 。 有hữu 智trí 過quá 之chi 。 無vô 智trí 不bất 及cập 。 有hữu 智trí 者giả 不bất 觀quán 察sát 不bất 審thẩm 詳tường 。 會hội 得đắc 生sanh 死tử 即tức 涅Niết 槃Bàn 。 煩phiền 惱não 即tức 菩Bồ 提Đề 。 他tha 看khán 得đắc 易dị 了liễu 。 一nhất 味vị 打đả 入nhập 平bình 常thường 格cách 裏lý 。 臨lâm 事sự 又hựu 居cư 然nhiên 生sanh 死tử 。 此thử 智trí 慮lự 之chi 賊tặc 。 所sở 謂vị 過quá 之chi 也dã 。 無vô 智trí 者giả 不bất 觀quán 察sát 不bất 審thẩm 詳tường 。 不bất 知tri 生sanh 死tử 果quả 何hà 物vật 。 煩phiền 惱não 從tùng 何hà 起khởi 。 他tha 看khán 得đắc 難nan 了liễu 。 一nhất 味vị 打đả 入nhập 昏hôn 鈍độn 局cục 裏lý 。 臨lâm 事sự 居cư 然nhiên 生sanh 死tử 。 此thử 愚ngu 而nhi 無vô 知tri 。 所sở 謂vị 不bất 及cập 也dã 。 此thử 二nhị 種chủng 皆giai 不bất 入nhập 道đạo 。 何hà 者giả 。 煩phiền 惱não 虗hư 妄vọng 根căn 塵trần 尚thượng 不bất 知tri 。 云vân 何hà 取thủ 如Như 來Lai 位vị 耶da 。

三tam 阿A 難Nan 汝nhữ 觀quán 下hạ 況huống 顯hiển 。 譬thí 如như 解giải 結kết 相tương 似tự 。 若nhược 見kiến 所sở 結kết 。 則tắc 知tri 所sở 解giải 。 若nhược 不bất 見kiến 所sở 結kết 。 則tắc 不bất 知tri 所sở 解giải 。 何hà 則tắc 。 你nễ 心tâm 得đắc 似tự 虗hư 。 空không 無vô 形hình 相tướng 。 則tắc 不bất 庸dong 解giải 。 今kim 則tắc 不bất 然nhiên 。 滿mãn 目mục 生sanh 死tử 。 滿mãn 目mục 塵trần 勞lao 煩phiền 惱não 。 烏ô 可khả 不bất 觀quán 察sát 。 不bất 審thẩm 詳tường 耶da 。

△# 二nhị 辯biện 明minh 德đức 相tương/tướng 。

則tắc 汝nhữ 現hiện 前tiền 。 眼nhãn 耳nhĩ 鼻tị 舌thiệt 。 至chí 於ư 器khí 世thế 間gian 。 不bất 能năng 超siêu 越việt 。

一nhất 則tắc 汝nhữ 下hạ 先tiên 明minh 過quá 患hoạn 。 眼nhãn 等đẳng 諸chư 相tướng 為vi 賊tặc 之chi 媒môi 。 牽khiên 引dẫn 外ngoại 六lục 塵trần 內nội 六lục 識thức 。 自tự 劫kiếp 家gia 寶bảo 。 家gia 寶bảo 即tức 妙diệu 圓viên 明minh 性tánh 也dã 。 以dĩ 妙diệu 圓viên 明minh 性tánh 。 播bá 遷thiên 於ư 世thế 界giới 。 纏triền 縛phược 於ư 生sanh 死tử 。 非phi 六lục 賊tặc 為vi 之chi 媒môi 。 何hà 耶da 。 葢# 眾chúng 生sanh 是thị 正chánh 報báo 。 世thế 界giới 是thị 依y 報báo 。 依y 正chánh 同đồng 是thị 一nhất 纏triền 。 故cố 不bất 能năng 超siêu 越việt 爾nhĩ 。

阿A 難Nan 云vân 何hà 名danh 為vi 眾chúng 。 生sanh 世thế 界giới (# 至chí 。 各các 各các 功công 德đức 有hữu 千thiên 二nhị 百bách 。

二nhị 阿A 難Nan 云vân 何hà 下hạ 。 釋thích 其kỳ 名danh 數số 。 過quá 現hiện 未vị 來lai 為vi 世thế 。 四tứ 維duy 四tứ 隅ngung 上thượng 下hạ 為vi 界giới 。 界giới 位vị 有hữu 十thập 。 流lưu 數số 惟duy 三tam 。 妙diệu 明minh 性tánh 中trung 。 無vô 端đoan 一nhất 念niệm 潰hội 動động 為vi 眾chúng 生sanh 。 又hựu 以dĩ 一nhất 念niệm 。 流lưu 入nhập 三tam 世thế 四tứ 方phương 。 初sơ 疊điệp 成thành 十thập 二nhị 。 次thứ 變biến 三tam 世thế 四tứ 方phương 各các 三tam 十thập 。 流lưu 入nhập 四tứ 方phương 三tam 世thế 二nhị 疊điệp 成thành 百bách 二nhị 十thập 。 次thứ 變biến 四tứ 方phương 三tam 世thế 各các 三tam 百bách 。 流lưu 入nhập 三tam 世thế 四tứ 方phương 。 三tam 疊điệp 成thành 一nhất 千thiên 二nhị 百bách 。 所sở 謂vị 三tam 四tứ 四tứ 三tam 。 宛uyển 轉chuyển 十thập 二nhị 也dã 。 此thử 總tổng 括quát 始thỉ 終chung 。 流lưu 變biến 之chi 數số 。 以dĩ 見kiến 六lục 根căn 功công 用dụng 如như 是thị 。 又hựu 此thử 中trung 意ý 思tư 。 若nhược 以dĩ 織chức 妄vọng 言ngôn 之chi 。 迷mê 則tắc 徧biến 迷mê 。 故cố 一nhất 念niệm 妄vọng 動động 。 十thập 界giới 俱câu 迷mê 。 是thị 以dĩ 三tam 世thế 四tứ 方phương 乘thừa 之chi 。 則tắc 有hữu 倍bội 十thập 倍bội 百bách 倍bội 千thiên 之chi 數số 也dã 。 若nhược 以dĩ 功công 德đức 論luận 之chi 。 覺giác 則tắc 徧biến 覺giác 。 故cố 一nhất 念niệm 妙diệu 明minh 。 則tắc 十thập 界giới 通thông 明minh 。 是thị 以dĩ 亦diệc 三tam 世thế 四tứ 方phương 乘thừa 之chi 。 則tắc 有hữu 倍bội 十thập 倍bội 百bách 倍bội 千thiên 之chi 數số 也dã 。 總tổng 而nhi 觀quán 之chi 。 雖tuy 迷mê 悟ngộ 在tại 人nhân 。 而nhi 所sở 用dụng 在tại 法pháp 。 今kim 不bất 論luận 其kỳ 人nhân 。 而nhi 論luận 其kỳ 法pháp 。 故cố 以dĩ 功công 德đức 稱xưng 也dã 。

阿A 難Nan 汝nhữ 復phục 於ư 中trung 。 克khắc 定định 優ưu 劣liệt 。 至chí )# 圓viên 滿mãn 。 一nhất 千thiên 二nhị 百bách 功công 德đức 。

三tam 阿A 難Nan 下hạ 別biệt 示thị 功công 德đức 。 克khắc 定định 一nhất 句cú 總tổng 標tiêu 。

如như 眼nhãn 下hạ 別biệt 釋thích 。

初sơ 眼nhãn 根căn 。 前tiền 方phương 全toàn 明minh 者giả 。 兼kiêm 二nhị 隅ngung 而nhi 言ngôn 也dã 。 二nhị 隅ngung 各các 五ngũ 十thập 。 合hợp 正chánh 方phương 二nhị 百bách 。 則tắc 是thị 一nhất 方phương 三tam 百bách 矣hĩ 。 傍bàng 觀quan 三tam 分phân 之chi 二nhị 者giả 。 左tả 右hữu 各các 得đắc 二nhị 百bách 五ngũ 十thập 成thành 五ngũ 百bách 。 及cập 全toàn 明minh 三tam 百bách 。 總tổng 成thành 八bát 百bách 。 又hựu 後hậu 方phương 全toàn 暗ám 者giả 。 全toàn 暗ám 一nhất 方phương 三tam 百bách 。 兼kiêm 二nhị 隅ngung 各các 五ngũ 十thập 。 以dĩ 三tam 分phần/phân 而nhi 言ngôn 。 三tam 分phần 言ngôn 功công 。 一nhất 分phần 無vô 德đức 。 故cố 說thuyết 眼nhãn 根căn 唯duy 八bát 百bách 。 功công 德đức 不bất 全toàn 。 是thị 為vi 劣liệt 也dã 。 二nhị 耳nhĩ 根căn 。 動động 是thị 耳nhĩ 家gia 之chi 境cảnh 。 靜tĩnh 乃nãi 聞văn 性tánh 之chi 體thể 。 境cảnh 有hữu 分phần/phân 限hạn 。 故cố 指chỉ 彼bỉ 邇nhĩ 遙diêu 。 體thể 無vô 邊biên 際tế 。 故cố 周chu 聽thính 十thập 方phương 。 今kim 不bất 取thủ 有hữu 限hạn 之chi 境cảnh 而nhi 論luận 無vô 涯nhai 之chi 性tánh 。 故cố 說thuyết 耳nhĩ 根căn 圓viên 滿mãn 。 一nhất 千thiên 二nhị 百bách 功công 德đức 。 是thị 為vi 優ưu 也dã 。 三tam 鼻tị 根căn 中trung 交giao 。 心tâm 所sở 存tồn 之chi 地địa 也dã 。 鼻tị 家gia 但đãn 有hữu 。 出xuất 息tức 入nhập 息tức 。 出xuất 息tức 取thủ 境cảnh 。 入nhập 息tức 開khai 香hương 。 而nhi 闕khuyết 中trung 交giao 。 以dĩ 三tam 分phần/phân 言ngôn 之chi 。 一nhất 分phần/phân 無vô 功công 。 二nhị 分phần 有hữu 德đức 。 故cố 說thuyết 。 鼻tị 根căn 唯duy 八bát 百bách 。 功công 德đức 不bất 全toàn 。 是thị 為vi 劣liệt 也dã 。 四tứ 舌thiệt 根căn 。 世thế 間gian 所sở 言ngôn 是thị 俗tục 諦đế 。 出xuất 世thế 所sở 論luận 是thị 勝thắng 諦đế 。 勝thắng 諦đế 之chi 理lý 。 而nhi 無vô 窮cùng 盡tận 。 俗tục 諦đế 之chi 言ngôn 乃nãi 有hữu 分phần/phân 限hạn 。 今kim 取thủ 其kỳ 勝thắng 。 不bất 取thủ 其kỳ 俗tục 。 故cố 說thuyết 舌thiệt 根căn 圓viên 滿mãn 一nhất 千thiên 二nhị 百bách 。 是thị 為vi 優ưu 也dã 。 五ngũ 身thân 根căn 。 離ly 合hợp 違vi 順thuận 。 是thị 身thân 家gia 之chi 用dụng 。 離ly 則tắc 根căn 境cảnh 兩lưỡng 開khai 。 故cố 云vân 一nhất 。 合hợp 則tắc 根căn 境cảnh 一nhất 覺giác 。 故cố 云vân 雙song 。 雙song 具cụ 違vi 順thuận 二nhị 分phần 。 一nhất 無vô 覺giác 知tri 成thành 闕khuyết 。 以dĩ 三tam 分phần/phân 而nhi 論luận 。 一nhất 分phần/phân 無vô 功công 。 二nhị 分phần 有hữu 德đức 。 故cố 說thuyết 身thân 根căn 唯duy 八bát 百bách 。 功công 德đức 不bất 全toàn 。 是thị 為vi 劣liệt 也dã 。 六lục 竟cánh 根căn 。 默mặc 容dung 。 乃nãi 性tánh 所sở 存tồn 之chi 地địa 。 法pháp 塵trần 。 即tức 意ý 家gia 所sở 緣duyên 之chi 境cảnh 。 當đương 知tri 法Pháp 塵trần 是thị 無vô 涯nhai 。 而nhi 性tánh 地địa 亦diệc 是thị 無vô 涯nhai 。 今kim 不bất 論luận 其kỳ 法pháp 塵trần 。 而nhi 論luận 其kỳ 性tánh 地địa 。 故cố 說thuyết 意ý 根căn 圓viên 滿mãn 。 一nhất 千thiên 二nhị 百bách 功công 德đức 。 是thị 為vi 優ưu 也dã 。

已dĩ 上thượng 所sở 示thị 六lục 根căn 功công 德đức 者giả 。 亦diệc 有hữu 故cố 爾nhĩ 。 或hoặc 者giả 聞văn 說thuyết 根căn 等đẳng 是thị 妄vọng 。 便tiện 乃nãi 離ly 身thân 求cầu 道Đạo 。 空không 外ngoại 覔# 天thiên 。 不bất 知tri 此thử 性tánh 如như 烜# 赫hách 虗hư 空không 。 一nhất 一nhất 根căn 塵trần 識thức 。 俱câu 是thị 放phóng 光quang 三tam 昧muội 。 但đãn 不bất 取thủ 著trước 。 即tức 是thị 解giải 脫thoát 。 問vấn 。 若nhược 爾nhĩ 。 何hà 故cố 前tiền 義nghĩa 中trung 說thuyết 五ngũ 濁trược 耶da 。 曰viết 。 前tiền 義nghĩa 中trung 說thuyết 五ngũ 濁trược 者giả 。 譬thí 如như 人nhân 見kiến 說thuyết 有hữu 穢uế 物vật 。 便tiện 即tức 掩yểm 鼻tị 。 不bất 欲dục 聞văn 之chi 。 如Như 來Lai 說thuyết 奢Xa 摩Ma 他Tha 。 祇kỳ 要yếu 人nhân 遠viễn 離ly 世thế 間gian 過quá 患hoạn 。 悟ngộ 自tự 己kỷ 本bổn 來lai 面diện 目mục 而nhi 已dĩ 。 今kim 義nghĩa 中trung 說thuyết 六lục 根căn 功công 德đức 者giả 。 譬thí 如như 人nhân 聞văn 。 說thuyết 有hữu 好hảo 物vật 。 便tiện 即tức 羨tiện 慕mộ 。 心tâm 欲dục 取thủ 之chi 。 如Như 來Lai 說thuyết 三Tam 摩Ma 提Đề 。 要yếu 人nhân 達đạt 得đắc 一nhất 味vị 平bình 等đẳng 妙diệu 門môn 。 證chứng 自tự 己kỷ 法pháp 性tánh 三tam 昧muội 而nhi 已dĩ 。 雖tuy 然nhiên 。 物vật 無vô 美mỹ 惡ác 。 人nhân 自tự 著trước 之chi 。 今kim 說thuyết 五ngũ 濁trược 說thuyết 六lục 根căn 功công 德đức 。 豈khởi 人nhân 之chi 一nhất 身thân 有hữu 二nhị 物vật 耶da 。 請thỉnh 思tư 之chi 。

△# 五ngũ 勸khuyến 其kỳ 詳tường 擇trạch 。

阿A 難Nan 汝nhữ 今kim 欲dục 逆nghịch 。 生sanh 死tử 欲dục 流lưu 。 至chí 彼bỉ 六lục 知tri 根căn 。 一nhất 時thời 清thanh 淨tịnh 。

初sơ 阿A 難Nan 下hạ 勸khuyến 其kỳ 詳tường 擇trạch 。 上thượng 來lai 已dĩ 示thị 六lục 根căn 功công 德đức 。 今kim 勸khuyến 阿A 難Nan 詳tường 擇trạch 。 鼻tị 舌thiệt 身thân 三tam 支chi 。 合hợp 中trung 取thủ 境cảnh 。 眼nhãn 耳nhĩ 二nhị 支chi 。 離ly 中trung 取thủ 境cảnh 。 深thâm 為vi 優ưu 。 淺thiển 為vi 劣liệt 。 圓viên 指chỉ 一nhất 千thiên 二nhị 百bách 。 不bất 圓viên 指chỉ 八bát 百bách 。 流lưu 根căn 。 即tức 圓viên 湛trạm 性tánh 也dã 。 眾chúng 生sanh 無vô 始thỉ 生sanh 死tử 是thị 順thuận 流lưu 。 學học 道Đạo 反phản 此thử 。 逆nghịch 流lưu 而nhi 入nhập 。 故cố 云vân 逆nghịch 也dã 。 佛Phật 意ý 謂vị 六lục 根căn 雖tuy 有hữu 。 優ưu 劣liệt 淺thiển 深thâm 不bất 同đồng 。 當đương 自tự 己kỷ 詳tường 擇trạch 。 故cố 云vân 誰thùy 也dã 。 若nhược 詳tường 擇trạch 得đắc 悟ngộ 得đắc 。 則tắc 圓viên 與dữ 不bất 圓viên 。 其kỳ 功công 不bất 可khả 同đồng 日nhật 語ngữ 矣hĩ 。 二nhị 我ngã 今kim 下hạ 。 許hứa 為vi 發phát 明minh 。 此thử 六lục 湛trạm 明minh 性tánh 。 若nhược 優ưu 若nhược 劣liệt 。 若nhược 圓viên 若nhược 不bất 圓viên 。 數số 量lượng 備bị 明minh 於ư 此thử 。 汝nhữ 若nhược 詳tường 擇trạch 。 不bất 必tất 皆giai 明minh 。 即tức 就tựu 一nhất 門môn 有hữu 可khả 入nhập 者giả 。 我ngã 當đương 證chứng 明minh 。 令linh 汝nhữ 增tăng 進tiến 。 三tam 十thập 方phương 下hạ 。 舉cử 果quả 人nhân 為vi 證chứng 。 謂vị 十thập 方phương 如Như 來Lai 。 於ư 十thập 八bát 界giới 修tu 行hành 。 無vô 有hữu 優ưu 劣liệt 。 無vô 有hữu 彼bỉ 多đa 此thử 少thiểu 。 總tổng 是thị 圓viên 通thông 境cảnh 界giới 。 唯duy 一nhất 心tâm 法pháp 爾nhĩ 。 玄huyền 沙sa 云vân 。 十thập 方phương 世thế 界giới 。 更cánh 非phi 他tha 物vật 。 祇kỳ 是thị 仁Nhân 者Giả 。 更cánh 教giáo 誰thùy 聽thính 。 更cánh 教giáo 誰thùy 聞văn 。 都đô 來lai 是thị 汝nhữ 心tâm 王vương 所sở 為vi 。 全toàn 成thành 不bất 動động 智trí 。 以dĩ 玄huyền 沙sa 之chi 意ý 。 觀quán 十thập 方phương 如Như 來Lai 所sở 證chứng 。 便tiện 是thị 同đồng 旨chỉ 矣hĩ 。

四tứ 但đãn 汝nhữ 下hạ 揀giản 圓viên 。 阿A 難Nan 下hạ 劣liệt 器khí 量lượng 小tiểu 。 不bất 能năng 及cập 十thập 方phương 如Như 來Lai 。 一nhất 肩kiên 擔đảm 荷hà 。 圓viên 自tự 在tại 慧tuệ 。 祇kỳ 可khả 就tựu 一nhất 門môn 深thâm 入nhập 。 若nhược 深thâm 入nhập 得đắc 。 便tiện 見kiến 得đắc 這giá 道Đạo 理lý 。 本bổn 來lai 無vô 妄vọng 。 彼bỉ 六lục 知tri 根căn 。 亦diệc 本bổn 來lai 無vô 妄vọng 。 何hà 優ưu 何hà 劣liệt 。 何hà 有hữu 彼bỉ 多đa 此thử 少thiểu 耶da 。 總tổng 是thị 圓viên 通thông 境cảnh 界giới 。 唯duy 一nhất 心tâm 法pháp 爾nhĩ 。

△# 二nhị 示thị 一nhất 門môn 深thâm 入nhập 。

一nhất 請thỉnh 益ích 。

阿A 難Nan 白bạch 佛Phật 言ngôn 。 世Thế 尊Tôn 至chí 能năng 令linh 六lục 根căn 。 一nhất 時thời 清thanh 淨tịnh 。

阿A 難Nan 疑nghi 謂vị 體thể 性tánh 是thị 一nhất 。 六lục 用dụng 區khu 分phần/phân 。 如như 眼nhãn 司ty 見kiến 。 耳nhĩ 司ty 聞văn 鼻tị 舌thiệt 身thân 等đẳng 。 各các 有hữu 所sở 司ty 。 何hà 言ngôn 一nhất 門môn 深thâm 入nhập 耶da 。 又hựu 知tri 覺giác 是thị 一nhất 。 六lục 戶hộ 各các 封phong 。 如như 眼nhãn 不bất 待đãi 聲thanh 。 耳nhĩ 不bất 待đãi 色sắc 。 鼻tị 舌thiệt 身thân 等đẳng 各các 有hữu 疆cương 限hạn 。 何hà 言ngôn 一nhất 時thời 清thanh 淨tịnh 耶da 。 且thả 若nhược 根căn 塵trần 是thị 實thật 。 尚thượng 不bất 得đắc 言ngôn 一nhất 。 若nhược 根căn 塵trần 是thị 妄vọng 。 尚thượng 不bất 得đắc 言ngôn 六lục 。 若nhược 爾nhĩ 。 不bất 知tri 孰thục 為vi 一nhất 。 孰thục 為vi 六lục 。 一nhất 六lục 且thả 不bất 成thành 。 何hà 言ngôn 逆nghịch 流lưu 而nhi 入nhập 耶da 。 於ư 是thị 懷hoài 疑nghi 。 重trọng/trùng 申thân 請thỉnh 益ích 。 大đại 抵để 阿A 難Nan 我ngã 執chấp 雖tuy 破phá 。 法pháp 執chấp 猶do 縈oanh 。 是thị 以dĩ 不bất 能năng 脫thoát 灑sái 。 殊thù 不bất 知tri 六lục 妄vọng 無vô 體thể 。 一nhất 心tâm 假giả 立lập 。 心tâm 尚thượng 假giả 立lập 。 何hà 有hữu 於ư 妄vọng 體thể 乎hồ 。 妄vọng 體thể 尚thượng 無vô 。 何hà 有hữu 於ư 法pháp 塵trần 乎hồ 。 問vấn 。 審thẩm 如như 是thị 。 何hà 得đắc 言ngôn 一nhất 門môn 深thâm 入nhập 。 六lục 根căn 一nhất 時thời 清thanh 淨tịnh 耶da 。 曰viết 。 言ngôn 一nhất 門môn 深thâm 入nhập 者giả 。 不bất 過quá 權quyền 教giáo 汝nhữ 返phản 本bổn 還hoàn 源nguyên 。 作tác 個cá 路lộ 頭đầu 。 言ngôn 一nhất 時thời 清thanh 淨tịnh 者giả 。 不bất 過quá 權quyền 教giáo 汝nhữ 歸quy 家gia 坐tọa 地địa 。 作tác 個cá 歇hiết 處xứ 。 豈khởi 是thị 實thật 法pháp 。 而nhi 有hữu 一nhất 六lục 云vân 哉tai 。 不bất 見kiến 僧Tăng 問vấn 古cổ 德đức 。 如như 何hà 是thị 西tây 來lai 意ý 。 德đức 云vân 汝nhữ 聞văn 偃yển 溪khê 水thủy 聲thanh 麼ma 。 僧Tăng 云vân 聞văn 。 德đức 云vân 從tùng 這giá 裏lý 入nhập 。 這giá 豈khởi 不bất 是thị 一nhất 門môn 深thâm 入nhập 底để 道Đạo 理lý 。 又hựu 仰ngưỡng 山sơn 問vấn 溈# 山sơn 。 百bách 千thiên 萬vạn 境cảnh 一nhất 時thời 來lai 作tác 麼ma 生sanh 。 溈# 云vân 青thanh 不bất 是thị 黃hoàng 。 長trường/trưởng 不bất 是thị 短đoản 。 諸chư 法pháp 各các 住trụ 本bổn 位vị 。 非phi 干can 我ngã 事sự 。 這giá 豈khởi 不bất 是thị 一nhất 時thời 清thanh 淨tịnh 底để 道Đạo 理lý 。 雖tuy 然nhiên 此thử 二nhị 人nhân 。 斷đoạn 斷đoạn 不bất 在tại 這giá 裏lý 。 更cánh 須tu 參tham 好hảo 。

△# 二nhị 廣quảng 釋thích 。

佛Phật 告cáo 阿A 難Nan 。 汝nhữ 今kim 已dĩ 得đắc 。 至chí 生sanh 住trụ 異dị 滅diệt 。 分phân 齊tề 頭đầu 數sổ 。

一nhất 示thị 惑hoặc 。 見kiến 所sở 斷đoạn 一nhất 句cú 。 乃nãi 指chỉ 三tam 界giới 八bát 十thập 八bát 使sử 。 即tức 見kiến 惑hoặc 也dã 。 修tu 所sở 斷đoạn 一nhất 句cú 。 乃nãi 指chỉ 九cửu 地địa 八bát 十thập 一nhất 品phẩm 。 即tức 思tư 惑hoặc 也dã 。 阿A 難Nan 一nhất 往vãng 以dĩ 來lai 。 初sơ 斷đoạn 見kiến 惑hoặc 。 初sơ 破phá 我ngã 執chấp 。 是thị 登đăng 初sơ 果quả 者giả 。 然nhiên 法pháp 執chấp 未vị 忘vong 。 思tư 惑hoặc 未vị 除trừ 。 尚thượng 餘dư 塵trần 沙sa 無vô 明minh 惑hoặc 在tại 。 今kim 說thuyết 根căn 中trung 積tích 生sanh 虗hư 習tập 。 即tức 是thị 指chỉ 塵trần 沙sa 惑hoặc 。 生sanh 住trụ 異dị 滅diệt 。 即tức 是thị 指chỉ 無vô 明minh 惑hoặc 。 此thử 二nhị 惑hoặc 未vị 除trừ 。 焉yên 能năng 辨biện 一nhất 六lục 之chi 由do 。 一nhất 六lục 未vị 辨biện 。 心tâm 地địa 未vị 了liễu 。 如như 何hà 進tiến 道đạo 。 是thị 故cố 此thử 中trung 。 先tiên 辨biện 一nhất 六lục 之chi 由do 。 然nhiên 後hậu 示thị 根căn 結kết 之chi 妄vọng 也dã 。

今kim 汝nhữ 且thả 觀quán 。 現hiện 前tiền 六lục 根căn 。 至chí )# 受thọ 用dụng 根căn 。 亦diệc 復phục 如như 是thị 。

二nhị 辨biện 一nhất 六lục 。 今kim 汝nhữ 下hạ 雙song 徵trưng 。 謂vị 既ký 疑nghi 一nhất 與dữ 六lục 。 則tắc 汝nhữ 身thân 中trung 。 必tất 然nhiên 有hữu 個cá 一nhất 。 有hữu 個cá 六lục 矣hĩ 。 今kim 問vấn 六lục 根căn 為vi 是thị 一nhất 耶da 。 為vi 是thị 六lục 耶da 。 阿A 難Nan 下hạ 破phá 一nhất 。 若nhược 言ngôn 是thị 一nhất 。 則tắc 耳nhĩ 可khả 以dĩ 見kiến 色sắc 。 眼nhãn 可khả 以dĩ 聞văn 聲thanh 。 頭đầu 能năng 步bộ 履lý 。 足túc 能năng 說thuyết 話thoại 。 汝nhữ 必tất 不bất 然nhiên 。 則tắc 知tri 非phi 是thị 一nhất 矣hĩ 。

若nhược 此thử 下hạ 破phá 六lục 。 若nhược 言ngôn 是thị 六lục 。 如như 耳nhĩ 聞văn 法Pháp 。 則tắc 身thân 不bất 應ưng 起khởi 欽khâm 承thừa 。 口khẩu 不bất 應ưng 來lai 問vấn 義nghĩa 。 汝nhữ 必tất 不bất 然nhiên 。 則tắc 知tri 非phi 是thị 六lục 矣hĩ 。

是thị 故cố 下hạ 雙song 破phá 。 此thử 六lục 知tri 根căn 。 不bất 可khả 說thuyết 是thị 一nhất 非phi 六lục 。 又hựu 不bất 可khả 說thuyết 是thị 六lục 非phi 一nhất 。

何hà 以dĩ 故cố 。 難nạn/nan 道đạo 汝nhữ 身thân 有hữu 個cá 一nhất 。 又hựu 有hữu 個cá 六lục 。 無vô 是thị 理lý 也dã 。

阿A 難Nan 下hạ 結kết 責trách 。 當đương 知tri 是thị 根căn 非phi 一nhất 非phi 六lục 。 由do 無vô 始thỉ 以dĩ 來lai 。 性tánh 覺giác 顛điên 倒đảo 。 故cố 見kiến 有hữu 六lục 。 由do 無vô 始thỉ 以dĩ 來lai 。 元nguyên 常thường 淪luân 替thế 。 故cố 見kiến 有hữu 一nhất 。 於ư 是thị 知tri 有hữu 一nhất 有hữu 六lục 者giả 。 總tổng 是thị 無vô 始thỉ 積tích 妄vọng 所sở 成thành 也dã 。

汝nhữ 須Tu 陀Đà 洹Hoàn 。 二nhị 句cú 正chánh 責trách 阿A 難Nan 。 須Tu 陀Đà 洹Hoàn 名danh 入nhập 流lưu 。 不bất 入nhập 色sắc 聲thanh 香hương 等đẳng 。 即tức 是thị 六lục 消tiêu 。 執chấp 六lục 根căn 是thị 一nhất 體thể 。 即tức 是thị 未vị 忘vong 一nhất 者giả 。 阿A 難Nan 雖tuy 登đăng 初sơ 果quả 。 不bất 受thọ 六lục 塵trần 。 是thị 名danh 六lục 消tiêu 。 猶do 執chấp 法pháp 見kiến 。 故cố 未vị 忘vong 一nhất 爾nhĩ 。

如như 太thái 虗hư 下hạ 喻dụ 顯hiển 。 猶do 如như 太thái 虗hư 。 以dĩ 器khí 形hình 異dị 。 故cố 說thuyết 空không 為vi 一nhất 。 彼bỉ 太thái 虗hư 豈khởi 有hữu 一nhất 異dị 等đẳng 耶da 。 因nhân 不bất 入nhập 六lục 塵trần 。 故cố 說thuyết 根căn 為vi 一nhất 。 彼bỉ 藏tạng 性tánh 豈khởi 有hữu 一nhất 六lục 等đẳng 相tương/tướng 耶da 。 今kim 汝nhữ 執chấp 有hữu 一nhất 有hữu 六lục 者giả 。 與dữ 彼bỉ 太thái 虗hư 成thành 異dị 成thành 一nhất 何hà 別biệt 。

由do 明minh 暗ám 等đẳng 。 二nhị 種chủng 相tướng 形hình 。 至chí 浮phù 根căn 四tứ 塵trần 。 流lưu 逸dật 奔bôn 法pháp 。

三tam 示thị 根căn 結kết 之chi 妄vọng 。 初sơ 先tiên 示thị 六lục 根căn 之chi 相tướng 。 由do 明minh 暗ám 下hạ 一nhất 眼nhãn 根căn 。 明minh 暗ám 相tướng 也dã 。 妙diệu 圓viên 性tánh 也dã 。 性tánh 與dữ 相tương/tướng 會hội 。 黏niêm 湛trạm 成thành 見kiến 。 即tức 前tiền 文văn 覺giác 非phi 所sở 明minh 。 因nhân 明minh 立lập 所sở 者giả 是thị 也dã 。 見kiến 精tinh 是thị 能năng 覺giác 。 映ánh 色sắc 是thị 能năng 見kiến 。 即tức 前tiền 文văn 所sở 既ký 妄vọng 立lập 。 生sanh 汝nhữ 妄vọng 能năng 者giả 是thị 也dã 。 結kết 色sắc 成thành 根căn 者giả 。 即tức 勝thắng 義nghĩa 根căn 也dã 。 以dĩ 勝thắng 義nghĩa 根căn 。 雖tuy 是thị 能năng 造tạo 所sở 造tạo 八bát 法pháp 所sở 成thành 。 然nhiên 無vô 形hình 不bất 可khả 見kiến 。 以dĩ 不bất 可khả 見kiến 故cố 。 目mục 為vi 清thanh 淨tịnh 。 因nhân 名danh 眼nhãn 體thể 者giả 。 即tức 浮phù 塵trần 根căn 也dã 。 以dĩ 浮phù 塵trần 亦diệc 是thị 能năng 造tạo 所sở 造tạo 八bát 法pháp 所sở 成thành 。 然nhiên 有hữu 形hình 可khả 見kiến 。 以dĩ 可khả 見kiến 故cố 。 如như 蒲bồ 萄đào 朵đóa 。 即tức 前tiền 文văn 無vô 同đồng 異dị 中trung 。 熾sí 然nhiên 成thành 異dị 者giả 是thị 也dã 。 言ngôn 浮phù 根căn 四tứ 塵trần 。 流lưu 逸dật 奔bôn 色sắc 者giả 。 以dĩ 浮phù 塵trần 根căn 。 是thị 無vô 覺giác 無vô 見kiến 者giả 也dã 。 勝thắng 義nghĩa 根căn 是thị 有hữu 覺giác 有hữu 見kiến 者giả 也dã 。 如như 青thanh 黃hoàng 等đẳng 色sắc 到đáo 根căn 時thời 。 有hữu 覺giác 有hữu 見kiến 者giả 即tức 留lưu 。 以dĩ 無vô 覺giác 無vô 見kiến 者giả 不bất 留lưu 。 故cố 云vân 奔bôn 逸dật 也dã 。 又hựu 虗hư 假giả 不bất 實thật 曰viết 浮phù 。 無vô 見kiến 聞văn 覺giác 知tri 曰viết 塵trần 。 能năng 造tạo 。 即tức 地địa 等đẳng 四tứ 大đại 者giả 是thị 。 所sở 造tạo 。 即tức 色sắc 等đẳng 四tứ 微vi 者giả 是thị 。 此thử 能năng 造tạo 所sở 造tạo 非phi 有hữu 別biệt 體thể 。 總tổng 一nhất 妄vọng 心tâm 。 之chi 所sở 為vi 也dã 。 下hạ 倣# 此thử 。

由do 動động 靜tĩnh 下hạ 二nhị 耳nhĩ 根căn 。 發phát 聽thính 。 妄vọng 所sở 也dã 。 聽thính 精tinh 妄vọng 能năng 也dã 。 卷quyển 聲thanh 成thành 根căn 者giả 。 指chỉ 勝thắng 義nghĩa 根căn 也dã 。 耳nhĩ 體thể 如như 新tân 卷quyển 葉diệp 者giả 。 指chỉ 浮phù 塵trần 根căn 也dã 。 葢# 妙diệu 圓viên 之chi 性tánh 不bất 能năng 自tự 聞văn 。 乃nãi 卷quyển 聲thanh 而nhi 成thành 妄vọng 聽thính 。 由do 聽thính 而nhi 成thành 妄vọng 能năng 。 能năng 所sở 相tương/tướng 熏huân 。 是thị 故cố 浮phù 塵trần 不bất 能năng 拘câu 留lưu 。 流lưu 逸dật 奔bôn 聲thanh 。 以dĩ 成thành 根căn 爾nhĩ 。

由do 通thông 塞tắc 下hạ 三tam 鼻tị 根căn 。 真chân 妄vọng 性tánh 相tướng 如như 前tiền 釋thích 。 凡phàm 氣khí 皆giai 上thượng 騰đằng 。 根căn 必tất 下hạ 合hợp 。 故cố 鼻tị 狀trạng 如như 雙song 垂thùy 瓜qua 。 亦diệc 業nghiệp 性tánh 使sử 然nhiên 也dã 。

由do 恬điềm 變biến 下hạ 四tứ 舌thiệt 根căn 。 真chân 妄vọng 性tánh 相tướng 如như 前tiền 釋thích 。 然nhiên 味vị 生sanh 於ư 物vật 。 必tất 用dụng 絞giảo 而nhi 後hậu 出xuất 。 故cố 舌thiệt 狀trạng 如như 初sơ 偃yển 月nguyệt 。 偃yển 者giả 低đê 而nhi 受thọ 嘗thường 者giả 也dã 。

由do 離ly 合hợp 下hạ 五ngũ 身thân 根căn 。 真chân 妄vọng 性tánh 相tướng 如như 前tiền 釋thích 。 搏bác 是thị 搏bác 取thủ 。 觸xúc 是thị 觸xúc 擊kích 。 如như 鼓cổ 必tất 擊kích 而nhi 後hậu 有hữu 聲thanh 。 身thân 必tất 觸xúc 而nhi 後hậu 有hữu 知tri 。 故cố 身thân 狀trạng 如như 之chi 。

由do 生sanh 滅diệt 下hạ 六lục 意ý 根căn 。 真chân 妄vọng 性tánh 相tướng 如như 前tiền 釋thích 。 葢# 意ý 者giả 像tượng 也dã 。 如như 幽u 室thất 無vô 所sở 見kiến 。 心tâm 必tất 意ý 像tượng 其kỳ 物vật 而nhi 逆nghịch 知tri 之chi 。 然nhiên 不bất 言ngôn 物vật 而nhi 言ngôn 法pháp 者giả 。 葢# 生sanh 滅diệt 無vô 體thể 。 而nhi 取thủ 虗hư 影ảnh 者giả 是thị 也dã 。

阿A 難Nan 如như 是thị 六lục 根căn 。 由do 彼bỉ 覺giác 明minh 。 至chí 無vô 滅diệt 無vô 生sanh 。 了liễu 知tri 安an 寄ký 。

四tứ 明minh 根căn 結kết 之chi 由do 。 前tiền 文văn 云vân 性tánh 覺giác 必tất 明minh 。 妄vọng 為vi 明minh 覺giác 。 今kim 言ngôn 由do 彼bỉ 覺giác 明minh 。 有hữu 明minh 明minh 覺giác 。 於ư 是thị 知tri 本bổn 覺giác 妙diệu 明minh 。 元nguyên 自tự 具cụ 足túc 。 由do 明minh 了liễu 知tri 性tánh 。 妄vọng 為vi 明minh 覺giác 。 妄vọng 覺giác 生sanh 。 本bổn 覺giác 沒một 矣hĩ 。 妄vọng 明minh 起khởi 。 真chân 明minh 隱ẩn 矣hĩ 。 然nhiên 則tắc 如như 今kim 六lục 根căn 黏niêm 湛trạm 發phát 光quang 者giả 。 得đắc 非phi 明minh 了liễu 知tri 性tánh 。 為vi 之chi 由do 乎hồ 。

是thị 以dĩ 下hạ 結kết 成thành 。 明minh 暗ám 是thị 相tương/tướng 。 所sở 見kiến 是thị 妄vọng 。 何hà 以dĩ 。 若nhược 離ly 前tiền 塵trần 等đẳng 相tương/tướng 。 則tắc 無vô 有hữu 見kiến 體thể 。 以dĩ 見kiến 體thể 。 但đãn 緣duyên 塵trần 相tương/tướng 假giả 色sắc 。 不bất 緣duyên 塵trần 相tướng 實thật 色sắc 。 故cố 說thuyết 所sở 見kiến 是thị 妄vọng 。 下hạ 動động 靜tĩnh 通thông 塞tắc 。 等đẳng 無vô 不bất 皆giai 然nhiên 。 總tổng 一nhất 妄vọng 爾nhĩ 。

汝nhữ 但đãn 不bất 循tuần 。 動động 靜tĩnh 合hợp 離ly (# 至chí 諸chư 餘dư 五ngũ 黏niêm 。 應ứng 拔bạt 圓viên 脫thoát 。

五ngũ 示thị 入nhập 一nhất 之chi 法pháp 。 不bất 循tuần 者giả 不bất 隨tùy 也dã 。 不bất 隨tùy 動động 靜tĩnh 等đẳng 。 諸chư 有hữu 為vi 相tướng 。 妄vọng 體thể 自tự 無vô 。 妄vọng 體thể 既ký 無vô 。 不bất 真chân 何hà 待đãi 。 是thị 故cố 教giáo 汝nhữ 不bất 必tất 六lục 根căn 皆giai 然nhiên 。 但đãn 取thủ 一nhất 根căn 脫thoát 黏niêm 。 伏phục 歸quy 元nguyên 真chân 。 諸chư 餘dư 自tự 然nhiên 圓viên 脫thoát 矣hĩ 。 問vấn 。 何hà 謂vị 圓viên 脫thoát 。 曰viết 譬thí 如như 千thiên 年niên 暗ám 室thất 。 一nhất 燈đăng 能năng 破phá 。 六lục 戶hộ 固cố 閉bế 。 一nhất 竇đậu 能năng 通thông 。 葢# 心tâm 無vô 二nhị 體thể 。 覺giác 非phi 兩lưỡng 覺giác 。 一nhất 根căn 拔bạt 得đắc 。 五ngũ 黏niêm 圓viên 脫thoát 。 又hựu 何hà 疑nghi 焉yên 。

不bất 由do 前tiền 塵trần 。 所sở 起khởi 知tri 見kiến 。 至chí 由do 是thị 六lục 根căn 。 互hỗ 相tương 為vi 用dụng 。

六lục 直trực 彰chương 本bổn 用dụng 。 向hướng 由do 前tiền 塵trần 所sở 礙ngại 。 是thị 以dĩ 不bất 得đắc 相tương 通thông 。 今kim 不bất 由do 前tiền 塵trần 所sở 起khởi 。 則tắc 是thị 明minh 不bất 循tuần 根căn 。 即tức 有hữu 發phát 用dụng 。 直trực 亦diệc 寄ký 焉yên 爾nhĩ 。 且thả 既ký 稱xưng 為vi 寄ký 。 事sự 不bất 妨phương 隨tùy 根căn 互hỗ 用dụng 矣hĩ 。 問vấn 。 何hà 謂vị 互hỗ 用dụng 。 曰viết 。 譬thí 如như 江giang 河hà 溝câu 澮# 。 水thủy 性tánh 不bất 分phân 。 釵thoa 釧xuyến 盂vu 盤bàn 。 金kim 形hình 豈khởi 異dị 。 葢# 真Chân 如Như 不bất 變biến 隨tùy 緣duyên 。 即tức 隨tùy 緣duyên 亦diệc 不bất 變biến 。 又hựu 何hà 惑hoặc 乎hồ 。

阿A 難Nan 汝nhữ 豈khởi 不bất 知tri 。 至chí 應ứng 念niệm 化hóa 成thành 。 無vô 上thượng 知tri 覺giác 。

七thất 約ước 人nhân 為vi 騐# 。 阿A 難Nan 下hạ 例lệ 舉cử 他tha 人nhân 。 阿A 那Na 律Luật 。 此thử 云vân 無vô 貧bần 。 斛Hộc 飯Phạn 王Vương 子tử 。 佛Phật 之chi 從tùng 弟đệ 。 以dĩ 多đa 睡thụy 故cố 。 如Như 來Lai 呵ha 之chi 。 七thất 日nhật 七thất 夜dạ 。 精tinh 進tấn 行hành 道Đạo 。 因nhân 失thất 雙song 目mục 。 佛Phật 令linh 脩tu 天thiên 眼nhãn 。 後hậu 得đắc 半bán 頭đầu 明minh 。 徹triệt 視thị 三Tam 千Thiên 世Thế 界Giới 。 跋Bạt 難Nan 陀Đà 龍Long 。 此thử 云vân 賢hiền 喜hỷ 。 常thường 護hộ 摩Ma 伽Già 陀Đà 國Quốc 。 雨vũ 澤trạch 以dĩ 時thời 。 即tức 目Mục 連Liên 所sở 降giáng/hàng 者giả 。 殑Căng 伽Già 。 河hà 神thần 也dã 。 從tùng 無vô 熱nhiệt 惱não 池trì 。 銀ngân 象tượng 口khẩu 出xuất 。 流lưu 至chí 東đông 印ấn 土thổ 國quốc 。 莊trang 子tử 稱xưng 為vi 河hà 伯bá 也dã 。 憍kiêu 梵Phạm 鉢bát 提đề 。 此thử 云vân 牛ngưu 相tương/tướng 。 牛ngưu 食thực 物vật 多đa 虗hư 哨# 。 尊tôn 者giả 有hữu 此thử 病bệnh 。 亦diệc 宿túc 報báo 爾nhĩ 。 舜thuấn 若nhã 多đa 。 空không 神thần 也dã 。 無vô 有hữu 色sắc 質chất 。 如Như 來Lai 光quang 中trung 。 暫tạm 令linh 得đắc 見kiến 。 摩Ma 訶Ha 迦Ca 葉Diếp 。 大Đại 迦Ca 葉Diếp 也dã 。 久cửu 滅diệt 意ý 根căn 。 得đắc 常thường 定định 故cố 。 維duy 摩ma 云vân 。 不bất 起khởi 滅diệt 定định 。 現hiện 諸chư 威uy 儀nghi 。 又hựu 永vĩnh 嘉gia 云vân 。 惺tinh 惺tinh 寂tịch 寂tịch 是thị 。 無vô 記ký 寂tịch 寂tịch 非phi 。 寂tịch 寂tịch 惺tinh 惺tinh 是thị 。 亂loạn 想tưởng 惺tinh 惺tinh 非phi 。 又hựu 古cổ 德đức 云vân 。 了liễu 了liễu 常thường 知tri 。 言ngôn 之chi 不bất 及cập 。 此thử 即tức 圓viên 明minh 了liễu 知tri 。 不bất 因nhân 心tâm 念niệm 之chi 意ý 。 阿A 難Nan 下hạ 正chánh 示thị 當đương 機cơ 。 如như 上thượng 六lục 人nhân 。 是thị 不bất 由do 前tiền 塵trần 。 所sở 起khởi 知tri 見kiến 。 故cố 能năng 發phát 得đắc 妙diệu 用dụng 。 如như 今kim 阿A 難Nan 。 若nhược 是thị 諸chư 根căn 圓viên 拔bạt 。 亦diệc 能năng 內nội 瑩oánh 發phát 光quang 。 若nhược 果quả 內nội 瑩oánh 發phát 光quang 。 則tắc 彼bỉ 浮phù 塵trần 等đẳng 如như 湯thang 消tiêu 氷băng 。 亦diệc 云vân 易dị 也dã 。 若nhược 果quả 妙diệu 用dụng 掀# 騰đằng 。 則tắc 應ứng 念niệm 化hóa 成thành 。 無vô 上thượng 知tri 見kiến 。 又hựu 何hà 難nạn/nan 哉tai 。

阿A 難Nan 如như 彼bỉ 世thế 人nhân 。 聚tụ 見kiến 於ư 眼nhãn 。 至chí 云vân 何hà 覺giác 明minh 。 不bất 成thành 圓viên 妙diệu 。

八bát 約ước 事sự 為vi 騐# 。 如như 世thế 人nhân 所sở 見kiến 皆giai 聚tụ 於ư 眼nhãn 。 設thiết 眼nhãn 若nhược 合hợp 。 不bất 但đãn 不bất 能năng 辨biện 物vật 。 即tức 自tự 己kỷ 頭đầu 足túc 不bất 能năng 類loại 分phần/phân 矣hĩ 。 何hà 者giả 。 六lục 根căn 黯ảm 然nhiên 故cố 也dã 。 或hoặc 彼bỉ 人nhân 以dĩ 手thủ 。 循tuần 體thể 一nhất 繞nhiễu 。 彼bỉ 眼nhãn 雖tuy 合hợp 。 不bất 待đãi 思tư 惟duy 。 其kỳ 心tâm 曉hiểu 然nhiên 。 頭đầu 足túc 可khả 辨biện 。 何hà 者giả 。 知tri 覺giác 是thị 同đồng 故cố 爾nhĩ 。

緣duyên 見kiến 下hạ 指chỉ 妄vọng 顯hiển 真chân 。 以dĩ 是thị 參tham 之chi 。 則tắc 有hữu 見kiến 為vi 明minh 。 無vô 見kiến 為vi 暗ám 。 隨tùy 根căn 塵trần 所sở 發phát 者giả 。 便tiện 是thị 妄vọng 相tương/tướng 也dã 。 以dĩ 是thị 騐# 之chi 。 則tắc 明minh 不bất 能năng 翳ế 。 暗ám 不bất 能năng 昏hôn 。 隨tùy 自tự 性tánh 所sở 發phát 者giả 。 便tiện 是thị 真chân 覺giác 也dã 。 故cố 曰viết 根căn 塵trần 既ký 消tiêu 。 云vân 何hà 覺giác 明minh 。 不bất 成thành 圓viên 妙diệu 。

△# 三tam 騐# 斷đoạn 常thường 。

一nhất 伸thân 疑nghi 。

阿A 難Nan 白bạch 佛Phật 言ngôn 。 世Thế 尊Tôn 至chí 惟duy 垂thùy 大đại 慈từ 。 開khai 我ngã 蒙mông 恡lận 。

阿A 難Nan 下hạ 述thuật 聞văn 。 覺giác 者giả 是thị 佛Phật 所sở 證chứng 。 故cố 曰viết 菩Bồ 提Đề 。 不bất 滅diệt 不bất 生sanh 是thị 真chân 理lý 。 故cố 曰viết 涅Niết 槃Bàn 。 離ly 諸chư 虗hư 妄vọng 。 性tánh 無vô 遷thiên 改cải 。 故cố 曰viết 真Chân 如Như 。 離ly 過quá 絕tuyệt 非phi 曰viết 佛Phật 性tánh 。 無vô 垢cấu 無vô 染nhiễm 。 曰viết 菴am 摩ma 羅la 識thức 。 一nhất 法pháp 不bất 立lập 。 曰viết 空không 如Như 來Lai 藏tạng 。 周chu 鑒giám 萬vạn 物vật 。 曰viết 大Đại 圓Viên 鏡Kính 智Trí 。 號hiệu 雖tuy 有hữu 七thất 。 其kỳ 體thể 則tắc 一nhất 。 總tổng 是thị 清thanh 淨tịnh 堅kiên 凝ngưng 。 金kim 剛cang 王vương 常thường 住trụ 不bất 壞hoại 之chi 性tánh 也dã 。

若nhược 此thử 下hạ 質chất 疑nghi 。 前tiền 文văn 云vân 以dĩ 湛trạm 旋toàn 其kỳ 。 虗hư 妄vọng 滅diệt 生sanh 。 伏phục 還hoàn 元nguyên 覺giác 。 得đắc 元nguyên 明minh 覺giác 。 無vô 生sanh 滅diệt 性tánh 。 為vi 因Nhân 地Địa 心tâm 。 然nhiên 後hậu 圓viên 成thành 。 果quả 地địa 修tu 證chứng 。 此thử 世Thế 尊Tôn 所sở 示thị 之chi 語ngữ 也dã 。 阿A 難Nan 謂vị 若nhược 依y 。 如Như 來Lai 所sở 說thuyết 。 因Nhân 地Địa 覺giác 即tức 是thị 無vô 生sanh 滅diệt 性tánh 。 果quả 地địa 覺giác 即tức 菩Bồ 提Đề 等đẳng 七thất 覺giác 位vị 。 今kim 說thuyết 不bất 由do 前tiền 塵trần 。 所sở 起khởi 知tri 見kiến 者giả 。 若nhược 謂vị 不bất 由do 前tiền 塵trần 。 所sở 起khởi 則tắc 可khả 。 若nhược 謂vị 離ly 了liễu 知tri 見kiến 則tắc 不bất 可khả 。 何hà 哉tai 。 此thử 見kiến 聽thính 離ly 了liễu 明minh 暗ám 動động 靜tĩnh 。 則tắc 無vô 我ngã 所sở 矣hĩ 。 若nhược 離ly 了liễu 念niệm 體thể 。 則tắc 無vô 我ngã 心tâm 矣hĩ 。 於ư 是thị 微vi 細tế 思tư 惟duy 。 進tiến 之chi 於ư 果quả 地địa 。 則tắc 無vô 我ngã 心tâm 。 將tương 何hà 辨biện 覺giác 。 退thoái 之chi 於ư 因Nhân 地Địa 。 則tắc 無vô 我ngã 所sở 。 將tương 誰thùy 求cầu 道Đạo 。 於ư 是thị 進tiến 退thoái 推thôi 求cầu 。 本bổn 無vô 我ngã 心tâm 。 又hựu 無vô 我ngã 所sở 。 全toàn 成thành 斷đoạn 滅diệt 也dã 。 豈khởi 以dĩ 如như 今kim 畢tất 竟cánh 斷đoạn 滅diệt 。 為vi 修tu 因nhân 耶da 。 若nhược 畢tất 竟cánh 斷đoạn 滅diệt 。 而nhi 如Như 來Lai 又hựu 說thuyết 。 湛trạm 精tinh 圓viên 常thường 。 若nhược 就tựu 圓viên 常thường 。 而nhi 我ngã 無vô 心tâm 卻khước 成thành 斷đoạn 滅diệt 。 不bất 依y 佛Phật 語ngữ 。 別biệt 有hữu 道Đạo 理lý 。 則tắc 又hựu 違vi 越việt 誠thành 言ngôn 。 若nhược 依y 佛Phật 說thuyết 。 則tắc 又hựu 無vô 是thị 理lý 處xứ 。 終chung 成thành 戲hí 論luận 。 於ư 今kim 思tư 之chi 。 若nhược 為vi 可khả 耶da 。

△# 二nhị 斥xích 其kỳ 顛điên 倒đảo 。

佛Phật 告cáo 阿A 難Nan 。 汝nhữ 學học 多đa 聞văn 。 至chí 塵trần 俗tục 諸chư 事sự 。 當đương 除trừ 汝nhữ 疑nghi 。

阿A 難Nan 廣quảng 學học 多đa 聞văn 。 心tâm 中trung 自tự 然nhiên 知tri 得đắc 顛điên 倒đảo 之chi 因nhân 。 特đặc 以dĩ 真chân 倒đảo 現hiện 前tiền 。 實thật 未vị 能năng 識thức 。 何hà 則tắc 。 如như 說thuyết 不bất 由do 前tiền 塵trần 。 所sở 起khởi 知tri 見kiến 者giả 。 乃nãi 是thị 直trực 指chỉ 其kỳ 本bổn 來lai 也dã 。 而nhi 阿A 難Nan 不bất 薦tiến 。 錯thác 認nhận 以dĩ 為vi 斷đoạn 。 一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 。 假giả 名danh 不bất 實thật 而nhi 阿A 難Nan 不bất 會hội 。 謬mậu 指chỉ 以dĩ 為vi 常thường 。 是thị 非phi 其kỳ 惑hoặc 耶da 。 如như 若nhược 不bất 信tín 。 試thí 將tương 塵trần 俗tục 之chi 事sự 以dĩ 除trừ 其kỳ 疑nghi 。

△# 三tam 垂thùy 勘khám 。

即tức 時thời 如Như 來Lai 。 勅sắc 羅La 睺Hầu 羅La 。 至chí 聞văn 實thật 云vân 無vô 。 誰thùy 知tri 無vô 者giả 。

初sơ 約ước 事sự 顯hiển 倒đảo 。 佛Phật 一nhất 問vấn 一nhất 審thẩm 。 各các 有hữu 所sở 以dĩ 。

即tức 時thời 下hạ 先tiên 約ước 根căn 以dĩ 驗nghiệm 性tánh 。 葢# 鐘chung 擊kích 有hữu 聞văn 。 鐘chung 歇hiết 無vô 聞văn 。 此thử 乃nãi 聞văn 中trung 之chi 有hữu 無vô 。 非phi 關quan 於ư 聞văn 性tánh 者giả 也dã 。

何hà 以dĩ 故cố 。 性tánh 元nguyên 自tự 在tại 故cố 。 設thiết 性tánh 不bất 自tự 在tại 。 亦diệc 不bất 能năng 為vi 有hữu 為vi 無vô 矣hĩ 。

如Như 來Lai 又hựu 勅sắc 下hạ 。 二nhị 約ước 塵trần 以dĩ 驗nghiệm 根căn 。 葢# 鐘chung 擊kích 有hữu 聲thanh 。 鐘chung 歇hiết 無vô 聲thanh 。 此thử 乃nãi 聲thanh 中trung 之chi 有hữu 無vô 。 非phi 關quan 於ư 聞văn 根căn 者giả 也dã 。

何hà 以dĩ 故cố 。 根căn 元nguyên 不bất 動động 故cố 。 設thiết 根căn 有hữu 動động 。 亦diệc 不bất 能năng 聞văn 有hữu 聞văn 無vô 矣hĩ 。

佛Phật 語ngứ 阿A 難Nan 下hạ 。 三tam 約ước 妄vọng 以dĩ 驗nghiệm 真chân 。 兩lưỡng 番phiên 驗nghiệm 之chi 。 阿A 難Nan 自tự 語ngữ 矯kiểu 亂loạn 。 非phi 由do 於ư 聞văn 性tánh 。 及cập 聞văn 根căn 何hà 也dã 。 若nhược 實thật 無vô 聞văn 。 聞văn 性tánh 已dĩ 滅diệt 。 則tắc 汝nhữ 身thân 同đồng 於ư 枯khô 木mộc 矣hĩ 。 誰thùy 知tri 聲thanh 之chi 有hữu 無vô 耶da 。 夫phu 知tri 有hữu 知tri 無vô 是thị 聞văn 性tánh 。 或hoặc 無vô 或hoặc 有hữu 是thị 聲thanh 塵trần 。 聲thanh 塵trần 有hữu 生sanh 滅diệt 。 而nhi 聞văn 性tánh 無vô 生sanh 滅diệt 。 設thiết 聞văn 性tánh 有hữu 生sanh 滅diệt 。 焉yên 能năng 為vi 汝nhữ 有hữu 無vô 哉tai 。 斷đoạn 不bất 然nhiên 矣hĩ 。

是thị 故cố 阿A 難Nan 。 聲thanh 於ư 聞văn 中trung 。 至chí )# 閉bế 塞tắc 開khai 通thông 。 說thuyết 聞văn 無vô 性tánh 。

二nhị 斥xích 迷mê 顯hiển 常thường 。 大đại 槩# 聲thanh 於ư 聞văn 中trung 。 自tự 有hữu 生sanh 滅diệt 。 非phi 是thị 聞văn 性tánh 有hữu 生sanh 滅diệt 。 今kim 阿A 難Nan 不bất 知tri 聞văn 性tánh 不bất 動động 。 而nhi 乃nãi 惑hoặc 聲thanh 為vi 聞văn 。 於ư 是thị 聲thanh 有hữu 言ngôn 有hữu 。 聲thanh 無vô 言ngôn 無vô 。 何hà 怪quái 聞văn 性tánh 昏hôn 迷mê 。 阿A 難Nan 不bất 悟ngộ 真chân 性tánh 自tự 在tại 。 而nhi 乃nãi 惑hoặc 常thường 為vi 斷đoạn 。 於ư 是thị 聞văn 有hữu 言ngôn 有hữu 。 聞văn 無vô 言ngôn 無vô 。 得đắc 非phi 自tự 生sanh 顛điên 倒đảo 。 是thị 故cố 我ngã 言ngôn 。 不bất 由do 前tiền 塵trần 。 所sở 起khởi 知tri 見kiến 。 即tức 是thị 本bổn 常thường 。 非phi 是thị 離ly 諸chư 動động 靜tĩnh 通thông 塞tắc 等đẳng 。 遂toại 謂vị 無vô 性tánh 也dã 。

如như 重trọng 睡thụy 人nhân 。 眠miên 熟thục 牀sàng 枕chẩm (# 至chí 此thử 性tánh 云vân 何hà 。 為vi 汝nhữ 銷tiêu 滅diệt 。

三tam 約ước 喻dụ 釋thích 成thành 。 重trọng/trùng 睡thụy 喻dụ 迷mê 妄vọng 。 是thị 葢# 昏hôn 而nhi 遺di 身thân 者giả 也dã 。 舂thung 音âm 是thị 真chân 境cảnh 。 聞văn 舂thung 是thị 真chân 性tánh 。 鐘chung 聲thanh 是thị 別biệt 境cảnh 。 木mộc 石thạch 是thị 別biệt 識thức 。 別biệt 識thức 無vô 性tánh 。 別biệt 境cảnh 。 無vô 體thể 。 無vô 體thể 與dữ 無vô 性tánh 。 非phi 妄vọng 而nhi 何hà 。 正chánh 夢mộng 喻dụ 聞văn 塵trần 之chi 有hữu 無vô 。 忽hốt 寤ngụ 知tri 心tâm 境cảnh 之chi 俱câu 空không 。 靜tĩnh 搖dao 通thông 塞tắc 等đẳng 。 六lục 妄vọng 皆giai 虗hư 。 命mạng 謝tạ 形hình 銷tiêu 等đẳng 。 一nhất 真chân 無vô 損tổn 。 喻dụ 阿A 難Nan 在tại 夢mộng 。 惑hoặc 聲thanh 為vi 聞văn 。 是thị 以dĩ 報báo 答đáp 無vô 定định 。 真chân 覺giác 受thọ 聞văn 。 惑hoặc 常thường 為vi 斷đoạn 。 是thị 以dĩ 首thủ 尾vĩ 矯kiểu 亂loạn 。 不bất 能năng 自tự 聞văn 自tự 覺giác 。 同đồng 彼bỉ 睡thụy 人nhân 。 了liễu 無vô 異dị 焉yên 。

以dĩ 諸chư 眾chúng 生sanh 。 從tùng 無vô 始thỉ 來lai 。 至chí 云vân 何hà 不bất 成thành 。 無vô 上thượng 知tri 覺giác 。

四tứ 結kết 指chỉ 歸quy 元nguyên 。 眾chúng 生sanh 無vô 始thỉ 但đãn 隨tùy 聲thanh 走tẩu 。 是thị 以dĩ 聲thanh 生sanh 則tắc 生sanh 。 聲thanh 滅diệt 則tắc 滅diệt 。 是thị 故cố 逐trục 念niệm 流lưu 轉chuyển 。 眾chúng 生sanh 一nhất 向hướng 但đãn 循tuần 所sở 常thường 。 是thị 以dĩ 聞văn 有hữu 言ngôn 有hữu 。 聞văn 無vô 言ngôn 無vô 。 是thị 故cố 生sanh 生sanh 雜tạp 染nhiễm 。 今kim 厭yếm 離ly 雜tạp 染nhiễm 。 須tu 斷đoạn 生sanh 滅diệt 。 欲dục 棄khí 流lưu 轉chuyển 。 須tu 守thủ 真chân 常thường 。 若nhược 使sử 常thường 光quang 現hiện 前tiền 。 而nhi 棄khí 生sanh 滅diệt 。 根căn 塵trần 識thức 心tâm 。 應ứng 時thời 銷tiêu 落lạc 矣hĩ 。

所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 葢# 目mục 前tiền 有hữu 物vật 。 所sở 以dĩ 不bất 明minh 。 堆đôi 阜phụ 若nhược 去khứ 。 胸hung 次thứ 自tự 然nhiên 開khai 豁hoát 矣hĩ 。 良lương 由do 心tâm 地địa 有hữu 塵trần 。 所sở 以dĩ 不bất 明minh 。 雜tạp 染nhiễm 若nhược 袪# 。 法Pháp 眼nhãn 應ứng 時thời 清thanh 明minh 矣hĩ 。 夫phu 心tâm 地địa 既ký 明minh 。 法Pháp 眼nhãn 又hựu 開khai 。 云vân 何hà 不bất 成thành 。 無vô 上thượng 知tri 覺giác 耶da 。 想tưởng 相tương/tướng 識thức 情tình 。 指chỉ 根căn 塵trần 識thức 而nhi 言ngôn 也dã 。 葢# 情tình 即tức 是thị 根căn 。 相tương/tướng 即tức 是thị 境cảnh 。 根căn 境cảnh 合hợp 生sanh 識thức 。 此thử 根căn 境cảnh 識thức 三tam 。 淹yêm 染nhiễm 心tâm 地địa 。 所sở 謂vị 垢cấu 也dã 。

首Thủ 楞Lăng 嚴Nghiêm 經Kinh 。 正Chánh 見Kiến 卷quyển 第đệ 四tứ