Lăng Già Kinh Tinh Giải Bình Lâm –

楞Lăng 伽Già 經Kinh 精Tinh 解Giải 評Bình 林Lâm

明Minh 焦Tiêu 竑 纂Toản

楞Lăng 伽Già 阿A 跋Bạt 多Đa 羅La 寶Bảo 法Pháp 經Kinh 精Tinh 解Giải 評Bình 林Lâm

楞lăng 伽già 阿a 跋bạt 多đa 羅la 寶bảo 法pháp 經kinh 。

(# 羅la 整chỉnh 菴am 因nhân 知tri 記ký 云vân 。 達đạt 磨ma 傳truyền 法pháp 二nhị 祖tổ 。 謂vị 楞lăng 伽già 四tứ 卷quyển 可khả 以dĩ 印ấn 心tâm 。 經kinh 凡phàm 四tứ 譯dịch 。 四tứ 卷quyển 者giả 乃nãi 劉lưu 宋tống 時thời 譯dịch 本bổn 。 其kỳ 文văn 頗phả 奧áo 蕋# 難nạn/nan 讀đọc 。 當đương 出xuất 自tự 佛Phật 無vô 疑nghi )# 。

(# 行hành 簡giản 子tử 曰viết 。 楞lăng 伽già 經kinh 大đại 旨chỉ 有hữu 四tứ 。 曰viết 五ngũ 法pháp 。 曰viết 三tam 自tự 性tánh 。 曰viết 八bát 識thức 。 曰viết 二nhị 無vô 我ngã )# 。

(# 道đạo 一nhất 禪thiền 師sư 示thị 眾chúng 云vân 。 汝nhữ 等đẳng 諸chư 人nhân 。 各các 信tín 自tự 心tâm 是thị 佛Phật 。 此thử 心tâm 即tức 是thị 佛Phật 心tâm 。 達đạt 磨ma 大đại 師sư 傳truyền 上thượng 乘thừa 一nhất 心tâm 之chi 法pháp 。 令linh 汝nhữ 等đẳng 開khai 悟ngộ 。 又hựu 引dẫn 楞lăng 伽già 經kinh 文văn 。 以dĩ 印ấn 眾chúng 生sanh 心tâm 地địa 。 恐khủng 汝nhữ 顛điên 倒đảo 。 不bất 自tự 信tín 此thử 一nhất 心tâm 之chi 法pháp 。 各các 各các 有hữu 之chi 。 故cố 楞lăng 伽già 以dĩ 佛Phật 語ngữ 心tâm 為vi 宗tông 〔# 無vô 〕# 為vi 法Pháp 門môn )# 。

註chú 曰viết 。 楞lăng 伽già 是thị 城thành 名danh 。 華hoa 言ngôn 不bất 可khả 往vãng 。 其kỳ 城thành 在tại 南nam 海hải 摩ma 羅la 山sơn 頂đảnh 。 無vô 神thần 通thông 者giả 不bất 可khả 往vãng 。 佛Phật 於ư 此thử 處xứ 說thuyết 法Pháp 。 即tức 佛Phật 境cảnh 界giới 。 以dĩ 處xứ 表biểu 法pháp 。 阿a 跋bạt 多đa 羅la 者giả 。 華hoa 言ngôn 無vô 上thượng 。 亦diệc 云vân 入nhập 。 寶bảo 者giả 至chí 貴quý 之chi 物vật 。 以dĩ 喻dụ 此thử 經Kinh 尊tôn 貴quý 。 故cố 云vân 法pháp 喻dụ 為vi 名danh 也dã 。 經kinh 者giả 貫quán 也dã 。 謂vị 貫quán 通thông 諸chư 義nghĩa 也dã 。 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 心tâm 為vi 體thể 者giả 。 即tức 如Như 來Lai 藏tạng 。 自tự 性tánh 清thanh 淨tịnh 。 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 心tâm 也dã 。 了liễu 妄vọng 顯hiển 性tánh 為vi 宗tông 者giả 。 謂vị 達đạt 妄vọng 顯hiển 真chân 。 離ly 性tánh 執chấp 也dã 。 斥xích 小tiểu 辨biện 邪tà 為vi 用dụng 者giả 。 謂vị 破phá 小Tiểu 乘Thừa 之chi 偏thiên 執chấp 。 摧tồi 外ngoại 道đạo 之chi 邪tà 見kiến 也dã 。 方Phương 等Đẳng 大Đại 乘Thừa 。 為vi 教giáo 相tương/tướng 者giả 。 謂vị 經kinh 通thông 三tam 乘thừa 。 義nghĩa 從tùng 圓viên 頓đốn 也dã 。 楞lăng 伽già 山sơn 名danh 也dã 。 達đạt 磨ma 以dĩ 付phó 慧tuệ 可khả 曰viết 。 吾ngô 觀quán 震chấn 旦đán 所sở 有hữu 經kinh 教giáo 。 惟duy 楞lăng 伽già 四tứ 卷quyển 。 可khả 以dĩ 印ấn 心tâm 。

蘇tô 東đông 坡# 跋bạt 楞lăng 伽già 經Kinh 云vân 。 此thử 經Kinh 謂vị 之chi 佛Phật 語ngữ 心tâm 品phẩm 。 相tương/tướng 傳truyền 以dĩ 為vi 心tâm 法pháp 。 如như 醫y 之chi 有hữu 難nạn/nan 經kinh 。 近cận 歲tuế 學học 者giả 務vụ 從tùng 蕳# 便tiện 。 得đắc 一nhất 句cú 一nhất 偈kệ 。 自tự 謂vị 了liễu 證chứng 。 至chí 使sử 婦phụ 人nhân 女nữ 子tử 抵để 掌chưởng 戲hí 笑tiếu 爭tranh 談đàm 禪thiền 說thuyết 。 高cao 者giả 為vi 名danh 。 下hạ 者giả 為vi 利lợi 。 譬thí 知tri 俗tục 醫y 不bất 由do 經kinh 論luận 。 直trực 受thọ 藥dược 方phương 。 以dĩ 療liệu 疾tật 非phi 不bất 式thức 中trung 。 至chí 於ư 遇ngộ 病bệnh 輙triếp 底để 。 懸huyền 斷đoạn 生sanh 死tử 。 則tắc 與dữ 知tri 經kinh 學học 古cổ 者giả 。 不bất 可khả 同đồng 日nhật 語ngữ 矣hĩ 。 難nạn/nan 經kinh 不bất 學học 。 豈khởi 不bất 誤ngộ 哉tai 。

晁# 文văn 元nguyên 題đề 楞lăng 伽già 經Kinh 云vân 。 釋thích 延diên 壽thọ 謂vị 。 此thử 經Kinh 以dĩ 佛Phật 語ngữ 心tâm 為vi 宗tông 。 而nhi 李# 通thông 玄huyền 則tắc 以dĩ 五ngũ 法pháp 三tam 自tự 性tánh 八bát 識thức 二nhị 無vô 我ngã 為vi 宗tông 。 延diên 壽thọ 所sở 云vân 者giả 。 指chỉ 其kỳ 理lý 。 通thông 玄huyền 所sở 云vân 者giả 。 指chỉ 其kỳ 事sự 。

○# 一nhất 切thiết 佛Phật 語ngữ 心tâm 品phẩm

如như 是thị 我ngã 聞văn 。

一nhất 時thời 佛Phật 住trú 。 南nam 海hải 濵# 楞lăng 伽già 山sơn 頂đảnh 。 種chủng 種chủng 寶bảo 華hoa 。 以dĩ 為vi 莊trang 嚴nghiêm 。 與dữ 大đại 比Bỉ 丘Khâu 僧Tăng 。 及cập 大đại 菩Bồ 薩Tát 眾chúng 俱câu 。 從tùng 彼bỉ 種chủng 種chủng 異dị 佛Phật 剎sát 來lai 。 是thị 諸chư 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 無vô 量lượng 三tam 昧muội 。 自tự 在tại 之chi 力lực 。 神thần 通thông 游du 戲hí 。 大Đại 慧Tuệ 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 而nhi 為vi 上thượng 首thủ 。 一nhất 切thiết 諸chư 佛Phật 。 手thủ 灌quán 其kỳ 頂đảnh 。 自tự 心tâm 現hiện 境cảnh 界giới 。 善thiện 解giải 其kỳ 義nghĩa 。 種chủng 種chủng 眾chúng 生sanh 。 種chủng 種chủng 心tâm 色sắc 。 無vô 量lượng 度độ 門môn 。 隨tùy 類loại 普phổ 現hiện 。 於ư 五ngũ 法pháp 自tự 性tánh 識thức 二nhị 種chủng 無vô 我ngã 。 究cứu 竟cánh 通thông 達đạt 。

(# 住trụ 南nam 海hải 濱tân 楞lăng 伽già 山sơn 頂đảnh 者giả 。 說thuyết 法Pháp 之chi 處xứ 也dã 。 寶bảo 華hoa 莊trang 嚴nghiêm 者giả 。 是thị 其kỳ 處xứ 勝thắng 也dã 。 大đại 比Bỉ 丘Khâu 菩Bồ 薩Tát 眾chúng 者giả 。 列liệt 同đồng 聞văn 之chi 眾chúng 也dã 。 從tùng 彼bỉ 異dị 佛Phật 剎sát 來lai 者giả 。 舉cử 遠viễn 知tri 近cận 。 以dĩ 顯hiển 眾chúng 多đa 也dã 。 無vô 量lượng 三tam 昧muội 等đẳng 者giả 。 讚tán 菩Bồ 薩Tát 之chi 德đức 也dã 。 此thử 乃nãi 一nhất 切thiết 入nhập 自tự 心tâm 境cảnh 。 離ly 所sở 行hành 相tương/tướng 真chân 實thật 義nghĩa )# 。

(# 五ngũ 法pháp 自tự 性tánh 識thức 二nhị 無vô 我ngã 。 乃nãi 一nhất 經kinh 之chi 張trương 本bổn 。 五ngũ 法pháp 者giả 。 曰viết 名danh 。 曰viết 相tương/tướng 。 曰viết 妄vọng 想tưởng 。 曰viết 正chánh 智trí 。 曰viết 如như 如như 也dã 。 三tam 自tự 性tánh 者giả 。 曰viết 妄vọng 想tưởng 。 曰viết 緣duyên 起khởi 。 曰viết 成thành 也dã 。 識thức 即tức 八bát 識thức 也dã 。 二nhị 無vô 我ngã 者giả 。 即tức 人nhân 無vô 我ngã 法pháp 無vô 我ngã 也dã )# 。

註chú 曰viết 。 如như 是thị 者giả 。 指chỉ 所sở 聞văn 之chi 法pháp 。 我ngã 聞văn 者giả 阿A 難Nan 從tùng 佛Phật 。 聞văn 持trì 是thị 法pháp 也dã 。 一nhất 時thời 者giả 。 教giáo 主chủ 徒đồ 眾chúng 嘉gia 會hội 之chi 時thời 也dã 。 佛Phật 者giả 覺giác 也dã 。 謂vị 覺giác 道đạo 既ký 成thành 。 乘thừa 機cơ 說thuyết 法Pháp 。 導đạo 利lợi 群quần 生sanh 也dã 。 自tự 大đại 慧tuệ 下hạ 。 別biệt 讚tán 大đại 慧tuệ 之chi 德đức 。 諸chư 佛Phật 手thủ 灌quán 其kỳ 頂đảnh 者giả 。 明minh 其kỳ 位vị 居cư 等đẳng 覺giác 。 當đương 受thọ 佛Phật 位vị 。 故cố 為vi 灌quán 頂đảnh 。 自tự 心tâm 現hiện 境cảnh 界giới 者giả 。 一nhất 切thiết 善thiện 惡ác 。 境cảnh 界giới 皆giai 由do 自tự 心tâm 發phát 現hiện 。 大đại 慧tuệ 善thiện 解giải 。 其kỳ 智trí 超siêu 勝thắng 也dã 。 種chủng 種chủng 心tâm 色sắc 者giả 。 謂vị 一nhất 切thiết 有hữu 情tình 。 五ngũ 蘊uẩn 種chủng 種chủng 不bất 同đồng 。 大đại 慧tuệ 以dĩ 無vô 量lượng 度độ 門môn 而nhi 普phổ 應ưng 之chi 。 則tắc 法Pháp 門môn 深thâm 廣quảng 也dã 。 已dĩ 上thượng 諸chư 法pháp 。 大đại 慧tuệ 皆giai 能năng 究cứu 竟cánh 。 五ngũ 法pháp 自tự 性tánh 識thức 二nhị 無vô 我ngã 。 為vi 眾chúng 作tác 發phát 起khởi 之chi 人nhân 。 此thử 佛Phật 所sở 以dĩ 深thâm 讚tán 之chi 也dã 。

爾nhĩ 時thời 大Đại 慧Tuệ 菩Bồ 薩Tát 。 與dữ 摩ma 帝đế 菩Bồ 薩Tát 。 俱câu 遊du 一nhất 切thiết 諸chư 佛Phật 剎sát 土thổ/độ 。 承thừa 佛Phật 神thần 力lực 。 從tùng 坐tọa 而nhi 起khởi 。 以dĩ 偈kệ 讚tán 佛Phật 曰viết 。 世thế 間gian 離ly 生sanh 滅diệt 。 猶do 如như 虗hư 空không 華hoa 。 智trí 不bất 得đắc 有hữu 無vô 。 而nhi 興hưng 大đại 悲bi 心tâm 。 一nhất 切thiết 法pháp 如như 幻huyễn 。 遠viễn 離ly 於ư 心tâm 識thức 。 智trí 不bất 得đắc 有hữu 無vô 。 而nhi 興hưng 大đại 悲bi 心tâm 。 遠viễn 離ly 於ư 斷đoạn 常thường 。 世thế 間gian 恆hằng 如như 夢mộng 。 智trí 不bất 得đắc 有hữu 無vô 。 而nhi 興hưng 大đại 悲bi 心tâm 。

(# 一nhất 切thiết 世thế 眾chúng 。 背bội 覺giác 合hợp 塵trần 。 流lưu 轉chuyển 生sanh 死tử 。 而nhi 起khởi 妄vọng 想tưởng 。 心tâm 識thức 。 復phục 計kế 斷đoạn 常thường 二nhị 見kiến 。 無vô 由do 出xuất 離ly 。 故cố 如Như 來Lai 欲dục 度độ 脫thoát 之chi 也dã )# 。

註chú 曰viết 。 如Như 來Lai 以dĩ 妙diệu 智trí 。 觀quán 察sát 了liễu 達đạt 生sanh 滅diệt 等đẳng 。 一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 。 如như 空không 華hoa 如như 幻huyễn 如như 夢mộng 。 不bất 有hữu 不bất 無vô 。 故cố 興hưng 大đại 悲bi 心tâm 。 而nhi 度độ 脫thoát 之chi 。 使sử 皆giai 得đắc 遠viễn 離ly 也dã 。

知tri 人nhân 法pháp 無vô 我ngã 。 煩phiền 惱não 及cập 爾nhĩ 燄diệm 。 常thường 清thanh 淨tịnh 無vô 相tướng 。 而nhi 興hưng 大đại 悲bi 心tâm 。

(# 此thử 離ly 惑hoặc 智trí 二nhị 障chướng 。 煩phiền 惱não 惑hoặc 障chướng 也dã 。 爾nhĩ 燄diệm 乃nãi 梵Phạn 語ngữ 智trí 障chướng 也dã )# 。

註chú 曰viết 。 智trí 本bổn 破phá 惑hoặc 。 惑hoặc 即tức 人nhân 法pháp 二nhị 執chấp 。 無vô 我ngã 者giả 。 無vô 此thử 二nhị 執chấp 也dã 。 若nhược 於ư 智trí 生sanh 著trước 。 智trí 亦diệc 成thành 障chướng 。 如Như 來Lai 了liễu 知tri 。 人nhân 法pháp 惑hoặc 智trí 本bổn 空không 。 故cố 云vân 常thường 清thanh 淨tịnh 無vô 相tướng 。 眾chúng 生sanh 有hữu 迷mê 受thọ 苦khổ 。 故cố 起khởi 悲bi 心tâm 。 而nhi 拔bạt 濟tế 之chi 。

一nhất 切thiết 無vô 涅Niết 槃Bàn 。 無vô 有hữu 涅Niết 槃Bàn 佛Phật 。 無vô 有hữu 佛Phật 涅Niết 槃Bàn 。 遠viễn 離ly 覺giác 所sở 覺giác 。 若nhược 有hữu 若nhược 無vô 有hữu 。 是thị 二nhị 悉tất 俱câu 離ly 。

(# 佛Phật 與dữ 眾chúng 生sanh 同đồng 具cụ 此thử 理lý 。 尚thượng 無vô 生sanh 死tử 可khả 斷đoạn 。 焉yên 有hữu 涅Niết 槃Bàn 可khả 證chứng 。 然nhiên 非phi 證chứng 而nhi 證chứng 。 證chứng 此thử 涅Niết 槃Bàn 。 是thị 則tắc 佛Phật 為vi 能năng 證chứng 之chi 人nhân 。 涅Niết 槃Bàn 是thị 所sở 證chứng 之chi 法Pháp 。 離ly 法pháp 無vô 人nhân 。 離ly 人nhân 無vô 法pháp 。 故cố 云vân 無vô 有hữu )# 。

註chú 曰viết 。 一nhất 切thiết 者giả 。 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 也dã 。 涅Niết 槃Bàn 者giả 。 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 之chi 理lý 也dã 。 覺giác 即tức 佛Phật 。 所sở 覺giác 即tức 涅Niết 槃Bàn 。 人nhân 法pháp 俱câu 泯mẫn 。 故cố 云vân 遠viễn 離ly 也dã 。 人nhân 與dữ 法pháp 兩lưỡng 件# 。 所sở 謂vị 二nhị 也dã 。 二nhị 者giả 俱câu 泯mẫn 。 是thị 有hữu 而nhi 未vị 嘗thường 有hữu 。 無vô 而nhi 未vị 嘗thường 無vô 。 所sở 謂vị 悉tất 俱câu 離ly 也dã 。

牟Mâu 尼Ni 寂tịch 靜tĩnh 觀quán 。 是thị 則tắc 遠viễn 離ly 生sanh 。 是thị 名danh 為vi 不bất 取thủ 。 今kim 世thế 後hậu 世thế 靜tĩnh 。

(# 牟Mâu 尼Ni 是thị 梵Phạn 語ngữ 。 寂tịch 默mặc 。 佛Phật 之chi 名danh 也dã )# 。

(# 讚tán 佛Phật 偈kệ 語ngữ 止chỉ 此thử )# 。

註chú 曰viết 。 此thử 言ngôn 人nhân 能năng 如như 是thị 觀quán 。 佛Phật 寂tịch 靜tĩnh 之chi 體thể 。 從tùng 遠viễn 離ly 而nhi 生sanh 。 是thị 則tắc 於ư 佛Phật 不bất 生sanh 取thủ 著trước 。 故cố 今kim 世thế 後hậu 世thế 。 皆giai 得đắc 清thanh 淨tịnh 。

爾nhĩ 時thời 大Đại 慧Tuệ 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 復phục 白bạch 佛Phật 言ngôn 。

世Thế 尊Tôn 。 諸chư 識thức 有hữu 幾kỷ 種chủng 生sanh 住trụ 滅diệt 。

佛Phật 告cáo 大đại 慧tuệ 。

諸chư 識thức 有hữu 二nhị 種chủng 生sanh 住trụ 滅diệt 。 非phi 思tư 量lượng 所sở 知tri 。 諸chư 識thức 有hữu 二nhị 種chủng 生sanh 。 謂vị 流lưu 注chú 生sanh 及cập 相tương 生sanh 。 有hữu 二nhị 種chủng 住trụ 。 謂vị 流lưu 注chú 住trụ 及cập 相tương/tướng 住trụ 。 有hữu 二nhị 種chủng 滅diệt 。 謂vị 流lưu 注chú 滅diệt 及cập 相tương/tướng 滅diệt 。

(# 此thử 以dĩ 五ngũ 法pháp 三tam 自tự 性tánh 八bát 識thức 二nhị 無vô 我ngã 相tương 問vấn 答đáp )# 。

註chú 曰viết 。 生sanh 謂vị 因nhân 緣duyên 所sở 生sanh 。 住trụ 謂vị 住trụ 止chỉ 。 異dị 謂vị 變biến 異dị 。 滅diệt 謂vị 滅diệt 盡tận 。 此thử 不bất 言ngôn 異dị 者giả 。 文văn 略lược 耳nhĩ 。 然nhiên 此thử 諸chư 識thức 。 生sanh 滅diệt 之chi 相tướng 。 惟duy 佛Phật 智trí 能năng 明minh 。 故cố 云vân 非phi 思tư 量lượng 所sở 知tri 。 言ngôn 流lưu 注chú 生sanh 住trụ 滅diệt 者giả 。 謂vị 識thức 蘊uẩn 於ư 內nội 。 念niệm 念niệm 相tương 續tục 。 如như 水thủy 流lưu 注chú 。 未vị 始thỉ 暫tạm 停đình 也dã 。 言ngôn 相tương 生sanh 住trụ 滅diệt 者giả 。 謂vị 相tương/tướng 顯hiển 於ư 外ngoại 。 根căn 境cảnh 相tướng 對đối 。 起khởi 生sanh 住trụ 滅diệt 也dã 。

大đại 慧tuệ 。 諸chư 識thức 有hữu 三tam 種chủng 相tương/tướng 。 謂vị 轉chuyển 相tương/tướng 。 業nghiệp 相tương/tướng 。 真chân 相tương/tướng 。

(# 轉chuyển 相tương/tướng 者giả 。 無vô 始thỉ 熏huân 變biến 。 覺giác 成thành 不bất 覺giác 也dã 。 業nghiệp 相tương/tướng 者giả 。 以dĩ 不bất 覺giác 故cố 。 動động 則tắc 成thành 業nghiệp 也dã 。 真chân 相tương/tướng 者giả 。 隨tùy 緣duyên 不bất 變biến 。 體thể 性tánh 真chân 淨tịnh 也dã )# 。

註chú 曰viết 。 云vân 業nghiệp 相tương/tướng 轉chuyển 相tương/tướng 現hiện 相tướng 。 乃nãi 從tùng 真chân 起khởi 妄vọng 。 妄vọng 動động 成thành 業nghiệp 。 因nhân 動động 故cố 轉chuyển 見kiến 有hữu 境cảnh 界giới 。 次thứ 第đệ 發phát 現hiện 也dã 。 此thử 不bất 言ngôn 現hiện 而nhi 言ngôn 真chân 者giả 。 盖# 言ngôn 體thể 性tánh 隨tùy 緣duyên 不bất 變biến 。 故cố 名danh 真chân 耳nhĩ 。

大đại 慧tuệ 。 略lược 說thuyết 有hữu 三tam 種chủng 識thức 。 廣quảng 說thuyết 有hữu 八bát 相tương/tướng 。 何hà 等đẳng 為vi 三tam 。

謂vị 真chân 識thức 。 現hiện 識thức 。 及cập 分phân 別biệt 事sự 識thức 。 大đại 慧tuệ 。 譬thí 如như 明minh 鏡kính 。 持trì 諸chư 色sắc 像tượng 。 現hiện 識thức 處xứ 現hiện 。 亦diệc 復phục 如như 是thị 。

(# 三tam 種chủng 者giả 。 真chân 識thức 即tức 如Như 來Lai 藏tạng 識thức 。 現hiện 識thức 即tức 如Như 來Lai 藏tạng 所sở 轉chuyển 。 亦diệc 名danh 識thức 藏tạng 。 名danh 轉chuyển 而nhi 體thể 不bất 轉chuyển 。 分phân 別biệt 事sự 識thức 。 即tức 意ý 根căn 意ý 識thức 及cập 五ngũ 識thức 身thân 。 此thử 開khai 藏tạng 識thức 為vi 二nhị 。 合hợp 事sự 識thức 為vi 一nhất 也dã 。 八bát 相tương/tướng 者giả 。 即tức 合hợp 上thượng 真chân 識thức 現hiện 識thức 為vi 一nhất 藏tạng 識thức 。 開khai 上thượng 分phân 別biệt 事sự 識thức 為vi 七thất 識thức 。 謂vị 意ý 根căn 意ý 識thức 眼nhãn 識thức 耳nhĩ 識thức 鼻tị 識thức 舌thiệt 識thức 身thân 識thức 也dã )# 。

註chú 曰viết 。 此thử 諸chư 識thức 廣quảng 略lược 開khai 合hợp 不bất 同đồng 者giả 。 良lương 以dĩ 如Như 來Lai 藏tạng 是thị 。 善thiện 不bất 善thiện 因nhân 。 隨tùy 染nhiễm 淨tịnh 緣duyên 熏huân 變biến 不bất 同đồng 。 眾chúng 生sanh 無vô 始thỉ 惡ác 息tức 所sở 熏huân 。 惟duy 逐trục 染nhiễm 緣duyên 。 故cố 如Như 來Lai 藏tạng 轉chuyển 名danh 識thức 藏tạng 。 次thứ 第đệ 轉chuyển 生sanh 諸chư 識thức 。 此thử 全toàn 真chân 成thành 妄vọng 。 全toàn 理lý 成thành 事sự 也dã 。 若nhược 能năng 隨tùy 於ư 淨tịnh 緣duyên 。 了liễu 達đạt 諸chư 識thức 皆giai 即tức 真chân 智trí 。 如Như 來Lai 藏tạng 無vô 復phục 轉chuyển 名danh 。 則tắc 即tức 事sự 而nhi 理lý 。 反phản 妄vọng 歸quy 真chân 矣hĩ 。 鏡kính 喻dụ 現hiện 識thức 。 是thị 能năng 生sanh 諸chư 法pháp 之chi 本bổn 。 造tạo 因nhân 招chiêu 果quả 。 如như 鏡kính 之chi 照chiếu 物vật 。 妍nghiên 醜xú 不bất 差sai 也dã 。

大đại 慧tuệ 。 現hiện 識thức 及cập 分phân 別biệt 事sự 識thức 。 此thử 二nhị 壞hoại 不bất 壞hoại 相tương/tướng 展triển 轉chuyển 因nhân 。

(# 對đối 境cảnh 離ly 境cảnh 。 居cư 塵trần 出xuất 塵trần 。 雖tuy 壞hoại 不bất 壞hoại 。 非phi 異dị 不bất 異dị 。 此thử 二nhị 識thức 。 唯duy 壞hoại 不bất 壞hoại 有hữu 異dị 。 而nhi 展triển 轉chuyển 相tương 因nhân 。 非phi 異dị 非phi 不bất 異dị )# 。

註chú 曰viết 。 現hiện 識thức 含hàm 藏tạng 善thiện 惡ác 種chủng 子tử 無vô 失thất 。 故cố 名danh 不bất 壞hoại 。 事sự 識thức 以dĩ 根căn 對đối 境cảnh 。 起khởi 憎tăng 愛ái 心tâm 。 念niệm 念niệm 生sanh 滅diệt 。 故cố 名danh 為vi 壞hoại 。

大đại 慧tuệ 。 不bất 思tư 議nghị 熏huân 。 及cập 不bất 思tư 議nghị 變biến 。 是thị 現hiện 識thức 因nhân 。

(# 言ngôn 不bất 思tư 議nghị 熏huân 者giả 。 全toàn 真chân 成thành 妄vọng 也dã 。 言ngôn 不bất 思tư 議nghị 變biến 者giả 。 全toàn 理lý 成thành 事sự 也dã )# 。

註chú 曰viết 。 熏huân 謂vị 熏huân 炙chích 。 變biến 謂vị 轉chuyển 變biến 。 真chân 妄vọng 不bất 二nhị 。 事sự 理lý 體thể 一nhất 。 不bất 熏huân 而nhi 熏huân 。 不bất 變biến 而nhi 變biến 。 不bất 可khả 心tâm 思tư 口khẩu 議nghị 。 如như 是thị 熏huân 變biến 。 成thành 現hiện 識thức 因nhân 。

大đại 慧tuệ 。 取thủ 種chủng 種chủng 塵trần 。 及cập 無vô 始thỉ 妄vọng 想tưởng 熏huân 。 是thị 分phân 別biệt 事sự 識thức 因nhân 。

(# 種chủng 種chủng 塵trần 者giả 。 六lục 塵trần 也dã 。 取thủ 者giả 。 六lục 根căn 取thủ 六lục 塵trần 。 而nhi 起khởi 愛ái 見kiến 也dã )# 。

註chú 曰viết 。 無vô 始thỉ 妄vọng 想tưởng 熏huân 者giả 。 無vô 始thỉ 以dĩ 來lai 。 起khởi 此thử 愛ái 見kiến 妄vọng 想tưởng 。 熏huân 成thành 事sự 識thức 。 是thị 為vi 因nhân 也dã 。

大đại 慧tuệ 。 若nhược 覆phú 彼bỉ 真chân 識thức 。 種chủng 種chủng 不bất 實thật 諸chư 虗hư 妄vọng 滅diệt 。 則tắc 一nhất 切thiết 根căn 識thức 滅diệt 。 是thị 名danh 相tướng 滅diệt 。

(# 塵trần 根căn 滅diệt 。 則tắc 幻huyễn 亦diệc 滅diệt )# 。

註chú 曰viết 。 覆phú 者giả 反phản 覆phúc 也dã 。 謂vị 若nhược 能năng 返phản 照chiếu 真chân 識thức 。 則tắc 一nhất 切thiết 愛ái 見kiến 妄vọng 想tưởng 。 自tự 然nhiên 消tiêu 滅diệt 。 能năng 熏huân 妄vọng 想tưởng 既ký 滅diệt 。 則tắc 所sở 熏huân 根căn 識thức 亦diệc 泯mẫn 。 是thị 為vi 相tương/tướng 滅diệt 。

大đại 慧tuệ 。 相tương 續tục 滅diệt 者giả 。 相tương 續tục 所sở 因nhân 滅diệt 。 則tắc 相tương 續tục 滅diệt 。 所sở 從tùng 滅diệt 。 及cập 所sở 緣duyên 滅diệt 。 則tắc 相tương 續tục 滅diệt 。 大đại 慧tuệ 。

所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 是thị 其kỳ 所sở 依y 故cố 。 依y 者giả 。 謂vị 無vô 始thỉ 妄vọng 想tưởng 熏huân 。 緣duyên 者giả 。 謂vị 自tự 心tâm 見kiến 等đẳng 識thức 境cảnh 妄vọng 想tưởng 。

(# 相tương 續tục 滅diệt 者giả 。 即tức 流lưu 注chú 滅diệt 也dã 。 識thức 之chi 相tướng 續tục 。 是thị 有hữu 因nhân 緣duyên 。 因nhân 緣duyên 若nhược 滅diệt 。 則tắc 相tương 續tục 滅diệt 。 因nhân 謂vị 無vô 始thỉ 妄vọng 想tưởng 。 緣duyên 謂vị 自tự 心tâm 所sở 見kiến 分phân 別biệt 境cảnh 界giới 。 無vô 始thỉ 妄vọng 想tưởng 。 即tức 根căn 本bổn 無vô 明minh 也dã )# 。

大đại 慧tuệ 。 譬thí 如như 泥nê 團đoàn 微vi 塵trần 。 非phi 異dị 非phi 不bất 異dị 。 金kim 莊trang 嚴nghiêm 具cụ 。 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 大đại 慧tuệ 。 若nhược 泥nê 團đoàn 微vi 塵trần 異dị 者giả 。 非phi 彼bỉ 所sở 成thành 。 而nhi 實thật 彼bỉ 成thành 。 是thị 故cố 不bất 異dị 。 若nhược 不bất 異dị 者giả 。 則tắc 泥nê 團đoàn 微vi 塵trần 。 應ưng 無vô 分phân 別biệt 。

(# 此thử 喻dụ 從tùng 真chân 起khởi 妄vọng 。 妄vọng 滅diệt 真chân 顯hiển 。 金kim 為vi 莊trang 嚴nghiêm 具cụ 。 其kỳ 喻dụ 亦diệc 然nhiên 此thử 喻dụ 乃nãi 一nhất 經kinh 之chi 要yếu 。 所sở 謂vị 佛Phật 語ngữ 心tâm 者giả )# 。

註chú 曰viết 。 泥nê 團đoàn 喻dụ 轉chuyển 識thức 。 微vi 塵trần 喻dụ 藏tạng 識thức 。 藏tạng 識thức 是thị 真chân 。 轉chuyển 識thức 是thị 妄vọng 。 泥nê 團đoàn 因nhân 微vi 塵trần 而nhi 成thành 。 其kỳ 體thể 是thị 一nhất 。 故cố 不bất 可khả 言ngôn 異dị 。 泥nê 團đoàn 微vi 塵trần 若nhược 定định 是thị 一nhất 。 則tắc 無vô 所sở 分phân 別biệt 。 故cố 不bất 可khả 言ngôn 非phi 異dị 。

如như 是thị 大đại 慧tuệ 。 轉chuyển 識thức 藏tạng 識thức 真chân 相tương/tướng 若nhược 異dị 者giả 。 藏tạng 識thức 非phi 因nhân 。 若nhược 不bất 異dị 者giả 。 轉chuyển 識thức 滅diệt 。 藏tạng 識thức 亦diệc 應ưng 滅diệt 。 而nhi 自tự 真chân 相tương/tướng 實thật 不bất 滅diệt 。 是thị 故cố 大đại 慧tuệ 。 非phi 自tự 真chân 相tương/tướng 識thức 滅diệt 。 但đãn 業nghiệp 相tương/tướng 滅diệt 。 若nhược 自tự 真chân 相tương/tướng 識thức 滅diệt 者giả 。 藏tạng 識thức 則tắc 滅diệt 。 大đại 慧tuệ 。 藏tạng 識thức 滅diệt 者giả 。 不bất 異dị 外ngoại 道đạo 斷đoạn 見kiến 論luận 義nghĩa 。

(# 諸chư 轉chuyển 識thức 與dữ 藏tạng 識thức 若nhược 異dị 者giả 。 彼bỉ 無vô 明minh 風phong 熏huân 動động 之chi 時thời 。 藏tạng 識thức 之chi 體thể 應ưng 不bất 隨tùy 緣duyên 。 則tắc 墮đọa 常thường 見kiến 。 然nhiên 藏tạng 識thức 是thị 善thiện 不bất 善thiện 因nhân 。 非phi 不bất 隨tùy 緣duyên 也dã 。 若nhược 不bất 異dị 者giả 。 轉chuyển 識thức 滅diệt 時thời 藏tạng 識thức 亦diệc 應ưng 滅diệt 。 則tắc 墮đọa 斷đoạn 見kiến 。 然nhiên 藏tạng 識thức 真chân 相tương/tướng 終chung 不bất 可khả 滅diệt )# 。

註chú 曰viết 。 如như 是thị 下hạ 。 言ngôn 轉chuyển 識thức 滅diệt 藏tạng 識thức 不bất 滅diệt 。 已dĩ 顯hiển 其kỳ 非phi 異dị 非phi 不bất 異dị 。 猶do 恐khủng 大đại 慧tuệ 未vị 達đạt 深thâm 意ý 。 故cố 復phục 告cáo 云vân 。 真chân 相tương/tướng 不bất 滅diệt 。 但đãn 業nghiệp 相tương/tướng 滅diệt 。 盖# 真chân 是thị 不bất 變biến 之chi 性tánh 。 本bổn 離ly 生sanh 滅diệt 。 業nghiệp 是thị 無vô 明minh 虗hư 妄vọng 之chi 相tướng 。 故cố 有hữu 生sanh 滅diệt 。 既ký 反phản 妄vọng 歸quy 真chân 。 則tắc 妄vọng 滅diệt 而nhi 真chân 不bất 滅diệt 也dã 。 真chân 若nhược 有hữu 滅diệt 。 何hà 異dị 外ngoại 道đạo 。

復phục 次thứ 大đại 慧tuệ 。 有hữu 七thất 種chủng 性tánh 自tự 性tánh 。 所sở 謂vị 集tập 性tánh 自tự 性tánh 。 性tánh 自tự 性tánh 。 相tương/tướng 性tánh 自tự 性tánh 。 大đại 種chủng 性tánh 自tự 性tánh 。 因nhân 性tánh 自tự 性tánh 。 緣duyên 性tánh 自tự 性tánh 。 成thành 性tánh 自tự 性tánh 。

(# 此thử 釋thích 七thất 種chủng 自tự 性tánh 名danh 義nghĩa 。 大đại 種chủng 本bổn 通thông 凡phàm 聖thánh 。 今kim 約ước 聖thánh 報báo 。 所sở 謂vị 色sắc 常thường 等đẳng 。 常thường 謂vị 真chân 常thường 。 即tức 法pháp 性tánh 五ngũ 陰ấm 也dã )# 。

註chú 曰viết 。 集tập 性tánh 自tự 性tánh 。 即tức 萬vạn 善thiện 聚tụ 因nhân 也dã 。 由do 集tập 因nhân 故cố 。 有hữu 性tánh 有hữu 相tương/tướng 。 性tánh 內nội 而nhi 相tương/tướng 外ngoại 也dã 。 大đại 種chủng 自tự 性tánh 者giả 。 謂vị 四tứ 大đại 種chủng 果quả 也dã 。 果quả 故cố 有hữu 因nhân 有hữu 緣duyên 。 因nhân 親thân 而nhi 緣duyên 疎sơ 也dã 。 因nhân 果quả 所sở 成thành 者giả 。 成thành 性tánh 自tự 性tánh 也dã 。

復phục 次thứ 大đại 慧tuệ 。 有hữu 七thất 種chủng 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 。 所sở 謂vị 心tâm 境cảnh 界giới 。 慧tuệ 境cảnh 界giới 。 智trí 境cảnh 界giới 。 見kiến 境cảnh 界giới 。 超siêu 二nhị 見kiến 境cảnh 界giới 。 超siêu 子tử 地địa 境cảnh 界giới 。 如Như 來Lai 自tự 到đáo 境cảnh 界giới 。

(# 言ngôn 境cảnh 界giới 者giả 。 即tức 所sở 行hành 境cảnh 界giới 。 而nhi 有hữu 通thông 別biệt 之chi 異dị 。 心tâm 境cảnh 界giới 者giả 。 即tức 心tâm 所sở 造tạo 詣nghệ 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 也dã )# 。

註chú 曰viết 。 心tâm 能năng 發phát 慧tuệ 。 慧tuệ 力lực 既ký 勝thắng 。 則tắc 成thành 智trí 用dụng 。 智trí 用dụng 既ký 成thành 。 則tắc 正chánh 見kiến 現hiện 前tiền 。 正chánh 見kiến 現hiện 前tiền 。 則tắc 超siêu 斷đoạn 常thường 二nhị 見kiến 。 乃nãi 至chí 超siêu 越việt 菩Bồ 薩Tát 境cảnh 界giới 。 至chí 如Như 來Lai 自tự 到đáo 境cảnh 界giới 也dã 。

大đại 慧tuệ 。 此thử 是thị 過quá 去khứ 。 未vị 來lai 現hiện 在tại 。 諸chư 如Như 來Lai 應Ứng 供Cúng 等Đẳng 正Chánh 覺Giác 。 性tánh 自tự 性tánh 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 心tâm 。 以dĩ 性tánh 自tự 性tánh 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 心tâm 。 成thành 就tựu 如Như 來Lai 。 世thế 間gian 出xuất 世thế 間gian 上thượng 上thượng 法pháp 。

(# 自tự 此thử 以dĩ 下hạ 。 明minh 如Như 來Lai 依y 自tự 性tánh 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 。 成thành 就tựu 自tự 行hành 化hóa 他tha 德đức 用dụng 也dã )# 。

註chú 曰viết 。 成thành 就tựu 世thế 間gian 者giả 。 示thị 同đồng 人nhân 法pháp 而nhi 化hóa 佗tha 也dã 。 出xuất 世thế 間gian 者giả 。 通thông 三tam 乘thừa 也dã 。 出xuất 世thế 間gian 上thượng 上thượng 法pháp 者giả 。 唯duy 佛Phật 與dữ 佛Phật 。 能năng 究cứu 竟cánh 也dã 。

大đại 慧tuệ 。 彼bỉ 若nhược 相tương 續tục 。 若nhược 事sự 。 若nhược 生sanh 。 若nhược 有hữu 。 若nhược 涅Niết 槃Bàn 。 若nhược 道đạo 。 若nhược 業nghiệp 。 若nhược 果quả 。 若nhược 諦đế 。 破phá 壞hoại 斷đoạn 滅diệt 論luận 。

所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 以dĩ 此thử 現hiện 前tiền 。 不bất 可khả 得đắc 及cập 見kiến 。 始thỉ 非phi 分phần/phân 故cố 。

(# 若nhược 相tương 續tục 。 謂vị 因nhân 果quả 相tương 續tục 。 若nhược 事sự 。 謂vị 事sự 物vật 。 若nhược 生sanh 。 謂vị 陰ấm 界giới 入nhập 等đẳng 生sanh 。 若nhược 有hữu 。 謂vị 如như 上thượng 諸chư 法pháp 實thật 是thị 有hữu 者giả 。 則tắc 顯hiển 涅Niết 槃Bàn 等đẳng 四Tứ 諦Đế 之chi 法pháp 皆giai 無vô 也dã 。 乃nãi 成thành 其kỳ 破phá 壞hoại 斷đoạn 滅diệt 之chi 論luận )# 。

註chú 曰viết 。 涅Niết 槃Bàn 與dữ 道đạo 。 是thị 出xuất 世thế 間gian 之chi 法pháp 。 若nhược 業nghiệp 緣duyên 若nhược 苦khổ 果quả 。 是thị 世thế 間gian 之chi 法pháp 。 此thử 云vân 四Tứ 諦Đế 。 是thị 佛Phật 所sở 說thuyết 。 真chân 俗tục 法Pháp 門môn 。 彼bỉ 以dĩ 為vi 無vô 。 成thành 斷đoạn 滅diệt 論luận 。 故cố 復phục 徵trưng 釋thích 其kỳ 義nghĩa 云vân 。 以dĩ 此thử 現hiện 前tiền 。 四Tứ 諦Đế 之chi 法pháp 。 彼bỉ 皆giai 以dĩ 為vi 實thật 無vô 。 於ư 我ngã 見kiến 最tối 初sơ 起khởi 處xứ 。 計kế 有hữu 計kế 無vô 。 皆giai 是thị 邪tà 見kiến 。 非phi 解giải 脫thoát 正chánh 因nhân 之chi 分phần 故cố 也dã 。

大đại 慧tuệ 。 譬thí 如như 破phá 瓶bình 不bất 作tác 瓶bình 事sự 。 亦diệc 如như 焦tiêu 種chủng 不bất 作tác 牙nha 事sự 。

(# 設thiết 此thử 二nhị 喻dụ 。 以dĩ 明minh 外ngoại 道đạo 斷đoạn 見kiến )# 。

註chú 曰viết 。 初sơ 喻dụ 無vô 果quả 。 無vô 果quả 則tắc 無vô 因nhân 也dã 。 次thứ 喻dụ 無vô 因nhân 。 無vô 因nhân 則tắc 無vô 果quả 也dã 。

如như 是thị 大đại 慧tuệ 。 若nhược 陰ấm 界giới 入nhập 性tánh 已dĩ 滅diệt 。 今kim 滅diệt 當đương 滅diệt 。 自tự 心tâm 妄vọng 想tưởng 見kiến 。 無vô 因nhân 故cố 。 彼bỉ 無vô 次thứ 第đệ 生sanh 。

(# 行hành 簡giản 子tử 曰viết 。 陰ấm 謂vị 五ngũ 陰ấm 。 界giới 謂vị 十thập 八bát 界giới 。 入nhập 謂vị 十thập 二nhị 入nhập 也dã )# 。

註chú 曰viết 。 若nhược 謂vị 陰ấm 界giới 入nhập 已dĩ 滅diệt 。 則tắc 是thị 無vô 因nhân 。 今kim 滅diệt 即tức 是thị 無vô 果quả 。 當đương 滅diệt 則tắc 復phục 無vô 因nhân 。 以dĩ 是thị 推thôi 之chi 。 皆giai 是thị 自tự 心tâm 。 妄vọng 想tưởng 所sở 見kiến 。 彼bỉ 因nhân 既ký 無vô 。 則tắc 無vô 次thứ 第đệ 相tương 續tục 生sanh 矣hĩ 。

大đại 慧tuệ 。 若nhược 復phục 諸chư 餘dư 沙Sa 門Môn 婆Bà 羅La 門Môn 。 見kiến 離ly 自tự 性tánh 。 浮phù 雲vân 火hỏa 輪luân 犍kiền 闥thát 婆bà 城thành 。 無vô 生sanh 幻huyễn 燄diệm 水thủy 月nguyệt 及cập 夢mộng 。 內nội 外ngoại 心tâm 現hiện 妄vọng 想tưởng 。 無vô 始thỉ 虗hư 偽ngụy 不bất 離ly 自tự 心tâm 。 妄vọng 想tưởng 因nhân 緣duyên 滅diệt 盡tận 。 離ly 妄vọng 想tưởng 說thuyết 所sở 說thuyết 觀quán 所sở 觀quán 。 受thọ 用dụng 建kiến 立lập 身thân 之chi 藏tạng 識thức 。 於ư 識thức 境cảnh 界giới 攝nhiếp 受thọ 及cập 攝nhiếp 受thọ 者giả 不bất 相tương 應ứng 。 無vô 所sở 有hữu 境cảnh 界giới 。 離ly 生sanh 住trụ 滅diệt 。 自tự 心tâm 起khởi 隨tùy 入nhập 分phân 別biệt 。

(# 見kiến 離ly 自tự 性tánh 者giả 。 謂vị 見kiến 一nhất 切thiết 法pháp 。 悉tất 離ly 自tự 生sanh 性tánh 執chấp 。 亦diệc 離ly 佗tha 生sanh 共cộng 生sanh 無vô 因nhân 生sanh 性tánh 執chấp )# 。

(# 境cảnh 界giới 。 即tức 六lục 塵trần 。 攝nhiếp 受thọ 。 即tức 六lục 根căn 。 言ngôn 及cập 攝nhiếp 受thọ 者giả 。 即tức 六lục 識thức 也dã )# 。

註chú 曰viết 。 自tự 性tánh 以dĩ 離ly 性tánh 執chấp 故cố 無vô 生sanh 也dã 。 譬thí 之chi 如như 空không 中trung 雲vân 。 如như 旋toàn 火hỏa 輪luân 。 如như 尋tầm 香hương 城thành 。 如như 幻huyễn 如như 燄diệm 。 如như 水thủy 中trung 月nguyệt 。 如như 夢mộng 所sở 見kiến 。 與dữ 幻huyễn 境cảnh 一nhất 也dã 。 若nhược 達đạt 此thử 幻huyễn 境cảnh 本bổn 無vô 內nội 外ngoại 。 見kiến 有hữu 內nội 外ngoại 。 然nhiên 從tùng 無vô 始thỉ 妄vọng 想tưởng 。 虗hư 偽ngụy 所sở 成thành 。 是thị 不bất 離ly 自tự 心tâm 。 自tự 心tâm 性tánh 離ly 。 則tắc 妄vọng 想tưởng 因nhân 緣duyên 滅diệt 盡tận 。 此thử 即tức 妄vọng 想tưởng 三tam 有hữu 苦khổ 果quả 滅diệt 也dã 。 是thị 及cập 能năng 說thuyết 所sở 說thuyết 能năng 觀quán 所sở 觀quán 。 至chí 於ư 受thọ 用dụng 建kiến 立lập 身thân 之chi 藏tạng 識thức 。 一nhất 切thiết 皆giai 離ly 。 言ngôn 不bất 相tương 應ứng 者giả 。 由do 了liễu 識thức 境cảnh 空không 寂tịch 。 則tắc 無vô 待đãi 對đối 。 豈khởi 復phục 有hữu 生sanh 住trụ 滅diệt 。 然nhiên 後hậu 藏tạng 識thức 自tự 心tâm 得đắc 起khởi 。 隨tùy 入nhập 一nhất 切thiết 境cảnh 界giới 。 以dĩ 正chánh 智trí 分phân 別biệt 。 無vô 不bất 可khả 也dã 。

解giải 三tam 界giới 如như 幻huyễn 。 分phân 別biệt 觀quán 察sát 。 當đương 得đắc 如Như 幻Huyễn 三Tam 昧Muội 。 度độ 自tự 心tâm 現hiện 無vô 所sở 有hữu 。 得đắc 住trụ 般Bát 若Nhã 波ba 羅la 密mật 。 捨xả 離ly 彼bỉ 生sanh 所sở 作tác 方phương 便tiện 。 金kim 剛cang 喻dụ 三Tam 摩Ma 提Đề 。 隨tùy 入nhập 如Như 來Lai 身thân 。 隨tùy 入nhập 如như 如như 化hóa 。 神thần 通thông 自tự 在tại 。 慈từ 悲bi 方phương 便tiện 。 具cụ 足túc 莊trang 嚴nghiêm 。 等đẳng 入nhập 一nhất 切thiết 佛Phật 剎sát 。 外ngoại 道đạo 入nhập 處xứ 。 離ly 心tâm 意ý 意ý 識thức 。 是thị 菩Bồ 薩Tát 。 漸tiệm 次thứ 轉chuyển 身thân 。 得đắc 如Như 來Lai 身thân 。

(# 金kim 剛cang 喻dụ 者giả 。 言ngôn 等Đẳng 覺Giác 菩Bồ 薩Tát 。 用dụng 佛Phật 智trí 斷đoạn 最tối 後hậu 心tâm 所sở 得đắc 之chi 定định 。 從tùng 此thử 定định 轉chuyển 入nhập 佛Phật 地địa )# 。

註chú 曰viết 。 此thử 了liễu 三tam 界giới 如như 幻huyễn 。 得đắc 如Như 幻Huyễn 三Tam 昧Muội 。 度độ 越việt 自tự 心tâm 所sở 現hiện 境cảnh 界giới 。 不bất 復phục 有hữu 種chủng 種chủng 相tương/tướng 。 乃nãi 得đắc 安an 住trụ 智trí 慧tuệ 彼bỉ 岸ngạn 。 言ngôn 捨xả 離ly 彼bỉ 生sanh 所sở 作tác 之chi 方phương 便tiện 也dã 。 如như 如như 者giả 本bổn 覺giác 之chi 理lý 也dã 。 恆hằng 住trụ 此thử 理lý 。 起khởi 諸chư 變biến 化hóa 。 故cố 能năng 神thần 通thông 自tự 在tại 。 慈từ 悲bi 方phương 便tiện 。 以dĩ 為vi 莊trang 嚴nghiêm 。 言ngôn 入nhập 一nhất 切thiết 佛Phật 剎sát 者giả 。 是thị 入nhập 佛Phật 界giới 也dã 。 言ngôn 外ngoại 道đạo 入nhập 處xứ 者giả 。 是thị 入nhập 魔ma 界giới 也dã 。 由do 能năng 究cứu 竟cánh 。 離ly 心tâm 意ý 識thức 。 得đắc 無vô 分phân 別biệt 智trí 。 普Phổ 現Hiện 色Sắc 身Thân 三Tam 昧Muội 故cố 也dã 。 言ngôn 轉chuyển 身thân 自tự 得đắc 如Như 來Lai 者giả 。 此thử 總tổng 結kết 菩Bồ 薩Tát 所sở 證chứng 之chi 果Quả 也dã 。

爾nhĩ 時thời 大Đại 慧Tuệ 菩Bồ 薩Tát 。 復phục 白bạch 佛Phật 言ngôn 。

世Thế 尊Tôn 。 所sở 說thuyết 心tâm 意ý 意ý 識thức 。 五ngũ 法pháp 自tự 性tánh 相tướng 。 一nhất 切thiết 諸chư 佛Phật 菩Bồ 薩Tát 所sở 行hành 。 自tự 心tâm 見kiến 等đẳng 所sở 緣duyên 境cảnh 界giới 不bất 和hòa 合hợp 。 顯hiển 示thị 一nhất 切thiết 。 說thuyết 成thành 真chân 實thật 相tướng 。 一nhất 切thiết 佛Phật 語ngữ 心tâm 。 為vi 楞lăng 伽già 國quốc 摩ma 羅la 耶da 山sơn 海hải 中trung 位vị 處xứ 。 諸chư 大đại 菩Bồ 薩Tát 。 說thuyết 如Như 來Lai 所sở 嘆thán 海hải 浪lãng 藏tạng 識thức 境cảnh 界giới 法Pháp 身thân 。

爾nhĩ 時thời 世Thế 尊Tôn 。 告cáo 大Đại 慧Tuệ 菩Bồ 薩Tát 言ngôn 。

四tứ 因nhân 緣duyên 故cố 眼nhãn 識thức 轉chuyển 。 何hà 等đẳng 為vi 四tứ 。

謂vị 自tự 心tâm 現hiện 攝nhiếp 受thọ 不bất 覺giác 。 無vô 始thỉ 虗hư 偽ngụy 過quá 色sắc 習tập 氣khí 計kế 著trước 。 識thức 性tánh 自tự 性tánh 。 欲dục 見kiến 種chủng 種chủng 色sắc 相tương/tướng 。 大đại 慧tuệ 。 是thị 名danh 四tứ 種chủng 因nhân 緣duyên 。 水thủy 流lưu 處xứ 藏tạng 識thức 轉chuyển 識thức 浪lãng 生sanh 。

(# 緣duyên 者giả 。 根căn 即tức 眼nhãn 根căn 。 眼nhãn 所sở 對đối 境cảnh 。 自tự 心tâm 發phát 現hiện 。 由do 不bất 覺giác 故cố 。 妄vọng 生sanh 執chấp 取thủ 。 色sắc 緣duyên 者giả 。 色sắc 塵trần 本bổn 空không 。 無vô 始thỉ 時thời 來lai 。 執chấp 着trước 為vi 色sắc 。 妄vọng 想tưởng 熏huân 習tập 。 使sử 之chi 然nhiên 也dã 。 識thức 緣duyên 者giả 。 識thức 以dĩ 分phân 別biệt 為vi 性tánh 。 根căn 塵trần 相tương 對đối 而nhi 起khởi 計kế 著trước 。 欲dục 見kiến 緣duyên 者giả 。 雖tuy 三tam 緣duyên 和hòa 合hợp 。 若nhược 不bất 起khởi 心tâm 欲dục 見kiến 。 則tắc 諸chư 色sắc 相tướng 。 猶do 不bất 見kiến 也dã )# 。

註chú 曰viết 。 四tứ 緣duyên 者giả 。 根căn 緣duyên 。 色sắc 緣duyên 。 識thức 緣duyên 。 欲dục 見kiến 緣duyên 也dã 。 由do 是thị 四tứ 緣duyên 眼nhãn 識thức 轉chuyển 生sanh 。 若nhược 推thôi 其kỳ 本bổn 。 起khởi 於ư 藏tạng 識thức 。 故cố 曰viết 水thủy 流lưu 處xứ 。 由do 藏tạng 識thức 而nhi 生sanh 轉chuyển 識thức 。 如như 水thủy 起khởi 浪lãng 也dã 。

大đại 慧tuệ 。 如như 眼nhãn 識thức 一nhất 切thiết 諸chư 根căn 。 微vi 塵trần 毛mao 孔khổng 俱câu 生sanh 。 隨tùy 次thứ 境cảnh 界giới 生sanh 。 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 譬thí 如như 明minh 鏡kính 。 現hiện 眾chúng 色sắc 像tượng 。 猶do 如như 猛mãnh 風phong 。 吹xuy 大đại 海hải 水thủy 。

(# 心tâm 體thể 如như 海hải 八bát 識thức 如như 水thủy 流lưu 注chú 。 七thất 識thức 如như 暴bạo 流lưu 。 六lục 識thức 如như 波ba 浪lãng )# 。

(# 明minh 鏡kính 海hải 水thủy 之chi 喻dụ 。 謂vị 了liễu 悟ngộ 有hữu 天thiên 人nhân 之chi 異dị 也dã 。 鏡kính 之chi 現hiện 像tượng 。 無vô 有hữu 前tiền 後hậu 。 風phong 吹xuy 海hải 水thủy 。 則tắc 前tiền 波ba 起khởi 而nhi 後hậu 波ba 隨tùy 也dã )# 。

註chú 曰viết 。 八bát 識thức 流lưu 動động 。 得đắc 有hữu 眼nhãn 等đẳng 轉chuyển 識thức 浪lãng 生sanh 。 如như 眼nhãn 識thức 。 餘dư 五ngũ 根căn 至chí 於ư 一nhất 微vi 塵trần 一nhất 毛mao 孔khổng 。 皆giai 與dữ 識thức 俱câu 生sanh 。 無vô 不bất 覺giác 知tri 。 隨tùy 次thứ 境cảnh 界giới 生sanh 亦diệc 如như 是thị 者giả 。 言ngôn 外ngoại 塵trần 境cảnh 界giới 。 亦diệc 與dữ 識thức 漸tiệm 次thứ 而nhi 生sanh 。 萬vạn 法pháp 唯duy 識thức 。 見kiến 於ư 是thị 矣hĩ 。 然nhiên 識thức 之chi 所sở 生sanh 。 有hữu 頓đốn 有hữu 漸tiệm 。 如như 明minh 鏡kính 現hiện 眾chúng 色sắc 相tướng 像tượng 者giả 。 喻dụ 頓đốn 生sanh 也dã 。 如như 猛mãnh 風phong 吹xuy 大đại 海hải 水thủy 者giả 。 喻dụ 漸tiệm 生sanh 也dã 。

外ngoại 境cảnh 界giới 風phong 。 飄phiêu 蕩đãng 心tâm 海hải 。 識thức 浪lãng 不bất 斷đoạn 。 因nhân 所sở 作tác 相tương/tướng 異dị 不bất 異dị 。 合hợp 業nghiệp 生sanh 相tương/tướng 深thâm 入nhập 計kế 著trước 。 不bất 能năng 了liễu 知tri 。 色sắc 等đẳng 自tự 性tánh 。 故cố 五ngũ 識thức 身thân 轉chuyển 。 大đại 慧tuệ 。 即tức 彼bỉ 五ngũ 識thức 身thân 俱câu 因nhân 。 差sai 別biệt 分phân 段đoạn 相tương 知tri 。 當đương 知tri 是thị 意ý 識thức 因nhân 。

(# 心tâm 為vi 外ngoại 塵trần 所sở 動động 。 如như 風phong 吹xuy 海hải 。 諸chư 識thức 浪lãng 生sanh 。 相tương 續tục 不bất 斷đoạn 。 藏tạng 識thức 為vi 因nhân 轉chuyển 生sanh 因nhân 。 所sở 以dĩ 生sanh 入nhập 妄vọng 計kế 執chấp 著trước 。 不bất 知tri 色sắc 等đẳng 自tự 性tánh 體thể 空không 。 故cố 眼nhãn 等đẳng 五ngũ 識thức 。 次thứ 第đệ 轉chuyển 生sanh )# 。

註chú 曰viết 。 言ngôn 身thân 者giả 聚tụ 集tập 之chi 義nghĩa 。 謂vị 聚tụ 諸chư 見kiến 塵trần 為vi 一nhất 眼nhãn 識thức 等đẳng 。 既ký 生sanh 五ngũ 識thức 。 則tắc 有hữu 意ý 識thức 與dữ 之chi 俱câu 緣duyên 。 故cố 曰viết 即tức 彼bỉ 五ngũ 識thức 身thân 俱câu 。 然nhiên 彼bỉ 五ngũ 識thức 。 因nhân 五ngũ 塵trần 差sai 別biệt 分phân 段đoạn 之chi 相tướng 而nhi 生sanh 知tri 覺giác 。 意ý 識thức 因nhân 者giả 。 言ngôn 五ngũ 識thức 是thị 六lục 識thức 之chi 因nhân 也dã 。

彼bỉ 身thân 轉chuyển 。 彼bỉ 不bất 作tác 是thị 念niệm 。 我ngã 展triển 轉chuyển 相tương 因nhân 。 自tự 心tâm 現hiện 妄vọng 想tưởng 計kế 著trước 轉chuyển 。 而nhi 彼bỉ 各các 各các 壞hoại 相tương/tướng 俱câu 轉chuyển 。 分phân 別biệt 境cảnh 界giới 分phân 段đoạn 差sai 別biệt 。 謂vị 彼bỉ 轉chuyển 。

(# 彼bỉ 身thân 轉chuyển 者giả 。 謂vị 彼bỉ 五ngũ 識thức 轉chuyển 生sanh 六lục 識thức 。 而nhi 識thức 亦diệc 不bất 自tự 謂vị 展triển 轉chuyển 相tương 因nhân 。 而nhi 生sanh 也dã )# 。

註chú 曰viết 。 彼bỉ 身thân 轉chuyển 而nhi 被bị 。 不bất 作tác 是thị 念niệm 。 我ngã 展triển 轉chuyển 相tương 因nhân 。 皆giai 由do 自tự 心tâm 。 所sở 現hiện 妄vọng 計kế 前tiền 境cảnh 。 境cảnh 有hữu 生sanh 滅diệt 。 轉chuyển 亦diệc 隨tùy 之chi 。 或hoặc 以dĩ 彼bỉ 境cảnh 有hữu 變biến 壞hoại 之chi 相tướng 。 識thức 亦diệc 俱câu 轉chuyển 。 又hựu 以dĩ 彼bỉ 識thức 分phân 別biệt 諸chư 境cảnh 而nhi 識thức 轉chuyển 。 故cố 曰viết 謂vị 彼bỉ 轉chuyển 也dã 。

爾nhĩ 時thời 世Thế 尊Tôn 。 欲dục 重trùng 宣tuyên 此thử 義nghĩa 。 而nhi 說thuyết 偈kệ 言ngôn 。 日nhật 月nguyệt 與dữ 光quang 明minh 。 非phi 異dị 非phi 不bất 異dị 。 海hải 水thủy 起khởi 波ba 浪lãng 。 七thất 識thức 亦diệc 如như 是thị 。 心tâm 俱câu 和hòa 合hợp 生sanh 。

(# 行hành 蕳# 子tử 曰viết 。 此thử 以dĩ 下hạ 皆giai 偈kệ 言ngôn 也dã )# 。

(# 日nhật 月nguyệt 海hải 水thủy 喻dụ 本bổn 。 光quang 明minh 波ba 浪lãng 喻dụ 末mạt )# 。

註chú 曰viết 。 此thử 二nhị 喻dụ 。 正chánh 謂vị 八bát 識thức 心tâm 。 與dữ 六lục 識thức 和hòa 合hợp 俱câu 生sanh 。 非phi 異dị 非phi 不bất 異dị 。 而nhi 云vân 七thất 識thức 者giả 。 以dĩ 意ý 根căn 意ý 識thức 兼kiêm 五ngũ 識thức 身thân 而nhi 言ngôn 。

譬thí 如như 海hải 水thủy 變biến 。 種chủng 種chủng 波ba 浪lãng 轉chuyển 。 七thất 識thức 亦diệc 如như 是thị 。 心tâm 俱câu 和hòa 合hợp 生sanh 。 謂vị 彼bỉ 藏tạng 識thức 處xứ 。 種chủng 種chủng 諸chư 識thức 轉chuyển 。 謂vị 以dĩ 彼bỉ 意ý 識thức 。 思tư 惟duy 諸chư 相tướng 義nghĩa 。 不bất 壞hoại 相tương/tướng 有hữu 八bát 。 無vô 相tướng 亦diệc 無vô 相tướng 。 譬thí 如như 海hải 波ba 浪lãng 。 是thị 則tắc 無vô 差sai 別biệt 。 諸chư 識thức 心tâm 如như 是thị 。 異dị 亦diệc 不bất 可khả 得đắc 。

(# 承thừa 上thượng 海hải 浪lãng 之chi 喻dụ 而nhi 言ngôn 。 上thượng 段đoạn 言ngôn 異dị 。 下hạ 段đoạn 言ngôn 不bất 異dị )# 。

(# 水thủy 凝ngưng 為vi 氷băng 。 氷băng 化hóa 為vi 水thủy 。 何hà 所sở 區khu 別biệt )# 。

註chú 曰viết 。 八bát 識thức 轉chuyển 生sanh 諸chư 識thức 。 如như 海hải 水thủy 變biến 起khởi 諸chư 波ba 浪lãng 。 言ngôn 以dĩ 彼bỉ 意ý 識thức 思tư 惟duy 諸chư 相tướng 者giả 。 以dĩ 意ý 識thức 思tư 惟duy 六lục 塵trần 等đẳng 相tương/tướng 。 故cố 曰viết 異dị 。 不bất 壞hoại 相tương/tướng 有hữu 八bát 者giả 。 謂vị 八bát 識thức 無vô 壞hoại 相tương/tướng 也dã 。 無vô 相tướng 亦diệc 無vô 相tướng 者giả 。 謂vị 八bát 識thức 本bổn 無vô 相tướng 可khả 見kiến 。 諸chư 識thức 同đồng 依y 藏tạng 識thức 。 亦diệc 無vô 相tướng 可khả 見kiến 。 諸chư 識thức 同đồng 依y 藏tạng 識thức 。 亦diệc 無vô 相tướng 可khả 見kiến 。 如như 海hải 浪lãng 雖tuy 異dị 。 同đồng 一nhất 濕thấp 性tánh 。 則tắc 無vô 差sai 別biệt 。 諸chư 識thức 唯duy 心tâm 。 藏tạng 識thức 可khả 得đắc 。 故cố 曰viết 異dị 亦diệc 不bất 可khả 得đắc 也dã 。

心tâm 名danh 採thải 集tập 業nghiệp 。 意ý 名danh 廣quảng 採thải 集tập 。 諸chư 識thức 識thức 所sở 識thức 。 現hiện 等đẳng 境cảnh 說thuyết 五ngũ 。

(# 心tâm 意ý 識thức 三tam 。 一nhất 法pháp 異dị 名danh 。 對đối 數số 名danh 心tâm 。 能năng 生sanh 為vi 意ý 。 分phân 別biệt 為vi 識thức 。 又hựu 前tiền 起khởi 為vi 心tâm 。 次thứ 起khởi 為vi 意ý 。 後hậu 了liễu 別biệt 為vi 識thức )# 。

註chú 曰viết 。 言ngôn 心tâm 名danh 採thải 集tập 業nghiệp 者giả 。 根căn 塵trần 相tương 對đối 。 一nhất 念niệm 心tâm 起khởi 。 而nhi 生sanh 取thủ 著trước 。 成thành 善thiện 惡ác 業nghiệp 。 意ý 名danh 廣quảng 採thải 集tập 者giả 。 由do 前tiền 心tâm 轉chuyển 入nhập 意ý 根căn 。 起khởi 貪tham 嗔sân 癡si 。 廣quảng 造tạo 諸chư 業nghiệp 。 諸chư 識thức 識thức 所sở 識thức 者giả 。 謂vị 第đệ 六lục 識thức 。 分phân 別biệt 前tiền 之chi 五ngũ 識thức 所sở 受thọ 五ngũ 塵trần 。 故cố 云vân 現hiện 等đẳng 境cảnh 說thuyết 五ngũ 。 五ngũ 即tức 五ngũ 識thức 也dã 。

爾nhĩ 時thời 大Đại 慧Tuệ 菩Bồ 薩Tát 。 以dĩ 偈kệ 問vấn 曰viết 。 青thanh 赤xích 諸chư 色sắc 像tượng 。 眾chúng 生sanh 發phát 諸chư 識thức 。 如như 浪lãng 種chủng 種chủng 法pháp 。 云vân 何hà 唯duy 願nguyện 說thuyết 。

爾nhĩ 時thời 世Thế 尊Tôn 。 以dĩ 偈kệ 答đáp 曰viết 。 青thanh 赤xích 諸chư 雜tạp 色sắc 。 波ba 浪lãng 悉tất 無vô 有hữu 。 採thải 集tập 業nghiệp 說thuyết 心tâm 。 問vấn 悟ngộ 諸chư 凡phàm 夫phu 。 彼bỉ 業nghiệp 悉tất 無vô 有hữu 。 自tự 心tâm 所sở 攝nhiếp 離ly 。 所sở 攝nhiếp 無vô 所sở 攝nhiếp 。 與dữ 彼bỉ 波ba 浪lãng 同đồng 。

(# 此thử 明minh 所sở 造tạo 之chi 業nghiệp 。 及cập 能năng 造tạo 之chi 心tâm 。 悉tất 皆giai 空không 寂tịch 。 亦diệc 同đồng 波ba 浪lãng 。 攝nhiếp 即tức 取thủ 也dã )# 。

受thọ 用dụng 建kiến 立lập 身thân 。 是thị 眾chúng 生sanh 現hiện 識thức 。 於ư 彼bỉ 現hiện 諸chư 業nghiệp 。 譬thí 如như 水thủy 波ba 浪lãng 。

(# 達đạt 妄vọng 即tức 真chân 。 如như 波ba 即tức 水thủy 。 同đồng 一nhất 濕thấp 生sanh 。 焉yên 有hữu 差sai 別biệt 之chi 相tướng )# 。

註chú 曰viết 。 此thử 明minh 眾chúng 生sanh 依y 正chánh 二nhị 報báo 。 及cập 所sở 作tác 業nghiệp 。 皆giai 是thị 自tự 心tâm 妄vọng 現hiện 。 如như 水thủy 起khởi 波ba 。

爾nhĩ 時thời 大Đại 慧Tuệ 菩Bồ 薩Tát 。 復phục 說thuyết 偈kệ 言ngôn 。 日nhật 出xuất 光quang 等đẳng 照chiếu 。 下hạ 中trung 上thượng 眾chúng 生sanh 。 如Như 來Lai 照chiếu 世thế 間gian 。 為vi 愚ngu 說thuyết 真chân 實thật 。 已dĩ 分phần/phân 部bộ 諸chư 法pháp 。 何hà 故cố 不bất 說thuyết 實thật 。

爾nhĩ 時thời 以dĩ 偈kệ 答đáp 曰viết 。 若nhược 說thuyết 真chân 實thật 者giả 。 彼bỉ 心tâm 無vô 真chân 實thật 。 譬thí 如như 海hải 波ba 浪lãng 。 鏡kính 中trung 像tượng 及cập 夢mộng 。 一nhất 切thiết 俱câu 時thời 現hiện 。 心tâm 境cảnh 界giới 亦diệc 然nhiên 。

(# 如Như 來Lai 之chi 意ý 。 正chánh 欲dục 說thuyết 實thật 。 而nhi 未vị 說thuyết 者giả 。 機cơ 未vị 熟thục 耳nhĩ 。 故cố 云vân 彼bỉ 心tâm 無vô 真chân 實thật )# 。

註chú 曰viết 。 由do 彼bỉ 心tâm 無vô 真chân 實thật 故cố 。 如Như 來Lai 說thuyết 藏tạng 識thức 轉chuyển 生sanh 諸chư 識thức 。 如như 海hải 起khởi 浪lãng 。 及cập 鏡kính 中trung 之chi 像tượng 。 夢mộng 中trung 之chi 事sự 。 雖tuy 一nhất 時thời 俱câu 現hiện 。 皆giai 非phi 真chân 實thật 。 故cố 曰viết 心tâm 境cảnh 界giới 亦diệc 然nhiên 也dã 。

境cảnh 界giới 不bất 具cụ 故cố 。 次thứ 第đệ 業nghiệp 轉chuyển 生sanh 。 識thức 者giả 識thức 所sở 識thức 。 意ý 者giả 意ý 謂vị 然nhiên 。 五ngũ 則tắc 以dĩ 顯hiển 現hiện 。 無vô 有hữu 定định 次thứ 第đệ 。

(# 分phân 別biệt 五ngũ 識thức 所sở 取thủ 外ngoại 塵trần 。 故cố 云vân 識thức 所sở 識thức 也dã )# 。

註chú 曰viết 。 此thử 明minh 外ngoại 塵trần 境cảnh 界giới 非phi 心tâm 本bổn 具cụ 。 但đãn 隨tùy 業nghiệp 轉chuyển 生sanh 。 六lục 識thức 意ý 根căn 對đối 法pháp 塵trần 而nhi 起khởi 意ý 識thức 。 亦diệc 復phục 然nhiên 矣hĩ 。 五ngũ 識thức 隨tùy 五ngũ 塵trần 而nhi 顯hiển 現hiện 。 豈khởi 定định 有hữu 次thứ 第đệ 而nhi 生sanh 耶da 。

譬thí 如như 工công 畫họa 師sư 。 及cập 與dữ 畫họa 弟đệ 子tử 。 布bố 彩thải 圖đồ 眾chúng 形hình 。 我ngã 說thuyết 亦diệc 如như 是thị 。 彩thải 色sắc 本bổn 無vô 文văn 。 非phi 筆bút 亦diệc 非phi 素tố 。 為vi 悅duyệt 眾chúng 主chủ 故cố 。 綺ỷ 錯thác 繪hội 眾chúng 像tượng 。

(# 此thử 喻dụ 言ngôn 說thuyết 文văn 字tự 。 無vô 實thật 之chi 義nghĩa )# 。

(# 了liễu 然nhiên 照chiếu 徹triệt 自tự 覺giác 想tưởng 所sở 覺giác 離ly 。 奚hề 不bất 言ngôn 說thuyết )# 。

註chú 曰viết 。 如Như 來Lai 隨tùy 機cơ 說thuyết 法Pháp 。 如như 畫họa 師sư 之chi 隨tùy 形hình 圖đồ 像tượng 。 雖tuy 由do 彩thải 色sắc 筆bút 素tố 而nhi 成thành 。 其kỳ 實thật 則tắc 非phi 彩thải 色sắc 筆bút 素tố 。 但đãn 為vi 取thủ 悅duyệt 眾chúng 情tình 。 假giả 之chi 以dĩ 繪hội 諸chư 像tượng 也dã 。

彼bỉ 彼bỉ 諸chư 病bệnh 人nhân 。 良lương 醫y 隨tùy 處xứ 方phương 。 如Như 來Lai 為vi 眾chúng 生sanh 。 隨tùy 心tâm 應ưng 量lượng 說thuyết 。 妄vọng 想tưởng 非phi 境cảnh 界giới 。 聲Thanh 聞Văn 亦diệc 非phi 分phần/phân 。 哀ai 憫mẫn 者giả 所sở 說thuyết 。 自tự 覺giác 之chi 境cảnh 界giới 。

(# 良lương 醫y 隨tùy 病bệnh 授thọ 藥dược 不bất 同đồng 。 以dĩ 況huống 如Như 來Lai 應ưng 心tâm 說thuyết 法Pháp 有hữu 異dị )# 。

註chú 曰viết 。 如Như 來Lai 所sở 說thuyết 。 自tự 覺giác 真chân 境cảnh 界giới 。 非phi 外ngoại 道đạo 小Tiểu 乘Thừa 境cảnh 界giới 也dã 。 妄vọng 相tương/tướng 即tức 外ngoại 道đạo 。

爾nhĩ 時thời 大Đại 慧Tuệ 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 知tri 大đại 菩Bồ 薩Tát 眾chúng 。 心tâm 之chi 所sở 念niệm 。 名danh 聖thánh 智trí 事sự 分phần/phân 初sơ 自tự 性tánh 經kinh 。 承thừa 一nhất 切thiết 佛Phật 。 威uy 神thần 之chi 力lực 。 而nhi 白bạch 佛Phật 言ngôn 。

世Thế 尊Tôn 。 惟duy 願nguyện 為vì 說thuyết 聖thánh 智trí 事sự 。 分phân 別biệt 自tự 性tánh 經kinh 八bát 百bách 句cú 。 分phân 別biệt 所sở 依y 。 如Như 來Lai 應Ứng 供Cúng 等Đẳng 正Chánh 覺Giác 。 依y 此thử 分phân 別biệt 說thuyết 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 入nhập 自tự 相tướng 共cộng 相tướng 。 妄vọng 想tưởng 自tự 性tánh 。 以dĩ 分phân 別biệt 說thuyết 妄vọng 想tưởng 自tự 性tánh 故cố 。 則tắc 能năng 善thiện 知tri 。 周chu 徧biến 觀quán 察sát 。 人nhân 法pháp 無vô 我ngã 。 淨tịnh 除trừ 妄vọng 想tưởng 照chiếu 明minh 諸chư 地địa 。 超siêu 越việt 一nhất 切thiết 。 聲Thanh 聞Văn 緣Duyên 覺Giác 。 及cập 諸chư 外ngoại 道đạo 。 諸chư 禪thiền 定định 樂nhạo/nhạc/lạc 。 觀quán 察sát 如Như 來Lai 。 不bất 可khả 思tư 議nghị 。 所sở 行hành 境cảnh 界giới 。 畢tất 定định 捨xả 離ly 五ngũ 法pháp 自tự 性tánh 。 諸chư 佛Phật 如Như 來Lai 。 法Pháp 身thân 智trí 慧tuệ 。 善thiện 自tự 莊trang 嚴nghiêm 。 起khởi 幻huyễn 境cảnh 界giới 。 昇thăng 一nhất 切thiết 佛Phật 剎sát 。 兜Đâu 率Suất 天Thiên 宮Cung 。 乃nãi 至chí 色Sắc 究Cứu 竟Cánh 天Thiên 宮cung 。 逮đãi 得đắc 如Như 來Lai 。 常thường 住trụ 法Pháp 身thân 。

(# 如Như 來Lai 聞văn 諸chư 菩Bồ 薩Tát 。 生sanh 法pháp 自tự 共cộng 相tương 執chấp 。 為vi 說thuyết 妄vọng 計kế 自tự 性tánh 差sai 別biệt 義nghĩa 門môn 。 知tri 是thị 義nghĩa 已dĩ 周chu 徧biến 觀quán 察sát 。 則tắc 離ly 人nhân 法pháp 二nhị 我ngã 之chi 執chấp 。 執chấp 既ký 離ly 已dĩ 。 乃nãi 入nhập 諸chư 地địa 。 所sở 以dĩ 度độ 越việt 凡phàm 小tiểu 禪thiền 定định 。 優ưu 入nhập 如Như 來Lai 不bất 思tư 議nghị 境cảnh 。 其kỳ 五ngũ 法pháp 三tam 自tự 性tánh 之chi 妄vọng 執chấp 。 不bất 離ly 而nhi 離ly 也dã 。 法Pháp 身thân 智trí 慧tuệ 莊trang 嚴nghiêm 者giả 。 自tự 行hành 之chi 果quả 圓viên 也dã 。 起khởi 幻huyễn 境cảnh 界giới 者giả 。 現hiện 土thổ/độ 化hóa 佗tha 也dã 。 至chí 於ư 一nhất 切thiết 。 佛Phật 剎sát 天thiên 宮cung 。 凡phàm 有hữu 眾chúng 生sanh 。 可khả 受thọ 化hóa 者giả 。 無vô 不bất 於ư 中trung 示thị 現hiện 。 受thọ 生sanh 成thành 等Đẳng 正Chánh 覺Giác 。 兜Đâu 率Suất 陀đà 者giả 。 此thử 云vân 知tri 足túc 。 謂vị 於ư 五ngũ 欲dục 知tri 止chỉ 足túc 也dã )# 。

佛Phật 告cáo 大đại 慧tuệ 。

非phi 觀quán 察sát 不bất 生sanh 妄vọng 想tưởng 言ngôn 無vô 。

所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 妄vọng 想tưởng 者giả 。 因nhân 彼bỉ 生sanh 故cố 。 依y 彼bỉ 角giác 生sanh 妄vọng 想tưởng 者giả 。 依y 角giác 生sanh 妄vọng 想tưởng 。 是thị 故cố 言ngôn 依y 因nhân 故cố 。 離ly 異dị 不bất 異dị 故cố 。 非phi 觀quán 察sát 不bất 生sanh 妄vọng 想tưởng 言ngôn 無vô 角giác 。

(# 角giác 者giả 。 因nhân 上thượng 兔thố 無vô 角giác 。 作tác 牛ngưu 有hữu 角giác 想tưởng 。 生sanh 來lai 乃nãi 計kế 有hữu 計kế 無vô 二nhị 見kiến 也dã )# 。

註chú 曰viết 。 此thử 言ngôn 非phi 觀quán 察sát 等đẳng 者giả 。 盖# 了liễu 妄vọng 想tưởng 無vô 自tự 性tánh 。 為vi 無vô 不bất 同đồng 異dị 之chi 分phần 別biệt 。 對đối 有hữu 言ngôn 無vô 。 盖# 彼bỉ 以dĩ 分phân 別biệt 妄vọng 想tưởng 。 為vi 生sanh 法pháp 之chi 因nhân 。 如như 因nhân 角giác 有hữu 無vô 。 而nhi 起khởi 分phân 別biệt 。 故cố 云vân 以dĩ 依y 角giác 生sanh 妄vọng 想tưởng 。 言ngôn 離ly 異dị 不bất 異dị 者giả 。 異dị 謂vị 依y 角giác 而nhi 起khởi 。 而nhi 無vô 分phân 別biệt 。 不bất 異dị 謂vị 角giác 無vô 分phân 別biệt 。 離ly 此thử 見kiến 故cố 。 故cố 云vân 耳nhĩ 。

大đại 慧tuệ 。 若nhược 復phục 妄vọng 想tưởng 異dị 角giác 者giả 。 則tắc 不bất 因nhân 角giác 生sanh 。 若nhược 不bất 異dị 者giả 。 則tắc 因nhân 彼bỉ 故cố 。 乃nãi 至chí 微vi 塵trần 分phân 析tích 推thôi 求cầu 。 悉tất 不bất 可khả 得đắc 。 不bất 異dị 角giác 故cố 。 彼bỉ 亦diệc 非phi 性tánh 。 二nhị 俱câu 無vô 性tánh 者giả 。 何hà 法pháp 何hà 故cố 而nhi 言ngôn 無vô 耶da 。 大đại 慧tuệ 。 若nhược 無vô 故cố 無vô 角giác 。 觀quán 有hữu 故cố 言ngôn 兔thố 無vô 角giác 者giả 。 不bất 應ưng 作tác 想tưởng 。 大đại 慧tuệ 。 不bất 正chánh 因nhân 故cố 。 而nhi 說thuyết 有hữu 無vô 。 二nhị 俱câu 不bất 成thành 。

(# 此thử 釋thích 妄vọng 想tưởng 異dị 角giác 之chi 義nghĩa )# 。

註chú 曰viết 。 謂vị 分phân 別biệt 與dữ 角giác 異dị 者giả 。 則tắc 角giác 非phi 所sở 應ưng 之chi 因nhân 。 若nhược 不bất 異dị 者giả 。 因nhân 彼bỉ 而nhi 起khởi 分phân 別biệt 。 若nhược 分phân 析tích 至chí 於ư 極cực 微vi 。 悉tất 不bất 可khả 得đắc 者giả 。 則tắc 有hữu 角giác 無vô 角giác 。 二nhị 見kiến 俱câu 泯mẫn 。 故cố 曰viết 不bất 異dị 角giác 故cố 彼bỉ 亦diệc 非phi 性tánh 。 非phi 性tánh 者giả 。 非phi 實thật 性tánh 也dã 。 若nhược 有hữu 無vô 二nhị 法pháp 俱câu 無vô 性tánh 者giả 。 指chỉ 何hà 法pháp 而nhi 言ngôn 無vô 邪tà 。 言ngôn 無vô 故cố 無vô 角giác 者giả 。 謂vị 異dị 於ư 有hữu 角giác 而nhi 言ngôn 無vô 角giác 者giả 。 決quyết 無vô 是thị 理lý 。 故cố 云vân 不bất 應ưng 作tác 想tưởng 。 言ngôn 不bất 正chánh 因nhân 者giả 。 謂vị 不bất 得đắc 正chánh 因nhân 。 論luận 有hữu 無vô 者giả 。 皆giai 無vô 實thật 義nghĩa 。 故cố 云vân 二nhị 俱câu 不bất 成thành 也dã 。

大đại 慧tuệ 。 虗hư 空không 是thị 色sắc 。 隨tùy 入nhập 色sắc 種chủng 。 大đại 慧tuệ 。 色sắc 是thị 虗hư 空không 。 持trì 所sở 持trì 處xứ 所sở 建kiến 立lập 性tánh 。 色sắc 空không 事sự 分phân 別biệt 當đương 知tri 。 大đại 慧tuệ 。 四tứ 大đại 種chủng 生sanh 時thời 。 自tự 相tương/tướng 各các 別biệt 。 亦diệc 不bất 住trụ 虗hư 空không 。 非phi 彼bỉ 無vô 虗hư 空không 。

(# 上thượng 言ngôn 不bất 善thiện 分phân 別biệt 色sắc 空không 。 此thử 言ngôn 空không 即tức 是thị 色sắc 。 色sắc 即tức 是thị 空không )# 。

(# 此thử 四tứ 大đại 生sanh 時thời 。 堅kiên 濕thấp 煖noãn 動động 自tự 相tương/tướng 各các 別biệt 。 雖tuy 未vị 嘗thường 離ly 於ư 虗hư 空không 。 故cố 云vân 非phi 彼bỉ 無vô 虗hư 空không 也dã 。 不bất 住trụ 於ư 虗hư 空không )# 。

註chú 曰viết 。 持trì 所sở 持trì 處xứ 者giả 。 謂vị 色sắc 為vi 虗hư 空không 所sở 持trì 。 於ư 所sở 持trì 處xứ 建kiến 立lập 諸chư 色sắc 。 則tắc 空không 外ngoại 無vô 色sắc 。 云vân 何hà 而nhi 言ngôn 。 離ly 虗hư 空không 起khởi 分phân 齊tề 見kiến 也dã 。 言ngôn 性tánh 色sắc 空không 事sự 者giả 。 謂vị 性tánh 色sắc 性tánh 空không 之chi 事sự 。 當đương 如như 是thị 分phân 別biệt 也dã 。 四tứ 大đại 種chủng 者giả 。 地địa 水thủy 火hỏa 風phong 也dã 。

如như 是thị 大đại 慧tuệ 。 觀quán 牛ngưu 有hữu 角giác 。 故cố 兔thố 無vô 角giác 。 大đại 慧tuệ 。 又hựu 牛ngưu 角giác 者giả 。 析tích 為vi 微vi 塵trần 。 又hựu 分phân 別biệt 微vi 塵trần 。 剎sát 那na 不bất 住trụ 。 彼bỉ 何hà 所sở 觀quán 故cố 而nhi 言ngôn 無vô 耶da 。 若nhược 言ngôn 觀quán 餘dư 物vật 者giả 。 彼bỉ 法pháp 亦diệc 然nhiên 。

(# 此thử 見kiến 言ngôn 有hữu 言ngôn 無vô 。 總tổng 是thị 執chấp 着trước )# 。

(# 剎sát 那na 者giả 。 微vi 細tế 念niệm 也dã )# 。

註chú 曰viết 。 觀quán 牛ngưu 有hữu 角giác 等đẳng 者giả 。 是thị 對đối 牛ngưu 角giác 之chi 有hữu 。 言ngôn 兔thố 角giác 之chi 無vô 也dã 。 此thử 牛ngưu 角giác 析tích 為vi 微vi 塵trần 。 又hựu 分phân 析tích 之chi 至chí 於ư 鄰lân 虗hư 。 如như 是thị 則tắc 覺giác 無vô 覺giác 相tương/tướng 。 求cầu 剎sát 那na 住trụ 相tương/tướng 。 亦diệc 不bất 可khả 得đắc 。 彼bỉ 外ngoại 道đạo 計kế 無vô 者giả 。 對đối 牛ngưu 角giác 之chi 有hữu 而nhi 言ngôn 。 牛ngưu 角giác 求cầu 之chi 既ký 無vô 微vi 塵trần 可khả 得đắc 。 不bất 知tri 對đối 何hà 物vật 而nhi 言ngôn 無vô 耶da 。

爾nhĩ 時thời 世Thế 尊Tôn 。 告cáo 大Đại 慧Tuệ 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 言ngôn 。

當đương 離ly 兔thố 角giác 牛ngưu 角giác 虗hư 空không 形hình 色sắc 異dị 見kiến 妄vọng 想tưởng 。 汝nhữ 等đẳng 諸chư 菩Bồ 薩Tát 摩ma 訶ha 薩tát 。 當đương 思tư 惟duy 自tự 心tâm 現hiện 妄vọng 想tưởng 。 隨tùy 入nhập 為vi 一nhất 切thiết 剎sát 土độ 最tối 勝thắng 子tử 。 以dĩ 自tự 心tâm 現hiện 方phương 便tiện 。 而nhi 教giáo 授thọ 之chi 。

(# 此thử 結kết 勸khuyến 緣duyên 二nhị 種chủng 見kiến 。 又hựu 曰viết 當đương 思tư 惟duy 自tự 心tâm 現hiện 妄vọng 想tưởng )# 。

(# 最tối 勝thắng 子tử 。 猶do 佛Phật 子tử 也dã )# 。

註chú 曰viết 。 欲dục 知tri 妄vọng 想tưởng 有hữu 無vô 之chi 實thật 。 但đãn 當đương 返phản 觀quán 自tự 心tâm 。 是thị 果quả 有hữu 邪tà 果quả 無vô 邪tà 。 亦diệc 有hữu 亦diệc 無vô 。 非phi 有hữu 非phi 無vô 。 思tư 之chi 自tự 得đắc 。 亦diệc 當đương 以dĩ 此thử 教giáo 導đạo 於ư 佗tha 。 故cố 曰viết 隨tùy 入nhập 一nhất 切thiết 剎sát 土thổ/độ 。

爾nhĩ 時thời 世Thế 尊Tôn 。 欲dục 重trùng 宣tuyên 此thử 義nghĩa 。 而nhi 說thuyết 偈kệ 言ngôn 。 色sắc 等đẳng 及cập 心tâm 無vô 。 色sắc 等đẳng 長trưởng 養dưỡng 心tâm 。 身thân 受thọ 用dụng 妄vọng 立lập 。 識thức 藏tạng 現hiện 眾chúng 生sanh 。 心tâm 意ý 及cập 與dữ 識thức 。 自tự 性tánh 法pháp 有hữu 五ngũ 。 無vô 我ngã 二nhị 種chủng 淨tịnh 。 廣quảng 說thuyết 者giả 所sở 說thuyết 。 長trường 短đoản 有hữu 無vô 等đẳng 。 展triển 轉chuyển 互hỗ 相tương 生sanh 。 以dĩ 無vô 故cố 成thành 有hữu 。 以dĩ 有hữu 故cố 成thành 無vô 。 微vi 塵trần 分phân 別biệt 事sự 。 不bất 起khởi 色sắc 妄vọng 想tưởng 。 心tâm 量lượng 安an 立lập 處xứ 。 惡ác 見kiến 所sở 不bất 樂lạc 。 覺giác 想tưởng 非phi 境cảnh 界giới 。 聲Thanh 聞Văn 亦diệc 復phục 然nhiên 。 救cứu 世thế 之chi 所sở 說thuyết 。 自tự 覺giác 之chi 境cảnh 界giới 。

(# 色sắc 等đẳng 及cập 心tâm 無vô 者giả 。 頌tụng 上thượng 妄vọng 想tưởng 自tự 性tánh 。 不bất 出xuất 色sắc 等đẳng 外ngoại 塵trần 及cập 內nội 識thức 心tâm )# 。

(# 廣quảng 說thuyết 等đẳng 者giả 。 頌tụng 上thượng 有hữu 無vô 妄vọng 想tưởng 及cập 觀quán 待đãi 等đẳng 。 皆giai 非phi 正chánh 因nhân 也dã 。 微vi 塵trần 分phân 別biệt 事sự 。 不bất 起khởi 色sắc 妄vọng 想tưởng 。 頌tụng 上thượng 析tích 角giác 無vô 角giác 邪tà 計kế 妄vọng 想tưởng 也dã 。 心tâm 量lượng 安an 立lập 處xứ 者giả 。 頌tụng 上thượng 思tư 惟duy 自tự 心tâm 離ly 有hữu 無vô 計kế 。 即tức 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa )# 。

註chú 曰viết 。 色sắc 等đẳng 及cập 心tâm 。 以dĩ 理lý 言ngôn 之chi 。 本bổn 無vô 所sở 有hữu 。 此thử 一nhất 無vô 字tự 。 斷đoạn 妄vọng 利lợi 刀đao 。 莫mạc 過quá 乎hồ 此thử 。 承thừa 當đương 得đắc 去khứ 。 何hà 想tưởng 不bất 除trừ 。 但đãn 凡phàm 夫phu 不bất 了liễu 。 而nhi 起khởi 妄vọng 想tưởng 。 反phản 取thủ 以dĩ 長trưởng 養dưỡng 自tự 心tâm 。 故cố 身thân 受thọ 用dụng 等đẳng 物vật 。 由do 之chi 建kiến 立lập 。 自tự 本bổn 而nhi 言ngôn 。 藏tạng 識thức 所sở 見kiến 。 故cố 心tâm 意ý 識thức 。 次thứ 第đệ 而nhi 生sanh 。 自tự 性tánh 法pháp 有hữu 五ngũ 者giả 。 約ước 三tam 自tự 性tánh 。 立lập 名danh 相tướng 等đẳng 五ngũ 法pháp 。 及cập 二nhị 無vô 我ngã 也dã 。 安an 立lập 之chi 處xứ 。 非phi 外ngoại 道đạo 小Tiểu 乘Thừa 惡ác 見kiến 夢mộng 想tưởng 所sở 樂lạc 境cảnh 界giới 。 乃nãi 佛Phật 所sở 說thuyết 自tự 覺giác 境cảnh 界giới 也dã 。

爾nhĩ 時thời 大Đại 慧Tuệ 菩Bồ 薩Tát 。 為vi 淨tịnh 除trừ 自tự 心tâm 現hiện 流lưu 故cố 。 復phục 請thỉnh 如Như 來Lai 。 白bạch 佛Phật 言ngôn 世Thế 尊Tôn 。 云vân 何hà 淨tịnh 除trừ 一nhất 切thiết 。 眾chúng 生sanh 自tự 心tâm 現hiện 流lưu 。 為vi 頓đốn 為vi 漸tiệm 耶da 。

佛Phật 告cáo 大đại 慧tuệ 。

法pháp 依y 佛Phật 。 說thuyết 一nhất 切thiết 法pháp 。 入nhập 自tự 相tướng 共cộng 相tướng 。 自tự 心tâm 現hiện 習tập 氣khí 因nhân 。 相tương 續tục 妄vọng 想tưởng 自tự 性tánh 計kế 著trước 因nhân 。 種chủng 種chủng 不bất 實thật 如như 幻huyễn 種chủng 種chủng 計kế 著trước 不bất 可khả 得đắc 。

(# 習tập 氣khí 計kế 着trước 。 不bất 實thật 如như 幻huyễn 。 三tam 道đạo 該cai 乎hồ 九cửu 界giới 。 故cố 云vân 種chủng 種chủng 計kế 着trước 。 然nhiên 此thử 三tam 道đạo 。 本bổn 是thị 三tam 德đức 。 眾chúng 生sanh 迷mê 之chi 流lưu 轉chuyển 三tam 道đạo 。 佛Phật 說thuyết 此thử 法pháp 。 令linh 其kỳ 了liễu 達đạt 自tự 性tánh 本bổn 空không 。 即tức 妄vọng 成thành 真chân 。 真chân 妄vọng 俱câu 泯mẫn 。 故cố 曰viết 不bất 可khả 得đắc )# 。

註chú 曰viết 。 法pháp 依y 佛Phật 者giả 。 法pháp 即tức 法Pháp 身thân 體thể 也dã 。 依y 佛Phật 即tức 報báo 佛Phật 用dụng 也dã 。 謂vị 全toàn 體thể 起khởi 用dụng 。 說thuyết 一nhất 切thiết 法pháp 。 法pháp 即tức 大Đại 乘Thừa 法Pháp 也dã 。 入nhập 自tự 相tướng 共cộng 相tướng 等đẳng 者giả 。 言ngôn 眾chúng 生sanh 迷mê 於ư 本bổn 性tánh 。 入nhập 於ư 自tự 相tướng 共cộng 相tướng 之chi 執chấp 。 是thị 自tự 心tâm 所sở 現hiện 煩phiền 惱não 。 名danh 習tập 氣khí 因nhân 。 由do 煩phiền 惱não 相tương 續tục 妄vọng 計kế 。 造tạo 諸chư 結kết 業nghiệp 。 名danh 計kế 著trước 因nhân 。 由do 煩phiền 惱não 結kết 業nghiệp 。 受thọ 諸chư 虗hư 妄vọng 生sanh 死tử 。 故cố 云vân 不bất 實thật 如như 幻huyễn 。

復phục 次thứ 大đại 慧tuệ 。 計kế 著trước 緣duyên 起khởi 自tự 性tánh 。 生sanh 妄vọng 想tưởng 自tự 性tánh 相tướng 。 大đại 慧tuệ 。 如như 工công 幻huyễn 師sư 依y 草thảo 木mộc 瓦ngõa 石thạch 。 作tác 種chủng 種chủng 幻huyễn 。 起khởi 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 若nhược 干can 形hình 色sắc 。 起khởi 種chủng 種chủng 妄vọng 想tưởng 。 彼bỉ 諸chư 妄vọng 想tưởng 。 亦diệc 無vô 真chân 實thật 。

(# 依y 草thảo 木mộc 等đẳng 作tác 種chủng 種chủng 幻huyễn 。 此thử 喻dụ 緣duyên 自tự 性tánh 也dã 。 若nhược 干can 形hình 等đẳng 者giả 。 謂vị 妄vọng 想tưởng 自tự 性tánh 也dã 。 彼bỉ 諸chư 妄vọng 想tưởng 。 如như 幻huyễn 師sư 作tác 諸chư 幻huyễn 相tương/tướng 。 故cố 云vân 亦diệc 無vô 真chân 實thật 也dã )# 。

註chú 曰viết 。 由do 緣duyên 自tự 性tánh 。 而nhi 生sanh 妄vọng 想tưởng 。 自tự 性tánh 之chi 相tướng 。 故cố 復phục 以dĩ 喻dụ 顯hiển 之chi 。

如như 是thị 大đại 慧tuệ 。 依y 緣duyên 起khởi 自tự 性tánh 。 起khởi 妄vọng 想tưởng 自tự 性tánh 。 種chủng 種chủng 妄vọng 想tưởng 。 心tâm 種chủng 種chủng 相tương/tướng 行hành 事sự 妄vọng 想tưởng 相tương/tướng 。 計kế 著trước 習tập 氣khí 妄vọng 想tưởng 。 自tự 性tánh 相tướng 生sanh 。 大đại 慧tuệ 。 是thị 名danh 依y 佛Phật 說thuyết 法pháp 。

(# 上thượng 以dĩ 幻huyễn 法pháp 。 喻dụ 諸chư 妄vọng 想tưởng 。 此thử 合hợp 前tiền 喻dụ )# 。

註chú 曰viết 。 種chủng 種chủng 妄vọng 想tưởng 等đẳng 者giả 。 因nhân 有hữu 心tâm 則tắc 有hữu 想tưởng 。 有hữu 想tưởng 則tắc 有hữu 行hành 。 有hữu 行hành 則tắc 有hữu 事sự 。 無vô 非phi 妄vọng 想tưởng 。 即tức 前tiền 三tam 道đạo 之chi 相tướng 。 但đãn 開khai 合hợp 異dị 耳nhĩ 。

大đại 慧tuệ 。 法pháp 佛Phật 者giả 。 離ly 心tâm 自tự 性tánh 相tướng 。 自tự 覺giác 聖thánh 所sở 緣duyên 境cảnh 界giới 。 建kiến 立lập 施thi 作tác 。

(# 法Pháp 身thân 究cứu 竟cánh 。 何hà 所sở 不bất 離ly 。 而nhi 特đặc 言ngôn 心tâm 者giả 。 以dĩ 心tâm 為vi 萬vạn 法pháp 之chi 本bổn 。 心tâm 若nhược 不bất 亡vong 。 則tắc 一nhất 切thiết 法pháp 生sanh 。 今kim 言ngôn 離ly 相tương/tướng 。 則tắc 諸chư 法pháp 寂tịch 滅diệt 。 寂tịch 滅diệt 相tương/tướng 者giả 。 法Pháp 身thân 之chi 謂vị 也dã )# 。

註chú 曰viết 。 法pháp 佛Phật 者giả 。 修tu 德đức 法Pháp 身thân 也dã 。 言ngôn 離ly 心tâm 自tự 性tánh 相tướng 者giả 。 離ly 妄vọng 念niệm 也dã 。 既ký 言ngôn 離ly 相tương/tướng 。 則tắc 法Pháp 身thân 名danh 相tướng 何hà 自tự 而nhi 立lập 。 故cố 曰viết 自tự 覺giác 聖thánh 所sở 緣duyên 境cảnh 界giới 。 建kiến 立lập 施thi 作tác 。 所sở 謂vị 強cường/cưỡng 指chỉ 法pháp 性tánh 為vi 法Pháp 身thân 。 斯tư 乃nãi 無vô 名danh 之chi 名danh 。 非phi 相tướng 之chi 相tướng 也dã 。

大đại 慧tuệ 。 化hóa 佛Phật 者giả 。 說thuyết 施thí 戒giới 忍nhẫn 精tinh 進tấn 。 禪thiền 定định 及cập 心tâm 智trí 慧tuệ 。 離ly 陰ấm 界giới 入nhập 。 解giải 脫thoát 識thức 相tương/tướng 分phân 別biệt 觀quán 察sát 建kiến 立lập 。 超siêu 外ngoại 道đạo 見kiến 無vô 色sắc 見kiến 。

(# 行hành 簡giản 子tử 曰viết 。 定định 慧tuệ 。 陰ấm 如như 定định 。 陽dương 如như 慧tuệ 。 慧tuệ 定định 偏thiên 者giả 。 皆giai 不bất 見kiến 佛Phật 性tánh )# 。

註chú 曰viết 。 化hóa 佛Phật 者giả 。 即tức 應ưng 身thân 佛Phật 也dã 。 說thuyết 三tam 乘thừa 法Pháp 。 度độ 諸chư 眾chúng 生sanh 。 所sở 說thuyết 六Lục 度Độ 者giả 。 菩Bồ 薩Tát 法Pháp 也dã 。 離ly 五ngũ 陰ấm 十thập 八bát 界giới 十thập 二nhị 入nhập 。 及cập 解giải 脫thoát 識thức 相tương/tướng 分phân 別biệt 者giả 。 二Nhị 乘Thừa 法pháp 也dã 。 觀quán 察sát 建kiến 立lập 。 即tức 後hậu 文văn 二nhị 種chủng 覺giác 。 乃nãi 菩Bồ 薩Tát 自tự 行hành 化hóa 佗tha 法pháp 也dã 。 超siêu 外ngoại 道đạo 見kiến 者giả 。 離ly 斷đoạn 常thường 二nhị 見kiến 也dã 。 無vô 色sắc 見kiến 者giả 。 計kế 無vô 色sắc 定định 為vi 涅Niết 槃Bàn 定định 。 即tức 受thọ 想tưởng 心tâm 滅diệt 也dã 。

大đại 慧tuệ 。 云vân 何hà 性tánh 妄vọng 想tưởng 自tự 性tánh 計kế 著trước 相tương/tướng 聲Thanh 聞Văn 。 所sở 謂vị 大đại 種chủng 青thanh 黃hoàng 赤xích 白bạch 。 堅kiên 濕thấp 煖noãn 動động 。 非phi 作tác 生sanh 自tự 相tướng 共cộng 相tướng 。 先tiên 勝thắng 善thiện 說thuyết 。 見kiến 已dĩ 於ư 彼bỉ 起khởi 自tự 性tánh 妄vọng 想tưởng 。 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 於ư 彼bỉ 應ưng 知tri 應ưng 捨xả 。 隨tùy 入nhập 法pháp 無vô 我ngã 相tướng 。 滅diệt 人nhân 無vô 我ngã 相tương 見kiến 。 漸tiệm 次thứ 諸chư 地địa 相tương 續tục 建kiến 立lập 。 是thị 名danh 諸chư 聲Thanh 聞Văn 性tánh 妄vọng 想tưởng 自tự 性tánh 計kế 著trước 相tương/tướng 。

(# 此thử 段đoạn 釋thích 着trước 相tương/tướng 聲Thanh 聞Văn )# 。

註chú 曰viết 。 四tứ 大đại 種chủng 色sắc 言ngôn 非phi 作tác 生sanh 者giả 。 非phi 作tác 造tạo 而nhi 生sanh 也dã 。 仍nhưng 於ư 陰ấm 界giới 入nhập 。 自tự 共cộng 相tương 而nhi 生sanh 執chấp 著trước 。 先tiên 勝thắng 是thị 佛Phật 。 謂vị 佛Phật 善thiện 巧xảo 宣tuyên 說thuyết 言ngôn 。 執chấp 教giáo 聲Thanh 聞Văn 。 不bất 能năng 了liễu 達đạt 。 自tự 性tánh 本bổn 空không 。 見kiến 彼bỉ 境cảnh 界giới 諸chư 相tướng 。 起khởi 自tự 性tánh 妄vọng 想tưởng 。 為vi 菩Bồ 薩Tát 者giả 。 當đương 知tri 是thị 過quá 。 而nhi 捨xả 離ly 之chi 。 隨tùy 入nhập 法pháp 無vô 我ngã 相tướng 等đẳng 者giả 。 離ly 人nhân 無vô 我ngã 見kiến 。 入nhập 法pháp 無vô 我ngã 相tướng 等đẳng 者giả 。 離ly 人nhân 無vô 我ngã 見kiến 。 入nhập 法pháp 無vô 我ngã 相tướng 。 漸tiệm 入nhập 諸chư 地địa 。 是thị 名danh 下hạ 結kết 。

補bổ 註chú 曰viết 。 初sơ 釋thích 性tánh 妄vọng 想tưởng 。 謂vị 四tứ 大đại 種chủng 色sắc 。 各các 有hữu 自tự 然nhiên 之chi 性tánh 。 如như 地địa 以dĩ 堅kiên 為vi 性tánh 。 水thủy 以dĩ 濕thấp 。 火hỏa 以dĩ 煖noãn 。 風phong 以dĩ 動động 。 皆giai 自tự 然nhiên 之chi 性tánh 。

爾nhĩ 時thời 大Đại 慧Tuệ 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 白bạch 佛Phật 言ngôn 。

世Thế 尊Tôn 。 世Thế 尊Tôn 所sở 說thuyết 。 常thường 不bất 思tư 議nghị 自tự 覺giác 聖thánh 趣thú 境cảnh 界giới 及cập 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 境cảnh 界giới 。

世Thế 尊Tôn 。 非phi 諸chư 外ngoại 道đạo 所sở 說thuyết 。 常thường 不bất 思tư 議nghị 因nhân 緣duyên 耶da 。

佛Phật 告cáo 大đại 慧tuệ 。

我ngã 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 常thường 不bất 思tư 議nghị 。 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 因nhân 相tương/tướng 成thành 。 離ly 性tánh 非phi 性tánh 得đắc 自tự 覺giác 相tương/tướng 故cố 有hữu 相tương/tướng 。 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 智trí 因nhân 故cố 有hữu 因nhân 。 離ly 性tánh 非phi 性tánh 故cố 。 譬thí 如như 無vô 作tác 虗hư 空không 涅Niết 槃Bàn 滅diệt 。 此thử 常thường 不bất 思tư 議nghị 諸chư 如Như 來Lai 自tự 覺giác 智trí 所sở 得đắc 。 如như 是thị 故cố 常thường 不bất 思tư 議nghị 自tự 覺giác 聖thánh 智trí 所sở 得đắc 。 應ưng 當đương 修tu 學học 。

(# 此thử 言ngôn 外ngoại 道đạo 之chi 非phi 。 而nhi 顯hiển 正Chánh 道Đạo 之chi 是thị )# 。

(# 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 。 即tức 是thị 中trung 道đạo 實thật 相tướng 。 以dĩ 是thị 為vi 因nhân 。 即tức 是thị 常thường 因nhân 。 以dĩ 是thị 為vi 相tương/tướng 。 即tức 是thị 常thường 相tương/tướng 。 違vi 離ly 有hữu 無vô 〔# 之chi 〕# 言ngôn 諸chư 如Như 來Lai 等đẳng 者giả 。 佛Phật 言ngôn 非phi 但đãn 我ngã 法pháp 如như 是thị 。 諸chư 佛Phật 所sở 證chứng 常thường 不bất 思tư 議nghị 無vô 不bất 然nhiên 也dã 。 故cố 誡giới 菩Bồ 薩Tát 應ưng 當đương 修tu 學học )# 。

註chú 曰viết 。 言ngôn 離ly 性tánh 則tắc 非phi 有hữu 。 離ly 非phi 性tánh 則tắc 非phi 無vô 。 非phi 有hữu 非phi 無vô 。 正chánh 顯hiển 中trung 道đạo 。 中trung 道đạo 絕tuyệt 待đãi 故cố 常thường 。 常thường 故cố 妙diệu 。 妙diệu 故cố 不bất 可khả 思tư 議nghị 。 此thử 所sở 以dĩ 為vi 如Như 來Lai 究cứu 竟cánh 常thường 不bất 思tư 議nghị 。 異dị 彼bỉ 外ngoại 道đạo 無vô 自tự 相tương/tướng 因nhân 。 故cố 復phục 言ngôn 有hữu 因nhân 有hữu 相tương/tướng 。 言ngôn 譬thí 如như 無vô 作tác 虗hư 空không 等đẳng 者giả 。 虗hư 空không 以dĩ 無vô 為vi 故cố 常thường 。 涅Niết 槃Bàn 以dĩ 滅diệt 盡tận 無vô 常thường 。 此thử 常thường 不bất 思tư 議nghị 。 則tắc 與dữ 外ngoại 道đạo 諍tranh 論luận 。 自tự 不bất 侔mâu 矣hĩ 。

復phục 次thứ 大đại 慧tuệ 。 外ngoại 道đạo 常thường 不bất 思tư 議nghị 。 無vô 常thường 性tánh 異dị 相tướng 因nhân 故cố 。 非phi 自tự 作tác 因nhân 相tương/tướng 力lực 故cố 常thường 。

復phục 次thứ 大đại 慧tuệ 。 諸chư 外ngoại 道đạo 常thường 不bất 思tư 議nghị 。 於ư 似tự 作tác 性tánh 非phi 性tánh 。 無vô 常thường 見kiến 已dĩ 思tư 量lượng 計kế 常thường 。

(# 此thử 斥xích 外ngoại 道đạo 無vô 常thường 性tánh 。 所sở 以dĩ 難nạn/nan 其kỳ 無vô 果quả 。 以dĩ 其kỳ 因nhân 非phi 正chánh 因nhân 故cố 。 反phản 覆phúc 斥xích 之chi )# 。

註chú 曰viết 。 言ngôn 異dị 相tướng 因nhân 者giả 。 非phi 我ngã 自tự 因nhân 之chi 相tướng 也dã 。 彼bỉ 言ngôn 常thường 者giả 。 非phi 自tự 作tác 正chánh 因nhân 實thật 相tướng 之chi 力lực 所sở 成thành 之chi 常thường 。 乃nãi 非phi 常thường 計kế 常thường 之chi 常thường 。 豈khởi 顯hiển 常thường 性tánh 之chi 果quả 哉tai 。 又hựu 復phục 外ngoại 道đạo 所sở 計kế 常thường 不bất 思tư 議nghị 。 乃nãi 言ngôn 世thế 間gian 所sở 作tác 之chi 法pháp 。 有hữu 已dĩ 還hoàn 無vô 。 悉tất 是thị 無vô 常thường 。 性tánh 非phi 性tánh 即tức 有hữu 無vô 也dã 。 作tác 是thị 見kiến 已dĩ 。 妄vọng 計kế 神thần 我ngã 。 以dĩ 為vi 常thường 不bất 思tư 議nghị 。 故cố 云vân 思tư 量lượng 計kế 常thường 。

大đại 慧tuệ 。 我ngã 亦diệc 以dĩ 如như 是thị 。 因nhân 緣duyên 所sở 作tác 者giả 性tánh 非phi 性tánh 。 無vô 常thường 見kiến 已dĩ 。 自tự 覺giác 聖thánh 境cảnh 界giới 說thuyết 彼bỉ 常thường 無vô 因nhân 。 大đại 慧tuệ 。 若nhược 復phục 諸chư 外ngoại 道đạo 因nhân 相tương/tướng 。 成thành 常thường 不bất 思tư 議nghị 。 因nhân 自tự 相tương/tướng 性tánh 非phi 性tánh 。 同đồng 於ư 兔thố 角giác 。 此thử 常thường 不bất 思tư 議nghị 。 但đãn 言ngôn 說thuyết 妄vọng 想tưởng 。 諸chư 外ngoại 道đạo 輩bối 。 有hữu 如như 是thị 過quá 。

所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 謂vị 但đãn 言ngôn 說thuyết 妄vọng 想tưởng 同đồng 於ư 兔thố 角giác 。 自tự 因nhân 相tương/tướng 非phi 分phần/phân 。

(# 此thử 言ngôn 凡phàm 夫phu 墮đọa 生sanh 住trụ 滅diệt 有hữu 無vô 三tam 見kiến 。 所sở 以dĩ 去khứ 道Đạo 日nhật 遠viễn )# 。

(# 諸chư 外ngoại 道đạo 輩bối 下hạ 。 結kết 其kỳ 過quá 有hữu 四tứ 。 言ngôn 說thuyết 妄vọng 想tưởng 一nhất 也dã 。 自tự 因nhân 相tương/tướng 非phi 分phần/phân 二nhị 也dã 。 非phi 自tự 覺giác 得đắc 相tương/tướng 三tam 也dã 。 思tư 量lượng 計kế 常thường 四tứ 也dã 。 故cố 云vân 有hữu 如như 是thị 過quá 也dã )# 。

註chú 曰viết 。 又hựu 曰viết 我ngã 亦diệc 以dĩ 如như 是thị 因nhân 緣duyên 者giả 。 謂vị 如Như 來Lai 亦diệc 見kiến 彼bỉ 性tánh 無vô 常thường 。 而nhi 修tu 於ư 常thường 。 顯hiển 自tự 覺giác 聖thánh 境cảnh 界giới 。 而nhi 後hậu 乃nãi 知tri 彼bỉ 無vô 常thường 性tánh 。 故cố 說thuyết 彼bỉ 常thường 無vô 因nhân 。 又hựu 若nhược 以dĩ 外ngoại 道đạo 邪tà 因nhân 邪tà 相tương/tướng 。 成thành 常thường 不bất 思tư 議nghị 者giả 。 然nhiên 彼bỉ 因nhân 自tự 相tương/tướng 性tánh 。 但đãn 有hữu 言ngôn 說thuyết 。 而nhi 無vô 實thật 義nghĩa 。 故cố 云vân 同đồng 於ư 兔thố 角giác 。

大đại 慧tuệ 。 我ngã 常thường 不bất 思tư 議nghị 。 因nhân 自tự 覺giác 得đắc 相tương/tướng 故cố 。 離ly 所sở 作tác 性tánh 非phi 性tánh 故cố 常thường 。 非phi 外ngoại 性tánh 非phi 性tánh 無vô 常thường 思tư 量lượng 計kế 常thường 。 大đại 慧tuệ 。 若nhược 復phục 外ngoại 性tánh 非phi 性tánh 無vô 常thường 。 思tư 量lượng 計kế 常thường 不bất 思tư 議nghị 常thường 。 而nhi 彼bỉ 不bất 知tri 。 常thường 不bất 思tư 議nghị 自tự 因nhân 之chi 相tướng 。 去khứ 得đắc 自tự 覺giác 聖thánh 智trí 境cảnh 界giới 相tương 遠viễn 。 彼bỉ 不bất 應ưng 說thuyết 。

(# 斥xích 外ngoại 計kế 四tứ 義nghĩa 。 初sơ 斥xích 思tư 量lượng 計kế 常thường 。 二nhị 斥xích 不bất 知tri 常thường 不bất 思tư 議nghị 自tự 因nhân 之chi 相tướng 。 三tam 斥xích 去khứ 佛Phật 所sở 得đắc 相tương 遠viễn 。 四tứ 彼bỉ 不bất 應ưng 說thuyết 者giả 。 斥xích 其kỳ 但đãn 有hữu 言ngôn 說thuyết 也dã )# 。

註chú 曰viết 。 我ngã 常thường 不bất 思tư 議nghị 等đẳng 者giả 。 謂vị 我ngã 之chi 得đắc 不bất 思tư 議nghị 。 以dĩ 自tự 證chứng 為vi 因nhân 相tương/tướng 。 不bất 同đồng 外ngoại 道đạo 有hữu 已dĩ 還hoàn 。 無vô 為vi 無vô 常thường 。 以dĩ 神thần 我ngã 思tư 量lượng 計kế 常thường 。 若nhược 復phục 外ngoại 性tánh 等đẳng 者giả 。 復phục 斥xích 外ngoại 計kế 亦diệc 有hữu 四tứ 義nghĩa 。

復phục 次thứ 大đại 慧tuệ 。 諸chư 大đại 眾chúng 畏úy 生sanh 死tử 妄vọng 想tưởng 苦khổ 。 而nhi 求cầu 涅Niết 槃Bàn 。 不bất 知tri 生sanh 死tử 。 涅Niết 槃Bàn 差sai 別biệt 一nhất 切thiết 性tánh 妄vọng 想tưởng 非phi 性tánh 。 未vị 來lai 諸chư 根căn 境cảnh 界giới 。 休hưu 息tức 作tác 涅Niết 槃Bàn 想tưởng 。 非phi 自tự 覺giác 聖thánh 智trí 趣thú 藏tạng 識thức 轉chuyển 。 是thị 故cố 凡phàm 愚ngu 。 說thuyết 有hữu 三tam 乘thừa 。 說thuyết 心tâm 量lượng 趣thú 無vô 所sở 有hữu 。 是thị 故cố 大đại 慧tuệ 。 彼bỉ 不bất 知tri 過quá 去khứ 未vị 來lai 。 現hiện 在tại 諸chư 如Như 來Lai 。 自tự 心tâm 現hiện 境cảnh 界giới 。 計kế 著trước 外ngoại 心tâm 現hiện 境cảnh 界giới 。 生sanh 死tử 輪luân 常thường 轉chuyển 。

(# 行hành 簡giản 子tử 曰viết 。 為vi 小Tiểu 乘Thừa 人nhân 說thuyết 大Đại 乘Thừa 法Pháp 。 心tâm 則tắc 狂cuồng 惑hoặc 狐hồ 疑nghi 。 所sở 謂vị 以dĩ 大đại 海hải 納nạp 於ư 牛ngưu 跡tích 也dã 。 若nhược 為vì 大Đại 乘Thừa 人nhân 。 說thuyết 小Tiểu 乘Thừa 法pháp 。 是thị 以dĩ 穢uế 食thực 。 置trí 於ư 寶bảo 器khí 。 彼bỉ 凡phàm 愚ngu 說thuyết 有hữu 三tam 乘thừa 。 是thị 即tức 墮đọa 愛ái 欲dục 輪luân 迴hồi 根căn 者giả 。 鳥điểu 知tri 涅Niết 槃Bàn )# 。

註chú 曰viết 。 小Tiểu 乘Thừa 畏úy 懼cụ 生sanh 死tử 。 忻hãn 求cầu 涅Niết 槃Bàn 。 不bất 知tri 生sanh 死tử 。 涅Niết 槃Bàn 差sai 別biệt 之chi 相tướng 。 皆giai 是thị 妄vọng 想tưởng 。 無vô 有hữu 實thật 性tánh 。 此thử 小Tiểu 乘Thừa 智trí 眼nhãn 。 見kiến 未vị 來lai 根căn 塵trần 息tức 滅diệt 。 認nhận 為vi 涅Niết 槃Bàn 。 豈khởi 真chân 所sở 謂vị 自tự 覺giác 聖thánh 智trí 所sở 趣thú 之chi 境cảnh 。 亦diệc 非phi 藏tạng 識thức 所sở 轉chuyển 之chi 涅Niết 槃Bàn 也dã 。 言ngôn 凡phàm 愚ngu 說thuyết 有hữu 三tam 乘thừa 者giả 。 謂vị 生sanh 死tử 即tức 涅Niết 槃Bàn 。 大Đại 乘Thừa 之chi 法Pháp 。 非phi 彼bỉ 所sở 知tri 。 為vi 說thuyết 小Tiểu 乘Thừa 真chân 空không 涅Niết 槃Bàn 。 心tâm 量lượng 無vô 所sở 有hữu 。 即tức 真chân 空không 也dã 。 而nhi 又hựu 不bất 知tri 三tam 世thế 諸chư 佛Phật 。 涅Niết 槃Bàn 妙diệu 心tâm 。 自tự 心tâm 發phát 現hiện 。 非phi 別biệt 有hữu 也dã 。 妄vọng 計kế 心tâm 外ngoại 有hữu 法pháp 。 起khởi 惑hoặc 造tạo 業nghiệp 。 輪luân 轉chuyển 生sanh 死tử 也dã 。

復phục 次thứ 大đại 慧tuệ 。 有hữu 五ngũ 無vô 間gián 種chủng 性tánh 。 云vân 何hà 為vi 五ngũ 。 謂vị 聲Thanh 聞Văn 乘Thừa 。 無vô 間gian 種chủng 性tánh 。 緣Duyên 覺Giác 乘thừa 無vô 間gian 種chủng 性tánh 。 如Như 來Lai 乘thừa 無vô 間gian 種chủng 性tánh 。 不bất 定định 種chủng 性tánh 各các 別biệt 種chủng 性tánh 。

(# 著trước 相tương/tướng 聲Thanh 聞Văn 不bất 異dị 外ngoại 。 雖tuy 欲dục 出xuất 離ly 三tam 界giới 。 而nhi 不bất 能năng 出xuất )# 。

註chú 曰viết 。 論luận 其kỳ 種chủng 性tánh 。 本bổn 無vô 差sai 別biệt 。 無vô 始thỉ 熏huân 習tập 。 或hoặc 內nội 或hoặc 外ngoại 。 或hoặc 大đại 或hoặc 小tiểu 。 或hoặc 定định 或hoặc 不bất 定định 。 此thử 經Kinh 所sở 以dĩ 明minh 夫phu 種chủng 性tánh 有hữu 五ngũ 。

云vân 何hà 知tri 聲Thanh 聞Văn 乘thừa 無vô 間gian 種chủng 性tánh 。 若nhược 聞văn 說thuyết 得đắc 陰ấm 界giới 入nhập 自tự 共cộng 相tương 斷đoạn 知tri 時thời 。 舉cử 身thân 毛mao 孔khổng 。 熈# 怡di 欣hân 悅duyệt 。 及cập 樂nhạo/nhạc/lạc 修tu 相tương/tướng 智trí 。 不bất 修tu 緣duyên 起khởi 發phát 悟ngộ 之chi 相tướng 。 是thị 名danh 聲Thanh 聞Văn 乘Thừa 。 無vô 間gian 種chủng 性tánh 。 聲Thanh 聞Văn 無vô 間gian 見kiến 第đệ 八bát 地địa 。 起khởi 煩phiền 惱não 斷đoạn 。 習tập 煩phiền 惱não 不bất 斷đoạn 。 不bất 度độ 不bất 思tư 議nghị 變biến 易dị 死tử 。 度độ 分phân 段đoạn 死tử 正chánh 師sư 子tử 吼hống 。 我ngã 生sanh 已dĩ 盡tận 。 梵Phạm 行hạnh 已dĩ 立lập 。 不bất 受thọ 後hậu 有hữu 。 如như 實thật 知tri 脩tu 習tập 人nhân 無vô 我ngã 。 乃nãi 至chí 得đắc 般Bát 涅Niết 槃Bàn 覺giác 。

(# 聲Thanh 聞Văn 厭yếm 苦khổ 心tâm 切thiết 。 急cấp 於ư 取thủ 證chứng 。 故cố 又hựu 說thuyết 四Tứ 諦Đế 。 知tri 苦khổ 斷đoạn 集tập 。 慕mộ 滅diệt 脩tu 道Đạo 之chi 時thời 。 則tắc 身thân 心tâm 悅duyệt 豫dự 。 陰ấm 界giới 入nhập 自tự 共cộng 相tương 。 雖tuy 開khai 合hợp 不bất 同đồng 。 即tức 是thị 苦Khổ 諦Đế 。 相tương/tướng 智trí 者giả 。 四Tứ 諦Đế 之chi 總tổng 相tương/tướng 智trí 也dã )# 。

註chú 曰viết 。 聲Thanh 聞Văn 根căn 鈍độn 。 樂nhạo/nhạc/lạc 脩tu 此thử 智trí 。 不bất 脩tu 緣duyên 起khởi 發phát 悟ngộ 之chi 相tướng 者giả 。 緣duyên 即tức 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。 乃nãi 緣Duyên 覺Giác 所sở 脩tu 而nhi 發phát 悟ngộ 者giả 。 而nhi 聲Thanh 聞Văn 不bất 樂nhạo 脩tu 也dã 。 聲Thanh 聞Văn 以dĩ 無vô 間gian 三tam 昧muội 。 見kiến 第đệ 八bát 辟Bích 支Chi 佛Phật 地Địa 。 斷đoạn 現hiện 行hành 見kiến 思tư 煩phiền 惱não 。 未vị 斷đoạn 無vô 明minh 別biệt 惑hoặc 。 言ngôn 習tập 煩phiền 惱não 者giả 。 即tức 無vô 明minh 也dã 。 以dĩ 故cố 未vị 能năng 超siêu 越việt 變biến 易dị 生sanh 所sở 死tử 。 能năng 超siêu 越việt 分phân 段đoạn 生sanh 死tử 若nhược 海hải 耳nhĩ 。 師sư 子tử 吼hống 。 即tức 無vô 畏úy 說thuyết 也dã 。 謂vị 至chí 八bát 地địa 。 說thuyết 言ngôn 我ngã 生sanh 已dĩ 盡tận 。 斷đoạn 苦khổ 集tập 也dã 。 梵Phạm 行hạnh 已dĩ 立lập 。 不bất 受thọ 後hậu 有hữu 。 脩tu 道Đạo 證chứng 滅diệt 也dã 。 皆giai 實thật 不bất 虗hư 。 故cố 云vân 如như 實thật 知tri 也dã 。 脩tu 習tập 人nhân 無vô 我ngã 。 乃nãi 至chí 得đắc 涅Niết 槃Bàn 覺giác 。 謂vị 空không 人nhân 執chấp 而nhi 得đắc 涅Niết 槃Bàn 。 證chứng 真chân 空không 也dã 。

大đại 慧tuệ 。 緣Duyên 覺Giác 乘thừa 無vô 間gian 種chủng 性tánh 者giả 。 若nhược 聞văn 說thuyết 各các 別biệt 緣duyên 無vô 間gian 。 舉cử 身thân 毛mao 豎thụ 。 悲bi 泣khấp 流lưu 淚lệ 。 不bất 相tương 近cận 緣duyên 。 所sở 有hữu 不bất 著trước 。 種chủng 種chủng 自tự 身thân 種chủng 種chủng 神thần 通thông 。 若nhược 合hợp 若nhược 離ly 。 種chủng 種chủng 變biến 化hóa 。 聞văn 說thuyết 是thị 時thời 。 其kỳ 心tâm 隨tùy 入nhập 。 若nhược 知tri 彼bỉ 緣Duyên 覺Giác 乘thừa 無vô 間gian 種chủng 性tánh 已dĩ 。 隨tùy 順thuận 為vi 說thuyết 緣Duyên 覺Giác 之chi 乘thừa 。 是thị 名danh 緣Duyên 覺Giác 。 乘thừa 無vô 間gian 種chủng 性tánh 相tương/tướng 。

(# 緣Duyên 覺Giác 者giả 。 從tùng 佛Phật 稟bẩm 教giáo 。 觀quán 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。 覺giác 真Chân 諦Đế 理lý 。 名danh 為vi 緣Duyên 覺Giác 。 亦diệc 名danh 獨Độc 覺Giác 者giả 。 出xuất 無vô 佛Phật 世thế 。 觀quán 緣duyên 自tự 悟ngộ 也dã )# 。

註chú 曰viết 。 各các 別biệt 緣duyên 無vô 間gian 者giả 。 聞văn 說thuyết 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。 因nhân 果quả 循tuần 環hoàn 。 而nhi 悟ngộ 無vô 生sanh 。 適thích 其kỳ 所sở 願nguyện 。 悲bi 感cảm 交giao 集tập 。 至chí 於ư 流lưu 淚lệ 。 言ngôn 不bất 相tương 近cận 等đẳng 者giả 。 謂vị 樂nhạo 獨độc 善thiện 寂tịch 。 脩tu 遠viễn 離ly 行hành 。 凡phàm 所sở 有hữu 相tướng 。 皆giai 不bất 能năng 著trước 。 或hoặc 時thời 為vi 說thuyết 身thân 通thông 變biến 化hóa 。 或hoặc 離ly 一nhất 身thân 為vi 多đa 。 或hoặc 合hợp 多đa 身thân 為vi 一nhất 。 聞văn 如như 是thị 說thuyết 。 心tâm 有hữu 所sở 入nhập 。 菩Bồ 薩Tát 知tri 彼bỉ 。 緣Duyên 覺Giác 種chủng 性tánh 。 當đương 為vi 說thuyết 此thử 緣Duyên 覺Giác 乘thừa 法pháp 也dã 。

大đại 慧tuệ 。 彼bỉ 如Như 來Lai 乘thừa 無vô 間gian 種chủng 性tánh 。 有hữu 四tứ 種chủng 。 謂vị 自tự 性tánh 法pháp 無vô 間gian 種chủng 性tánh 。 離ly 自tự 性tánh 法pháp 無vô 間gian 種chủng 性tánh 。 得đắc 自tự 覺giác 聖thánh 無vô 間gian 種chủng 性tánh 。 外ngoại 剎sát 殊thù 勝thắng 無vô 間gian 種chủng 性tánh 。

(# 如Như 來Lai 種chủng 性tánh 無vô 間gian 者giả 。 謂vị 其kỳ 性tánh 圓viên 融dung 無vô 礙ngại 也dã )# 。

註chú 曰viết 。 言ngôn 四tứ 種chủng 者giả 。 一nhất 自tự 性tánh 法pháp 。 即tức 如Như 來Lai 藏tạng 。 自tự 性tánh 清thanh 淨tịnh 心tâm 也dã 。 二nhị 離ly 自tự 性tánh 法pháp 。 謂vị 此thử 性tánh 離ly 性tánh 執chấp 也dã 。 三tam 得đắc 自tự 覺giác 聖thánh 。 即tức 如Như 來Lai 究cứu 竟cánh 覺giác 智trí 也dã 。 四tứ 外ngoại 剎sát 殊thù 勝thắng 。 謂vị 如Như 來Lai 悲bi 願nguyện 嚴nghiêm 土thổ/độ 攝nhiếp 生sanh 。 種chủng 種chủng 殊thù 勝thắng 也dã 。

大đại 慧tuệ 。 不bất 定định 種chủng 性tánh 者giả 。 謂vị 說thuyết 彼bỉ 三tam 種chủng 時thời 。 隨tùy 說thuyết 而nhi 入nhập 隨tùy 彼bỉ 而nhi 成thành 。 大đại 慧tuệ 。 此thử 是thị 初sơ 治trị 地địa 者giả 。 謂vị 種chủng 性tánh 建kiến 立lập 。 為vi 超siêu 入nhập 無vô 所sở 有hữu 。 地địa 故cố 作tác 是thị 建kiến 立lập 。 彼bỉ 自tự 覺giác 藏tạng 者giả 。 自tự 煩phiền 惱não 習tập 淨tịnh 。 見kiến 法pháp 無vô 我ngã 。 得đắc 三tam 昧muội 樂lạc 住trụ 聲Thanh 聞Văn 。 當đương 得đắc 如Như 來Lai 。 最tối 勝thắng 之chi 身thân 。

(# 如Như 來Lai 境cảnh 界giới 。 惟duy 定định 可khả 入nhập 。 未vị 能năng 斷đoạn 塵trần 。 終chung 為vi 惑hoặc 亂loạn )# 。

(# 彼bỉ 自tự 覺giác 藏tạng 等đẳng 者giả 。 唐đường 譯dịch 云vân 。 〔# 人nhân 〕# 住trụ 三tam 昧muội 樂nhạc 聲thanh 聞văn 。 若nhược 能năng 證chứng 知tri 自tự 所sở 依y 識thức 。 見kiến 法pháp 無vô 我ngã 。 淨tịnh 煩phiền 惱não 習tập 。 畢tất 竟cánh 當đương 得đắc 如Như 來Lai 之chi 身thân 。 自tự 所sở 依y 識thức 。 即tức 自tự 覺giác 藏tạng 第đệ 八bát 識thức 也dã 。 煩phiền 惱não 習tập 。 即tức 無vô 明minh 也dã )# 。

註chú 曰viết 。 不bất 定định 種chủng 性tánh 者giả 。 聞văn 說thuyết 彼bỉ 聲Thanh 聞Văn 緣Duyên 覺Giác 。 如Như 來Lai 三tam 種chủng 法pháp 時thời 。 隨tùy 生sanh 信tín 解giải 。 而nhi 順thuận 修tu 學học 。 從tùng 小tiểu 入nhập 大đại 。 其kỳ 性tánh 可khả 移di 。 故cố 言ngôn 不bất 定định 。 初sơ 治trị 地địa 者giả 。 即tức 乾can/kiền/càn 慧tuệ 地địa 人nhân 。 為vi 其kỳ 說thuyết 不bất 定định 種chủng 性tánh 。 令linh 彼bỉ 超siêu 入nhập 無vô 所sở 有hữu 地địa 。 此thử 地địa 即tức 第đệ 七thất 已dĩ 辦biện 地địa 。 作tác 是thị 建kiến 立lập 者giả 。 作tác 是thị 說thuyết 也dã 。

復phục 次thứ 大đại 慧tuệ 。 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 善thiện 觀quán 三tam 自tự 性tánh 。 云vân 何hà 三tam 自tự 性tánh 。 謂vị 妄vọng 想tưởng 自tự 性tánh 。 緣duyên 起khởi 自tự 性tánh 。 成thành 自tự 性tánh 。 大đại 慧tuệ 。 妄vọng 想tưởng 自tự 性tánh 從tùng 相tương 生sanh 。 大đại 慧tuệ 言ngôn 。

世Thế 尊Tôn 。 云vân 何hà 妄vọng 想tưởng 自tự 性tánh 從tùng 相tương 生sanh 。

佛Phật 告cáo 大đại 慧tuệ 。

緣duyên 起khởi 自tự 性tánh 事sự 相tướng 相tương/tướng 行hành 。 顯hiển 現hiện 事sự 相tướng 相tương/tướng 。 計kế 著trước 有hữu 二nhị 種chủng 妄vọng 想tưởng 自tự 性tánh 。 如Như 來Lai 應Ứng 供Cúng 等Đẳng 正Chánh 覺Giác 之chi 所sở 建kiến 立lập 。 謂vị 名danh 相tướng 計kế 著trước 相tương/tướng 。 及cập 事sự 相tướng 相tương/tướng 。 名danh 相tướng 計kế 著trước 相tương/tướng 者giả 。 謂vị 內nội 外ngoại 法pháp 計kế 著trước 。 事sự 相tướng 計kế 著trước 相tương/tướng 者giả 。 謂vị 即tức 彼bỉ 如như 是thị 內nội 外ngoại 自tự 共cộng 相tương 計kế 著trước 。 是thị 名danh 二nhị 種chủng 妄vọng 想tưởng 自tự 性tánh 相tướng 。 若nhược 依y 若nhược 緣duyên 生sanh 。 是thị 名danh 緣duyên 起khởi 。

(# 此thử 又hựu 攝nhiếp 五ngũ 法pháp 為vi 三tam 〔# 首thủ 〕# 性tánh )# 。

(# 偈kệ 中trung 。 所sở 謂vị 名danh 相tướng 。 覺giác 想tưởng 自tự 性tánh 二nhị 相tương/tướng 者giả )# 。

(# 分phân 別biệt 自tự 性tánh 。 乃nãi 此thử 經Kinh 要yếu 領lãnh )# 。

(# 謂vị 諸chư 法pháp 從tùng 因nhân 。 緣duyên 而nhi 生sanh 因nhân 緣duyên 有hữu 根căn 塵trần 因nhân 緣duyên 。 有hữu 業nghiệp 惑hoặc 因nhân 緣duyên 。 而nhi 業nghiệp 惑hoặc 又hựu 從tùng 根căn 塵trần 而nhi 起khởi 。 凡phàm 世thế 出xuất 世thế 間gian 。 一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 。 無vô 有hữu 不bất 從tùng 因nhân 緣duyên 而nhi 生sanh 。 [尬-介+(二/(必-心))]# 經kinh 所sở 謂vị 因nhân 緣duyên 。 所sở 生sanh 法pháp 是thị 也dã )# 。

註chú 曰viết 。 言ngôn 妄vọng 想tưởng 自tự 性tánh 從tùng 相tương 生sanh 者giả 。 正chánh 從tùng 緣duyên 起khởi 相tương 生sanh 也dã 。 緣duyên 起khởi 者giả 。 謂vị 從tùng 因nhân 緣duyên 起khởi 乎hồ 事sự 相tướng 。 事sự 相tướng 顯hiển 現hiện 。 而nhi 生sanh 二nhị 種chủng 計kế 著trước 。 言ngôn 相tương/tướng 相tương/tướng 者giả 。 事sự 相tướng 非phi 一nhất 也dã 。 如Như 來Lai 建kiến 立lập 者giả 。 即tức 如Như 來Lai 為vì 眾chúng 生sanh 演diễn 。 說thuyết 妄vọng 想tưởng 自tự 性tánh 。 以dĩ 令linh 了liễu 妄vọng 無vô 妄vọng 也dã 。 名danh 相tướng 計kế 著trước 相tương/tướng 者giả 。 謂vị 於ư 根căn 塵trần 內nội 外ngoại 法pháp 中trung 。 計kế 著trước 名danh 相tướng 。 事sự 相tướng 計kế 著trước 相tương/tướng 者giả 。 謂vị 即tức 於ư 彼bỉ 。 根căn 塵trần 法pháp 上thượng 。 不bất 了liễu 性tánh 空không 。 計kế 著trước 自tự 相tướng 共cộng 相tương 。 若nhược 依y 若nhược 緣duyên 生sanh 。 正chánh 明minh 緣duyên 起khởi 自tự 性tánh 。 依y 即tức 因nhân 也dã 。

云vân 何hà 成thành 自tự 性tánh 。 謂vị 離ly 名danh 相tướng 事sự 相tướng 妄vọng 想tưởng 。 聖thánh 智trí 所sở 得đắc 。 及cập 自tự 覺giác 聖thánh 智trí 趣thú 。 所sở 行hành 境cảnh 界giới 。 是thị 名danh 成thành 自tự 性tánh 如Như 來Lai 藏tạng 心tâm 。

(# 成thành 即tức 成thành 就tựu 。 言ngôn 離ly 名danh 相tướng 事sự 相tướng 妄vọng 相tương/tướng 者giả 。 謂vị 諸chư 佛Phật 聖thánh 人nhân 。 觀quán 因nhân 緣duyên 所sở 生sanh 之chi 法pháp 。 即tức 空không 即tức 假giả 即tức 中trung 。 離ly 諸chư 妄vọng 想tưởng 。 成thành 就tựu 正chánh 智trí 如như 如như 也dã )# 。

註chú 曰viết 。 聖thánh 智trí 所sở 得đắc 。 即tức 正chánh 智trí 也dã 。 自tự 覺giác 聖thánh 智trí 。 即tức 如như 如như 也dã 。 合hợp 此thử 二nhị 法pháp 成thành 一nhất 自tự 性tánh 。 是thị 為vi 如Như 來Lai 藏tạng 心tâm 。

復phục 次thứ 大đại 慧tuệ 。 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 善thiện 觀quán 二nhị 種chủng 無vô 我ngã 相tương/tướng 。 云vân 何hà 二nhị 種chủng 無vô 我ngã 相tương/tướng 。 謂vị 人nhân 無vô 我ngã 及cập 法pháp 無vô 我ngã 。 云vân 何hà 人nhân 無vô 我ngã 。 謂vị 離ly 我ngã 我ngã 所sở 。 陰ấm 界giới 入nhập 聚tụ 無vô 知tri 業nghiệp 愛ái 生sanh 眼nhãn 色sắc 等đẳng 。 攝nhiếp 受thọ 計kế 著trước 生sanh 識thức 。 一nhất 切thiết 諸chư 根căn 。 自tự 心tâm 現hiện 器khí 身thân 藏tạng 。 自tự 妄vọng 想tưởng 相tương/tướng 施thi 設thiết 顯hiển 示thị 。

(# 言ngôn 人nhân 無vô 我ngã 法pháp 無vô 我ngã 。 無vô 即tức 空không 也dã 。 人nhân 乃nãi 眾chúng 生sanh 假giả 名danh 。 法pháp 乃nãi 五ngũ 陰ấm 實thật 法pháp 。 凡phàm 夫phu 於ư 此thử 假giả 實thật 。 我ngã 見kiến 偏thiên 重trọng 。 故cố 以dĩ 無vô 我ngã 破phá 之chi 。 若nhược 達đạt 無vô 我ngã 。 則tắc 一nhất 切thiết 離ly 着trước 。 顯hiển 出xuất 本bổn 性tánh 。 妙diệu 人nhân 妙diệu 法Pháp 矣hĩ )# 。

(# 此thử 等đẳng 諸chư 法pháp 。 求cầu 其kỳ 妄vọng 執chấp 。 皆giai 不bất 可khả 得đắc 。 是thị 為vi 人nhân 無vô 我ngã 也dã )# 。

註chú 曰viết 。 人nhân 無vô 我ngã 中trung 。 言ngôn 離ly 我ngã 我ngã 所sở 者giả 。 我ngã 即tức 假giả 名danh 。 我ngã 所sở 即tức 實thật 法pháp 也dã 。 盖# 假giả 不bất 自tự 假giả 。 依y 實thật 法pháp 而nhi 有hữu 假giả 名danh 。 若nhược 推thôi 假giả 必tất 兼kiêm 其kỳ 實thật 。 故cố 曰viết 陰ấm 界giới 入nhập 聚tụ 。 無vô 知tri 即tức 煩phiền 惱não 。 謂vị 實thật 法pháp 從tùng 煩phiền 惱não 業nghiệp 愛ái 所sở 生sanh 。 眼nhãn 色sắc 等đẳng 者giả 。 謂vị 眼nhãn 等đẳng 諸chư 識thức 。 取thủ 於ư 色sắc 等đẳng 諸chư 塵trần 。 器khí 身thân 藏tạng 者giả 。 器khí 即tức 依y 報báo 。 謂vị 世thế 間gian 如như 器khí 。 身thân 即tức 正chánh 報báo 。 藏tạng 即tức 藏tạng 識thức 。 又hựu 自tự 心tâm 所sở 見kiến 身thân 器khí 世thế 間gian 。 皆giai 是thị 藏tạng 心tâm 。 之chi 所sở 顯hiển 現hiện 。

如như 河hà 流lưu 如như 種chủng 子tử 。 如như 燈đăng 如như 風phong 如như 雲vân 。 剎sát 那na 展triển 轉chuyển 壞hoại 。 躁táo 動động 如như 猿viên 猴hầu 。 樂nhạo/nhạc/lạc 不bất 淨tịnh 處xứ 如như 飛phi 蠅dăng 。 無vô 厭yếm 足túc 如như 風phong 火hỏa 。 無vô 始thỉ 虗hư 偽ngụy 習tập 氣khí 因nhân 如như 汲cấp 水thủy 輪luân 。 生sanh 死tử 趣thú 有hữu 輪luân 。 種chủng 種chủng 身thân 色sắc 。 如như 幻huyễn 術thuật 神thần 咒chú 機cơ 發phát 像tượng 起khởi 。 善thiện 彼bỉ 相tương 知tri 。 是thị 名danh 人nhân 無vô 我ngã 智trí 。

(# 此thử 發phát 明minh 人nhân 無vô 我ngã 故cố )# 。

(# 唐đường 譯dịch 云vân 。 譬thí 如như 死tử 屍thi 咒chú 力lực 故cố 行hành 。 亦diệc 如như 木mộc 人nhân 因nhân 機cơ 運vận 動động 。 善thiện 彼bỉ 相tương 知tri 即tức 善thiện 知tri 如như 上thượng 喻dụ 相tương/tướng 。 是thị 觀quán 人nhân 無vô 我ngã 妙diệu 智trí 也dã )# 。

註chú 曰viết 。 河hà 流lưu 等đẳng 五ngũ 。 喻dụ 剎sát 那na 壞hoại 相tương/tướng 。 躁táo 動động 等đẳng 三tam 。 乃nãi 虗hư 妄vọng 識thức 相tương/tướng 。 故cố 以dĩ 猿viên 蠅dăng 風phong 火hỏa 喻dụ 之chi 。 然nhiên 皆giai 無vô 始thỉ 虗hư 妄vọng 習tập 因nhân 。 隨tùy 於ư 生sanh 死tử 三tam 有hữu 輪luân 轉chuyển 。 故cố 以dĩ 汲cấp 井tỉnh 輪luân 喻dụ 之chi 。 種chủng 種chủng 身thân 色sắc 等đẳng 者giả 。 此thử 喻dụ 幻huyễn 身thân 。 如như 幻huyễn 術thuật 能năng 使sử 機cơ 發phát 。 神thần 況huống 能năng 使sử 像tượng 起khởi 。

云vân 何hà 法pháp 無vô 我ngã 智trí 。 謂vị 覺giác 陰ấm 界giới 入nhập 。 妄vọng 想tưởng 相tương/tướng 自tự 性tánh 。 如như 陰ấm 界giới 入nhập 。 離ly 我ngã 我ngã 所sở 。 陰ấm 界giới 入nhập 積tích 聚tụ 。 因nhân 業nghiệp 愛ái 繩thằng 縛phược 。 展triển 轉chuyển 相tương 緣duyên 。 生sanh 無vô 動động 搖dao 。 諸chư 法pháp 亦diệc 爾nhĩ 。 離ly 自tự 共cộng 相tương 不bất 實thật 妄vọng 想tưởng 相tương/tướng 。 妄vọng 想tưởng 力lực 是thị 凡phàm 夫phù 生sanh 。 非phi 聖thánh 賢hiền 也dã 。 心tâm 意ý 識thức 五ngũ 法pháp 。 自tự 性tánh 離ly 故cố 。

(# 此thử 發phát 明minh 法pháp 無vô 我ngã 故cố )# 。

(# 唐đường 譯dịch 云vân 。 無vô 能năng 作tác 者giả 。 既ký 無vô 能năng 作tác 。 〔# 實thật 〕# 有hữu 所sở 作tác 諸chư 法pháp 。 故cố 云vân 離ly 自tự 共cộng 相tương 外ngoại 。 此thử 虗hư 妄vọng 之chi 相tướng 。 是thị 凡phàm 夫phu 妄vọng 想tưởng 分phân 別biệt 。 非phi 諸chư 聖thánh 賢hiền 。 既ký 了liễu 法pháp 法pháp 本bổn 空không 。 尚thượng 何hà 妄vọng 想tưởng 之chi 有hữu 哉tai 。 故cố 曰viết 自tự 性tánh 離ly 也dã )# 。

註chú 曰viết 。 法pháp 無vô 我ngã 智trí 。 從tùng 實thật 法pháp 直trực 示thị 。 謂vị 覺giác 知tri 陰ấm 界giới 入nhập 相tương/tướng 。 是thị 妄vọng 計kế 性tánh 。 如như 陰ấm 界giới 入nhập 等đẳng 者giả 。 例lệ 前tiền 人nhân 無vô 我ngã 觀quán 。 離ly 我ngã 我ngã 所sở 。 但đãn 由do 陰ấm 等đẳng 積tích 聚tụ 業nghiệp 愛ái 纏triền 繞nhiễu 。 互hỗ 為vi 緣duyên 起khởi 。 推thôi 其kỳ 自tự 性tánh 。 了liễu 不bất 可khả 得đắc 。 故cố 曰viết 無vô 動động 搖dao 。 動động 搖dao 即tức 造tạo 作tác 也dã 。 離ly 非phi 遠viễn 離ly 。 即tức 達đạt 其kỳ 性tánh 亡vong 耳nhĩ 。

爾nhĩ 時thời 大Đại 慧Tuệ 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 復phục 白bạch 佛Phật 言ngôn 。

世Thế 尊Tôn 。 建kiến 立lập 誹phỉ 謗báng 相tương/tướng 。 唯duy 願nguyện 說thuyết 之chi 。 令linh 我ngã 及cập 諸chư 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 離ly 建kiến 立lập 誹phỉ 謗báng 二nhị 邊biên 惡ác 見kiến 。 疾tật 得đắc 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 。 覺giác 已dĩ 離ly 常thường 建kiến 立lập 斷đoạn 誹phỉ 謗báng 見kiến 。 不bất 謗báng 正Chánh 法Pháp 。

爾nhĩ 時thời 世Thế 尊Tôn 。

復phục 次thứ 大đại 慧tuệ 。 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 善thiện 知tri 心tâm 意ý 意ý 識thức 。 五ngũ 法pháp 自tự 性tánh 二nhị 無vô 我ngã 相tương/tướng 。 趣thú 究cứu 竟cánh 為vi 。 安an 眾chúng 生sanh 故cố 。 作tác 種chủng 種chủng 類loại 像tượng 。 如như 妄vọng 想tưởng 自tự 性tánh 處xứ 依y 於ư 緣duyên 起khởi 。 譬thí 如như 眾chúng 色sắc 。 如như 意ý 寶bảo 珠châu 。 普phổ 現hiện 一nhất 切thiết 。 諸chư 佛Phật 剎sát 土độ 。 一nhất 切thiết 如Như 來Lai 。 大đại 眾chúng 集tập 會hội 。 悉tất 於ư 其kỳ 中trung 。 聽thính 受thọ 佛Phật 法Pháp 。 所sở 謂vị 一nhất 切thiết 法pháp 如như 幻huyễn 。 如như 夢mộng 光quang 影ảnh 水thủy 月nguyệt 。 於ư 一nhất 切thiết 法pháp 。 離ly 生sanh 滅diệt 斷đoạn 常thường 。 及cập 離ly 聲Thanh 聞Văn 緣Duyên 覺Giác 之chi 法pháp 。

(# 建kiến 立lập 常thường 見kiến 。 誹phỉ 謗báng 斷đoạn 見kiến 。 離ly 此thử 二nhị 見kiến 。 乃nãi 得đắc 菩Bồ 提Đề 正Chánh 法Pháp 。 故cố 聞văn 四tứ 種chủng 相tương/tướng 後hậu 。 而nhi 求cầu 趣thú 究cứu 竟cánh 之chi 地Địa )# 。

(# 此thử 言ngôn 菩Bồ 薩Tát 善thiện 知tri 心tâm 意ý 識thức 。 五ngũ 法pháp 自tự 性tánh 二nhị 無vô 我ngã 相tương/tướng 。 可khả 趣thú 究cứu 竟cánh 之chi 地Địa 。 自tự 行hành 既ký 成thành 。 當đương 化hóa 眾chúng 生sanh 。 隨tùy 類loại 現hiện 形hình 。 故cố 云vân 作tác 種chủng 種chủng 類loại 像tượng 言ngôn )# 。

註chú 曰viết 。 如như 妄vọng 想tưởng 等đẳng 者giả 。 況huống 菩Bồ 薩Tát 隨tùy 機cơ 設thiết 化hóa 。 亦diệc 猶do 凡phàm 夫phu 妄vọng 想tưởng 。 從tùng 緣duyên 而nhi 起khởi 。 又hựu 曰viết 譬thí 如như 眾chúng 色sắc 等đẳng 者giả 。 喻dụ 菩Bồ 薩Tát 以dĩ 一nhất 身thân 一nhất 切thiết 身thân 。 普phổ 現hiện 一nhất 切thiết 。 諸chư 佛Phật 剎sát 土độ 。 與dữ 諸chư 大đại 眾chúng 。 聽thính 受thọ 如Như 來Lai 說thuyết 法Pháp 。 其kỳ 所sở 說thuyết 者giả 。 如như 幻huyễn 如như 夢mộng 。 如như 鏡kính 中trung 像tượng 。 如như 水thủy 中trung 月nguyệt 。 遠viễn 離ly 生sanh 滅diệt 及cập 以dĩ 斷đoạn 常thường 。 不bất 住trụ 二Nhị 乘Thừa 之chi 地địa 也dã 。

爾nhĩ 時thời 大Đại 慧Tuệ 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 復phục 請thỉnh 佛Phật 言ngôn 。 惟duy 願nguyện 世Thế 尊Tôn 。 為vì 我ngã 等đẳng 說thuyết 。 一nhất 切thiết 法pháp 空không 。 無vô 生sanh 無vô 二nhị 離ly 自tự 性tánh 相tướng 。 我ngã 等đẳng 及cập 餘dư 諸chư 菩Bồ 薩Tát 眾chúng 。 覺giác 悟ngộ 是thị 空không 無vô 生sanh 無vô 二nhị 離ly 自tự 性tánh 相tướng 已dĩ 。 離ly 有hữu 無vô 妄vọng 想tưởng 。 疾tật 得đắc 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 。

佛Phật 告cáo 大đại 慧tuệ 。

空không 空không 者giả 。 即tức 是thị 妄vọng 想tưởng 自tự 性tánh 處xứ 。 大đại 慧tuệ 。 妄vọng 想tưởng 自tự 性tánh 計kế 著trước 者giả 。 說thuyết 空không 無vô 生sanh 無vô 二nhị 離ly 自tự 性tánh 相tướng 。 大đại 慧tuệ 。 彼bỉ 界giới 說thuyết 七thất 種chủng 空không 。 謂vị 相tương/tướng 空không 。 性tánh 自tự 性tánh 空không 。 行hành 空không 。 無vô 行hành 空không 。 一nhất 切thiết 法pháp 離ly 言ngôn 說thuyết 空không 。 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 聖thánh 智trí 大đại 空không 。 彼bỉ 彼bỉ 空không 。

(# 此thử 大đại 慧tuệ 覺giác 悟ngộ 諸chư 法pháp 無vô 生sanh 無vô 異dị 。 離ly 性tánh 離ly 相tướng 。 而nhi 以dĩ 聖thánh 趣thú 為vi 請thỉnh 。 故cố 條điều 答đáp 之chi )# 。

(# 空không 空không 者giả 。 空không 之chi 又hựu 空không 之chi 謂vị 也dã 。 空không 之chi 又hựu 空không 。 能năng 空không 之chi 觀quán 也dã 。 妄vọng 想tưởng 自tự 性tánh 處xứ 。 所sở 空không 之chi 境cảnh 也dã 。 由do 凡phàm 夫phu 於ư 此thử 執chấp 者giả 。 妄vọng 想tưởng 自tự 性tánh 。 故cố 如Như 來Lai 說thuyết 。 空không 無vô 生sanh 無vô 二nhị 性tánh 。 離ly 性tánh 離ly 相tướng 。 之chi 法pháp 也dã )# 。

云vân 何hà 相tương/tướng 空không 。 謂vị 一nhất 切thiết 性tánh 自tự 共cộng 相tương 空không 。 觀quán 展triển 轉chuyển 積tích 聚tụ 故cố 。 分phân 別biệt 無vô 性tánh 自tự 共cộng 相tương 不bất 生sanh 。 自tự 佗tha 俱câu 性tánh 無vô 性tánh 故cố 相tương/tướng 不bất 住trụ 。 是thị 故cố 說thuyết 一nhất 切thiết 性tánh 相tướng 空không 。 是thị 名danh 相tướng 空không 。

(# 此thử 釋thích 相tương/tướng 空không )# 。

(# 言ngôn 一nhất 切thiết 法pháp 。 本bổn 無vô 自tự 他tha 共cộng 離ly 四tứ 性tánh 。 眾chúng 生sanh 妄vọng 執chấp 。 從tùng 四tứ 性tánh 生sanh 。 四tứ 性tánh 求cầu 其kỳ 生sanh 相tương/tướng 。 了liễu 不bất 可khả 得đắc 。 故cố 云vân 相tương/tướng 空không )# 。

註chú 曰viết 。 展triển 轉chuyển 積tích 聚tụ 者giả 。 即tức 陰ấm 界giới 入nhập 互hỗ 相tương 待đãi 對đối 也dã 。 分phân 別biệt 無vô 性tánh 者giả 。 即tức 分phân 析tích 推thôi 求cầu 。 皆giai 無vô 自tự 性tánh 。 無vô 性tánh 亦diệc 無vô 。 故cố 云vân 相tương/tướng 不bất 生sanh 也dã 。 自tự 佗tha 俱câu 性tánh 無vô 性tánh 者giả 。 此thử 覆phú 疏sớ/sơ 上thượng 義nghĩa 。 自tự 謂vị 自tự 生sanh 。 它# 謂vị 它# 生sanh 。 俱câu 謂vị 共cộng 生sanh 。 無vô 謂vị 無vô 因nhân 生sanh 。 無vô 因nhân 生sanh 即tức 離ly 生sanh 也dã 。 相tương/tướng 不bất 住trụ 。 即tức 不bất 住trụ 於ư 相tướng 也dã 。

云vân 何hà 性tánh 自tự 性tánh 空không 。 謂vị 自tự 己kỷ 性tánh 自tự 性tánh 不bất 生sanh 。 是thị 名danh 一nhất 切thiết 法pháp 。 性tánh 自tự 性tánh 空không 。 是thị 故cố 說thuyết 性tánh 自tự 性tánh 空không 。

(# 此thử 釋thích 自tự 性tánh 空không )# 。

(# 前tiền 已dĩ 空không 性tánh 。 此thử 復phục 言ngôn 性tánh 空không 者giả 。 前tiền 乃nãi 推thôi 撿kiểm 入nhập 空không 。 故cố 性tánh 相tướng 俱câu 相tương/tướng 。 約ước 修tu 說thuyết 也dã 。 此thử 則tắc 本bổn 自tự 二nhị 空không 。 故cố 性tánh 相tướng 俱câu 性tánh 。 約ước 性tánh 說thuyết 也dã )# 。

註chú 曰viết 。 自tự 性tánh 空không 者giả 。 謂vị 於ư 當đương 念niệm 觀quán 一nhất 切thiết 所sở 生sanh 之chi 法pháp 。 無vô 自tự 生sanh 性tánh 。 名danh 自tự 性tánh 空không 。

云vân 何hà 行hành 空không 。 謂vị 陰ấm 離ly 我ngã 我ngã 所sở 。 因nhân 所sở 成thành 所sở 作tác 業nghiệp 方phương 便tiện 生sanh 。 是thị 名danh 行hành 空không 。

(# 此thử 釋thích 行hành 空không )# 。

(# 行hành 空không 。 言ngôn 陰ấm 離ly 我ngã 我ngã 所sở 者giả 。 陰ấm 是thị 我ngã 所sở 。 性tánh 本bổn 離ly 執chấp 。 從tùng 陰ấm 成thành 我ngã 。 從tùng 我ngã 起khởi 行hành 。 故cố 云vân 然nhiên )# 。

註chú 曰viết 。 因nhân 所sở 者giả 。 因nhân 我ngã 所sở 也dã 。 謂vị 因nhân 我ngã 所sở 起khởi 業nghiệp 。 方phương 便tiện 和hòa 合hợp 而nhi 生sanh 妄vọng 執chấp 。 順thuận 性tánh 推thôi 求cầu 。 皆giai 不bất 可khả 得đắc 。 名danh 行hành 空không 也dã 。

大đại 慧tuệ 。 即tức 此thử 如như 是thị 行hành 空không 展triển 轉chuyển 緣duyên 起khởi 。 自tự 性tánh 無vô 性tánh 。 是thị 名danh 無vô 行hành 空không 。

(# 此thử 釋thích 無vô 行hành 空không )# 。

註chú 曰viết 。 無vô 行hành 空không 者giả 。 不bất 離ly 前tiền 所sở 作tác 行hành 。 乃nãi 了liễu 達đạt 諸chư 陰ấm 。 展triển 轉chuyển 逐trục 起khởi 。 無vô 有hữu 自tự 性tánh 。 乃nãi 行hành 無vô 行hành 矣hĩ 。 是thị 為vi 無vô 行hành 空không 。

云vân 何hà 一nhất 切thiết 法pháp 。 離ly 言ngôn 說thuyết 空không 。 謂vị 妄vọng 想tưởng 自tự 性tánh 無vô 言ngôn 說thuyết 故cố 。 一nhất 切thiết 法pháp 離ly 言ngôn 說thuyết 。 是thị 名danh 一nhất 切thiết 法pháp 。 離ly 言ngôn 說thuyết 空không 。 云vân 何hà 一nhất 切thiết 法pháp 。 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 聖thánh 智trí 大đại 空không 。 謂vị 得đắc 自tự 覺giác 聖thánh 智trí 。 一nhất 切thiết 見kiến 過quá 習tập 氣khí 空không 。 是thị 名danh 一nhất 切thiết 法pháp 。 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 聖thánh 智trí 大đại 空không 。

(# 一nhất 切thiết 法pháp 離ly 言ngôn 說thuyết 空không 者giả 。 謂vị 一nhất 切thiết 法pháp 。 妄vọng 計kế 自tự 性tánh 自tự 覺giác 區khu 得đắc 豈khởi 容dung 言ngôn 說thuyết 。 是thị 為vi 離ly 言ngôn 說thuyết 空không 。 自tự 覺giác 聖thánh 智trí 。 本bổn 不bất 當đương 空không 。 而nhi 能năng 空không 彼bỉ 見kiến 過quá 習tập 氣khí 。 所sở 既ký 空không 矣hĩ 。 能năng 空không 亦diệc 空không 。 〔# 既ký 〕# 畢tất 竟cánh 空không 也dã )# 。

註chú 曰viết 。 前tiền 段đoạn 釋thích 言ngôn 說thuyết 空không 。 後hậu 段đoạn 釋thích 聖thánh 智trí 空không 也dã 。

云vân 何hà 彼bỉ 彼bỉ 空không 。 謂vị 於ư 彼bỉ 無vô 彼bỉ 空không 。 是thị 名danh 彼bỉ 彼bỉ 空không 。 大đại 慧tuệ 。 譬thí 如như 鹿lộc 子tử 母mẫu 舍xá 。 無vô 象tượng 馬mã 牛ngưu 羊dương 等đẳng 。 非phi 無vô 比Bỉ 丘Khâu 眾chúng 。 而nhi 說thuyết 彼bỉ 空không 。 非phi 舍xá 舍xá 性tánh 空không 。 亦diệc 非phi 比Bỉ 丘Khâu 。 比Bỉ 丘Khâu 性tánh 空không 。 非phi 餘dư 處xứ 無vô 象tượng 馬mã 。 是thị 名danh 一nhất 切thiết 法pháp 自tự 相tương/tướng 。 彼bỉ 於ư 彼bỉ 無vô 彼bỉ 。 是thị 名danh 彼bỉ 彼bỉ 空không 。 是thị 名danh 七thất 種chủng 空không 。 彼bỉ 彼bỉ 空không 者giả 。 是thị 空không 最tối 觕# 。 (# 音âm 粗thô )# 。 汝nhữ 當đương 遠viễn 離ly 。

(# 譬thí 如như 鹿lộc 子tử 等đẳng 者giả 。 鹿lộc 子tử 人nhân 名danh 也dã 。 其kỳ 母mẫu 毗tỳ 舍xá 佉khư 優Ưu 婆Bà 夷Di 。 深thâm 重trọng 三Tam 寶Bảo 。 造tạo 立lập 精tinh 舍xá 。 安an 止chỉ 比Bỉ 丘Khâu 。 於ư 中trung 不bất 畜súc 象tượng 馬mã 等đẳng )# 。

(# 初sơ 彼bỉ 字tự 。 指chỉ 外ngoại 道đạo 。 但đãn 於ư 彼bỉ 無vô 彼bỉ 。 而nhi 不bất 能năng 無vô 此thử 。 又hựu 言ngôn 七thất 種chủng 空không 內nội 。 而nhi 彼bỉ 彼bỉ 空không 最tối 觕# 者giả 。 是thị 外ngoại 道đạo 之chi 邪tà 計kế 。 故cố 戒giới 學học 者giả 。 深thâm 當đương 遠viễn 離ly 也dã )# 。

註chú 曰viết 。 彼bỉ 彼bỉ 空không 者giả 。 正chánh 謂vị 外ngoại 道đạo 所sở 計kế 之chi 空không 。 對đối 此thử 言ngôn 之chi 。 但đãn 空không 於ư 彼bỉ 。 而nhi 不bất 空không 此thử 。 故cố 云vân 於ư 彼bỉ 無vô 彼bỉ 空không 。 譬thí 如như 鹿lộc 子tử 下hạ 。 言ngôn 彼bỉ 舍xá 空không 者giả 。 但đãn 無vô 象tượng 馬mã 為vi 空không 。 非phi 謂vị 彼bỉ 丘khâu 眾chúng 亦diệc 空không 。 非phi 舍xá 以dĩ 下hạ 。 總tổng 斥xích 外ngoại 道đạo 邪tà 計kế 之chi 空không 。 謂vị 其kỳ 縱túng/tung 能năng 空không 舍xá 比Bỉ 丘Khâu 。 而nhi 不bất 能năng 空không 其kỳ 二nhị 者giả 之chi 性tánh 。 縱túng/tung 以dĩ 是thị 處xứ 眾chúng 象tượng 馬mã 為vi 空không 。 而nhi 餘dư 處xứ 非phi 無vô 。 是thị 則tắc 能năng 所sở 彼bỉ 此thử 宛uyển 然nhiên 。 何hà 空không 之chi 有hữu 。 是thị 名danh 一nhất 切thiết 法pháp 下hạ 。 結kết 斥xích 之chi 詞từ 。

大đại 慧tuệ 。 不bất 自tự 生sanh 。 非phi 不bất 生sanh 。 除trừ 住trụ 三tam 昧muội 。 是thị 名danh 無vô 生sanh 。

(# 此thử 答đáp 無vô 生sanh 之chi 問vấn )# 。

(# 不bất 自tự 生sanh 者giả 。 言ngôn 諸chư 法pháp 不bất 自tự 生sanh 。 亦diệc 不bất 從tùng 佗tha 生sanh 。 不bất 共cộng 不bất 無vô 因nhân 。 是thị 故cố 說thuyết 無vô 生sanh )# 。

註chú 曰viết 。 非phi 不bất 生sanh 者giả 。 謂vị 非phi 一nhất 向hướng 不bất 生sanh 。 以dĩ 理lý 言ngôn 之chi 。 無vô 生sanh 無vô 所sở 不bất 生sanh 。 除trừ 住trụ 三tam 昧muội 者giả 。 除trừ 登đăng 初Sơ 地Địa 。 初sơ 住trụ 破phá 無vô 明minh 顯hiển 法pháp 性tánh 。 是thị 真chân 無vô 生sanh 也dã 。

離ly 自tự 性tánh 即tức 是thị 無vô 生sanh 。 離ly 自tự 性tánh 剎sát 那na 相tương 續tục 。 流lưu 注chú 及cập 異dị 性tánh 現hiện 。 一nhất 切thiết 性tánh 離ly 自tự 性tánh 。 是thị 故cố 一nhất 切thiết 。 性tánh 離ly 自tự 性tánh 。

(# 此thử 答đáp 離ly 自tự 性tánh 之chi 問vấn )# 。

註chú 曰viết 。 此thử 約ước 無vô 生sanh 言ngôn 之chi 。 故cố 曰viết 離ly 自tự 性tánh 即tức 是thị 無vô 生sanh 。 言ngôn 剎sát 那na 相tương 續tục 流lưu 注chú 者giả 。 心tâm 也dã 。 及cập 異dị 性tánh 現hiện 等đẳng 者giả 。 法pháp 也dã 。 謂vị 心tâm 若nhược 變biến 動động 。 則tắc 有hữu 異dị 性tánh 所sở 現hiện 。 一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 。 若nhược 了liễu 心tâm 空không 。 則tắc 諸chư 法pháp 自tự 泯mẫn 。 故cố 云vân 離ly 自tự 性tánh 也dã 。

云vân 何hà 無vô 二nhị 。 謂vị 一nhất 切thiết 法pháp 如như 陰ấm 熱nhiệt 。 如như 長trường 短đoản 。 如như 黑hắc 白bạch 。 大đại 慧tuệ 。 一nhất 切thiết 法pháp 無vô 二nhị 。 非phi 於ư 涅Niết 槃Bàn 彼bỉ 生sanh 死tử 。 非phi 於ư 生sanh 死tử 彼bỉ 涅Niết 槃Bàn 。 異dị 相tướng 因nhân 有hữu 性tánh 故cố 。 是thị 名danh 無vô 二nhị 。 如như 涅Niết 槃Bàn 生sanh 死tử 。 一nhất 切thiết 法Pháp 亦diệc 如như 是thị 。 是thị 故cố 空không 無vô 生sanh 無vô 二nhị 離ly 自tự 性tánh 相tướng 。 應ưng 當đương 脩tu 學học 。

(# 此thử 答đáp 無vô 二nhị 之chi 問vấn )# 。

(# 此thử 二nhị 者giả 。 不bất 二nhị 而nhi 二nhị 。 二nhị 而nhi 不bất 二nhị 。 若nhược 不bất 了liễu 此thử 。 而nhi 謂vị 有hữu 異dị 相tướng 因nhân 。 則tắc 各các 有hữu 自tự 性tánh 。 故cố 說thuyết 無vô 二nhị 以dĩ 一nhất 之chi 既ký 了liễu 此thử 二nhị 無vô 。 則tắc 一nhất 切thiết 法pháp 。 無vô 不bất 然nhiên 也dã 。 是thị 故cố 須tu 結kết 語ngữ )# 。

註chú 曰viết 。 先tiên 約ước 事sự 示thị 其kỳ 二nhị 相tương/tướng 。 陰ấm 熱nhiệt 長trường 短đoản 黑hắc 白bạch 之chi 相tướng 。 待đãi 對đối 宛uyển 然nhiên 。 不bất 得đắc 不bất 二nhị 。 又hựu 曰viết 一nhất 切thiết 法pháp 無vô 二nhị 者giả 。 約ước 而nhi 言ngôn 也dã 。 以dĩ 其kỳ 理lý 一nhất 。 融dung 彼bỉ 事sự 異dị 別biệt 。 一nhất 切thiết 法pháp 無vô 二nhị 也dã 。 言ngôn 非phi 於ư 涅Niết 槃Bàn 等đẳng 者giả 。 生sanh 化hóa 涅Niết 槃Bàn 本bổn 來lai 平bình 等đẳng 。 非phi 涅Niết 槃Bàn 外ngoại 別biệt 有hữu 生sanh 死tử 。 非phi 生sanh 死tử 外ngoại 別biệt 有hữu 涅Niết 槃Bàn 。 彼bỉ 即tức 外ngoại 也dã 。

○# 一Nhất 切Thiết 佛Phật 語Ngữ 心Tâm 品Phẩm 第đệ 二nhị

爾nhĩ 時thời 大Đại 慧Tuệ 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 白bạch 佛Phật 言ngôn 世Thế 尊Tôn 。 世Thế 尊Tôn 脩tu 多đa 羅la 說thuyết 如Như 來Lai 藏tạng 。 自tự 性tánh 清thanh 淨tịnh 。 轉chuyển 三tam 十thập 二nhị 相tướng 。 入nhập 於ư 一nhất 切thiết 。 眾chúng 生sanh 身thân 中trung 。 如như 大đại 價giá 寶bảo 。 垢cấu 衣y 所sở 纏triền 。 如Như 來Lai 之chi 藏tạng 。 常thường 住trụ 不bất 變biến 。 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 而nhi 陰ấm 界giới 入nhập 。 垢cấu 衣y 所sở 纏triền 。 貪tham 欲dục 恚khuể 癡si 。 不bất 實thật 妄vọng 想tưởng 塵trần 勞lao 所sở 汙ô 。 一nhất 切thiết 諸chư 佛Phật 。 之chi 所sở 演diễn 說thuyết 。 云vân 何hà 世Thế 尊Tôn 。 同đồng 外ngoại 道đạo 說thuyết 我ngã 。 言ngôn 有hữu 如Như 來Lai 藏tạng 耶da 。

世Thế 尊Tôn 。 外ngoại 道đạo 亦diệc 說thuyết 有hữu 常thường 作tác 者giả 。 離ly 於ư 求cầu 那na 周chu 徧biến 不bất 滅diệt 。 世Thế 尊Tôn 彼bỉ 說thuyết 有hữu 我ngã 。

佛Phật 告cáo 大đại 慧tuệ 。

我ngã 說thuyết 如Như 來Lai 藏tạng 。 不bất 同đồng 外ngoại 道đạo 所sở 說thuyết 之chi 我ngã 。 大đại 慧tuệ 。 有hữu 時thời 空không 無vô 相tướng 無vô 願nguyện 。 如như 實thật 際tế 法pháp 性tánh 法Pháp 身thân 涅Niết 槃Bàn 離ly 自tự 性tánh 。 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 。 本bổn 來lai 寂tịch 靜tĩnh 。 自tự 性tánh 涅Niết 槃Bàn 。 如như 是thị 等đẳng 句cú 。 說thuyết 如Như 來Lai 藏tạng 已dĩ 。 如Như 來Lai 應Ứng 供Cúng 等Đẳng 正Chánh 覺Giác 。 為vi 斷đoạn 愚ngu 夫phu 畏úy 無vô 我ngã 句cú 故cố 。 說thuyết 離ly 妄vọng 想tưởng 無vô 所sở 有hữu 。 境cảnh 界giới 如Như 來Lai 藏tạng 門môn 。 大đại 慧tuệ 。 未vị 來lai 現hiện 在tại 。 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 不bất 應ưng 作tác 我ngã 見kiến 計kế 著trước 。 譬thí 如như 陶đào 家gia 。 於ư 一nhất 泥nê 聚tụ 。 以dĩ 人nhân 工công 水thủy 木mộc 輪luân 繩thằng 方phương 便tiện 。 作tác 種chủng 種chủng 器khí 。 如Như 來Lai 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 於ư 法pháp 無vô 我ngã 離ly 一nhất 切thiết 妄vọng 想tưởng 相tương/tướng 。 以dĩ 種chủng 種chủng 智trí 慧tuệ 。 善thiện 巧xảo 方phương 便tiện 。 或hoặc 說thuyết 如Như 來Lai 藏tạng 。 或hoặc 說thuyết 無vô 我ngã 。 以dĩ 是thị 因nhân 緣duyên 故cố 。 說thuyết 如Như 來Lai 藏tạng 。 不bất 同đồng 外ngoại 道đạo 所sở 說thuyết 之chi 我ngã 。 是thị 名danh 說thuyết 如Như 來Lai 藏tạng 。 開khai 引dẫn 計kế 我ngã 諸chư 外ngoại 道đạo 故cố 。 說thuyết 如Như 來Lai 藏tạng 。 令linh 離ly 不bất 實thật 。 我ngã 見kiến 妄vọng 想tưởng 。 入nhập 三tam 解giải 脫thoát 門môn 境cảnh 界giới 。 希hy 望vọng 疾tật 得đắc 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 。 是thị 故cố 如Như 來Lai 。 應Ứng 供Cúng 等Đẳng 正Chánh 覺Giác 。 作tác 如như 是thị 說thuyết 。 如Như 來Lai 之chi 藏tạng 。 若nhược 不bất 如như 是thị 。 則tắc 同đồng 外ngoại 道đạo 。 是thị 故cố 大đại 慧tuệ 。 為vi 離ly 外ngoại 道đạo 見kiến 故cố 。 當đương 依y 無vô 我ngã 。 如Như 來Lai 之chi 藏tạng 。

(# 如Như 來Lai 三tam 十thập 二nhị 相tướng 者giả 。 一nhất 足túc 下hạ 有hữu 平bình 滿mãn 相tương/tướng 。 猶do 如như 奩# 底để 。 地địa 雖tuy 高cao 下hạ 。 隨tùy 足túc 所sở 蹈đạo 。 坦thản 然nhiên 等đẳng 觸xúc 。 二nhị 足túc 下hạ 千thiên 輻bức 輪luân 文văn 。 輞võng 轂cốc 眾chúng 相tướng 無vô 不bất 圓viên 滿mãn 。 三tam 手thủ 足túc 並tịnh 皆giai 柔nhu 軟nhuyễn 。 如như 兜đâu 羅la 綿miên 。 四tứ 兩lưỡng 足túc 一nhất 一nhất 指chỉ 間gian 。 猶do 雁nhạn 王vương 。 鞔man 網võng 交giao 絡lạc 。 文văn 同đồng 綺ỷ 晝trú 。 五ngũ 手thủ 足túc 諸chư 指chỉ 圓viên 滿mãn 。 纖tiêm 長trường 可khả 愛ái 。 六lục 足túc 跟cân 廣quảng 長trường 圓viên 滿mãn 。 與dữ 趺phu 相tương 稱xứng 。 七thất 足túc 趺phu 脩tu 高cao 光quang 滿mãn 。 與dữ 跟cân 相tương 稱xứng 。 八bát 雙song 腨# 漸tiệm 次thứ 纖tiêm 圓viên 。 如như 鹿lộc 王vương 腨# 。 九cửu 雙song 臂tý 平bình 立lập 摩ma 膝tất 。 如như 象tượng 王vương 鼻tị 。 十thập 陰ấm 相tương/tướng 勢thế 鋒phong 藏tạng 密mật 。 猶do 尨# 馬mã 。 十thập 一nhất 毛mao 孔khổng 各các 一nhất 毛mao 生sanh 。 紺cám 青thanh 宛uyển 轉chuyển 。 十thập 二nhị 髮phát 毛mao 端đoan 皆giai 上thượng 靡mĩ 。 右hữu 旋toàn 宛uyển 轉chuyển 。 十thập 三Tam 身Thân 皮bì 細tế 薄bạc 滑hoạt 潤nhuận 。 垢cấu 水thủy 不bất 住trụ 。 十thập 四tứ 身thân 皮bì 。 金kim 色sắc 晃hoảng 耀diệu 。 諸chư 寶bảo 莊trang 嚴nghiêm 。 十thập 五ngũ 兩lưỡng 足túc 兩lưỡng 掌chưởng 中trung 頸cảnh 雙song 肩kiên 。 七thất 處xứ 充sung 滿mãn 。 十thập 六lục 項hạng 圓viên 滿mãn 殊thù 妙diệu 。 十thập 七thất 膊bạc 腋dịch 悉tất 皆giai 充sung 實thật 。 十thập 八bát 容dung 儀nghi 洪hồng 滿mãn 端đoan 直trực 。 十thập 九cửu 身thân 相tướng 脩tu 廣quảng 端đoan 嚴nghiêm 。 二nhị 十thập 體thể 相tướng 量lượng 等đẳng 圓viên 滿mãn 。 如như 諾nặc 瞿cù 陀đà 。 二nhị 十thập 一nhất 領lãnh 臆ức 并tinh 身thân 上thượng 半bán 。 威uy 容dung 廣quảng 大đại 。 如như 師sư 子tử 王vương 。 二nhị 十thập 二nhị 常thường 光quang 。 面diện 各các 一nhất 尋tầm 。 二nhị 十thập 三tam 齒xỉ 相tương/tướng 四tứ 十thập 齊tề 平bình 。 淨tịnh 密mật 根căn 深thâm 。 白bạch 逾du 珂kha 雪tuyết 。 二nhị 十thập 四tứ 四tứ 牙nha 鮮tiên 白bạch 鋒phong 利lợi 。 二nhị 十thập 五ngũ 常thường 。 得đắc 味vị 中trung 上thượng 味vị 。 二nhị 十thập 六lục 舌thiệt 相tướng 薄bạc 淨tịnh 廣quảng 長trường 。 能năng 覆phú 面diện 輪luân 。 至chí 耳nhĩ 髮phát 際tế 。 二nhị 十thập 七thất 梵Phạm 音âm 詞từ 韻vận 和hòa 雅nhã 。 隨tùy 眾chúng 多đa 少thiểu 。 無vô 不bất 等đẳng 分phần/phân 。 二nhị 十thập 八bát 眼nhãn 睫tiệp 猶do 若nhược 牛ngưu 王vương 。 紺cám 青thanh 齊tề 整chỉnh 。 二nhị 十thập 九cửu 眼nhãn 睛tình 紺cám 青thanh 鮮tiên 紅hồng 環hoàn 間gian 節tiết 皎hiệu 潔khiết 分phân 明minh 。 三tam 十thập 面diện 輪luân 猶do 滿mãn 月nguyệt 。 眉mi 相tương/tướng 〔# 皈quy 〕# 淨tịnh 如như 天thiên 帝đế 弓cung 。 三tam 十thập 一nhất 眉mi 間gian 有hữu 白bạch 毫hào 相tướng 。 柔nhu 軟nhuyễn 如như 絲ti 。 白bạch 逾du 珂kha 雪tuyết 。 三tam 十thập 二nhị 頂đảnh 上thượng 。 烏ô 瑟sắt 膩nị 沙sa 。 高cao 顯hiển 隆long 圓viên 。 猶do 如như 天thiên 盖# 也dã )# 。

註chú 曰viết 。 我ngã 說thuyết 如Như 來Lai 藏tạng 。 初sơ 無vô 我ngã 相tương/tướng 。 但đãn 為vi 顯hiển 真chân 破phá 妄vọng 。 故cố 說thuyết 我ngã 與dữ 無vô 我ngã 。 不bất 同đồng 外ngoại 道đạo 妄vọng 計kế 之chi 我ngã 。 言ngôn 空không 無vô 相tướng 無vô 願nguyện 者giả 。 三tam 空không 也dã 。 空không 是thị 性tánh 空không 。 無vô 相tướng 是thị 相tương/tướng 空không 。 無vô 願nguyện 是thị 性tánh 相tướng 俱câu 空không 。 無vô 所sở 願nguyện 也dã 。 如như 實thật 際tế 。 是thị 真Chân 如Như 實thật 際tế 也dã 。 法pháp 性tánh 。 法pháp 名danh 軌quỹ 則tắc 。 性tánh 名danh 不bất 改cải 。 法Pháp 身thân 者giả 。 師sư 軌quỹ 法pháp 性tánh 。 還hoàn 以dĩ 法pháp 性tánh 為vi 身thân 。 涅Niết 槃Bàn 者giả 滅diệt 度độ 也dã 。 或hoặc 說thuyết 離ly 自tự 性tánh 。 或hoặc 說thuyết 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 。 或hoặc 說thuyết 本bổn 來lai 寂tịch 靜tĩnh 。 或hoặc 說thuyết 自tự 性tánh 涅Niết 槃Bàn 。 如như 是thị 諸chư 句cú 。 皆giai 如Như 來Lai 藏tạng 之chi 異dị 名danh 。 然nhiên 如Như 來Lai 以dĩ 種chủng 種chủng 名danh 演diễn 說thuyết 如Như 來Lai 藏tạng 義nghĩa 。 為vì 令linh 眾chúng 生sanh 離ly 我ngã 。 但đãn 機cơ 樂nhạo/nhạc/lạc 不bất 同đồng 。 懼cụ 聞văn 無vô 我ngã 之chi 名danh 者giả 。 說thuyết 離ly 妄vọng 想tưởng 無vô 所sở 有hữu 境cảnh 界giới 。 離ly 妄vọng 即tức 無vô 我ngã 。 是thị 為vi 如Như 來Lai 藏tạng 門môn 。 門môn 者giả 能năng 通thông 。 欲dục 眾chúng 生sanh 從tùng 此thử 門môn 而nhi 入nhập 。 故cố 戒giới 云vân 不bất 應ưng 計kế 著trước 。 譬thí 如như 下hạ 。 引dẫn 喻dụ 結kết 顯hiển 。 泥nê 聚tụ 一nhất 也dã 。 本bổn 無vô 定định 器khí 。 陶đào 家gia 以dĩ 作tác 工công 方phương 便tiện 故cố 。 成thành 種chủng 種chủng 器khí 。 喻dụ 法pháp 無vô 我ngã 亦diệc 一nhất 也dã 。 本bổn 無vô 定định 名danh 。 以dĩ 智trí 慧tuệ 方phương 便tiện 。 說thuyết 種chủng 種chủng 名danh 。 如như 前tiền 空không 無vô 相tướng 至chí 涅Niết 槃Bàn 等đẳng 是thị 也dã 。 故cố 結kết 云vân 或hoặc 。 說thuyết 如Như 來Lai 藏tạng 。 或hoặc 說thuyết 無vô 我ngã 。 名danh 雖tuy 不bất 同đồng 。 義nghĩa 則tắc 是thị 一nhất 。 盖# 開khai 引dẫn 著trước 我ngã 外ngoại 道đạo 。 說thuyết 如Như 來Lai 藏tạng 。 本bổn 令linh 離ly 著trước 。 入nhập 三tam 脫thoát 門môn 。 成thành 等Đẳng 正Chánh 覺Giác 。 豈khởi 同đồng 外ngoại 道đạo 神thần 我ngã 之chi 見kiến 耶da 。 三tam 解giải 脫thoát 者giả 。 性tánh 淨tịnh 解giải 脫thoát 。 圓viên 淨tịnh 解giải 脫thoát 。 方phương 便tiện 淨tịnh 解giải 脫thoát 也dã 。

爾nhĩ 時thời 大Đại 慧Tuệ 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 觀quán 未vị 來lai 眾chúng 生sanh 。 復phục 請thỉnh 世Thế 尊Tôn 。 惟duy 願nguyện 為vì 說thuyết 。 修tu 行hành 無vô 間gian 如như 諸chư 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 修tu 行hành 者giả 大đại 方phương 便tiện 。

佛Phật 告cáo 大đại 慧tuệ 。

成thành 就tựu 四tứ 法Pháp 。 得đắc 修tu 行hành 者giả 大đại 方phương 便tiện 。 云vân 何hà 為vi 四tứ 。 謂vị 善thiện 分phân 別biệt 自tự 心tâm 現hiện 。 觀quán 外ngoại 性tánh 非phi 性tánh 。 離ly 生sanh 住trụ 滅diệt 見kiến 。 得đắc 自tự 覺giác 聖thánh 智trí 善thiện 樂lạc 。 是thị 名danh 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 成thành 就tựu 四tứ 法Pháp 。 得đắc 修tu 行hành 者giả 大đại 方phương 便tiện 。

(# 果quả 非phi 因nhân 行hành 莫mạc 成thành 。 行hành 非phi 方phương 便tiện 莫mạc 進tiến 。 故cố 因nhân 問vấn 而nhi 發phát 之chi )# 。

註chú 曰viết 。 言ngôn 成thành 就tựu 四tứ 法Pháp 。 是thị 大đại 方phương 便tiện 者giả 。 方phương 便tiện 多đa 門môn 。 四tứ 法pháp 乃nãi 方phương 便tiện 之chi 大đại 。 故cố 與dữ 其kỳ 他tha 方phương 便tiện 不bất 同đồng 。 然nhiên 此thử 四tứ 者giả 。 不bất 出xuất 修tu 性tánh 因nhân 果quả 。 謂vị 全toàn 性tánh 起khởi 修tu 。 從tùng 因nhân 至chí 果quả 也dã 。

云vân 何hà 善thiện 分phân 別biệt 自tự 心tâm 現hiện 。 謂vị 如như 是thị 觀quán 三tam 界giới 。 唯duy 心tâm 分phân 齊tề 離ly 我ngã 我ngã 所sở 。 無vô 動động 搖dao 離ly 去khứ 來lai 。 無vô 始thỉ 虗hư 偽ngụy 習tập 氣khí 所sở 薰huân 。 三tam 界giới 種chủng 種chủng 色sắc 行hành 繫hệ 縛phược 。 身thân 財tài 建kiến 立lập 妄vọng 想tưởng 隨tùy 入nhập 現hiện 。 是thị 名danh 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 善thiện 分phân 別biệt 自tự 心tâm 現hiện 。

(# 此thử 釋thích 分phân 別biệt 自tự 心tâm 現hiện )# 。

(# 五ngũ 陰ấm 僅cận 言ngôn 色sắc 行hành 者giả 。 略lược 舉cử 五ngũ 陰ấm 之chi 二nhị 也dã )# 。

註chú 曰viết 。 言ngôn 觀quán 三tam 界giới 唯duy 心tâm 分phân 齊tề 者giả 。 三tam 界giới 由do 妄vọng 想tưởng 而nhi 起khởi 。 妄vọng 想tưởng 不bất 出xuất 自tự 心tâm 。 分phân 齊tề 者giả 界giới 限hạn 也dã 。 了liễu 知tri 心tâm 外ngoại 無vô 法pháp 。 則tắc 人nhân 法pháp 二nhị 執chấp 俱câu 離ly 。 復phục 何hà 動động 作tác 。 去khứ 來lai 之chi 相tướng 。 但đãn 由do 無vô 始thỉ 妄vọng 想tưởng 熏huân 故cố 。 有hữu 三tam 界giới 種chủng 種chủng 五ngũ 陰ấm 繫hệ 縛phược 。 由do 有hữu 五ngũ 陰ấm 之chi 身thân 故cố 。 有hữu 資tư 身thân 財tài 物vật 建kiến 立lập 。 如như 是thị 諸chư 法pháp 。 皆giai 因nhân 自tự 心tâm 妄vọng 想tưởng 顯hiển 現hiện 。 若nhược 知tri 本bổn 來lai 空không 寂tịch 。 安an 有hữu 生sanh 滅diệt 。 是thị 為vi 善thiện 分phân 別biệt 。

云vân 何hà 善thiện 觀quán 外ngoại 性tánh 非phi 性tánh 。 謂vị 燄diệm 夢mộng 等đẳng 一nhất 切thiết 性tánh 。 無vô 始thỉ 虗hư 偽ngụy 妄vọng 想tưởng 習tập 因nhân 。 觀quán 一nhất 切thiết 性tánh 自tự 性tánh 。 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 作tác 如như 是thị 善thiện 觀quán 外ngoại 性tánh 非phi 性tánh 。 是thị 名danh 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 善thiện 觀quán 外ngoại 性tánh 非phi 性tánh 。

(# 此thử 釋thích 外ngoại 性tánh 非phi 性tánh 義nghĩa )# 。

(# 前tiền 觀quán 內nội 心tâm 。 此thử 修tu 外ngoại 觀quán 。 此thử 之chi 二nhị 觀quán 。 修tu 乃nãi 隨tùy 宜nghi 。 未vị 必tất 俱câu 用dụng )# 。

註chú 曰viết 。 言ngôn 外ngoại 性tánh 非phi 性tánh 者giả 。 了liễu 外ngoại 法pháp 之chi 性tánh 。 非phi 自tự 他tha 等đẳng 四tứ 性tánh 而nhi 生sanh 也dã 。 謂vị 陽dương 燄diệm 夢mộng 幻huyễn 等đẳng 性tánh 是thị 也dã 。 此thử 一nhất 切thiết 法pháp 。 由do 無vô 始thỉ 妄vọng 習tập 為vi 因nhân 。 故cố 皆giai 不bất 實thật 。 如như 燄diệm 夢mộng 等đẳng 。 是thị 為vi 善thiện 觀quán 外ngoại 性tánh 非phi 性tánh 也dã 。

云vân 何hà 善thiện 離ly 生sanh 住trụ 滅diệt 見kiến 。 謂vị 如như 幻huyễn 夢mộng 。 一nhất 切thiết 性tánh 自tự 他tha 俱câu 性tánh 不bất 生sanh 。 隨tùy 入nhập 自tự 心tâm 分phân 齊tề 。 故cố 見kiến 外ngoại 性tánh 非phi 性tánh 。 見kiến 識thức 不bất 生sanh 。 及cập 緣duyên 不bất 積tích 聚tụ 。 見kiến 妄vọng 想tưởng 緣duyên 生sanh 。 於ư 三tam 界giới 內nội 外ngoại 一nhất 切thiết 。 法pháp 不bất 可khả 得đắc 。 見kiến 離ly 自tự 性tánh 生sanh 見kiến 悉tất 滅diệt 。 知tri 如như 幻huyễn 等đẳng 。 諸chư 法pháp 自tự 性tánh 。 得đắc 無Vô 生Sanh 法Pháp 忍Nhẫn 。 得đắc 無Vô 生Sanh 法Pháp 忍Nhẫn 已dĩ 。 離ly 生sanh 住trụ 滅diệt 見kiến 。 是thị 名danh 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 善thiện 分phân 別biệt 離ly 生sanh 住trụ 滅diệt 見kiến 。

(# 此thử 釋thích 離ly 生sanh 住trụ 滅diệt 見kiến 義nghĩa )# 。

(# 離ly 生sanh 住trụ 滅diệt 見kiến 。 謂vị 如như 夢mộng 等đẳng 。 牒điệp 前tiền 所sở 觀quán 也dã 。 見kiến 識thức 不bất 生sanh 下hạ 。 正chánh 示thị 離ly 見kiến )# 。

註chú 曰viết 。 言ngôn 由do 前tiền 觀quán 故cố 。 見kiến 內nội 心tâm 識thức 。 不bất 生sanh 外ngoại 緣duyên 。 塵trần 不bất 積tích 聚tụ 。 一nhất 一nhất 推thôi 求cầu 。 性tánh 不bất 可khả 得đắc 。 故cố 云vân 不bất 生sanh 。 不bất 生sanh 而nhi 生sanh 。 以dĩ 妄vọng 想tưởng 緣duyên 。 生sanh 於ư 三tam 界giới 內nội 外ngoại 諸chư 法pháp 。 均quân 一nhất 理lý 故cố 。 皆giai 不bất 可khả 得đắc 。 則tắc 離ly 自tự 性tánh 。 由do 離ly 性tánh 故cố 。 緣duyên 生sanh 與dữ 見kiến 。 皆giai 悉tất 寂tịch 滅diệt 。 如như 是thị 證chứng 知tri 。 諸chư 法pháp 如như 幻huyễn 。 即tức 是thị 無Vô 生Sanh 法Pháp 忍Nhẫn 。 無vô 生sanh 則tắc 無vô 滅diệt 。 故cố 生sanh 住trụ 滅diệt 之chi 身thân 。 無vô 不bất 離ly 也dã 。

云vân 何hà 得đắc 自tự 覺giác 聖thánh 智trí 善thiện 樂lạc 。 謂vị 得đắc 無Vô 生Sanh 法Pháp 忍Nhẫn 。 住trụ 第đệ 八bát 菩Bồ 薩Tát 地địa 。 得đắc 離ly 心tâm 意ý 意ý 識thức 。 五ngũ 法pháp 自tự 性tánh 二nhị 無vô 我ngã 相tương/tướng 。 得đắc 意ý 生sanh 身thân 。

(# 此thử 釋thích 自tự 覺giác 聖thánh 智trí 善thiện 樂lạc 成thành )# 。

(# 此thử 自tự 覺giác 聖thánh 智trí 。 謂vị 得đắc 無Vô 生Sanh 法Pháp 忍Nhẫn 者giả 。 初sơ 破phá 無vô 明minh 顯hiển )# 。

註chú 曰viết 。 言ngôn 善thiện 樂lạc 者giả 。 既ký 得đắc 無vô 生sanh 以dĩ 此thử 為vi 樂nhạo/nhạc/lạc 。 又hựu 云vân 住trụ 第đệ 八bát 菩Bồ 薩Tát 地địa 者giả 。 此thử 乃nãi 通thông 教giáo 第đệ 八bát 地địa 也dã 。 菩Bồ 薩Tát 至chí 此thử 地địa 受thọ 接tiếp 。 始thỉ 證chứng 無Vô 生Sanh 法Pháp 忍Nhẫn 。 作tác 餘dư 教giáo 釋thích 之chi 不bất 可khả 也dã 。 離ly 心tâm 意ý 識thức 。 等đẳng 既ký 證chứng 無vô 生sanh 。 何hà 法pháp 可khả 離ly 。 乃nãi 非phi 離ly 而nhi 離ly 。 得đắc 意ý 生sanh 身thân 者giả 。 起khởi 用dụng 之chi 本bổn 。 亦diệc 捨xả 意ý 得đắc 意ý 之chi 用dụng 已dĩ 。

世Thế 尊Tôn 。 意ý 生sanh 身thân 者giả 何hà 因nhân 緣duyên 。 大đại 慧tuệ 。 意ý 生sanh 身thân 者giả 。 譬thí 如như 意ý 去khứ 。 迅tấn 疾tật 無vô 礙ngại 。 故cố 名danh 意ý 生sanh 。 譬thí 如như 意ý 去khứ 石thạch 壁bích 無vô 礙ngại 。 於ư 彼bỉ 異dị 方phương 無vô 量lượng 由do 延diên 。 因nhân 先tiên 所sở 見kiến 。 憶ức 念niệm 不bất 忘vong 。 自tự 心tâm 流lưu 注chú 不bất 絕tuyệt 。 於ư 身thân 無vô 障chướng 礙ngại 生sanh 。 大đại 慧tuệ 。 如như 是thị 意ý 生sanh 身thân 。 得đắc 一nhất 時thời 俱câu 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 意ý 生sanh 身thân 。 如Như 幻Huyễn 三Tam 昧Muội 。 力lực 自tự 在tại 神thần 通thông 。 妙diệu 相tướng 莊trang 嚴nghiêm 聖thánh 種chủng 類loại 身thân 。 一nhất 時thời 俱câu 生sanh 。 猶do 如như 意ý 生sanh 。 無vô 有hữu 障chướng 礙ngại 。 隨tùy 所sở 憶ức 本bổn 願nguyện 境cảnh 界giới 。 為vì 成thành 就tựu 眾chúng 生sanh 。 得đắc 自tự 覺giác 聖thánh 智trí 善thiện 樂lạc 。

(# 無vô 障chướng 無vô 礙ngại 。 便tiện 入nhập 菩Bồ 提Đề 境cảnh 界giới )# 。

(# 意ý 生sanh 身thân 等đẳng 者giả 。 意ý 有hữu 三tam 義nghĩa 。 取thủ 以dĩ 為ví 喻dụ 。 一nhất 迅tấn 疾tật 。 二nhị 無vô 礙ngại 。 三tam 徧biến 到đáo 。 盖# 言ngôn 菩Bồ 薩Tát 得đắc 如Như 幻Huyễn 三Tam 昧Muội 。 現hiện 身thân 攝nhiếp 父phụ 。 亦diệc 有hữu 此thử 三tam 義nghĩa 也dã )# 。

註chú 曰viết 。 凡phàm 夫phu 意ý 到đáo 而nhi 身thân 不bất 能năng 到đáo 。 身thân 意ý 俱câu 到đáo 。 惟duy 聖thánh 及cập 得đắc 通thông 者giả 能năng 之chi 。 言ngôn 如Như 幻Huyễn 三Tam 昧Muội 。 自tự 在tại 神thần 通thông 者giả 。 能năng 生sanh 之chi 意ý 也dã 。 玅# 相tương/tướng 莊trang 嚴nghiêm 聖thánh 種chủng 類loại 身thân 者giả 。 所sở 生sanh 之chi 身thân 也dã 。 一nhất 時thời 俱câu 生sanh 。 猶do 如như 意ý 生sanh 者giả 。 法pháp 喻dụ 泯mẫn 合hợp 也dã 。 成thành 就tựu 眾chúng 生sanh 者giả 。 令linh 其kỳ 亦diệc 得đắc 善thiện 樂lạc 也dã 。

爾nhĩ 時thời 大Đại 慧Tuệ 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 復phục 請thỉnh 世Thế 尊Tôn 。 惟duy 願nguyện 為vì 說thuyết 。 一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 。 緣duyên 因nhân 之chi 相tướng 。 以dĩ 覺giác 緣duyên 因nhân 相tương/tướng 故cố 。 我ngã 及cập 諸chư 菩Bồ 薩Tát 。 離ly 切thiết 性tánh 有hữu 無vô 妄vọng 見kiến 。 無vô 妄vọng 想tưởng 見kiến 漸tiệm 次thứ 俱câu 生sanh 。

佛Phật 告cáo 大đại 慧tuệ 。

彼bỉ 因nhân 者giả 有hữu 六lục 種chủng 。 謂vị 當đương 有hữu 因nhân 。 相tương 續tục 因nhân 。 相tương/tướng 因nhân 。 作tác 因nhân 。 顯hiển 示thị 因nhân 。 待đãi 因nhân 。 當đương 有hữu 因nhân 者giả 。 作tác 因nhân 已dĩ 內nội 外ngoại 法pháp 生sanh 。 相tương 續tục 因nhân 者giả 。 作tác 攀phàn 緣duyên 已dĩ 內nội 外ngoại 法pháp 生sanh 陰ấm 種chủng 子tử 等đẳng 。 相tương/tướng 因nhân 者giả 。 作tác 無vô 間gian 相tương/tướng 相tương 續tục 生sanh 。 作tác 因nhân 者giả 。 作tác 增tăng 上thượng 事sự 。 如như 轉Chuyển 輪Luân 王Vương 。 顯hiển 示thị 因nhân 者giả 。 妄vọng 想tưởng 事sự 生sanh 已dĩ 相tương/tướng 現hiện 作tác 所sở 作tác 。 如như 燈đăng 照chiếu 色sắc 等đẳng 。 待đãi 因nhân 者giả 。 滅diệt 時thời 作tác 。 相tương 續tục 斷đoạn 不bất 妄vọng 想tưởng 性tánh 生sanh 。

(# 當đương 有hữu 因nhân 者giả 。 謂vị 所sở 作tác 因nhân 。 乃nãi 根căn 塵trần 所sở 生sanh 法pháp 也dã 。 相tương 續tục 因nhân 者giả 。 謂vị 扳# 緣duyên 根căn 塵trần 。 成thành 善thiện 惡ác 業nghiệp 。 續tục 生sanh 後hậu 因nhân 種chủng 子tử 。 果quả 復phục 為vi 因nhân 也dã 。 相tương/tướng 因nhân 者giả 。 謂vị 作tác 無vô 間gián 斷đoạn 善thiện 惡ác 業nghiệp 相tương/tướng 。 因nhân 果quả 相tương 續tục 不bất 斷đoạn 也dã 。 作tác 因nhân 者giả 。 謂vị 於ư 因nhân 上thượng 作tác 因nhân 。 名danh 增tăng 上thượng 也dã 。 顯hiển 示thị 因nhân 者giả 。 謂vị 凡phàm 妄vọng 想tưởng 事sự 。 生sanh 必tất 有hữu 因nhân 。 能năng 作tác 所sở 作tác 境cảnh 相tướng 。 如như 燈đăng 照chiếu 物vật 顯hiển 然nhiên 可khả 見kiến 也dã 。 待đãi 因nhân 者giả 。 謂vị 妄vọng 想tưởng 。 滅diệt 時thời 還hoàn 作tác 。 作tác 時thời 還hoàn 滅diệt 。 若nhược 相tương 續tục 念niệm 斷đoạn 。 則tắc 妄vọng 想tưởng 性tánh 。 生sanh 。 以dĩ 妄vọng 待đãi 不bất 妄vọng 。 是thị 為vi 待đãi 因nhân 也dã )# 。

爾nhĩ 時thời 世Thế 尊Tôn 。 欲dục 重trùng 宣tuyên 此thử 義nghĩa 。 而nhi 說thuyết 偈kệ 言ngôn 。 一nhất 切thiết 都đô 無vô 生sanh 。 亦diệc 非phi 因nhân 緣duyên 滅diệt 。 於ư 彼bỉ 生sanh 滅diệt 中trung 。 而nhi 起khởi 因nhân 緣duyên 想tưởng 。 非phi 遮già 滅diệt 復phục 生sanh 。 相tương 續tục 因nhân 緣duyên 起khởi 。 唯duy 為vi 斷đoạn 凡phàm 愚ngu 。 癡si 惑hoặc 妄vọng 想tưởng 緣duyên 。 有hữu 無vô 緣duyên 起khởi 法pháp 。 是thị 悉tất 無vô 有hữu 生sanh 。 習tập 氣khí 所sở 迷mê 轉chuyển 。 從tùng 是thị 三tam 有hữu 現hiện 。 真chân 實thật 無vô 生sanh 緣duyên 。 亦diệc 復phục 無vô 有hữu 滅diệt 。 觀quán 一nhất 切thiết 有hữu 為vi 。 猶do 如như 虗hư 空không 華hoa 。 攝nhiếp 受thọ 及cập 所sở 攝nhiếp 。 捨xả 離ly 惑hoặc 亂loạn 見kiến 。 非phi 已dĩ 生sanh 當đương 生sanh 。 亦diệc 復phục 無vô 因nhân 緣duyên 。 一nhất 切thiết 無vô 所sở 有hữu 。 斯tư 皆giai 是thị 言ngôn 說thuyết 。

(# 此thử 因nhân 問vấn 大đại 因nhân 之chi 法pháp 漸tiệm 次thứ 之chi 旨chỉ 。 故cố 說thuyết 此thử 偈kệ 。 以dĩ 答đáp 之chi )# 。

(# 猶do 如như 虗hư 空không 華hoa 者giả 。 言ngôn 眾chúng 生sanh 於ư 真Chân 如Như 實thật 理lý 中trung 。 起khởi 生sanh 滅diệt 見kiến 。 如như 病bệnh 眼nhãn 見kiến 華hoa 耳nhĩ )# 。

註chú 曰viết 。 言ngôn 一nhất 切thiết 法pháp 。 漸tiệm 次thứ 與dữ 頓đốn 俱câu 不bất 生sanh 。 既ký 云vân 不bất 生sanh 。 豈khởi 有hữu 滅diệt 乎hồ 。 但đãn 以dĩ 本bổn 迷mê 而nhi 起khởi 生sanh 滅diệt 之chi 想tưởng 耳nhĩ 。 所sở 以dĩ 說thuyết 無vô 生sanh 滅diệt 者giả 。 非phi 謂vị 實thật 無vô 生sanh 滅diệt 緣duyên 起khởi 。 為vi 斷đoạn 凡phàm 愚ngu 妄vọng 計kế 。 作tác 如như 是thị 說thuyết 。 若nhược 究cứu 其kỳ 本bổn 性tánh 。 何hà 生sanh 何hà 滅diệt 。 但đãn 無vô 始thỉ 習tập 惑hoặc 迷mê 轉chuyển 。 遂toại 有hữu 三tam 界giới 生sanh 滅diệt 。 三tam 有hữu 者giả 即tức 三tam 界giới 也dã 。 攝nhiếp 受thọ 及cập 所sở 攝nhiếp 者giả 。 乃nãi 謂vị 能năng 取thủ 所sở 取thủ 。 於ư 此thử 根căn 塵trần 境cảnh 界giới 。 不bất 見kiến 有hữu 無vô 。 惑hoặc 亂loạn 等đẳng 相tương/tướng 。 則tắc 已dĩ 生sanh 當đương 生sanh 。 一nhất 切thiết 無vô 有hữu 。 乃nãi 假giả 名danh 言ngôn 說thuyết 耳nhĩ 。

爾nhĩ 時thời 大Đại 慧Tuệ 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 復phục 白bạch 佛Phật 言ngôn 。

世Thế 尊Tôn 。 惟duy 願nguyện 為vì 說thuyết 。 言ngôn 說thuyết 妄vọng 想tưởng 相tương/tướng 心tâm 經kinh 。

世Thế 尊Tôn 。 我ngã 及cập 餘dư 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 若nhược 善thiện 知tri 言ngôn 說thuyết 妄vọng 想tưởng 相tương/tướng 心tâm 經kinh 。 則tắc 能năng 通thông 達đạt 。 言ngôn 說thuyết 所sở 說thuyết 二nhị 種chủng 義nghĩa 。 疾tật 得đắc 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 。 以dĩ 言ngôn 說thuyết 所sở 說thuyết 二nhị 種chủng 趣thú 淨tịnh 。 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。

佛Phật 告cáo 大đại 慧tuệ 。

有hữu 四tứ 種chủng 言ngôn 妄vọng 想tưởng 相tương/tướng 。 謂vị 相tương/tướng 言ngôn 說thuyết 。 夢mộng 言ngôn 說thuyết 。 過quá 妄vọng 想tưởng 計kế 著trước 言ngôn 說thuyết 。 無vô 始thỉ 妄vọng 想tưởng 言ngôn 說thuyết 。 相tương/tướng 言ngôn 說thuyết 者giả 。 從tùng 自tự 妄vọng 想tưởng 色sắc 相tướng 計kế 著trước 生sanh 。 夢mộng 言ngôn 說thuyết 者giả 。 先tiên 所sở 經kinh 境cảnh 界giới 隨tùy 憶ức 念niệm 生sanh 。 從tùng 覺giác 已dĩ 境cảnh 界giới 無vô 性tánh 生sanh 。 過quá 妄vọng 想tưởng 計kế 著trước 言ngôn 說thuyết 者giả 。 先tiên 怨oán 所sở 作tác 業nghiệp 隨tùy 憶ức 念niệm 生sanh 。 無vô 始thỉ 妄vọng 想tưởng 言ngôn 說thuyết 者giả 。 無vô 始thỉ 虗hư 偽ngụy 計kế 著trước 過quá 自tự 種chủng 習tập 氣khí 生sanh 。 是thị 名danh 四tứ 種chủng 言ngôn 說thuyết 妄vọng 想tưởng 相tương/tướng 。

(# 〔# 具cụ 〕# 實thật 理lý 上thượng 。 離ly 言ngôn 說thuyết 相tương/tướng 。 相tương/tướng 尚thượng 叵phả 得đắc 。 豈khởi 有hữu 四tứ 哉tai 。 如Như 來Lai 說thuyết 此thử 四tứ 者giả 。 以dĩ 言ngôn 遣khiển 言ngôn 。 雖tuy 說thuyết 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 心tâm 。 亦diệc 當đương 離ly 着trước 。 況huống 此thử 四tứ 種chủng 。 皆giai 說thuyết 眾chúng 生sanh 妄vọng 想tưởng 也dã 。 相tương/tướng 言ngôn 說thuyết 者giả 。 謂vị 從tùng 自tự 心tâm 所sở 現hiện 妄vọng 想tưởng 色sắc 相tướng 。 分phân 別biệt 自tự 相tướng 共cộng 相tướng 而nhi 生sanh 也dã 。 夢mộng 言ngôn 說thuyết 者giả 。 謂vị 憶ức 念niệm 所sở 歷lịch 境cảnh 界giới 。 形hình 於ư 夢mộng 寐mị 。 而nhi 有hữu 言ngôn 說thuyết 。 然nhiên 覺giác 已dĩ 無vô 實thật 境cảnh 界giới 。 故cố 云vân 無vô 性tánh 也dã 。 過quá 妄vọng 想tưởng 計kế 着trước 言ngôn 說thuyết 者giả 。 謂vị 昔tích 有hữu 冤oan 業nghiệp 。 曾tằng 害hại 於ư 我ngã 。 隨tùy 時thời 憶ức 念niệm 。 而nhi 生sanh 想tưởng 恨hận 之chi 言ngôn 也dã 。 無vô 始thỉ 妄vọng 想tưởng 言ngôn 說thuyết 者giả 。 謂vị 從tùng 無vô 始thỉ 戲hí 論luận 妄vọng 執chấp 習tập 氣khí 所sở 生sanh 也dã 。 若nhược 能năng 離ly 此thử 。 四tứ 種chủng 妄vọng 想tưởng 言ngôn 說thuyết 。 則tắc 顯hiển 一nhất 實thật 妙diệu 理lý 矣hĩ )# 。

爾nhĩ 時thời 世Thế 尊Tôn 。 欲dục 重trùng 宣tuyên 此thử 義nghĩa 。 而nhi 說thuyết 偈kệ 言ngôn 。 諸chư 性tánh 無vô 自tự 性tánh 。 亦diệc 復phục 無vô 言ngôn 說thuyết 。 甚thậm 深thâm 空không 空không 義nghĩa 。 愚ngu 夫phu 不bất 能năng 了liễu 。 一nhất 切thiết 性tánh 自tự 性tánh 。 言ngôn 說thuyết 法Pháp 如như 影ảnh 。 自tự 覺giác 聖thánh 智trí 子tử 。 實thật 際tế 我ngã 所sở 說thuyết 。

(# 諸chư 性tánh 無vô 自tự 性tánh 者giả 。 離ly 心tâm 緣duyên 相tương/tướng 也dã 。 亦diệc 復phục 無vô 言ngôn 說thuyết 者giả 。 離ly 言ngôn 說thuyết 相tương/tướng 也dã )# 。

註chú 曰viết 。 既ký 絕tuyệt 言ngôn 思tư 。 是thị 為vi 第đệ 一nhất 義nghĩa 空không 。 愚ngu 夫phu 昧muội 此thử 。 則tắc 墮đọa 諸chư 有hữu 。 一nhất 切thiết 性tánh 自tự 性tánh 等đẳng 。 謂vị 一nhất 切thiết 法pháp 有hữu 自tự 性tánh 。 則tắc 有hữu 言ngôn 說thuyết 。 然nhiên 皆giai 不bất 實thật 如như 影ảnh 。 惟duy 聖thánh 智trí 所sở 證chứng 實thật 際tế 。 是thị 我ngã 所sở 說thuyết 也dã 。

爾nhĩ 時thời 大Đại 慧Tuệ 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 復phục 白bạch 佛Phật 言ngôn 。

世Thế 尊Tôn 。 惟duy 願nguyện 為vì 說thuyết 。 離ly 一nhất 異dị 俱câu 不bất 俱câu 有hữu 無vô 非phi 有hữu 非phi 無vô 常thường 無vô 常thường 。 一nhất 切thiết 外ngoại 道đạo 所sở 不bất 行hành 。 自tự 覺giác 聖thánh 智trí 所sở 行hành 。 離ly 妄vọng 想tưởng 自tự 相tướng 共cộng 相tướng 。 入nhập 於ư 第đệ 一nhất 。 真chân 實thật 之chi 義nghĩa 。 諸chư 地địa 相tương 續tục 漸tiệm 次thứ 上thượng 上thượng 增tăng 進tiến 。 清thanh 淨tịnh 之chi 相tướng 。 隨tùy 入nhập 如Như 來Lai 地địa 相tương/tướng 。 無vô 開khai 發phát 本bổn 願nguyện 。 譬thí 如như 眾chúng 色sắc 。 摩ma 尼ni 境cảnh 界giới 。 無vô 邊biên 相tương/tướng 行hành 。 自tự 心tâm 現hiện 趣thú 部bộ 分phân 之chi 相tương/tướng 。 一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 。 我ngã 及cập 餘dư 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 離ly 如như 是thị 等đẳng 。 妄vọng 想tưởng 自tự 性tánh 自tự 共cộng 相tương 見kiến 。 疾tật 得đắc 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 。 令linh 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 一nhất 切thiết 安an 樂lạc 。 具cụ 足túc 充sung 滿mãn 。

(# 自tự 一nhất 異dị 至chí 無vô 常thường 四tứ 句cú 有hữu 三tam 。 初sơ 一nhất 異dị 四tứ 句cú 者giả 。 合hợp 云vân 一nhất 異dị 亦diệc 異dị 亦diệc 不bất 異dị 非phi 異dị 非phi 不bất 異dị 。 俱câu 即tức 亦diệc 異dị 亦diệc 不bất 異dị 。 不bất 俱câu 即tức 非phi 異dị 非phi 不bất 異dị 也dã 。 有hữu 無vô 四tứ 句cú 者giả 。 有hữu 無vô 亦diệc 有hữu 亦diệc 無vô 。 非phi 有hữu 非phi 無vô 也dã 。 常thường 無vô 常thường 四tứ 句cú 者giả 。 常thường 無vô 常thường 〔# 亦diệc 〕# 無vô 常thường 非phi 常thường 非phi 無vô 常thường 也dã 。 經kinh 文văn 從tùng 略lược 。 不bất 具cụ 列liệt 也dã )# 。

註chú 曰viết 。 首thủ 三tam 四tứ 句cú 。 各các 有hữu 宗tông 計kế 。 一nhất 切thiết 外ngoại 道đạo 。 正chánh 坐tọa 此thử 見kiến 。 言ngôn 不bất 行hành 者giả 。 不bất 能năng 離ly 也dã 。 惟duy 聖thánh 智trí 由do 能năng 離ly 四tứ 句cú 。 故cố 不bất 見kiến 有hữu 自tự 共cộng 相tương 。 可khả 登đăng 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 真chân 實thật 之chi 地địa 。 漸tiệm 歷lịch 諸chư 地địa 。 至chí 於ư 佛Phật 地Địa 。 無vô 開khai 發phát 本bổn 願nguyện 者giả 。 盖# 自tự 行hành 既ký 滿mãn 。 復phục 以dĩ 本bổn 願nguyện 。 普phổ 入nhập 佛Phật 剎sát 。 化hóa 諸chư 眾chúng 生sanh 。 如như 如như 意ý 珠châu 。 所sở 現hiện 境cảnh 界giới 。 無vô 不bất 具cụ 顯hiển 。 無vô 邊biên 相tương/tướng 行hành 者giả 。 相tương 謂vị 地địa 相tương/tướng 。 行hành 即tức 所sở 修tu 之chi 行hành 。 雖tuy 則tắc 無vô 邊biên 。 皆giai 惟duy 心tâm 所sở 現hiện 。 一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 。 差sai 別biệt 之chi 相tướng 。 部bộ 分phần/phân 即tức 差sai 別biệt 也dã 。 我ngã 及cập 下hạ 。 結kết 請thỉnh 人nhân 滿mãn 自tự 他tha 願nguyện 行hành 也dã 。

佛Phật 告cáo 大đại 慧tuệ 。

不bất 知tri 心tâm 量lượng 。 愚ngu 癡si 凡phàm 夫phu 。 取thủ 內nội 外ngoại 性tánh 。 依y 於ư 一nhất 異dị 俱câu 不bất 俱câu 有hữu 無vô 非phi 有hữu 非phi 無vô 常thường 無vô 常thường 。 自tự 性tánh 習tập 因nhân 。 計kế 著trước 妄vọng 想tưởng 。

(# 二nhị 者giả 自tự 性tánh 習tập 因nhân 。 由do 宿túc 習tập 所sở 熏huân 而nhi 起khởi 。 邪tà 計kế 妄vọng 見kiến 下hạ 。 文văn 凡phàm 十thập 二nhị 喻dụ 。 各các 有hữu 法pháp 有hữu 喻dụ 有hữu 合hợp 。 不bất 無vô 同đồng 異dị 。 隨tùy 文văn 別biệt 點điểm )# 。

註chú 曰viết 。 總tổng 約ước 法pháp 說thuyết 有hữu 二nhị 。 一nhất 者giả 不bất 知tri 自tự 心tâm 現hiện 量lượng 。 於ư 陰ấm 二nhị 內nội 見kiến 有hữu 外ngoại 法pháp 。 計kế 內nội 外ngoại 性tánh 。 於ư 同đồng 相tương/tướng 起khởi 一nhất 見kiến 。 於ư 別biệt 相tướng 起khởi 異dị 見kiến 。 依y 此thử 兩lưỡng 間gian 而nhi 起khởi 俱câu 見kiến 。 離ly 此thử 兩lưỡng 間gian 起khởi 不bất 俱câu 見kiến 。 有hữu 無vô 常thường 無vô 常thường 。 皆giai 若nhược 是thị 也dã 。

譬thí 如như 群quần 鹿lộc 。 為vị 渴khát 所sở 逼bức 。 見kiến 春xuân 時thời 燄diệm 。 而nhi 作tác 水thủy 想tưởng 。 迷mê 亂loạn 馳trì 趣thú 不bất 知tri 非phi 水thủy 。 如như 是thị 愚ngu 夫phu 。 無vô 始thỉ 虗hư 偽ngụy 妄vọng 想tưởng 所sở 熏huân 習tập 。 三tam 毒độc 燒thiêu 心tâm 。 樂nhạo/nhạc/lạc 色sắc 境cảnh 界giới 見kiến 生sanh 住trụ 滅diệt 。 取thủ 內nội 外ngoại 性tánh 。 墮đọa 於ư 一nhất 異dị 俱câu 不bất 俱câu 有hữu 無vô 非phi 有hữu 非phi 無vô 。 常thường 無vô 常thường 想tưởng 。 妄vọng 見kiến 攝nhiếp 受thọ 。

(# 既ký 墮đọa 業nghiệp 障chướng 。 便tiện 入nhập 苦khổ 趣thú )# 。

(# 鹿lộc 逐trục 〔# 時thời 〕# 燄diệm 不bất 知tri 非phi 水thủy 。 愚ngu 夫phu 樂nhạo 欲dục 。 不bất 知tri 樂nhạo/nhạc/lạc 是thị 苦khổ 因nhân 。 言ngôn 妄vọng 想tưởng 熏huân 習tập 。 即tức 自tự 性tánh 習tập 因nhân 義nghĩa 也dã 。 取thủ 內nội 外ngoại 性tánh 等đẳng 。 正chánh 謂vị 起khởi 見kiến 也dã )# 。

如như 犍kiền 闥thát 婆bà 城thành 。 凡phàm 愚ngu 無vô 智trí 。 而nhi 起khởi 城thành 想tưởng 。 無vô 始thỉ 習tập 氣khí 。 計kế 著trước 相tương/tướng 現hiện 。 彼bỉ 非phi 有hữu 城thành 非phi 無vô 城thành 。 如như 是thị 外ngoại 道đạo 。 無vô 始thỉ 虗hư 偽ngụy 習tập 氣khí 計kế 著trước 。 依y 於ư 一nhất 異dị 俱câu 不bất 俱câu 有hữu 無vô 非phi 有hữu 非phi 無vô 。 常thường 無vô 常thường 見kiến 。 不bất 能năng 了liễu 知tri 。 自tự 心tâm 現hiện 量lượng 。

(# 此thử 喻dụ 外ngoại 道đạo 不bất 達đạt 自tự 心tâm 現hiện 量lượng 。 起khởi 一nhất 異dị 見kiến )# 。

(# 犍kiền 闥thát 婆bà 城thành 。 本bổn 無vô 城thành 種chủng 。 無vô 智trí 之chi 人nhân 。 妄vọng 習tập 所sở 熏huân 。 而nhi 作tác 城thành 想tưởng )# 。

譬thí 如như 有hữu 人nhân 。 夢mộng 見kiến 男nam 女nữ 象tượng 馬mã 車xa 步bộ 。 城thành 邑ấp 園viên 林lâm 山sơn 河hà 浴dục 地địa 種chủng 種chủng 莊trang 嚴nghiêm 。 自tự 身thân 入nhập 中trung 。 覺giác 已dĩ 憶ức 念niệm 。 大đại 慧tuệ 。 於ư 意ý 云vân 何hà 。 如như 是thị 士sĩ 夫phu 。 於ư 前tiền 所sở 夢mộng 憶ức 念niệm 不bất 捨xả 。 為vi 黠hiệt 慧tuệ 不phủ 。 大đại 慧tuệ 。 如như 是thị 凡phàm 夫phu 惡ác 見kiến 所sở 噬phệ 。 外ngoại 道đạo 智trí 慧tuệ 不bất 知tri 如như 夢mộng 自tự 心tâm 現hiện 性tánh 。 依y 於ư 一nhất 異dị 俱câu 不bất 俱câu 有hữu 無vô 非phi 有hữu 非phi 無vô 。 常thường 無vô 常thường 見kiến 。

(# 夢mộng 所sở 見kiến 境cảnh 。 本bổn 非phi 實thật 事sự 。 而nhi 乃nãi 憶ức 念niệm 不bất 捨xả 。 非phi 癡si 而nhi 何hà 。 此thử 喻dụ 外ngoại 道đạo 邪tà 計kế 。 不bất 了liễu 惟duy 心tâm 起khởi 諸chư 見kiến 也dã )# 。

譬thí 如như 火hỏa 輪luân 非phi 輪luân 。 愚ngu 夫phu 輪luân 想tưởng 。 非phi 有hữu 智trí 者giả 。 如như 是thị 外ngoại 道đạo 。 惡ác 見kiến 希hy 望vọng 。 依y 於ư 一nhất 異dị 俱câu 不bất 俱câu 有hữu 無vô 非phi 有hữu 非phi 無vô 。 常thường 無vô 常thường 想tưởng 。 一nhất 切thiết 性tánh 生sanh 。

(# 此thử 喻dụ 外ngoại 道đạo 邪tà 心tâm 取thủ 境cảnh 。 無vô 而nhi 為vi 有hữu 。 起khởi 種chủng 種chủng 見kiến )# 。

譬thí 如như 水thủy 泡bào 似tự 摩ma 尼ni 珠châu 。 愚ngu 小tiểu 無vô 智trí 。 作tác 摩ma 尼ni 想tưởng 。 計kế 著trước 追truy 逐trục 。 而nhi 彼bỉ 水thủy 泡bào 非phi 摩ma 尼ni 。 非phi 非phi 摩ma 尼ni 。 取thủ 不bất 取thủ 故cố 。 如như 是thị 外ngoại 道đạo 。 惡ác 見kiến 妄vọng 想tưởng 習tập 氣khí 所sở 熏huân 。 於ư 無vô 所sở 有hữu 。 說thuyết 有hữu 生sanh 緣duyên 。 有hữu 者giả 言ngôn 滅diệt 。

(# 浮phù 漚âu 非phi 有hữu 非phi 無vô 。 不bất 可khả 執chấp 着trước )# 。

註chú 曰viết 。 水thủy 泡bào 喻dụ 中trung 。 於ư 無vô 所sở 有hữu 。 說thuyết 有hữu 生sanh 者giả 。 義nghĩa 通thông 前tiền 喻dụ 。 以dĩ 莫mạc 非phi 無vô 有hữu 說thuyết 有hữu 及cập 於ư 正chánh 因nhân 緣duyên 。 說thuyết 有hữu 處xứ 則tắc 反phản 言ngôn 斷đoạn 滅diệt 。 此thử 外ngoại 道đạo 之chi 倒đảo 見kiến 。 例lệ 皆giai 如như 是thị 。

復phục 次thứ 大đại 慧tuệ 。 有hữu 三tam 種chủng 量lượng 五ngũ 分phần/phân 論luận 。 各các 建kiến 立lập 已dĩ 得đắc 聖thánh 智trí 自tự 覺giác 。 離ly 二nhị 自tự 性tánh 事sự 。 而nhi 作tác 有hữu 性tánh 妄vọng 想tưởng 計kế 著trước 。

(# 外ngoại 道đạo 種chủng 種chủng 計kế 着trước 。 自tự 謂vị 過quá 人nhân 。 若nhược 不bất 類loại 彼bỉ 立lập 量lượng 破phá 之chi 。 執chấp 何hà 由do 破phá 。 故cố 如Như 來Lai 敘tự 三tam 種chủng 量lượng 五ngũ 分phần/phân 論luận 。 雖tuy 各các 建kiến 立lập 修tu 之chi 。 則tắc 得đắc 自tự 覺giác 聖thánh 智trí 。 能năng 離ly 緣duyên 起khởi 妄vọng 想tưởng 二nhị 種chủng 自tự 性tánh 。 而nhi 愚ngu 夫phu 迷mê 教giáo 。 猶do 計kế 有hữu 性tánh 。 妄vọng 想tưởng 分phân 別biệt 也dã )# 。

註chú 曰viết 。 三tam 種chủng 量lượng 者giả 。 謂vị 現hiện 量lượng 。 比tỉ 量lượng 。 聖thánh 言ngôn 量lượng 也dã 。 量lượng 如như 斗đẩu 量lương 物vật 也dã 。 現hiện 量lượng 者giả 。 現hiện 即tức 顯hiển 現hiện 。 親thân 得đắc 法Pháp 體thể 。 離ly 妄vọng 分phân 別biệt 。 而nhi 非phi 錯thác 繆mâu 也dã 。 比tỉ 量lượng 者giả 。 比tỉ 即tức 比tỉ 類loại 。 比tỉ 類loại 量lượng 度độ 。 而nhi 知tri 其kỳ 然nhiên 。 如như 隔cách 山sơn 見kiến 煙yên 。 必tất 知tri 有hữu 火hỏa 。 隔cách 墻tường 見kiến 角giác 。 必tất 知tri 是thị 牛ngưu 。 雖tuy 非phi 親thân 見kiến 。 亦diệc 非phi 虗hư 妄vọng 。 聖thánh 言ngôn 量lượng 者giả 。 謂vị 以dĩ 如Như 來Lai 正chánh 教giáo 。 為vi 準chuẩn 繩thằng 故cố 。 五ngũ 分phần/phân 論luận 者giả 。 一nhất 宗tông 。 二nhị 因nhân 。 三tam 喻dụ 。 四tứ 合hợp 。 五ngũ 結kết 。 宗tông 因nhân 喻dụ 三tam 亦diệc 云vân 三tam 支chi 。 比tỉ 量lượng 合hợp 結kết 。 但đãn 成thành 此thử 三tam 義nghĩa 耳nhĩ 。

復phục 次thứ 大đại 慧tuệ 。 有hữu 四tứ 種chủng 禪thiền 。 云vân 何hà 為vi 四tứ 。 謂vị 愚ngu 夫phu 所sở 行hành 禪thiền 。 觀quán 察sát 義nghĩa 禪thiền 。 攀phàn 緣duyên 如như 禪thiền 。 如Như 來Lai 禪thiền 。 云vân 何hà 愚ngu 夫phu 所sở 行hành 禪thiền 。 謂vị 聲Thanh 聞Văn 緣Duyên 覺Giác 。 外ngoại 道đạo 修tu 行hành 者giả 。 觀quán 人nhân 無vô 我ngã 性tánh 自tự 相tướng 共cộng 相tướng 骨cốt 璅tỏa 。 (# 音âm 鎮trấn )# 無vô 常thường 苦khổ 不bất 淨tịnh 。 相tương/tướng 計kế 著trước 為vi 首thủ 。 如như 是thị 相tương/tướng 不bất 異dị 觀quán 。 前tiền 後hậu 轉chuyển 進tiến 相tương/tướng 不bất 除trừ 滅diệt 。 是thị 名danh 愚ngu 夫phu 所sở 行hành 禪thiền 。

(# 上thượng 明minh 離ly 惑hoặc 智trí 二nhị 障chướng 。 能năng 入nhập 如Như 來Lai 。 所sở 證chứng 法Pháp 門môn 。 然nhiên 非phi 定định 莫mạc 能năng 造tạo 詣nghệ 。 故cố 又hựu 明minh 四tứ 種chủng 禪thiền 定định 。 盖# 非phi 淺thiển 無vô 以dĩ 明minh 深thâm 。 故cố 兼kiêm 三tam 種chủng 言ngôn 之chi )# 。

(# 愚ngu 夫phu 〔# 神thần 〕# 言ngôn 二Nhị 乘Thừa 外ngoại 道đạo 脩tu 者giả 。 以dĩ 其kỳ 所sở 觀quán 人nhân 無vô 我ngã 性tánh 。 不bất 能năng 了liễu 自tự 心tâm 量lượng 所sở 現hiện 。 自tự 相tướng 共cộng 相tướng 性tánh 空không 。 併tinh 以dĩ 愚ngu 〔# 大đại 〕# 目mục 之chi )# 。

註chú 曰viết 。 骨cốt 璅tỏa 者giả 。 即tức 小Tiểu 乘Thừa 所sở 觀quán 。 自tự 他tha 身thân 骨cốt 璅tỏa 相tương 連liên 。 皆giai 是thị 無vô 常thường 。 若nhược 不bất 淨tịnh 相tương/tướng 。 對đối 治trị 計kế 著trước 。 此thử 觀quán 為vi 首thủ 。 言ngôn 相tương/tướng 不bất 異dị 觀quán 者giả 。 謂vị 定định 中trung 相tương 見kiến 。 與dữ 觀quán 不bất 異dị 。 此thử 觀quán 成thành 之chi 相tướng 也dã 。 雖tuy 次thứ 第đệ 增tăng 進tiến 。 至chí 無vô 想tưởng 定định 。 然nhiên 不bất 離ly 相tương/tướng 。 是thị 名danh 愚ngu 夫phu 禪thiền 也dã 。

云vân 何hà 觀quán 察sát 義nghĩa 禪thiền 。 謂vị 人nhân 無vô 我ngã 。 自tự 相tướng 共cộng 相tướng 。 外ngoại 道đạo 自tự 他tha 俱câu 無vô 性tánh 已dĩ 。 觀quán 法pháp 無vô 我ngã 。 彼bỉ 地địa 相tương/tướng 義nghĩa 。 漸tiệm 次thứ 增tăng 進tiến 。 是thị 名danh 觀quán 察sát 義nghĩa 禪thiền 。

(# 此thử 偏thiên 教giáo 菩Bồ 薩Tát 所sở 修tu 者giả )# 。

註chú 曰viết 。 謂vị 人nhân 無vô 我ngã 等đẳng 。 疊điệp 前tiền 所sở 離ly 也dã 。 外ngoại 道đạo 自tự 他tha 等đẳng 者giả 。 亦diệc 離ly 外ngoại 道đạo 自tự 他tha 俱câu 性tánh 。 於ư 法pháp 無vô 我ngã 諸chư 地địa 相tương/tướng 義nghĩa 。 一nhất 一nhất 隨tùy 順thuận 觀quán 察sát 也dã 。

云vân 何hà 攀phàn 緣duyên 如như 禪thiền 。 謂vị 妄vọng 想tưởng 二nhị 無vô 我ngã 妄vọng 想tưởng 。 如như 實thật 處xứ 不bất 生sanh 妄vọng 想tưởng 。 是thị 名danh 攀phàn 緣duyên 如như 禪thiền 。

(# 此thử 頓đốn 教giáo 菩Bồ 薩Tát 所sở 脩tu 者giả 。 緣duyên 真Chân 如Như 禪thiền 。 緣duyên 即tức 觀quán 也dã 。 真Chân 如Như 即tức 理lý 。 謂vị 觀quán 理lý 將tương 除trừ 妄vọng 想tưởng )# 。

註chú 曰viết 。 妄vọng 想tưởng 者giả 。 乃nãi 人nhân 法pháp 二nhị 執chấp 。 二nhị 無vô 我ngã 者giả 。 空không 二nhị 執chấp 之chi 觀quán 也dã 。 若nhược 但đãn 分phân 別biệt 。 心tâm 存tồn 取thủ 捨xả 。 是thị 為vi 妄vọng 想tưởng 。 若nhược 了liễu 二nhị 執chấp 當đương 體thể 即tức 空không 。 無vô 所sở 待đãi 對đối 。 是thị 為vi 如như 實thật 處xứ 。 不bất 生sanh 妄vọng 想tưởng 也dã 。

云vân 何hà 如Như 來Lai 禪thiền 。 謂vị 入nhập 如Như 來Lai 地địa 。 得đắc 自tự 覺giác 聖thánh 智trí 相tương/tướng 三tam 種chủng 樂nhạo/nhạc/lạc 住trụ 。 成thành 辦biện 眾chúng 生sanh 不bất 思tư 議nghị 事sự 。 是thị 名danh 如Như 來Lai 禪thiền 。

(# 此thử 定định 登đăng 妙diệu 覺giác 地địa 。 究cứu 竟cánh 自tự 覺giác 聖thánh 智trí 者giả )# 。

註chú 曰viết 。 佛Phật 以dĩ 首thủ 楞lăng 嚴nghiêm 為vi 能năng 住trụ 之chi 法pháp 。 常thường 寂tịch 光quang 土thổ/độ 為vi 。 所sở 住trú 之chi 處xứ 。 常thường 寂tịch 光quang 。 即tức 三tam 德đức 涅Niết 槃Bàn 也dã 。 三tam 種chủng 住trụ 。 其kỳ 在tại 茲tư 乎hồ 。 不bất 思tư 議nghị 事sự 者giả 。 是thị 無vô 作tác 妙diệu 用dụng 。 謂vị 全toàn 體thể 起khởi 用dụng 。 成thành 就tựu 眾chúng 生sanh 也dã 。

爾nhĩ 時thời 世Thế 尊Tôn 。 欲dục 重trùng 宣tuyên 此thử 義nghĩa 。 而nhi 說thuyết 偈kệ 言ngôn 。 愚ngu 夫phu 所sở 行hành 禪thiền 。 觀quán 察sát 相tương/tướng 義nghĩa 禪thiền 。 攀phàn 緣duyên 如như 實thật 禪thiền 。 如Như 來Lai 清thanh 淨tịnh 禪thiền 。 譬thí 如như 日nhật 月nguyệt 形hình 。 鉢bát 頭đầu 摩ma 深thâm 險hiểm 。 如như 虗hư 空không 火hỏa 盡tận 。 脩tu 行hành 者giả 觀quán 察sát 。 如như 是thị 種chủng 種chủng 相tương/tướng 。 外ngoại 道đạo 道đạo 通thông 禪thiền 。 亦diệc 復phục 墮đọa 聲Thanh 聞Văn 。 及cập 緣Duyên 覺Giác 境cảnh 界giới 。 捨xả 離ly 彼bỉ 一nhất 切thiết 。 是thị 則tắc 無vô 所sở 有hữu 。 一nhất 切thiết 剎sát 諸chư 佛Phật 。 以dĩ 不bất 思tư 議nghị 手thủ 。 一nhất 時thời 摩ma 其kỳ 頂đảnh 。 隨tùy 順thuận 入nhập 如như 相tương/tướng 。

(# 謂vị 於ư 定định 中trung 。 或hoặc 見kiến 如như 日nhật 月nguyệt 形hình 。 或hoặc 見kiến 鉢bát 頭đầu 摩ma 。 此thử 云vân 紅hồng 蓮liên 華hoa 。 或hoặc 見kiến 海hải 有hữu 深thâm 險hiểm 之chi 狀trạng 。 或hoặc 如như 虗hư 空không 。 或hoặc 如như 火hỏa 盡tận 。 凡phàm 脩tu 觀quán 者giả 。 見kiến 此thử 種chủng 種chủng 相tương/tướng 觀quán 。 不bất 應ưng 取thủ 着trước 。 着trước 則tắc 墮đọa 於ư 外ngoại 道đạo 邪tà 禪thiền 。 及cập 落lạc 二Nhị 乘Thừa 境cảnh 界giới 。 當đương 善thiện 觀quán 察sát 。 悉tất 須tu 捨xả 離ly 。 不bất 見kiến 有hữu 一nhất 法pháp 可khả 得đắc 。 則tắc 無vô 所sở 有hữu 。 可khả 入nhập 如Như 來Lai 禪thiền 也dã )# 。

註chú 曰viết 。 譬thí 如như 日nhật 月nguyệt 等đẳng 。 出xuất 諸chư 禪thiền 相tương/tướng 以dĩ 示thị 得đắc 失thất 。

爾nhĩ 時thời 大Đại 慧Tuệ 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 復phục 白bạch 佛Phật 言ngôn 。

世Thế 尊Tôn 。 般Bát 涅Niết 槃Bàn 者giả 。 說thuyết 何hà 等đẳng 法Pháp 。 謂vị 為vi 涅Niết 槃Bàn 。

佛Phật 告cáo 大đại 慧tuệ 。

一nhất 切thiết 自tự 性tánh 習tập 氣khí 。 藏tạng 意ý 意ý 識thức 見kiến 習tập 轉chuyển 變biến 。 名danh 為vi 涅Niết 槃Bàn 。 諸chư 佛Phật 及cập 我ngã 涅Niết 槃Bàn 。 自tự 性tánh 空không 事sự 境cảnh 。

(# 涅Niết 槃Bàn 有hữu 三tam 。 謂vị 外ngoại 道đạo 妄vọng 涅Niết 槃Bàn 。 二Nhị 乘Thừa 取thủ 證chứng 涅Niết 槃Bàn 。 如Như 來Lai 究Cứu 竟Cánh 涅Niết 槃Bàn 。 苟cẩu 不bất 以dĩ 法pháp 而nhi 正chánh 。 其kỳ 如Như 來Lai 藏tạng 。 與dữ 凡phàm 小tiểu 混hỗn 。 不bất 可khả 不bất 辨biện )# 。

註chú 曰viết 。 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 心tâm 。 識thức 性tánh 執chấp 熏huân 習tập 氣khí 分phần/phân 。 藏tạng 意ý 意ý 識thức 者giả 。 即tức 藏tạng 識thức 與dữ 事sự 識thức 。 此thử 言ngôn 自tự 心tâm 也dã 。 皆giai 言ngôn 習tập 者giả 。 由do 無vô 始thỉ 愛ái 見kiến 妄vọng 想tưởng 熏huân 習tập 故cố 也dã 。 轉chuyển 變biến 者giả 。 謂vị 轉chuyển 藏tạng 識thức 事sự 識thức 。 為vi 自tự 覺giác 聖thánh 智trí 境cảnh 界giới 。 名danh 為vi 涅Niết 槃Bàn 。 然nhiên 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 即tức 涅Niết 槃Bàn 相tướng 。 何hà 轉chuyển 變biến 之chi 有hữu 。 所sở 謂vị 名danh 轉chuyển 而nhi 體thể 不bất 轉chuyển 也dã 。 諸chư 佛Phật 及cập 我ngã 者giả 。 佛Phật 謂vị 此thử 究Cứu 竟Cánh 涅Niết 槃Bàn 。 我ngã 及cập 諸chư 佛Phật 同đồng 證chứng 。 證chứng 無vô 別biệt 證chứng 。 但đãn 了liễu 生sanh 死tử 。 即tức 是thị 涅Niết 槃Bàn 。 涅Niết 槃Bàn 之chi 性tánh 亦diệc 不bất 可khả 得đắc 。 是thị 為vi 空không 事sự 境cảnh 界giới 。

復phục 次thứ 大đại 慧tuệ 。 涅Niết 槃Bàn 者giả 。 聖thánh 智trí 自tự 覺giác 境cảnh 界giới 。 離ly 斷đoạn 常thường 妄vọng 想tưởng 性tánh 非phi 性tánh 。 云vân 何hà 非phi 常thường 。 謂vị 自tự 相tướng 共cộng 相tướng 。 妄vọng 想tưởng 斷đoạn 故cố 非phi 常thường 。 云vân 何hà 非phi 斷đoạn 。 謂vị 一nhất 切thiết 聖thánh 去khứ 來lai 現hiện 在tại 。 得đắc 自tự 覺giác 故cố 非phi 斷đoạn 。 大đại 慧tuệ 。 涅Niết 槃Bàn 不bất 壞hoại 不bất 死tử 。 若nhược 涅Niết 槃Bàn 死tử 者giả 。 復phục 應ưng 受thọ 生sanh 相tương 續tục 。 若nhược 壞hoại 者giả 。 應ưng 墮đọa 有hữu 為vi 相tương/tướng 。 是thị 故cố 涅Niết 槃Bàn 。 離ly 壞hoại 離ly 死tử 。 是thị 故cố 脩tu 行hành 者giả 。 之chi 所sở 歸quy 依y 。

(# 離ly 斷đoạn 常thường 二nhị 見kiến 。 則tắc 可khả 入nhập 如Như 來Lai 境cảnh 界giới )# 。

(# 離ly 情tình 故cố 非phi 常thường 。 顯hiển 性tánh 故cố 非phi 斷đoạn )# 。

註chú 曰viết 。 涅Niết 槃Bàn 言ngôn 不bất 壞hoại 不bất 死tử 者giả 。 是thị 對đối 有hữu 壞hoại 有hữu 死tử 而nhi 言ngôn 也dã 。 良lương 以dĩ 涅Niết 槃Bàn 是thị 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 之chi 理lý 。 若nhược 凡phàm 夫phu 是thị 有hữu 壞hoại 死tử 。 小Tiểu 乘Thừa 人nhân 於ư 真chân 空không 涅Niết 槃Bàn 。 灰hôi 身thân 無vô 身thân 。 滅diệt 智trí 無vô 智trí 。 亦diệc 可khả 謂vị 不bất 壞hoại 不bất 死tử 。 雖tuy 離ly 分phân 段đoạn 之chi 生sanh 。 復phục 受thọ 變biến 易dị 之chi 生sanh 。 是thị 有hữu 相tương 續tục 之chi 相tướng 。 雖tuy 於ư 有hữu 復phục 著trước 於ư 空không 。 是thị 猶do 有hữu 為vi 。 今kim 如Như 來Lai 涅Niết 槃Bàn 。 離ly 此thử 諸chư 相tướng 。 是thị 為vi 大Đại 乘Thừa 。 行hành 者giả 之chi 所sở 歸quy 趣thú 。

復phục 次thứ 大đại 慧tuệ 。 涅Niết 槃Bàn 非phi 捨xả 非phi 得đắc 。 非phi 斷đoạn 非phi 常thường 。 非phi 一nhất 義nghĩa 非phi 種chủng 種chủng 義nghĩa 。 是thị 名danh 涅Niết 槃Bàn 。

(# 申thân 上thượng 涅Niết 槃Bàn 之chi 義nghĩa 。 復phục 總tổng 結kết 之chi )# 。

註chú 曰viết 。 言ngôn 非phi 一nhất 者giả 。 是thị 非phi 空không 。 非phi 種chủng 種chủng 者giả 。 是thị 非phi 假giả 。 非phi 空không 非phi 假giả 。 正chánh 顯hiển 中trung 道đạo 大đại 涅Niết 槃Bàn 也dã 。

復phục 次thứ 大đại 慧tuệ 。 聲Thanh 聞Văn 緣Duyên 覺Giác 涅Niết 槃Bàn 者giả 。 覺giác 自tự 相tướng 共cộng 相tướng 。 不bất 習tập 近cận 境cảnh 界giới 。 不bất 願nguyện 倒đảo 妄vọng 見kiến 。 妄vọng 想tưởng 不bất 生sanh 。 彼bỉ 等đẳng 於ư 彼bỉ 。 作tác 涅Niết 槃Bàn 覺giác 。

(# 二Nhị 乘Thừa 於ư 陰ấm 界giới 〔# 又hựu 〕# 自tự 共cộng 相tương 中trung 。 用dụng 苦khổ 空không 無vô 常thường 無vô 我ngã 之chi 觀quán 。 厭yếm 離ly 生sanh 死tử 心tâm 切thiết 。 故cố 於ư 六lục 塵trần 境cảnh 界giới 。 不bất 樂nhạo 習tập 親thân 近cận )# 。

註chú 曰viết 。 顛điên 倒đảo 見kiến 者giả 。 斷đoạn 見kiến 惑hoặc 也dã 。 妄vọng 想tưởng 不bất 生sanh 者giả 。 斷đoạn 思tư 惑hoặc 也dã 。 既ký 滅diệt 苦khổ 集tập 。 而nhi 證chứng 真chân 空không 。 故cố 曰viết 於ư 彼bỉ 作tác 涅Niết 槃Bàn 覺giác 。

復phục 次thứ 大đại 慧tuệ 。 二nhị 種chủng 自tự 性tánh 相tướng 。 云vân 何hà 為vi 二nhị 。 謂vị 言ngôn 說thuyết 自tự 性tánh 相tướng 計kế 著trước 。 事sự 自tự 性tánh 相tướng 計kế 著trước 。 言ngôn 說thuyết 自tự 性tánh 相tướng 計kế 著trước 者giả 。 從tùng 無vô 始thỉ 言ngôn 說thuyết 虗hư 偽ngụy 習tập 氣khí 計kế 著trước 生sanh 。 事sự 自tự 性tánh 相tướng 計kế 著trước 者giả 。 從tùng 不bất 覺giác 自tự 心tâm 現hiện 分phân 齊tề 生sanh 。

(# 二nhị 種chủng 性tánh 相tướng 。 起khởi 各các 有hữu 由do 。 如như 經kinh 所sở 說thuyết 。 若nhược 了liễu 言ngôn 說thuyết 性tánh 空không 。 諸chư 法pháp 惟duy 心tâm 。 何hà 計kế 着trước 之chi 有hữu 哉tai 。 事sự 即tức 諸chư 法pháp 也dã )# 。

爾nhĩ 時thời 大Đại 慧Tuệ 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 復phục 白bạch 佛Phật 言ngôn 。

世Thế 尊Tôn 。 佛Phật 說thuyết 緣duyên 起khởi 。 即tức 是thị 說thuyết 因nhân 緣duyên 。 不bất 自tự 說thuyết 道Đạo 。

世Thế 尊Tôn 。 外ngoại 道đạo 亦diệc 說thuyết 因nhân 緣duyên 。 謂vị 勝thắng 自tự 在tại 時thời 微vi 塵trần 生sanh 。 如như 是thị 諸chư 性tánh 生sanh 。 然nhiên 世Thế 尊Tôn 所sở 謂vị 因nhân 緣duyên 。 生sanh 諸chư 性tánh 言ngôn 說thuyết 。 有hữu 間gian 悉tất 檀đàn 。 無vô 間gian 悉tất 檀đàn 。

(# 不bất 自tự 說thuyết 道Đạo 者giả 。 謂vị 佛Phật 說thuyết 緣duyên 起khởi 。 不bất 言ngôn 緣duyên 起khởi 所sở 以dĩ 。 故cố 云vân 不bất 自tự 說thuyết 道Đạo 。 外ngoại 道đạo 言ngôn 勝thắng 自tự 在tại 等đẳng 。 而nhi 諸chư 法pháp 生sanh 。 諸chư 性tánh 即tức 諸chư 法pháp 也dã 。 然nhiên 與dữ 如Như 來Lai 所sở 說thuyết 。 因nhân 緣duyên 生sanh 法pháp 。 被bị 機cơ 言ngôn 教giáo 。 為vi 有hữu 問vấn 異dị 耶da 。 無vô 間gian 異dị 耶da 。 悉tất 檀đàn 。 即tức 四tứ 悉tất 檀đàn 機cơ 也dã )# 。

註chú 曰viết 。 因nhân 緣duyên 之chi 說thuyết 。 有hữu 邪tà 有hữu 正chánh 故cố 。 並tịnh 舉cử 之chi 問vấn 。

佛Phật 告cáo 大đại 慧tuệ 。

我ngã 非phi 無vô 因nhân 說thuyết 及cập 因nhân 緣duyên 雜tạp 亂loạn 說thuyết 。 此thử 有hữu 故cố 彼bỉ 有hữu 者giả 。 攝nhiếp 所sở 攝nhiếp 非phi 性tánh 。 覺giác 自tự 心tâm 現hiện 量lượng 。 大đại 慧tuệ 。 若nhược 攝nhiếp 所sở 攝nhiếp 計kế 著trước 。 不bất 覺giác 自tự 心tâm 現hiện 量lượng 。 外ngoại 境cảnh 界giới 性tánh 非phi 性tánh 。 彼bỉ 有hữu 如như 是thị 過quá 。 非phi 我ngã 說thuyết 緣duyên 起khởi 。 我ngã 常thường 說thuyết 言ngôn 。 因nhân 緣duyên 和hòa 合hợp 。 而nhi 生sanh 諸chư 法pháp 。 非phi 無vô 因nhân 生sanh 。

(# 因nhân 大đại 慧tuệ 所sở 難nạn/nan 。 而nhi 破phá 之chi )# 。

(# 若nhược 攝nhiếp 所sở 攝nhiếp 計kế 著trước 等đẳng 者giả 。 唐đường 譯dịch 云vân 。 若nhược 不bất 了liễu 諸chư 法pháp 惟duy 心tâm 所sở 現hiện 。 計kế 有hữu 能năng 取thủ 所sở 取thủ 。 執chấp 着trước 外ngoại 境cảnh 。 若nhược 有hữu 若nhược 無vô 。 彼bỉ 有hữu 是thị 過quá 。 非phi 我ngã 所sở 說thuyết )# 。

註chú 曰viết 。 此thử 即tức 六lục 根căn 。 彼bỉ 即tức 六lục 塵trần 。 謂vị 根căn 塵trần 相tương/tướng 由do 而nhi 起khởi 。 攝nhiếp 所sở 攝nhiếp 非phi 性tánh 等đẳng 者giả 。 謂vị 了liễu 因nhân 緣duyên 生sanh 法pháp 。 惟duy 心tâm 所sở 現hiện 。 無vô 能năng 取thủ 所sở 取thủ 。 非phi 性tánh 謂vị 離ly 性tánh 執chấp 也dã 。 過quá 即tức 雜tạp 亂loạn 也dã 。 彼bỉ 即tức 外ngoại 道đạo 也dã 。 性tánh 非phi 性tánh 即tức 有hữu 無vô 也dã 。 因nhân 緣duyên 和hòa 合hợp 而nhi 生sanh 者giả 。 正chánh 酬thù 無vô 因nhân 之chi 問vấn 。

爾nhĩ 時thời 大Đại 慧Tuệ 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 復phục 白bạch 佛Phật 言ngôn 。

世Thế 尊Tôn 。 常thường 聲thanh 者giả 何hà 事sự 說thuyết 。 大đại 慧tuệ 。 彼bỉ 惑hoặc 亂loạn 者giả 。 有hữu 種chủng 種chủng 現hiện 非phi 惑hoặc 亂loạn 作tác 無vô 常thường 。

所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 謂vị 離ly 性tánh 非phi 性tánh 故cố 。

(# 彼bỉ 惑hoặc 亂loạn 等đẳng 者giả 。 言ngôn 彼bỉ 妄vọng 法pháp 現hiện 時thời 。 雖tuy 有hữu 種chủng 種chủng 。 差sai 別biệt 不bất 同đồng 。 然nhiên 非phi 無vô 常thường 。 良lương 以dĩ 諸chư 法pháp 本bổn 離ly 有hữu 無vô 。 一nhất 一nhất 即tức 性tánh 。 即tức 性tánh 故cố 常thường 。 離ly 性tánh 非phi 性tánh 。 即tức 離ly 有hữu 無vô 也dã )# 。

大đại 慧tuệ 。 云vân 何hà 離ly 性tánh 非phi 性tánh 惑hoặc 亂loạn 。 謂vị 一nhất 切thiết 愚ngu 夫phu 種chủng 種chủng 境cảnh 界giới 故cố 。 如như 彼bỉ 恆Hằng 河Hà 。 餓ngạ 鬼quỷ 見kiến 不bất 見kiến 故cố 。 無vô 惑hoặc 亂loạn 性tánh 。 於ư 餘dư 現hiện 故cố 非phi 無vô 性tánh 。 如như 是thị 惑hoặc 亂loạn 。 諸chư 聖thánh 顛điên 願nguyện 倒đảo 不bất 顛điên 倒đảo 。 是thị 故cố 惑hoặc 亂loạn 常thường 。 謂vị 相tương/tướng 相tương/tướng 不bất 壞hoại 故cố 。 大đại 慧tuệ 。 非phi 惑hoặc 亂loạn 種chủng 種chủng 相tương/tướng 妄vọng 想tưởng 相tương/tướng 壞hoại 。 是thị 故cố 惑hoặc 亂loạn 常thường 。

(# 執chấp 無vô 為vi 有hữu 。 非phi 常thường 計kế 常thường 。 是thị 名danh 顛điên 倒đảo 惑hoặc 亂loạn 也dã )# 。

(# 餓ngạ 鬼quỷ 雖tuy 近cận 恆Hằng 河Hà 。 而nhi 不bất 見kiến 水thủy 。 以dĩ 其kỳ 見kiến 水thủy 是thị 火hỏa 。 故cố 云vân 見kiến 不bất 見kiến 也dã 。 見kiến 雖tuy 有hữu 異dị 。 而nhi 彼bỉ 恆Hằng 河Hà 。 體thể 常thường 自tự 若nhược 。 無vô 惑hoặc 亂loạn 性tánh 者giả 。 謂vị 不bất 以dĩ 見kiến 故cố 為vi 有hữu 。 不bất 以dĩ 不bất 見kiến 故cố 為vi 無vô 。 自tự 其kỳ 見kiến 者giả 言ngôn 之chi 。 非phi 無vô 恆Hằng 河Hà 。 故cố 曰viết 。 於ư 餘dư 現hiện 故cố 。 非phi 無vô 性tánh 也dã )# 。

註chú 曰viết 。 惑hoặc 亂loạn 之chi 法pháp 。 聖thánh 人nhân 見kiến 之chi 。 其kỳ 性tánh 本bổn 常thường 。 而nhi 必tất 曰viết 離ly 性tánh 非phi 性tánh 者giả 何hà 。 以dĩ 未vị 能năng 了liễu 達đạt 。 即tức 是thị 愚ngu 夫phu 境cảnh 界giới 故cố 也dã 。 如như 彼bỉ 恆Hằng 河Hà 等đẳng 者giả 。 承thừa 上thượng 愚ngu 夫phu 所sở 見kiến 。 舉cử 以dĩ 為ví 喻dụ 。 如như 是thị 惑hoặc 亂loạn 等đẳng 。 正chánh 釋thích 惑hoặc 亂loạn 常thường 義nghĩa 。 謂vị 諸chư 聖thánh 以dĩ 離ly 倒đảo 不bất 倒đảo 見kiến 故cố 。 即tức 彼bỉ 惑hoặc 亂loạn 體thể 是thị 常thường 住trụ 。 以dĩ 其kỳ 法pháp 法pháp 不bất 壞hoại 故cố 也dã 。 又hựu 言ngôn 非phi 惑hoặc 亂loạn 者giả 。 謂vị 非phi 諸chư 妄vọng 法pháp 自tự 有hữu 種chủng 種chủng 差sai 別biệt 之chi 相tướng 。 以dĩ 愚ngu 夫phu 妄vọng 想tưởng 分phân 別biệt 見kiến 有hữu 異dị 。 相tương/tướng 若nhược 離ly 分phân 別biệt 。 妄vọng 法pháp 即tức 常thường 。 故cố 曰viết 惑hoặc 亂loạn 常thường 也dã 。

彼bỉ 惑hoặc 亂loạn 者giả 。 倒đảo 不bất 倒đảo 妄vọng 想tưởng 。 起khởi 二nhị 種chủng 種chủng 性tánh 。 謂vị 聖thánh 種chủng 性tánh 及cập 愚ngu 夫phu 種chủng 性tánh 。 聖thánh 種chủng 性tánh 者giả 。 三tam 種chủng 分phân 別biệt 。 謂vị 聲Thanh 聞Văn 乘Thừa 。 緣Duyên 覺Giác 乘thừa 佛Phật 乘thừa 。 云vân 何hà 愚ngu 夫phu 妄vọng 想tưởng 起khởi 聲Thanh 聞Văn 乘thừa 種chủng 性tánh 。 謂vị 自tự 共cộng 相tương 計kế 著trước 。 起khởi 聲Thanh 聞Văn 乘thừa 種chủng 性tánh 。 是thị 名danh 妄vọng 想tưởng 起khởi 聲Thanh 聞Văn 乘thừa 種chủng 性tánh 。 大đại 慧tuệ 。 即tức 彼bỉ 惑hoặc 亂loạn 妄vọng 想tưởng 起khởi 緣Duyên 覺Giác 乘thừa 種chủng 性tánh 。 謂vị 即tức 彼bỉ 惑hoặc 亂loạn 自tự 共cộng 相tương 不bất 親thân 計kế 著trước 起khởi 緣Duyên 覺Giác 乘thừa 種chủng 性tánh 。 云vân 何hà 智trí 者giả 。 即tức 彼bỉ 惑hoặc 亂loạn 起khởi 佛Phật 乘thừa 種chủng 性tánh 。 謂vị 覺giác 自tự 心tâm 現hiện 量lượng 外ngoại 性tánh 非phi 性tánh 不bất 妄vọng 想tưởng 相tương/tướng 。 起khởi 佛Phật 乘thừa 種chủng 性tánh 。 是thị 名danh 即tức 彼bỉ 惑hoặc 亂loạn 起khởi 佛Phật 乘thừa 種chủng 性tánh 。

(# 承thừa 上thượng 惑hoặc 亂loạn 其kỳ 常thường 。 不bất 起khởi 顛điên 倒đảo 覺giác 。 非phi 不bất 顛điên 倒đảo 覺giác 來lai )# 。

(# 覺giác 自tự 心tâm 現hiện 量lượng 等đẳng 。 義nghĩa 見kiến 前tiền 釋thích 。 是thị 為vi 佛Phật 乘thừa 種chủng 性tánh )# 。

註chú 曰viết 。 言ngôn 彼bỉ 惑hoặc 亂loạn 者giả 。 謂vị 分phân 別biệt 妄vọng 法pháp 。 是thị 倒đảo 非phi 則tắc 。 則tắc 成thành 二nhị 種chủng 種chủng 性tánh 。 非phi 倒đảo 是thị 聖thánh 。 倒đảo 即tức 愚ngu 夫phu 。 先tiên 出xuất 聖thánh 種chủng 性tánh 。

復phục 有hữu 三tam 種chủng 。 謂vị 聲Thanh 聞Văn 緣Duyên 覺Giác 佛Phật 乘thừa 。 初sơ 聲Thanh 聞Văn 乘Thừa 中trung 。 言ngôn 愚ngu 夫phu 妄vọng 想tưởng 起khởi 者giả 。 謂vị 愚ngu 者giả 於ư 五ngũ 陰ấm 。 自tự 相tướng 共cộng 相tướng 。 照chiếu 了liễu 空không 寂tịch 。 而nhi 生sanh 厭yếm 離ly 。 乃nãi 成thành 聲Thanh 聞Văn 種chủng 性tánh 。 緣Duyên 覺Giác 亦diệc 云vân 自tự 共cộng 相tương 者giả 。 離ly 執chấp 義nghĩa 同đồng 。 但đãn 樂nhạo/nhạc/lạc 脩tu 遠viễn 離ly 。 故cố 云vân 不bất 親thân 。 是thị 為vi 緣Duyên 覺Giác 種chủng 性tánh 。 佛Phật 種chủng 性tánh 中trung 。 特đặc 言ngôn 智trí 首thủ 。 異dị 二Nhị 乘Thừa 故cố 。

大đại 慧tuệ 白bạch 佛Phật 言ngôn 。

世Thế 尊Tôn 。 惑hoặc 亂loạn 為vi 有hữu 為vi 無vô 。

佛Phật 告cáo 大đại 慧tuệ 。

如như 幻huyễn 無vô 計kế 著trước 相tương/tướng 。 若nhược 惑hoặc 亂loạn 有hữu 計kế 著trước 相tương/tướng 者giả 。 計kế 著trước 性tánh 不bất 可khả 滅diệt 。 緣duyên 起khởi 應ưng 如như 外ngoại 道đạo 。 說thuyết 因nhân 緣duyên 生sanh 法pháp 。

(# 自tự 此thử 之chi 下hạ 。 問vấn 答đáp 有hữu 四tứ 。 初sơ 問vấn 惑hoặc 亂loạn 有hữu 無vô 。 因nhân 上thượng 以dĩ 惑hoặc 亂loạn 為vi 〔# 長trường/trưởng 〕# 為vi 實thật 。 又hựu 以dĩ 妄vọng 想tưởng 。 然nhiên 則tắc 果quả 有hữu 耶da 果quả 無vô 耶da )# 。

註chú 曰viết 。 如như 幻huyễn 無vô 計kế 著trước 相tương/tướng 者giả 。 意ý 謂vị 若nhược 言ngôn 妄vọng 法pháp 。 定định 有hữu 定định 無vô 。 則tắc 生sanh 計kế 著trước 。 性tánh 不bất 可khả 滅diệt 。 故cố 以dĩ 如như 幻huyễn 言ngôn 之chi 。 若nhược 不bất 能năng 了liễu 如như 幻huyễn 則tắc 。 緣duyên 起khởi 之chi 法pháp 。 同đồng 於ư 外ngoại 道đạo 。 邪tà 計kế 因nhân 緣duyên 矣hĩ 。

爾nhĩ 時thời 世Thế 尊Tôn 。 欲dục 重trùng 宣tuyên 此thử 義nghĩa 。 而nhi 說thuyết 偈kệ 言ngôn 。 聖thánh 不bất 見kiến 惑hoặc 亂loạn 。 中trung 間gian 亦diệc 無vô 實thật 。 中trung 間gian 若nhược 真chân 實thật 。 惑hoặc 亂loạn 即tức 真chân 實thật 。 捨xả 離ly 一nhất 切thiết 惑hoặc 。 若nhược 有hữu 相tương 生sanh 者giả 。 是thị 亦diệc 為vi 惑hoặc 亂loạn 。 不bất 淨tịnh 猶do 如như 翳ế 。

(# 前tiền 四tứ 句cú 。 明minh 大Đại 乘Thừa 聖thánh 智trí 。 了liễu 妄vọng 即tức 真chân )# 。

(# 後hậu 四tứ 句cú 。 明minh 小tiểu 智trí 離ly 妄vọng 顯hiển 真chân )# 。

註chú 曰viết 。 惑hoặc 亂loạn 妄vọng 法pháp 。 乃nãi 凡phàm 夫phu 境cảnh 界giới 。 佛Phật 眼nhãn 見kiến 之chi 。 無vô 非phi 真chân 實thật 。 而nhi 此thử 真chân 實thật 亦diệc 無vô 實thật 體thể 。 離ly 此thử 空không 有hữu 。 是thị 為vi 真chân 實thật 。 良lương 由do 聖thánh 智trí 。 了liễu 達đạt 妄vọng 法pháp 即tức 是thị 真chân 實thật 故cố 也dã 。 於ư 真chân 著trước 相tương/tướng 。 亦diệc 為vi 惑hoặc 亂loạn 。 如như 目mục 有hữu 翳ế 。 見kiến 為vi 不bất 淨tịnh 也dã 。

復phục 次thứ 大đại 慧tuệ 。 非phi 幻huyễn 無vô 有hữu 相tương 似tự 。 見kiến 一nhất 切thiết 法pháp 如như 幻huyễn 。 大đại 慧tuệ 白bạch 佛Phật 言ngôn 。

世Thế 尊Tôn 。 為vi 種chủng 種chủng 幻huyễn 相tương/tướng 計kế 著trước 言ngôn 一nhất 切thiết 法pháp 如như 幻huyễn 。 為vi 異dị 相tướng 計kế 著trước 。 若nhược 種chủng 種chủng 幻huyễn 相tương/tướng 計kế 著trước 。 言ngôn 一nhất 切thiết 性tánh 如như 幻huyễn 者giả 。

世Thế 尊Tôn 。 有hữu 性tánh 不bất 如như 幻huyễn 者giả 。

所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 謂vị 色sắc 種chủng 種chủng 相tương/tướng 非phi 。 世Thế 尊Tôn 無vô 有hữu 因nhân 色sắc 種chủng 種chủng 相tương/tướng 現hiện 如như 幻huyễn 。 是thị 故cố 無vô 種chủng 種chủng 幻huyễn 相tương/tướng 計kế 著trước 相tương/tướng 。 似tự 性tánh 如như 幻huyễn 。

(# 上thượng 言ngôn 一nhất 切thiết 法pháp 如như 幻huyễn 。 佛Phật 恐khủng 大đại 慧tuệ 疑nghi 。 何hà 獨độc 以dĩ 幻huyễn 為ví 喻dụ 。 故cố 復phục 告cáo 云vân 。 非phi 假giả 幻huyễn 喻dụ 。 諸chư 法pháp 更cánh 無vô 有hữu 可khả 相tương 似tự 者giả 。 故cố 說thuyết 一nhất 切thiết 法pháp 。 如như 幻huyễn 也dã )# 。

註chú 曰viết 。 佛Phật 說thuyết 一nhất 切thiết 法pháp 如như 幻huyễn 。 為vi 執chấp 著trước 種chủng 種chủng 幻huyễn 相tương/tướng 而nhi 言ngôn 如như 幻huyễn 耶da 。 為vi 不bất 執chấp 著trước 諸chư 相tướng 而nhi 言ngôn 如như 幻huyễn 耶da 。 若nhược 執chấp 著trước 幻huyễn 相tương/tướng 言ngôn 諸chư 法pháp 如như 幻huyễn 者giả 。 未vị 必tất 諸chư 法pháp 皆giai 如như 幻huyễn 也dã 。 故cố 曰viết 有hữu 性tánh 不bất 如như 幻huyễn 者giả 。 性tánh 即tức 法pháp 也dã 。 若nhược 槩# 言ngôn 之chi 。 凡phàm 諸chư 色sắc 相tướng 。 應ưng 無vô 別biệt 因nhân 。 然nhiên 世thế 間gian 未vị 有hữu 有hữu 因nhân 之chi 色sắc 皆giai 如như 幻huyễn 者giả 。

佛Phật 告cáo 大đại 慧tuệ 。

非phi 種chủng 種chủng 幻huyễn 相tương/tướng 計kế 著trước 相tương 似tự 。 一nhất 切thiết 法pháp 如như 幻huyễn 。 大đại 慧tuệ 。 然nhiên 不bất 實thật 一nhất 切thiết 法pháp 。 速tốc 滅diệt 如như 電điện 。 是thị 則tắc 如như 幻huyễn 。 大đại 慧tuệ 。 譬thí 如như 電điện 光quang 剎sát 那na 頓đốn 現hiện 現hiện 已dĩ 即tức 滅diệt 。 非phi 愚ngu 夫phu 現hiện 。 如như 是thị 一nhất 切thiết 。 性tánh 自tự 妄vọng 想tưởng 自tự 共cộng 相tương 。 觀quán 察sát 無vô 性tánh 。 非phi 現hiện 色sắc 相tướng 計kế 著trước 。

(# 如như 是thị 一nhất 切thiết 以dĩ 下hạ 。 言ngôn 一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 。 依y 自tự 分phân 別biệt 。 自tự 共cộng 相tương 現hiện 。 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 以dĩ 不bất 能năng 觀quán 察sát 。 無vô 所sở 有hữu 故cố 。 而nhi 妄vọng 計kế 著trước 種chủng 種chủng 色sắc 相tướng )# 。

註chú 曰viết 。 言ngôn 諸chư 法pháp 如như 幻huyễn 者giả 。 正chánh 非phi 計kế 著trước 幻huyễn 相tương/tướng 。 直trực 以dĩ 一nhất 切thiết 法pháp 不bất 實thật 。 速tốc 滅diệt 如như 電điện 。 乃nãi 如như 幻huyễn 耳nhĩ 。 又hựu 以dĩ 喻dụ 顯hiển 。 電điện 光quang 剎sát 那na 。 起khởi 滅diệt 之chi 速tốc 。 惟duy 聖thánh 智trí 乃nãi 知tri 。 非phi 愚ngu 夫phu 所sở 覺giác 現hiện 相tướng 。

大đại 慧tuệ 復phục 白bạch 佛Phật 言ngôn 。 如như 世Thế 尊Tôn 所sở 說thuyết 。 一nhất 切thiết 性tánh 無vô 生sanh 及cập 如như 幻huyễn 。 將tương 無vô 世Thế 尊Tôn 前tiền 後hậu 所sở 說thuyết 。 自tự 相tương 違vi 耶da 。 說thuyết 無vô 生sanh 性tánh 如như 幻huyễn 。 大đại 慧tuệ 。 非phi 我ngã 說thuyết 無vô 生sanh 性tánh 如như 幻huyễn 前tiền 後hậu 相tương 違vi 過quá 。

所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 謂vị 生sanh 無vô 生sanh 覺giác 自tự 心tâm 現hiện 量lượng 。 有hữu 非phi 有hữu 外ngoại 性tánh 非phi 性tánh 無vô 生sanh 現hiện 。 大đại 慧tuệ 。 非phi 我ngã 前tiền 後hậu 說thuyết 相tương 違vi 過quá 。 然nhiên 壞hoại 外ngoại 道đạo 因nhân 生sanh 故cố 。 我ngã 說thuyết 一nhất 切thiết 性tánh 無vô 生sanh 。 大đại 慧tuệ 。 外ngoại 道đạo 癡si 聚tụ 。 欲dục 令linh 有hữu 無vô 有hữu 生sanh 。 非phi 自tự 妄vọng 想tưởng 種chủng 種chủng 計kế 著trước 緣duyên 。 大đại 慧tuệ 。 我ngã 非phi 有hữu 無vô 有hữu 生sanh 。 是thị 故cố 我ngã 以dĩ 無vô 生sanh 說thuyết 而nhi 說thuyết 。

(# 既ký 曰viết 性tánh 無vô 。 一nhất 則tắc 無vô 矣hĩ 。 而nhi 又hựu 曰viết 如như 幻huyễn 非phi 有hữu 耶da 。 取thủ 此thử 大đại 慧tuệ 疑nghi 其kỳ 相tương 違vi 也dã )# 。

註chú 曰viết 。 非phi 我ngã 說thuyết 有hữu 相tương 違vi 。 所sở 以dĩ 生sanh 無vô 生sanh 者giả 。 言ngôn 我ngã 了liễu 於ư 生sanh 即tức 是thị 無vô 生sanh 。 唯duy 是thị 自tự 心tâm 之chi 所sở 現hiện 故cố 。 若nhược 有hữu 若nhược 無vô 。 一nhất 切thiết 外ngoại 法pháp 。 其kỳ 性tánh 本bổn 無vô 有hữu 生sanh 。 故cố 我ngã 說thuyết 無vô 生sanh 也dã 。 又hựu 謂vị 壞hoại 外ngoại 道đạo 因nhân 生sanh 如như 彼bỉ 。 計kế 種chủng 種chủng 異dị 。 因nhân 有hữu 生sanh 故cố 。 說thuyết 一nhất 切thiết 性tánh 無vô 生sanh 。 破phá 外ngoại 道đạo 計kế 有hữu 無vô 生sanh 。 非phi 自tự 執chấp 著trước 妄vọng 想tưởng 為vi 緣duyên 。 又hựu 告cáo 大đại 慧tuệ 云vân 。 我ngã 非phi 有hữu 無vô 者giả 。 謂vị 離ly 有hữu 無vô 之chi 見kiến 。 故cố 我ngã 以dĩ 無vô 生sanh 之chi 說thuyết 。 而nhi 說thuyết 無vô 生sanh 也dã 。

大đại 慧tuệ 。 說thuyết 幻huyễn 性tánh 自tự 性tánh 相tướng 。 為vi 離ly 性tánh 自tự 性tánh 相tướng 故cố 。 隨tùy 愚ngu 夫phu 惡ác 見kiến 相tương/tướng 希hy 望vọng 。 不bất 知tri 自tự 心tâm 現hiện 量lượng 。 懷hoài 因nhân 所sở 作tác 生sanh 緣duyên 自tự 性tánh 相tướng 計kế 著trước 。 說thuyết 夢mộng 幻huyễn 自tự 性tánh 相tướng 一nhất 切thiết 法pháp 。

(# 幻huyễn 義nghĩa 有hữu 二nhị 。 一nhất 為vi 知tri 性tánh 離ly 故cố 。 以dĩ 知tri 幻huyễn 性tánh 。 即tức 離ly 自tự 性tánh 。 所sở 謂vị 知tri 幻huyễn 即tức 離ly 是thị 也dã 。 二nhị 為vi 破phá 愚ngu 夫phu 取thủ 着trước 相tương/tướng )# 。

註chú 曰viết 。 破phá 愚ngu 夫phu 取thủ 著trước 相tương/tướng 有hữu 三tam 。 不bất 知tri 自tự 心tâm 現hiện 量lượng 一nhất 也dã 。 壞hoại 正chánh 因nhân 緣duyên 所sở 生sanh 法pháp 二nhị 也dã 。 緣duyên 自tự 性tánh 相tướng 作tác 實thật 有hữu 計kế 著trước 三tam 也dã 。 故cố 說thuyết 一nhất 切thiết 法pháp 。 如như 幻huyễn 如như 夢mộng 。 之chi 相tướng 破phá 之chi 。

大đại 慧tuệ 。 名danh 身thân 者giả 。 謂vị 若nhược 依y 事sự 立lập 名danh 。 是thị 名danh 名danh 身thân 。 句cú 身thân 者giả 。 謂vị 句cú 有hữu 義nghĩa 身thân 。 自tự 性tánh 決quyết 定định 究cứu 竟cánh 。 是thị 名danh 句cú 身thân 。 形hình 身thân 者giả 。 謂vị 顯hiển 示thị 名danh 句cú 。 是thị 名danh 形hình 身thân 。 又hựu 形hình 身thân 者giả 。 謂vị 長trường 短đoản 高cao 下hạ 。 又hựu 句cú 身thân 者giả 。 謂vị 徑kính 跡tích 。 如như 象tượng 馬mã 人nhân 獸thú 等đẳng 所sở 行hành 徑kính 跡tích 。 得đắc 句cú 身thân 名danh 。 大đại 慧tuệ 。 名danh 及cập 形hình 者giả 。 謂vị 以dĩ 名danh 說thuyết 無vô 色sắc 四tứ 陰ấm 故cố 說thuyết 名danh 。 自tự 相tương/tướng 現hiện 故cố 說thuyết 形hình 。 是thị 名danh 名danh 句cú 形hình 身thân 。

(# 名danh 句cú 形hình 身thân 者giả 。 唯duy 識thức 論luận 云vân 。 名danh 詮thuyên 自tự 性tánh 。 句cú 詮thuyên 差sai 別biệt 。 文văn 即tức 是thị 字tự 。 為vi 形hình 所sở 依y 。 形hình 即tức 文văn 也dã 。 身thân 者giả 聚tụ 義nghĩa 。 名danh 詮thuyên 自tự 性tánh 者giả 。 如như 說thuyết 六lục 根căn 。 但đãn 云vân 眼nhãn 耳nhĩ 鼻tị 舌thiệt 身thân 意ý 。 之chi 名danh 而nhi 已dĩ 。 句cú 詮thuyên 差sai 別biệt 者giả 。 如như 云vân 眼nhãn 是thị 佛Phật 眼nhãn 法Pháp 眼nhãn 慧tuệ 眼nhãn 等đẳng 種chủng 種chủng 差sai 別biệt 也dã 。 然nhiên 此thử 名danh 句cú 形hình 三Tam 身Thân 。 名danh 為vi 三tam 假giả 。 假giả 者giả 對đối 〔# 變biến 〕# 而nhi 言ngôn 。 則tắc 聲thanh 為vi 實thật 。 此thử 一nhất 實thật 三tam 假giả 。 乃nãi 能năng 詮thuyên 教giáo 體thể 。 今kim 但đãn 云vân 名danh 句cú 形hình 身thân 。 而nhi 不bất 言ngôn 一nhất 實thật 者giả 。 以dĩ 佛Phật 說thuyết 法pháp 之chi 聲thanh 。 即tức 一nhất 實thật 也dã )# 。

註chú 曰viết 。 依y 事sự 立lập 名danh 者giả 。 即tức 名danh 詮thuyên 自tự 性tánh 也dã 。 句cú 有hữu 義nghĩa 身thân 者giả 。 即tức 句cú 詮thuyên 差sai 別biệt 也dã 。 凡phàm 句cú 以dĩ 詮thuyên 義nghĩa 差sai 別biệt 為vi 性tánh 。 故cố 決quyết 定định 究cứu 竟cánh 不bất 相tương 混hỗn 濫lạm 。 是thị 身thân 句cú 之chi 功công 也dã 。 形hình 身thân 謂vị 顯hiển 示thị 名danh 句cú 者giả 。 即tức 由do 文văn 字tự 以dĩ 顯hiển 名danh 句cú 。 亦diệc 即tức 名danh 句cú 以dĩ 成thành 文văn 。 故cố 曰viết 文văn 即tức 是thị 字tự 為vi 形hình 所sở 依y 。 又hựu 形hình 者giả 是thị 喻dụ 。 喻dụ 如như 人nhân 之chi 形hình 有hữu 長trường 短đoản 高cao 下hạ 。 文văn 之chi 長trường 短đoản 亦diệc 猶do 是thị 也dã 。 句cú 身thân 謂vị 徑kính 迹tích 者giả 。 如như 因nhân 跡tích 始thỉ 知tri 有hữu 象tượng 馬mã 等đẳng 所sở 行hành 。 猶do 尋tầm 句cú 而nhi 得đắc 義nghĩa 也dã 。 上thượng 乃nãi 以dĩ 形hình 句cú 對đối 言ngôn 。 若nhược 名danh 與dữ 形hình 相tướng 對đối 言ngôn 者giả 。 則tắc 如như 五ngũ 陰ấm 之chi 。 受thọ 想tưởng 行hành 識thức 。 四tứ 陰ấm 無vô 色sắc 而nhi 有hữu 名danh 。 色sắc 陰ấm 自tự 相tương/tướng 顯hiển 現hiện 。 故cố 說thuyết 有hữu 形hình 亦diệc 。 猶do 文văn 因nhân 義nghĩa 而nhi 顯hiển 也dã 。

復phục 次thứ 大đại 慧tuệ 。 未vị 來lai 世thế 智trí 者giả 。 以dĩ 離ly 一nhất 異dị 俱câu 不bất 俱câu 見kiến 相tương/tướng 我ngã 所sở 通thông 義nghĩa 。 問vấn 無vô 智trí 者giả 。 彼bỉ 即tức 答đáp 言ngôn 。 此thử 非phi 正chánh 問vấn 。 謂vị 色sắc 等đẳng 常thường 無vô 常thường 。 為vi 異dị 不bất 異dị 。 如như 是thị 涅Niết 槃Bàn 。 諸chư 行hành 相tương/tướng 所sở 相tương/tướng 。 求cầu 那na 所sở 求cầu 那na 。 造tạo 所sở 造tạo 。 見kiến 所sở 見kiến 。 塵trần 及cập 微vi 塵trần 。 脩tu 與dữ 脩tu 者giả 。 如như 是thị 比tỉ 展triển 轉chuyển 相tương/tướng 。

(# 爾nhĩ 時thời 世Thế 尊Tôn 。 欲dục 重trùng 宣tuyên 此thử 義nghĩa 。 而nhi 說thuyết 偈kệ 言ngôn 曰viết 。 眾chúng 具cụ 無vô 義nghĩa 者giả 。 生sanh 常thường 無vô 過quá 。 若nhược 無vô 分phân 別biệt 。 覺giác 氷băng 離ly 定định 。 從tùng 其kỳ 所sở 立lập 宗tông 。 則tắc 有hữu 眾chúng 離ly 義nghĩa 。 等đẳng 觀quán 自tự 心tâm 量lượng 。 言ngôn 說thuyết 不bất 可khả 得đắc )# 。

註chú 曰viết 。 語ngữ 大đại 慧tuệ 。 未vị 來lai 世thế 菩Bồ 薩Tát 。 當đương 以dĩ 離ly 四tứ 句cú 相tương/tướng 。 問vấn 彼bỉ 世thế 人nhân 。 意ý 示thị 入nhập 道đạo 之chi 門môn 。 彼bỉ 無vô 智trí 人nhân 。 不bất 達đạt 此thử 意ý 。 乃nãi 答đáp 云vân 此thử 非phi 正chánh 論luận 。 謂vị 色sắc 等đẳng 者giả 。 言ngôn 約ước 陰ấm 入nhập 界giới 等đẳng 諸chư 法pháp 上thượng 。 而nhi 分phần/phân 常thường 無vô 常thường 異dị 不bất 異dị 等đẳng 四tứ 句cú 也dã 。 如như 是thị 涅Niết 槃Bàn 諸chư 行hành 者giả 。 行hành 即tức 能năng 顯hiển 涅Niết 槃Bàn 之chi 行hành 。 能năng 相tương/tướng 所sở 相tương/tướng 。 能năng 依y 所sở 依y 。 能năng 造tạo 所sở 造tạo 。 能năng 見kiến 所sở 見kiến 。 塵trần 及cập 微vi 塵trần 。 謂vị 泥nê 團đoàn 微vi 塵trần 也dã 。 脩tu 與dữ 脩tu 者giả 。 即tức 人nhân 法pháp 也dã 。 如như 是thị 比tỉ 展triển 轉chuyển 相tương/tướng 者giả 。 言ngôn 上thượng 相tương 對đối 二nhị 法pháp 也dã 。

爾nhĩ 時thời 大Đại 慧Tuệ 菩Bồ 薩Tát 。 復phục 白bạch 佛Phật 言ngôn 。

世Thế 尊Tôn 。 唯duy 願nguyện 世Thế 尊Tôn 。 更cánh 為vì 我ngã 說thuyết 。 陰ấm 界giới 入nhập 生sanh 滅diệt 。 彼bỉ 無vô 有hữu 我ngã 。 誰thùy 生sanh 誰thùy 滅diệt 。 愚ngu 夫phu 者giả 。 依y 於ư 生sanh 滅diệt 不bất 覺giác 苦khổ 盡tận 。 不bất 識thức 涅Niết 槃Bàn 。

佛Phật 告cáo 大đại 慧tuệ 。

一nhất 切thiết 法pháp 離ly 所sở 作tác 因nhân 緣duyên 不bất 生sanh 。 無vô 作tác 者giả 故cố 。 一nhất 切thiết 法pháp 不bất 生sanh 。 大đại 慧tuệ 。 何hà 故cố 一nhất 切thiết 。 性tánh 離ly 自tự 性tánh 。 以dĩ 自tự 覺giác 觀quán 時thời 。 自tự 共cộng 性tánh 相tướng 不bất 可khả 得đắc 故cố 。 說thuyết 一nhất 切thiết 法pháp 不bất 生sanh 。 何hà 故cố 一nhất 切thiết 。 法pháp 不bất 可khả 持trì 。 來lai 不bất 可khả 持trì 去khứ 。 以dĩ 自tự 共cộng 相tương 欲dục 持trì 來lai 無vô 所sở 來lai 。 欲dục 持trì 去khứ 無vô 所sở 去khứ 。 是thị 故cố 一nhất 切thiết 法pháp 。 離ly 持trì 來lai 去khứ 。 大đại 慧tuệ 。 何hà 故cố 一nhất 切thiết 。 諸chư 法pháp 不bất 滅diệt 。 謂vị 性tánh 自tự 性tánh 相tướng 無vô 故cố 。 一nhất 切thiết 法pháp 不bất 可khả 得đắc 故cố 。 一nhất 切thiết 法pháp 無vô 常thường 。 謂vị 相tương/tướng 起khởi 無vô 常thường 性tánh 。 是thị 故cố 說thuyết 一nhất 切thiết 法pháp 不bất 滅diệt 。 大đại 慧tuệ 。 何hà 故cố 一nhất 切thiết 法pháp 無vô 常thường 。 大đại 慧tuệ 。 何hà 故cố 一nhất 切thiết 法pháp 常thường 。 謂vị 相tương/tướng 起khởi 無vô 生sanh 。 性tánh 無vô 常thường 常thường 。 故cố 說thuyết 一nhất 切thiết 法pháp 常thường 。

(# 一nhất 切thiết 法pháp 下hạ 。 明minh 不bất 生sanh 句cú 。 有hữu 二nhị 意ý 。 一nhất 離ly 所sở 作tác 因nhân 緣duyên 故cố 不bất 生sanh 。 二nhị 離ly 自tự 共cộng 性tánh 相tướng 故cố 不bất 生sanh 也dã 。 不bất 可khả 持trì 來lai 下hạ 。 以dĩ 事sự 言ngôn 之chi 。 非phi 無vô 去khứ 來lai 。 但đãn 以dĩ 四tứ 句cú 。 求cầu 自tự 共cộng 相tương 。 不bất 可khả 得đắc 故cố 。 不bất 見kiến 有hữu 去khứ 來lai 之chi 跡tích 。 淨tịnh 名danh 經Kinh 云vân 。 來lai 者giả 無vô 所sở 從tùng 來lai 。 去khứ 者giả 亦diệc 無vô 所sở 至chí 。 此thử 以dĩ 理lý 言ngôn 之chi 也dã 。 諸chư 法pháp 不bất 滅diệt 者giả 。 謂vị 一nhất 切thiết 法pháp 。 本bổn 無vô 性tánh 相tướng 。 豈khởi 有hữu 滅diệt 乎hồ 。 常thường 無vô 常thường 句cú 。 約ước 情tình 理lý 言ngôn 。 若nhược 以dĩ 情tình 見kiến 。 相tương/tướng 相tương/tướng 遷thiên 流lưu 。 故cố 云vân 相tương/tướng 起khởi 無vô 常thường 。 以dĩ 理lý 言ngôn 之chi 。 法pháp 法pháp 即tức 性tánh 。 故cố 云vân 相tương/tướng 起khởi 無vô 生sanh 。 此thử 無vô 常thường 即tức 常thường 也dã )# 。

大đại 慧tuệ 。 身thân 見kiến 有hữu 二nhị 種chủng 。 謂vị 俱câu 生sanh 及cập 妄vọng 想tưởng 。 如như 緣duyên 起khởi 妄vọng 想tưởng 自tự 性tánh 妄vọng 想tưởng 。 譬thí 如như 依y 緣duyên 起khởi 自tự 性tánh 種chủng 種chủng 妄vọng 想tưởng 。 自tự 性tánh 計kế 著trước 生sanh 。 以dĩ 彼bỉ 非phi 有hữu 。 非phi 無vô 非phi 有hữu 無vô 。 無vô 實thật 妄vọng 想tưởng 相tương/tướng 。 故cố 愚ngu 夫phu 妄vọng 想tưởng 。 種chủng 種chủng 妄vọng 想tưởng 。 自tự 性tánh 相tướng 計kế 著trước 。 如như 熱nhiệt 時thời 燄diệm 鹿lộc 渴khát 水thủy 想tưởng 。 是thị 須Tu 陀Đà 洹Hoàn 。 妄vọng 想tưởng 身thân 見kiến 。 彼bỉ 以dĩ 人nhân 無vô 我ngã 攝nhiếp 受thọ 無vô 性tánh 。 斷đoạn 除trừ 久cửu 遠viễn 無vô 知tri 計kế 著trước 。

(# 以dĩ 彼bỉ 非phi 有hữu 下hạ 。 正chánh 釋thích 上thượng 妄vọng 想tưởng 身thân 見kiến 。 以dĩ 本bổn 非phi 四tứ 見kiến 。 而nhi 有hữu 四tứ 見kiến 。 則tắc 是thị 無vô 實thật 妄vọng 想tưởng 相tương/tướng 。 如như 彼bỉ 緣duyên 起khởi )# 。

註chú 曰viết 。 身thân 見kiến 者giả 。 彼bỉ 於ư 五ngũ 陰ấm 身thân 作tác 主chủ 宰tể 見kiến 。 此thử 分phần/phân 二nhị 種chủng 。 俱câu 生sanh 者giả 。 謂vị 見kiến 與dữ 身thân 俱câu 生sanh 。 如như 前tiền 身thân 見kiến 。 妄vọng 想tưởng 復phục 依y 見kiến 而nhi 起khởi 。 如như 後hậu 邊biên 見kiến 。 故cố 曰viết 如như 緣duyên 起khởi 等đẳng 。 謂vị 依y 緣duyên 起khởi 故cố 起khởi 妄vọng 想tưởng 自tự 性tánh 。 而nhi 愚ngu 夫phu 以dĩ 妄vọng 想tưởng 故cố 起khởi 。 種chủng 種chủng 妄vọng 想tưởng 。 自tự 性tánh 計kế 著trước 。 故cố 譬thí 之chi 如như 熱nhiệt 時thời 燄diệm 。 非phi 水thủy 謂vị 水thủy 。 即tức 其kỳ 邪tà 也dã 。 彼bỉ 以dĩ 人nhân 無vô 我ngã 攝nhiếp 受thọ 無vô 性tánh 者giả 計kế 。 初sơ 果quả 向hướng 人nhân 。 以dĩ 人nhân 無vô 我ngã 觀quán 。 了liễu 本bổn 無vô 性tánh 。 故cố 其kỳ 惑hoặc 即tức 斷đoạn 。 言ngôn 無vô 智trí 者giả 。 謂vị 染nhiễm 汙ô 無vô 知tri 也dã 。

復phục 次thứ 大đại 慧tuệ 。 有hữu 二nhị 種chủng 覺giác 。 謂vị 觀quán 察sát 覺giác 。 及cập 妄vọng 想tưởng 相tương/tướng 攝nhiếp 受thọ 計kế 著trước 建kiến 立lập 覺giác 。 大đại 慧tuệ 。 觀quán 察sát 覺giác 者giả 。 謂vị 若nhược 覺giác 性tánh 自tự 性tánh 相tướng 。 選tuyển 擇trạch 離ly 四tứ 句cú 不bất 可khả 得đắc 。 是thị 名danh 觀quán 察sát 覺giác 。

(# 上thượng 云vân 。 若nhược 覺giác 得đắc 解giải 脫thoát 。 又hựu 告cáo 之chi 以dĩ 覺giác 知tri 之chi 道đạo )# 。

註chú 曰viết 。 二nhị 種chủng 覺giác 義nghĩa 。 雖tuy 若nhược 真chân 妄vọng 之chi 異dị 。 然nhiên 據cứ 結kết 文văn 云vân 。 菩Bồ 薩Tát 成thành 就tựu 。 則tắc 皆giai 大Đại 士Sĩ 所sở 觀quán 。 而nhi 真chân 俗tục 不bất 同đồng 。 觀quán 察sát 覺giác 。 即tức 真Chân 諦Đế 之chi 覺giác 也dã 。 建kiến 立lập 覺giác 。 即tức 俗tục 諦đế 之chi 覺giác 也dã 。 良lương 以dĩ 菩Bồ 薩Tát 觀quán 真chân 不bất 捨xả 俗tục 。 照chiếu 俗tục 不bất 違vi 真chân 。 若nhược 覺giác 性tánh 自tự 性tánh 等đẳng 者giả 。 即tức 觀quán 一nhất 切thiết 法pháp 之chi 自tự 性tánh 。 此thử 性tánh 本bổn 來lai 離ly 相tương/tướng 。 不bất 可khả 以dĩ 一nhất 異dị 等đẳng 四tứ 句cú 分phân 別biệt 有hữu 擇trạch 。 故cố 云vân 不bất 可khả 得đắc 也dã 。

大đại 慧tuệ 。 云vân 何hà 妄vọng 想tưởng 相tương/tướng 攝nhiếp 受thọ 計kế 著trước 建kiến 立lập 覺giác 。 謂vị 妄vọng 想tưởng 相tương/tướng 攝nhiếp 受thọ 。 計kế 著trước 堅kiên 濕thấp 煖noãn 動động 不bất 實thật 妄vọng 想tưởng 相tương/tướng 。 四tứ 大đại 種chủng 宗tông 因nhân 相tương/tướng 譬thí 喻dụ 。 計kế 著trước 不bất 實thật 建kiến 立lập 而nhi 建kiến 立lập 。 是thị 名danh 妄vọng 想tưởng 相tương/tướng 攝nhiếp 受thọ 計kế 著trước 建kiến 立lập 覺giác 。 是thị 名danh 二nhị 種chủng 覺giác 相tương/tướng 。 若nhược 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 成thành 就tựu 此thử 二nhị 覺giác 相tương/tướng 。 人nhân 法pháp 無vô 我ngã 相tương/tướng 。 究cứu 竟cánh 善thiện 知tri 方phương 便tiện 。 無vô 所sở 有hữu 覺giác 。 觀quán 察sát 行hành 地địa 得đắc 初Sơ 地Địa 入nhập 百bách 三tam 昧muội 。 得đắc 差sai 別biệt 三tam 昧muội 。 見kiến 百bách 佛Phật 及cập 百bách 菩Bồ 薩Tát 。 知tri 前tiền 後hậu 際tế 。 各các 百bách 劫kiếp 事sự 。 光quang 照chiếu 百bách 剎sát 土độ 。 知tri 上thượng 上thượng 地địa 相tương/tướng 。 大đại 願nguyện 殊thù 勝thắng 神thần 力lực 自tự 在tại 。 法pháp 雲vân 灌quán 頂đảnh 。 當đương 得đắc 如Như 來Lai 自tự 覺giác 地địa 。 善thiện 繫hệ 心tâm 十thập 無vô 盡tận 句cú 。 成thành 熟thục 眾chúng 生sanh 。 種chủng 種chủng 變biến 化hóa 。 光quang 明minh 莊trang 嚴nghiêm 。 得đắc 自tự 覺giác 聖thánh 樂nhạo/nhạc/lạc 。 三tam 昧muội 正chánh 受thọ 。

(# 入nhập 三tam 昧muội 見kiến 佛Phật 等đẳng 者giả 。 以dĩ 百bách 言ngôn 之chi 者giả 。 以dĩ 菩Bồ 薩Tát 初sơ 破phá 無vô 明minh 。 能năng 分phân 身thân 百bách 界giới 。 所sở 入nhập 法Pháp 門môn 。 數số 皆giai 如như 之chi 。 故cố 攝nhiếp 論luận 云vân 。 菩Bồ 薩Tát 入nhập 初Sơ 地Địa 時thời 。 證chứng 十thập 百bách 明minh 門môn 。 一nhất 於ư 一nhất 剎sát 那na 頃khoảnh 。 證chứng 百bách 三tam 摩ma 地địa 。 二nhị 以dĩ 淨tịnh 天thiên 眼nhãn 。 見kiến 百bách 佛Phật 國quốc 。 三tam 以dĩ 神thần 通thông 力lực 。 能năng 動động 百bách 佛Phật 世thế 界giới 。 四tứ 能năng 徃# 百bách 佛Phật 世thế 界giới 。 教giáo 化hóa 眾chúng 生sanh 。 五ngũ 能năng 以dĩ 一nhất 身thân 。 化hóa 百bách 類loại 身thân 形hình 。 令linh 有hữu 情tình 見kiến 。 六lục 能năng 成thành 就tựu 百bách 類loại 。 所sở 化hóa 有hữu 情tình 。 七thất 若nhược 為vì 利lợi 益ích 。 能năng 留lưu 身thân 住trụ 世thế 百bách 劫kiếp 。 八bát 能năng 知tri 前tiền 後hậu 際tế 百bách 劫kiếp 事sự 。 九cửu 能năng 以dĩ 智trí 慧tuệ 。 入nhập 百Bách 法Pháp 明Minh 門Môn 。 洞đỗng 達đạt 曉hiểu 了liễu 。 十thập 能năng 以dĩ 身thân 觀quán 百bách 類loại 眷quyến 屬thuộc 。 餘dư 各các 倍bội 倍bội 增tăng 勝thắng 。 十thập 無vô 盡tận 句cú 者giả 。 如như 華hoa 嚴nghiêm 十Thập 地Địa 品phẩm 。 住trụ 初sơ 歡Hoan 喜Hỷ 地Địa 。 有hữu 十thập 不bất 可khả 盡tận 句cú 。 云vân 云vân 。 亦diệc 如như 普Phổ 賢Hiền 十thập 行hạnh 願nguyện 。 皆giai 言ngôn 無vô 盡tận )# 。

註chú 曰viết 。 二nhị 建kiến 立lập 覺giác 者giả 。 謂vị 於ư 堅kiên 濕thấp 煖noãn 動động 諸chư 大đại 種chủng 性tánh 。 取thủ 相tương/tướng 執chấp 著trước 。 虗hư 妄vọng 分phân 別biệt 。 以dĩ 宗tông 因nhân 喻dụ 而nhi 妄vọng 建kiến 立lập 。 是thị 名danh 取thủ 相tướng 分phân 別biệt 。 執chấp 著trước 建kiến 立lập 智trí 。 宗tông 因nhân 喻dụ 者giả 。 即tức 五ngũ 分phần/phân 論luận 法pháp 。 雖tuy 是thị 不bất 實thật 建kiến 立lập 。 以dĩ 世thế 諦đế 故cố 。 而nhi 建kiến 立lập 之chi 。 則tắc 真chân 俗tục 兩lưỡng 行hành 。 不bất 相tương 妨phương 礙ngại 。 若nhược 菩Bồ 薩Tát 下hạ 。 總tổng 結kết 二nhị 覺giác 成thành 相tương/tướng 。 初sơ 覺giác 成thành 故cố 。 故cố 人nhân 法pháp 知tri 無vô 我ngã 相tương/tướng 。 次thứ 覺giác 成thành 故cố 。 了liễu 無vô 我ngã 相tương/tướng 不bất 離ly 人nhân 法pháp 。 故cố 曰viết 究cứu 竟cánh 。 善thiện 知tri 方phương 便tiện 。 無vô 所sở 有hữu 覺giác 者giả 。 還hoàn 以dĩ 二nhị 種chủng 覺giác 觀quán 。 歷lịch 於ư 行hành 地địa 。 而nhi 後hậu 得đắc 入nhập 初Sơ 地Địa 也dã 。 以dĩ 此thử 善thiện 繫hệ 其kỳ 心tâm 。 成thành 熟thục 眾chúng 生sanh 。 至chí 於ư 自tự 覺giác 聖thánh 樂nhạo/nhạc/lạc 三tam 昧muội 。 則tắc 菩Bồ 薩Tát 之chi 能năng 事sự 畢tất 矣hĩ 。

復phục 次thứ 大đại 慧tuệ 。 諸chư 外ngoại 道đạo 有hữu 四tứ 種chủng 涅Niết 槃Bàn 。 云vân 何hà 為vi 四tứ 。 謂vị 性tánh 自tự 性tánh 非phi 性tánh 涅Niết 槃Bàn 。 種chủng 種chủng 相tương/tướng 性tánh 非phi 性tánh 涅Niết 槃Bàn 。 自tự 相tương/tướng 自tự 性tánh 非phi 性tánh 覺giác 涅Niết 槃Bàn 。 諸chư 陰ấm 自tự 共cộng 相tương 相tương 續tục 流lưu 注chú 斷đoạn 涅Niết 槃Bàn 。 是thị 名danh 諸chư 外ngoại 道đạo 四tứ 種chủng 涅Niết 槃Bàn 。 非phi 我ngã 所sở 說thuyết 法pháp 。 大đại 慧tuệ 。 我ngã 所sở 說thuyết 者giả 。 妄vọng 想tưởng 識thức 滅diệt 。 名danh 為vi 涅Niết 槃Bàn 。

(# 涅Niết 槃Bàn 者giả 。 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 之chi 謂vị 。 其kỳ 實thật 種chủng 非phi 一nhất )# 。

(# 涅Niết 槃Bàn 之chi 說thuyết 。 有hữu 邪tà 有hữu 正chánh 。 故cố 欲dục 說thuyết 正chánh 〔# 先tiên 〕# 乃nãi )# 。

註chú 曰viết 。 外ngoại 道đạo 四tứ 種chủng 涅Niết 槃Bàn 。 名danh 相tướng 如như 經kinh 所sở 列liệt 。 涅Niết 槃Bàn 是thị 果quả 。 果quả 由do 因nhân 得đắc 。 其kỳ 因nhân 既ký 邪tà 。 果quả 亦diệc 非phi 正chánh 。 故cố 云vân 非phi 我ngã 所sở 說thuyết 。 我ngã 之chi 所sở 說thuyết 涅Niết 槃Bàn 者giả 。 直trực 以dĩ 妄vọng 識thức 心tâm 滅diệt 耳nhĩ 。 盖# 由do 外ngoại 道đạo 涅Niết 槃Bàn 不bất 離ly 神thần 我ngã 。 神thần 我ngã 即tức 妄vọng 識thức 。 故cố 以dĩ 妄vọng 想tưởng 識thức 滅diệt 。 而nhi 對đối 破phá 之chi 也dã 。

大đại 慧tuệ 白bạch 佛Phật 言ngôn 。 不bất 建kiến 立lập 八bát 識thức 耶da 。

佛Phật 言ngôn 。

建kiến 立lập 。 大đại 慧tuệ 白bạch 佛Phật 言ngôn 。 若nhược 建kiến 立lập 者giả 云vân 何hà 離ly 意ý 識thức 非phi 七thất 識thức 。

佛Phật 告cáo 大đại 慧tuệ 。

彼bỉ 因nhân 及cập 彼bỉ 攀phàn 緣duyên 故cố 七thất 識thức 不bất 生sanh 。 意ý 識thức 者giả 。 境cảnh 界giới 分phân 段đoạn 計kế 著trước 生sanh 。 習tập 氣khí 長trưởng 養dưỡng 藏tạng 識thức 意ý 俱câu 。 我ngã 我ngã 所sở 計kế 著trước 思tư 惟duy 因nhân 緣duyên 生sanh 。 不bất 壞hoại 身thân 相tướng 藏tạng 識thức 。 因nhân 攀phàn 緣duyên 自tự 心tâm 現hiện 境cảnh 界giới 計kế 著trước 心tâm 聚tụ 生sanh 。 展triển 轉chuyển 相tương 因nhân 。 譬thí 如như 海hải 浪lãng 。 自tự 心tâm 現hiện 境cảnh 界giới 風phong 吹xuy 。 若nhược 生sanh 若nhược 滅diệt 亦diệc 如như 是thị 。 是thị 故cố 意ý 識thức 滅diệt 七thất 識thức 亦diệc 滅diệt 。

(# 因nhân 上thượng 妄vọng 想tưởng 識thức 滅diệt 。 名danh 為vi 涅Niết 槃Bàn 。 遂toại 疑nghi 八bát 識thức 亦diệc 滅diệt 。 故cố 明minh 之chi )# 。

(# 相tương/tướng 因nhân 有hữu 本bổn 有hữu 末mạt 。 本bổn 謂vị 八bát 識thức 轉chuyển 生sanh 諸chư 識thức 。 末mạt 謂vị 六lục 識thức 起khởi 善thiện 起khởi 惡ác 。 七thất 識thức 則tắc 轉chuyển 送tống 其kỳ 間gian 。 故cố 云vân 展triển 轉chuyển 相tương 因nhân 。 復phục 以dĩ 喻dụ 顯hiển 。 海hải 喻dụ 八bát 識thức 。 以dĩ 喻dụ 六lục 識thức 以dĩ 六lục 塵trần 為vi 境cảnh 界giới 風phong 。 境cảnh 界giới 乃nãi 自tự 心tâm 所sở 現hiện 。 還hoàn 吹xuy 八bát 識thức 心tâm 海hải 。 轉chuyển 生sanh 諸chư 識thức 。 若nhược 生sanh 若nhược 滅diệt 。 亦diệc 猶do 依y 海hải 而nhi 有hữu 風phong 。 因nhân 風phong 而nhi 皷cổ 浪lãng 。 展triển 轉chuyển 之chi 相tướng 。 其kỳ 若nhược 是thị 也dã )# 。

註chú 曰viết 。 以dĩ 不bất 滅diệt 言ngôn 建kiến 立lập 者giả 。 不bất 滅diệt 也dã 。 又hựu 疑nghi 七thất 識thức 不bất 滅diệt 。 答đáp 以dĩ 彼bỉ 因nhân 及cập 攀phàn 緣duyên 故cố 七thất 識thức 不bất 生sanh 者giả 。 彼bỉ 即tức 六lục 識thức 。 言ngôn 因nhân 及cập 攀phàn 緣duyên 在tại 六lục 識thức 。 而nhi 七thất 識thức 執chấp 我ngã 未vị 嘗thường 相tương 離ly 。 若nhược 六lục 識thức 滅diệt 。 則tắc 七thất 識thức 亦diệc 不bất 生sanh 也dã 。 意ý 識thức 者giả 下hạ 。 通thông 示thị 以dĩ 諸chư 識thức 。 展triển 轉chuyển 相tương 因nhân 。 未vị 始thỉ 不bất 俱câu 。 乃nãi 體thể 一nhất 而nhi 相tương/tướng 異dị 也dã 。 又hựu 有hữu 四tứ 意ý 。 一nhất 境cảnh 界giới 分phân 段đoạn 者giả 。 言ngôn 六lục 識thức 從tùng 六lục 塵trần 生sanh 也dã 。 二nhị 習tập 氣khí 長trưởng 養dưỡng 者giả 。 言ngôn 六lục 識thức 不bất 離ly 七thất 識thức 八bát 識thức 也dã 。 此thử 三tam 我ngã 所sở 計kế 著trước 者giả 。 言ngôn 七thất 識thức 我ngã 執chấp 。 從tùng 思tư 惟duy 彼bỉ 因nhân 彼bỉ 緣duyên 而nhi 生sanh 。 四tứ 不bất 壞hoại 身thân 相tướng 藏tạng 識thức 。 即tức 第đệ 八bát 識thức 。 言ngôn 因nhân 攀phàn 緣duyên 自tự 心tâm 現hiện 境cảnh 界giới 等đẳng 。 此thử 人nhân 因nhân 於ư 六lục 識thức 能năng 緣duyên 。 還hoàn 緣duyên 自tự 心tâm 所sở 現hiện 境cảnh 界giới 。 即tức 六lục 塵trần 也dã 。 以dĩ 計kế 著trước 故cố 而nhi 生sanh 六lục 識thức 。 能năng 總tổng 諸chư 心tâm 。 故cố 曰viết 心tâm 聚tụ 生sanh 也dã 。 謂vị 八bát 識thức 與dữ 六lục 識thức 展triển 轉chuyển 相tương 因nhân 。 而nhi 生sanh 如như 此thử 。 譬thí 如như 風phong 吹xuy 海hải 浪lãng 。 風phong 息tức 則tắc 浪lãng 滅diệt 。 故cố 云vân 意ý 識thức 滅diệt 七thất 識thức 亦diệc 滅diệt 也dã 。

爾nhĩ 時thời 世Thế 尊Tôn 。 欲dục 重trùng 宣tuyên 此thử 義nghĩa 。 而nhi 說thuyết 偈kệ 言ngôn 。 我ngã 不bất 涅Niết 槃Bàn 性tánh 。 所sở 作tác 及cập 與dữ 相tương/tướng 。 妄vọng 想tưởng 爾nhĩ 燄diệm 識thức 。 此thử 滅diệt 我ngã 涅Niết 槃Bàn 。 彼bỉ 因nhân 彼bỉ 攀phàn 緣duyên 。 意ý 趣thú 等đẳng 成thành 身thân 。 與dữ 因nhân 者giả 是thị 心tâm 。 為vi 識thức 之chi 所sở 依y 。 如như 水thủy 大đại 流lưu 盡tận 。 波ba 浪lãng 則tắc 不bất 起khởi 。 如như 是thị 意ý 識thức 滅diệt 。 種chủng 種chủng 識thức 不bất 生sanh 。

(# 外ngoại 道đạo 不bất 雜tạp 性tánh 相tướng 。 為vi 四tứ 種chủng 涅niết 。 既ký 斥xích 之chi 矣hĩ 。 此thử 復phục 偈kệ 以dĩ 曉hiểu 之chi )# 。

註chú 曰viết 。 我ngã 不bất 以dĩ 性tánh 相tướng 為vi 涅Niết 槃Bàn 。 直trực 以dĩ 妄vọng 想tưởng 智trí 障chướng 識thức 滅diệt 為vi 涅Niết 槃Bàn 耳nhĩ 。 彼bỉ 因nhân 彼bỉ 攀phàn 緣duyên 等đẳng 。 言ngôn 七thất 識thức 由do 意ý 趣thú 因nhân 等đẳng 成thành 六lục 識thức 身thân 。 究cứu 其kỳ 本bổn 因nhân 。 還hoàn 以dĩ 八bát 識thức 之chi 心tâm 為vi 識thức 之chi 所sở 依y 。 如như 水thủy 下hạ 。 喻dụ 意ý 可khả 見kiến 耶da 。

大Đại 慧Tuệ 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 復phục 白bạch 佛Phật 言ngôn 。

世Thế 尊Tôn 。 惟duy 願nguyện 為vì 說thuyết 。 自tự 覺giác 聖thánh 智trí 相tương 及cập 一Nhất 乘Thừa 。 若nhược 自tự 覺giác 聖thánh 智trí 相tương 及cập 一Nhất 乘Thừa 。 我ngã 及cập 餘dư 菩Bồ 薩Tát 。 善thiện 自tự 覺giác 聖thánh 智trí 相tương 及cập 一Nhất 乘Thừa 。 不bất 由do 於ư 他tha 。 通thông 達đạt 佛Phật 法Pháp 。

(# 了liễu 了liễu 解giải 脫thoát 斷đoạn 第đệ 二nhị 見kiến 。 乃nãi 可khả 以dĩ 說thuyết 一Nhất 乘Thừa 法Pháp )# 。

大đại 慧tuệ 。 云vân 何hà 一Nhất 乘Thừa 相tương/tướng 。 謂vị 得đắc 一Nhất 乘Thừa 道Đạo 覺giác 我ngã 說thuyết 一Nhất 乘Thừa 。 云vân 何hà 得đắc 一Nhất 乘Thừa 道Đạo 覺giác 。 謂vị 攝nhiếp 所sở 攝nhiếp 妄vọng 想tưởng 。 如như 實thật 處xứ 不bất 生sanh 妄vọng 想tưởng 。 是thị 名danh 一Nhất 乘Thừa 覺giác 。

(# 此thử 釋thích 一Nhất 乘Thừa 行hành 相tương/tướng 。 言ngôn 一Nhất 乘Thừa 者giả 。 謂vị 如Như 來Lai 所sở 乘thừa 大Đại 乘Thừa 法Pháp 也dã )# 。

註chú 曰viết 。 此thử 一Nhất 乘Thừa 法pháp 。 不bất 離ly 人nhân 之chi 一nhất 心tâm 。 所sở 謂vị 妙diệu 法Pháp 即tức 心tâm 也dã 。 盖# 心tâm 具cụ 妙diệu 法Pháp 。 與dữ 法pháp 所sở 證chứng 。 無vô 二nhị 無vô 別biệt 。 欲dục 覺giác 一Nhất 乘Thừa 之chi 道Đạo 。 須tu 究cứu 自tự 心tâm 。 故cố 云vân 攝nhiếp 所sở 攝nhiếp 妄vọng 想tưởng 。 謂vị 了liễu 根căn 塵trần 能năng 取thủ 所sở 取thủ 妄vọng 心tâm 。 即tức 妄vọng 顯hiển 真chân 。 如như 實thật 而nhi 住trụ 。 故cố 云vân 如như 實thật 處xứ 不bất 生sanh 妄vọng 想tưởng 。

大đại 慧tuệ 言ngôn 。

世Thế 尊Tôn 。 何hà 故cố 說thuyết 三tam 乘thừa 。 而nhi 不bất 說thuyết 一Nhất 乘Thừa 。 大đại 慧tuệ 。 不bất 自tự 般bát 涅Niết 槃Bàn 法pháp 故cố 。 不bất 說thuyết 一nhất 切thiết 聲Thanh 聞Văn 緣Duyên 覺Giác 一Nhất 乘Thừa 。 以dĩ 一nhất 切thiết 聲Thanh 聞Văn 緣Duyên 覺Giác 。 如Như 來Lai 調điều 伏phục 。 授thọ 寂tịch 靜tĩnh 方phương 便tiện 。 而nhi 得đắc 解giải 脫thoát 。 非phi 自tự 己kỷ 力lực 。 是thị 故cố 不bất 說thuyết 一Nhất 乘Thừa 。 大đại 慧tuệ 。 煩phiền 惱não 障chướng 業nghiệp 習tập 氣khí 不bất 斷đoạn 故cố 。 不bất 說thuyết 一nhất 切thiết 聲Thanh 聞Văn 緣Duyên 覺Giác 一Nhất 乘Thừa 。 不bất 覺giác 法pháp 無vô 我ngã 。 不bất 離ly 分phân 段đoạn 死tử 。 故cố 說thuyết 三tam 乘thừa 。

(# 此thử 問vấn 如Như 來Lai 但đãn 說thuyết 小Tiểu 乘Thừa 。 不bất 說thuyết 大Đại 乘Thừa 之chi 意ý 。 佛Phật 答đáp 以dĩ 三tam 義nghĩa 故cố 。 不bất 說thuyết 一Nhất 乘Thừa )# 。

註chú 曰viết 。 佛Phật 不bất 說thuyết 一Nhất 乘Thừa 。 其kỳ 故cố 有hữu 三tam 。 言ngôn 不bất 自tự 般bát 涅Niết 槃Bàn 法pháp 者giả 。 以dĩ 二Nhị 乘Thừa 不bất 能năng 。 了liễu 生sanh 死tử 即tức 涅Niết 槃Bàn 。 故cố 不bất 為vi 說thuyết 一nhất 也dã 。 言ngôn 調điều 伏phục 授thọ 寂tịch 靜tĩnh 等đẳng 者giả 。 以dĩ 其kỳ 稟bẩm 方phương 便tiện 教giáo 。 脩tu 證chứng 空không 寂tịch 。 但đãn 離ly 虗hư 妄vọng 。 名danh 為vi 解Giải 脫Thoát 。 未vị 得đắc 一nhất 切thiết 解giải 脫thoát 。 故cố 不bất 為vi 說thuyết 二nhị 也dã 。 言ngôn 煩phiền 惱não 障chướng 等đẳng 者giả 。 以dĩ 其kỳ 但đãn 斷đoạn 四tứ 住trụ 通thông 惑hoặc 。 未vị 斷đoạn 習tập 氣khí 別biệt 惑hoặc 全toàn 在tại 。 故cố 不bất 為vi 說thuyết 三tam 也dã 。 二Nhị 乘Thừa 破phá 人nhân 執chấp 。 未vị 破phá 法pháp 執chấp 。 故cố 云vân 不bất 覺giác 法pháp 無vô 我ngã 也dã 。 雖tuy 斷đoạn 煩phiền 惱não 。 身thân 居cư 分phân 段đoạn 。 未vị 名danh 變biến 易dị 生sanh 死tử 。 故cố 云vân 不bất 離ly 分phân 段đoạn 死tử 也dã 。 如Như 來Lai 為vi 此thử 小tiểu 機cơ 故cố 。 但đãn 為vi 說thuyết 三tam 乘thừa 法pháp 耳nhĩ 。

○# 一Nhất 切Thiết 佛Phật 語Ngữ 心Tâm 品Phẩm 第đệ 三tam

爾nhĩ 時thời 世Thế 尊Tôn 。 告cáo 大Đại 慧Tuệ 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 言ngôn 。

意ý 生sanh 身thân 分phân 別biệt 通thông 相tương/tướng 。 我ngã 今kim 當đương 說thuyết 。 大đại 慧tuệ 白bạch 佛Phật 言ngôn 。 善thiện 哉tai 善thiện 哉tai 。

佛Phật 告cáo 大đại 慧tuệ 。

有hữu 三tam 種chủng 意ý 生sanh 身thân 。 云vân 何hà 為vi 三tam 。 所sở 謂vị 三tam 昧muội 。 樂nhạo/nhạc/lạc 正chánh 受thọ 意ý 生sanh 身thân 。 覺giác 法pháp 自tự 性tánh 性tánh 意ý 生sanh 身thân 。 種chủng 類loại 俱câu 生sanh 無vô 行hành 作tác 意ý 生sanh 身thân 。 脩tu 行hành 者giả 了liễu 知tri 初Sơ 地Địa 上thượng 上thượng 增tăng 進tiến 相tương/tướng 。 得đắc 三tam 種chủng 身thân 。

(# 如Như 來Lai 揭yết 意ý 生sanh 身thân 。 分phân 別biệt 通thông 相tương/tướng 而nhi 告cáo 之chi 者giả 。 欲dục 其kỳ 諦đế 听# 也dã 。 三tam 種chủng 意ý 生sanh 身thân 。 乃nãi 通thông 教giáo 菩Bồ 薩Tát 自tự 行hành 化hóa 他tha 之chi 道đạo 。 為vi 菩Bồ 薩Tát 者giả 。 不bất 可khả 不bất 知tri 。 故cố 如Như 來Lai 不bất 待đãi 問vấn 而nhi 告cáo 之chi )# 。

大đại 慧tuệ 。 云vân 何hà 三tam 昧muội 樂nhạo/nhạc/lạc 正chánh 受thọ 意ý 生sanh 身thân 。 謂vị 第đệ 三tam 第đệ 四tứ 。 第đệ 五ngũ 地địa 三tam 昧muội 樂nhạo/nhạc/lạc 正chánh 受thọ 故cố 。 種chủng 種chủng 自tự 心tâm 寂tịch 靜tĩnh 。 安an 住trụ 心tâm 海hải 。 起khởi 浪lãng 識thức 相tương/tướng 不bất 生sanh 。 知tri 自tự 心tâm 現hiện 境cảnh 界giới 性tánh 非phi 性tánh 。 是thị 名danh 三tam 昧muội 樂nhạo/nhạc/lạc 正chánh 受thọ 意ý 生sanh 身thân 。

(# 此thử 菩Bồ 薩Tát 。 從tùng 三tam 地địa 至chí 四tứ 地địa 。 斷đoạn 見kiến 惑hoặc 。 從tùng 五ngũ 地địa 至chí 七thất 地địa 。 斷đoạn 思tư 惑hoặc 。 得đắc 真chân 空không 三tam 昧muội 之chi 樂lạc 。 三tam 昧muội 翻phiên 正chánh 受thọ 。 言ngôn 三tam 昧muội 又hựu 言ngôn 正chánh 受thọ 。 華hoa 梵Phạm 兼kiêm 舉cử 耳nhĩ )# 。

註chú 曰viết 。 意ý 生sanh 身thân 者giả 。 謂vị 作tác 意ý 成thành 真chân 空không 法pháp 性tánh 身thân 也dã 。 種chủng 種chủng 自tự 心tâm 等đẳng 。 謂vị 菩Bồ 薩Tát 證chứng 空không 。 不bất 同đồng 二Nhị 乘Thừa 。 心tâm 生sanh 味vị 著trước 。 為vi 相tương/tướng 風phong 所sở 動động 。 故cố 曰viết 安an 住trụ 心tâm 海hải 。 又hựu 不bất 同đồng 凡phàm 夫phu 起khởi 六lục 識thức 波ba 浪lãng 。 盖# 了liễu 一nhất 切thiết 境cảnh 界giới 。 惟duy 自tự 心tâm 現hiện 。 皆giai 無vô 自tự 性tánh 。 是thị 為vi 初sơ 意ý 生sanh 身thân 。 此thử 自tự 行hành 也dã 。

大đại 慧tuệ 。 云vân 何hà 覺giác 法pháp 自tự 性tánh 性tánh 意ý 生sanh 身thân 。 謂vị 第đệ 八Bát 地Địa 。 觀quán 察sát 覺giác 了liễu 如như 幻huyễn 等đẳng 法pháp 。 悉tất 無vô 所sở 有hữu 。 身thân 心tâm 轉chuyển 變biến 。 得đắc 如Như 幻Huyễn 三Tam 昧Muội 。 及cập 餘dư 三tam 昧muội 門môn 。 無vô 量lượng 相tương/tướng 力lực 自tự 在tại 明minh 。 如như 妙diệu 華hoa 莊trang 嚴nghiêm 。 迅tấn 疾tật 如như 意ý 。 猶do 如như 幻huyễn 夢mộng 。 水thủy 月nguyệt 鏡kính 像tượng 。 非phi 造tạo 非phi 所sở 造tạo 如như 造tạo 所sở 造tạo 。 一nhất 切thiết 色sắc 種chủng 種chủng 支chi 分phần/phân 。 具cụ 足túc 莊trang 嚴nghiêm 。 隨tùy 入nhập 一nhất 切thiết 佛Phật 剎sát 大đại 眾chúng 。 通thông 達đạt 自tự 性tánh 法pháp 故cố 。 是thị 名danh 覺giác 法pháp 自tự 性tánh 性tánh 意ý 生sanh 身thân 。

(# 此thử 從tùng 涅Niết 槃Bàn 空không 。 入nhập 建kiến 立lập 假giả )# 。

註chú 曰viết 。 此thử 言ngôn 菩Bồ 薩Tát 入nhập 第đệ 八Bát 地Địa 。 覺giác 了liễu 諸chư 法pháp 。 如như 幻huyễn 皆giai 無vô 有hữu 相tương/tướng 。 身thân 心tâm 轉chuyển 變biến 無vô 礙ngại 。 住trụ 如như 幻huyễn 諸chư 三tam 昧muội 門môn 。 普phổ 入nhập 佛Phật 剎sát 。 神thần 通thông 自tự 在tại 。 如như 妙diệu 華hoa 之chi 莊trang 嚴nghiêm 也dã 。 如như 意ý 如như 幻huyễn 等đẳng 者giả 。 皆giai 言ngôn 化hóa 身thân 速tốc 疾tật 無vô 礙ngại 也dã 。 非phi 造tạo 非phi 所sở 造tạo 者giả 。 謂vị 化hóa 身thân 色sắc 相tướng 。 不bất 同đồng 四tứ 大đại 實thật 造tạo 。 如như 造tạo 所sở 造tạo 者giả 。 謂vị 此thử 色sắc 相tướng 與dữ 造tạo 相tương 似tự 。 如như 此thử 幻huyễn 造tạo 色sắc 相tướng 。 具cụ 足túc 福phước 慧tuệ 莊trang 嚴nghiêm 。 垂thùy 形hình 剎sát 土độ 。 達đạt 此thử 諸chư 法pháp 惟duy 我ngã 自tự 性tánh 之chi 性tánh 。 是thị 為vi 自tự 性tánh 性tánh 意ý 生sanh 身thân 。 此thử 化hóa 佗tha 也dã 。

大đại 慧tuệ 。 云vân 何hà 種chủng 類loại 俱câu 生sanh 無vô 行hành 作tác 意ý 生sanh 身thân 。 所sở 謂vị 覺giác 一nhất 切thiết 佛Phật 法Pháp 。 緣duyên 自tự 得đắc 樂lạc 相tương/tướng 。 是thị 名danh 種chủng 類loại 俱câu 生sanh 無vô 行hành 作tác 意ý 生sanh 身thân 。 大đại 慧tuệ 。 於ư 彼bỉ 三tam 種chủng 身thân 相tướng 。 觀quán 察sát 覺giác 了liễu 應ưng 當đương 脩tu 學học 。

(# 初sơ 則tắc 從tùng 生sanh 死tử 假giả 。 入nhập 涅Niết 槃Bàn 空không 。 次thứ 則tắc 從tùng 涅Niết 槃Bàn 空không 。 入nhập 建kiến 立lập 般bát 。 令linh 入nhập 中trung 道đạo 。 所sở 謂vị 覺giác 一nhất 切thiết 佛Phật 法Pháp 等đẳng 言ngôn 。 菩Bồ 薩Tát 從tùng 八bát 地địa 已dĩ 去khứ 。 接tiếp 入nhập 回hồi 向hướng 位vị 中trung 。 了liễu 達đạt 諸chư 佛Phật 。 自tự 證chứng 法pháp 相tướng 。 即tức 我ngã 自tự 心tâm 。 故cố 云vân 自tự 得đắc 樂lạc 相tương/tướng 也dã )# 。

註chú 曰viết 。 言ngôn 種chủng 類loại 俱câu 生sanh 者giả 。 了liễu 佛Phật 證chứng 法pháp 。 即tức 入nhập 中trung 道đạo 。 屬thuộc 佛Phật 種chủng 類loại 。 故cố 云vân 俱câu 生sanh 。 至chí 此thử 位vị 中trung 。 智trí 轉chuyển 行hành 融dung 。 名danh 無vô 行hành 作tác 。 未vị 入nhập 證chứng 道đạo 。 但đãn 名danh 意ý 生sanh 。 是thị 為vi 第đệ 三tam 。 意ý 生sanh 相tương/tướng 也dã 。

爾nhĩ 時thời 世Thế 尊Tôn 。 欲dục 重trùng 宣tuyên 此thử 義nghĩa 。 而nhi 說thuyết 偈kệ 言ngôn 。 非phi 我ngã 乘thừa 大Đại 乘Thừa 。 非phi 說thuyết 亦diệc 非phi 字tự 。 非phi 諦đế 非phi 解giải 脫thoát 。 非phi 無vô 有hữu 境cảnh 界giới 。 然nhiên 乘thừa 摩ma 訶ha 衍diễn 。 三Tam 摩Ma 提Đề 自tự 在tại 。 種chủng 種chủng 意ý 生sanh 身thân 。 自tự 在tại 華hoa 莊trang 嚴nghiêm 。

(# 摩ma 訶ha 衍diễn 。 即tức 所sở 乘thừa 之chi 法pháp 。 乃nãi 至chí 三tam 種chủng 意ý 生sanh 身thân 。 是thị 大Đại 乘Thừa 之chi 法Pháp 也dã 。 三tam 摩ma 提đề 者giả 。 即tức 初sơ 意ý 生sanh 身thân 也dã 。 種chủng 種chủng 意ý 生sanh 者giả 。 超siêu 頌tụng 種chủng 類loại 俱câu 生sanh 身thân 也dã 。 華hoa 莊trang 嚴nghiêm 者giả 。 頌tụng 第đệ 二nhị 意ý 生sanh 身thân 也dã )# 。

註chú 曰viết 。 如Như 來Lai 自tự 證chứng 離ly 相tương/tướng 。 故cố 皆giai 以dĩ 非phi 言ngôn 之chi 。 謂vị 雖tuy 是thị 大Đại 乘Thừa 。 以dĩ 離ly 相tương/tướng 故cố 。 是thị 無vô 乘thừa 可khả 乘thừa 。 盖# 離ly 諸chư 名danh 相tướng 。 無vô 證chứng 無vô 得đắc 。 而nhi 亦diệc 非phi 無vô 境cảnh 界giới 可khả 示thị 。 然nhiên 乘thừa 摩Ma 訶Ha 衍Diên 者giả 。 乘thừa 即tức 能năng 乘thừa 。

爾nhĩ 時thời 大Đại 慧Tuệ 菩Bồ 薩Tát 。 復phục 白bạch 佛Phật 言ngôn 。

世Thế 尊Tôn 。 惟duy 願nguyện 為vì 說thuyết 。 佛Phật 之chi 知tri 覺giác 。

世Thế 尊Tôn 。 何hà 等đẳng 是thị 佛Phật 之chi 知tri 覺giác 。

佛Phật 告cáo 大đại 慧tuệ 。

覺giác 人nhân 法pháp 無vô 我ngã 。 了liễu 知tri 二nhị 障chướng 。 離ly 二nhị 種chủng 死tử 。 斷đoạn 二nhị 煩phiền 惱não 。 是thị 名danh 佛Phật 之chi 知tri 覺giác 。 聲Thanh 聞Văn 緣Duyên 覺Giác 。 得đắc 此thử 法pháp 者giả 。 亦diệc 名danh 為vi 佛Phật 。 以dĩ 是thị 因nhân 緣duyên 故cố 。 我ngã 說thuyết 一Nhất 乘Thừa 。 善thiện 知tri 二nhị 無vô 我ngã 。 二nhị 障chướng 煩phiền 惱não 斷đoạn 。 永vĩnh 離ly 二nhị 種chủng 死tử 。 是thị 名danh 佛Phật 知tri 覺giác 。

(# 向hướng 言ngôn 一Nhất 乘Thừa 覺giác 道đạo 。 其kỳ 說thuyết 猶do 略lược 。 而nhi 未vị 嘗thường 言ngôn 所sở 以dĩ 所sở 覺giác 者giả 何hà 法pháp 。 於ư 是thị 復phục 申thân 此thử 請thỉnh 。 佛Phật 乃nãi 告cáo 之chi )# 。

(# 二nhị 障chướng 。 即tức 上thượng 二nhị 執chấp 為vi 惑hoặc 。 二nhị 空không 為vi 智trí 。 既ký 以dĩ 二nhị 空không 。 空không 其kỳ 二nhị 執chấp 。 是thị 無vô 惑hoặc 障chướng 。 能năng 空không 之chi 智trí 亦diệc 泯mẫn 。 是thị 無vô 障chướng 。 二nhị 障chướng 乃nãi 生sanh 死tử 之chi 因nhân 。 〔# 滅diệt 〕# 故cố 果quả 滅diệt 。 故cố 云vân 離ly 二nhị 種chủng 死tử )# 。

註chú 曰viết 。 人nhân 法pháp 無vô 我ngã 。 是thị 為vi 二nhị 。 了liễu 二nhị 障chướng 是thị 為vi 知tri 。 究cứu 論luận 人nhân 法pháp 。 生sanh 佛Phật 平bình 等đẳng 。 本bổn 無vô 二nhị 執chấp 。 所sở 謂vị 真Chân 如Như 界giới 內nội 。 絕tuyệt 生sanh 佛Phật 之chi 假giả 名danh 。 此thử 無vô 人nhân 執chấp 也dã 。 平bình 等đẳng 性tánh 中trung 。 無vô 自tự 佗tha 之chi 形hình 相tướng 。 此thử 無vô 法pháp 執chấp 也dã 。 眾chúng 生sanh 迷mê 之chi 。 成thành 二nhị 我ngã 執chấp 。 如Như 來Lai 覺giác 了liễu 本bổn 性tánh 。 二nhị 執chấp 皆giai 空không 。 故cố 云vân 無vô 我ngã 也dã 。 二nhị 障chướng 者giả 。 惑hoặc 障chướng 智trí 障chướng 也dã 。 二nhị 死tử 者giả 。 分phân 段đoạn 變biến 易dị 之chi 死tử 也dã 。 二nhị 煩phiền 惱não 者giả 。 謂vị 通thông 別biệt 二nhị 惑hoặc 也dã 。 此thử 二nhị 惑hoặc 累lũy/lụy/luy 。 至chí 於ư 極cực 果quả 。 方phương 能năng 斷đoạn 盡tận 。 如như 是thị 了liễu 達đạt 。 名danh 為vi 佛Phật 之chi 知tri 覺giác 。 二Nhị 乘Thừa 雖tuy 小tiểu 。 若nhược 能năng 回hồi 心tâm 向hướng 大đại 。 如như 佛Phật 覺giác 知tri 。 是thị 佛Phật 而nhi 已dĩ 。 故cố 亦diệc 名danh 為vi 佛Phật 。

爾nhĩ 時thời 大Đại 慧Tuệ 菩Bồ 薩Tát 。 復phục 請thỉnh 世Thế 尊Tôn 。 惟duy 願nguyện 為vì 說thuyết 。 一nhất 切thiết 法pháp 有hữu 無vô 有hữu 相tương/tướng 。 令linh 我ngã 及cập 餘dư 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 離ly 有hữu 無vô 有hữu 相tướng 。 疾tật 得đắc 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 。

佛Phật 告cáo 大đại 慧tuệ 。

此thử 世thế 間gian 依y 有hữu 二nhị 種chủng 。 謂vị 依y 有hữu 及cập 無vô 墮đọa 性tánh 非phi 性tánh 。 欲dục 見kiến 不bất 離ly 離ly 相tương/tướng 。

(# 至chí 理lý 寂tịch 絕tuyệt 。 非phi 有hữu 非phi 無vô 。 眾chúng 生sanh 昧muội 此thử 。 墮đọa 於ư 二nhị 邊biên 。 不bất 能năng 復phục 本bổn 。 故cố 大đại 慧tuệ 為vi 眾chúng 發phát 問vấn 。 佛Phật 先tiên 順thuận 問vấn 而nhi 答đáp 。 而nhi 後hậu 微vi 釋thích 其kỳ 義nghĩa )# 。

註chú 曰viết 。 依y 二nhị 種chủng 等đẳng 者giả 。 謂vị 世thế 間gian 眾chúng 生sanh 。 依y 有hữu 無vô 之chi 境cảnh 。 起khởi 有hữu 無vô 見kiến 。 墮đọa 性tánh 非phi 性tánh 。 即tức 有hữu 無vô 見kiến 也dã 。 欲dục 見kiến 謂vị 樂nhạo 著trước 此thử 見kiến 。 非phi 出xuất 離ly 法pháp 。 妄vọng 謂vị 出xuất 離ly 。 故cố 云vân 不bất 離ly 離ly 相tương/tướng 也dã 。

大đại 慧tuệ 。 云vân 何hà 世thế 間gian 依y 有hữu 。 謂vị 有hữu 世thế 間gian 因nhân 緣duyên 生sanh 。 非phi 不bất 有hữu 從tùng 有hữu 生sanh 。 非phi 無vô 有hữu 生sanh 。 大đại 慧tuệ 。 彼bỉ 如như 是thị 說thuyết 者giả 。 是thị 說thuyết 世thế 間gian 無vô 因nhân 。 大đại 慧tuệ 。 云vân 何hà 世thế 間gian 依y 無vô 。 謂vị 受thọ 貪tham 恚khuể 癡si 性tánh 已dĩ 。 然nhiên 後hậu 妄vọng 想tưởng 計kế 着trước 貪tham 恚khuể 癡si 性tánh 非phi 性tánh 。 大đại 慧tuệ 。 若nhược 不bất 取thủ 有hữu 性tánh 者giả 。 性tánh 相tướng 寂tịch 靜tĩnh 。 故cố 謂vị 諸chư 如Như 來Lai 。 聲Thanh 聞Văn 緣Duyên 覺Giác 。 不bất 取thủ 貪tham 恚khuể 癡si 性tánh 。 為vi 有hữu 為vi 無vô 。

(# 此thử 因nhân 大đại 慧tuệ 問vấn 。 有hữu 無vô 有hữu 相tướng 。 及cập 誰thùy 有hữu 無vô 有hữu 相tướng 。 而nhi 答đáp 之chi )# 。

(# 依y 有hữu 下hạ 。 是thị 釋thích 有hữu 相tương/tướng 。 依y 無vô 下hạ 。 是thị 釋thích 無vô 相tướng )# 。

註chú 曰viết 。 云vân 何hà 依y 有hữu 。 謂vị 實thật 有hữu 世thế 間gian 因nhân 緣duyên 。 而nhi 生sanh 諸chư 法pháp 。 非phi 不bất 實thật 有hữu 。 實thật 從tùng 有hữu 生sanh 。 言ngôn 非phi 無vô 有hữu 生sanh 者giả 。 謂vị 能năng 生sanh 因nhân 緣duyên 。 是thị 言ngôn 此thử 計kế 無vô 為vi 有hữu 故cố 。 復phục 告cáo 云vân 彼bỉ 。 如như 是thị 說thuyết 者giả 。 是thị 外ngoại 道đạo 無vô 因nhân 論luận 也dã 。 云vân 何hà 依y 無vô 。 謂vị 先tiên 受thọ 三tam 毒độc 性tánh 已dĩ 。 而nhi 後hậu 妄vọng 計kế 其kỳ 性tánh 非phi 性tánh 。 非phi 性tánh 即tức 妄vọng 計kế 為vi 無vô 。 若nhược 不bất 妄vọng 受thọ 三tam 毒độc 為vi 有hữu 性tánh 者giả 。 則tắc 無vô 所sở 取thủ 。 無vô 取thủ 則tắc 性tánh 相tướng 。 本bổn 來lai 寂tịch 靜tĩnh 。 如như 佛Phật 與dữ 一Nhất 乘Thừa 。 不bất 取thủ 三tam 毒độc 性tánh 。 乃nãi 離ly 有hữu 無vô 之chi 見kiến 也dã 。

爾nhĩ 時thời 大Đại 慧Tuệ 菩Bồ 薩Tát 白bạch 佛Phật 言ngôn 。

世Thế 尊Tôn 。 惟duy 願nguyện 為vì 說thuyết 。 不bất 實thật 妄vọng 想tưởng 相tương/tướng 。 不bất 實thật 妄vọng 想tưởng 。 云vân 何hà 而nhi 生sanh 。 說thuyết 何hà 等đẳng 法Pháp 。 名danh 不bất 實thật 妄vọng 想tưởng 。 於ư 何hà 等đẳng 法pháp 中trung 不bất 實thật 妄vọng 想tưởng 。

佛Phật 告cáo 大đại 慧tuệ 。

種chủng 種chủng 義nghĩa 。 種chủng 種chủng 不bất 實thật 妄vọng 想tưởng 。 計kế 著trước 妄vọng 想tưởng 生sanh 。 大đại 慧tuệ 。 攝nhiếp 所sở 攝nhiếp 計kế 著trước 。 不bất 知tri 自tự 心tâm 現hiện 量lượng 。 及cập 墮đọa 有hữu 無vô 見kiến 。 增tăng 長trưởng 外ngoại 道đạo 見kiến 。 生sanh 想tưởng 習tập 氣khí 。 計kế 著trước 外ngoại 種chủng 種chủng 義nghĩa 。 心tâm 心tâm 數số 妄vọng 想tưởng 。 計kế 著trước 我ngã 我ngã 所sở 生sanh 。

(# 大đại 慧tuệ 之chi 問vấn 。 有hữu 三tam 。 一nhất 問vấn 妄vọng 想tưởng 云vân 何hà 生sanh 。 一nhất 問vấn 何hà 法pháp 名danh 妄vọng 想tưởng 。 一nhất 問vấn 因nhân 何hà 而nhi 起khởi 妄vọng 想tưởng 。 故cố 佛Phật 詳tường 答đáp 之chi )# 。

註chú 曰viết 。 種chủng 義nghĩa 者giả 。 凡phàm 外ngoại 法pháp 有hữu 種chủng 種chủng 相tương/tướng 義nghĩa 。 皆giai 虗hư 妄vọng 。 因nhân 之chi 而nhi 生sanh 妄vọng 想tưởng 。 故cố 云vân 種chủng 種chủng 不bất 實thật 妄vọng 想tưởng 計kế 著trước 生sanh 也dã 。 次thứ 答đáp 言ngôn 攝nhiếp 所sở 攝nhiếp 計kế 著trước 者giả 。 謂vị 於ư 根căn 塵trần 計kế 著trước 。 不bất 知tri 惟duy 心tâm 所sở 現hiện 。 及cập 於ư 心tâm 外ngoại 墮đọa 有hữu 無vô 見kiến 。 依y 是thị 增tăng 長trưởng 諸chư 外ngoại 道đạo 見kiến 。 皆giai 妄vọng 想tưởng 法pháp 。 知tri 其kỳ 法pháp 則tắc 知tri 其kỳ 所sở 以dĩ 妄vọng 也dã 。 後hậu 合hợp 。 言ngôn 妄vọng 想tưởng 習tập 氣khí 等đẳng 者giả 。 即tức 上thượng 所sở 依y 據cứ 也dã 。 又hựu 曰viết 心tâm 心tâm 數số 妄vọng 想tưởng 計kế 著trước 我ngã 我ngã 所sở 生sanh 者giả 。 即tức 人nhân 法pháp 二nhị 我ngã 。 是thị 其kỳ 處xứ 也dã 。 知tri 其kỳ 源nguyên 既ký 不bất 實thật 。 妄vọng 即tức 滅diệt 矣hĩ 。

大đại 慧tuệ 白bạch 佛Phật 言ngôn 。 若nhược 種chủng 種chủng 義nghĩa 種chủng 種chủng 不bất 實thật 妄vọng 想tưởng 。 計kế 著trước 妄vọng 想tưởng 生sanh 。 攝nhiếp 所sở 攝nhiếp 計kế 著trước 。 不bất 知tri 自tự 心tâm 現hiện 量lượng 。 及cập 墮đọa 有hữu 無vô 見kiến 增tăng 長trưởng 外ngoại 道đạo 見kiến 。 妄vọng 想tưởng 習tập 氣khí 計kế 著trước 外ngoại 種chủng 種chủng 義nghĩa 。 心tâm 心tâm 數số 妄vọng 想tưởng 。 我ngã 我ngã 所sở 計kế 著trước 生sanh 。 若nhược 如như 是thị 外ngoại 種chủng 種chủng 義nghĩa 相tương/tướng 。 墮đọa 有hữu 無vô 相tướng 。 離ly 性tánh 非phi 性tánh 離ly 見kiến 相tương/tướng 。 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 亦diệc 如như 是thị 。 離ly 量lượng 根căn 分phần/phân 譬thí 因nhân 相tương/tướng 。 何hà 故cố 一nhất 處xứ 妄vọng 想tưởng 不bất 實thật 義nghĩa 。 種chủng 種chủng 性tánh 計kế 著trước 妄vọng 想tưởng 生sanh 。 非phi 計kế 著trước 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 處xứ 。 相tương/tướng 妄vọng 想tưởng 生sanh 。 將tương 無vô 說thuyết 邪tà 因nhân 論luận 耶da 。 說thuyết 一nhất 生sanh 一nhất 不bất 生sanh 。

(# 大đại 慧tuệ 問vấn 。 如như 是thị 說thuyết 者giả 。 則tắc 於ư 外ngoại 種chủng 種chủng 義nghĩa 。 墮đọa 有hữu 無vô 相tướng 。 亦diệc 是thị 性tánh 離ly 有hữu 無vô 。 及cập 離ly 諸chư 見kiến 之chi 相tướng 。 然nhiên 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 。 亦diệc 是thị 離ly 諸chư 根căn 量lượng 。 宗tông 因nhân 喻dụ 相tương/tướng 。 意ý 以dĩ 外ngoại 種chủng 種chủng 義nghĩa 與dữ 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 無vô 異dị 。 何hà 故cố 言ngôn 種chủng 種chủng 義nghĩa 生sanh 分phân 別biệt 。 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 不bất 生sanh 分phân 別biệt 。 豈khởi 非phi 世Thế 尊Tôn 所sở 言ngôn 乖quai 理lý 。 有hữu 生sanh 不bất 生sanh 耶da )# 。

佛Phật 告cáo 大đại 慧tuệ 。

非phi 妄vọng 想tưởng 一nhất 生sanh 一nhất 不bất 生sanh 。

所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 謂vị 有hữu 無vô 妄vọng 想tưởng 不bất 生sanh 故cố 。 外ngoại 現hiện 性tánh 非phi 性tánh 。 覺giác 自tự 心tâm 現hiện 量lượng 。 妄vọng 想tưởng 不bất 生sanh 。 大đại 慧tuệ 。 我ngã 說thuyết 餘dư 愚ngu 夫phu 自tự 心tâm 種chủng 種chủng 妄vọng 想tưởng 相tương/tướng 故cố 。 事sự 業nghiệp 在tại 前tiền 種chủng 種chủng 妄vọng 想tưởng 。 性tánh 相tướng 計kế 著trước 生sanh 。 云vân 何hà 愚ngu 夫phu 得đắc 離ly 我ngã 我ngã 所sở 計kế 著trước 見kiến 。 離ly 作tác 所sở 作tác 因nhân 緣duyên 過quá 。 覺giác 自tự 妄vọng 想tưởng 心tâm 量lượng 。 身thân 心tâm 轉chuyển 變biến 。 究cứu 竟cánh 明minh 解giải 一nhất 切thiết 。 地địa 如Như 來Lai 自tự 覺giác 境cảnh 界giới 。 離ly 五ngũ 法pháp 自tự 性tánh 事sự 見kiến 妄vọng 想tưởng 。 以dĩ 是thị 因nhân 緣duyên 故cố 。 我ngã 說thuyết 妄vọng 想tưởng 。 從tùng 種chủng 種chủng 不bất 實thật 義nghĩa 計kế 著trước 生sanh 。 知tri 如như 實thật 義nghĩa 得đắc 解giải 脫thoát 自tự 心tâm 。 種chủng 種chủng 妄vọng 想tưởng 。

(# 此thử 因nhân 大đại 慧tuệ 問vấn 而nhi 言ngôn 已dĩ 非phi 虗hư 妄vọng 分phân 別biệt )# 。

(# 此thử 段đoạn 言ngôn 愚ngu 夫phu 不bất 能năng 了liễu 悟ngộ 。 何hà 以dĩ 得đắc 解giải 脫thoát 。 而nhi 息tức 妄vọng 想tưởng )# 。

註chú 曰viết 。 所sở 以dĩ 生sanh 不bất 生sanh 者giả 。 謂vị 了liễu 有hữu 無vô 妄vọng 想tưởng 。 所sở 見kiến 外ngoại 法pháp 離ly 性tánh 。 覺giác 了liễu 惟duy 心tâm 所sở 現hiện 。 而nhi 妄vọng 想tưởng 不bất 生sanh 。 非phi 別biệt 有hữu 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 諦Đế 也dã 。 但đãn 愚ngu 夫phu 不bất 了liễu 自tự 心tâm 所sở 現hiện 。 故cố 見kiến 所sở 作tác 有hữu 為vi 事sự 業nghiệp 在tại 前tiền 。 於ư 中trung 起khởi 諸chư 分phân 別biệt 妄vọng 計kế 耳nhĩ 。 非phi 別biệt 有hữu 世thế 諦đế 也dã 。 既ký 而nhi 佛Phật 又hựu 念niệm 。 諸chư 愚ngu 夫phu 在tại 迷mê 。 云vân 何hà 能năng 離ly 人nhân 法pháp 二nhị 我ngã 。 及cập 離ly 能năng 作tác 所sở 作tác 因nhân 緣duyên 之chi 過quá 。 又hựu 念niệm 。 云vân 何hà 能năng 覺giác 妄vọng 想tưởng 皆giai 自tự 心tâm 量lượng 。 而nhi 得đắc 身thân 心tâm 轉chuyển 變biến 。 究cứu 竟cánh 明minh 解giải 一nhất 切thiết 智trí 地địa 。 到đáo 如Như 來Lai 自tự 證chứng 境cảnh 界giới 。 離ly 五ngũ 法pháp 三tam 自tự 性tánh 事sự 。 見kiến 妄vọng 想tưởng 事sự 。 即tức 名danh 相tướng 。 見kiến 即tức 妄vọng 想tưởng 。 既ký 作tác 是thị 念niệm 。 所sở 以dĩ 我ngã 說thuyết 妄vọng 想tưởng 。 從tùng 種chủng 種chủng 虗hư 妄vọng 計kế 著trước 而nhi 生sanh 。 知tri 如như 實thật 義nghĩa 者giả 。 謂vị 能năng 如như 是thị 了liễu 知tri 。 如như 實thật 之chi 義nghĩa 。 即tức 得đắc 解giải 脫thoát 。 息tức 諸chư 妄vọng 想tưởng 也dã 。

爾nhĩ 時thời 世Thế 尊Tôn 。 欲dục 重trùng 宣tuyên 此thử 義nghĩa 。 而nhi 說thuyết 偈kệ 言ngôn 。 諸chư 因nhân 及cập 與dữ 緣duyên 。 從tùng 此thử 生sanh 世thế 間gian 。 妄vọng 想tưởng 著trước 四tứ 句cú 。 不bất 知tri 我ngã 所sở 通thông 。 世thế 間gian 非phi 有hữu 生sanh 。 亦diệc 復phục 非phi 無vô 生sanh 。 不bất 從tùng 有hữu 無vô 生sanh 。 亦diệc 非phi 非phi 有hữu 無vô 。 諸chư 因nhân 及cập 與dữ 緣duyên 。 云vân 何hà 愚ngu 妄vọng 想tưởng 。 非phi 有hữu 亦diệc 非phi 無vô 。 亦diệc 復phục 非phi 有hữu 無vô 。 如như 是thị 觀quán 世thế 間gian 。 心tâm 轉chuyển 得đắc 無vô 我ngã 。 一nhất 切thiết 性tánh 不bất 生sanh 。 以dĩ 從tùng 緣duyên 生sanh 故cố 。 一nhất 切thiết 緣duyên 所sở 作tác 。 所sở 作tác 非phi 自tự 有hữu 。 事sự 不bất 自tự 生sanh 事sự 。 有hữu 二nhị 事sự 過quá 故cố 。 無vô 二nhị 事sự 過quá 故cố 。 非phi 有hữu 性tánh 可khả 得đắc 。

(# 此thử 偈kệ 頌tụng 上thượng 所sở 作tác 因nhân 緣duyên 也dã )# 。

(# 凡phàm 所sở 生sanh 之chi 法pháp 。 有hữu 因nhân 則tắc 必tất 有hữu 果quả 。 如như 業nghiệp 因nhân 招chiêu 生sanh 死tử 之chi 果quả 。 原nguyên 其kỳ 因nhân 既ký 不bất 生sanh 。 果quả 豈khởi 自tự 生sanh 果quả 耶da )# 。

註chú 曰viết 。 諸chư 因nhân 及cập 與dữ 緣duyên 等đẳng 。 謂vị 凡phàm 諸chư 世thế 間gian 法Pháp 。 莫mạc 不bất 從tùng 因nhân 緣duyên 生sanh 。 而nhi 妄vọng 想tưởng 者giả 。 於ư 因nhân 緣duyên 法pháp 著trước 有hữu 無vô 等đẳng 四tứ 句cú 之chi 見kiến 。 不bất 知tri 如Như 來Lai 。 所sở 通thông 之chi 理lý 。 世thế 間gian 非phi 有hữu 生sanh 下hạ 。 離ly 性tánh 執chấp 四tứ 句cú 。 謂vị 諸chư 法pháp 本bổn 無vô 四tứ 性tánh 。 又hựu 曰viết 諸chư 因nhân 及cập 與dữ 緣duyên 等đẳng 。 仍nhưng 責trách 前tiền 過quá 。 謂vị 諸chư 法pháp 本bổn 空không 。 云vân 何hà 愚ngu 夫phu 于vu 中trung 。 而nhi 生sanh 妄vọng 想tưởng 。 非phi 但đãn 本bổn 無vô 有hữu 無vô 四tứ 句cú 執chấp 性tánh 。 亦diệc 無vô 非phi 有hữu 非phi 無vô 。 四tứ 句cú 相tương/tướng 執chấp 。 具cụ 如như 大đại 論luận 性tánh 相tướng 二nhị 空không 也dã 。 若nhược 能năng 如như 是thị 觀quán 察sát 。 轉chuyển 彼bỉ 性tánh 相tướng 二nhị 執chấp 。 而nhi 得đắc 人nhân 法pháp 二nhị 無vô 我ngã 智trí 。 然nhiên 性tánh 實thật 不bất 生sanh 。 從tùng 緣duyên 故cố 有hữu 。 此thử 諸chư 法pháp 既ký 從tùng 緣duyên 生sanh 。 則tắc 法pháp 無vô 自tự 體thể 。 又hựu 曰viết 事sự 不bất 自tự 生sanh 事sự 者giả 。 事sự 即tức 果quả 也dã 。 無vô 果quả 自tự 生sanh 果quả 。 二nhị 事sự 之chi 過quá 。 任nhậm 運vận 離ly 乎hồ 有hữu 無vô 性tánh 執chấp 。 故cố 云vân 非phi 有hữu 性tánh 可khả 得đắc 也dã 。

觀quán 諸chư 有hữu 為vi 法pháp 。 離ly 攀phàn 緣duyên 所sở 緣duyên 。 無vô 心tâm 之chi 心tâm 量lượng 。 我ngã 說thuyết 為vi 心tâm 量lượng 。 量lượng 者giả 自tự 性tánh 處xứ 。 緣duyên 性tánh 二nhị 俱câu 離ly 。 性tánh 究cứu 竟cánh 妙diệu 淨tịnh 。 我ngã 說thuyết 名danh 心tâm 量lượng 。

(# 此thử 承thừa 上thượng 覺giác 妄vọng 想tưởng 心tâm 量lượng 。 顯hiển 如Như 來Lai 境cảnh 界giới 。 說thuyết 緣duyên 性tánh 者giả 。 緣duyên 即tức 能năng 緣duyên 。 性tánh 即tức 所sở 緣duyên 之chi 法pháp 也dã )# 。

註chú 曰viết 。 此thử 八bát 句cú 。 略lược 領lãnh 心tâm 量lượng 。 不bất 了liễu 諸chư 法pháp 惟duy 心tâm 。 則tắc 有hữu 所sở 緣duyên 之chi 境cảnh 。 以dĩ 正chánh 智trí 觀quán 之chi 。 離ly 乎hồ 能năng 緣duyên 之chi 心tâm 。 所sở 緣duyên 之chi 境cảnh 。 既ký 離ly 能năng 所sở 。 則tắc 無vô 分phân 別biệt 之chi 心tâm 。 是thị 為vi 惟duy 心tâm 。 故cố 云vân 我ngã 說thuyết 為vi 心tâm 量lượng 。 雖tuy 了liễu 諸chư 法pháp 惟duy 心tâm 。 猶do 存tồn 性tánh 執chấp 。 對đối 境cảnh 未vị 能năng 忘vong 能năng 緣duyên 之chi 念niệm 。 直trực 須tu 緣duyên 性tánh 俱câu 離ly 。 始thỉ 為vi 究cứu 竟cánh 如Như 來Lai 藏tạng 心tâm 之chi 心tâm 量lượng 也dã 。

施thi 設thiết 世thế 諦đế 我ngã 。 彼bỉ 則tắc 無vô 實thật 事sự 。 諸chư 陰ấm 陰ấm 施thi 設thiết 。 無vô 事sự 亦diệc 復phục 然nhiên 。 有hữu 四tứ 種chủng 平bình 等đẳng 。 相tương 及cập 因nhân 性tánh 生sanh 。 第đệ 三tam 無vô 我ngã 等đẳng 。 第đệ 四tứ 修tu 修tu 者giả 。

(# 世thế 諦đế 我ngã 者giả 。 人nhân 執chấp 也dã 。 諸chư 陰ấm 陰ấm 者giả 。 法pháp 執chấp 也dã )# 。

註chú 曰viết 。 人nhân 我ngã 二nhị 執chấp 。 以dĩ 自tự 共cộng 相tương 求cầu 之chi 。 無vô 實thật 事sự 可khả 得đắc 。 則tắc 法pháp 皆giai 平bình 等đẳng 。 相tương/tướng 必tất 有hữu 因nhân 。 因nhân 性tánh 與dữ 果quả 性tánh 平bình 等đẳng 。 因nhân 果quả 具cụ 故cố 有hữu 我ngã 。 則tắc 我ngã 與dữ 無vô 我ngã 平bình 等đẳng 。 能năng 了liễu 無vô 我ngã 者giả 。 是thị 修tu 則tắc 有hữu 為vi 。 與dữ 無vô 修tu 平bình 等đẳng 也dã 。

妄vọng 想tưởng 習tập 氣khí 轉chuyển 。 有hữu 種chủng 種chủng 心tâm 生sanh 。 境cảnh 界giới 於ư 外ngoại 現hiện 。 是thị 世thế 俗tục 心tâm 量lượng 。 外ngoại 現hiện 而nhi 非phi 有hữu 。 心tâm 見kiến 彼bỉ 種chủng 種chủng 。 建kiến 立lập 於ư 身thân 財tài 。 我ngã 說thuyết 為vi 心tâm 量lượng 。

(# 離ly 諸chư 疑nghi 〔# 縱túng/tung 〕# 不bất 着trước 空không 見kiến 。 則tắc 外ngoại 道đạo 不bất 能năng 惑hoặc )# 。

註chú 曰viết 。 妄vọng 想tưởng 等đẳng 者giả 。 由do 無vô 始thỉ 妄vọng 想tưởng 熏huân 習tập 。 次thứ 第đệ 轉chuyển 生sanh 種chủng 種chủng 心tâm 識thức 。 妄vọng 心tâm 既ký 作tác 。 見kiến 有hữu 外ngoại 境cảnh 。 此thử 世thế 俗tục 心tâm 量lượng 也dã 。 然nhiên 外ngoại 境cảnh 本bổn 無vô 。 由do 心tâm 取thủ 之chi 。 見kiến 種chủng 種chủng 相tướng 。 即tức 五ngũ 塵trần 等đẳng 是thị 身thân 財tài 建kiến 立lập 。 謂vị 五ngũ 識thức 身thân 財tài 。 即tức 妄vọng 想tưởng 心tâm 量lượng 也dã 。

離ly 一nhất 切thiết 諸chư 見kiến 。 及cập 離ly 想tưởng 所sở 想tưởng 。 無vô 得đắc 亦diệc 無vô 生sanh 。 我ngã 說thuyết 為vi 心tâm 量lượng 。 非phi 性tánh 非phi 非phi 性tánh 。 性tánh 非phi 性tánh 即tức 離ly 。 謂vị 彼bỉ 心tâm 解giải 脫thoát 。 我ngã 說thuyết 為vi 心tâm 量lượng 。 如như 如như 與dữ 空không 際tế 。 涅Niết 槃Bàn 及cập 法Pháp 界Giới 。 種chủng 種chủng 意ý 生sanh 身thân 。 我ngã 說thuyết 為vi 心tâm 量lượng 。

(# 由do 離ly 前tiền 名danh 相tướng 妄vọng 想tưởng 。 至chí 于vu 正chánh 智trí 。 以dĩ 極cực 真Chân 如Như 實thật 際tế 。 住trụ 於ư 涅Niết 槃Bàn 。 法Pháp 界Giới 之chi 中trung 。 故cố 能năng 示thị 現hiện 種chủng 種chủng 。 意ý 生sanh 之chi 身thân 。 度độ 脫thoát 眾chúng 生sanh 。 是thị 為vi 如Như 來Lai 。 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 心tâm 心tâm 量lượng 也dã )# 。

註chú 曰viết 。 前tiền 四tứ 句cú 。 謂vị 離ly 人nhân 法pháp 二nhị 我ngã 之chi 見kiến 。 及cập 離ly 能năng 想tưởng 所sở 想tưởng 。 則tắc 無vô 得đắc 無vô 生sanh 。 是thị 為vi 正chánh 智trí 之chi 心tâm 量lượng 也dã 。 中trung 四tứ 句cú 。 謂vị 離ly 有hữu 無vô 性tánh 執chấp 。 及cập 離ly 能năng 離ly 之chi 心tâm 。 亦diệc 即tức 正chánh 智trí 心tâm 量lượng 非phi 性tánh 即tức 非phi 有hữu 。 非phi 非phi 性tánh 即tức 非phi 無vô 。 性tánh 非phi 性tánh 即tức 有hữu 無vô 。 後hậu 四tứ 句cú 。 言ngôn 如như 如như 即tức 真Chân 如Như 。 空không 際tế 即tức 實thật 際tế 。 涅Niết 槃Bàn 即tức 究cứu 竟cánh 大đại 涅Niết 槃Bàn 。 法Pháp 界Giới 即tức 佛Phật 法Pháp 界giới 。 此thử 皆giai 一nhất 體thể 異dị 名danh 。

爾nhĩ 時thời 大Đại 慧Tuệ 菩Bồ 薩Tát 白bạch 佛Phật 言ngôn 。

世Thế 尊Tôn 。 如như 世Thế 尊Tôn 所sở 說thuyết 。 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 當đương 善thiện 語ngữ 義nghĩa 。 云vân 何hà 為vi 菩Bồ 薩Tát 善thiện 語ngữ 義nghĩa 。 云vân 何hà 為vi 語ngữ 。 云vân 何hà 為vi 義nghĩa 。

佛Phật 告cáo 大đại 慧tuệ 。

觀quán 語ngữ 與dữ 義nghĩa 。 非phi 異dị 非phi 不bất 異dị 。 觀quán 義nghĩa 與dữ 語ngữ 。 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 若nhược 語ngữ 異dị 義nghĩa 者giả 。 則tắc 不bất 因nhân 語ngữ 辨biện 義nghĩa 。 而nhi 以dĩ 語ngữ 入nhập 義nghĩa 。 如như 燈đăng 照chiếu 色sắc 。

(# 語ngữ 自tự 能năng 詮thuyên 言ngôn 教giáo 。 義nghĩa 即tức 所sở 詮thuyên 義nghĩa 理lý 。 謂vị 善thiện 解giải 能năng 詮thuyên 。 即tức 達đạt 所sở 詮thuyên 。 善thiện 解giải 所sở 詮thuyên 。 即tức 了liễu 能năng 詮thuyên )# 。

註chú 曰viết 。 約ước 大Đại 乘Thừa 言ngôn 之chi 。 雖tuy 有hữu 能năng 語ngữ 所sở 語ngữ 。 而nhi 能năng 所sở 不bất 二nhị 。 故cố 云vân 非phi 異dị 非phi 不bất 異dị 。 義nghĩa 雖tuy 忘vong 言ngôn 。 非phi 言ngôn 無vô 以dĩ 辨biện 義nghĩa 。 則tắc 必tất 因nhân 言ngôn 而nhi 入nhập 於ư 義nghĩa 。 如như 燈đăng 照chiếu 色sắc 者giả 。 譬thí 如như 有hữu 人nhân 。 持trì 燈đăng 照chiếu 物vật 。 知tri 此thử 物vật 如như 是thị 。 在tại 如như 是thị 處xứ 。 所sở 謂vị 文văn 字tự 性tánh 離ly 。 即tức 是thị 解giải 脫thoát 。 善thiện 語ngữ 善thiện 義nghĩa 之chi 謂vị 。

大đại 慧tuệ 。 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 。 自tự 性tánh 涅Niết 槃Bàn 。 三tam 乘thừa 一Nhất 乘Thừa 心tâm 自tự 性tánh 等đẳng 。 如như 緣duyên 言ngôn 說thuyết 義nghĩa 計kế 著trước 。 墮đọa 建kiến 立lập 及cập 誹phỉ 謗báng 見kiến 。 異dị 建kiến 立lập 異dị 妄vọng 想tưởng 。 如như 幻huyễn 種chủng 種chủng 妄vọng 想tưởng 現hiện 。 譬thí 如như 種chủng 種chủng 幻huyễn 。 凡phàm 愚ngu 眾chúng 生sanh 作tác 異dị 妄vọng 想tưởng 。 非phi 聖thánh 賢hiền 也dã 。

(# 此thử 段đoạn 言ngôn 隨tùy 語ngữ 計kế 着trước 之chi 過quá )# 。

註chú 曰viết 。 異dị 建kiến 立lập 異dị 妄vọng 想tưởng 者giả 。 謂vị 因nhân 言ngôn 說thuyết 差sai 別biệt 建kiến 立lập 。 而nhi 起khởi 異dị 妄vọng 想tưởng 計kế 著trước 。 如như 見kiến 幻huyễn 事sự 。 計kế 以dĩ 為vi 實thật 。 是thị 愚ngu 夫phu 見kiến 。 非phi 聖thánh 賢hiền 也dã 。

復phục 次thứ 大đại 慧tuệ 。 有hữu 三tam 種chủng 智trí 。 謂vị 知tri 生sanh 滅diệt 。 知tri 自tự 共cộng 相tương 。 知tri 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 。

復phục 次thứ 無vô 礙ngại 相tương/tướng 是thị 智trí 。 境cảnh 界giới 種chủng 種chủng 礙ngại 相tương/tướng 是thị 識thức 。 大đại 慧tuệ 。 三tam 事sự 和hòa 合hợp 。 生sanh 方phương 便tiện 相tương/tướng 是thị 識thức 。 無vô 事sự 方phương 便tiện 自tự 性tánh 相tướng 是thị 智trí 。 大đại 慧tuệ 。 得đắc 相tương/tướng 是thị 識thức 。 不bất 得đắc 相tương/tướng 是thị 智trí 。 自tự 得đắc 聖thánh 智trí 境cảnh 界giới 。 不bất 出xuất 不bất 入nhập 。 故cố 如như 水thủy 中trung 月nguyệt 。

(# 知tri 生sanh 滅diệt 者giả 。 一Nhất 切Thiết 智Trí 也dã 。 知tri 自tự 共cộng 相tương 者giả 。 道đạo 種chủng 智trí 也dã 。 知tri 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 者giả 。 一Nhất 切Thiết 種Chủng 智Trí 也dã )# 。

註chú 曰viết 。 只chỉ 一nhất 佛Phật 智trí 。 而nhi 有hữu 三tam 用dụng 。 名danh 為vi 三tam 智trí 。 又hựu 云vân 無vô 礙ngại 相tương/tướng 是thị 智trí 者giả 。 謂vị 於ư 前tiền 之chi 三tam 智trí 。 一nhất 心tâm 融dung 泯mẫn 。 無vô 染nhiễm 礙ngại 之chi 相tướng 。 是thị 智trí 。 反phản 是thị 則tắc 謂vị 識thức 也dã 。 又hựu 云vân 三tam 事sự 等đẳng 者giả 。 三tam 事sự 即tức 塵trần 根căn 及cập 我ngã 。 三tam 事sự 和hòa 合hợp 相tương 應ứng 。 而nhi 生sanh 是thị 識thức 。 此thử 不bất 知tri 自tự 性tánh 相tương/tướng 。 故cố 若nhược 知tri 性tánh 相tướng 。 則tắc 一nhất 念niệm 靈linh 知tri 不bất 假giả 生sanh 。 故cố 曰viết 無vô 事sự 方phương 便tiện 自tự 性tánh 相tướng 是thị 智trí 也dã 。 又hựu 曰viết 得đắc 相tương/tướng 不bất 得đắc 相tương/tướng 為vi 識thức 智trí 者giả 。 相tương/tướng 即tức 性tánh 相tướng 之chi 相tướng 。 相tương/tướng 惟duy 是thị 一nhất 。 而nhi 有hữu 離ly 不bất 離ly 之chi 異dị 。 故cố 云vân 得đắc 不bất 得đắc 也dã 。 自tự 得đắc 者giả 。 所sở 謂vị 如Như 來Lai 。 自tự 得đắc 聖thánh 智trí 境cảnh 界giới 。 無vô 以dĩ 名danh 狀trạng 。 故cố 云vân 不bất 出xuất 不bất 入nhập 。 如như 水thủy 中trung 月nguyệt 也dã 。

爾nhĩ 時thời 世Thế 尊Tôn 。 欲dục 重trùng 宣tuyên 此thử 義nghĩa 。 而nhi 說thuyết 偈kệ 言ngôn 。 採thải 集tập 業nghiệp 為vi 識thức 。 不bất 採thải 集tập 為vi 智trí 。 觀quán 察sát 一nhất 切thiết 法pháp 。 通thông 達đạt 無vô 所sở 有hữu 。 逮đãi 得đắc 自tự 在tại 力lực 。 是thị 則tắc 名danh 為vi 慧tuệ 。 縛phược 境cảnh 界giới 為vi 心tâm 。 覺giác 想tưởng 生sanh 為vi 智trí 。 無vô 所sở 有hữu 及cập 勝thắng 。 慧tuệ 則tắc 從tùng 是thị 生sanh 。

(# 不bất 墮đọa 頑ngoan 空không 。 不bất 着trước 耶da 見kiến 。 惟duy 存tồn 一nhất 心tâm 。 湛trạm 然nhiên 常thường 照chiếu 。 慧tuệ 光quang 生sanh 矣hĩ )# 。

註chú 曰viết 。 採thải 謂vị 採thải 取thủ 。 集tập 謂vị 招chiêu 集tập 。 以dĩ 根căn 對đối 塵trần 。 而nhi 生sanh 取thủ 著trước 。 起khởi 善thiện 惡ác 業nghiệp 。 招chiêu 集tập 生sanh 死tử 。 是thị 名danh 為vi 識thức 。 如như 是thị 觀quán 察sát 。 因nhân 緣duyên 生sanh 法pháp 。 當đương 體thể 即tức 空không 。 解giải 脫thoát 自tự 在tại 。 名danh 上thượng 上thượng 智trí 。 慧tuệ 即tức 智trí 也dã 。 心tâm 外ngoại 無vô 境cảnh 。 不bất 了liễu 惟duy 心tâm 。 為vi 境cảnh 所sở 轉chuyển 。 是thị 名danh 為vi 縛phược 。 心tâm 即tức 識thức 也dã 。 覺giác 此thử 妄vọng 心tâm 則tắc 為vi 智trí 矣hĩ 。

心tâm 意ý 及cập 與dữ 識thức 。 遠viễn 離ly 思tư 惟duy 想tưởng 。 得đắc 無vô 思tư 想tưởng 法pháp 。 佛Phật 子tử 非phi 聲Thanh 聞Văn 。 寂tịch 靜tĩnh 勝thắng 進tiến 忍nhẫn 。 如Như 來Lai 清thanh 淨tịnh 智trí 。 生sanh 於ư 善thiện 勝thắng 義nghĩa 。 所sở 行hành 悉tất 遠viễn 離ly 。

(# 首thủ 句cú 言ngôn 識thức 。 二nhị 句cú 言ngôn 智trí 。 三tam 句cú 則tắc 轉chuyển 識thức 為vi 智trí 。 四tứ 句cú 言ngôn 智trí 之chi 始thỉ 。 五ngũ 句cú 言ngôn 如Như 來Lai 寂tịch 滅diệt 忍nhẫn 智trí 。 智trí 之chi 終chung 也dã )# 。

註chú 曰viết 。 清thanh 淨tịnh 智trí 從tùng 善thiện 勝thắng 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 生sanh 。 所sở 以dĩ 行hành 處xứ 悉tất 遠viễn 離ly 也dã 。

我ngã 有hữu 三tam 種chủng 智trí 。 聖thánh 開khai 發phát 真chân 實thật 。 於ư 彼bỉ 想tưởng 思tư 惟duy 。 悉tất 攝nhiếp 受thọ 諸chư 性tánh 。 二Nhị 乘Thừa 不bất 相tương 應ứng 。 智trí 離ly 諸chư 所sở 有hữu 。 計kế 著trước 於ư 自tự 性tánh 。 從tùng 諸chư 聲Thanh 聞Văn 生sanh 。 超siêu 度độ 諸chư 心tâm 量lượng 。 如Như 來Lai 智trí 清thanh 淨tịnh 。

(# 生sanh 所sở 知tri 之chi 三tam 。 是thị 如Như 來Lai 所sở 開khai 發phát 故cố 。 所sở 知tri 生sanh 滅diệt 諸chư 法pháp 。 總tổng 皆giai 真chân 實thật 也dã 。 二nhị 智trí 一nhất 心tâm 。 此thử 之chi 謂vị 也dã )# 。

註chú 曰viết 。 於ư 彼bỉ 思tư 惟duy 等đẳng 。 重trọng/trùng 出xuất 前tiền 二nhị 智trí 。 以dĩ 顯hiển 上thượng 上thượng 之chi 智trí 。 謂vị 彼bỉ 凡phàm 夫phu 。 以dĩ 妄vọng 想tưởng 故cố 受thọ 諸chư 生sanh 滅diệt 。 二Nhị 乘Thừa 反phản 是thị 。 故cố 不bất 相tương 應ứng 。 離ly 諸chư 所sở 有hữu 。 而nhi 又hựu 計kế 著trước 自tự 性tánh 。 則tắc 二Nhị 乘Thừa 智trí 而nhi 已dĩ 。 若nhược 如Như 來Lai 極cực 智trí 清thanh 淨tịnh 。 則tắc 超siêu 越việt 一nhất 切thiết 心tâm 量lượng 也dã 。

復phục 次thứ 大đại 慧tuệ 。 外ngoại 道đạo 有hữu 九cửu 種chủng 轉chuyển 變biến 論luận 。 外ngoại 道đạo 轉chuyển 變biến 見kiến 生sanh 。 所sở 謂vị 形hình 處xứ 轉chuyển 變biến 。 相tương/tướng 轉chuyển 變biến 。 因nhân 轉chuyển 變biến 。 成thành 轉chuyển 變biến 。 見kiến 轉chuyển 變biến 。 性tánh 轉chuyển 變biến 。 緣duyên 分phân 明minh 轉chuyển 變biến 。 所sở 作tác 分phân 明minh 轉chuyển 變biến 。 事sự 轉chuyển 變biến 。 大đại 慧tuệ 。 是thị 名danh 九cửu 種chủng 轉chuyển 變biến 見kiến 。 一nhất 切thiết 外ngoại 道đạo 。 因nhân 是thị 起khởi 有hữu 無vô 。 生sanh 轉chuyển 變biến 論luận 。 云vân 何hà 形hình 處xứ 轉chuyển 變biến 。 謂vị 形hình 處xứ 易dị 見kiến 。 譬thí 如như 金kim 變biến 作tác 諸chư 器khí 物vật 。 則tắc 有hữu 種chủng 種chủng 形hình 處xứ 顯hiển 見kiến 。 非phi 金kim 性tánh 變biến 。 一nhất 切thiết 性tánh 變biến 。 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 或hoặc 有hữu 外ngoại 道đạo 。 作tác 如như 是thị 妄vọng 想tưởng 。 乃nãi 至chí 事sự 變biến 妄vọng 想tưởng 。 彼bỉ 非phi 如như 非phi 異dị 妄vọng 想tưởng 故cố 。

(# 此thử 外ngoại 道đạo 妄vọng 計kế 九cửu 種chủng 轉chuyển 變biến 論luận 。 謂vị 形hình 相tướng 因nhân 成thành 者giả 。 不bất 出xuất 四tứ 大đại 五ngũ 〔# 明minh 〕# 等đẳng 法pháp 。 彼bỉ 見kiến 其kỳ 生sanh 滅diệt 異dị 相tướng 。 故cố 計kế 有hữu 轉chuyển 變biến 。 而nhi 正chánh 教giáo 則tắc 曰viết 緣duyên 生sanh 。 曰viết 如như 幻huyễn 。 曰viết 自tự 心tâm 現hiện 。 外ngoại 性tánh 非phi 性tánh 。 反phản 不bất 變biến 等đẳng 。 然nhiên 未vị 嘗thường 定định 說thuyết 。 此thử 邪tà 正chánh 得đắc 失thất 。 所sở 以dĩ 分phần/phân 也dã )# 。

註chú 曰viết 。 形hình 謂vị 身thân 形hình 。 相tương 謂vị 生sanh 住trụ 滅diệt 相tướng 。 因nhân 謂vị 所sở 作tác 之chi 因nhân 。 成thành 謂vị 所sở 成thành 之chi 果quả 。 見kiến 謂vị 隨tùy 物vật 遷thiên 移di 。 性tánh 謂vị 生sanh 生sanh 不bất 改cải 。 緣duyên 謂vị 因nhân 緣duyên 變biến 滅diệt 。 作tác 謂vị 造tạo 作tác 不bất 常thường 。 事sự 謂vị 有hữu 為vi 之chi 法pháp 。 是thị 為vi 九cửu 種chủng 。 言ngôn 因nhân 是thị 起khởi 有hữu 無vô 者giả 。 謂vị 自tự 有hữu 之chi 無vô 。 或hoặc 自tự 無vô 之chi 有hữu 。 皆giai 轉chuyển 變biến 相tương/tướng 。 不bất 出xuất 有hữu 無vô 而nhi 已dĩ 。 云vân 何hà 下hạ 徵trưng 釋thích 。 形hình 處xứ 轉chuyển 變biến 者giả 。 即tức 四tứ 大đại 諸chư 根căn 。 形hình 質chất 處xứ 也dã 。 彼bỉ 見kiến 其kỳ 形hình 隨tùy 時thời 變biến 異dị 。 謂vị 有hữu 轉chuyển 變biến 。 而nhi 不bất 知tri 性tánh 未vị 嘗thường 變biến 。 金kim 變biến 作tác 諸chư 器khí 。 器khí 雖tuy 有hữu 種chủng 種chủng 之chi 異dị 。 而nhi 金kim 性tánh 不bất 變biến 。 又hựu 曰viết 一nhất 切thiết 性tánh 變biến 亦diệc 如như 是thị 者giả 。 性tánh 即tức 法pháp 也dã 。 言ngôn 一nhất 切thiết 法pháp 雖tuy 變biến 。 而nhi 性tánh 不bất 變biến 。 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 或hoặc 有hữu 外ngoại 道đạo 等đẳng 。 乃nãi 結kết 斥xích 外ngoại 道đạo 。 言ngôn 彼bỉ 非phi 如như 非phi 異dị 者giả 。 謂vị 彼bỉ 於ư 非phi 如như 。

大đại 慧tuệ 復phục 白bạch 佛Phật 言ngôn 。 如như 世Thế 尊Tôn 所sở 說thuyết 。 以dĩ 彼bỉ 彼bỉ 妄vọng 想tưởng 。 妄vọng 想tưởng 彼bỉ 彼bỉ 性tánh 。 非phi 有hữu 彼bỉ 自tự 性tánh 。 但đãn 妄vọng 想tưởng 自tự 性tánh 耳nhĩ 。 若nhược 但đãn 妄vọng 想tưởng 自tự 性tánh 。 非phi 性tánh 自tự 性tánh 相tướng 待đãi 者giả 。 非phi 為vi 如như 是thị 說thuyết 煩phiền 惱não 清thanh 淨tịnh 無vô 性tánh 過quá 耶da 。 一nhất 切thiết 法pháp 妄vọng 想tưởng 自tự 性tánh 非phi 性tánh 故cố 。

(# 述thuật 如Như 來Lai 所sở 說thuyết 。 諸chư 妄vọng 想tưởng 意ý 為vi 問vấn )# 。

註chú 曰viết 。 彼bỉ 彼bỉ 者giả 。 正chánh 言ngôn 彼bỉ 諸chư 妄vọng 想tưởng 也dã 。 然nhiên 諸chư 法pháp 本bổn 無vô 實thật 性tánh 。 但đãn 妄vọng 作tác 耳nhĩ 。 而nhi 大đại 慧tuệ 猶do 有hữu 疑nghi 者giả 。 但đãn 謂vị 是thị 妄vọng 想tưởng 自tự 性tánh 。 非phi 諸chư 法pháp 有hữu 自tự 性tánh 。 此thử 自tự 性tánh 與dữ 非phi 自tự 性tánh 相tướng 待đãi 者giả 。 豈khởi 非phi 世Thế 尊Tôn 所sở 說thuyết 。 染nhiễm 淨tịnh 諸chư 法pháp 。 皆giai 無vô 實thật 性tánh 耶da 。 大đại 慧tuệ 意ý 以dĩ 一nhất 切thiết 法pháp 無vô 自tự 性tánh 。 妄vọng 想tưởng 有hữu 自tự 性tánh 為vi 難nạn/nan 。

佛Phật 告cáo 大đại 慧tuệ 。

如như 是thị 如như 是thị 。 如như 汝nhữ 所sở 說thuyết 。 大đại 慧tuệ 。 非phi 如như 愚ngu 夫phu 性tánh 自tự 性tánh 妄vọng 想tưởng 真chân 實thật 。 此thử 妄vọng 想tưởng 自tự 性tánh 。 非phi 有hữu 性tánh 自tự 性tánh 相tướng 然nhiên 。

(# 謂vị 諸chư 法pháp 無vô 自tự 性tánh 。 為vi 是thị 妄vọng 想tưởng 。 有hữu 自tự 性tánh 為vi 非phi )# 。

註chú 曰viết 。 非phi 如như 愚ngu 夫phu 等đẳng 者giả 。 言ngôn 不bất 同đồng 彼bỉ 凡phàm 夫phu 計kế 性tánh 自tự 性tánh 之chi 妄vọng 想tưởng 。 以dĩ 為vi 真chân 實thật 。 又hựu 曰viết 此thử 妄vọng 想tưởng 自tự 性tánh 等đẳng 者giả 。 此thử 但đãn 妄vọng 執chấp 。 無vô 有hữu 性tánh 相tướng 。

大đại 慧tuệ 。 如như 聖thánh 智trí 有hữu 性tánh 自tự 性tánh 。 聖thánh 知tri 聖thánh 見kiến 聖thánh 慧tuệ 眼nhãn 。 如như 是thị 性tánh 自tự 性tánh 知tri 。 大đại 慧tuệ 白bạch 佛Phật 言ngôn 。 若nhược 使sử 如như 聖thánh 以dĩ 聖thánh 知tri 聖thánh 見kiến 聖thánh 慧tuệ 眼nhãn 。 非phi 天thiên 眼nhãn 非phi 肉nhục 眼nhãn 。 性tánh 自tự 性tánh 如như 是thị 知tri 。 非phi 如như 愚ngu 夫phu 妄vọng 想tưởng 。

世Thế 尊Tôn 。 云vân 何hà 愚ngu 夫phu 離ly 是thị 妄vọng 想tưởng 。 不bất 覺giác 聖thánh 性tánh 事sự 故cố 。

世Thế 尊Tôn 。 彼bỉ 亦diệc 非phi 顛điên 倒đảo 非phi 不bất 顛điên 倒đảo 。

所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 謂vị 不bất 覺giác 聖thánh 事sự 性tánh 自tự 性tánh 故cố 。 不bất 見kiến 離ly 有hữu 無vô 相tướng 故cố 。

(# 上thượng 云vân 自tự 性tánh 非phi 性tánh 者giả 。 〔# 迨đãi 〕# 情tình 也dã 。 此thử 云vân 有hữu 性tánh 自tự 性tánh 者giả 。 顯hiển 理lý 也dã 。 然nhiên 此thử 如như 實thật 理lý 。 性tánh 非phi 佛Phật 智trí 。 佛Phật 眼nhãn 莫mạc 之chi 能năng 見kiến 。 故cố 云vân 聖thánh 知tri 聖thánh 見kiến 也dã )# 。

註chú 曰viết 。 佛Phật 既ký 以dĩ 自tự 證chứng 境cảnh 界giới 示thị 之chi 。 大đại 慧tuệ 即tức 領lãnh 悟ngộ 斯tư 旨chỉ 。 又hựu 謂vị 曰viết 。 若nhược 果quả 如như 聖thánh 所sở 知tri 見kiến 。 非phi 凡phàm 夫phu 知tri 見kiến 。 故cố 云vân 非phi 天thiên 眼nhãn 非phi 肉nhục 眼nhãn 也dã 。 因nhân 復phục 疑nghi 而nhi 難nạn/nan 之chi 曰viết 。 愚ngu 夫phu 既ký 不bất 能năng 覺giác 了liễu 。 聖thánh 自tự 性tánh 事sự 。 云vân 何hà 得đắc 離ly 妄vọng 想tưởng 。 能năng 明minh 此thử 理lý 。 因nhân 上thượng 聖thánh 凡phàm 。 所sở 見kiến 不bất 同đồng 。 故cố 云vân 彼bỉ 亦diệc 。 非phi 顛điên 倒đảo 非phi 不bất 顛điên 倒đảo 。 復phục 謂vị 不bất 覺giác 聖thánh 事sự 性tánh 者giả 。 言ngôn 凡phàm 夫phu 非phi 不bất 顛điên 倒đảo 也dã 。 不bất 見kiến 離ly 有hữu 無vô 相tướng 者giả 。 言ngôn 聖thánh 人nhân 非phi 顛điên 倒đảo 也dã 。 盖# 聖thánh 眼nhãn 所sở 見kiến 。 無vô 不bất 真chân 實thật 。 不bất 見kiến 有hữu 一nhất 法pháp 可khả 捨xả 故cố 也dã 。

佛Phật 告cáo 大đại 慧tuệ 。

非phi 我ngã 說thuyết 空không 法pháp 非phi 性tánh 。 亦diệc 不bất 墮đọa 有hữu 見kiến 說thuyết 聖thánh 智trí 自tự 性tánh 事sự 。 然nhiên 為vì 令linh 眾chúng 生sanh 。 離ly 恐khủng 怖bố 句cú 故cố 。 眾chúng 生sanh 無vô 始thỉ 以dĩ 來lai 。 計kế 著trước 性tánh 自tự 性tánh 相tướng 聖thánh 智trí 事sự 自tự 性tánh 計kế 著trước 相tương 見kiến 說thuyết 空không 法pháp 。 大đại 慧tuệ 。 我ngã 不bất 說thuyết 性tánh 自tự 性tánh 相tướng 。 大đại 慧tuệ 。 但đãn 我ngã 住trụ 自tự 得đắc 如như 實thật 空không 法pháp 。 離ly 惑hoặc 亂loạn 相tương 見kiến 。 離ly 自tự 心tâm 現hiện 性tánh 非phi 性tánh 見kiến 。 得đắc 三tam 解giải 脫thoát 如như 實thật 印ấn 所sở 印ấn 。 於ư 性tánh 自tự 性tánh 得đắc 緣duyên 自tự 覺giác 觀quán 察sát 住trụ 。 離ly 有hữu 無vô 事sự 相tướng 見kiến 。

(# 無vô 空không 有hữu 空không 。 無vô 色sắc 有hữu 色sắc 。 無vô 無vô 有hữu 無vô 。 有hữu 有hữu 無vô 有hữu 。 始thỉ 終chung 暗ám 昧muội 。 畢tất 竟cánh 迷mê 惑hoặc )# 。

(# 凡phàm 夫phu 聞văn 空không 生sanh 怖bố 。 聞văn 有hữu 生sanh 執chấp 。 故cố 說thuyết 聖thánh 智trí 自tự 性tánh 以dĩ 導đạo 之chi )# 。

註chú 曰viết 。 聖thánh 智trí 事sự 固cố 非phi 有hữu 無vô 。 而nhi 著trước 有hữu 者giả 。 乃nãi 說thuyết 空không 法pháp 以dĩ 治trị 之chi 。 是thị 知tri 說thuyết 空không 說thuyết 有hữu 。 皆giai 為vi 眾chúng 生sanh 。 未vị 嘗thường 說thuyết 有hữu 實thật 法pháp 也dã 。 故cố 曰viết 我ngã 不bất 說thuyết 性tánh 自tự 性tánh 相tướng 。 即tức 示thị 自tự 證chứng 之chi 法pháp 曰viết 。 但đãn 我ngã 得đắc 如như 實thật 空không 法pháp 。 即tức 本bổn 住trụ 畢tất 竟cánh 妙diệu 空không 也dã 。 不bất 墮đọa 邪tà 倒đảo 惑hoặc 亂loạn 。 常thường 居cư 中trung 道đạo 。 故cố 雖tuy 自tự 心tâm 現hiện 性tánh 非phi 性tánh 諸chư 見kiến 。 即tức 得đắc 悟ngộ 三tam 解giải 脫thoát 。 獲hoạch 如như 實thật 印ấn 。 見kiến 法pháp 自tự 性tánh 。 了liễu 聖thánh 境cảnh 界giới 。 離ly 有hữu 無vô 一nhất 切thiết 諸chư 著trước 。

復phục 次thứ 大đại 慧tuệ 。 一nhất 切thiết 法pháp 不bất 生sanh 者giả 。 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 不bất 應ưng 立lập 是thị 宗tông 。

所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 謂vị 宗tông 一nhất 切thiết 性tánh 非phi 性tánh 故cố 。 及cập 彼bỉ 因nhân 生sanh 相tương/tướng 故cố 。 說thuyết 一nhất 切thiết 法pháp 不bất 生sanh 宗tông 。 彼bỉ 宗tông 則tắc 壞hoại 。 彼bỉ 宗tông 一nhất 切thiết 法pháp 不bất 生sanh 。 彼bỉ 宗tông 壞hoại 者giả 。 以dĩ 宗tông 有hữu 待đãi 而nhi 生sanh 故cố 。 又hựu 彼bỉ 宗tông 不bất 生sanh 入nhập 一nhất 切thiết 法pháp 故cố 。 不bất 壞hoại 相tương/tướng 不bất 生sanh 故cố 。 立lập 一nhất 切thiết 法pháp 。 不bất 生sanh 宗tông 者giả 。 彼bỉ 說thuyết 則tắc 壞hoại 。 大đại 慧tuệ 。 無vô 有hữu 不bất 生sanh 宗tông 。 彼bỉ 宗tông 入nhập 一nhất 切thiết 性tánh 。 有hữu 無vô 相tướng 不bất 可khả 得đắc 。 大đại 慧tuệ 。 若nhược 使sử 彼bỉ 宗tông 不bất 生sanh 。 一nhất 切thiết 性tánh 不bất 生sanh 而nhi 立lập 宗tông 。 如như 是thị 彼bỉ 宗tông 壞hoại 。 以dĩ 有hữu 無vô 性tánh 相tướng 不bất 生sanh 故cố 。 不bất 應ưng 立lập 宗tông 。 五ngũ 分phần/phân 論luận 多đa 過quá 故cố 。 展triển 轉chuyển 因nhân 異dị 相tướng 故cố 。 及cập 為vi 作tác 故cố 。 不bất 應ưng 立lập 宗tông 分phần/phân 。 謂vị 一nhất 切thiết 法pháp 不bất 生sanh 。 如như 是thị 一nhất 切thiết 法pháp 空không 。 如như 是thị 一nhất 切thiết 法pháp 無vô 自tự 性tánh 。 不bất 應ưng 立lập 宗tông 。

(# 既ký 言ngôn 妄vọng 想tưởng 與dữ 聖thánh 智trí 皆giai 空không 。 無vô 一nhất 俱câu 遣khiển 。 是thị 同đồng 生sanh 義nghĩa 。 又hựu 恐khủng 菩Bồ 薩Tát 立lập 此thử 為vi 宗tông 。 混hỗn 于vu 外ngoại 計kế 。 故cố 言ngôn 此thử 以dĩ 破phá 之chi )# 。

(# 初sơ 宗tông 有hữu 九cửu 過quá 。 曰viết 現hiện 量lượng 相tương 違vi 。 聖thánh 教giáo 相tương 違vi 。 世thế 間gian 相tương 違vi 。 比tỉ 量lượng 相tương 違vi 。 自tự 語ngữ 相tương 違vi 。 相tương/tướng 符phù 極cực 成thành 。 能năng 別biệt 不bất 極cực 成thành 。 所sở 別biệt 不bất 極cực 成thành 。 俱câu 別biệt 不bất 極cực 成thành 。 次thứ 因nhân 有hữu 十thập 四tứ 過quá 。 謂vị 徧biến 是thị 宗tông 法pháp 性tánh 。 初sơ 相tương/tướng 宗tông 有hữu 四tứ 不bất 成thành 。 曰viết 隨tùy 一nhất 不bất 成thành 。 所sở 依y 不bất 成thành 。 兩lưỡng 俱câu 不bất 成thành 。 猶do 豫dự 不bất 成thành 。 後hậu 二nhị 相tương/tướng 共cộng 十thập 過quá 。 有hữu 方phương 不bất 定định 。 曰viết 同đồng 分phần/phân 異dị 全toàn 不bất 定định 。 異dị 分phần/phân 同đồng 全toàn 不bất 定định 。 俱câu 品phẩm 一nhất 分phần/phân 轉chuyển 不bất 定định 。 共cộng 不bất 定định 。 不bất 〔# 其kỳ 〕# 不bất 定định 。 決quyết 定định 相tương 違vi 不bất 定định 。 有hữu 四tứ 相tương 違vi 。 曰viết 法pháp 自tự 相tương/tướng 相tương 違vi 。 法pháp 差sai 別biệt 相tương 違vi 。 有hữu 法pháp 自tự 相tương/tướng 相tương 違vi 。 有hữu 法pháp 差sai 別biệt 相tương 違vi 。 三tam 同đồng 喻dụ 有hữu 五ngũ 過quá 。 別biệt 喻dụ 有hữu 五ngũ 過quá 。 同đồng 喻dụ 中trung 曰viết 。 所sở 立lập 不bất 成thành 。 能năng 立lập 不bất 成thành 。 俱câu 不bất 成thành 。 無vô 合hợp 倒đảo 合hợp 。 別biệt 喻dụ 中trung 曰viết 。 能năng 立lập 不bất 違vi 。 所sở 〔# 以dĩ 〕# 不bất 違vi 。 俱câu 不bất 違vi 。 不bất 離ly 倒đảo 離ly 。 共cộng 三tam 十thập 三tam 過quá 也dã )# 。

註chú 曰viết 。 一nhất 切thiết 法pháp 不bất 生sanh 。 則tắc 言ngôn 想tưởng 俱câu 絕tuyệt 言ngôn 之chi 已dĩ 。 非phi 況huống 妄vọng 立lập 宗tông 乎hồ 。 如như 彼bỉ 外ngoại 道đạo 。 立lập 不bất 生sanh 宗tông 。 反phản 生sanh 故cố 業nghiệp 。 故cố 云vân 不bất 應ưng 立lập 是thị 宗tông 。 所sở 以dĩ 者giả 何hà 下hạ 。 謂vị 宗tông 一nhất 切thiết 性tánh 非phi 性tánh 者giả 。 意ý 謂vị 宗tông 宗tông 有hữu 主chủ 。 若nhược 宗tông 一nhất 切thiết 性tánh 。 性tánh 自tự 非phi 性tánh 。 宗tông 義nghĩa 何hà 在tại 。 凡phàm 言ngôn 不bất 生sanh 。 必tất 因nhân 生sanh 立lập 。 既ký 有hữu 待đãi 對đối 。 則tắc 不bất 生sanh 成thành 生sanh 。 自tự 壞hoại 不bất 生sanh 義nghĩa 。 其kỳ 不bất 應ưng 立lập 宗tông 一nhất 也dã 。 又hựu 彼bỉ 宗tông 不bất 生sanh 。 必tất 入nhập 一nhất 切thiết 法pháp 中trung 。 言ngôn 不bất 生sanh 義nghĩa 。 徧biến 一nhất 切thiết 世thế 間gian 。 諸chư 法pháp 之chi 中trung 。 言ngôn 不bất 壞hoại 相tương/tướng 不bất 生sanh 故cố 者giả 。 言ngôn 諸chư 法pháp 本bổn 皆giai 不bất 生sanh 。 豈khởi 待đãi 立lập 耶da 。 故cố 云vân 彼bỉ 說thuyết 則tắc 壞hoại 。 其kỳ 不bất 應ưng 立lập 宗tông 二nhị 也dã 。 言ngôn 有hữu 無vô 不bất 生sanh 者giả 。 前tiền 以dĩ 無vô 為vi 不bất 生sanh 。 此thử 乃nãi 轉chuyển 計kế 有hữu 無vô 皆giai 不bất 生sanh 。 言ngôn 入nhập 一nhất 切thiết 性tánh 者giả 。 性tánh 即tức 法pháp 也dã 。 謂vị 有hữu 無vô 不bất 生sanh 。 亦diệc 徧biến 一nhất 切thiết 法pháp 中trung 。 皆giai 離ly 有hữu 無vô 之chi 相tướng 。 縱túng/tung 又hựu 轉chuyển 計kế 有hữu 無vô 性tánh 相tướng 。 皆giai 不bất 可khả 得đắc 。 是thị 亦diệc 不bất 生sanh 義nghĩa 。 其kỳ 不bất 應ưng 立lập 宗tông 三tam 也dã 。 五ngũ 分phần/phân 論luận 多đa 過quá 者giả 。 指chỉ 宗tông 因nhân 喻dụ 三tam 過quá 也dã 。 展triển 轉chuyển 因nhân 異dị 相tướng 者giả 。 言ngôn 彼bỉ 轉chuyển 計kế 因nhân 相tương/tướng 不bất 同đồng 。 及cập 墮đọa 有hữu 為vi 有hữu 作tác 。 其kỳ 不bất 應ưng 立lập 宗tông 四tứ 也dã 。 又hựu 曰viết 謂vị 一nhất 切thiết 法pháp 不bất 生sanh 。 又hựu 曰viết 空không 。 又hựu 曰viết 無vô 自tự 性tánh 。 此thử 三tam 者giả 若nhược 各các 立lập 宗tông 。 則tắc 有hữu 多đa 宗tông 。 其kỳ 不bất 應ưng 立lập 宗tông 五ngũ 也dã 。

大đại 慧tuệ 。 然nhiên 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 說thuyết 。 一nhất 切thiết 法pháp 如như 幻huyễn 夢mộng 。 現hiện 不bất 現hiện 相tướng 故cố 。 當đương 說thuyết 一nhất 切thiết 法pháp 。 如như 幻huyễn 夢mộng 性tánh 。 除trừ 為vi 愚ngu 夫phu 離ly 恐khủng 怖bố 句cú 故cố 。 大đại 慧tuệ 。 愚ngu 夫phu 墮đọa 有hữu 無vô 見kiến 。 莫mạc 令linh 彼bỉ 恐khủng 怖bố 遠viễn 離ly 摩ma 訶ha 衍diễn 。

(# 既ký 斥xích 立lập 宗tông 之chi 非phi 。 此thử 復phục 顯hiển 其kỳ 是thị 以dĩ 詔chiếu 之chi )# 。

註chú 曰viết 。 一nhất 切thiết 法pháp 如như 幻huyễn 。 夢mộng 現hiện 不bất 現hiện 相tướng 。 現hiện 不bất 現hiện 謂vị 非phi 實thật 有hữu 也dã 。 及cập 令linh 眾chúng 生sanh 離ly 見kiến 聞văn 覺giác 知tri 之chi 過quá 故cố 。 又hựu 云vân 當đương 說thuyết 。 言ngôn 除trừ 為vi 愚ngu 夫phu 者giả 。 盖# 愚ngu 夫phu 墮đọa 於ư 有hữu 無vô 之chi 見kiến 。 不bất 說thuyết 如như 幻huyễn 如như 夢mộng 。 不bất 能năng 離ly 彼bỉ 二nhị 見kiến 。 復phục 恐khủng 小tiểu 機cơ 聞văn 此thử 。 不bất 有hữu 不bất 無vô 。 而nhi 生sanh 怖bố 畏úy 。 不bất 受thọ 大Đại 乘Thừa 。 故cố 戒giới 云vân 莫mạc 令linh 彼bỉ 恐khủng 怖bố 。 遠viễn 離ly 大Đại 乘Thừa 。 意ý 令linh 菩Bồ 薩Tát 隨tùy 機cơ 說thuyết 法Pháp 也dã 。

爾nhĩ 時thời 大đại 慧tuệ 白bạch 佛Phật 言ngôn 。

世Thế 尊Tôn 。 若nhược 外ngoại 道đạo 世thế 論luận 種chủng 種chủng 句cú 味vị 因nhân 譬thí 莊trang 嚴nghiêm 。 無vô 有hữu 自tự 通thông 。 自tự 事sự 計kế 著trước 者giả 。 世Thế 尊Tôn 亦diệc 說thuyết 世thế 論luận 。 為vi 種chủng 種chủng 異dị 方phương 諸chư 來lai 會hội 眾chúng 。 天thiên 人nhân 阿a 修tu 羅la 。 廣quảng 說thuyết 無vô 量lượng 種chủng 種chủng 句cú 味vị 。 亦diệc 非phi 自tự 通thông 耶da 。 亦diệc 入nhập 一nhất 切thiết 外ngoại 道đạo 。 智trí 慧tuệ 言ngôn 說thuyết 數số 耶da 。

佛Phật 告cáo 大đại 慧tuệ 。

我ngã 念niệm 一nhất 時thời 。 於ư 一nhất 處xứ 住trụ 。 有hữu 世thế 論luận 婆Bà 羅La 門Môn 。 來lai 詣nghệ 我ngã 所sở 。 不bất 請thỉnh 空không 閑nhàn 。 便tiện 問vấn 我ngã 言ngôn 。 瞿Cù 曇Đàm 。 一nhất 切thiết 所sở 作tác 耶da 。 一nhất 切thiết 非phi 所sở 作tác 耶da 。 一nhất 切thiết 常thường 耶da 。 一nhất 切thiết 無vô 常thường 耶da 。 一nhất 切thiết 生sanh 耶da 。 一nhất 切thiết 不bất 生sanh 耶da 。 一nhất 切thiết 一nhất 耶da 。 一nhất 切thiết 異dị 耶da 。 一nhất 切thiết 俱câu 耶da 。 一nhất 切thiết 不bất 俱câu 耶da 。 一nhất 切thiết 因nhân 種chủng 種chủng 受thọ 生sanh 現hiện 耶da 。 一nhất 切thiết 無vô 記ký 耶da 。 一nhất 切thiết 記ký 耶da 。 有hữu 我ngã 耶da 。 無vô 我ngã 耶da 。 有hữu 此thử 世thế 耶da 。 無vô 此thử 世thế 耶da 。 有hữu 佗tha 世thế 耶da 。 無vô 佗tha 世thế 耶da 。 有hữu 解giải 脫thoát 耶da 。 無vô 解giải 脫thoát 耶da 。 一nhất 切thiết 剎sát 那na 耶da 。 一nhất 切thiết 不bất 剎sát 那na 耶da 。 虗hư 空không 耶da 。 非phi 數số 滅diệt 耶da 。 涅Niết 槃Bàn 耶da 。 瞿Cù 曇Đàm 。 作tác 耶da 。 非phi 作tác 耶da 。 有hữu 中trung 陰ấm 耶da 。 無vô 中trung 陰ấm 耶da 。 大đại 慧tuệ 。 我ngã 時thời 報báo 言ngôn 。 婆Bà 羅La 門Môn 。 如như 是thị 說thuyết 者giả 。 悉tất 是thị 世thế 論luận 。 非phi 我ngã 所sở 說thuyết 。 是thị 汝nhữ 世thế 論luận 。 我ngã 惟duy 說thuyết 無vô 始thỉ 虗hư 偽ngụy 妄vọng 想tưởng 習tập 氣khí 種chủng 種chủng 諸chư 惡ác 。 三tam 有hữu 之chi 因nhân 。 不bất 能năng 覺giác 知tri 。 自tự 心tâm 現hiện 量lượng 。 而nhi 生sanh 妄vọng 想tưởng 。 攀phàn 緣duyên 外ngoại 性tánh 。 如như 外ngoại 道đạo 法pháp 。 我ngã 諸chư 根căn 義nghĩa 三tam 合hợp 知tri 生sanh 。 我ngã 不bất 如như 是thị 。 婆Bà 羅La 門Môn 。 我ngã 不bất 說thuyết 因nhân 不bất 說thuyết 無vô 因nhân 。 唯duy 說thuyết 妄vọng 想tưởng 攝nhiếp 所sở 攝nhiếp 性tánh 施thi 設thiết 緣duyên 起khởi 。 非phi 汝nhữ 及cập 餘dư 墮đọa 受thọ 我ngã 相tương 續tục 者giả 所sở 能năng 覺giác 知tri 。 大đại 慧tuệ 。 涅Niết 槃Bàn 虗hư 空không 滅diệt 非phi 有hữu 三tam 種chủng 。 但đãn 數số 有hữu 三tam 耳nhĩ 。

(# 婆Bà 羅La 門Môn 者giả 。 華hoa 言ngôn 淨tịnh 裔duệ 。 亦diệc 云vân 淨tịnh 行hạnh 。 祖tổ 自tự 梵Phạm 天Thiên 王Vương 口khẩu 生sanh 。 因nhân 從tùng 梵Phạm 姓tánh )# 。

(# 此thử 示thị 正chánh 教giáo 不bất 出xuất 三tam 道đạo 。 無vô 始thỉ 至chí 習tập 氣khí 。 煩phiền 惱não 道đạo 也dã 。 種chủng 種chủng 諸chư 惡ác 。 業nghiệp 道đạo 也dã 。 有hữu 苦khổ 道đạo 也dã 。 因nhân 者giả 。 謂vị 煩phiền 惱não 惡ác 業nghiệp 。 為vi 苦khổ 道đạo 之chi 因nhân 也dã 。 由do 不bất 能năng 覺giác 知tri 。 諸chư 法pháp 惟duy 心tâm 所sở 現hiện 。 于vu 彼bỉ 外ngoại 法pháp 。 而nhi 起khởi 妄vọng 想tưởng 攀phàn 緣duyên 。 此thử 乃nãi 并tinh 因nhân 緣duyên 之chi 說thuyết 。 非phi 外ngoại 道đạo 所sở 知tri 。 又hựu 曰viết 。 如như 外ngoại 道đạo 法pháp 者giả 。 重trọng/trùng 舉cử 彼bỉ 計kế 。 以dĩ 格cách 其kỳ 說thuyết 。 言ngôn 我ngã 諸chư 根căn 義nghĩa 三tam 合hợp 知tri 生sanh 者giả 。 謂vị 我ngã 及cập 根căn 境cảnh 三tam 緣duyên 和hòa 合hợp 而nhi 知tri 生sanh 。 知tri 即tức 識thức 也dã 。 故cố 曰viết 我ngã 不bất 說thuyết 因nhân 。 不bất 說thuyết 無vô 因nhân 。 惟duy 依y 妄vọng 心tâm 。 以dĩ 能năng 取thủ 所sở 取thủ 。 而nhi 說thuyết 緣duyên 起khởi 。 非phi 汝nhữ 及cập 餘dư 外ngoại 道đạo 者giả 。 我ngã 執chấp 之chi 而nhi 不bất 斷đoạn 者giả 所sở 能năng 測trắc 。 言ngôn 涅Niết 槃Bàn 虗hư 空không 滅diệt 。 此thử 三tam 無vô 為vi 。 雖tuy 數số 有hữu 三tam 。 實thật 非phi 有hữu 三tam )# 。

○# 一Nhất 切Thiết 佛Phật 語Ngữ 心Tâm 品Phẩm 第đệ 四tứ

大đại 慧tuệ 白bạch 佛Phật 言ngôn 。

世Thế 尊Tôn 。 如Như 來Lai 應Ứng 供Cúng 等Đẳng 正Chánh 覺Giác 。 為vi 作tác 耶da 。 為vi 不bất 作tác 耶da 。 為vi 事sự 耶da 。 為vi 因nhân 耶da 。 為vi 相tương/tướng 耶da 。 為vi 所sở 相tương/tướng 耶da 。 為vi 說thuyết 耶da 。 為vi 所sở 說thuyết 耶da 。 為vi 覺giác 耶da 。 為vi 所sở 覺giác 耶da 。 如như 是thị 等đẳng 辭từ 句cú 。 為vi 異dị 為vi 不bất 異dị 。

(# 涅Niết 槃Bàn 是thị 所sở 證chứng 之chi 法Pháp 。 如Như 來Lai 是thị 能năng 證chứng 之chi 人nhân 。 大đại 慧tuệ 既ký 領lãnh 涅Niết 槃Bàn 之chi 旨chỉ 。 又hựu 以dĩ 如Như 來Lai 為vi 問vấn )# 。

註chú 曰viết 。 如Như 來Lai 應Ứng 供Cúng 、 正Chánh 覺Giác 三tam 號hiệu 。 即tức 三tam 德đức 。 如Như 來Lai 即tức 法Pháp 身thân 。 中trung 諦đế 也dã 。 應Ứng 供Cúng 即tức 解giải 脫thoát 。 俗tục 諦đế 也dã 。 正chánh 覺giác 即tức 般Bát 若Nhã 。 真Chân 諦Đế 也dã 。 通thông 號hiệu 有hữu 十thập 。 而nhi 問vấn 此thử 三tam 者giả 。 乃nãi 其kỳ 要yếu 也dã 。 作tác 謂vị 修tu 持trì 造tạo 作tác 義nghĩa 。 該cai 因nhân 果quả 。 事sự 即tức 果quả 也dã 。 相tương 謂vị 身thân 相tướng 。 說thuyết 謂vị 言ngôn 說thuyết 。 覺giác 謂vị 覺giác 知tri 。 謂vị 如Như 來Lai 於ư 此thử 辭từ 句cú 。 為vi 異dị 為vi 不bất 異dị 耶da 。

佛Phật 告cáo 大đại 慧tuệ 如Như 來Lai 應Ứng 供Cúng 等Đẳng 正Chánh 覺Giác 。

於ư 如như 是thị 等đẳng 辭từ 句cú 。 非phi 事sự 所sở 因nhân 。

所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 俱câu 有hữu 過quá 故cố 。 大đại 慧tuệ 。 若nhược 如Như 來Lai 是thị 事sự 者giả 。 或hoặc 作tác 或hoặc 無vô 常thường 。 故cố 一nhất 切thiết 事sự 。 應ưng 是thị 如Như 來Lai 。 我ngã 及cập 諸chư 佛Phật 。 皆giai 所sở 不bất 欲dục 。 若nhược 非phi 所sở 作tác 者giả 。 無vô 所sở 得đắc 故cố 。 方phương 便tiện 則tắc 空không 。 同đồng 於ư 兔thố 角giác 槃bàn 大đại 之chi 子tử 。 以dĩ 無vô 所sở 有hữu 故cố 。 大đại 慧tuệ 。 若nhược 無vô 事sự 無vô 因nhân 者giả 。 則tắc 非phi 有hữu 非phi 無vô 。 若nhược 非phi 有hữu 非phi 無vô 。 則tắc 出xuất 於ư 四tứ 句cú 。 四tứ 句cú 者giả 是thị 世thế 間gian 言ngôn 說thuyết 。 若nhược 出xuất 四tứ 句cú 者giả 則tắc 不bất 墮đọa 四tứ 句cú 。 不bất 墮đọa 四tứ 句cú 故cố 智trí 者giả 所sở 取thủ 。 一nhất 切thiết 如Như 來Lai 。 句cú 義nghĩa 亦diệc 如như 是thị 。 慧tuệ 者giả 當đương 知tri 。

(# 此thử 答đáp 以dĩ 如Như 來Lai 應Ứng 供Cúng 、 正Chánh 覺Giác 之chi 義nghĩa 。 非phi 事sự 非phi 因nhân 。 即tức 非phi 非phi 作tác 非phi 不bất 作tác 。 言ngôn 俱câu 有hữu 過quá 者giả 。 不bất 特đặc 言ngôn 事sự 因nhân 非phi 果quả 也dã 。 合hợp 云vân 來lai 。 若nhược 唯duy 是thị 事sự 因nhân 。 則tắc 墮đọa 有hữu 作tác 之chi 過quá 。 若nhược 非phi 因nhân 而nhi 已dĩ 。 正chánh 言ngôn 如như 有hữu 過quá 也dã 。 事sự 因nhân 則tắc 墮đọa 無vô 所sở )# 。

註chú 曰viết 。 言ngôn 如Như 來Lai 是thị 事sự 等đẳng 者giả 。 謂vị 若nhược 如Như 來Lai 定định 須tu 用dụng 。 因nhân 果quả 等đẳng 事sự 。 則tắc 是thị 無vô 常thường 。 若nhược 是thị 無vô 常thường 。 則tắc 一nhất 切thiết 所sở 作tác 。 之chi 法pháp 應ưng 是thị 如Như 來Lai 。 然nhiên 我ngã 及cập 諸chư 佛Phật 。 皆giai 不bất 欲dục 同đồng 彼bỉ 事sự 也dã 。 若nhược 非phi 所sở 作tác 等đẳng 。 即tức 覈# 上thượng 非phi 事sự 因nhân 句cú 。 謂vị 非phi 所sở 作tác 。 則tắc 無vô 所sở 得đắc 。 則tắc 智trí 慧tuệ 方phương 便tiện 。 皆giai 為vi 徒đồ 設thiết 。 同đồng 于vu 兔thố 角giác 石thạch 女nữ 兒nhi 也dã 。 又hựu 言ngôn 無vô 事sự 無vô 因nhân 者giả 。 謂vị 法Pháp 身thân 既ký 非phi 有hữu 作tác 。 則tắc 離ly 有hữu 無vô 之chi 過quá 。 離ly 有hữu 無vô 過quá 。 則tắc 出xuất 於ư 四tứ 句cú 之chi 外ngoại 。 四tứ 句cú 者giả 即tức 一nhất 異dị 俱câu 不bất 俱câu 。 有hữu 無vô 非phi 有hữu 非phi 無vô 。 常thường 無vô 常thường 等đẳng 四tứ 句cú 也dã 。 不bất 墮đọa 此thử 四tứ 句cú 。 是thị 為vi 如Như 來Lai 句cú 義nghĩa 。 為vi 智trí 者giả 之chi 所sở 取thủ 也dã 。

如như 是thị 如Như 來Lai 解giải 脫thoát 。 非phi 異dị 非phi 不bất 異dị 。 如như 是thị 如Như 來Lai 。 以dĩ 解giải 脫thoát 名danh 說thuyết 。 若nhược 如Như 來Lai 異dị 解giải 脫thoát 者giả 。 應ưng 色sắc 相tướng 成thành 。 色sắc 相tướng 成thành 故cố 應ưng 無vô 常thường 。 若nhược 不bất 異dị 者giả 。 修tu 行hành 者giả 得đắc 相tương/tướng 。 應ưng 無vô 分phân 別biệt 。 而nhi 修tu 行hành 者giả 見kiến 分phân 別biệt 。 是thị 故cố 非phi 異dị 非phi 不bất 異dị 。

(# 此thử 以dĩ 法Pháp 身thân 如Như 來Lai 。 對đối 解giải 脫thoát 而nhi 言ngôn )# 。

註chú 曰viết 。 如Như 來Lai 之chi 所sở 究cứu 顯hiển 。 盖# 由do 了liễu 結kết 業nghiệp 即tức 解giải 脫thoát 故cố 也dã 。 此thử 如Như 來Lai 與dữ 解giải 脫thoát 非phi 異dị 非phi 不bất 異dị 者giả 。 云vân 異dị 者giả 。 解giải 脫thoát 應ưng 身thân 色sắc 相tướng 。 則tắc 是thị 無vô 常thường 。 若nhược 不bất 異dị 者giả 。 則tắc 修tu 行hành 之chi 人nhân 。 與dữ 解giải 脫thoát 相tướng 應ưng 。 無vô 因nhân 果quả 人nhân 法pháp 之chi 異dị 。 然nhiên 有hữu 能năng 所sở 分phân 別biệt 。 故cố 結kết 云vân 非phi 異dị 非phi 不bất 異dị 也dã 。

如như 是thị 智trí 及cập 爾nhĩ 燄diệm 。 非phi 異dị 非phi 不bất 異dị 。 大đại 慧tuệ 。 智trí 及cập 爾nhĩ 燄diệm 非phi 異dị 非phi 不bất 異dị 者giả 。 非phi 常thường 非phi 無vô 常thường 。 非phi 作tác 非phi 所sở 作tác 。 非phi 有hữu 為vi 非phi 無vô 為vi 。 非phi 覺giác 非phi 所sở 覺giác 。 非phi 相tướng 非phi 所sở 相tương/tướng 。 非phi 陰ấm 非phi 異dị 陰ấm 。 非phi 說thuyết 非phi 所sở 說thuyết 。 非phi 一nhất 非phi 異dị 。 非phi 俱câu 非phi 不bất 俱câu 。 非phi 一nhất 非phi 異dị 。 非phi 俱câu 非phi 不bất 俱câu 故cố 。 悉tất 離ly 一nhất 切thiết 量lượng 。

(# 此thử 以dĩ 。 般Bát 若Nhã 對đối 智trí 障chướng 而nhi 言ngôn 。 智trí 即tức 般Bát 若Nhã 。 爾nhĩ 燄diệm 即tức 智trí 障chướng 。 謂vị 其kỳ 為vi 異dị 。 則tắc 離ly 障chướng 無vô 智trí 。 謂vị 其kỳ 不bất 異dị 。 則tắc 障chướng 豈khởi 是thị 智trí 。 但đãn 云vân 非phi 異dị 非phi 不bất 異dị 者giả 。 略lược 文văn 耳nhĩ )# 。

註chú 曰viết 。 般Bát 若Nhã 與dữ 智trí 障chướng 非phi 異dị 非phi 不bất 異dị 者giả 。 則tắc 與dữ 法Pháp 身thân 解giải 脫thoát 無vô 一nhất 無vô 別biệt 。 故cố 復phục 總tổng 結kết 而nhi 通thông 例lệ 之chi 曰viết 。 非phi 常thường 非phi 無vô 常thường 。 等đẳng 總tổng 不bất 出xuất 。 非phi 二nhị 邊biên 顯hiển 仁nhân 道đạo 。 非phi 能năng 所sở 顯hiển 一nhất 相tương/tướng 。 非phi 四tứ 句cú 顯hiển 忘vong 言ngôn 。 故cố 又hựu 云vân 離ly 一nhất 切thiết 量lượng 。 量lượng 即tức 數số 也dã 。

離ly 一nhất 切thiết 量lượng 。 則tắc 無vô 言ngôn 說thuyết 。 無vô 言ngôn 說thuyết 則tắc 無vô 生sanh 。 無vô 生sanh 則tắc 無vô 滅diệt 。 無vô 滅diệt 則tắc 寂tịch 滅diệt 。 寂tịch 滅diệt 則tắc 自tự 性tánh 涅Niết 槃Bàn 。 自tự 性tánh 涅Niết 槃Bàn 。 則tắc 無vô 事sự 無vô 因nhân 。 無vô 事sự 無vô 因nhân 。 則tắc 無vô 攀phàn 緣duyên 。 無vô 攀phàn 緣duyên 則tắc 出xuất 過quá 一nhất 切thiết 虗hư 偽ngụy 。 出xuất 過quá 一nhất 切thiết 。 虗hư 偽ngụy 則tắc 是thị 如Như 來Lai 。 如Như 來Lai 則tắc 是thị 三Tam 藐Miệu 三Tam 佛Phật 陀Đà 。 大đại 慧tuệ 是thị 名danh 。 三Tam 藐Miệu 三Tam 佛Phật 陀Đà 。 大đại 慧tuệ 。 三tam 貌mạo 三tam 佛Phật 陀Đà 。 者giả 離ly 一nhất 切thiết 根căn 量lượng 。

(# 夫phu 離ly 諸chư 言ngôn 量lượng 。 則tắc 是thị 無vô 生sanh 寂tịch 滅diệt 自tự 性tánh 涅Niết 槃Bàn 而nhi 已dĩ 。 既ký 彰chương 本bổn 性tánh 。 乃nãi 復phục 宗tông 結kết 示thị 曰viết 。 無vô 事sự 無vô 因nhân 等đẳng 。 惟duy 一nhất 切thiết 身thân 。 逈huýnh 然nhiên 獨độc 立lập 。 不bất 見kiến 諸chư 法pháp 。 為vi 所sở 攀phàn 緣duyên 。 故cố 出xuất 一nhất 切thiết 虛hư 偽ngụy 。 名danh 為vi 如Như 來Lai 。 三Tam 藐Miệu 三Tam 佛Phật 陀Đà 。 重trọng/trùng 言ngôn 者giả 。 見kiến 知tri 覺giác 之chi 異dị 。 故cố 結kết 二nhị 名danh 也dã )# 。

爾nhĩ 時thời 大đại 慧tuệ 白bạch 佛Phật 言ngôn 。

世Thế 尊Tôn 。 如như 世Thế 尊Tôn 說thuyết 。 修tu 多đa 羅la 攝nhiếp 受thọ 。 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 。 又hựu 說thuyết 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 。 是thị 如Như 來Lai 異dị 名danh 。 云vân 何hà 世Thế 尊Tôn 。 為vi 無vô 性tánh 故cố 說thuyết 。 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 。 為vi 是thị 如Như 來Lai 異dị 名danh 。

佛Phật 告cáo 大đại 慧tuệ 。

我ngã 說thuyết 一nhất 切thiết 法pháp 。 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 。 有hữu 無vô 品phẩm 不bất 現hiện 。 大đại 慧tuệ 白bạch 佛Phật 言ngôn 。 若nhược 一nhất 切thiết 法pháp 不bất 生sanh 者giả 。 則tắc 攝nhiếp 受thọ 法pháp 不bất 可khả 得đắc 。 一nhất 切thiết 法pháp 不bất 生sanh 故cố 。 若nhược 名danh 字tự 中trung 有hữu 法pháp 者giả 。 惟duy 願nguyện 為vì 說thuyết 。

佛Phật 告cáo 大đại 慧tuệ 。

我ngã 說thuyết 如Như 來Lai 非phi 無vô 性tánh 。 亦diệc 非phi 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 。 攝nhiếp 一nhất 切thiết 法pháp 。 亦diệc 不bất 待đãi 緣duyên 故cố 。 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 。 亦diệc 非phi 無vô 緣duyên 云vân 云vân 。

(# 經kinh 中trung 言ngôn 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 最tối 多đa 。 而nhi 所sở 詮thuyên 之chi 旨chỉ 亦diệc 異dị 。 故cố 大đại 慧tuệ 以dĩ 為vi 問vấn )# 。

註chú 曰viết 。 修tu 多đa 羅la 攝nhiếp 受thọ 。 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 。 攝nhiếp 受thọ 者giả 。 謂vị 含hàm 攝nhiếp 其kỳ 理lý 。 又hựu 云vân 此thử 是thị 如Như 來Lai 異dị 名danh 。 大đại 慧tuệ 以dĩ 為vi 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 。 是thị 無vô 性tánh 義nghĩa 。 云vân 何hà 言ngôn 是thị 異dị 名danh 。 豈khởi 如Như 來Lai 亦diệc 無vô 性tánh 耶da 。 佛Phật 答đáp 以dĩ 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 。 是thị 離ly 有hữu 無vô 。 故cố 曰viết 有hữu 無vô 品phẩm 不bất 現hiện 。 此thử 以dĩ 一nhất 答đáp 二nhị 請thỉnh 矣hĩ 。 大đại 慧tuệ 又hựu 以dĩ 為vi 不bất 現hiện 是thị 不bất 生sanh 。 若nhược 一nhất 切thiết 法pháp 不bất 生sanh 。 豈khởi 是thị 如Như 來Lai 異dị 名danh 。 若nhược 是thị 異dị 名danh 。 于vu 名danh 字tự 中trung 豈khởi 亦diệc 有hữu 不bất 生sanh 法pháp 義nghĩa 。 故cố 又hựu 問vấn 之chi 。 答đáp 言ngôn 非phi 無vô 性tánh 者giả 。 謂vị 如Như 來Lai 非phi 是thị 無vô 法pháp 。 亦diệc 非phi 攝nhiếp 取thủ 。 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 。 亦diệc 不bất 待đãi 生sanh 滅diệt 之chi 緣duyên 而nhi 言ngôn 。 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 。 言ngôn 亦diệc 非phi 無vô 義nghĩa 者giả 。 起khởi 後hậu 答đáp 也dã 。

如như 是thị 大đại 慧tuệ 。 我ngã 於ư 此thử 娑sa 呵ha 世thế 界giới 。 有hữu 三tam 阿a 僧tăng 祇kỳ 百bách 千thiên 名danh 號hiệu 。 愚ngu 夫phu 悉tất 聞văn 各các 說thuyết 我ngã 名danh 。 而nhi 不bất 解giải 我ngã 如Như 來Lai 異dị 名danh 。 大đại 慧tuệ 。 或hoặc 有hữu 眾chúng 生sanh 。 知tri 我ngã 如Như 來Lai 者giả 。 有hữu 知tri 一Nhất 切Thiết 智Trí 者giả 。 有hữu 知tri 佛Phật 者giả 。 有hữu 知tri 救cứu 世thế 者giả 。 有hữu 知tri 自tự 覺giác 者giả 。 有hữu 知tri 導đạo 師sư 者giả 。 有hữu 知tri 廣quảng 導đạo 者giả 。 有hữu 知tri 一nhất 切thiết 導đạo 者giả 。 有hữu 知tri 勝thắng 者giả 。 有hữu 知tri 迦ca 毗tỳ 羅la 者giả 。 有hữu 知tri 真chân 實thật 邊biên 者giả 。 有hữu 知tri 月nguyệt 者giả 。 有hữu 知tri 日nhật 者giả 。 有hữu 知tri 主chủ 者giả 。 有hữu 知tri 無vô 生sanh 者giả 。 有hữu 知tri 無vô 滅diệt 者giả 。 有hữu 知tri 空không 者giả 。 有hữu 知tri 如như 如như 者giả 。 有hữu 知tri 諦đế 者giả 。 有hữu 知tri 實thật 際tế 者giả 。 有hữu 知tri 法pháp 性tánh 者giả 。 有hữu 知tri 涅Niết 槃Bàn 者giả 。 有hữu 知tri 常thường 者giả 。 有hữu 知tri 平bình 等đẳng 者giả 。 有hữu 知tri 不bất 二nhị 者giả 。 有hữu 知tri 無vô 相tướng 者giả 。 有hữu 知tri 解giải 脫thoát 者giả 。 有hữu 知tri 道đạo 者giả 。 有hữu 知tri 意ý 生sanh 者giả 。 大đại 慧tuệ 。 如như 是thị 三tam 阿a 僧tăng 祇kỳ 百bách 千thiên 名danh 號hiệu 。 不bất 增tăng 不bất 減giảm 。 此thử 及cập 餘dư 世thế 皆giai 悉tất 知tri 我ngã 。 如như 水thủy 中trung 月nguyệt 。 不bất 出xuất 不bất 入nhập 。

(# 此thử 列liệt 如Như 來Lai 。 種chủng 種chủng 名danh 號hiệu 。 我ngã 于vu 娑sa 阿a 世thế 界giới 等đẳng 。 凡phàm 例lệ 二nhị 十thập 三tam 種chủng 異dị 名danh 。 始thỉ 言ngôn 愚ngu 者giả 悉tất 聞văn 各các 說thuyết 我ngã 名danh 。 謂vị 名danh 各các 有hữu 義nghĩa 也dã 。 而nhi 不bất 解giải 我ngã 如Như 來Lai 異dị 名danh 。 則tắc 不bất 知tri 其kỳ 體thể 一nhất 。 本bổn 于vu 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 也dã 。 乃nãi 至chí 云vân 。 如như 是thị 等đẳng 三tam 阿a 僧tăng 祇kỳ 百bách 千thiên 名danh 號hiệu 。 阿a 僧tăng 祇kỳ 。 此thử 云vân 無vô 數số 時thời 。 此thử 乃nãi 如Như 來Lai 果quả 後hậu 施thí 化hóa 之chi 迹tích 。 言ngôn 百bách 千thiên 名danh 號hiệu 不bất 增tăng 不bất 減giảm 者giả 。 盖# 隨tùy 舉cử 一nhất 名danh 。 則tắc 攝nhiếp 諸chư 法pháp 名danh 。 在tại 多đa 不bất 增tăng 。 在tại 一nhất 人nhân 不bất 減giảm 。 此thử 方phương 他tha 界giới 。 皆giai 如như 佛Phật 名danh 。 言ngôn 如như 水thủy 月nguyệt 不bất 出xuất 不bất 入nhập 者giả 。 月nguyệt 喻dụ 應ưng 身thân 。 水thủy 喻dụ 眾chúng 生sanh 之chi 心tâm 。 眾chúng 生sanh 心tâm 淨tịnh 。 如Như 來Lai 即tức 應ưng 。 如như 月nguyệt 在tại 水thủy 。 然nhiên 月nguyệt 在tại 空không 。 影ảnh 現hiện 于vu 水thủy 。 月nguyệt 不bất 下hạ 降giáng 。 故cố 云vân 不bất 入nhập 。 亦diệc 不bất 離ly 水thủy 。 故cố 云vân 不bất 出xuất 也dã )# 。

爾nhĩ 時thời 大đại 慧tuệ 。 復phục 白bạch 佛Phật 言ngôn 。

世Thế 尊Tôn 。 顯hiển 示thị 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 。 無vô 有hữu 奇kỳ 特đặc 。

所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 一nhất 切thiết 外ngoại 道đạo 。 因nhân 亦diệc 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 。 世Thế 尊Tôn 亦diệc 說thuyết 。 虗hư 空không 非phi 數số 緣duyên 滅diệt 及cập 涅Niết 槃Bàn 界giới 。 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 。

世Thế 尊Tôn 。 外ngoại 道đạo 說thuyết 因nhân 生sanh 諸chư 世thế 間gian 。 世Thế 尊Tôn 亦diệc 說thuyết 。 無vô 明minh 愛ái 業nghiệp 妄vọng 想tưởng 為vi 緣duyên 生sanh 諸chư 世thế 間gian 。 彼bỉ 因nhân 此thử 緣duyên 名danh 差sai 別biệt 耳nhĩ 。 外ngoại 物vật 因nhân 緣duyên 亦diệc 如như 是thị 。 世Thế 尊Tôn 與dữ 外ngoại 道đạo 論luận 。 無vô 有hữu 差sai 別biệt 。 微vi 塵trần 勝thắng 妙diệu 自tự 在tại 眾chúng 生sanh 主chủ 等đẳng 。 如như 是thị 九cửu 物vật 。 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 。 世Thế 尊Tôn 亦diệc 說thuyết 。 一nhất 切thiết 性tánh 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 。 有hữu 無vô 不bất 可khả 得đắc 。 外ngoại 道đạo 亦diệc 說thuyết 四tứ 大đại 不bất 壞hoại 自tự 性tánh 。 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 。 四tứ 大đại 常thường 是thị 四tứ 大đại 。 乃nãi 至chí 周chu 流lưu 諸chư 趣thú 。 不bất 捨xả 自tự 性tánh 。 世Thế 尊Tôn 所sở 說thuyết 。 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 是thị 故cố 我ngã 言ngôn 。 無vô 有hữu 奇kỳ 特đặc 。 惟duy 願nguyện 世Thế 尊Tôn 。 為vi 說thuyết 差sai 別biệt 所sở 以dĩ 奇kỳ 特đặc 。 勝thắng 諸chư 外ngoại 道đạo 。 若nhược 無vô 差sai 別biệt 者giả 。 一nhất 切thiết 外ngoại 道đạo 。 皆giai 不bất 是thị 佛Phật 。 以dĩ 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 故cố 。 而nhi 世Thế 尊Tôn 說thuyết 一nhất 世thế 界giới 中trung 。 多đa 佛Phật 出xuất 世thế 者giả 。 無vô 有hữu 是thị 處xứ 。 如như 向hướng 所sở 說thuyết 。 一nhất 世thế 界giới 中trung 。 應ưng 有hữu 多đa 佛Phật 。 無vô 差sai 別biệt 故cố 。

(# 此thử 問vấn 有hữu 四tứ 。 一nhất 以dĩ 外ngoại 道đạo 說thuyết 生sanh 因nhân 之chi 因nhân 。 與dữ 佛Phật 所sở 說thuyết 三tam 無vô 為vi 法pháp 為vi 難nạn/nan 。 虗hư 空không 即tức 虗hư 空không 無vô 為vi 。 非phi 數số 緣duyên 滅diệt 即tức 。 非phi 擇trạch 滅diệt 無vô 為vi 。 涅Niết 槃Bàn 即tức 擇trạch 滅diệt 無vô 為vi 。 二nhị 以dĩ 彼bỉ 生sanh 因nhân 。 與dữ 佛Phật 所sở 說thuyết 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 生sanh 為vi 難nạn/nan 。 三tam 以dĩ 微vi 塵trần 等đẳng 生sanh 。 與dữ 佛Phật 所sở 說thuyết 一nhất 切thiết 性tánh 不bất 生sanh 滅diệt 為vi 難nạn/nan 。 九cửu 物vật 者giả 。 一nhất 時thời 。 二nhị 方phương 。 三tam 虗hư 空không 。 四tứ 微vi 塵trần 。 五ngũ 四tứ 大đại 種chủng 。 六lục 大đại 梵Phạm 天Thiên 。 七thất 勝thắng 妙diệu 天thiên 。 八bát 尊tôn 所sở 說thuyết 四tứ 大đại 為vi 難nạn/nan 。 此thử 皆giai 以dĩ 外ngoại 道đạo 之chi 說thuyết 。 此thử 同đồng 佛Phật 說thuyết 者giả )# 。

佛Phật 告cáo 大đại 慧tuệ 。

我ngã 說thuyết 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 。 不bất 同đồng 外ngoại 道đạo 。 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 。

所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 彼bỉ 諸chư 外ngoại 道đạo 。 有hữu 性tánh 自tự 性tánh 。 得đắc 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 相tương/tướng 。 我ngã 不bất 如như 是thị 。 墮đọa 有hữu 無vô 品phẩm 。 大đại 慧tuệ 。 我ngã 者giả 離ly 有hữu 無vô 品phẩm 離ly 生sanh 滅diệt 。 非phi 性tánh 非phi 無vô 性tánh 。 如như 種chủng 種chủng 幻huyễn 夢mộng 現hiện 。 故cố 非phi 無vô 性tánh 。 云vân 何hà 無vô 性tánh 。 謂vị 色sắc 無vô 自tự 性tánh 相tướng 攝nhiếp 受thọ 現hiện 不bất 現hiện 故cố 。 攝nhiếp 不bất 攝nhiếp 故cố 。 以dĩ 是thị 故cố 。 一nhất 切thiết 性tánh 無vô 性tánh 非phi 無vô 性tánh 。 但đãn 覺giác 自tự 心tâm 。 現hiện 量lượng 妄vọng 想tưởng 不bất 生sanh 。 安an 隱ẩn 快khoái 樂lạc 。 世thế 事sự 永vĩnh 息tức 。

(# 外ngoại 道đạo 雖tuy 說thuyết 。 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 。 乃nãi 妄vọng 想tưởng 分phân 別biệt 。 是thị 生sanh 死tử 因nhân 也dã 。 佛Phật 說thuyết 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 。 是thị 中trung 道đạo 實thật 理lý 。 不bất 生sanh 義nghĩa 也dã )# 。

註chú 曰viết 。 外ngoại 道đạo 有hữu 性tánh 自tự 性tánh 等đẳng 。 謂vị 彼bỉ 所sở 說thuyết 性tánh 有hữu 自tự 性tánh 。 如như 云vân 常thường 以dĩ 四tứ 大đại 堅kiên 濕thấp 煖noãn 動động 之chi 性tánh 皆giai 不bất 壞hoại 不bất 乾can/kiền/càn 。 以dĩ 為vi 得đắc 不bất 生sanh 不bất 變biến 之chi 相tướng 。 然nhiên 亦diệc 苦khổ 心tâm 妄vọng 計kế 。 雖tuy 曰viết 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 。 實thật 有hữu 生sanh 滅diệt 。 墮đọa 於ư 有hữu 無vô 。 佛Phật 謂vị 我ngã 不bất 如như 是thị 。 我ngã 之chi 所sở 說thuyết 。 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 。 離ly 于vu 有hữu 無vô 生sanh 滅diệt 及cập 。 非phi 有hữu 非phi 無vô 。 如như 幻huyễn 夢mộng 色sắc 現hiện 是thị 非phi 無vô 。 色sắc 性tánh 不bất 可khả 得đắc 是thị 非phi 有hữu 。 言ngôn 色sắc 無vô 自tự 性tánh 相tướng 攝nhiếp 受thọ 者giả 。 夢mộng 幻huyễn 色sắc 相tướng 本bổn 非phi 實thật 有hữu 。 愚ngu 人nhân 妄vọng 想tưởng 故cố 現hiện 。 其kỳ 實thật 不bất 現hiện 。 妄vọng 心tâm 攝nhiếp 取thủ 。 實thật 不bất 可khả 取thủ 。 故cố 知tri 一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 。 非phi 有hữu 非phi 無vô 。 但đãn 能năng 覺giác 了liễu 諸chư 法pháp 惟duy 心tâm 。 心tâm 外ngoại 無vô 境cảnh 。 則tắc 妄vọng 想tưởng 自tự 滅diệt 。 安an 于vu 涅Niết 槃Bàn 之chi 樂lạc 。 永vĩnh 息tức 生sanh 死tử 之chi 事sự 矣hĩ 。

大đại 慧tuệ 復phục 白bạch 佛Phật 言ngôn 。

世Thế 尊Tôn 。 一nhất 切thiết 外ngoại 道đạo 。 皆giai 起khởi 無vô 常thường 妄vọng 想tưởng 。 世Thế 尊Tôn 亦diệc 說thuyết 。 一nhất 切thiết 行hành 無vô 常thường 。 是thị 生sanh 滅diệt 法pháp 。 此thử 義nghĩa 云vân 何hà 。 為vi 邪tà 為vi 正chánh 。 為vi 有hữu 幾kỷ 種chủng 無vô 常thường 。

(# 上thượng 言ngôn 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 。 是thị 真chân 常thường 之chi 義nghĩa 。 猶do 未vị 辨biện 邪tà 正chánh 之chi 分phần 。 故cố 再tái 聞văn 之chi )# 。

註chú 曰viết 。 常thường 與dữ 無vô 常thường 之chi 名danh 。 無vô 異dị 外ngoại 道đạo 。 不bất 以dĩ 義nghĩa 定định 邪tà 正chánh 。 曷hạt 分phần/phân 此thử 問vấn 意ý 也dã 。

佛Phật 告cáo 大đại 慧tuệ 。

一nhất 切thiết 外ngoại 道đạo 。 有hữu 七thất 種chủng 無vô 常thường 。 非phi 我ngã 法pháp 也dã 。 何hà 等đẳng 為vi 七thất 。

彼bỉ 有hữu 說thuyết 言ngôn 作tác 已dĩ 而nhi 捨xả 是thị 名danh 無vô 常thường 。 有hữu 說thuyết 形hình 處xứ 壞hoại 是thị 名danh 無vô 常thường 。 有hữu 說thuyết 即tức 色sắc 是thị 無vô 常thường 。 有hữu 說thuyết 色sắc 轉chuyển 變biến 中trung 間gian 是thị 名danh 無vô 常thường 。 無vô 間gian 自tự 之chi 散tán 壞hoại 。 如như 乳nhũ 酪lạc 等đẳng 轉chuyển 變biến 中trung 間gian 不bất 可khả 見kiến 。 無vô 常thường 毀hủy 壞hoại 一nhất 切thiết 性tánh 轉chuyển 。 有hữu 說thuyết 性tánh 無vô 常thường 。 有hữu 說thuyết 性tánh 無vô 性tánh 無vô 常thường 。 有hữu 說thuyết 一nhất 切thiết 法pháp 。 不bất 生sanh 無vô 常thường 。 入nhập 一nhất 切thiết 法pháp 。

(# 名danh 雖tuy 有hữu 七thất 。 總tổng 之chi 不bất 出xuất 色sắc 性tánh 二nhị 字tự 。 七thất 種chủng 無vô 常thường 。 皆giai 是thị 外ngoại 計kế 。 下hạ 方phương 釋thích 其kỳ 義nghĩa 。 色sắc 轉chuyển 變biến 無vô 常thường 。 言ngôn 四tứ 大đại 造tạo 色sắc 轉chuyển 變biến 。 謂vị 生sanh 住trụ 異dị 滅diệt 。 無vô 間gian 自tự 之chi 散tán 壞hoại 等đẳng 者giả 。 謂vị 相tương 續tục 不bất 斷đoạn 。 能năng 令linh 變biến 異dị 自tự 然nhiên 歸quy 滅diệt 也dã 。 如như 乳nhũ 酪lạc 之chi 轉chuyển 變biến 。 雖tuy 不bất 可khả 見kiến 。 然nhiên 在tại 法pháp 中trung 。 自tự 然nhiên 變biến 壞hoại 一nhất 切thiết 法pháp 也dã )# 。

大đại 慧tuệ 。 性tánh 無vô 性tánh 無vô 常thường 者giả 。 謂vị 四tứ 大đại 及cập 所sở 造tạo 自tự 相tương/tướng 壞hoại 。 四tứ 大đại 自tự 性tánh 不bất 可khả 得đắc 不bất 生sanh 。

(# 性tánh 無vô 性tánh 者giả 。 謂vị 四tứ 大đại 之chi 性tánh 。 皆giai 無vô 自tự 性tánh 。 能năng 造tạo 及cập 所sở 造tạo 相tương/tướng 。 皆giai 歸quy 變biến 壞hoại 。 故cố 曰viết 無vô 常thường )# 。

註chú 曰viết 。 四tứ 大đại 自tự 性tánh 。 謂vị 大đại 種chủng 自tự 性tánh 本bổn 來lai 不bất 生sanh 。 不bất 生sanh 尚thượng 無vô 。 何hà 生sanh 何hà 滅diệt 。 言ngôn 無vô 常thường 耶da 。

彼bỉ 不bất 生sanh 無vô 常thường 者giả 。 非phi 常thường 無vô 常thường 。 一nhất 切thiết 法pháp 有hữu 無vô 不bất 生sanh 。 分phân 析tích 乃nãi 至chí 微vi 塵trần 不bất 可khả 見kiến 。 是thị 不bất 生sanh 義nghĩa 非phi 生sanh 。 是thị 名danh 不bất 生sanh 無vô 常thường 相tương/tướng 。 若nhược 不bất 覺giác 此thử 者giả 。 墮đọa 一nhất 切thiết 外ngoại 道đạo 。 生sanh 無vô 常thường 義nghĩa 。

(# 以dĩ 外ngoại 道đạo 不bất 達đạt 無vô 生sanh 之chi 旨chỉ 。 雖tuy 說thuyết 無vô 生sanh 。 實thật 為vi 有hữu 生sanh 。 故cố 斥xích 云vân 生sanh 無vô 常thường 也dã )# 。

註chú 曰viết 。 非phi 常thường 者giả 。 謂vị 常thường 與dữ 無vô 常thường 。 一nhất 切thiết 有hữu 無vô 諸chư 相tướng 。 對đối 法pháp 體thể 本bổn 不bất 生sanh 。 乃nãi 至chí 分phân 析tích 至chí 于vu 微vi 塵trần 。 亦diệc 無vô 所sở 見kiến 。 以dĩ 是thị 義nghĩa 故cố 。 說thuyết 不bất 無vô 生sanh 。 此thử 為vi 如Như 來Lai 所sở 說thuyết 。 不bất 生sanh 無vô 常thường 之chi 相tướng 。 若nhược 不bất 了liễu 此thử 義nghĩa 。 則tắc 墮đọa 外ngoại 道đạo 計kế 生sanh 無vô 常thường 義nghĩa 。

大đại 慧tuệ 。 性tánh 無vô 常thường 者giả 。 是thị 自tự 心tâm 妄vọng 想tưởng 非phi 常thường 無vô 常thường 性tánh 。

所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 謂vị 無vô 常thường 自tự 性tánh 不bất 壞hoại 。 大đại 慧tuệ 。 此thử 是thị 一nhất 切thiết 性tánh 無vô 性tánh 無vô 常thường 事sự 。 除trừ 無vô 常thường 無vô 有hữu 能năng 令linh 一nhất 切thiết 。 法pháp 性tánh 無vô 性tánh 者giả 。 如như 杖trượng 瓦ngõa 石thạch 破phá 壞hoại 諸chư 物vật 。

(# 真chân 常thường 不bất 壞hoại 之chi 體thể 。 豈khởi 凡phàm 夫phu 之chi 可khả 了liễu 了liễu 者giả )# 。

註chú 曰viết 。 世thế 間gian 諸chư 法pháp 有hữu 壞hoại 者giả 。 因nhân 無vô 常thường 故cố 。 無vô 常thường 徧biến 於ư 。 諸chư 法pháp 之chi 中trung 。 如như 杖trượng 瓦ngõa 石thạch 能năng 破phá 壞hoại 諸chư 物vật 。 而nhi 自tự 體thể 不bất 壞hoại 也dã 。

現hiện 見kiến 各các 各các 不bất 異dị 。 是thị 性tánh 無vô 常thường 事sự 。 非phi 作tác 所sở 作tác 有hữu 差sai 別biệt 。 此thử 是thị 無vô 常thường 此thử 是thị 事sự 。 作tác 所sở 作tác 無vô 異dị 者giả 。 一nhất 切thiết 性tánh 常thường 無vô 因nhân 性tánh 。 大đại 慧tuệ 。 一nhất 切thiết 性tánh 無vô 性tánh 有hữu 因nhân 。 非phi 凡phàm 愚ngu 所sở 知tri 。

(# 一nhất 切thiết 性tánh 下hạ 。 言ngôn 諸chư 法pháp 滅diệt 壞hoại 實thật 亦diệc 有hữu 因nhân 。 但đãn 此thử 意ý 微vi 隱ẩn 。 非phi 凡phàm 愚ngu 之chi 所sở 能năng 了liễu )# 。

註chú 曰viết 。 謂vị 現hiện 前tiền 所sở 見kiến 諸chư 法pháp 。 與dữ 無vô 常thường 無vô 異dị 。 安an 有hữu 性tánh 與dữ 事sự 不bất 同đồng 。 故cố 知tri 無vô 常thường 即tức 事sự 。 事sự 即tức 無vô 常thường 。 此thử 能năng 所sở 不bất 異dị 。 應ưng 是thị 常thường 義nghĩa 。 無vô 因nhân 性tánh 者giả 。 言ngôn 無vô 常thường 無vô 破phá 壞hoại 諸chư 法pháp 之chi 因nhân 。

非phi 因nhân 不bất 相tương 似tự 事sự 生sanh 。 若nhược 生sanh 者giả 一nhất 切thiết 性tánh 。 悉tất 皆giai 無vô 常thường 。 是thị 不bất 相tương 似tự 事sự 。 作tác 所sở 作tác 無vô 有hữu 別biệt 異dị 。 而nhi 悉tất 見kiến 有hữu 異dị 。 若nhược 性tánh 無vô 常thường 者giả 。 墮đọa 作tác 因nhân 性tánh 相tướng 。 若nhược 墮đọa 者giả 一nhất 切thiết 性tánh 不bất 究cứu 竟cánh 。 一nhất 切thiết 性tánh 作tác 因nhân 相tương/tướng 墮đọa 者giả 。 自tự 無vô 常thường 應ưng 無vô 常thường 。 無vô 常thường 無vô 常thường 故cố 。 一nhất 切thiết 性tánh 不bất 無vô 常thường 。 應ưng 是thị 常thường 。

(# 此thử 斥xích 外ngoại 道đạo 之chi 過quá )# 。

(# 一nhất 切thiết 性tánh 。 即tức 一nhất 切thiết 法pháp 也dã )# 。

註chú 曰viết 。 非phi 因nhân 不bất 相tương 似tự 事sự 生sanh 者giả 。 謂vị 無vô 常thường 若nhược 非phi 有hữu 因nhân 。 則tắc 無vô 差sai 別biệt 事sự 生sanh 。 若nhược 其kỳ 生sanh 矣hĩ 。 一nhất 切thiết 法pháp 則tắc 與dữ 之chi 偕giai 生sanh 。 悉tất 皆giai 無vô 常thường 。 豈khởi 非phi 差sai 別biệt 事sự 。 以dĩ 騐# 無vô 常thường 之chi 有hữu 因nhân 必tất 矣hĩ 。 如như 彼bỉ 所sở 計kế 。 則tắc 此thử 法pháp 彼bỉ 法pháp 能năng 作tác 所sở 作tác 。 應ưng 無vô 差sai 別biệt 。 而nhi 現hiện 見kiến 差sai 別biệt 之chi 異dị 。 云vân 何hà 妄vọng 計kế 無vô 因nhân 生sanh 差sai 別biệt 法pháp 耶da 。 若nhược 性tánh 無vô 常thường 等đẳng 者giả 。 凡phàm 言ngôn 性tánh 必tất 究cứu 竟cánh 無vô 作tác 。 無vô 作tác 則tắc 常thường 。 既ký 云vân 無vô 常thường 。 則tắc 墮đọa 於ư 有hữu 作tác 諸chư 法pháp 非phi 究cứu 竟cánh 義nghĩa 。 以dĩ 是thị 為vi 因nhân 。 則tắc 墮đọa 作tác 因nhân 性tánh 相tướng 。 失thất 體thể 性tánh 義nghĩa 。 言ngôn 自tự 無vô 常thường 應ưng 無vô 常thường 者giả 。 謂vị 能năng 作tác 之chi 性tánh 。 若nhược 是thị 無vô 常thường 。 應ưng 同đồng 所sở 作tác 之chi 法pháp 。 皆giai 是thị 無vô 常thường 。 自tự 性tánh 既ký 是thị 無vô 常thường 。 則tắc 所sở 作tác 無vô 常thường 之chi 法pháp 。 反phản 應ưng 是thị 常thường 。

性tánh 若nhược 常thường 入nhập 一nhất 切thiết 性tánh 者giả 。 應ưng 墮đọa 三tam 世thế 。 彼bỉ 過quá 去khứ 色sắc 與dữ 壞hoại 俱câu 。 未vị 來lai 不bất 生sanh 。 色sắc 不bất 生sanh 故cố 。 現hiện 在tại 色sắc 與dữ 壞hoại 相tương/tướng 俱câu 。 色sắc 者giả 四tứ 大đại 積tích 集tập 差sai 別biệt 。 四tứ 大đại 及cập 造tạo 色sắc 自tự 性tánh 不bất 壞hoại 。 離ly 異dị 不bất 異dị 故cố 。 一nhất 切thiết 外ngoại 道đạo 。 一nhất 切thiết 四tứ 大đại 不bất 壞hoại 。 一nhất 切thiết 三tam 有hữu 四tứ 大đại 及cập 造tạo 色sắc 。 在tại 所sở 知tri 有hữu 生sanh 滅diệt 。 離ly 四tứ 大đại 造tạo 色sắc 。 一nhất 切thiết 外ngoại 道đạo 。 於ư 何hà 所sở 思tư 惟duy 性tánh 無vô 常thường 。 四tứ 大đại 不bất 生sanh 自tự 性tánh 相tướng 不bất 壞hoại 故cố 。

(# 四tứ 大đại 常thường 性tánh 。 固cố 自tự 若nhược 也dã 。 安an 可khả 作tác 無vô 常thường 想tưởng )# 。

註chú 曰viết 。 若nhược 無vô 常thường 性tánh 徧biến 諸chư 法pháp 中trung 。 乃nãi 屬thuộc 三tam 世thế 變biến 遷thiên 過quá 去khứ 色sắc 已dĩ 壞hoại 。 未vị 來lai 生sanh 未vị 生sanh 。 現hiện 在tại 色sắc 俱câu 壞hoại 。 色sắc 即tức 四tứ 大đại 差sai 別biệt 之chi 色sắc 。 能năng 造tạo 四tứ 大đại 。 及cập 所sở 造tạo 色sắc 。 其kỳ 性tánh 不bất 壞hoại 。 離ly 異dị 此thử 一nhất 切thiết 外ngoại 道đạo 。 謂vị 四tứ 大đại 體thể 性tánh 不bất 壞hoại 如như 此thử 。 三tam 有hữu 之chi 中trung 。 能năng 造tạo 所sở 造tạo 。 皆giai 是thị 生sanh 住trụ 滅diệt 相tướng 。 豈khởi 更cánh 別biệt 有hữu 無vô 常thường 之chi 性tánh 。 能năng 生sanh 于vu 物vật 而nhi 不bất 滅diệt 耶da 。

離ly 始thỉ 造tạo 無vô 常thường 者giả 。 非phi 四tứ 大đại 復phục 有hữu 異dị 。 四tứ 大đại 各các 各các 異dị 相tướng 自tự 相tương/tướng 故cố 。 非phi 差sai 別biệt 可khả 得đắc 。 彼bỉ 無vô 差sai 別biệt 斯tư 等đẳng 不bất 更cánh 造tạo 。 二nhị 方phương 便tiện 不bất 作tác 。 當đương 知tri 是thị 無vô 常thường 。

(# 二nhị 方phương 便tiện 。 謂vị 同đồng 異dị 更cánh 造tạo 之chi 方phương 便tiện 也dã )# 。

註chú 曰viết 。 始thỉ 造tạo 即tức 捨xả 無vô 常thường 者giả 。 非phi 大đại 種chủng 互hỗ 過quá 。 大đại 種chủng 以dĩ 各các 別biệt 故cố 。 非phi 自tự 相tương/tướng 造tạo 。 以dĩ 無vô 異dị 故cố 。 非phi 復phục 共cộng 造tạo 。 以dĩ 乖quai 離ly 故cố 。 當đương 知tri 是thị 非phi 始thỉ 造tạo 無vô 常thường 。

彼bỉ 形hình 處xứ 壞hoại 無vô 常thường 者giả 。 謂vị 四tứ 大đại 及cập 造tạo 化hóa 不bất 壞hoại 。 至chí 境cảnh 不bất 壞hoại 。 大đại 慧tuệ 。 境cảnh 者giả 分phân 析tích 乃nãi 至chí 微vi 塵trần 。 觀quán 察sát 壞hoại 。 四tứ 大đại 及cập 造tạo 色sắc 。 形hình 處xứ 異dị 見kiến 長trường 短đoản 不bất 可khả 得đắc 。 非phi 四tứ 大đại 。 四tứ 大đại 不bất 壞hoại 形hình 處xứ 壞hoại 現hiện 。 墮đọa 在tại 數số 論luận 。

(# 彼bỉ 雖tuy 妄vọng 想tưởng 無vô 常thường 。 而nhi 四tứ 大đại 自tự 性tánh 不bất 壞hoại )# 。

註chú 曰viết 。 外ngoại 道đạo 計kế 此thử 能năng 造tạo 所sở 造tạo 至chí 。 竟cánh 不bất 壞hoại 至chí 極cực 也dã 盡tận 也dã 。 謂vị 分phân 析tích 造tạo 化hóa 至chí 于vu 微vi 塵trần 。 猶do 不bất 可khả 壞hoại 。 但đãn 觀quán 察sát 滅diệt 壞hoại 形hình 狀trạng 長trường 短đoản 等đẳng 見kiến 。 不bất 壞hoại 能năng 造tạo 所sở 造tạo 色sắc 體thể 。 此thử 乃nãi 俗tục 數số 言ngôn 語ngữ 。 故cố 云vân 墮đọa 在tại 數số 論luận 。

色sắc 即tức 無vô 常thường 者giả 。 謂vị 色sắc 即tức 是thị 無vô 常thường 。 彼bỉ 則tắc 形hình 處xứ 無vô 常thường 非phi 四tứ 大đại 。 若nhược 四tứ 大đại 無vô 常thường 者giả 。 非phi 俗tục 數số 言ngôn 說thuyết 。 世thế 俗tục 言ngôn 說thuyết 非phi 性tánh 者giả 。 則tắc 墮đọa 世thế 論luận 。 見kiến 一nhất 切thiết 性tánh 有hữu 言ngôn 說thuyết 。 不bất 見kiến 自tự 相tương 生sanh 。

(# 又hựu 言ngôn 世thế 俗tục 言ngôn 說thuyết 非phi 性tánh 者giả 。 是thị 結kết 前tiền 過quá 。 世thế 論luận 。 即tức 彼bỉ 外ngoại 道đạo 盧lô 迦ca 即tức 見kiến 。 以dĩ 彼bỉ 妄vọng 見kiến 諸chư 法pháp 。 但đãn 有hữu 言ngôn 說thuyết 。 無vô 自tự 性tánh 相tướng 也dã )# 。

註chú 曰viết 。 色sắc 即tức 無vô 常thường 。 謂vị 此thử 即tức 是thị 形hình 處xứ 無vô 常thường 。 非phi 四tứ 大đại 。 謂vị 非phi 四tứ 大đại 種chủng 性tánh 。 若nhược 是thị 大đại 種chủng 亦diệc 無vô 常thường 者giả 。 於ư 俗tục 數số 言ngôn 說thuyết 有hữu 違vi 有hữu 墮đọa 。 違vi 則tắc 非phi 俗tục 。 墮đọa 則tắc 乖quai 真chân 。 進tiến 退thoái 俱câu 失thất 。 皆giai 非phi 正chánh 論luận 。

轉chuyển 變biến 無vô 常thường 者giả 。 謂vị 色sắc 異dị 性tánh 現hiện 非phi 四tứ 大đại 。 如như 金kim 作tác 莊trang 嚴nghiêm 具cụ 。 轉chuyển 變biến 現hiện 非phi 金kim 性tánh 壞hoại 。 但đãn 莊trang 嚴nghiêm 具cụ 處xứ 所sở 壞hoại 如như 是thị 。 餘dư 性tánh 轉chuyển 變biến 。 等đẳng 亦diệc 如như 是thị 。

(# 此thử 即tức 以dĩ 金kim 作tác 器khí 。 而nhi 金kim 性tánh 不bất 變biến 之chi 謂vị )# 。

註chú 曰viết 。 色sắc 異dị 性tánh 現hiện 。 普phổ 色sắc 即tức 四tứ 大đại 所sở 造tạo 之chi 色sắc 。 謂vị 色sắc 體thể 變biến 異dị 故cố 無vô 常thường 性tánh 現hiện 。 以dĩ 現hiện 處xứ 為vi 壞hoại 。 非phi 四tứ 大đại 種chủng 壞hoại 。 如như 金kim 作tác 具cụ 。 具cụ 有hữu 變biến 壞hoại 。 而nhi 金kim 性tánh 不bất 改cải 。 言ngôn 無vô 常thường 事sự 壞hoại 性tánh 不bất 壞hoại 。 亦diệc 如như 是thị 也dã 。

如như 是thị 等đẳng 種chủng 種chủng 。 外ngoại 道đạo 無vô 常thường 見kiến 妄vọng 想tưởng 。 火hỏa 燒thiêu 四tứ 大đại 時thời 自tự 相tương/tướng 不bất 燒thiêu 。 各các 各các 自tự 相tương/tướng 相tương/tướng 壞hoại 者giả 。 四tứ 大đại 造tạo 色sắc 應ưng 斷đoạn 。

(# 此thử 總tổng 斥xích 外ngoại 道đạo 七thất 種chủng 無vô 常thường 。 既ký 非phi 正chánh 〔# 現hiện 〕# 。 故cố 云vân 妄vọng 想tưởng )# 。

註chú 曰viết 。 火hỏa 不bất 能năng 燒thiêu 。 諸chư 大đại 自tự 相tương/tướng 。 但đãn 各các 各các 散tán 。 若nhược 能năng 燒thiêu 自tự 能năng 造tạo 所sở 造tạo 則tắc 皆giai 斷đoạn 滅diệt 。 謂vị 四tứ 大đại 種chủng 不bất 壞hoại 是thị 常thường 見kiến 。 四tứ 大đại 分phân 散tán 是thị 斷đoạn 見kiến 。 懷hoài 種chủng 種chủng 妄vọng 計kế 。 不bất 出xuất 此thử 二nhị 見kiến 也dã 。

大đại 慧tuệ 復phục 白bạch 佛Phật 言ngôn 。

世Thế 尊Tôn 。 惟duy 願nguyện 為vì 說thuyết 。 一nhất 切thiết 聲Thanh 聞Văn 緣Duyên 覺Giác 。 滅diệt 正chánh 受thọ 次thứ 第đệ 相tương 續tục 。 若nhược 善thiện 於ư 滅diệt 正chánh 受thọ 次thứ 第đệ 相tương 續tục 相tương/tướng 者giả 。 我ngã 及cập 餘dư 菩Bồ 薩Tát 。 終chung 不bất 妄vọng 捨xả 滅diệt 正chánh 受thọ 樂lạc 門môn 。 不bất 墮đọa 一nhất 切thiết 聲Thanh 聞Văn 緣Duyên 覺Giác 。 外ngoại 道đạo 愚ngu 癡si 。

(# 正chánh 受thọ 即tức 三tam 昧muội 。 謂vị 滅diệt 盡tận 定định 也dã 。 此thử 定định 三tam 乘thừa 同đồng 入nhập 。 而nhi 位vị 次thứ 淺thiển 深thâm 不bất 同đồng 。 知tri 此thử 則tắc 于vu 大đại 滅diệt 定định 不bất 捨xả 。 于vu 小tiểu 正chánh 受thọ 不bất 墮đọa 矣hĩ )# 。

佛Phật 告cáo 大đại 慧tuệ 。

六Lục 地Địa 菩Bồ 薩Tát 摩ma 訶ha 薩tát 。 及cập 聲Thanh 聞Văn 緣Duyên 覺Giác 。 入nhập 滅diệt 正chánh 受thọ 。 第đệ 七Thất 地Địa 菩Bồ 薩Tát 摩ma 訶ha 薩tát 。 念niệm 念niệm 正chánh 受thọ 。 離ly 一nhất 切thiết 性tánh 自tự 性tánh 相tướng 正chánh 受thọ 。 非phi 聲Thanh 聞Văn 緣Duyên 覺Giác 。 墮đọa 有hữu 行hành 覺giác 攝nhiếp 所sở 攝nhiếp 相tương/tướng 滅diệt 正chánh 受thọ 。 是thị 故cố 七thất 地địa 非phi 念niệm 正chánh 受thọ 。 得đắc 一nhất 切thiết 法pháp 。 無vô 差sai 別biệt 相tướng 。 非phi 分phần/phân 得đắc 種chủng 種chủng 相tương/tướng 性tánh 。 覺giác 一nhất 切thiết 法pháp 。 善thiện 不bất 善thiện 性tánh 相tướng 正chánh 受thọ 。 是thị 故cố 七thất 地địa 無vô 善thiện 念niệm 正chánh 受thọ 。 大đại 慧tuệ 。 八Bát 地Địa 菩Bồ 薩Tát 。 及cập 聲Thanh 聞Văn 緣Duyên 覺Giác 。 心tâm 意ý 意ý 識thức 。 妄vọng 想tưởng 相tương/tướng 滅diệt 。

(# 此thử 答đáp 有hữu 四tứ 義nghĩa 。 初sơ 以dĩ 六lục 地địa 七thất 地địa 。 對đối 明minh 淺thiển 深thâm 。 則tắc 六lục 地địa 是thị 三tam 乘thừa 同đồng 。 入nhập 滅diệt 盡tận 定định 。 此thử 位vị 最tối 淺thiển 故cố 。 菩Bồ 薩Tát 所sở 得đắc 之chi 定định 。 未vị 異dị 二Nhị 乘Thừa 也dã )# 。

註chú 曰viết 。 七Thất 地Địa 菩Bồ 薩Tát 。 念niệm 念niệm 正chánh 受thọ 等đẳng 者giả 。 念niệm 念niệm 則tắc 出xuất 入nhập 無vô 間gian 。 離ly 一nhất 切thiết 性tánh 自tự 性tánh 相tướng 正chánh 受thọ 。 則tắc 不bất 取thủ 攝nhiếp 所sở 攝nhiếp 一nhất 切thiết 相tương/tướng 故cố 。 不bất 同đồng 二Nhị 乘Thừa 。 墮đọa 有hữu 行hành 覺giác 。 有hữu 行hành 覺giác 者giả 有hữu 為vi 行hành 也dã 。 必tất 滅diệt 諸chư 相tướng 然nhiên 後hậu 得đắc 定định 。 是thị 故cố 七thất 地địa 為vi 非phi 受thọ 正chánh 受thọ 。 謂vị 非phi 彼bỉ 注chú 念niệm 之chi 正chánh 受thọ 也dã 。 又hựu 曰viết 得đắc 一nhất 切thiết 法pháp 。 無vô 差sai 別biệt 性tánh 者giả 。 及cập 覺giác 一nhất 切thiết 法pháp 。 性tánh 相tướng 無vô 有hữu 差sai 別biệt 。 非phi 分phần/phân 得đắc 者giả 。 非phi 彼bỉ 二Nhị 乘Thừa 於ư 其kỳ 定định 中trung 分phần/phân 得đắc 諸chư 相tướng 性tánh 也dã 。 善thiện 不bất 善thiện 者giả 。 謂vị 菩Bồ 薩Tát 至chí 七thất 地địa 。 尚thượng 不bất 住trụ 於ư 善thiện 。 況huống 不bất 善thiện 念niệm 乎hồ 。 是thị 為vi 無vô 善thiện 念niệm 正chánh 受thọ 。 二nhị 約ước 七thất 地địa 八bát 地địa 以dĩ 辨biện 異dị 相tướng 。 即tức 是thị 心tâm 意ý 識thức 妄vọng 想tưởng 相tương/tướng 。 有hữu 滅diệt 未vị 滅diệt 高cao 下hạ 不bất 同đồng 。 至chí 八bát 地địa 。 三tam 乘thừa 妄vọng 想tưởng 悉tất 滅diệt 。 異dị 乎hồ 七thất 地địa 也dã 。

初Sơ 地Địa 乃nãi 至chí 七Thất 地Địa 菩Bồ 薩Tát 摩ma 訶ha 薩tát 。 觀quán 三tam 界giới 心tâm 意ý 意ý 識thức 量lượng 。 離ly 我ngã 我ngã 所sở 。 自tự 妄vọng 想tưởng 修tu 墮đọa 外ngoại 性tánh 種chủng 種chủng 相tương/tướng 。 愚ngu 夫phu 二nhị 種chủng 自tự 心tâm 攝nhiếp 所sở 攝nhiếp 。 向hướng 無vô 知tri 不bất 覺giác 無vô 始thỉ 過quá 惡ác 虗hư 偽ngụy 習tập 氣khí 所sở 熏huân 。

(# 此thử 明minh 三tam 乘thừa )# 。

註chú 曰viết 。 從tùng 初Sơ 地Địa 至chí 七Thất 地Địa 。 觀quán 三tam 界giới 諸chư 法pháp 唯duy 心tâm 意ý 識thức 。 然nhiên 雖tuy 同đồng 觀quán 。 而nhi 妄vọng 想tưởng 有hữu 滅diệt 不bất 滅diệt 得đắc 失thất 之chi 異dị 。 離ly 我ngã 我ngã 所sở 等đẳng 。 得đắc 也dã 。 墮đọa 外ngoại 性tánh 種chủng 種chủng 相tương/tướng 等đẳng 。 失thất 也dã 。 二nhị 種chủng 自tự 心tâm 者giả 。 謂vị 外ngoại 道đạo 墮đọa 於ư 有hữu 無vô 。 妄vọng 計kế 能năng 取thủ 所sở 取thủ 。 一nhất 向hướng 無vô 知tri 不bất 覺giác 。 無vô 始thỉ 過quá 惡ác 熏huân 習tập 手thủ 。

大đại 慧tuệ 。 八Bát 地Địa 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 聲Thanh 聞Văn 緣Duyên 覺Giác 涅Niết 槃Bàn 。 菩Bồ 薩Tát 者giả 三tam 昧muội 覺giác 所sở 持trì 。 是thị 故cố 三tam 昧muội 。 門môn 樂nhạo/nhạc/lạc 不bất 般Bát 涅Niết 槃Bàn 。 若nhược 不bất 持trì 者giả 如Như 來Lai 地địa 不bất 滿mãn 足túc 。 弃khí 捨xả 一nhất 切thiết 有hữu 為vi 。 眾chúng 生sanh 事sự 故cố 。 佛Phật 種chủng 則tắc 應ưng 斷đoạn 。 諸chư 佛Phật 世Thế 尊Tôn 。 為vi 示thị 如Như 來Lai 不bất 可khả 思tư 議nghị 。 無vô 量lượng 功công 德đức 。 聲Thanh 聞Văn 緣Duyên 覺Giác 三tam 昧muội 門môn 。 得đắc 樂lạc 所sở 牽khiên 故cố 作tác 涅Niết 槃Bàn 想tưởng 。

(# 此thử 明minh 八bát 地địa 。 三tam 乘thừa 同đồng 一nhất 涅Niết 槃Bàn 。 而nhi 有hữu 住trụ 不bất 住trụ 之chi 異dị )# 。

註chú 曰viết 。 言ngôn 菩Bồ 薩Tát 以dĩ 諸chư 佛Phật 三tam 昧muội 。 覺giác 力lực 所sở 加gia 持trì 故cố 。 為vì 化hóa 眾chúng 生sanh 。 於ư 三tam 昧muội 門môn 。 不bất 般Bát 涅Niết 槃Bàn 。 若nhược 不bất 加gia 持trì 。 則tắc 不bất 能năng 功công 行hành 滿mãn 足túc 。 到đáo 於ư 如Như 來Lai 之chi 地Địa 。 是thị 弃khí 捨xả 眾chúng 生sanh 而nhi 不bất 化hóa 度độ 。 亦diệc 斷đoạn 如Như 來Lai 種chủng 性tánh 。 是thị 故cố 諸chư 佛Phật 。 為vi 說thuyết 不bất 思tư 議nghị 功công 德đức 。 勸khuyến 進tấn 令linh 其kỳ 究cứu 竟cánh 。 二Nhị 乘Thừa 自tự 調điều 自tự 度độ 。 著trước 三tam 昧muội 樂nhạo/nhạc/lạc 。 生sanh 涅Niết 槃Bàn 想tưởng 。 所sở 以dĩ 失thất 也dã 。

大đại 慧tuệ 。 我ngã 分phần/phân 部bộ 七thất 地địa 善thiện 修tu 心tâm 意ý 意ý 識thức 相tương/tướng 。 善thiện 修tu 我ngã 我ngã 所sở 攝nhiếp 受thọ 。 人nhân 法pháp 無vô 我ngã 。 生sanh 滅diệt 自tự 共cộng 相tương 。 善thiện 四tứ 無vô 礙ngại 決quyết 定định 力lực 三tam 昧muội 門môn 地địa 。 次thứ 第đệ 相tương 續tục 。 入nhập 道Đạo 品Phẩm 法pháp 。

(# 分phân 別biệt 部bộ 類loại 。 有hữu 善thiện 不bất 善thiện 。 滅diệt 不bất 滅diệt 之chi 異dị )# 。

註chú 曰viết 。 七Thất 地Địa 菩Bồ 薩Tát 。 善thiện 修tu 心tâm 意ý 識thức 相tương/tướng 。 了liễu 達đạt 識thức 性tánh 本bổn 空không 。 以dĩ 除trừ 妄vọng 想tưởng 。 善thiện 修tu 我ngã 我ngã 所sở 等đẳng 者giả 。 謂vị 了liễu 人nhân 法pháp 二nhị 執chấp 。 攝nhiếp 受thọ 二nhị 無vô 我ngã 性tánh 。 不bất 墮đọa 生sanh 滅diệt 自tự 相tương/tướng 共cộng 。 隨tùy 善thiện 無vô 礙ngại 辨biện 才tài 。 及cập 決quyết 定định 三tam 昧muội 力lực 。 則tắc 定định 慧tuệ 均quân 等đẳng 。 由do 是thị 漸tiệm 入nhập 諸chư 地địa 。 得đắc 菩Bồ 提Đề 分phần/phân 也dã 。

爾nhĩ 時thời 大đại 慧tuệ 。 復phục 白bạch 佛Phật 言ngôn 。 陰ấm 界giới 入nhập 生sanh 滅diệt 。 彼bỉ 無vô 有hữu 我ngã 。 誰thùy 生sanh 誰thùy 滅diệt 。 愚ngu 夫phu 者giả 依y 於ư 生sanh 滅diệt 不bất 覺giác 苦khổ 盡tận 。 不bất 識thức 涅Niết 槃Bàn 。

(# 陰ấm 界giới 入nhập 法pháp 。 有hữu 迷mê 解giải 之chi 異dị 。 故cố 復phục 問vấn 之chi )# 。

註chú 曰viết 。 陰ấm 界giới 入nhập 生sanh 滅diệt 。 前tiền 言ngôn 之chi 矣hĩ 。 而nhi 大đại 慧tuệ 復phục 請thỉnh 者giả 。 意ý 謂vị 陰ấm 界giới 入nhập 法pháp 有hữu 迷mê 有hữu 解giải 。 以dĩ 解giải 則tắc 彼bỉ 無vô 有hữu 我ngã 。 誰thùy 為vi 生sanh 滅diệt 。 以dĩ 迷mê 則tắc 愚ngu 夫phu 依y 於ư 生sanh 滅diệt 。 不bất 覺giác 苦khổ 盡tận 。 不bất 識thức 涅Niết 槃Bàn 。 何hà 曰viết 出xuất 離ly 生sanh 死tử 耶da 。

佛Phật 告cáo 大đại 慧tuệ 。

如Như 來Lai 之chi 藏tạng 。 是thị 善thiện 不bất 善thiện 因nhân 。 能năng 徧biến 興hưng 造tạo 一nhất 切thiết 趣thú 生sanh 。 譬thí 如như 伎kỹ 兒nhi 。 變biến 現hiện 諸chư 趣thú 。 離ly 我ngã 我ngã 所sở 。 不bất 覺giác 彼bỉ 故cố 。 三tam 緣duyên 和hòa 合hợp 方phương 便tiện 而nhi 生sanh 。 外ngoại 道đạo 不bất 覺giác 計kế 著trước 作tác 者giả 。 為vi 無vô 始thỉ 虗hư 偽ngụy 惡ác 習tập 所sở 熏huân 。 名danh 為vi 識thức 藏tạng 。 生sanh 無vô 明minh 住trụ 地địa 。 與dữ 七thất 識thức 俱câu 。 如như 海hải 浪lãng 身thân 常thường 生sanh 不bất 斷đoạn 。 離ly 無vô 常thường 過quá 離ly 於ư 我ngã 論luận 。 自tự 性tánh 無vô 垢cấu 。 畢tất 竟cánh 清thanh 淨tịnh 。

(# 譬thí 如như 下hạ 。 喻dụ 上thượng 隨tùy 緣duyên 所sở 造tạo 之chi 法pháp 。 本bổn 離ly 二nhị 我ngã 。 如như 伎kỹ 兒nhi 依y 咒chú 術thuật 故cố 。 變biến 現hiện 種chủng 種chủng 形hình 像tượng 。 豈khởi 有hữu 二nhị 我ngã 之chi 執chấp )# 。

(# 海hải 浪lãng 前tiền 後hậu 相tương/tướng 逐trục 。 綿miên 綿miên 不bất 斷đoạn 。 必tất 風phong 息tức 斯tư 浪lãng 止chỉ 矣hĩ )# 。

註chú 曰viết 。 答đáp 中trung 言ngôn 如Như 來Lai 藏tạng 為vi 善thiện 不bất 善thiện 因nhân 者giả 。 如Như 來Lai 謂vị 理lý 性tánh 如Như 來Lai 。 現hiện 前tiền 一nhất 念niệm 所sở 具cụ 。 名danh 之chi 為vi 藏tạng 。 根căn 塵trần 一nhất 念niệm 心tâm 起khởi 。 隨tùy 染nhiễm 淨tịnh 緣duyên 。 染nhiễm 即tức 無vô 明minh 。 隨tùy 無vô 以dĩ 染nhiễm 緣duyên 。 則tắc 為vi 九cửu 界giới 生sanh 死tử 。 淨tịnh 即tức 教giáo 行hành 。 隨tùy 教giáo 行hành 淨tịnh 緣duyên 。 則tắc 為vi 四tứ 種chủng 道đạo 滅diệt 。 四tứ 種chủng 者giả 。 即tức 生sanh 滅diệt 無vô 生sanh 無vô 量lượng 無vô 作tác 也dã 。 故cố 曰viết 是thị 善thiện 不bất 善thiện 因nhân 。 因nhân 必tất 感cảm 果quả 。 言ngôn 一nhất 切thiết 趣thú 生sanh 者giả 。 即tức 十thập 界giới 善thiện 惡ác 果quả 報báo 。 言ngôn 三tam 緣duyên 者giả 。 根căn 塵trần 識thức 也dã 。 根căn 塵trần 和hòa 合hợp 。 一nhất 念niệm 心tâm 起khởi 。 由do 不bất 覺giác 故cố 。 隨tùy 逐trục 染nhiễm 緣duyên 。 唯duy 造tạo 惑hoặc 業nghiệp 而nhi 成thành 九cửu 界giới 生sanh 死tử 。 彼bỉ 外ngoại 道đạo 以dĩ 不bất 覺giác 故cố 。 妄vọng 計kế 執chấp 著trước 造tạo 作tác 。 由do 無vô 始thỉ 惡ác 習tập 所sở 熏huân 。 名danh 為vi 識thức 藏tạng 。 轉chuyển 生sanh 七thất 識thức 。 無vô 明minh 住trụ 地địa 。 言ngôn 無vô 明minh 起khởi 之chi 始thỉ 也dã 。 從tùng 此thử 根căn 本bổn 乃nãi 生sanh 枝chi 末mạt 無vô 明minh 。 故cố 喻dụ 之chi 曰viết 如như 海hải 浪lãng 身thân 。 常thường 生sanh 不bất 斷đoạn 。 此thử 隨tùy 緣duyên 染nhiễm 。 從tùng 細tế 至chí 相tương/tướng 也dã 。 若nhược 能năng 一nhất 念niệm 回hồi 光quang 。 能năng 隨tùy 淨tịnh 緣duyên 。 則tắc 離ly 無vô 常thường 之chi 過quá 二nhị 我ngã 之chi 執chấp 。 自tự 性tánh 清thanh 淨tịnh 。 所sở 謂vị 德đức 性tánh 如Như 來Lai 則tắc 究cứu 顯hiển 矣hĩ 。

其kỳ 餘dư 諸chư 識thức 。 有hữu 生sanh 有hữu 滅diệt 。 意ý 意ý 識thức 等đẳng 念niệm 念niệm 有hữu 七thất 。 因nhân 不bất 實thật 妄vọng 想tưởng 。 取thủ 諸chư 境cảnh 界giới 種chủng 種chủng 形hình 處xứ 計kế 著trước 名danh 相tướng 。 不bất 覺giác 自tự 心tâm 所sở 現hiện 色sắc 相tướng 。 不bất 覺giác 苦khổ 樂lạc 。 不bất 至chí 解giải 脫thoát 。 名danh 相tướng 諸chư 纏triền 。 貪tham 生sanh 生sanh 貪tham 。 若nhược 因nhân 苦khổ 攀phàn 緣duyên 。 彼bỉ 諸chư 受thọ 根căn 滅diệt 次thứ 第đệ 不bất 生sanh 。 餘dư 自tự 心tâm 妄vọng 想tưởng 不bất 知tri 苦khổ 樂lạc 。 入nhập 滅diệt 受thọ 想tưởng 正chánh 受thọ 第đệ 四tứ 禪thiền 。

(# 此thử 言ngôn 諸chư 識thức 。 有hữu 生sanh 有hữu 滅diệt 。 諸chư 識thức 者giả 。 謂vị 意ý 識thức 及cập 意ý 意ý 識thức 。 并tinh 前tiền 五ngũ 意ý 識thức 。 是thị 為vi 七thất 識thức 。 非phi 第đệ 七thất 二Nhị 乘Thừa 識thức 也dã )# 。

(# 塵trần 根căn 意ý 識thức 。 攀phàn 緣duyên 染nhiễm 着trước 。 何hà 由do 解giải 脫thoát )# 。

註chú 曰viết 。 由do 佛Phật 念niệm 念niệm 而nhi 起khởi 。 起khởi 必tất 同đồng 時thời 。 因nhân 不bất 實thật 妄vọng 想tưởng 等đẳng 者giả 。 謂vị 六lục 識thức 取thủ 境cảnh 也dã 。 種chủng 種chủng 形hình 處xứ 者giả 。 六lục 塵trần 也dã 。 根căn 塵trần 既ký 形hình 。 逐trục 著trước 名danh 相tướng 。 由do 不bất 了liễu 色sắc 等đẳng 自tự 心tâm 所sở 現hiện 。 生sanh 苦khổ 樂lạc 受thọ 。 展triển 轉chuyển 生sanh 死tử 。 無vô 由do 解giải 脫thoát 。 名danh 相tướng 縛phược 纏triền 。 從tùng 貪tham 起khởi 貪tham 。 因nhân 及cập 所sở 緣duyên 互hỗ 相tương 由do 籍tịch 。 皆giai 所sở 謂vị 。 生sanh 相tương/tướng 也dã 。 彼bỉ 諸chư 受thọ 下hạ 。 是thị 言ngôn 滅diệt 相tương/tướng 。 謂vị 受thọ 根căn 及cập 想tưởng 行hành 等đẳng 次thứ 第đệ 不bất 生sanh 。 惟duy 餘dư 自tự 心tâm 妄vọng 想tưởng 不bất 覺giác 苦khổ 樂lạc 。 言ngôn 入nhập 滅diệt 受thọ 想tưởng 者giả 。 謂vị 受thọ 想tưởng 心tâm 滅diệt 。 即tức 滅diệt 盡tận 定định 。 或hoặc 得đắc 四tứ 禪thiền 也dã 。

大đại 慧tuệ 白bạch 佛Phật 言ngôn 。

世Thế 尊Tôn 。 惟duy 願nguyện 為vì 說thuyết 。 五ngũ 法pháp 自tự 性tánh 識thức 二nhị 種chủng 無vô 我ngã 究cứu 竟cánh 分phân 別biệt 相tương/tướng 。 於ư 一nhất 切thiết 地địa 。 次thứ 第đệ 相tương 續tục 。 分phân 別biệt 此thử 法Pháp 。 入nhập 一nhất 切thiết 佛Phật 法Pháp 。 入nhập 一nhất 切thiết 佛Phật 法Pháp 者giả 。 乃nãi 至chí 如Như 來Lai 自tự 覺giác 地địa 。

佛Phật 告cáo 大đại 慧tuệ 。

五ngũ 法pháp 自tự 性tánh 識thức 二nhị 種chủng 無vô 我ngã 分phân 別biệt 趣thú 相tương/tướng 者giả 。 謂vị 名danh 相tướng 妄vọng 想tưởng 正chánh 智trí 如như 如như 。 若nhược 脩tu 行hành 者giả 。 脩tu 行hành 入nhập 如Như 來Lai 自tự 覺giác 聖thánh 趣thú 。 離ly 於ư 斷đoạn 常thường 。 有hữu 無vô 等đẳng 見kiến 。 現hiện 法Pháp 樂lạc 正chánh 受thọ 住trụ 現hiện 在tại 前tiền 。 大đại 慧tuệ 。 不bất 覺giác 彼bỉ 五ngũ 法pháp 自tự 性tánh 識thức 二nhị 無vô 我ngã 自tự 心tâm 現hiện 外ngoại 性tánh 。 凡phàm 夫phu 妄vọng 想tưởng 。 非phi 諸chư 賢hiền 聖thánh 。

(# 前tiền 言ngôn 五ngũ 法pháp 雖tuy 詳tường 。 猶do 未vị 分phân 別biệt 所sở 以dĩ 入nhập 如Như 來Lai 地địa 者giả 。 故cố 復phục 問vấn 之chi )# 。

(# 五ngũ 法pháp 相tướng 有hữu 迷mê 有hữu 悟ngộ 。 修tu 行hành 者giả 趣thú 入nhập 。 則tắc 五ngũ 法pháp 通thông 是thị 悟ngộ 相tương/tướng 。 反phản 是thị 不bất 覺giác 。 則tắc 五ngũ 法pháp 通thông 是thị 迷mê 相tương/tướng 。 盖# 法pháp 無vô 自tự 性tánh 。 迷mê 悟ngộ 在tại 人nhân 也dã 。 此thử 總tổng 示thị 所sở 以dĩ 趣thú 入nhập 等đẳng 相tương/tướng 。 後hậu 方phương 詳tường 之chi )# 。

大đại 慧tuệ 。 彼bỉ 相tương/tướng 者giả 。 眼nhãn 識thức 所sở 照chiếu 名danh 為vi 色sắc 。 耳nhĩ 鼻tị 舌thiệt 身thân 意ý 。 意ý 識thức 所sở 照chiếu 。 名danh 為vi 聲thanh 香hương 味vị 觸xúc 法pháp 。 是thị 名danh 為vi 相tương/tướng 。 大đại 慧tuệ 。 彼bỉ 妄vọng 想tưởng 者giả 。 施thi 設thiết 眾chúng 名danh 顯hiển 示thị 諸chư 相tướng 。 如như 此thử 不bất 異dị 。 象tượng 馬mã 車xa 步bộ 。 男nam 女nữ 等đẳng 名danh 。 是thị 名danh 妄vọng 想tưởng 。 大đại 慧tuệ 。 正chánh 智trí 者giả 。 彼bỉ 名danh 相tướng 不bất 可khả 得đắc 。 猶do 如như 過quá 客khách 。 諸chư 識thức 不bất 生sanh 。 不bất 斷đoạn 不bất 常thường 。 不bất 墮đọa 一nhất 切thiết 外ngoại 道đạo 。 聲Thanh 聞Văn 緣Duyên 覺Giác 之chi 地địa 。

(# 六lục 根căn 六lục 塵trần 。 總tổng 為vi 色sắc 相tướng 。 離ly 諸chư 色sắc 相tướng 。 便tiện 非phi 外ngoại 道đạo 境cảnh 界giới )# 。

(# 名danh 相tướng 不bất 可khả 得đắc 者giả 。 謂vị 欲dục 求cầu 正chánh 智trí 。 但đãn 了liễu 名danh 相tướng 不bất 實thật 。 猶do 如như 過quá 客khách 。 識thức 心tâm 不bất 起khởi 。 離ly 乎hồ 斷đoạn 常thường 。 不bất 墮đọa 凡phàm 小tiểu 境cảnh 界giới 。 是thị 為vi 正chánh 智trí )# 。

註chú 曰viết 。 名danh 相tướng 二nhị 法pháp 。 不bất 出xuất 六lục 識thức 。 取thủ 彼bỉ 六lục 塵trần 。 名danh 之chi 者giả 名danh 也dã 。 所sở 取thủ 者giả 相tương/tướng 也dã 。 顯hiển 示thị 施thi 設thiết 諸chư 名danh 相tướng 者giả 妄vọng 想tưởng 也dã 。 象tượng 馬mã 等đẳng 名danh 。 以dĩ 此thử 名danh 即tức 顯hiển 其kỳ 相tương/tướng 。 名danh 相tướng 既ký 立lập 。 是thị 名danh 妄vọng 想tưởng 分phân 別biệt 也dã 。 已dĩ 上thượng 三tam 法pháp 。 皆giai 屬thuộc 凡phàm 夫phu 。 正chánh 智trí 以dĩ 下hạ 。 就tựu 聖thánh 賢hiền 之chi 法pháp 。 以dĩ 明minh 悟ngộ 相tương/tướng 言ngôn 。

大đại 慧tuệ 復phục 白bạch 佛Phật 言ngôn 。 所sở 說thuyết 過quá 去khứ 諸chư 佛Phật 。 如như 恆Hằng 河Hà 沙sa 。 未vị 來lai 現hiện 在tại 。 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 云vân 何hà 世Thế 尊Tôn 。 為vi 如như 說thuyết 而nhi 受thọ 。 為vi 更cánh 有hữu 餘dư 義nghĩa 。 惟duy 願nguyện 如Như 來Lai 。 哀ai 憫mẫn 解giải 說thuyết 。

(# 三tam 世thế 諸chư 佛Phật 。 如như 恆Hằng 河Hà 沙sa 。 經kinh 教giáo 言ngôn 之chi 。 多đa 失thất 諸chư 佛Phật 之chi 數số 。 為vi 果quả 如như 所sở 說thuyết 而nhi 受thọ 耶da 。 為vi 別biệt 有hữu 義nghĩa 耶da 。 故cố 伏phục 請thỉnh 之chi )# 。

註chú 曰viết 。 恆Hằng 河Hà 在tại 天Thiên 竺Trúc 之chi 界giới 。 沙sa 喻dụ 其kỳ 多đa 耳nhĩ 。

佛Phật 告cáo 大đại 慧tuệ 。

莫mạc 如như 說thuyết 受thọ 。 三tam 世thế 諸chư 佛Phật 。 量lượng 非phi 如như 恆Hằng 河Hà 沙sa 。

所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 過quá 世thế 間gian 望vọng 非phi 譬thí 所sở 譬thí 。 以dĩ 凡phàm 愚ngu 計kế 常thường 。 外ngoại 道đạo 妄vọng 想tưởng 。 長trưởng 養dưỡng 惡ác 見kiến 。 生sanh 死tử 無vô 窮cùng 。 欲dục 令linh 厭yếm 離ly 生sanh 死tử 。 趣thú 輪luân 精tinh 勤cần 勝thắng 進tiến 。 故cố 為vi 彼bỉ 說thuyết 言ngôn 。 諸chư 佛Phật 易dị 見kiến 。 非phi 如như 優ưu 曇đàm 鉢bát 華hoa 。 難nan 得đắc 見kiến 故cố 。 息tức 方phương 便tiện 求cầu 。 有hữu 時thời 復phục 觀quán 諸chư 受thọ 化hóa 者giả 。 作tác 是thị 說thuyết 言ngôn 。 佛Phật 難nan 值trị 遇ngộ 。 如như 優ưu 曇đàm 鉢bát 華hoa 。 優ưu 曇đàm 鉢bát 華hoa 無vô 已dĩ 見kiến 今kim 見kiến 當đương 見kiến 。 如Như 來Lai 者giả 世thế 間gian 悉tất 見kiến 。 不bất 以dĩ 建kiến 立lập 自tự 通thông 故cố 。 說thuyết 言ngôn 如Như 來Lai 出xuất 世thế 。 如như 優ưu 曇đàm 鉢bát 華hoa 。 大đại 慧tuệ 。 自tự 建kiến 立lập 自tự 通thông 者giả 。 過quá 世thế 間gian 望vọng 。 彼bỉ 諸chư 凡phàm 愚ngu 。 所sở 不bất 能năng 信tín 。 自tự 覺giác 聖thánh 智trí 境cảnh 界giới 。 無vô 以dĩ 為vi 譬thí 。 真chân 實thật 如Như 來Lai 過quá 心tâm 意ý 意ý 識thức 。 所sở 見kiến 之chi 相tướng 。 不bất 可khả 為vi 譬thí 。 大đại 慧tuệ 。 然nhiên 我ngã 說thuyết 譬thí 佛Phật 如như 恆Hằng 河Hà 沙sa 。 無vô 有hữu 過quá 咎cữu 。

(# 言ngôn 難nạn/nan 則tắc 生sanh 畏úy 心tâm 。 言ngôn 易dị 則tắc 啟khải 忽hốt 心tâm 。 故cố 以dĩ 恆Hằng 河Hà 為vi 譬thí 。 優ưu 鉢bát 黃hoàng 白bạch 色sắc 花hoa 也dã )# 。

(# 此thử 二nhị 喻dụ 。 言ngôn 難nạn/nan 言ngôn 易dị 者giả 。 皆giai 如Như 來Lai 化hóa 用dụng 邊biên 事sự 。 非phi 如Như 來Lai 自tự 證chứng 境cảnh 界giới 。 故cố 云vân 不bất 以dĩ 建kiến 立lập 自tự 通thông 。 若nhược 論luận 自tự 證chứng 。 世thế 間gian 無vô 等đẳng 。 非phi 喻dụ 所sở 及cập 。 一nhất 切thiết 凡phàm 愚ngu 莫mạc 能năng 信tín 受thọ 。 亦diệc 非phi 心tâm 意ý 所sở 能năng 知tri 見kiến 。 然nhiên 有hữu 時thời 而nhi 為vi 建kiến 立lập 化hóa 他tha 。 何hà 咎cữu 之chi 有hữu )# 。

註chú 曰viết 。 諸chư 佛Phật 數số 量lượng 過quá 於ư 恆Hằng 沙sa 。 亦diệc 過quá 世thế 間gian 心tâm 量lượng 所sở 望vọng 。 故cố 非phi 喻dụ 所sở 喻dụ 。 豈khởi 特đặc 恆Hằng 沙sa 而nhi 已dĩ 。 盖# 凡phàm 設thiết 喻dụ 。 義nghĩa 非phi 一nhất 揆quỹ 。 如như 彼bỉ 凡phàm 愚ngu 。 未vị 兌# 化hóa 者giả 。 生sanh 死tử 無vô 窮cùng 。 佛Phật 則tắc 為vi 說thuyết 諸chư 佛Phật 易dị 見kiến 。 非phi 如như 曇đàm 華hoa 。 令linh 其kỳ 不bất 生sanh 退thoái 想tưởng 。 息tức 其kỳ 方phương 便tiện 妄vọng 求cầu 。 進tiến 求cầu 佛Phật 道Đạo 。 以dĩ 難nạn/nan 顯hiển 易dị 。 所sở 以dĩ 進tiến 之chi 也dã 。 有hữu 特đặc 觀quán 已dĩ 受thọ 化hóa 者giả 。 為vi 佛Phật 說thuyết 之chi 難nan 值trị 。 猶do 如như 曇đàm 華hoa 。 令linh 其kỳ 欣hân 慕mộ 向hướng 道đạo 。 所sở 以dĩ 策sách 之chi 也dã 。 又hựu 云vân 曇đàm 花hoa 之chi 難nan 見kiến 者giả 。 无# 已dĩ 今kim 當đương 見kiến 之chi 說thuyết 。 如như 如Như 來Lai 於ư 世thế 。 人nhân 皆giai 見kiến 之chi 。 故cố 知tri 說thuyết 如Như 來Lai 如như 曇đàm 華hoa 者giả 。 實thật 起khởi 人nhân 難nan 遭tao 之chi 想tưởng 耳nhĩ 。

譬thí 如như 恆Hằng 沙sa 。 是thị 地địa 自tự 性tánh 。 劫kiếp 盡tận 燒thiêu 時thời 。 燒thiêu 一nhất 切thiết 地địa 。 而nhi 彼bỉ 地địa 大đại 。 不bất 捨xả 自tự 性tánh 。 與dữ 火hỏa 大đại 俱câu 生sanh 故cố 。 其kỳ 餘dư 愚ngu 夫phu 作tác 地địa 燒thiêu 想tưởng 。 而nhi 地địa 不bất 燒thiêu 。 以dĩ 火hỏa 因nhân 故cố 。 如như 是thị 大đại 慧tuệ 。 如Như 來Lai 法Pháp 身thân 。 如như 是thị 而nhi 不bất 壞hoại 。

(# 此thử 言ngôn 沙sa 性tánh 不bất 壞hoại 。 喻dụ 如Như 來Lai 法Pháp 身thân 常thường 住trụ )# 。

註chú 曰viết 。 言ngôn 是thị 地địa 自tự 性tánh 者giả 。 有hữu 事sự 有hữu 理lý 。 以dĩ 事sự 則tắc 同đồng 一nhất 堅kiên 性tánh 。 故cố 為vi 沙sa 為vi 石thạch 。 以dĩ 理lý 則tắc 與dữ 彼bỉ 堅kiên 濕thấp 煖noãn 動động 均quân 一nhất 真chân 性tánh 。 故cố 劫kiếp 盡tận 燒thiêu 時thời 。 而nhi 地địa 性tánh 自tự 若nhược 。 盖# 地địa 與dữ 火hỏa 大đại 俱câu 是thị 生sanh 故cố 。 愚ngu 夫phu 不bất 知tri 。 見kiến 謂vị 燒thiêu 爾nhĩ 。 火hỏa 因nhân 者giả 。 以dĩ 地địa 無vô 火hỏa 而nhi 不bất 燒thiêu 。 火hỏa 無vô 地địa 而nhi 不bất 續tục 。 故cố 地địa 不bất 得đắc 而nhi 燒thiêu 。 如Như 來Lai 法Pháp 身thân 。 不bất 遷thiên 不bất 變biến 亦diệc 復phục 然nhiên 也dã 。

大đại 慧tuệ 。 譬thí 如như 恆Hằng 沙sa 隨tùy 水thủy 而nhi 流lưu 非phi 無vô 水thủy 也dã 。 如như 是thị 大đại 慧tuệ 。 如Như 來Lai 所sở 說thuyết 。 一nhất 切thiết 說thuyết 法Pháp 隨tùy 涅Niết 槃Bàn 流lưu 。 是thị 故cố 說thuyết 言ngôn 。 如như 恆Hằng 河Hà 沙sa 。 如Như 來Lai 不bất 隨tùy 諸chư 去khứ 流lưu 轉chuyển 。 是thị 壞hoại 義nghĩa 故cố 。 大đại 慧tuệ 。 生sanh 死tử 本bổn 際tế 不bất 可khả 知tri 。 不bất 不bất 知tri 故cố 。 云vân 何hà 說thuyết 去khứ 。 大đại 慧tuệ 。 去khứ 者giả 斷đoạn 義nghĩa 。 而nhi 愚ngu 夫phu 不bất 知tri 。

(# 隨tùy 順thuận 究Cứu 竟Cánh 涅Niết 槃Bàn 之chi 流lưu 。 是thị 為vi 真chân 常thường 正chánh 覺giác )# 。

(# 斷đoạn 之chi 一nhất 字tự 。 最tối 不bất 易dị 言ngôn 。 斬trảm 斷đoạn 塵trần 根căn 愛ái 障chướng 。 則tắc 知tri 生sanh 死tử 本bổn 際tế )# 。

註chú 曰viết 。 恆Hằng 沙sa 隨tùy 流lưu 。 愚ngu 人nhân 但đãn 見kiến 沙sa 流lưu 而nhi 不bất 見kiến 水thủy 。 以dĩ 智trí 觀quán □# 非phi 無vô 水thủy 也dã 。 此thử 喻dụ 如Như 來Lai 說thuyết 一nhất 切thiết 法pháp 。 隨tùy 順thuận 涅Niết 槃Bàn 。 有hữu 如như 順thuận 流lưu 而nhi 非phi 去khứ 義nghĩa 。 故cố 曰viết 如Như 來Lai 。 不bất 隨tùy 諸chư 去khứ 流lưu 轉chuyển 。 謂vị 于vu 法pháp 悟ngộ 性tánh 。 不bất 隨tùy 相tương/tướng 轉chuyển 。 故cố 不bất 同đồng 去khứ 流lưu 以dĩ 去khứ 。 是thị 生sanh 死tử 壞hoại 滅diệt 之chi 義nghĩa 故cố 也dã 。 生sanh 死tử 本bổn 際tế 等đẳng 。 生sanh 死tử 本bổn 際tế 。 不bất 可khả 得đắc 知tri 。 既ký 不bất 可khả 知tri 。 云vân 何hà 說thuyết 趣thú 。 大đại 慧tuệ 趣thú 義nghĩa 是thị 所sở 。 凡phàm 愚ngu 莫mạc 知tri 趣thú 即tức 去khứ 也dã 。

大đại 慧tuệ 白bạch 佛Phật 言ngôn 。

世Thế 尊Tôn 。 如như 世Thế 尊Tôn 說thuyết 。 六Lục 波Ba 羅La 蜜Mật 。 滿mãn 足túc 得đắc 成thành 正chánh 覺giác 。 何hà 等đẳng 為vi 迹tích 。

大đại 慧tuệ 。 波Ba 羅La 蜜Mật 有hữu 三tam 種chủng 分phân 別biệt 。 謂vị 世thế 間gian 出xuất 世thế 間gian 上thượng 上thượng 。 大đại 慧tuệ 。 世thế 間gian 波Ba 羅La 蜜Mật 者giả 。 我ngã 我ngã 所sở 攝nhiếp 受thọ 計kế 著trước 。 攝nhiếp 受thọ 二nhị 邊biên 。 為vi 種chủng 種chủng 受thọ 生sanh 處xứ 樂nhạo/nhạc/lạc 色sắc 聲thanh 香hương 味vị 觸xúc 故cố 。 滿mãn 足túc 檀Đàn 波Ba 羅La 蜜Mật 。 戒giới 忍nhẫn 精tinh 進tấn 。 禪thiền 定định 智trí 慧tuệ 亦diệc 如như 是thị 。 凡phàm 夫phu 神thần 通thông 及cập 生sanh 梵Phạm 天Thiên 。

(# 自tự 此thử 岸ngạn 登đăng 彼bỉ 岸ngạn 。 由do 剎sát 那na 真chân 常thường 。 乃nãi 不bất 度độ 之chi 功công 。 故cố 大đại 慧tuệ 問vấn 之chi )# 。

註chú 曰viết 。 答đáp 言ngôn 六Lục 度Độ 有hữu 三tam 。 初sơ 問vấn 六Lục 度Độ 。 言ngôn 我ngã 我ngã 所sở 攝nhiếp 受thọ 。 計kế 著trước 等đẳng 者giả 。 謂vị 凡phàm 夫phu 所sở 修tu 。 其kỳ 過quá 為vi 四tứ 。 所sở 謂vị 計kế 我ngã 我ngã 所sở 。 則tắc 無vô 度độ 生sanh 之chi 念niệm 。 一nhất 也dã 。 著trước 于vu 二nhị 邊biên 。 則tắc 不bất 能năng 達đạt 中trung 道đạo 彼bỉ 岸ngạn 。 二nhị 也dã 。 為vi 求cầu 勝thắng 報báo 。 則tắc 不bất 免miễn 于vu 生sanh 死tử 。 三tam 也dã 。 樂nhạo 著trước 六lục 塵trần 。 則tắc 非phi 無vô 住trụ 相tương/tướng 施thí 。 四tứ 也dã 。 外ngoại 道đạo 之chi 得đắc 五ngũ 神thần 通thông 。 及cập 生sanh 梵Phạm 天Thiên 。 亦diệc 由do 修tu 無vô 漏lậu 事sự 六Lục 度Độ 而nhi 得đắc 也dã 。

大đại 慧tuệ 。 出xuất 世thế 間gian 波Ba 羅La 蜜Mật 者giả 。 聲Thanh 聞Văn 緣Duyên 覺Giác 。 墮đọa 攝nhiếp 受thọ 涅Niết 槃Bàn 故cố 。 行hành 六Lục 波Ba 羅La 蜜Mật 。 樂nhạo/nhạc/lạc 自tự 己kỷ 涅Niết 槃Bàn 樂nhạo/nhạc/lạc 。

(# 此thử 二Nhị 乘Thừa 所sở 修tu 。 依y 四Tứ 諦Đế 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。 行hành 此thử 六Lục 度Độ )# 。

註chú 曰viết 。 言ngôn 墮đọa 攝nhiếp 受thọ 涅Niết 槃Bàn 者giả 。 但đãn 為vi 自tự 度độ 。 而nhi 樂nhạo/nhạc/lạc 真chân 空không 之chi 樂lạc 。 故cố 與dữ 菩Bồ 薩Tát 所sở 修tu 不bất 同đồng 也dã 。

出xuất 世thế 間gian 上thượng 上thượng 。 波Ba 羅La 蜜Mật 者giả 。 覺giác 自tự 心tâm 現hiện 妄vọng 想tưởng 量lượng 攝nhiếp 受thọ 及cập 自tự 心tâm 二nhị 故cố 。 不bất 生sanh 妄vọng 想tưởng 。 於ư 諸chư 趣thú 攝nhiếp 受thọ 非phi 分phần/phân 。 自tự 心tâm 色sắc 相tướng 不bất 計kế 著trước 。 為vi 安an 樂lạc 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 故cố 。 生sanh 檀Đàn 波Ba 羅La 蜜Mật 。 起khởi 上thượng 上thượng 方phương 便tiện 。 即tức 於ư 彼bỉ 緣duyên 妄vọng 想tưởng 不bất 生sanh 戒giới 。 是thị 尸Thi 波Ba 羅La 蜜Mật 。 即tức 彼bỉ 妄vọng 想tưởng 不bất 生sanh 忍nhẫn 。 知tri 攝nhiếp 所sở 攝nhiếp 。 是thị 羼Sằn 提Đề 波Ba 羅La 蜜Mật 。 初sơ 中trung 後hậu 夜dạ 。 精tinh 勤cần 方phương 便tiện 。 隨tùy 順thuận 修tu 行hành 方phương 便tiện 。 妄vọng 想tưởng 不bất 生sanh 。 是thị 毗tỳ 黎lê 耶da 波Ba 羅La 蜜Mật 。 妄vọng 想tưởng 悉tất 滅diệt 不bất 墮đọa 聲Thanh 聞Văn 。 涅Niết 槃Bàn 攝nhiếp 受thọ 。 是thị 禪Thiền 波Ba 羅La 蜜Mật 。 自tự 心tâm 妄vọng 想tưởng 非phi 性tánh 。 智trí 慧tuệ 觀quán 察sát 。 不bất 墮đọa 二nhị 邊biên 。 先tiên 身thân 轉chuyển 勝thắng 。 而nhi 不bất 可khả 壞hoại 。 得đắc 自tự 覺giác 聖thánh 趣thú 。 是thị 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。

(# 此thử 圓viên 頓đốn 菩Bồ 薩Tát 所sở 修tu )# 。

(# 攝nhiếp 受thọ 者giả 。 謂vị 六lục 根căn 攝nhiếp 受thọ 六lục 塵trần 。 自tự 心tâm 二nhị 者giả 。 言ngôn 修tu 檀đàn 度độ 治trị 慳san 貪tham □# □# □# □# □# □# □# )# 。

註chú 曰viết 。 菩Bồ 薩Tát 既ký 覺giác 了liễu 諸chư 法pháp 。 唯duy 心tâm 所sở 現hiện 。 所sở 謂vị 不bất 住trụ 。 色sắc 聲thanh 香hương 味vị 觸xúc 法pháp 。 而nhi 行hành 布bố 施thí 。 則tắc 能năng 治trị 所sở 治trị 。 二nhị 無vô 二nhị 也dã 。 二nhị 無vô 二nhị 故cố 。 則tắc 三tam 輪luân 體thể 空không 。 故cố 曰viết 不bất 生sanh 妄vọng 想tưởng 。 能năng 施thí 空không 也dã 。 不bất 攝nhiếp 受thọ 。 能năng 受thọ 空không 也dã 。 不bất 計kế 著trước 色sắc 相tướng 。 所sở 施thí 之chi 物vật 空không 也dã 。 菩Bồ 薩Tát 如như 是thị 行hành 施thí 。 是thị 為vi 利lợi 樂lạc 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 故cố 曰viết 上thượng 上thượng 方phương 便tiện 也dã 。 即tức 於ư 彼bỉ 緣duyên 者giả 。 謂vị 即tức 為vi 善thiện 修tu 檀đàn 度độ 之chi 心tâm 。 於ư 持trì 戒giới 等đẳng 緣duyên 。 亦diệc 妄vọng 想tưởng 不bất 生sanh 。 一nhất 一nhất 稱xưng 性tánh 而nhi 持trì 諸chư 戒giới 也dã 。 如như 是thị 而nhi 持trì 戒giới 。 則tắc 非phi 持trì 非phi 犯phạm 。 如như 是thị 而nhi 安an 忍nhẫn 。 則tắc 不bất 違vi 不bất 順thuận 。 如như 是thị 而nhi 精tinh 進tấn 。 則tắc 何hà 進tiến 何hà 怠đãi 。 如như 是thị 而nhi 修tu 禪thiền 。 則tắc 無vô 定định 無vô 亂loạn 。 如như 是thị 而nhi 行hành 般Bát 若Nhã 。 則tắc 非phi 愚ngu 非phi 慧tuệ 。 自tự 然nhiên 不bất 即tức 二nhị 邊biên 。 不bất 離ly 二nhị 邊biên 。 安an 于vu 中trung 道đạo 。 直trực 濟tế 彼bỉ 岸ngạn 。 是thị 為vi 上thượng 上thượng 波Ba 羅La 蜜Mật 想tưởng 。 忍nhẫn 中trung 言ngôn 知tri 攝nhiếp 所sở 攝nhiếp 者giả 。 即tức 能năng 取thủ 所sở 取thủ 。 自tự 性tánh 皆giai 空không 。 精tinh 進tấn 中trung 凡phàm 兩lưỡng 言ngôn 方phương 便tiện 者giả 。 一nhất 則tắc 別biệt 相tướng 。 謂vị 通thông 經kinh 等đẳng 。 二nhị 則tắc 通thông 相tương/tướng 。 謂vị 兼kiêm 五ngũ 度độ 。 皆giai 須tu 精tinh 進tấn 而nhi 行hành 。 禪thiền 定định 中trung 言ngôn 不bất 墮đọa 聲Thanh 聞Văn 攝nhiếp 受thọ 者giả 。 謂vị 聲Thanh 聞Văn 定định 力lực 偏thiên 多đa 。 及cập 樂nhạo 著trước 涅Niết 槃Bàn 。 菩Bồ 薩Tát 則tắc 不bất 如như 是thị 也dã 。 而nhi 六Lục 度Độ 皆giai 言ngôn 。 妄vọng 想tưởng 不bất 生sanh 。 或hoặc 言ngôn 悉tất 滅diệt 。 或hoặc 言ngôn 非phi 性tánh 。 是thị 六Lục 度Độ 雖tuy 異dị 。 而nhi 以dĩ 離ly 妄vọng 為vi 本bổn 。 若nhược 能năng 離ly 妄vọng 。 何hà 行hành 不bất 成thành 哉tai 。 先tiên 身thân 轉chuyển 勝thắng 而nhi 不bất 可khả 壞hoại 者giả 。 謂vị 六Lục 度Độ 增tăng 進tiến 。 乃nãi 至chí 般Bát 若Nhã 。 所sở 得đắc 慧tuệ 身thân 。 轉chuyển 勝thắng 前tiền 五ngũ 。 不bất 可khả 破phá 壞hoại 。 得đắc 自tự 覺giác 聖thánh 趣thú 。 則tắc 又hựu 般Bát 若Nhã 之chi 至chí 者giả 。

楞Lăng 伽Già 經Kinh 心Tâm 印Ấn 一Nhất 卷Quyển

清thanh 。 淨tịnh 挺đĩnh 著trước 。

收thu 于vu 閱duyệt 經kinh 十thập 二nhị 種chủng 之chi 第đệ 三tam 。