金Kim 剛Cang 經Kinh 纂Toản 要Yếu 刊 定Định 記Ký
Quyển 5
宋Tống 子Tử 璿 錄Lục

金Kim 剛Cang 經Kinh 纂Toản 要Yếu 刊# 定Định 記Ký 卷quyển 第đệ 五ngũ

長trường/trưởng 水thủy 沙Sa 門Môn 子tử 璿# 錄lục

第đệ 六lục 疏sớ/sơ 初sơ 標tiêu 章chương 。

若nhược 法pháp 下hạ 。 指chỉ 疑nghi 起khởi 處xứ 。 此thử 亦diệc 從tùng 前tiền 第đệ 三tam 中trung 來lai 。

云vân 何hà 下hạ 。 結kết 成thành 疑nghi 也dã 。 既ký 興hưng 功công 運vận 行hành 六Lục 度Độ 齊tề 修tu 。 迴hồi 向hướng 發phát 心tâm 。 嚴nghiêm 淨tịnh 佛Phật 土độ 。 此thử 若nhược 非phi 取thủ 則tắc 孰thục 為vi 取thủ 耶da 。 佛Phật 身thân 之chi 疑nghi 意ý 亦diệc 同đồng 此thử 。 以dĩ 是thị 二nhị 報báo 。 不bất 相tương 離ly 故cố 。 故cố 論luận 文văn 中trung 二nhị 疑nghi 雙song 敘tự 。 然nhiên 今kim 此thử 科khoa 但đãn 斷đoạn 一nhất 種chủng 。

舉cử 問vấn 。 經kinh 意ý 云vân 。

菩Bồ 薩Tát 取thủ 形hình 相tướng 莊trang 嚴nghiêm 佛Phật 土độ 不phủ 。

佛Phật 意ý 等đẳng 者giả 。 空không 生sanh 本bổn 疑nghi 有hữu 取thủ 。 佛Phật 意ý 欲dục 顯hiển 無vô 取thủ 。 取thủ 與dữ 無vô 取thủ 在tại 於ư 性tánh 相tướng 二nhị 土thổ/độ 。 故cố 且thả 舉cử 相tương 問vấn 之chi 。 試thí 其kỳ 解giải 不phủ 。

釋thích 答đáp 。 經kinh 意ý 云vân 。

不bất 取thủ 相tương/tướng 莊trang 嚴nghiêm 佛Phật 土độ 也dã 。 徵trưng 意ý 云vân 。

以dĩ 何hà 義nghĩa 故cố 。 不bất 取thủ 相tương/tướng 莊trang 嚴nghiêm 佛Phật 土độ 。 釋thích 意ý 云vân 。

不bất 以dĩ 相tương/tướng 莊trang 嚴nghiêm 。 是thị 真chân 實thật 莊trang 嚴nghiêm 也dã 。

偈kệ 云vân 下hạ 。 於ư 中trung 前tiền 三tam 句cú 正chánh 釋thích 經kinh 。 後hậu 一nhất 句cú 即tức 卻khước 釋thích 偈kệ 之chi 第đệ 三tam 句cú 也dã 。 又hựu 前tiền 兩lưỡng 句cú 。 釋thích 經kinh 中trung 莊trang 嚴nghiêm 佛Phật 土độ 者giả 。 非phi 形hình 。 釋thích 即tức 非phi 莊trang 嚴nghiêm 。 第đệ 一nhất 體thể 。 釋thích 是thị 名danh 莊trang 嚴nghiêm 。 非phi 嚴nghiêm 。 顯hiển 偈kệ 中trung 非phi 形hình 。 莊trang 嚴nghiêm 。 意ý 顯hiển 偈kệ 中trung 第đệ 一nhất 體thể 。 此thử 但đãn 指chỉ 配phối 其kỳ 文văn 。 義nghĩa 意ý 即tức 邐lệ 迤dĩ 次thứ 顯hiển 。

論luận 釋thích 下hạ 。 轉chuyển 釋thích 偈kệ 文văn 。

諸chư 佛Phật 下hạ 。 至chí 不bất 可khả 取thủ 。 釋thích 偈kệ 之chi 前tiền 半bán 。 謂vị 修tu 習tập 無vô 分phân 別biệt 智trí 。 通thông 達đạt 唯duy 識thức 真chân 實thật 之chi 性tánh 。 此thử 則tắc 以dĩ 智trí 契khế 如như 名danh 為vi 莊trang 嚴nghiêm 。 即tức 是thị 無vô 取thủ 之chi 義nghĩa 。 所sở 疑nghi 有hữu 取thủ 。 自tự 此thử 釋thích 遣khiển 。

莊trang 嚴nghiêm 有hữu 二nhị 下hạ 。 釋thích 後hậu 半bán 。 先tiên 列liệt 二nhị 土thổ/độ 。 形hình 相tướng 即tức 法pháp 相tướng 土thổ/độ 。 謂vị 金kim 地địa 寶bảo 池trì 等đẳng 。 以dĩ 要yếu 言ngôn 之chi 。 但đãn 有hữu 所sở 見kiến 聞văn 。 皆giai 屬thuộc 形hình 相tướng 。 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 即tức 法pháp 性tánh 土thổ/độ 。 謂vị 離ly 一nhất 切thiết 。 相tương/tướng 無vô 所sở 見kiến 聞văn 。 即tức 真Chân 如Như 理lý 是thị 。

非phi 嚴nghiêm 下hạ 。 正chánh 釋thích 。 即tức 以dĩ 後hậu 第đệ 三tam 句cú 為vi 出xuất 所sở 以dĩ 。 由do 是thị 故cố 得đắc 非phi 嚴nghiêm 及cập 莊trang 嚴nghiêm 也dã 。 非phi 嚴nghiêm 即tức 揀giản 法pháp 相tướng 土thổ/độ 。 非phi 今kim 所sở 嚴nghiêm 之chi 者giả 。 當đương 於ư 經kinh 中trung 則tắc 非phi 莊trang 嚴nghiêm 也dã 。 莊trang 嚴nghiêm 意ý 。 即tức 顯hiển 法pháp 性tánh 土thổ/độ 。 是thị 此thử 所sở 嚴nghiêm 之chi 者giả 。 當đương 於ư 經kinh 中trung 。 是thị 名danh 莊trang 嚴nghiêm 。 所sở 謂vị 顯hiển 發phát 過quá 恆Hằng 河Hà 沙sa 數số 功công 德đức 。 而nhi 為vi 莊trang 嚴nghiêm 。 如như 金kim 作tác 器khí 。 器khí 非phi 外ngoại 來lai 。 即tức 以dĩ 此thử 器khí 反phản 嚴nghiêm 於ư 金kim 。 是thị 故cố 前tiền 引dẫn 論luận 云vân 。

諸chư 佛Phật 無vô 有hữu 莊trang 嚴nghiêm 國quốc 土độ 事sự

等đẳng 。 是thị 則tắc 於ư 諸chư 嚴nghiêm 中trung 。 更cánh 無vô 過quá 者giả 。 故cố 云vân 第đệ 一nhất 莊trang 嚴nghiêm 等đẳng 也dã 。

言ngôn 意ý 者giả 。 即tức 指chỉ 非phi 形hình 第đệ 一nhất 體thể 。 是thị 非phi 嚴nghiêm 莊trang 嚴nghiêm 之chi 意ý 也dã 。 意ý 即tức 所sở 以dĩ 也dã 。

問vấn 。

諸chư 佛Phật 身thân 土thổ/độ 必tất 須tu 性tánh 相tướng 具cụ 足túc 方phương 為vi 了liễu 義nghĩa 。 今kim 既ký 唯duy 言ngôn 於ư 性tánh 。 豈khởi 不bất 闕khuyết 於ư 相tương/tướng 耶da 。

答đáp 。

身thân 土thổ/độ 之chi 相tướng 唯duy 心tâm 之chi 影ảnh 。 心tâm 淨tịnh 方phương 能năng 現hiện 之chi 。 苟cẩu 能năng 清thanh 淨tịnh 其kỳ 心tâm 。 身thân 土thổ/độ 自tự 然nhiên 顯hiển 現hiện 。 其kỳ 猶do 磨ma 鏡kính 塵trần 盡tận 像tượng 生sanh 。 自tự 然nhiên 如như 然nhiên 。 故cố 非phi 造tạo 作tác 。 故cố 《# 唯duy 識thức 》# 云vân 。

大Đại 圓Viên 鏡Kính 智Trí 。 能năng 現hiện 能năng 生sanh 身thân 土thổ/độ 智trí 影ảnh 。

況huống 是thị 即tức 相tương/tướng 亡vong 相tương/tướng 。 非phi 謂vị 棄khí 相tương/tướng 取thủ 性tánh 。 但đãn 無vô 執chấp 情tình 何hà 閡ngại 於ư 相tương/tướng 。 然nhiên 以dĩ 經kinh 宗tông 無vô 相tướng 。 此thử 義nghĩa 稍sảo 增tăng 。 首thủ 末mạt 皆giai 爾nhĩ 。 用dụng 心tâm 之chi 相tướng 。 如như 次thứ 所sở 明minh 。

淨tịnh 心tâm 勸khuyến 。 經kinh 意ý 云vân 。

以dĩ 是thị 義nghĩa 故cố 。 汝nhữ 諸chư 菩Bồ 薩Tát 應ưng 生sanh 。 無vô 住trụ 清thanh 淨tịnh 之chi 心tâm 。

若nhược 人nhân 下hạ 。 先tiên 敘tự 所sở 遮già 之chi 心tâm 。 意ý 以dĩ 形hình 相tướng 為vi 真chân 佛Phật 土độ 。 由do 是thị 見kiến 故cố 。 便tiện 欲dục 形hình 相tướng 莊trang 嚴nghiêm 。 故cố 云vân 我ngã 成thành 就tựu 等đẳng 。

彼bỉ 住trụ 下hạ 。 顯hiển 失thất 也dã 。 意ý 明minh 本bổn 欲dục 嚴nghiêm 淨tịnh 。 如như 何hà 卻khước 生sanh 染nhiễm 心tâm 。 以dĩ 住trụ 色sắc 等đẳng 即tức 生sanh 死tử 心tâm 。 何hà 名danh 淨tịnh 耶da 。

為vi 遮già 下hạ 。 躡niếp 前tiền 所sở 遮già 。 引dẫn 起khởi 經kinh 意ý 。 既ký 以dĩ 不bất 住trụ 色sắc 等đẳng 為vi 清thanh 淨tịnh 心tâm 。 當đương 知tri 住trụ 於ư 色sắc 等đẳng 誠thành 為vi 染nhiễm 矣hĩ 。

正chánh 智trí 者giả 。 無vô 住trụ 之chi 心tâm 既ký 是thị 正chánh 智trí 。 當đương 知tri 有hữu 住trụ 所sở 生sanh 之chi 心tâm 。 同đồng 為vi 妄vọng 識thức 。 此thử 中trung 正chánh 智trí 而nhi 言ngôn 生sanh 者giả 。 所sở 謂vị 顯hiển 發phát 。 非phi 剙# 然nhiên 而nhi 生sanh 。 故cố 《# 大đại 經kinh 》# 云vân 。

於ư 一nhất 切thiết 法pháp 不bất 生sanh 。 是thị 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 生sanh 也dã 。

以dĩ 此thử 般Bát 若Nhã 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 。 故cố 云vân 真chân 心tâm 。

若nhược 都đô 下hạ 。 顯hiển 意ý 遮già 過quá 。 恐khủng 惰nọa 空không 見kiến 。 故cố 令linh 生sanh 此thử 真chân 心tâm 。 天thiên 真chân 之chi 心tâm 。 本bổn 無vô 生sanh 滅diệt 。 但đãn 緣duyên 住trụ 境cảnh 即tức 不bất 相tương 應ứng 。 亦diệc 非phi 斷đoạn 滅diệt 。 心tâm 若nhược 不bất 住trụ 。 般Bát 若Nhã 了liễu 然nhiên 。 亦diệc 非phi 生sanh 起khởi 。 恐khủng 人nhân 迷mê 此thử 。 故cố 為vi 顯hiển 而nhi 遮già 之chi 。 是thị 則tắc 前tiền 令linh 不bất 住trụ 色sắc 等đẳng 是thị 遮già 有hữu 。 後hậu 令linh 生sanh 心tâm 是thị 遮già 無vô 。 既ký 離ly 有hữu 無vô 即tức 名danh 中trung 道đạo 。 如như 斯tư 體thể 達đạt 。 是thị 真chân 莊trang 嚴nghiêm 。 何hà 有hữu 佛Phật 土độ 而nhi 不bất 清thanh 淨tịnh 。 故cố 《# 淨tịnh 名danh 》# 云vân 。

欲dục 淨tịnh 佛Phật 土độ 當đương 淨tịnh 其kỳ 心tâm 。 隨tùy 其kỳ 心tâm 淨tịnh 。 即tức 佛Phật 土độ 淨tịnh 。

淨tịnh 其kỳ 心tâm 者giả 。 即tức 離ly 有hữu 無vô 也dã 。

第đệ 七thất 疏sớ/sơ 初sơ 標tiêu 章chương

疑nghi 起khởi 之chi 意ý 。 前tiền 章chương 已dĩ 敘tự 。

問vấn 。

此thử 與dữ 第đệ 三tam 何hà 別biệt 。

答đáp 。

前tiền 化hóa 此thử 報báo 。 故cố 不bất 同đồng 也dã 。 緣duyên 前tiền 聞văn 應ứng 化hóa 非phi 真chân 。 故cố 無vô 有hữu 取thủ 。 便tiện 云vân 報báo 身thân 是thị 實thật 。 應ưng 有hữu 取thủ 心tâm 。 是thị 故cố 此thử 疑nghi 躡niếp 彼bỉ 第đệ 三tam 而nhi 起khởi 也dã 。

斷đoạn 疑nghi 。 經kinh 問vấn 答đáp 可khả 知tri 。 徵trưng 意ý 云vân 。

以dĩ 何hà 義nghĩa 故cố 。 名danh 之chi 為vi 大Đại 。 釋thích 意ý 云vân 。

非phi 有hữu 漏lậu 有hữu 為vi 身thân 。 是thị 無vô 漏lậu 無vô 為vi 身thân 。 若nhược 準chuẩn 無vô 著trước 則tắc 全toàn 異dị 於ư 此thử 。 大đại 抵để 首thủ 末mạt 皆giai 依y 二nhị 諦đế 而nhi 釋thích 也dã 。 今kim 此thử 疏sớ/sơ 中trung 有hữu 依y 天thiên 親thân 。 有hữu 依y 無vô 著trước 。 則tắc 此thử 一nhất 段đoạn 且thả 依y 天thiên 親thân 也dã 。

疏sớ/sơ 二nhị 。 初sơ 。 總tổng 釋thích 喻dụ 旨chỉ 。

高cao 遠viễn 等đẳng 者giả 。 謂vị 下hạ 據cứ 金kim 輪luân 。 高cao 八bát 萬vạn 由do 旬tuần 。 六lục 萬vạn 諸chư 山sơn 。 而nhi 為vi 眷quyến 屬thuộc 。 故cố 名danh 為vi 大đại 。 故cố 《# 華hoa 嚴nghiêm 疏sớ/sơ 》# 云vân 。

須Tu 彌Di 橫hoạnh/hoành 海hải 落lạc 群quần 峰phong 之chi 高cao 。

而nhi 不bất 取thủ 等đẳng 者giả 。 彼bỉ 山sơn 雖tuy 大đại 。 四tứ 寶bảo 所sở 成thành 。 五ngũ 位vị 法pháp 中trung 色sắc 法pháp 所sở 攝nhiếp 。 三tam 性tánh 之chi 內nội 無vô 記ký 性tánh 收thu 。 豈khởi 有hữu 分phân 別biệt 而nhi 取thủ 為vi 王vương 也dã 。

報báo 佛Phật 下hạ 。 正chánh 明minh 所sở 喻dụ 。 謂vị 進tiến 修tu 多đa 劫kiếp 福phước 智trí 圓viên 明minh 。 純thuần 淨tịnh 無vô 垢cấu 更cánh 無vô 過quá 此thử 。 故cố 云vân 無vô 上thượng 。 獨độc 王vương (# 去khứ 聲thanh 法Pháp 界Giới 故cố 號hiệu 法Pháp 王Vương 。 大đại 有hữu 二nhị 義nghĩa 。

一nhất 約ước 體thể 。 身thân 智trí 郭quách 周chu 故cố 。 二nhị 約ước 位vị 。 諸chư 聖thánh 莫mạc 及cập 故cố 。

無vô 分phân 別biệt 者giả 。 非phi 如như 色sắc 法pháp 是thị 無vô 記ký 性tánh 。 但đãn 以dĩ 三tam 祇kỳ 修tu 習tập 萬vạn 慮lự 都đô 忘vong 。 如như 知tri 寂tịch 然nhiên 。 故cố 無vô 分phân 別biệt 。

偈kệ 云vân 下hạ 。 以dĩ 偈kệ 結kết 也dã 。

非phi 身thân 下hạ 。 二nhị 。 別biệt 解giải 非phi 身thân 二nhị 。

初sơ 。 牒điệp 經kinh 略lược 指chỉ 。

無vô 漏lậu 無vô 為vi 者giả 。 無vô 漏lậu 則tắc 簡giản 異dị 世thế 間gian 。 無vô 為vi 則tắc 表biểu 非phi 生sanh 滅diệt 。

問vấn 。

今kim 明minh 報báo 身thân 。 即tức 合hợp 有hữu 為vi 無vô 漏lậu 。 云vân 何hà 此thử 說thuyết 無vô 為vi 耶da 。

答đáp 。

此thử 據cứ 實thật 教giáo 不bất 約ước 權quyền 宗tông 。 故cố 是thị 無vô 為vi 也dã 。 故cố 《# 淨tịnh 名danh 》# 云vân 。

佛Phật 身thân 無vô 為vi 。 不bất 墮đọa 諸chư 數số 。 佛Phật 身thân 無vô 漏lậu 。 諸chư 漏lậu 已dĩ 盡tận 。

故cố 偈kệ 云vân 下hạ 。 二nhị 。 引dẫn 論luận 廣quảng 釋thích 二nhị 。

初sơ 。 引dẫn 本bổn 偈kệ 。

此thử 偈kệ 標tiêu 遠viễn 離ly 。 有hữu 為vi 有hữu 漏lậu 。 意ý 顯hiển 唯duy 有hữu 無vô 漏lậu 法pháp 體thể 。

論luận 云vân 下hạ 。 二nhị 。 引dẫn 論luận 文văn 三tam 。 初sơ 。 雙song 標tiêu 。

若nhược 如như 是thị 者giả 。 指chỉ 經kinh 徵trưng 起khởi 以dĩ 標tiêu 也dã 。

以dĩ 唯duy 下hạ 。 二nhị 。 雙song 釋thích 。 清thanh 淨tịnh 身thân 即tức 法Pháp 身thân 也dã 。 此thử 釋thích 有hữu 物vật 之chi 句cú 。 即tức 是thị 經Kinh 中trung 是thị 名danh 大đại 身thân 也dã 。

問vấn 。

此thử 說thuyết 報báo 身thân 。 云vân 何hà 言ngôn 法pháp 。

答đáp 。

以dĩ 法pháp 報báo 合hợp 說thuyết 二nhị 身thân 不bất 殊thù 。 以dĩ 此thử 實thật 教giáo 理lý 智trí 無vô 二nhị 。 故cố 得đắc 云vân 耳nhĩ 。

以dĩ 遠viễn 離ly 下hạ 。 釋thích 無vô 物vật 之chi 句cú 也dã 。 即tức 是thị 經Kinh 中trung 佛Phật 說thuyết 非phi 身thân 也dã 。 法Pháp 身thân 既ký 是thị 無vô 為vi 。 則tắc 離ly 有hữu 為vi 生sanh 滅diệt 。 有hữu 為vi 既ký 離ly 。 況huống 有hữu 漏lậu 耶da 。 故cố 此thử 釋thích 文văn 不bất 言ngôn 諸chư 漏lậu 。

以dĩ 是thị 下hạ 。 三tam 。 雙song 結kết 。 謂vị 以dĩ 是thị 遠viễn 離ly 。 及cập 唯duy 有hữu 故cố 。 顯hiển 得đắc 法Pháp 身thân 真chân 我ngã 。 無vô 漏lậu 無vô 為vi 。 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 。 湛trạm 然nhiên 清thanh 淨tịnh 。 故cố 有hữu 實thật 體thể 。 名danh 為vi 有hữu 物vật 。 不bất 如như 凡phàm 夫phu 遍biến 計kế 之chi 我ngã 。 有hữu 漏lậu 有hữu 為vi 。 即tức 生sanh 即tức 滅diệt 。 如như 彼bỉ 夢mộng 幻huyễn 無vô 有hữu 實thật 體thể 也dã 。

以dĩ 不bất 依y 下hạ 。 結kết 無vô 有hữu 物vật 。 亦diệc 是thị 重trọng/trùng 顯hiển 所sở 以dĩ 也dã 。 以dĩ 不bất 依y 於ư 五ngũ 蘊uẩn 有hữu 為vi 之chi 緣duyên 而nhi 住trụ 。 唯duy 如như 如như 及cập 如như 如như 智trí 獨độc 存tồn 。 故cố 有hữu 實thật 我ngã 。 當đương 知tri 凡phàm 夫phu 皆giai 依y 五ngũ 蘊uẩn 有hữu 為vi 緣duyên 住trụ 。 五ngũ 蘊uẩn 尚thượng 假giả 。 況huống 所sở 計kế 我ngã 耶da 。 緣duyên 法pháp 非phi 己kỷ 。 故cố 云vân 依y 他tha 也dã 。

辯biện 沙sa 。 經kinh 意ý 可khả 見kiến 。

阿a 耨nậu 池trì 者giả 。 此thử 贍Thiệm 部Bộ 洲Châu 。 從tùng 中trung 向hướng 北bắc 有hữu 九cửu 黑hắc 山sơn 。 次thứ 有hữu 大đại 雪Tuyết 山Sơn 。 次thứ 有hữu 香hương 醉túy 山sơn 。 於ư 雪tuyết 北bắc 香hương 南nam 。 有hữu 阿A 耨Nậu 池Trì 。 此thử 云vân 無vô 熱nhiệt 惱não 。 縱tung 廣quảng 五ngũ 十thập 由do 旬tuần 。 八bát 功công 德đức 水thủy 。 充sung 滿mãn 其kỳ 中trung 。 於ư 中trung 四tứ 面diện 各các 出xuất 一nhất 大đại 河hà 。 東đông 名danh # 伽già 河hà 。 繞nhiễu 池trì 一nhất 匝táp 。 流lưu 入nhập 東đông 海hải 。 南nam 信tín 渡độ 河hà 。 西tây 縛phược 芻sô 。 北bắc 徒đồ 多đa 。 皆giai 繞nhiễu 池trì 一nhất 匝táp 。 如như 次thứ 入nhập 南nam 西tây 北bắc 海hải 。 今kim 經kinh 恆Hằng 河Hà 即tức 殑Căng 伽Già 也dã 。 言ngôn 恆hằng 者giả 。 譯dịch 者giả 訛ngoa 也dã 。

周chu 四tứ 十thập 里lý 者giả 。 謂vị 初sơ 出xuất 池trì 口khẩu 處xứ 也dã 。

佛Phật 多đa 下hạ 。 出xuất 取thủ 喻dụ 之chi 由do 。 然nhiên 說thuyết 此thử 經Kinh 時thời 。 但đãn 在tại 祇kỳ 園viên 。 餘dư 說thuyết 法Pháp 時thời 多đa 近cận 於ư 彼bỉ 。 故cố 以dĩ 喻dụ 也dã 。

彰chương 福phước 。 經kinh 意ý 可khả 見kiến 。

論luận 云vân 下hạ 。 徵trưng 也dã 。 謂vị 三tam 疑nghi 之chi 後hậu 。 四Tứ 果Quả 之chi 前tiền 。 已dĩ 說thuyết 寶bảo 施thí 之chi 喻dụ 。 今kim 復phục 說thuyết 者giả 。 豈khởi 不bất 重trọng/trùng 耶da 。

偈kệ 云vân 下hạ 。 釋thích 也dã 。 謂vị 前tiền 已dĩ 一nhất 三Tam 千Thiên 界Giới 寶bảo 施thí 。 此thử 說thuyết 無vô 量lượng 三Tam 千Thiên 界Giới 寶bảo 施thí 。 雖tuy 則tắc 總tổng 是thị 多đa 。 若nhược 總tổng 是thị 勝thắng 校giảo 量lượng 。 然nhiên 其kỳ 後hậu 者giả 。 即tức 多đa 中trung 之chi 多đa 。 勝thắng 中trung 之chi 勝thắng 。 故cố 重trùng 說thuyết 也dã 。 斯tư 則tắc 言ngôn 說thuyết 重trọng/trùng 而nhi 義nghĩa 意ý 不bất 重trọng/trùng 。

何hà 故cố 下hạ 。 轉chuyển 難nạn/nan 。 意ý 云vân 。

何hà 不bất 於ư 前tiền 文văn 中trung 便tiện 說thuyết 此thử 喻dụ 耶da 。

為vi 漸tiệm 下hạ 。 約ước 人nhân 通thông 也dã 。 謂vị 機cơ 淺thiển 法pháp 深thâm 。 頓đốn 說thuyết 難nan 信tín 。 漸tiệm 次thứ 誘dụ 引dẫn 令linh 知tri 勝thắng 德đức 。

又hựu 前tiền 下hạ 。 約ước 法pháp 通thông 也dã 。 謂vị 喻dụ 之chi 前tiền 。 未vị 說thuyết 四Tứ 果Quả 無vô 心tâm 。 釋Thích 迦Ca 無vô 得đắc 。 嚴nghiêm 淨tịnh 國quốc 土độ 。 不bất 嚴nghiêm 而nhi 嚴nghiêm 。 修tu 證chứng 佛Phật 身thân 無vô 證chứng 而nhi 證chứng 。 是thị 故cố 校giảo 量lượng 之chi 喻dụ 亦diệc 未vị 能năng 勝thắng 。 後hậu 乃nãi 既ký 明minh 斯tư 義nghĩa 法pháp 理lý 兼kiêm 深thâm 。 由do 是thị 校giảo 量lượng 之chi 喻dụ 亦diệc 復phục 殊thù 勝thắng 。 或hoặc 可khả 出xuất 生sanh 佛Phật 法Pháp 之chi 義nghĩa 。 亦diệc 在tại 前tiền 喻dụ 之chi 後hậu 也dã 。 況huống 後hậu 釋thích 所sở 以dĩ 中trung 五ngũ 段đoạn 經kinh 文văn 。 亦diệc 屬thuộc 於ư 此thử 。 思tư 之chi 。

顯hiển 勝thắng 。 經kinh 意ý 可khả 知tri 。

大đại 意ý 同đồng 前tiền 者giả 。 即tức 福phước 不bất 趣thú 菩Bồ 提Đề 。 二nhị 能năng 趣thú 菩Bồ 提Đề 是thị 也dã 。

可khả 敬kính 。 經kinh 可khả 知tri 。

大đại 般Bát 若Nhã 下hạ 。 引dẫn 事sự 證chứng 。 帝Đế 釋Thích 每mỗi 於ư 善Thiện 法Pháp 堂Đường 中trung 。 為vi 天thiên 眾chúng 說thuyết 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 法pháp 。 或hoặc 有hữu 時thời 不bất 在tại 。 諸chư 天thiên 若nhược 到đáo 。 皆giai 向hướng 座tòa 恭cung 敬kính 作tác 禮lễ 。 為vi 重trọng/trùng 於ư 法pháp 乃nãi 尊tôn 於ư 處xứ 。

故cố 高cao 顯hiển 者giả 。 以dĩ 尊tôn 人nhân 故cố 令linh 處xứ 高cao 顯hiển 。 俾tỉ 遠viễn 近cận 皆giai 見kiến 敬kính 而nhi 生sanh 福phước 也dã 。

形hình 貌mạo 等đẳng 者giả 。 塔tháp 中trung 有hữu 佛Phật 形hình 貌mạo 。 人nhân 見kiến 必tất 生sanh 敬kính 心tâm 。 見kiến 於ư 說thuyết 法Pháp 之chi 處xứ 。 亦diệc 如như 見kiến 佛Phật 形hình 貌mạo 。 若nhược 梵Phạn 語ngữ 制chế 多đa 。 此thử 云vân 靈linh 廟miếu 。 或hoặc 云vân 可khả 供cúng 養dường 處xứ 。 與dữ 此thử 大đại 同đồng 。

獲hoạch 益ích 。 經kinh 意ý 云vân 。

宣tuyên 說thuyết 四tứ 句cú 之chi 處xứ 。 尚thượng 得đắc 天thiên 人nhân 供cúng 養dường 。 何hà 況huống 盡tận 此thử 經Kinh 文văn 能năng 受thọ 持trì 耶da 。 如như 經kinh 敘tự 之chi 。

前tiền 四tứ 句cú 等đẳng 者giả 。 據cứ 此thử 經Kinh 意ý 望vọng 於ư 前tiền 段đoạn 。 有hữu 二nhị 勝thắng 劣liệt 。 何hà 者giả 。 為vi 前tiền 說thuyết 其kỳ 處xứ 。 此thử 說thuyết 於ư 人nhân 。 前tiền 明minh 四tứ 句cú 偈kệ 。 此thử 明minh 盡tận 受thọ 持trì 。 由do 是thị 前tiền 則tắc 劣liệt 中trung 之chi 劣liệt 。 此thử 乃nãi 勝thắng 中trung 之chi 勝thắng 。 反phản 覆phúc 而nhi 言ngôn 。 故cố 云vân 何hà 況huống 也dã 。

最tối 上thượng 者giả 。 法Pháp 身thân 也dã 。 無vô 漏lậu 無vô 為vi 。 絕tuyệt 上thượng 上thượng 故cố 。

第đệ 一nhất 者giả 。 報báo 身thân 也dã 。 眾chúng 聖Thánh 中Trung 尊Tôn 。 更cánh 無vô 過quá 故cố 。

希hy 有hữu 者giả 。 化hóa 身thân 也dã 。 如như 前tiền 所sở 說thuyết 。 四tứ 種chủng 事sự 故cố 。 意ý 明minh 受thọ 持trì 讀đọc 誦tụng 。 具cụ 獲hoạch 三Tam 身Thân 功công 德đức 圓viên 滿mãn 也dã 。 有hữu 云vân 。

能năng 趣thú 菩Bồ 提Đề 。 故cố 云vân 最tối 上thượng 。 勝thắng 出xuất 諸chư 乘thừa 故cố 云vân 第đệ 一nhất 。 世thế 間gian 無vô 比tỉ 。 故cố 云vân 希hy 有hữu 。

有hữu 佛Phật 。 經kinh 意ý 云vân 。

如như 此thử 經Kinh 文văn 隨tùy 何hà 方phương 所sở 。 即tức 為vi 有hữu 佛Phật 。 及cập 諸chư 弟đệ 子tử 。

經kinh 顯hiển 下hạ 。 明minh 有hữu 佛Phật 及cập 有hữu 之chi 所sở 以dĩ 。 謂vị 報báo 化hóa 必tất 依y 法Pháp 身thân 。 法Pháp 身thân 又hựu 從tùng 經kinh 顯hiển 。 既ký 有hữu 能năng 顯hiển 之chi 教giáo 。 必tất 有hữu 所sở 顯hiển 之chi 佛Phật 。 又hựu 經kinh 是thị 教giáo 法pháp 。 佛Phật 是thị 果quả 法pháp 。 果quả 由do 理lý 顯hiển 。 理lý 由do 行hành 致trí 。 斯tư 則tắc 三tam 佛Phật 備bị 足túc 。 四tứ 法pháp 具cụ 圓viên 。 所sở 在tại 之chi 處xứ 。 豈khởi 生sanh 輕khinh 劣liệt 。

又hựu 一nhất 切thiết 下hạ 。 明minh 有hữu 弟đệ 子tử 之chi 所sở 以dĩ 。 三tam 乘thừa 賢hiền 聖thánh 。 體thể 是thị 無vô 為vi 。 經kinh 顯hiển 無vô 為vi 故cố 有hữu 賢hiền 聖thánh 。

尊tôn 重trọng 者giả 。 謂vị 證chứng 如như 者giả 皆giai 是thị 。 入nhập 理lý 聖thánh 人nhân 。 可khả 尊tôn 可khả 重trọng/trùng 故cố 。 若nhược 準chuẩn 魏ngụy 經kinh 。 即tức 但đãn 言ngôn 有hữu 佛Phật 使sử 人nhân 尊tôn 重trọng 。 不bất 言ngôn 別biệt 有hữu 弟đệ 子tử 。 故cố 彼bỉ 文văn 云vân 。

即tức 為vi 有hữu 佛Phật 。 尊tôn 重trọng 似tự 佛Phật 。

名danh 勝thắng 。 經kinh 問vấn 意ý 云vân 。

未vị 審thẩm 此thử 經Kinh 有hữu 何hà 名danh 目mục 。 不bất 有hữu 名danh 目mục 。 如như 何hà 奉phụng 持trì 。 答đáp 文văn 可khả 知tri 。 徵trưng 意ý 云vân 。

如Như 來Lai 常thường 說thuyết 。 諸chư 法pháp 名danh 相tướng 皆giai 空không 。 今kim 特đặc 立lập 此thử 名danh 者giả 。 有hữu 何hà 所sở 以dĩ 。 釋thích 意ý 云vân 。

我ngã 所sở 立lập 者giả 。 名danh 即tức 無vô 名danh 。 無vô 名danh 之chi 名danh 。 豈khởi 違vi 空không 義nghĩa 。 為vi 受thọ 持trì 故cố 。 於ư 無vô 名danh 中trung 強cường/cưỡng 立lập 名danh 耳nhĩ 。

佛Phật 立lập 下hạ 。 釋thích 立lập 名danh 之chi 因nhân 。 因nhân 即tức 所sở 依y 之chi 義nghĩa 。 謂vị 金kim 剛cang 有hữu 能năng 壞hoại 之chi 義nghĩa 。 般Bát 若Nhã 有hữu 觀quán 照chiếu 之chi 功công 。 法pháp 喻dụ 雙song 彰chương 。 故cố 曰viết 金kim 剛cang 般Bát 若Nhã 。 其kỳ 實thật 亦diệc 約ước 能năng 堅kiên 之chi 義nghĩa 以dĩ 立lập 。 今kim 且thả 就tựu 用dụng 釋thích 之chi 。 具cụ 如như 題đề 中trung 及cập 七thất 義nghĩa 句cú 中trung 說thuyết 也dã 。

斷đoạn 惑hoặc 故cố 勝thắng 者giả 。 眾chúng 生sanh 流lưu 轉chuyển 。 為vi 遭tao 惑hoặc 染nhiễm 。 若nhược 斷đoạn 惑hoặc 染nhiễm 。 成thành 佛Phật 無vô 疑nghi 。 豈khởi 不bất 勝thắng 乎hồ 。

對đối 治trị 等đẳng 者giả 。 約ước 名danh 顯hiển 義nghĩa 。 義nghĩa 實thật 名danh 虛hư 。 若nhược 執chấp 虛hư 名danh 安an 得đắc 實thật 義nghĩa 。 慮lự 有hữu 斯tư 執chấp 。 是thị 故cố 對đối 治trị 異dị 說thuyết 勝thắng 。

經kinh 問vấn 意ý 云vân 。

汝nhữ 謂vị 如Như 來Lai 除trừ 所sở 證chứng 之chi 法Pháp 。 外ngoại 更cánh 有hữu 別biệt 異dị 之chi 說thuyết 不phủ 。 答đáp 意ý 云vân 。

如Như 來Lai 除trừ 所sở 證chứng 之chi 法Pháp 外ngoại 。 更cánh 無vô 別biệt 異dị 之chi 說thuyết 。 此thử 段đoạn 躡niếp 於ư 次thứ 前tiền 立lập 名danh 處xứ 來lai 。 意ý 云vân 非phi 唯duy 立lập 此thử 經Kinh 名danh 。 名danh 即tức 無vô 名danh 。 凡phàm 有hữu 所sở 說thuyết 。 悉tất 皆giai 如như 此thử 。 又hựu 非phi 我ngã 獨độc 爾nhĩ 。 諸chư 佛Phật 亦diệc 然nhiên 。

無vô 別biệt 等đẳng 者giả 。 謂vị 釋Thích 迦Ca 一nhất 佛Phật 。 初sơ 中trung 後hậu 說thuyết 。 竟cánh 無vô 別biệt 異dị 增tăng 減giảm 。 然nhiên 乃nãi 但đãn 據cứ 真chân 實thật 無vô 差sai 。 不bất 約ước 言ngôn 辭từ 有hữu 異dị 耳nhĩ 。

但đãn 如như 下hạ 。 出xuất 所sở 以dĩ 也dã 。 凡phàm 有hữu 說thuyết 時thời 皆giai 如như 其kỳ 證chứng 。 證chứng 中trung 無vô 說thuyết 豈khởi 有hữu 異dị 耶da 。

三tam 世thế 下hạ 。 結kết 通thông 諸chư 佛Phật 。 以dĩ 諸chư 佛Phật 同đồng 證chứng 。 竟cánh 無vô 二nhị 源nguyên 。 不bất 證chứng 則tắc 已dĩ 。 證chứng 則tắc 無vô 別biệt 也dã 。 若nhược 未vị 至chí 極cực 位vị 在tại 因Nhân 地Địa 中trung 。 隨tùy 其kỳ 所sở 說thuyết 。 各các 各các 差sai 別biệt 。

何hà 以dĩ 故cố 。 所sở 證chứng 不bất 同đồng 故cố 。 如như 地địa 前tiền 地địa 上thượng 十Thập 地Địa 節tiết 級cấp 不bất 同đồng 。 由do 是thị 果quả 人nhân 決quyết 無vô 異dị 說thuyết 。

故cố 云vân 下hạ 。 結kết 成thành 上thượng 義nghĩa 。 既ký 一nhất 佛Phật 多đa 佛Phật 過quá 去khứ 未vị 來lai 。 所sở 說thuyết 皆giai 同đồng 。 咸hàm 如như 其kỳ 證chứng 。 如như 證chứng 之chi 說thuyết 不bất 亦diệc 勝thắng 乎hồ 。

故cố 論luận 云vân 下hạ 。 引dẫn 證chứng 。 唯duy 獨độc 等đẳng 者giả 。 說thuyết 般Bát 若Nhã 能năng 斷đoạn 煩phiền 惱não 。 無vô 有hữu 一nhất 佛Phật 不bất 作tác 此thử 說thuyết 。 餘dư 皆giai 若nhược 此thử 。

第đệ 一nhất 等đẳng 者giả 。 以dĩ 諦đế 理lý 離ly 言ngôn 說thuyết 相tương/tướng 。 離ly 名danh 字tự 相tương/tướng 。 故cố 不bất 可khả 說thuyết 。 此thử 證chứng 前tiền 既ký 如như 其kỳ 證chứng 則tắc 無vô 所sở 說thuyết 也dã 。 然nhiên 無vô 著trước 。 天thiên 親thân 語ngữ 雖tuy 似tự 異dị 。 其kỳ 意ý 實thật 同đồng 。 既ký 如như 其kỳ 證chứng 。 豈khởi 非phi 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 耶da 。

塵trần 勝thắng 經kinh 。 問vấn 答đáp 之chi 文văn 可khả 見kiến 。 釋thích 意ý 云vân 。

所sở 言ngôn 塵trần 者giả 。 非phi 煩phiền 惱não 塵trần 但đãn 是thị 地địa 塵trần 。 所sở 言ngôn 世thế 界giới 者giả 。 非phi 染nhiễm 因nhân 界giới 但đãn 是thị 地địa 塵trần 界giới 。 此thử 即tức 躡niếp 前tiền 校giảo 量lượng 中trung 來lai 。 由do 前tiền 說thuyết 河hà 沙sa 寶bảo 施thí 不bất 及cập 持trì 經Kinh 。 惑hoặc 者giả 所sở 聞văn 未vị 能năng 誠thành 信tín 。 所sở 以dĩ 如Như 來Lai 。 特đặc 說thuyết 此thử 義nghĩa 。 使sử 其kỳ 明minh 見kiến 優ưu 劣liệt 用dụng 滌địch 所sở 疑nghi 。 具cụ 在tại 疏sớ/sơ 文văn 昭chiêu 然nhiên 可khả 見kiến 。

論luận 云vân 下hạ 。 釋thích 盡tận 其kỳ 意ý 。 意ý 云vân 。

碎toái 界giới 為vi 塵trần 。 塵trần 上thượng 不bất 起khởi 煩phiền 惱não 。 寶bảo 施thí 得đắc 福phước 。 即tức 有hữu 貪tham 瞋sân 。 五ngũ 欲dục 自tự 娛ngu 。 無vô 惡ác 不bất 造tạo 。 故cố 相tương/tướng 傳truyền 云vân 。

布bố 施thí 是thị 第đệ 三tam 生sanh 怨oán 。 所sở 以dĩ 塵trần 界giới 勝thắng 於ư 寶bảo 施thí 。 且thả 塵trần 界giới 但đãn 不bất 起khởi 過quá 尚thượng 得đắc 為vi 勝thắng 。 況huống 受thọ 持trì 此thử 經Kinh 。 定định 招chiêu 佛Phật 果Quả 。 豈khởi 可khả 以dĩ 為vi 劣liệt 哉tai 。 由do 是thị 相tương 望vọng 便tiện 有hữu 三tam 重trọng/trùng 勝thắng 劣liệt 。 謂vị 寶bảo 施thí 不bất 及cập 塵trần 界giới 。 塵trần 界giới 不bất 及cập 持trì 經Kinh 。 持trì 經Kinh 尚thượng 勝thắng 於ư 塵trần 界giới 。 豈khởi 得đắc 不bất 如như 寶bảo 施thí 。 如như 百bá 姓tánh 不bất 如như 宰tể 相tướng 。 宰tể 相tướng 不bất 如như 天thiên 子tử 。 天thiên 子tử 尚thượng 勝thắng 於ư 宰tể 相tướng 。 豈khởi 得đắc 不bất 如như 百bá 姓tánh 。 喻dụ 中trung 天thiên 子tử 最tối 勝thắng 也dã 。 法pháp 中trung 持trì 經Kinh 最tối 勝thắng 也dã 。 經kinh 勝thắng 所sở 以dĩ 。 豈khởi 不bất 昭chiêu 然nhiên 。

大đại 雲vân 下hạ 。 但đãn 對đối 經kinh 文văn 以dĩ 揀giản 法pháp 喻dụ 。 更cánh 無vô 別biệt 義nghĩa 。

然nhiên 其kỳ 意ý 者giả 。 說thuyết 微vi 塵trần 是thị 塵trần 。 貪tham 等đẳng 亦diệc 是thị 塵trần 。 以dĩ 俱câu 有hữu 坌bộn 污ô 之chi 義nghĩa 故cố 。 說thuyết 三tam 千thiên 為vi 界giới 。 說thuyết 煩phiền 惱não 染nhiễm 因nhân 亦diệc 為vi 界giới 。 以dĩ 皆giai 有hữu 為vi 因nhân 之chi 義nghĩa 故cố 。 亦diệc 可khả 三tam 千thiên 是thị 器khí 界giới 。 煩phiền 惱não 是thị 有hữu 情tình 界giới 故cố 也dã 。 今kim 則tắc 揀giản 非phi 貪tham 等đẳng 塵trần 及cập 染nhiễm 因nhân 界giới 。 但đãn 是thị 地địa 塵trần 及cập 三Tam 千Thiên 界Giới 也dã 。 是thị 則tắc 結kết 釋thích 上thượng 義nghĩa 並tịnh 如như 前tiền 說thuyết 。

果quả 勝thắng 。 經kinh 問vấn 答đáp 之chi 文văn 可khả 知tri 。 徵trưng 意ý 云vân 。

以dĩ 何hà 義nghĩa 故cố 。 不bất 以dĩ 三tam 十thập 二nhị 相tướng 。 為vi 法Pháp 身thân 如Như 來Lai 。 釋thích 意ý 云vân 。

如Như 來Lai 說thuyết 三tam 十thập 二nhị 相tướng 。 非phi 是thị 法Pháp 身thân 無vô 為vi 之chi 相tướng 。 但đãn 是thị 化hóa 身thân 有hữu 為vi 之chi 相tướng 故cố 。

恐khủng 施thí 下hạ 。 敘tự 經kinh 起khởi 之chi 意ý 也dã 。 恐khủng 彼bỉ 意ý 云vân 。

若nhược 施thí 不bất 求cầu 佛Phật 。 即tức 起khởi 煩phiền 惱não 。 本bổn 為vi 求cầu 佛Phật 。 云vân 何hà 煩phiền 惱não 。 彼bỉ 所sở 求cầu 者giả 。 即tức 是thị 三tam 十thập 二nhị 相tướng 之chi 身thân 。 為vi 破phá 此thử 見kiến 。 故cố 復phục 問vấn 之chi 。

持trì 說thuyết 下hạ 。 且thả 標tiêu 勝thắng 劣liệt 。 謂vị 寶bảo 施thí 但đãn 得đắc 色sắc 相tướng 。 持trì 經Kinh 即tức 得đắc 菩Bồ 提Đề 。 故cố 云vân 勝thắng 彼bỉ 福phước 德đức 。

何hà 以dĩ 故cố 者giả 。 徵trưng 意ý 云vân 。

既ký 得đắc 三tam 十thập 二nhị 相tướng 。 何hà 不bất 得đắc 菩Bồ 提Đề 。

彼bỉ 相tương/tướng 下hạ 。 釋thích 也dã 。 理lý 法Pháp 身thân 是thị 菩Bồ 提Đề 相tương/tướng 。 彼bỉ 三tam 十thập 二nhị 相tướng 。 非phi 菩Bồ 提Đề 相tương/tướng 。 所sở 以dĩ 言ngôn 者giả 。 菩Bồ 提Đề 無vô 相tướng 故cố 。 由do 法Pháp 身thân 即tức 菩Bồ 提Đề 相tướng 。 非phi 菩Bồ 提Đề 相tương/tướng 空không 矣hĩ 。 又hựu 於ư 其kỳ 中trung 。 法Pháp 身thân 則tắc 勝thắng 。 色sắc 身thân 則tắc 劣liệt 。

何hà 以dĩ 故cố 。 法Pháp 身thân 無vô 為vi 真chân 實thật 性tánh 故cố 。 色sắc 身thân 有hữu 為vi 影ảnh 像tượng 相tương/tướng 故cố 。 然nhiên 由do 持trì 說thuyết 因nhân 勝thắng 故cố 。 果quả 中trung 獲hoạch 法Pháp 身thân 。 寶bảo 施thí 因nhân 劣liệt 故cố 。 果quả 中trung 獲hoạch 色sắc 身thân 。 故cố 上thượng 標tiêu 云vân 。

持trì 說thuyết 此thử 經Kinh 勝thắng 彼bỉ 福phước 德đức 。

經kinh 福phước 下hạ 。 轉chuyển 遮già 謬mậu 解giải 。 恐khủng 施thí 寶bảo 者giả 聞văn 上thượng 所sở 說thuyết 。 便tiện 云vân 雖tuy 知tri 色sắc 身thân 劣liệt 於ư 法Pháp 身thân 。 寶bảo 施thí 不bất 如như 持trì 說thuyết 。 我ngã 以dĩ 不bất 能năng 持trì 說thuyết 。 不bất 要yếu 法Pháp 身thân 。 恆hằng 將tương 寶bảo 施thí 成thành 就tựu 色sắc 身thân 。 相tướng 好hảo 既ký 圓viên 不bất 亦diệc 妙diệu 矣hĩ 。 為vi 遮già 此thử 見kiến 。 故cố 此thử 云vân 也dã 。 謂vị 前tiền 且thả 約ước 別biệt 義nghĩa 分phần/phân 於ư 因nhân 果quả 。 故cố 說thuyết 施thí 感cảm 相tương/tướng 身thân 。 若nhược 據cứ 實thật 義nghĩa 而nhi 論luận 。 空không 施thí 不bất 成thành 相tương/tướng 果quả 。 何hà 者giả 。 由do 無vô 智trí 慧tuệ 隨tùy 相tương 生sanh 情tình 。 所sở 施thí 雖tuy 多đa 。 唯duy 成thành 有hữu 漏lậu 。 縱túng/tung 得đắc 三tam 十thập 二nhị 相tướng 。 但đãn 是thị 轉Chuyển 輪Luân 王Vương 。 色sắc 相tướng 雖tuy 同đồng 不bất 名danh 為vi 佛Phật 。 若nhược 能năng 持trì 說thuyết 此thử 經Kinh 。 則tắc 智trí 慧tuệ 圓viên 起khởi 。 依y 慧tuệ 行hành 施thí 不bất 住trụ 有hữu 空không 。 以dĩ 無vô 漏lậu 因nhân 獲hoạch 無vô 漏lậu 果quả 。 如như 此thử 三tam 十thập 二nhị 相tướng 。 始thỉ 得đắc 名danh 為vi 佛Phật 焉yên 。

意ý 明minh 下hạ 。 結kết 釋thích 上thượng 義nghĩa 。 不bất 逾du 前tiền 說thuyết 。

校giảo 量lượng 。 經kinh 意ý 如như 文văn 可khả 知tri 。 但đãn 甚thậm 多đa 之chi 言ngôn 。 顯hiển 超siêu 命mạng 施thí 之chi 福phước 也dã 。

捨xả 身thân 等đẳng 者giả 。 意ý 恐khủng 人nhân 聞văn 寶bảo 施thí 不bất 及cập 受thọ 持trì 。 便tiện 謂vị 以dĩ 是thị 身thân 外ngoại 之chi 財tài 所sở 以dĩ 劣liệt 於ư 經kinh 福phước 。 若nhược 將tương 身thân 命mạng 布bố 施thí 。 必tất 勝thắng 受thọ 持trì 。 為vi 破phá 其kỳ 見kiến 。 故cố 有hữu 此thử 文văn 。 沙sa 數số 猶do 劣liệt 。 況huống 一nhất 身thân 耶da 。

泣khấp 歎thán 。 經kinh 意ý 者giả 。 謂vị 空không 生sanh 聞văn 上thượng 所sở 說thuyết 。 喜hỷ 極cực 成thành 悲bi 泣khấp 涕thế 連liên 連liên 。 自tự 宣tuyên 心tâm 曲khúc 。 身thân 為vi 羅La 漢Hán 已dĩ 是thị 多đa 時thời 。 慧tuệ 眼nhãn 雖tuy 開khai 未vị 聞văn 斯tư 教giáo 。

捨xả 身thân 下hạ 。 悲bi 泣khấp 之chi 由do 。 然nhiên 有hữu 三tam 意ý 。 一nhất 謂vị 傷thương 彼bỉ 捨xả 身thân 虛hư 其kỳ 功công 故cố 。 意ý 云vân 。

捨xả 命mạng 河hà 沙sa 劣liệt 於ư 持trì 說thuyết 。 不bất 達đạt 深thâm 旨chỉ 勞lao 而nhi 無vô 功công 。 二nhị 謂vị 悲bi 曩nẵng 劫kiếp 不bất 逢phùng 遇ngộ 故cố 。 意ý 云vân 。

在tại 凡phàm 不bất 聞văn 故cố 當đương 其kỳ 分phần/phân 。 自tự 階giai 聖thánh 果Quả 亦diệc 未vị 聞văn 之chi 。 三tam 謂vị 慶khánh 今kim 得đắc 聞văn 喜hỷ 極cực 成thành 悲bi 故cố 。 善thiện 吉cát 剙# 聞văn 深thâm 法Pháp 。 非phi 本bổn 所sở 望vọng 。 涕thế 淚lệ 交giao 流lưu 。 以dĩ 彰chương 極cực 喜hỷ 。 今kim 此thử 疏sớ/sơ 中trung 且thả 明minh 前tiền 一nhất 也dã 。

論luận 云vân 下hạ 。 引dẫn 證chứng 。 慧tuệ 眼nhãn 等đẳng 者giả 。 謂vị 空không 生sanh 混hỗn 跡tích 寄ký 位vị 小Tiểu 乘Thừa 。 自tự 證chứng 人nhân 空không 已dĩ 來lai 。 未vị 聞văn 法Pháp 空không 之chi 理lý 。 以dĩ 法pháp 空không 是thị 大Đại 乘Thừa 所sở 證chứng 境cảnh 故cố 。

然nhiên 以dĩ 此thử 為vi 經kinh 勝thắng 由do 者giả 。 有hữu 兩lưỡng 重trọng/trùng 意ý 。

一nhất 謂vị 教giáo 若nhược 麁thô 淺thiển 聞văn 乃nãi 尋tầm 常thường 。 既ký 感cảm 悲bi 啼đề 乃nãi 知tri 深thâm 妙diệu 。 二nhị 謂vị 常thường 人nhân 啼đề 泣khấp 。 未vị 足túc 為vi 奇kỳ 。 善thiện 吉cát 悲bi 傷thương 當đương 知tri 最tối 勝thắng 。 勝thắng 之chi 所sở 以dĩ 。 不bất 亦diệc 明minh 乎hồ 。

正chánh 明minh 。 經kinh 意ý 云vân 。

若nhược 人nhân 聞văn 此thử 。 能năng 生sanh 信tín 心tâm 。 此thử 信tín 若nhược 生sanh 不bất 信tín 諸chư 法pháp 。 故cố 云vân 清thanh 淨tịnh 。 諸chư 法pháp 既ký 泯mẫn 實thật 相tướng 生sanh 焉yên 。 三Tam 身Thân 功công 德đức 自tự 此thử 周chu 備bị 。 豈khởi 不bất 勝thắng 耶da 。

第đệ 一nhất 等đẳng 者giả 。 如như 前tiền 所sở 明minh 。 經kinh 文văn 存tồn 略lược 。 故cố 標tiêu 二nhị 也dã 。 此thử 中trung 即tức 般Bát 若Nhã 教giáo 。 餘dư 者giả 即tức 未vị 說thuyết 般Bát 若Nhã 之chi 前tiền 。 二Nhị 乘Thừa 人nhân 天thiên 之chi 教giáo 。

所sở 言ngôn 實thật 相tướng 者giả 。 即tức 無vô 相tướng 之chi 相tướng 也dã 。 謂vị 無vô 我ngã 法pháp 之chi 相tướng 。 以dĩ 要yếu 言ngôn 之chi 。 離ly 一nhất 切thiết 相tướng 。 名danh 為vi 實thật 相tướng 。 故cố 下hạ 文văn 云vân 。

離ly 一nhất 切thiết 相tướng 。 即tức 名danh 諸chư 佛Phật 。

言ngôn 餘dư 教giáo 所sở 無vô 者giả 。 謂vị 人nhân 天thiên 教giáo 中trung 具cụ 足túc 二nhị 執chấp 。 小Tiểu 乘Thừa 教giáo 內nội 法pháp 相tướng 猶do 存tồn 。 不bất 可khả 以dĩ 二nhị 執chấp 之chi 相tướng 而nhi 為vi 實thật 相tướng 。 故cố 言ngôn 餘dư 者giả 非phi 實thật 相tướng 。 非phi 猶do 無vô 也dã 。

言ngôn 此thử 有hữu 者giả 。 謂vị 頓đốn 除trừ 二nhị 執chấp 。 雙song 顯hiển 二nhị 空không 。 空không 病bệnh 亦diệc 空không 。 二nhị 邊biên 皆giai 離ly 中trung 道đạo 斯tư 顯hiển 。 名danh 實thật 相tướng 焉yên 。 故cố 云vân 此thử 中trung 有hữu 也dã 。

問vấn 。

實thật 相tướng 之chi 理lý 。 教giáo 但đãn 能năng 詮thuyên 。 云vân 何hà 信tín 心tâm 便tiện 生sanh 實thật 相tướng 。

答đáp 。

謂vị 能năng 信tín 此thử 經Kinh 。 必tất 無vô 二nhị 執chấp 。 無vô 二nhị 執chấp 處xứ 。 即tức 是thị 實thật 相tướng 。 非phi 謂vị 別biệt 有hữu 實thật 相tướng 生sanh 也dã 。

佛Phật 跡tích 。 經kinh 意ý 云vân 。

此thử 實thật 相tướng 者giả 。 體thể 當đương 勝thắng 義nghĩa 但đãn 唯duy 無vô 相tướng 。 名danh 依y 世thế 諦đế 故cố 言ngôn 實thật 相tướng 。

為vi 離ly 等đẳng 者giả 。 恐khủng 聞văn 實thật 相tướng 之chi 名danh 。 便tiện 生sanh 實thật 相tướng 之chi 想tưởng 。 想tưởng 即tức 分phân 別biệt 也dã 。 良lương 以dĩ 實thật 相tướng 真chân 妙diệu 言ngôn 念niệm 不bất 及cập 。 雖tuy 假giả 言ngôn 念niệm 唯duy 證chứng 相tương 應ứng 。 若nhược 起khởi 當đương 情tình 但đãn 唯duy 影ảnh 像tượng 。 恐khủng 認nhận 於ư 此thử 故cố 曰viết 即tức 非phi 。

信tín 解giải 。 經kinh 意ý 云vân 。

我ngã 為vi 阿A 羅La 漢Hán 。 親thân 稟bẩm 佛Phật 言ngôn 。 信tín 解giải 受thọ 持trì 。 不bất 為vi 難nạn/nan 事sự 。 若nhược 當đương 來lai 世thế 。 濁trược 惡ác 世thế 中trung 。 去khứ 聖thánh 時thời 遠viễn 不bất 聞văn 佛Phật 說thuyết 。 覽lãm 斯tư 遺di 教giáo 信tín 解giải 法pháp 空không 。 領lãnh 受thọ 任nhậm 持trì 依y 解giải 起khởi 行hành 。 若nhược 斯tư 等đẳng 類loại 。 不bất 亦diệc 難nạn 乎hồ 。

未vị 來lai 等đẳng 者giả 。 謂vị 無vô 著trước 出xuất 世thế 當đương 正Chánh 法Pháp 中trung 。 故cố 引dẫn 來lai 世thế 之chi 勝thắng 人nhân 。 以dĩ 誡giới 當đương 時thời 之chi 劣liệt 者giả 。 是thị 知tri 小tiểu 人nhân 君quân 子tử 何hà 代đại 無vô 之chi 。 斯tư 則tắc 指chỉ 於ư 第đệ 二nhị 疑nghi 中trung 所sở 說thuyết 後hậu 五ngũ 百bách 歲tuế 。 持trì 戒giới 修tu 福phước 者giả 也dã 。

三tam 空không 。 經kinh 徵trưng 意ý 云vân 。

設thiết 有hữu 能năng 信tín 解giải 受thọ 持trì 。 以dĩ 何hà 義nghĩa 故cố 。 得đắc 為vi 希hy 有hữu 。 釋thích 意ý 云vân 。

以dĩ 無vô 我ngã 等đẳng 相tương/tướng 故cố 。 此thử 則tắc 我ngã 空không 也dã 。

徵trưng 意ý 云vân 。

所sở 以dĩ 令linh 無vô 我ngã 等đẳng 相tương/tướng 者giả 。 何hà 謂vị 也dã 。 釋thích 意ý 云vân 。

以dĩ 我ngã 等đẳng 相tương/tướng 即tức 非phi 相tướng 故cố 。 我ngã 相tương/tướng 體thể 是thị 。 心tâm 心tâm 所sở 法pháp 。 既ký 無vô 此thử 體thể 即tức 是thị 法pháp 空không 也dã 。

又hựu 徵trưng 意ý 云vân 。

以dĩ 何hà 義nghĩa 故cố 。 令linh 無vô 我ngã 法pháp 之chi 相tướng 。 後hậu 釋thích 意ý 云vân 。

離ly 一nhất 切thiết 相tướng 。 名danh 為vi 佛Phật 故cố 。 諸chư 相tướng 雖tuy 多đa 不bất 逾du 我ngã 法pháp 。 今kim 此thử 統thống 收thu 故cố 云vân 一nhất 切thiết 。 斯tư 則tắc 是thị 相tương/tướng 皆giai 離ly 為vi 俱câu 空không 也dã 。 俱câu 空không 之chi 理lý 則tắc 名danh 為vi 佛Phật 。 佛Phật 自tự 此thử 成thành 故cố 言ngôn 勝thắng 也dã 。 人nhân 法pháp 二nhị 取thủ 其kỳ 義nghĩa 可khả 知tri 。

顯hiển 示thị 等đẳng 者giả 。 為vi 我ngã 法pháp 二nhị 空không 菩Bồ 薩Tát 有hữu 分phần/phân 。 離ly 一nhất 切thiết 相tướng 。 方phương 是thị 如Như 來Lai 。

今kim 顯hiển 示thị 此thử 義nghĩa 者giả 。 令linh 諸chư 菩Bồ 薩Tát 。 方phương 便tiện 隨tùy 順thuận 。 學học 而nhi 習tập 之chi 。 見kiến 賢hiền 思tư 齊tề 速tốc 成thành 佛Phật 故cố 。 故cố 云vân 諸chư 佛Phật 世Thế 尊Tôn 。 乃nãi 至chí 如như 是thị 學học 也dã 。

印ấn 定định 。 經kinh 意ý 如như 文văn 可khả 知tri 。 然nhiên 以dĩ 前tiền 來lai 從tùng 爾nhĩ 時thời 須Tu 菩Bồ 提Đề 。 聞văn 說thuyết 是thị 經Kinh 。 乃nãi 至chí 離ly 一nhất 切thiết 相tướng 。 即tức 名danh 諸chư 佛Phật 。 盡tận 是thị 空không 生sanh 之chi 言ngôn 。 於ư 中trung 邐lệ 迤dĩ 有hữu 其kỳ 六lục 重trọng/trùng 。

所sở 謂vị 聞văn 法Pháp 悲bi 啼đề 。 信tín 生sanh 實thật 相tướng 。 對đối 彰chương 難nan 易dị 。 明minh 無vô 我ngã 人nhân 。 法pháp 執chấp 兼kiêm 亡vong 。 盡tận 成thành 佛Phật 故cố 。 如như 斯tư 所sở 說thuyết 皆giai 當đương 。 誠thành 諦đế 之chi 言ngôn 。 故cố 佛Phật 世Thế 尊Tôn 印ấn 云vân 如như 是thị 。

重trọng/trùng 言ngôn 者giả 。 表biểu 言ngôn 當đương 之chi 極cực 耳nhĩ 。

不bất 動động 。 經kinh 意ý 云vân 。

此thử 經Kinh 深thâm 妙diệu 難nan 解giải 難nan 知tri 。 或hoặc 有hữu 人nhân 聞văn 。 多đa 生sanh 驚kinh 畏úy 。 若nhược 得đắc 不bất 生sanh 驚kinh 畏úy 。 豈khởi 不bất 希hy 有hữu 者giả 哉tai 。 實thật 難nạn/nan 其kỳ 人nhân 蓋cái 緣duyên 經kinh 勝thắng 。 經kinh 勝thắng 之chi 義nghĩa 昭chiêu 然nhiên 可khả 知tri 。

驚kinh 畏úy 者giả 。 此thử 三tam 行hành 相tương/tướng 不bất 同đồng 。 驚kinh 謂vị 愕ngạc 然nhiên 而nhi 怪quái 。 怖bố 則tắc 進tiến 退thoái 慞chương 惶hoàng 。 畏úy 則tắc 一nhất 向hướng 恐khủng 懼cụ 。 如như 人nhân 欲dục 往vãng 上thượng 京kinh 。 行hành 於ư 大đại 路lộ 。 以dĩ 先tiên 未vị 經kinh 歷lịch 忽hốt 然nhiên 而nhi 驚kinh 。 心tâm 自tự 念niệm 言ngôn 。

何hà 謂vị 至chí 此thử 。

或hoặc 進tiến 或hoặc 退thoái 。 疑nghi 是thị 疑nghi 非phi 。 遂toại 無vô 決quyết 定định 之chi 心tâm 。 謂vị 此thử 路lộ 元nguyên 來lai 不bất 是thị 。 或hoặc 反phản 而nhi 不bất 進tiến 。 或hoặc 恐khủng 懼cụ 發phát 狂cuồng 墜trụy 壑hác 投đầu 巖nham 。 不bất 終chung 天thiên 命mạng 。 法pháp 中trung 亦diệc 爾nhĩ 。 以dĩ 佛Phật 於ư 人nhân 天thiên 小Tiểu 乘Thừa 教giáo 中trung 說thuyết 空không 說thuyết 有hữu 。 不bất 達đạt 意ý 者giả 。 隨tùy 言ngôn 而nhi 執chấp 。 及cập 說thuyết 此thử 經Kinh 則tắc 顯hiển 非phi 空không 非phi 有hữu 。 中Trung 道Đạo 之chi 理lý 。 先tiên 所sở 執chấp 者giả 悉tất 皆giai 驚kinh 畏úy 。 卻khước 以dĩ 為vi 非phi 。 不bất 能năng 進tiến 趣thú 。 或hoặc 墮đọa 凡phàm 夫phu 或hoặc 落lạc 小Tiểu 乘Thừa 。 菩Bồ 提Đề 真chân 空không 從tùng 茲tư 永vĩnh 失thất 。 今kim 之chi 經kinh 意ý 則tắc 云vân 。

若nhược 人nhân 聞văn 此thử 。 不bất 有hữu 不bất 空không 。 難nan 信tín 之chi 法Pháp 。 不bất 生sanh 驚kinh 畏úy 之chi 心tâm 。 則tắc 能năng 不bất 捨xả 菩Bồ 提Đề 進tiến 向hướng 大Đại 道Đạo 。 旨chỉ 趣thú 深thâm 妙diệu 尠tiển 有hữu 其kỳ 人nhân 。 若nhược 或hoặc 有hữu 之chi 。 是thị 為vi 希hy 有hữu 也dã 。

大đại 因nhân 。 經kinh 徵trưng 意ý 云vân 。

以dĩ 何hà 義nghĩa 故cố 。 聞văn 而nhi 不bất 驚kinh 等đẳng 得đắc 為vi 希hy 有hữu 耶da 。 釋thích 意ý 云vân 。

以dĩ 此thử 法Pháp 門môn 。 於ư 諸chư 波Ba 羅La 蜜Mật 中trung 。 是thị 第đệ 一nhất 波Ba 羅La 蜜Mật 故cố 。 然nhiên 此thử 波Ba 羅La 蜜Mật 。 若nhược 約ước 勝thắng 義nghĩa 則tắc 不bất 可khả 言ngôn 。 故cố 言ngôn 非phi 第đệ 一nhất 等đẳng 。 今kim 所sở 說thuyết 者giả 。 約ước 世thế 諦đế 說thuyết 。 為vi 勝thắng 之chi 義nghĩa 。 不bất 亦diệc 然nhiên 乎hồ 。 故cố 云vân 是thị 名danh 等đẳng 。

二nhị 都đô 下hạ 。 為vi 前tiền 來lai 兩lưỡng 重trọng/trùng 校giảo 量lượng 皆giai 言ngôn 經kinh 勝thắng 。 釋thích 勝thắng 所sở 以dĩ 已dĩ 列liệt 九cửu 門môn 。 每mỗi 門môn 之chi 中trung 各các 是thị 一nhất 義nghĩa 。 未vị 知tri 根căn 本bổn 何hà 謂vị 勝thắng 乎hồ 。 斯tư 則tắc 於ư 勝thắng 所sở 以dĩ 中trung 。 更cánh 徵trưng 勝thắng 所sở 以dĩ 也dã 。

大đại 因nhân 者giả 。 謂vị 第đệ 六lục 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 也dã 。 以dĩ 佛Phật 有hữu 三Tam 身Thân 。 法Pháp 身thân 最tối 大đại 。 此thử 能năng 得đắc 故cố 。 名danh 為vi 大đại 因nhân 。 六lục 中trung 最tối 勝thắng 。 故cố 稱xưng 第đệ 一nhất 。

勝thắng 餘dư 等đẳng 者giả 。 謂vị 人nhân 天thiên 二Nhị 乘Thừa 教giáo 中trung 不bất 詮thuyên 此thử 法pháp 。 今kim 乃nãi 詮thuyên 之chi 。 彼bỉ 以dĩ 所sở 詮thuyên 劣liệt 故cố 。 能năng 詮thuyên 亦diệc 劣liệt 。 此thử 以dĩ 所sở 詮thuyên 勝thắng 故cố 。 能năng 詮thuyên 亦diệc 勝thắng 也dã 。

清thanh 淨tịnh 等đẳng 者giả 。 謂vị 隨tùy 相tương/tướng 之chi 法pháp 建kiến 言ngôn 必tất 異dị 。 離ly 相tương/tướng 之chi 理lý 說thuyết 即tức 無vô 差sai 。 以dĩ 平bình 等đẳng 一nhất 味vị 故cố 。 平bình 等đẳng 一nhất 味vị 。 即tức 勝thắng 義nghĩa 諦đế 也dã 。 以dĩ 是thị 勝thắng 義nghĩa 故cố 清thanh 淨tịnh 矣hĩ 。

故cố 彼bỉ 下hạ 。 通thông 釋thích 都đô 徵trưng 之chi 意ý 。 檀đàn 即tức 是thị 施thí 。 通thông 於ư 內nội 外ngoại 二nhị 財tài 。 故cố 云vân 等đẳng 也dã 。

無vô 如như 是thị 功công 德đức 者giả 。 謂vị 在tại 因nhân 無vô 破phá 惑hoặc 之chi 功công 。 在tại 果quả 無vô 法Pháp 身thân 之chi 德đức 。 故cố 此thử 福phước 者giả 受thọ 持trì 讀đọc 誦tụng 也dã 。 然nhiên 前tiền 門môn 門môn 皆giai 顯hiển 經kinh 勝thắng 。 勝thắng 之chi 根căn 本bổn 不bất 過quá 此thử 門môn 。 能năng 成thành 清thanh 淨tịnh 法Pháp 身thân 。 是thị 故cố 說thuyết 名danh 為vi 勝thắng 。 內nội 外ngoại 財tài 施thí 安an 可khả 校giảo 量lượng 。

第đệ 八bát 疏sớ/sơ 初sơ 標tiêu 章chương 。 向hướng 說thuyết 下hạ 。 指chỉ 疑nghi 起khởi 處xứ 也dã 。 此thử 從tùng 前tiền 內nội 財tài 校giảo 量lượng 中trung 來lai 。 謂vị 河hà 沙sa 命mạng 施thí 全toàn 勝thắng 外ngoại 財tài 。 猶do 感cảm 苦khổ 身thân 故cố 名danh 為vi 劣liệt 。

若nhược 爾nhĩ 者giả 。 印ấn 定định 前tiền 說thuyết 。

依y 此thử 下hạ 。 結kết 成thành 疑nghi 也dã 。 謂vị 依y 此thử 經Kinh 受thọ 持trì 解giải 說thuyết 不bất 憚đạn 勞lao 苦khổ 。 即tức 是thị 菩Bồ 薩Tát 行hành 。 菩Bồ 薩Tát 之chi 行hạnh 。 無vô 所sở 不bất 為vi 。 剜oan 身thân 然nhiên 燈đăng 割cát 股cổ 救cứu 鴿cáp 。 一nhất 句cú 投đầu 火hỏa 半bán 偈kệ 亡vong 軀khu 。 供cung 佛Phật 燒thiêu 身thân 捐quyên 形hình 飼tự 虎hổ 。 如như 是thị 等đẳng 行hành 。 皆giai 名danh 苦khổ 因nhân 。 為vi 行hành 頗phả 同đồng 果quả 證chứng 何hà 異dị 。 因nhân 果quả 既ký 等đẳng 何hà 勝thắng 劣liệt 哉tai 。

云vân 何hà 等đẳng 者giả 。 意ý 明minh 前tiền 捨xả 身thân 命mạng 即tức 成thành 苦khổ 果quả 。 今kim 受thọ 持trì 經Kinh 亦diệc 是thị 苦khổ 行hạnh 。 何hà 故cố 不bất 成thành 苦khổ 果quả 耶da 。

忍nhẫn 體thể 。 經kinh 意ý 云vân 。

忍Nhẫn 辱Nhục 波Ba 羅La 蜜Mật 者giả 。 勝thắng 義nghĩa 諦đế 中trung 則tắc 無vô 此thử 相tương/tướng 。 故cố 云vân 非phi 忍nhẫn 辱nhục 等đẳng 。

斷đoạn 疑nghi 意ý 者giả 。 若nhược 如như 汝nhữ 言ngôn 。 受thọ 持trì 此thử 經Kinh 。 及cập 菩Bồ 薩Tát 行hành 苦khổ 行hạnh 。 便tiện 同đồng 捨xả 身thân 俱câu 成thành 苦khổ 果quả 者giả 。 此thử 義nghĩa 不bất 然nhiên 。 以dĩ 前tiền 捨xả 身thân 不bất 達đạt 無vô 相tướng 即tức 成thành 苦khổ 果quả 。 持trì 說thuyết 此thử 法pháp 菩Bồ 薩Tát 苦khổ 行hạnh 。 達đạt 無vô 我ngã 人nhân 。 知tri 忍nhẫn 無vô 忍nhẫn 。 彼bỉ 岸ngạn 非phi 岸ngạn 。 直trực 造tạo 本bổn 源nguyên 。 豈khởi 成thành 苦khổ 果quả 。 故cố 云vân 忍nhẫn 辱nhục 非phi 忍nhẫn 辱nhục 等đẳng 。

忍nhẫn 到đáo 等đẳng 者giả 。 然nhiên 此thử 以dĩ 超siêu 忍nhẫn 為vi 體thể 。 須tu 知tri 本bổn 末mạt 五ngũ 重trọng/trùng 。 然nhiên 後hậu 披phi 疏sớ/sơ 則tắc 明minh 見kiến 其kỳ 理lý 。 五ngũ 重trọng/trùng 者giả 。

一nhất 。 是thị 本bổn 源nguyên 之chi 心tâm 。 非phi 動động 非phi 靜tĩnh 。 二nhị 。 不bất 忍nhẫn 謂vị 以dĩ 怨oán 報báo 怨oán 。 三tam 。 忍nhẫn 雖tuy 不bất 加gia 報báo 未vị 能năng 忘vong 懷hoài 。 即tức 未vị 至chí 彼bỉ 岸ngạn 忍nhẫn 。 四tứ 。 忘vong 情tình 絕tuyệt 慮lự 。 寂tịch 然nhiên 不bất 動động 。 即tức 至chí 彼bỉ 岸ngạn 忍nhẫn 。 五ngũ 。 非phi 動động 非phi 靜tĩnh 。 即tức 超siêu 彼bỉ 岸ngạn 忍nhẫn 。 為vi 治trị 動động 心tâm 且thả 居cư 靜tĩnh 境cảnh 。 動động 既ký 非phi 實thật 靜tĩnh 豈khởi 為vi 真chân 。 若nhược 準chuẩn 五ngũ 門môn 方phương 為vi 究cứu 竟cánh 。 與dữ 其kỳ 第đệ 一nhất 更cánh 無vô 二nhị 源nguyên 。 體thể 相tướng 常thường 然nhiên 竟cánh 無vô 改cải 易dị 。 今kim 言ngôn 忍Nhẫn 辱Nhục 波Ba 羅La 蜜Mật 。 即tức 第đệ 四tứ 門môn 。 非phi 忍Nhẫn 辱Nhục 波Ba 羅La 蜜Mật 。 即tức 第đệ 五ngũ 門môn 。

離ly 苦khổ 相tương/tướng 者giả 。 已dĩ 越việt 第đệ 三tam 彼bỉ 岸ngạn 非phi 岸ngạn 。 兼kiêm 超siêu 第đệ 四tứ 。 尚thượng 踰du 靜tĩnh 境cảnh 豈khởi 有hữu 動động 心tâm 。 初sơ 後hậu 兩lưỡng 端đoan 正chánh 當đương 忍nhẫn 體thể 。

正chánh 明minh 。 經kinh 徵trưng 意ý 云vân 。

以dĩ 何hà 義nghĩa 故cố 。 能năng 行hành 此thử 忍nhẫn 。 釋thích 意ý 云vân 。

以dĩ 無vô 我ngã 人nhân 等đẳng 相tương/tướng 故cố 也dã 。 歌Ca 利Lợi 王Vương 等đẳng 。 準chuẩn 《# 涅Niết 槃Bàn 經kinh 》# 說thuyết 。

我ngã 念niệm 往vãng 昔tích 。 生sanh 南nam 天Thiên 竺Trúc 富phú 單đơn 那na 城thành 。 婆Bà 羅La 門Môn 家gia 。 是thị 時thời 有hữu 王vương 。 名danh 迦ca 羅la 富phú 。 其kỳ 性tánh 暴bạo 惡ác 。 憍kiêu 慢mạn 自tự 在tại 。 我ngã 於ư 爾nhĩ 時thời 。 為vì 眾chúng 生sanh 故cố 。 在tại 彼bỉ 城thành 外ngoại 寂tịch 然nhiên 禪thiền 思tư 。

爾nhĩ 時thời 彼bỉ 王vương 。 春xuân 木mộc 華hoa 敷phu 。 與dữ 其kỳ 眷quyến 屬thuộc 。 宮cung 人nhân 婇thể 女nữ 。 出xuất 城thành 遊du 觀quan 。 在tại 林lâm 樹thụ 下hạ 。 五ngũ 欲dục 自tự 娛ngu 。 其kỳ 諸chư 婇thể 女nữ 。 捨xả 王vương 遊du 戲hí 遂toại 至chí 我ngã 所sở 。 我ngã 時thời 為vi 欲dục 斷đoạn 彼bỉ 貪tham 故cố 。 而nhi 為vi 說thuyết 法Pháp 。

時thời 王vương 見kiến 我ngã 便tiện 生sanh 惡ác 心tâm 。 而nhi 問vấn 我ngã 言ngôn 。

汝nhữ 今kim 以dĩ 得đắc 。 阿A 羅La 漢Hán 果Quả 耶da 。

我ngã 言ngôn 。

不bất 得đắc 。

復phục 言ngôn 。

獲hoạch 得đắc 不Bất 還Hoàn 果Quả 耶da 。

我ngã 言ngôn 。

不bất 得đắc 。

復phục 言ngôn 。

汝nhữ 既ký 年niên 少thiếu 。 未vị 得đắc 如như 是thị 二nhị 果quả 。 則tắc 為vi 具cụ 有hữu 。 貪tham 欲dục 煩phiền 惱não 。 云vân 何hà 恣tứ 情tình 觀quán 我ngã 女nữ 人nhân 。

我ngã 即tức 答đáp 言ngôn 。

大đại 王vương 當đương 知tri 。 我ngã 今kim 雖tuy 未vị 斷đoạn 貪tham 欲dục 結kết 。 然nhiên 其kỳ 內nội 心tâm 實thật 無vô 貪tham 著trước 。

王vương 言ngôn 。

癡si 人nhân 。 世thế 有hữu 仙tiên 人nhân 服phục 氣khí 食thực 果quả 見kiến 色sắc 尚thượng 貪tham 。 況huống 汝nhữ 盛thịnh 年niên 未vị 斷đoạn 貪tham 欲dục 。 云vân 何hà 見kiến 色sắc 而nhi 當đương 不bất 著trước 。

我ngã 言ngôn 。

大đại 王vương 。 見kiến 色sắc 不bất 貪tham 。 實thật 不bất 由do 於ư 服phục 氣khí 食thực 果quả 。 皆giai 由do 繫hệ 念niệm 無vô 常thường 不bất 淨tịnh 。

王vương 言ngôn 。

若nhược 有hữu 輕khinh 他tha 。 而nhi 生sanh 誹phỉ 謗báng 。 云vân 何hà 得đắc 名danh 。 修tu 持trì 淨tịnh 戒giới 。

我ngã 言ngôn 。

大đại 王vương 。 若nhược 有hữu 妬đố 心tâm 。 則tắc 為vi 誹phỉ 謗báng 。 我ngã 無vô 妬đố 心tâm 云vân 何hà 言ngôn 謗báng 。

王vương 言ngôn 。

大Đại 士Sĩ 。 云vân 何hà 名danh 戒giới 。

我ngã 言ngôn 。

忍nhẫn 名danh 為vi 戒giới 。

王vương 言ngôn 。

若nhược 忍nhẫn 是thị 戒giới 。 當đương 截tiệt 汝nhữ 耳nhĩ 。 若nhược 能năng 忍nhẫn 者giả 知tri 汝nhữ 持trì 戒giới 。

即tức 截tiệt 我ngã 耳nhĩ 。

時thời 我ngã 被bị 截tiệt 容dung 顏nhan 不bất 變biến 。

時thời 王vương 群quần 臣thần 。 見kiến 是thị 事sự 已dĩ 。 即tức 諫gián 王vương 言ngôn 。

如như 是thị 大Đại 士Sĩ 。 不bất 應ưng 加gia 害hại 。

王vương 告cáo 諸chư 臣thần 。

汝nhữ 等đẳng 云vân 何hà 。 知tri 是thị 大Đại 士Sĩ 。

諸chư 臣thần 不bất 言ngôn 。

見kiến 受thọ 苦khổ 時thời 容dung 顏nhan 不bất 變biến 。

王vương 復phục 語ngứ 言ngôn 。

我ngã 當đương 更cánh 試thí 。 知tri 變biến 不bất 變biến 。

即tức 劓tị 其kỳ 鼻tị 刖# 其kỳ 手thủ 足túc 。

爾nhĩ 時thời 菩Bồ 薩Tát 。 已dĩ 於ư 無vô 量lượng 無vô 邊biên 世thế 中trung 。 修tu 習tập 慈từ 悲bi 。 慜mẫn 苦khổ 眾chúng 生sanh 。

時thời 四Tứ 天Thiên 王Vương 。 心tâm 懷hoài 瞋sân 忿phẫn 。 雨vũ 砂sa 礫lịch 石thạch 。 王vương 見kiến 事sự 已dĩ 心tâm 大đại 怖bố 畏úy 。 復phục 至chí 我ngã 所sở 長trường 跪quỵ 而nhi 言ngôn 。

惟duy 願nguyện 哀ai 慜mẫn 。 聽thính 我ngã 懺sám 悔hối 。

我ngã 言ngôn 。

大đại 王vương 。 我ngã 心tâm 無vô 瞋sân 亦diệc 如như 無vô 貪tham 。

王vương 言ngôn 。

大đại 德đức 。 云vân 何hà 得đắc 知tri 。

我ngã 即tức 立lập 誓thệ 。

我ngã 若nhược 真chân 實thật 無vô 瞋sân 恨hận 者giả 。 令linh 我ngã 此thử 身thân 。 平bình 復phục 如như 故cố 。

發phát 是thị 願nguyện 已dĩ 。 身thân 即tức 平bình 復phục 。

今kim 疏sớ/sơ 言ngôn 。 問vấn 得đắc 四Tứ 果Quả 者giả 。 蓋cái 通thông 相tương/tướng 而nhi 言ngôn 也dã 。

論luận 云vân 。

下hạ 義nghĩa 如như 後hậu 釋thích 。

反phản 顯hiển 。 經kinh 徵trưng 意ý 云vân 。

以dĩ 何hà 義nghĩa 故cố 。 得đắc 知tri 無vô 我ngã 等đẳng 相tương/tướng 。 釋thích 意ý 云vân 。

若nhược 有hữu 我ngã 相tướng 。 應ưng 生sanh 瞋sân 恨hận 。 既ký 不bất 瞋sân 恨hận 則tắc 無vô 我ngã 相tương/tướng 。 如như 昔tích 立lập 誓thệ 若nhược 實thật 無vô 瞋sân 。 身thân 即tức 平bình 復phục 。 以dĩ 無vô 瞋sân 故cố 則tắc 知tri 無vô 我ngã 。 以dĩ 無vô 我ngã 故cố 。 方phương 成thành 真chân 實thật 。 忍Nhẫn 波Ba 羅La 蜜Mật 。 支chi 。 離ly 也dã 。

相tương 續tục 忍nhẫn 。 經kinh 意ý 云vân 。

恐khủng 人nhân 將tương 謂vị 只chỉ 是thị 一nhất 度độ 能năng 為vi 此thử 忍nhẫn 。 故cố 說thuyết 過quá 去khứ 已dĩ 五ngũ 百bách 生sanh 。 或hoặc 恐khủng 人nhân 言ngôn 。

無vô 我ngã 能năng 忍nhẫn 應ưng 可khả 暫tạm 時thời 。 若nhược 使sử 頻tần 為vi 必tất 不bất 能năng 爾nhĩ 。 故cố 說thuyết 多đa 生sanh 。 悉tất 皆giai 如như 是thị 。 或hoặc 恐khủng 人nhân 言ngôn 。

有hữu 何hà 所sở 因nhân 無vô 我ngã 能năng 忍nhẫn 。 故cố 說thuyết 多đa 生sanh 忍nhẫn 之chi 熟thục 故cố 。 含hàm 三tam 意ý 故cố 。 有hữu 是thị 言ngôn 也dã 。

累lũy/lụy/luy 苦khổ 故cố 者giả 。 本bổn 疑nghi 累lũy/lụy/luy 苦khổ 難nan 忍nhẫn 。 卻khước 由do 累lũy/lụy/luy 苦khổ 能năng 忍nhẫn 。 斯tư 則tắc 翻phiên 前tiền 三tam 意ý 中trung 後hậu 二nhị 意ý 也dã 。

而nhi 樂nhạo/nhạc/lạc 者giả 。 然nhiên 有hữu 四tứ 意ý 故cố 樂nhạo/nhạc/lạc 。

一nhất 。 為vi 忍nhẫn 熟thục 故cố 樂nhạo/nhạc/lạc 。 如như 役dịch 力lực 之chi 人nhân 久cửu 得đắc 其kỳ 志chí 也dã 。 二nhị 。 為vi 正chánh 定định 故cố 樂nhạo/nhạc/lạc 。 常thường 踞cứ 大đại 定định 寂tịch 滅diệt 不bất 動động 故cố 。 三tam 。 為vi 慜mẫn 他tha 故cố 樂nhạo/nhạc/lạc 。 如như 孩hài 子tử 杖trượng 父phụ 父phụ 即tức 樂nhạo 生sanh 。 四tứ 。 為vi 自tự 利lợi 故cố 樂nhạo/nhạc/lạc 。 以dĩ 將tương 此thử 幻huyễn 形hình 易dị 得đắc 堅kiên 質chất 。 具cụ 茲tư 四tứ 意ý 。 故cố 言ngôn 樂nhạo/nhạc/lạc 也dã 。 疏sớ/sơ 文văn 但đãn 有hữu 前tiền 三tam 。

故cố 偈kệ 云vân 下hạ 。 引dẫn 證chứng 。 如như 是thị 苦khổ 行hạnh 果quả 者giả 。 對đối 破phá 疑nghi 情tình 也dã 。 謂vị 因nhân 苦khổ 果quả 還hoàn 苦khổ 。 因nhân 樂nhạo/nhạc/lạc 果quả 還hoàn 樂nhạo/nhạc/lạc 。 故cố 不bất 同đồng 也dã 。 如như 陶đào 金kim 作tác 器khí 器khí 還hoàn 是thị 金kim 。 和hòa 土thổ/độ 脫thoát 墼kích 墼kích 還hoàn 是thị 土thổ/độ 。 前tiền 徵trưng 。

云vân 何hà 此thử 法pháp 不bất 成thành 苦khổ 果quả 。 今kim 此thử 結kết 云vân 。

如như 是thị 苦khổ 行hạnh 故cố 。 不bất 成thành 苦khổ 果quả 也dã 。

二nhị 。 勸khuyến 離ly 相tương/tướng 中trung 疏sớ/sơ 二nhị 。 一nhất 。 引dẫn 論luận 敘tự 意ý 。

論luận 云vân 下hạ 。 出xuất 勸khuyến 之chi 由do 也dã 。 謂vị 不bất 能năng 安an 忍nhẫn 。 欲dục 捨xả 菩Bồ 提Đề 心tâm 。 由do 見kiến 苦khổ 故cố 。 見kiến 苦khổ 是thị 苦khổ 者giả 。 由do 不bất 離ly 我ngã 相tương/tướng 故cố 。 若nhược 離ly 我ngã 相tương/tướng 則tắc 不bất 見kiến 苦khổ 。 自tự 然nhiên 成thành 忍nhẫn 不bất 捨xả 菩Bồ 提Đề 故cố 。 今kim 勸khuyến 之chi 令linh 離ly 相tương/tướng 也dã 。

夫phu 菩Bồ 提Đề 心tâm 者giả 。 謂vị 上thượng 求cầu 下hạ 化hóa 二nhị 利lợi 不bất 息tức 。 既ký 若nhược 見kiến 苦khổ 為vi 苦khổ 。 即tức 不bất 能năng 忘vong 身thân 捨xả 命mạng 。 出xuất 生sanh 入nhập 死tử 。 是thị 故cố 便tiện 捨xả 。 大đại 菩Bồ 提Đề 心tâm 。 如như 舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 本bổn 發phát 大đại 心tâm 。 行hành 菩Bồ 薩Tát 行hạnh 。 至chí 六lục 住trụ 。 被bị 乞khất 眼nhãn 睛tình 便tiện 生sanh 瞋sân 忿phẫn 。 不bất 成thành 忍nhẫn 行hành 捨xả 大đại 歸quy 小tiểu 。 蓋cái 由do 我ngã 相tương/tướng 也dã 。

三tam 種chủng 苦khổ 者giả 。 前tiền 二nhị 即tức 次thứ 文văn 。 後hậu 一nhất 即tức 當đương 第đệ 十thập 疑nghi 中trung 心tâm 住trụ 於ư 法pháp 行hành 布bố 施thí 等đẳng 是thị 也dã 。 意ý 明minh 住trụ 相tương/tướng 行hành 施thí 墮đọa 有hữu 漏lậu 中trung 。 受thọ 用dụng 欲dục 樂lạc 疲bì 乏phạp 生sanh 苦khổ 也dã 。 亦diệc 可khả 有hữu 漏lậu 有hữu 限hạn 。 有hữu 限hạn 故cố 乏phạp 受thọ 用dụng 。 乏phạp 受thọ 用dụng 故cố 生sanh 於ư 苦khổ 也dã 。 然nhiên 今kim 依y 天thiên 親thân 科khoa 經kinh 。 故cố 不bất 收thu 入nhập 此thử 段đoạn 。 前tiền 二nhị 文văn 理lý 相tương 似tự 。 故cố 全toàn 用dụng 之chi 。

總tổng 標tiêu 。 經kinh 意ý 云vân 。

以dĩ 是thị 無vô 我ngã 相tương/tướng 等đẳng 得đắc 成thành 忍nhẫn 行hành 。 故cố 彼bỉ 諸chư 菩Bồ 薩Tát 。 應ưng 須tu 離ly 相tương/tướng 。 發phát 菩Bồ 提Đề 心tâm 。

若nhược 離ly 等đẳng 者giả 。 住trụ 相tương/tướng 既ký 捨xả 菩Bồ 提Đề 。 不bất 住trụ 即tức 成thành 大đại 忍nhẫn 。 菩Bồ 提Đề 之chi 心tâm 。 自tự 然nhiên 久cửu 固cố 。 何hà 捨xả 之chi 有hữu 也dã 。

無vô 著trước 下hạ 。 可khả 知tri 。 流lưu 轉chuyển 苦khổ 。 經kinh 意ý 云vân 。

不bất 應ưng 住trụ 於ư 色sắc 等đẳng 六lục 境cảnh 生sanh 於ư 妄vọng 心tâm 。 應ưng 生sanh 無vô 住trụ 。 菩Bồ 提Đề 之chi 心tâm 。 若nhược 心tâm 有hữu 住trụ 。 色sắc 等đẳng 境cảnh 界giới 。 則tắc 為vi 非phi 住trụ 菩Bồ 提Đề 也dã 。 以dĩ 是thị 義nghĩa 故cố 。 佛Phật 於ư 正chánh 答đáp 問vấn 之chi 中trung 說thuyết 菩Bồ 薩Tát 心tâm 。 不bất 應ưng 住trụ 於ư 色sắc 等đẳng 布bố 施thí 。 菩Bồ 薩Tát 之chi 行hạnh 。 處xứ 處xứ 皆giai 同đồng 。 故cố 引dẫn 前tiền 文văn 以dĩ 證chứng 於ư 後hậu 也dã 。

流lưu 是thị 下hạ 。 解giải 科khoa 文văn 。 此thử 即tức 四Tứ 諦Đế 之chi 中trung 。 前tiền 二nhị 世thế 間gian 因nhân 果quả 也dã 。 大đại 雲vân 解giải 云vân 。

集tập 招chiêu 苦khổ 果quả 故cố 說thuyết 為vi 流lưu 。 生sanh 死tử 不bất 停đình 故cố 名danh 為vi 轉chuyển 。 斯tư 則tắc 襲tập 習tập 綸luân 輪luân 之chi 義nghĩa 也dã 。

著trước 色sắc 等đẳng 者giả 。 著trước 色sắc 等đẳng 即tức 疲bì 乏phạp 。 菩Bồ 提Đề 心tâm 不bất 生sanh 。 不bất 著trước 色sắc 等đẳng 即tức 不bất 疲bì 乏phạp 。 菩Bồ 提Đề 心tâm 生sanh 矣hĩ 。

引dẫn 前tiền 等đẳng 者giả 。 是thị 上thượng 修tu 行hành 文văn 中trung 也dã 。 已dĩ 如như 前tiền 說thuyết 。

相tương 違vi 苦khổ 。 經kinh 意ý 云vân 。

菩Bồ 薩Tát 行hạnh 行hành 。 本bổn 為vì 利lợi 益ích 眾chúng 生sanh 。 故cố 便tiện 離ly 相tương/tướng 。 行hành 於ư 布bố 施thí 。 若nhược 能năng 離ly 相tương/tướng 。 則tắc 眾chúng 生sanh 相tương 違vi 時thời 。 不bất 生sanh 疲bì 乏phạp 也dã 。 況huống 我ngã 法pháp 二nhị 相tương/tướng 。 如Như 來Lai 說thuyết 為vi 非phi 相tướng 耶da 。 以dĩ 皆giai 本bổn 無vô 故cố 須tu 離ly 矣hĩ 。 若nhược 其kỳ 本bổn 有hữu 何hà 用dụng 離ly 之chi 。 勸khuyến 離ly 之chi 旨chỉ 方phương 茲tư 著trước 矣hĩ 。

疏sớ/sơ 文văn 內nội 引dẫn 無vô 著trước 顯hiển 意ý 。 既ký 為vi 等đẳng 者giả 。 蓋cái 不bất 合hợp 為vi 而nhi 為vi 之chi 也dã 。 如như 人nhân 邀yêu 客khách 本bổn 為vi 供cung 承thừa 。 見kiến 有hữu 所sở 須tu 反phản 生sanh 凌lăng 辱nhục 。 於ư 理lý 如như 何hà 。

由do 不bất 能năng 下hạ 。 出xuất 瞋sân 之chi 所sở 以dĩ 也dã 。

故cố 顯hiển 下hạ 。 出xuất 經kinh 意ý 也dã 。 但đãn 無vô 此thử 二nhị 。 心tâm 必tất 相tương 應ứng 。

論luận 云vân 下hạ 。 二nhị 。 約ước 天thiên 親thân 釋thích 文văn 。

眾chúng 生sanh 相tướng 者giả 。 以dĩ 魏ngụy 經Kinh 云vân 。

一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 相tướng 故cố 。

陰ấm 中trung 等đẳng 者giả 。 今kim 於ư 陰ấm 中trung 。 不bất 見kiến 有hữu 我ngã 。 故cố 云vân 非phi 相tướng 也dã 。

五ngũ 陰ấm 法pháp 者giả 。 以dĩ 彼bỉ 眾chúng 生sanh 。 皆giai 用dụng 五ngũ 陰ấm 。 之chi 所sở 成thành 故cố 。

陰ấm 空không 等đẳng 者giả 。 以dĩ 無vô 能năng 成thành 之chi 五ngũ 陰ấm 。 故cố 云vân 法pháp 無vô 我ngã 也dã 。 然nhiên 此thử 人nhân 法pháp 二nhị 相tương/tướng 本bổn 自tự 空không 無vô 。 眾chúng 生sanh 不bất 知tri 妄vọng 執chấp 為vi 有hữu 。 今kim 所sở 說thuyết 者giả 。 意ý 令linh 知tri 而nhi 離ly 之chi 也dã 。 又hựu 此thử 我ngã 法pháp 經kinh 文văn 。 文văn 與dữ 意ý 反phản 。 文văn 即tức 先tiên 法pháp 後hậu 人nhân 。 意ý 則tắc 先tiên 人nhân 後hậu 法pháp 。 魏ngụy 經kinh 之chi 內nội 文văn 句cú 昭chiêu 然nhiên 。 故cố 今kim 疏sớ/sơ 中trung 順thuận 意ý 釋thích 也dã 。

第đệ 九cửu 疏sớ/sơ 初sơ 標tiêu 章chương 。

於ư 證chứng 下hạ 。 述thuật 疑nghi 意ý 兼kiêm 指chỉ 疑nghi 起khởi 處xứ 也dã 。 此thử 從tùng 前tiền 第đệ 三tam 第đệ 七thất 中trung 來lai 。 以dĩ 彼bỉ 校giảo 量lượng 內nội 外ngoại 財tài 施thí 。 不bất 及cập 持trì 經Kinh 以dĩ 此thử 得đắc 菩Bồ 提Đề 。 故cố 遂toại 起khởi 疑nghi 云vân 。

若nhược 然nhiên 者giả 。 且thả 言ngôn 說thuyết 是thị 因nhân 。 因nhân 即tức 是thị 道đạo 。 以dĩ 此thử 證chứng 果Quả 。 理lý 則tắc 不bất 成thành 。 何hà 者giả 。 以dĩ 果quả 是thị 無vô 為vi 。 無vô 為vi 有hữu 體thể 。 因nhân 是thị 有hữu 為vi 。 有hữu 為vi 無vô 體thể 。 無vô 體thể 之chi 道đạo 不bất 到đáo 果quả 中trung 。 云vân 何hà 說thuyết 此thử 而nhi 為vi 因nhân 耶da 。

斷đoạn 疑nghi 。 經kinh 意ý 云vân 。

如Như 來Lai 之chi 言ngôn 真chân 實thật 無vô 異dị 。 皆giai 如như 其kỳ 事sự 不bất 狂cuồng 眾chúng 生sanh 。 持trì 說thuyết 必tất 趣thú 菩Bồ 提Đề 。 汝nhữ 等đẳng 云vân 何hà 不bất 信tín 。 又hựu 以dĩ 如Như 來Lai 說thuyết 於ư 真chân 實thật 等đẳng 。 故cố 名danh 如Như 來Lai 。 為vi 真chân 實thật 語ngữ 者giả 。 由do 是thị 者giả 字tự 皆giai 屬thuộc 如Như 來Lai 。

疏sớ/sơ 文văn 初sơ 略lược 消tiêu 經kinh 意ý 。 佛Phật 所sở 下hạ 。 通thông 說thuyết 斷đoạn 疑nghi 之chi 意ý 。

皆giai 如như 其kỳ 事sự 者giả 。 即tức 下hạ 四tứ 語ngữ 。 所sở 說thuyết 之chi 事sự 。 今kim 說thuyết 等đẳng 者giả 。 以dĩ 彼bỉ 況huống 此thử 也dã 。 意ý 云vân 。

彼bỉ 既ký 無vô 謬mậu 。 此thử 豈khởi 不bất 然nhiên 。

真chân 語ngữ 下hạ 。 二nhị 。 廣quảng 釋thích 五ngũ 語ngữ 。

佛Phật 身thân 即tức 真chân 身thân 也dã 。 以dĩ 法pháp 報báo 合hợp 論luận 。 理lý 智trí 無vô 二nhị 故cố 。 若nhược 欲dục 分phần/phân 文văn 別biệt 指chỉ 。 則tắc 佛Phật 身thân 是thị 報báo 。 大đại 菩Bồ 提Đề 法Pháp 為vi 法pháp 也dã 。

是thị 真chân 智trí 者giả 。 以dĩ 菩Bồ 提Đề 是thị 覺giác 。 覺giác 即tức 智trí 故cố 。 論luận 云vân 。

依y 此thử 法Pháp 身thân 說thuyết 名danh 本bổn 覺giác 。 法pháp 報báo 合hợp 說thuyết 同đồng 名danh 真chân 身thân 。 如Như 來Lai 說thuyết 此thử 。 真chân 智trí 之chi 法pháp 。 乃nãi 名danh 如Như 來Lai 為vi 真chân 語ngữ 者giả 。

此thử 則tắc 以dĩ 所sở 說thuyết 名danh 能năng 說thuyết 也dã 。 餘dư 皆giai 例lệ 此thử 。 諦đế 實thật 等đẳng 義nghĩa 已dĩ 如như 前tiền 說thuyết 。

如như 語ngữ 等đẳng 者giả 。 小Tiểu 乘Thừa 雖tuy 有hữu 生sanh 空không 之chi 理lý 。 非phi 實thật 真Chân 如Như 。 以dĩ 是thị 偏thiên 真chân 未vị 徹triệt 源nguyên 故cố 。 大Đại 乘Thừa 之chi 內nội 具cụ 顯hiển 三tam 空không 。 空không 病bệnh 亦diệc 空không 。 是thị 究cứu 竟cánh 真Chân 如Như 法pháp 也dã 。

不bất 異dị 者giả 。 與dữ 三tam 乘thừa 弟đệ 子tử 授thọ 記ký 。 劫kiếp 數số 久cửu 遠viễn 。 名danh 號hiệu 壽thọ 量lượng 。 國quốc 土độ 等đẳng 事sự 。 一nhất 一nhất 不bất 異dị 故cố 也dã 。

佛Phật 將tương 等đẳng 者giả 。 謂vị 本bổn 來lai 只chỉ 有hữu 四tứ 語ngữ 。 秦tần 什thập 譯dịch 時thời 加gia 此thử 一nhất 語ngữ 。 欲dục 以dĩ 統thống 收thu 四tứ 語ngữ 發phát 明minh 佛Phật 意ý 。 用dụng 之chi 斷đoạn 疑nghi 也dã 。 應ưng 可khả 一nhất 一nhất 舉cử 而nhi 問vấn 之chi 。 以dĩ 顯hiển 不bất 狂cuồng 之chi 義nghĩa 。 且thả 如như 佛Phật 說thuyết 大đại 菩Bồ 提Đề 法Pháp 。 為vi 真chân 智trí 時thời 為vi 真chân 不bất 真chân 耶da 。 則tắc 對đối 曰viết 。

真chân 當đương 知tri 。 如Như 來Lai 是thị 真chân 語ngữ 者giả 。 斯tư 則tắc 不bất 誑cuống 之chi 義nghĩa 明minh 矣hĩ 。 他tha 皆giai 例lệ 此thử 。 說thuyết 此thử 四tứ 事sự 既ký 不bất 誑cuống 人nhân 。 今kim 說thuyết 此thử 經Kinh 。 受thọ 持trì 得đắc 菩Bồ 提Đề 果quả 。 豈khởi 成thành 誑cuống 耶da 。 云vân 何hà 不bất 信tín 。 雖tuy 此thử 言ngôn 說thuyết 有hữu 為vi 無vô 體thể 之chi 因nhân 。 能năng 證chứng 離ly 言ngôn 無vô 為vi 有hữu 體thể 之chi 果quả 。 故cố 偈kệ 云vân 。

果quả 雖tuy 不bất 住trụ 道đạo 。 而nhi 首thủ 能năng 為vi 因nhân 。 以dĩ 諸chư 佛Phật 實thật 語ngữ 。 彼bỉ 智trí 有hữu 四tứ 種chủng 。

亦diệc 如như 《# 淨tịnh 名danh 》# 云vân 。

文văn 字tự 性tánh 離ly 。 即tức 是thị 解giải 脫thoát 。 無vô 離ly 文văn 字tự 。 說thuyết 解giải 脫thoát 也dã 。

離ly 執chấp 。 經kinh 意ý 者giả 。 前tiền 雖tuy 以dĩ 言ngôn 遣khiển 疑nghi 。 又hựu 恐khủng 隨tùy 言ngôn 生sanh 執chấp 。 聞văn 說thuyết 依y 言ngôn 得đắc 菩Bồ 提Đề 。 便tiện 謂vị 言ngôn 中trung 有hữu 菩Bồ 提Đề 。 及cập 聞văn 言ngôn 中trung 無vô 菩Bồ 提Đề 。 便tiện 謂vị 畢tất 竟cánh 無vô 菩Bồ 提Đề 。 不bất 達đạt 言ngôn 空không 而nhi 法pháp 實thật 故cố 作tác 斯tư 執chấp 。 今kim 則tắc 遣khiển 之chi 。 故cố 云vân 如Như 來Lai 所sở 得đắc 等đẳng 也dã 。

如như 言ngôn 等đẳng 者giả 。 為vi 言ngôn 說thuyết 緣duyên 生sanh 。 本bổn 無vô 自tự 性tánh 。 言ngôn 中trung 菩Bồ 提Đề 亦diệc 同đồng 言ngôn 說thuyết 。

何hà 以dĩ 故cố 。 有hữu 名danh 無vô 實thật 故cố 。 如như 言ngôn 於ư 火hỏa 但đãn 有hữu 火hỏa 名danh 。 名danh 言ngôn 二nhị 法pháp 皆giai 無vô 體thể 性tánh 。 故cố 云vân 如như 言ngôn 等đẳng 也dã 。

不bất 如như 等đẳng 者giả 。 不bất 似tự 言ngôn 說thuyết 也dã 。 謂vị 言ngôn 說thuyết 畢tất 竟cánh 無vô 體thể 。 菩Bồ 提Đề 之chi 法Pháp 。 即tức 不bất 無vô 也dã 。 但đãn 以dĩ 不bất 在tại 言ngôn 中trung 。 不bất 無vô 離ly 言ngôn 之chi 法pháp 。 如như 言ngôn 中trung 之chi 火hỏa 雖tuy 無vô 。 不bất 無vô 離ly 言ngôn 之chi 火hỏa 。 由do 是thị 言ngôn 中trung 雖tuy 無vô 火hỏa 。 不bất 妨phương 因nhân 言ngôn 而nhi 得đắc 火hỏa 。 言ngôn 中trung 雖tuy 無vô 菩Bồ 提Đề 。 不bất 妨phương 因nhân 言ngôn 。 而nhi 得đắc 菩Bồ 提Đề 。 以dĩ 依y 言ngôn 進tiến 修tu 必tất 證chứng 果Quả 故cố 。 若nhược 然nhiên 者giả 。 則tắc 不bất 應ưng 言ngôn 中trung 執chấp 有hữu 。 離ly 言ngôn 執chấp 無vô 。 達đạt 此thử 有hữu 無vô 方phương 云vân 離ly 執chấp 。 故cố 偈kệ 云vân 。

順thuận 彼bỉ 實thật 智trí 說thuyết 。 不bất 實thật 亦diệc 不bất 虛hư 。 如như 聞văn 聲thanh 取thủ 證chứng 。 對đối 治trị 如như 是thị 說thuyết 。

第đệ 十thập 疏sớ/sơ 初sơ 標tiêu 章chương 。 若nhược 聖thánh 下hạ 。 指chỉ 疑nghi 起khởi 處xứ 。 此thử 從tùng 第đệ 三tam 中trung 來lai 。 準chuẩn 彼bỉ 但đãn 云vân 無vô 為vi 。 不bất 言ngôn 真Chân 如Như 。 今kim 所sở 言ngôn 者giả 。 揀giản 餘dư 無vô 為vi 故cố 。 所sở 以dĩ 揀giản 者giả 。 欲dục 顯hiển 所sở 疑nghi 要yếu 成thành 遍biến 義nghĩa 。 餘dư 無vô 為vi 法pháp 有hữu 不bất 遍biến 故cố 。

彼bỉ 真Chân 如Như 下hạ 。 立lập 理lý 也dã 。 如như 《# 華hoa 嚴nghiêm 》# 云vân 。

法pháp 性tánh 遍biến 在tại 一nhất 切thiết 處xứ 。 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 及cập 國quốc 土độ 。 三tam 世thế 悉tất 在tại 無vô 有hữu 餘dư 。 亦diệc 無vô 形hình 相tướng 而nhi 可khả 得đắc 。

斯tư 則tắc 處xứ 及cập 塵trần 塵trần 時thời 。 該cai 念niệm 念niệm 故cố 也dã 。

何hà 故cố 下hạ 。 結kết 成thành 疑nghi 。 既ký 遍biến 時thời 處xứ 即tức 合hợp 皆giai 得đắc 。 何hà 故cố 有hữu 得đắc 不bất 得đắc 耶da 。

斷đoạn 疑nghi 。 經kinh 意ý 云vân 。

若nhược 住trụ 法pháp 行hành 施thí 。 則tắc 不bất 得đắc 真Chân 如Như 。 如như 入nhập 暗ám 中trung 。 一nhất 無vô 所sở 見kiến 。 若nhược 無vô 住trụ 行hành 施thí 則tắc 得đắc 真Chân 如Như 。 如như 太thái 陽dương 昇thăng 天thiên 何hà 所sở 不bất 矚chú 。 真Chân 如Như 雖tuy 遍biến 。 得đắc 失thất 在tại 人nhân 。 義nghĩa 理lý 昭chiêu 然nhiên 竟cánh 何hà 所sở 惑hoặc 。

無vô 智trí 等đẳng 者giả 。 謂vị 無vô 般Bát 若Nhã 觀quán 照chiếu 之chi 智trí 。 由do 無vô 智trí 故cố 。 即tức 執chấp 著trước 色sắc 等đẳng 六lục 塵trần 及cập 空không 有hữu 等đẳng 一nhất 切thiết 法pháp 也dã 。 以dĩ 住trụ 是thị 執chấp 著trước 之chi 義nghĩa 。 故cố 云vân 住trụ 法pháp 。

心tâm 不bất 淨tịnh 者giả 。 由do 執chấp 著trước 故cố 為vi 塵trần 所sở 染nhiễm 。 正chánh 智trí 不bất 生sanh 不bất 證chứng 真chân 理lý 。 故cố 云vân 不bất 得đắc 。 得đắc 即tức 證chứng 也dã 。

有hữu 智trí 等đẳng 者giả 。 反phản 前tiền 可khả 見kiến 。

對đối 治trị 等đẳng 者giả 。 以dĩ 經kinh 中trung 具cụ 有hữu 法pháp 喻dụ 。 疏sớ/sơ 中trung 配phối 釋thích 影ảnh 略lược 難nạn/nan 明minh 。 今kim 要yếu 預dự 說thuyết 然nhiên 會hội 疏sớ/sơ 文văn 。 謂vị 喻dụ 中trung 有hữu 五ngũ 。

一nhất 空không 。 二nhị 色sắc 。 三tam 暗ám 。 四tứ 日nhật 。 五ngũ 目mục 。 法pháp 中trung 有hữu 四tứ 。

一nhất 真Chân 如Như 。 二nhị 性tánh 德đức 。 三tam 煩phiền 惱não 。 四Tứ 智Trí 。 法pháp 四tứ 喻dụ 五ngũ 。 數số 不bất 齊tề 者giả 。 以dĩ 空không 喻dụ 真Chân 如Như 。 色sắc 喻dụ 性tánh 德đức 。 暗ám 喻dụ 煩phiền 惱não 。 日nhật 目mục 二nhị 事sự 同đồng 喻dụ 一nhất 智trí 。

所sở 以dĩ 然nhiên 者giả 。 以dĩ 日nhật 目mục 二nhị 事sự 各các 有hữu 一nhất 能năng 。 智trí 慧tuệ 之chi 中trung 具cụ 有hữu 二nhị 義nghĩa 。 日nhật 能năng 破phá 暗ám 如như 智trí 斷đoạn 惑hoặc 。 目mục 能năng 見kiến 空không 如như 智trí 證chứng 理lý 。 既ký 目mục 無vô 破phá 暗ám 之chi 義nghĩa 。 日nhật 無vô 見kiến 空không 之chi 能năng 。 約ước 義nghĩa 分phân 之chi 但đãn 有hữu 四tứ 對đối 法pháp 喻dụ 。 喻dụ 中trung 意ý 者giả 。 且thả 如như 虛hư 空không 。 無vô 所sở 不bất 遍biến 。 一nhất 切thiết 色sắc 法pháp 。 亦diệc 滿mãn 世thế 間gian 。 百bách 千thiên 萬vạn 人nhân 。 悉tất 在tại 其kỳ 內nội 。 日nhật 光quang 未vị 出xuất 六lục 合hợp 暝# 然nhiên 。 雖tuy 在tại 空không 而nhi 不bất 見kiến 空không 。 雖tuy 對đối 色sắc 而nhi 不bất 見kiến 色sắc 。 苟cẩu 或hoặc 日nhật 出xuất 昏hôn 暗ám 盡tận 除trừ 。 眼nhãn 目mục 開khai 明minh 空không 色sắc 皆giai 見kiến 。 匪phỉ 但đãn 空không 無vô 邊biên 際tế 。 身thân 在tại 其kỳ 中trung 。 反phản 思tư 暗ám 暝# 之chi 時thời 不bất 曾tằng 暫tạm 出xuất 。 法pháp 中trung 亦diệc 爾nhĩ 。 謂vị 真Chân 如Như 之chi 理lý 。 周chu 遍biến 十thập 方phương 。 性tánh 上thượng 功công 德đức 亦diệc 遍biến 一nhất 切thiết 。 眾chúng 生sanh 無vô 量lượng 。 悉tất 在tại 其kỳ 中trung 。 以dĩ 智trí 慧tuệ 未vị 生sanh 唯duy 是thị 癡si 暗ám 。 雖tuy 在tại 真chân 內nội 何hà 曾tằng 見kiến 真chân 。 雖tuy 有hữu 性tánh 德đức 不bất 見kiến 性tánh 德đức 。 苟cẩu 或hoặc 智trí 慧tuệ 明minh 發phát 惑hoặc 暗ám 盡tận 除trừ 。 真chân 性tánh 廓khuếch 周chu 自tự 然nhiên 明minh 見kiến 。 匪phỉ 但đãn 性tánh 無vô 邊biên 際tế 身thân 在tại 性tánh 中trung 。 反phản 思tư 迷mê 暗ám 之chi 時thời 不bất 曾tằng 暫tạm 離ly 。 故cố 肇triệu 公công 云vân 。

道đạo 遠viễn 乎hồ 哉tai 。 觸xúc 事sự 而nhi 真chân 。 聖thánh 遠viễn 乎hồ 哉tai 。 體thể 之chi 則tắc 神thần 。

彌Di 勒Lặc 頌tụng 云vân 。

時thời 及cập 處xứ 實thật 有hữu 。 為vi 不bất 得đắc 真Chân 如Như 。

無vô 智trí 以dĩ 住trụ 法pháp 餘dư 者giả 。 有hữu 智trí 得đắc 對đối 治trị 法pháp 者giả 。 即tức 智trí 慧tuệ 也dã 。 以dĩ 日nhật 目mục 二nhị 種chủng 同đồng 喻dụ 此thử 。 故cố 謂vị 日nhật 是thị 能năng 治trị 。 暗ám 是thị 所sở 治trị 。 所sở 治trị 之chi 暗ám 既ký 盡tận 。 能năng 治trị 日nhật 光quang 現hiện 前tiền 。 即tức 能năng 見kiến 其kỳ 色sắc 等đẳng 。 法pháp 中trung 惑hoặc 智trí 例lệ 此thử 言ngôn 也dã 。 故cố 偈kệ 云vân 。

暗ám 如như 愚ngu 無vô 智trí 。 明minh 者giả 如như 有hữu 智trí 。 對đối 法pháp 及cập 對đối 治trị 。 得đắc 滅diệt 法pháp 如như 是thị 。

讚tán 德đức 者giả 。 以dĩ 顯hiển 得đắc 真Chân 如Như 為vi 由do 心tâm 淨tịnh 。 心tâm 淨tịnh 由do 不bất 住trụ 法pháp 。 不bất 住trụ 法pháp 緣duyên 有hữu 智trí 。 有hữu 智trí 蓋cái 由do 聞văn 經Kinh 。 當đương 知tri 此thử 經Kinh 。 有hữu 其kỳ 勝thắng 德đức 。 故cố 須tu 讚tán 歎thán 以dĩ 示thị 將tương 來lai 勝thắng 德đức 之chi 相tướng 。 即tức 下hạ 十thập 段đoạn 總tổng 標tiêu 經kinh 意ý 。 如như 文văn 可khả 知tri 。

所sở 言ngôn 以dĩ 佛Phật 智trí 慧tuệ 。 知tri 功công 德đức 者giả 。 意ý 言ngôn 。

除trừ 佛Phật 世Thế 尊Tôn 。 餘dư 無vô 知tri 者giả 。 蓋cái 顯hiển 功công 德đức 之chi 殊thù 勝thắng 也dã 。

受thọ 持trì 因nhân 者giả 。 標tiêu 也dã 。

為vi 欲dục 下hạ 。 釋thích 。 欲dục 受thọ 其kỳ 文văn 故cố 先tiên 讀đọc 。 欲dục 持trì 其kỳ 義nghĩa 故cố 先tiên 誦tụng 。 是thị 故cố 受thọ 持trì 。 皆giai 由do 讀đọc 誦tụng 。 故cố 分phần/phân 因nhân 果quả 也dã 。

受thọ 持trì 等đẳng 者giả 。 謂vị 依y 總tổng 持trì 法Pháp 而nhi 。 受thọ 持trì 修tu 行hành 。 若nhược 文văn 若nhược 義nghĩa 總tổng 能năng 領lãnh 納nạp 方phương 曰viết 受thọ 持trì 。 此thử 則tắc 思tư 慧tuệ 也dã 。

讀đọc 誦tụng 等đẳng 者giả 。 謂vị 依y 聞văn 慧tuệ 廣quảng 故cố 。 讀đọc 誦tụng 修tu 行hành 。 若nhược 無vô 所sở 聞văn 憑bằng 何hà 讀đọc 誦tụng 。 此thử 聞văn 慧tuệ 也dã 。 論luận 云vân 。

廣quảng 多đa 讀đọc 習tập 亦diệc 名danh 聞văn 慧tuệ

然nhiên 皆giai 言ngôn 修tu 行hành 者giả 。 蓋cái 通thông 相tương/tướng 說thuyết 也dã 。 非phi 是thị 三tam 慧tuệ 中trung 修tu 慧tuệ 。 以dĩ 修tu 慧tuệ 與dữ 理lý 相tương 應ứng 。 唯duy 局cục 無vô 漏lậu 。 出xuất 於ư 讀đọc 等đẳng 四tứ 法pháp 之chi 表biểu 。 故cố 不bất 配phối 之chi 。 但đãn 約ước 聞văn 思tư 二nhị 慧tuệ 。 共cộng 所sở 成thành 就tựu 。 故cố 疏sớ/sơ 次thứ 云vân 。

是thị 則tắc 從tùng 他tha 聞văn 法Pháp 等đẳng 。

故cố 偈kệ 下hạ 。 引dẫn 證chứng 。 從tùng 他tha 即tức 聞văn 慧tuệ 也dã 。 及cập 內nội 即tức 思tư 慧tuệ 也dã 。

捨xả 命mạng 福phước 。 經kinh 意ý 可khả 知tri 。

以dĩ 事sự 等đẳng 者giả 。 以dĩ 前tiền 來lai 已dĩ 說thuyết 命mạng 施thí 。 此thử 中trung 復phục 說thuyết 者giả 。 蓋cái 時thời 事sự 俱câu 勝thắng 故cố 。

時thời 即tức 布bố 施thí 之chi 時thời 。 事sự 即tức 布bố 施thí 之chi 事sự 。 前tiền 但đãn 一nhất 度độ 施thí 一nhất 河hà 沙sa 身thân 命mạng 。

時thời 事sự 皆giai 小tiểu 。 今kim 則tắc 無vô 量lượng 劫kiếp 中trung 。 日nhật 復phục 三tam 度độ 以dĩ 河hà 沙sa 。 身thân 命mạng 布bố 施thí 。

時thời 事sự 皆giai 大đại 。 是thị 捨xả 命mạng 福phước 中trung 勝thắng 福phước 德đức 也dã 。

信tín 經kinh 福phước 。 經kinh 意ý 亦diệc 可khả 知tri 。

不bất 逆nghịch 者giả 。 是thị 不bất 謗báng 義nghĩa 也dã 。 魏ngụy 經kinh 如như 此thử 。

信tín 經kinh 者giả 。 謂vị 能năng 所sở 校giảo 量lượng 之chi 中trung 皆giai 有hữu 勝thắng 劣liệt 。 能năng 中trung 一nhất 河hà 沙sa 數số 為vi 劣liệt 。 三tam 時thời 多đa 劫kiếp 為vi 勝thắng 。 所sở 中trung 信tín 經kinh 為vi 劣liệt 。 持trì 說thuyết 為vi 勝thắng 。 前tiền 則tắc 以dĩ 劣liệt 況huống 勝thắng 。 此thử 則tắc 以dĩ 勝thắng 況huống 劣liệt 。 前tiền 淺thiển 後hậu 深thâm 。 天thiên 地địa 之chi 遠viễn 矣hĩ 。

餘dư 不bất 測trắc 。 經kinh 意ý 云vân 。

若nhược 具cụ 足túc 讚tán 歎thán 終chung 不bất 可khả 窮cùng 。 以dĩ 實thật 言ngôn 之chi 。 有hữu 無vô 邊biên 功công 德đức 等đẳng 也dã 。

非phi 餘dư 等đẳng 者giả 。 非phi 二Nhị 乘Thừa 。 菩Bồ 薩Tát 能năng 盡tận 知tri 也dã 。 故cố 前tiền 云vân 以dĩ 佛Phật 智trí 慧tuệ 。 而nhi 悉tất 知tri 故cố 。 又hựu 下hạ 文văn 云vân 。

當đương 知tri 是thị 經Kinh 義nghĩa 。 不bất 可khả 思tư 議nghị 。 果quả 報báo 亦diệc 不bất 可khả 思tư 議nghị 。 佛Phật 尚thượng 如như 此thử 。 餘dư 豈khởi 能năng 知tri 。

自tự 覺giác 者giả 。 謂vị 以dĩ 心tâm 思tư 口khẩu 議nghị 但đãn 及cập 名danh 相tướng 之chi 境cảnh 。 此thử 非phi 名danh 相tướng 。 故cố 不bất 可khả 思tư 議nghị 。 唯duy 證chứng 相tương 應ứng 故cố 也dã 。

等đẳng 及cập 勝thắng 者giả 。 兩lưỡng 意ý 。

一nhất 則tắc 無vô 有hữu 等đẳng 此thử 。 勝thắng 功công 德đức 故cố 。 二nhị 則tắc 無vô 有hữu 勝thắng 於ư 此thử 故cố 。 無vô 有hữu 等đẳng 於ư 此thử 故cố 。 故cố 《# 心tâm 經kinh 》# 云vân 。

是thị 無vô 上thượng 咒chú 是thị 無vô 等đẳng 等đẳng 咒chú 。

及cập 即tức 等đẳng 義nghĩa 故cố 。 不bất 別biệt 標tiêu 也dã 。

大đại 心tâm 說thuyết 。 經kinh 意ý 云vân 。

以dĩ 非phi 餘dư 者giả 所sở 知tri 故cố 。 故cố 為vi 最tối 上thượng 者giả 說thuyết 。

一nhất 佛Phật 乘Thừa 者giả 。 經kinh 中trung 初sơ 標tiêu 大Đại 乘Thừa 名danh 。 恐khủng 濫lạm 於ư 權quyền 教giáo 。 故cố 復phục 揀giản 云vân 最Tối 上Thượng 乘Thừa 者giả 。 今kim 疏sớ/sơ 中trung 出xuất 最Tối 上Thượng 乘Thừa 體thể 。 故cố 云vân 一nhất 佛Phật 乘thừa 也dã 。 體thể 當đương 本bổn 覺giác 。 故cố 名danh 為vi 佛Phật 。 非phi 二nhị 非phi 三tam 故cố 名danh 一Nhất 乘Thừa 。 故cố 魏ngụy 經Kinh 云vân 。

為vi 住trụ 第đệ 一nhất 大Đại 乘Thừa 眾chúng 生sanh 說thuyết

即tức 當đương 善thiện 吉cát 所sở 為vi 機cơ 發phát 無vô 上thượng 菩Bồ 提Đề 心tâm 者giả 。

能năng 傳truyền 。 經kinh 意ý 云vân 。

若nhược 能năng 宣tuyên 說thuyết 受thọ 持trì 。 此thử 則tắc 修tu 行hành 二nhị 利lợi 。 能năng 令linh 佛Phật 種chủng 不bất 斷đoạn 。 則tắc 名danh 荷hà 擔đảm 菩Bồ 提Đề 。

滿mãn 足túc 無vô 上thượng 界giới 者giả 。 滿mãn 足túc 即tức 成thành 就tựu 義nghĩa 。 界giới 即tức 因nhân 義nghĩa 。 意ý 明minh 不bất 可khả 量lượng 。 等đẳng 功công 德đức 與dữ 無vô 上thượng 菩Bồ 提Đề 。 為vi 因nhân 故cố 也dã 。

荷hà 擔đảm 等đẳng 者giả 。 在tại 肩kiên 曰viết 擔đảm 。 背bối/bội 負phụ 曰viết 荷hà 。 今kim 明minh 行hành 菩Bồ 薩Tát 行hạnh 。 即tức 是thị 荷hà 擔đảm 。 謂vị 以dĩ 大đại 悲bi 下hạ 化hóa 。 以dĩ 大đại 智trí 上thượng 求cầu 。 以dĩ 大đại 願nguyện 雙song 運vận 。 安an 於ư 精tinh 進tấn 肩kiên 上thượng 。 從tùng 煩phiền 惱não 生sanh 死tử 中trung 出xuất 。 念niệm 念niệm 不bất 住trụ 。 直trực 至chí 菩Bồ 提Đề 真chân 性tánh 。 自tự 他tha 一nhất 時thời 解giải 脫thoát 。 方phương 捨xả 此thử 擔đảm 。 《# 法Pháp 炬cự 經kinh 》# 中trung 具cụ 有hữu 此thử 說thuyết 。 今kim 經Kinh 云vân 。

受thọ 持trì 讀đọc 誦tụng 即tức 自tự 利lợi 。 廣quảng 為vì 人nhân 說thuyết 即tức 利lợi 他tha 。 既ký 若nhược 二nhị 利lợi 兼kiêm 行hành 。 必tất 以dĩ 大đại 願nguyện 為vi 體thể 。 由do 是thị 能năng 令linh 。 佛Phật 種chủng 不bất 斷đoạn 。 故cố 名danh 荷hà 擔đảm 菩Bồ 提Đề 。

樂nhạo/nhạc/lạc 小tiểu 。 經kinh 徵trưng 意ý 云vân 。

云vân 何hà 唯duy 為vi 大Đại 乘Thừa 者giả 說thuyết 。 何hà 故cố 持trì 說thuyết 名danh 為vi 。 荷hà 擔đảm 菩Bồ 提Đề 。 釋thích 意ý 云vân 。

以dĩ 樂nhạo/nhạc/lạc 小tiểu 者giả 著trước 我ngã 等đẳng 見kiến 不bất 能năng 持trì 說thuyết 。 故cố 知tri 能năng 持trì 能năng 說thuyết 。 是thị 最Tối 上Thượng 乘Thừa 荷hà 擔đảm 菩Bồ 提Đề 之chi 者giả 。

問vấn 。

何hà 者giả 名danh 為vi 小tiểu 法pháp 。 誰thùy 為vi 樂nhạo/nhạc/lạc 小tiểu 之chi 人nhân 。

答đáp 。

四Tứ 諦Đế 緣duyên 生sanh 名danh 為vi 小tiểu 法pháp 。 聲Thanh 聞Văn 。 緣Duyên 覺Giác 即tức 是thị 樂nhạo/nhạc/lạc 小tiểu 之chi 人nhân 。 滯trệ 情tình 於ư 中trung 乃nãi 名danh 為vi 樂nhạo/nhạc/lạc 。 彼bỉ 有hữu 法pháp 執chấp 此thử 顯hiển 三tam 空không 。 是thị 其kỳ 非phi 處xứ 故cố 不bất 能năng 持trì 說thuyết 。 故cố 魏ngụy 經Kinh 云vân 。

若nhược 有hữu 我ngã 人nhân 等đẳng 。 見kiến 於ư 此thử 法Pháp 門môn 。 能năng 受thọ 持trì 者giả 。 無vô 有hữu 是thị 處xứ 。

當đương 知tri 若nhược 能năng 持trì 說thuyết 。 即tức 是thị 樂nhạo/nhạc/lạc 大đại 法pháp 者giả 。 不bất 著trước 我ngã 人nhân 等đẳng 見kiến 也dã 。

問vấn 。

聲Thanh 聞Văn 。 緣Duyên 覺Giác 以dĩ 達đạt 我ngã 空không 。 云vân 何hà 經kinh 中trung 而nhi 言ngôn 著trước 我ngã 。

答đáp 。

以dĩ 我ngã 人nhân 等đẳng 見kiến 。 是thị 心tâm 心tâm 所sở 法pháp 。 著trước 之chi 即tức 是thị 法pháp 執chấp 。 故cố 指chỉ 緣Duyên 覺Giác 。 聲Thanh 聞Văn 也dã 。 或hoặc 可khả 樂lạc 小tiểu 法pháp 者giả 。 即tức 是thị 聲Thanh 聞Văn 。 緣Duyên 覺Giác 。 著trước 我ngã 見kiến 者giả 。 即tức 是thị 一nhất 切thiết 凡phàm 夫phu 。

如như 塔tháp 。 經kinh 意ý 云vân 。

經kinh 顯hiển 法Pháp 身thân 。 依y 法pháp 則tắc 有hữu 報báo 化hóa 。 三Tam 身Thân 既ký 存tồn 。 塔tháp 廟miếu 斯tư 在tại 。 是thị 故cố 此thử 處xứ 勸khuyến 應ưng 供cúng 養dường 。 準chuẩn 《# 纂toản 靈linh 記ký 》# 說thuyết 。 隨tùy 朝triêu 益ích 州châu 新tân 繁phồn 縣huyện 王vương 者giả 村thôn 有hữu 書thư 生sanh 。 姓tánh 苟cẩu 。 未vị 詳tường 其kỳ 名danh 。 於ư 彼bỉ 村thôn 東đông 空không 中trung 四tứ 面diện 書thư 之chi 。 村thôn 人nhân 謂vị 曰viết 。

書thư 者giả 何hà 也dã 。

曰viết 。

我ngã 書thư 《# 金kim 剛cang 般Bát 若Nhã 經kinh 》# 。

曰viết 。

何hà 用dụng 焉yên 。

曰viết 。

與dữ 諸chư 天thiên 讀đọc 之chi 。

時thời 人nhân 見kiến 聞văn 。 若nhược 存tồn 若nhược 亡vong 。 彼bỉ 屬thuộc 霖lâm 雨vũ 流lưu 水thủy 霶# 霈# 。 唯duy 此thử 地địa 方phương 丈trượng 餘dư 間gian 。 如như 堂đường 閣các 下hạ 竟cánh 無vô 沾triêm 濕thấp 。 於ư 是thị 牧mục 童đồng 每mỗi 就tựu 避tị 雨vũ 。

時thời 人nhân 雖tuy 在tại 。 莫mạc 知tri 所sở 由do 。 至chí 武võ 德đức 初sơ 。 有hữu 西tây 僧Tăng 至chí 。 神thần 貌mạo 頗phả 異dị 。 於ư 此thử 作tác 禮lễ 。 村thôn 人nhân 謂vị 曰viết 。

前tiền 無vô 殿điện 塔tháp 為vi 何hà 禮lễ 也dã 。

曰viết 。

君quân 是thị 鄉hương 人nhân 耶da 。

曰viết 。

然nhiên 。

僧Tăng 曰viết 。

君quân 大đại 無vô 識thức 。 此thử 有hữu 《# 金kim 剛cang 般Bát 若Nhã 經kinh 》# 。 諸chư 天thiên 置trí 蓋cái 其kỳ 上thượng 。 不bất 絕tuyệt 供cúng 養dường 。 云vân 何hà 污ô 踐tiễn 使sử 其kỳ 然nhiên 乎hồ 。

村thôn 人nhân 乃nãi 省tỉnh 苟cẩu 生sanh 寫tả 經kinh 之chi 處xứ 。 自tự 此thử 遂toại 甃# 甓# 嚴nghiêm 欄lan 護hộ 之chi 不bất 令linh 污ô 踐tiễn 。 苟cẩu 至chí 齋trai 日nhật 每mỗi 常thường 供cúng 養dường 。 瞻chiêm 禮lễ 者giả 往vãng 往vãng 有hữu 聞văn 天thiên 樂nhạo/nhạc/lạc 之chi 聲thanh 。 迄hất 今kim 其kỳ 處xứ 雨vũ 不bất 能năng 濕thấp 。 且thả 空không 書thư 無vô 迹tích 尚thượng 乃nãi 如như 斯tư 。 況huống 紙chỉ 素tố 分phân 明minh 而nhi 不bất 能năng 爾nhĩ 。

轉chuyển 罪tội 。 經kinh 意ý 云vân 。

如như 過quá 去khứ 造tạo 極cực 惡ác 。 合hợp 來lai 世thế 墮đọa 三tam 塗đồ 者giả 。 苟cẩu 遇ngộ 此thử 經Kinh 受thọ 持trì 讀đọc 誦tụng 。 功công 力lực 既ký 著trước 能năng 消tiêu 極cực 惡ác 。 遂toại 以dĩ 現hiện 遭tao 輕khinh 賤tiện 之chi 事sự 。 更cánh 不bất 墮đọa 於ư 惡ác 道đạo 。 即tức 是thị 轉chuyển 重trọng 業nghiệp 令linh 輕khinh 受thọ 也dã 。 持trì 經Kinh 無vô 我ngã 等đẳng 相tương/tướng 。 即tức 煩phiền 惱não 障chướng 盡tận 。 極cực 惡ác 消tiêu 滅diệt 。 即tức 業nghiệp 障chướng 盡tận 。 不bất 墮đọa 。 即tức 報báo 障chướng 盡tận 。 三tam 障chướng 既ký 滅diệt 三tam 德đức 必tất 圓viên 。 故cố 云vân 當đương 得đắc 菩Bồ 提Đề 也dã 。

總tổng 包bao 等đẳng 者giả 。 以dĩ 打đả 罵mạ 等đẳng 事sự 皆giai 名danh 輕khinh 賤tiện 故cố 。

隋tùy 譯dịch 下hạ 。 引dẫn 證chứng 。

無vô 著trước 下hạ 。 轉chuyển 釋thích 。 無vô 量lượng 者giả 。 以dĩ 身thân 口khẩu 意ý 。 三tam 所sở 為vi 之chi 事sự 。 但đãn 不bất 饒nhiêu 益ích 。 皆giai 屬thuộc 輕khinh 賤tiện 也dã 。 故cố 云vân 無vô 量lượng 。

罪tội 滅diệt 者giả 。 罪tội 障chướng 既ký 盡tận 。 漸tiệm 漸tiệm 修tu 行hành 。 因nhân 圓viên 果quả 滿mãn 。 自tự 然nhiên 為vi 佛Phật 。 經kinh 言ngôn 。

當đương 得đắc

意ý 顯hiển 後hậu 時thời 。 非phi 謂vị 現hiện 世thế 得đắc 成thành 佛Phật 果quả 。 餘dư 轉chuyển 滅diệt 等đẳng 義nghĩa 。 已dĩ 於ư 懸huyền 談đàm 五ngũ 因nhân 中trung 說thuyết 竟cánh 。

第Đệ 八Bát 經Kinh 疏Sớ/sơ 二Nhị

初sơ 。 總tổng 敘tự 意ý 。

速tốc 證chứng 等đẳng 者giả 。 意ý 明minh 持trì 說thuyết 此thử 經Kinh 。 速tốc 證chứng 菩Bồ 提Đề 之chi 法pháp 。 所sở 以dĩ 超siêu 過quá 如Như 來Lai 事sự 多đa 世Thế 尊Tôn 之chi 福phước 。 故cố 偈kệ 云vân 。

福phước 不bất 至chí 菩Bồ 提Đề 。 二nhị 能năng 至chí 菩Bồ 提Đề 。

也dã 。

二nhị 。 別biệt 科khoa 釋thích 經kinh 二nhị 。

初sơ 中trung 全toàn 具cụ 福phước 。 經kinh 意ý 可khả 見kiến 。

然nhiên 燈đăng 前tiền 者giả 。 以dĩ 釋Thích 迦Ca 因Nhân 地Địa 修tu 行hành 經kinh 。 三tam 無vô 數số 劫kiếp 。 第đệ 一nhất 劫kiếp 滿mãn 遇ngộ 寶bảo 髻kế 如Như 來Lai 。 第đệ 二nhị 劫kiếp 滿mãn 遇ngộ 。 然Nhiên 燈Đăng 如Như 來Lai 。 第đệ 三tam 劫kiếp 滿mãn 遇ngộ 勝thắng 觀quán 如Như 來Lai 。 今kim 云vân 然nhiên 燈đăng 前tiền 者giả 。 即tức 第đệ 二nhị 劫kiếp 中trung 也dã 。

那na 由do 他tha 者giả 。 第đệ 九cửu 數sác 數sác 當đương 萬vạn 萬vạn 。

少thiểu 分phần 福phước 。 經kinh 意ý 對đối 前tiền 。 比tỉ 量lượng 可khả 解giải 。

然nhiên 所sở 不bất 及cập 者giả 。 有hữu 二nhị 義nghĩa 。

一nhất 。 彼bỉ 得đắc 福phước 德đức 。 此thử 得đắc 菩Bồ 提Đề 故cố 。 二nhị 。 彼bỉ 有hữu 我ngã 相tương/tướng 。 此thử 無vô 我ngã 相tướng 故cố 。 故cố 前tiền 云vân 。

此thử 人nhân 無vô 我ngã 人nhân 相tướng

等đẳng 也dã 。

則tắc 疑nghi 。 經kinh 意ý 云vân 。

前tiền 雖tuy 校giảo 量lượng 亦diệc 未vị 具cụ 說thuyết 。 若nhược 具cụ 說thuyết 者giả 人nhân 必tất 狐hồ 疑nghi 。 狐hồ 者giả 。 狡# 獸thú 也dã 。 以dĩ 多đa 疑nghi 故cố 。 故cố 云vân 狐hồ 疑nghi 。 《# 述thuật 征chinh 記ký 》# 云vân 。

風phong 勁# 河hà 氷băng 始thỉ 合hợp 。 要yếu 須tu 狐hồ 行hành 。 以dĩ 此thử 物vật 善thiện 聽thính 。 聽thính 氷băng 下hạ 水thủy 無vô 流lưu 聲thanh 。 即tức 過quá 也dã 。

魏ngụy 經kinh 即tức 但đãn 云vân 疑nghi 惑hoặc 。

幽u 邃thúy 。 經kinh 意ý 云vân 。

校giảo 量lượng 不bất 及cập 。 佛Phật 不bất 具cụ 說thuyết 者giả 。 以dĩ 此thử 經Kinh 義nghĩa 及cập 持trì 者giả 果quả 報báo 。 皆giai 不bất 可khả 心tâm 思tư 言ngôn 議nghị 故cố 也dã 。

福phước 體thể 者giả 。 經kinh 義nghĩa 也dã 。 為vi 福phước 所sở 依y 故cố 。

果quả 體thể 者giả 。 佛Phật 菩Bồ 提Đề 也dã 。 測trắc 量lượng 。 即tức 思tư 議nghị 也dã 。 以dĩ 福phước 田điền 佛Phật 果Quả 皆giai 無vô 相tướng 故cố 。 然nhiên 科khoa 云vân 總tổng 結kết 幽u 邃thúy 。 準chuẩn 疏sớ/sơ 所sở 判phán 但đãn 局cục 第đệ 十thập 疑nghi 中trung 。 今kim 若nhược 詳tường 之chi 。 兼kiêm 該cai 三tam 七thất 之chi 二nhị 。 以dĩ 始thỉ 自tự 第đệ 三tam 。 乃nãi 至chí 第đệ 十thập 。 邐lệ 迤dĩ 次thứ 第đệ 五ngũ 度độ 校giảo 量lượng 。 謂vị 外ngoại 財tài 兩lưỡng 度độ 。 內nội 財tài 兩lưỡng 度độ 。 佛Phật 因nhân 一nhất 度độ 。 且thả 第đệ 一nhất 以dĩ □# 三Tam 千Thiên 界Giới 七thất 寶bảo 布bố 施thí 。 校giảo 量lượng 不bất 及cập 持trì 說thuyết 。 第đệ 二nhị 以dĩ 無vô 量lượng 三Tam 千Thiên 界Giới 寶bảo 施thí 校giảo 量lượng 不bất 及cập 。 第đệ 三tam 以dĩ 一nhất 河hà 沙sa 數số 身thân 命mạng 布bố 施thí 。 校giảo 量lượng 不bất 及cập 。 第đệ 四tứ 以dĩ 無vô 量lượng 河hà 沙sa 數số 身thân 命mạng 布bố 施thí 。 校giảo 量lượng 不bất 及cập 。 第đệ 五ngũ 以dĩ 如Như 來Lai 因Nhân 地Địa 。 供cúng 養dường 諸chư 佛Phật 功công 德đức 。 校giảo 量lượng 不bất 及cập 。 至chí 此thử 第đệ 五ngũ 是thị 校giảo 量lượng 之chi 極cực 。 更cánh 無vô 譬thí 喻dụ 可khả 以dĩ 比tỉ 況huống 。 故cố 云vân 乃nãi 至chí 算toán 數số 譬thí 喻dụ 。 所sở 不bất 能năng 及cập 。 苟cẩu 或hoặc 具cụ 說thuyết 。 人nhân 必tất 生sanh 疑nghi 。 故cố 復phục 云vân 。

我ngã 若nhược 具cụ 說thuyết 者giả 。 或hoặc 有hữu 人nhân 聞văn 。 心tâm 則tắc 狂cuồng 亂loạn 。 狐hồ 疑nghi 不bất 信tín 。

自tự 此thử 之chi 後hậu 。 讚tán 校giáo 都đô 絕tuyệt 。 所sở 以dĩ 望vọng 前tiền 數số 段đoạn 。 故cố 總tổng 結kết 云vân 。

當đương 知tri 是thị 經Kinh 義nghĩa 。 不bất 可khả 思tư 議nghị 等đẳng 也dã 。

問vấn 。

此thử 至chí 經kinh 末mạt 猶do 有hữu 數sác 處xử 校giảo 量lượng 。 云vân 何hà 輒triếp 言ngôn 無vô 校giảo 量lượng 耶da 。

答đáp 。

餘dư 所sở 校giảo 量lượng 。 但đãn 是thị 別biệt 意ý 。 以dĩ 之chi 斷đoạn 疑nghi 。 實thật 非phi 前tiền 說thuyết 五ngũ 重trọng/trùng 次thứ 第đệ 也dã 。 由do 是thị 隨tùy 時thời 略lược 舉cử 一nhất 三Tam 千Thiên 界Giới 寶bảo 。 或hoặc 須Tu 彌Di 聚tụ 寶bảo 。 或hoặc 阿a 僧tăng 祇kỳ 界giới 寶bảo 。 以dĩ 為vi 校giảo 量lượng 。 若nhược 不bất 然nhiên 者giả 。 豈khởi 得đắc 勝thắng 義nghĩa 之chi 後hậu 。 卻khước 舉cử 劣liệt 福phước 為vi 次thứ 第đệ 耶da 。

第đệ 十thập 一nhất 疏sớ/sơ 初sơ 標tiêu 章chương

佛Phật 教giáo 下hạ 。 指chỉ 疑nghi 起khởi 處xứ 。

住trụ 修tu 下hạ 。 即tức 正chánh 答đáp 三tam 問vấn 。 及cập 次thứ 前tiền 十thập 段đoạn 也dã 。

若nhược 無vô 下hạ 。 結kết 成thành 疑nghi 。 既ký 教giáo 我ngã 住trụ 修tu 離ly 過quá 。 豈khởi 是thị 無vô 我ngã 無vô 人nhân 。 若nhược 言ngôn 無vô 我ngã 。 誰thùy 住trụ 修tu 離ly 過quá 耶da 。

亦diệc 云vân 下hạ 。 敘tự 別biệt 義nghĩa 。 除trừ 細tế 執chấp 者giả 。 即tức 是thị 第đệ 二nhị 疑nghi 中trung 未vị 除trừ 之chi 者giả 。 故cố 今kim 舉cử 之chi 令linh 其kỳ 除trừ 斷đoạn 。

問vấn 。

執chấp 與dữ 疑nghi 何hà 別biệt 耶da 。

答đáp 。

執chấp 則tắc 堅kiên 著trước 。 疑nghi 乃nãi 不bất 決quyết 。 若nhược 據cứ 論luận 意ý 。 正chánh 是thị 除trừ 執chấp 。 不bất 言ngôn 斷đoạn 疑nghi 。 今kim 疏sớ/sơ 云vân 斷đoạn 疑nghi 者giả 。 若nhược 言ngôn 除trừ 執chấp 。 文văn 勢thế 孤cô 起khởi 血huyết 脈mạch 不bất 貫quán 。 故cố 依y 諸chư 疏sớ/sơ 以dĩ 立lập 此thử 疑nghi 。

偈kệ 云vân 下hạ 。 引dẫn 證chứng 。 除trừ 執chấp 道đạo 之chi 與dữ 心tâm 蓋cái 是thị 一nhất 法pháp 。 但đãn 以dĩ 心tâm 本bổn 無vô 我ngã 而nhi 執chấp 我ngã 。 道đạo 本bổn 不bất 住trụ 而nhi 成thành 住trụ 。 故cố 立lập 障chướng 心tâm 違vi 道đạo 也dã 。 然nhiên 此thử 疑nghi 執chấp 之chi 文văn 。 若nhược 詳tường 經kinh 義nghĩa 別biệt 分phần/phân 。 則tắc 從tùng 。

爾nhĩ 時thời 須Tu 菩Bồ 提Đề 。 至chí 即tức 非phi 菩Bồ 薩Tát 。

是thị 斷đoạn 疑nghi 。 後hậu 之chi 一nhất 段đoạn 是thị 除trừ 執chấp 也dã 。 故cố 論luận 中trung 釋thích 已dĩ 遍biến 指chỉ 後hậu 文văn 。

問vấn 。

經kinh 文văn 雖tuy 似tự 前tiền 。 問vấn 意ý 全toàn 別biệt 。 意ý 云vân 。

若nhược 人nhân 發phát 心tâm 。 則tắc 無vô 有hữu 我ngã 。 是thị 誰thùy 降hàng 伏phục 其kỳ 心tâm 。

反phản 覆phúc 如như 上thượng 所sở 說thuyết 。 必tất 無vô 我ngã 。 經kinh 意ý 云vân 。

若nhược 人nhân 發phát 菩Bồ 提Đề 心tâm 已dĩ 。 當đương 生sanh 度độ 盡tận 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 之chi 心tâm 。 然nhiên 不bất 得đắc 起khởi 有hữu 眾chúng 生sanh 可khả 度độ 之chi 念niệm 。 亦diệc 不bất 可khả 起khởi 我ngã 能năng 度độ 之chi 念niệm 。 念niệm 既ký 不bất 起khởi 即tức 無vô 我ngã 。 無vô 我ngã 即tức 名danh 菩Bồ 薩Tát 也dã 。

非phi 菩Bồ 薩Tát 。 經kinh 徵trưng 意ý 云vân 。

以dĩ 何hà 義nghĩa 故cố 。 度độ 眾chúng 生sanh 令linh 不bất 起khởi 眾chúng 生sanh 之chi 念niệm 耶da 。 釋thích 意ý 云vân 。

若nhược 有hữu 我ngã 相tướng 。 眾chúng 生sanh 相tương/tướng 等đẳng 。 非phi 菩Bồ 薩Tát 故cố 。 前tiền 約ước 所sở 度độ 之chi 境cảnh 。 此thử 約ước 能năng 度độ 之chi 心tâm 。 心tâm 境cảnh 合hợp 論luận 通thông 名danh 為vi 我ngã 。 既ký 前tiền 後hậu 互hỗ 舉cử 。 則tắc 顯hiển 能năng 所sở 皆giai 無vô 也dã 。

俱câu 寂tịch 。 經kinh 徵trưng 意ý 云vân 。

前tiền 無vô 所sở 化hóa 之chi 境cảnh 。 次thứ 無vô 能năng 化hóa 之chi 心tâm 。 所sở 以dĩ 要yếu 無vô 能năng 所sở 者giả 。 何hà 謂vị 也dã 。 釋thích 意ý 云vân 。

以dĩ 能năng 所sở 俱câu 十thập 。 方phương 是thị 菩Bồ 薩Tát 故cố 。 法pháp 之chi 一nhất 字tự 。 能năng 所sở 俱câu 攝nhiếp 。

第đệ 十thập 二nhị 疏sớ/sơ 初sơ 標tiêu 意ý 。

若nhược 無vô 菩Bồ 薩Tát 者giả 。 指chỉ 疑nghi 起khởi 處xứ 。 即tức 從tùng 次thứ 前tiền 文văn 中trung 來lai 也dã 。 以dĩ 前tiền 云vân 無vô 發phát 心tâm 者giả 。 發phát 心tâm 者giả 即tức 是thị 菩Bồ 薩Tát 故cố 。

云vân 何hà 下hạ 。 結kết 成thành 疑nghi 也dã 。 然nhiên 燈đăng 。 即tức 是thị 釋Thích 迦Ca 因Nhân 地Địa 。 第đệ 二nhị 劫kiếp 滿mãn 所sở 遇ngộ 之chi 佛Phật 。 既ký 於ư 彼bỉ 處xứ 。 行hành 菩Bồ 薩Tát 行hạnh 。 云vân 何hà 乃nãi 言ngôn 無vô 發phát 心tâm 者giả 。

舉cử 疑nghi 處xứ 。 經kinh 意ý 云vân 。

汝nhữ 意ý 之chi 中trung 。 頗phả 謂vị 我ngã 於ư 然Nhiên 燈Đăng 佛Phật 所sở 。 得đắc 菩Bồ 提Đề 不phủ 。 若nhược 得đắc 菩Bồ 提Đề 。 何hà 成thành 菩Bồ 薩Tát 。 是thị 彼bỉ 疑nghi 處xứ 。 故cố 舉cử 問vấn 之chi 。

降giáng/hàng 怨oán 下hạ 。 敘tự 其kỳ 本bổn 事sự 。 準chuẩn 《# 本bổn 行hạnh 經kinh 》# 說thuyết 。

昔tích 有hữu 大đại 城thành 。 名danh 為vi 蓮liên 華hoa 。 城thành 中trung 有hữu 王vương 。 名danh 曰viết 降Hàng 怨Oán 。 有hữu 一nhất 婆Bà 羅La 門Môn 。 名danh 曰viết 日nhật 主chủ 。 為vi 王vương 所sở 重trọng/trùng 。 分phần/phân 與dữ 半bán 國quốc 封phong 授thọ 為vi 王vương 。 別biệt 為vi 王vương 城thành 。 名danh 為vi 埏duyên 主chủ 。 日nhật 主chủ 夫phu 人nhân 。 名danh 為vi 月nguyệt 上thượng 。 然nhiên 燈đăng 菩Bồ 薩Tát 降giáng 神thần 。 右hữu 脇hiếp 出xuất 家gia 成thành 道Đạo 。

時thời 降giáng/hàng 怨oán 王vương 將tương 欲dục 迎nghênh 請thỉnh 。 遂toại 勅sắc 城thành 內nội 外ngoại 。 十thập 二nhị 由do 旬tuần 。 禁cấm 斷đoạn 諸chư 華hoa 不bất 令linh 私tư 賣mại 。 王vương 皆giai 自tự 買mãi 。 以dĩ 供cúng 如Như 來Lai 。 彼bỉ 國quốc 雪Tuyết 山Sơn 南nam 面diện 。 有hữu 一nhất 梵Phạm 志Chí 。 名danh 曰viết 珍trân 寶bảo 。 有hữu 五ngũ 百bách 弟đệ 子tử 。 中trung 有hữu 一nhất 弟đệ 子tử 。 名danh 之chi 雲vân 童đồng 。 或hoặc 名danh 善thiện 慧tuệ 。 於ư 彼bỉ 眾chúng 中trung 。 而nhi 為vi 上thượng 首thủ 。 所sở 有hữu 仙tiên 法pháp 皆giai 學học 已dĩ 了liễu 。 辭từ 師sư 還hoàn 家gia 。 師sư 曰viết 。

汝nhữ 今kim 將tương 歸quy 。 須tu 以dĩ 清thanh 淨tịnh 傘tản 蓋cái 革cách 屣tỉ 金kim 杖trượng 乃nãi 至chí 金kim 錢tiền 五ngũ 百bách 。 報báo 感cảm 之chi 恩ân 。

雲vân 童đồng 曰viết 。

我ngã 今kim 並tịnh 無vô 此thử 物vật 。 但đãn 放phóng 我ngã 去khứ 。 得đắc 即tức 送tống 來lai 。

師sư 即tức 放phóng 之chi 。 雲vân 童đồng 因nhân 赴phó 無vô 遮già 之chi 會hội 。 得đắc 五ngũ 百bách 金kim 錢tiền 。 便tiện 欲dục 送tống 還hoàn 師sư 處xứ 。 因nhân 至chí 蓮liên 華hoa 城thành 內nội 。 見kiến 城thành 嚴nghiêm 麗lệ 。 即tức 問vấn 於ư 人nhân 。 乃nãi 知tri 然Nhiên 燈Đăng 如Như 來Lai 欲dục 至chí 。 遂toại 將tương 三tam 百bách 金kim 錢tiền 。 於ư 一nhất 婢tỳ 子tử 處xứ 。 買mãi 得đắc 五ngũ 枝chi 。 優ưu 鉢bát 羅la 華hoa 。 兼kiêm 彼bỉ 女nữ 子tử 寄ký 華hoa 兩lưỡng 枝chi 。 共cộng 為vi 供cúng 養dường 。

時thời 佛Phật 入nhập 城thành 。 即tức 以dĩ 此thử 華hoa 散tán 佛Phật 頂đảnh 上thượng 。 以dĩ 願nguyện 力lực 故cố 。 成thành 於ư 華hoa 蓋cái 隨tùy 佛Phật 行hạnh 住trụ 。 佛Phật 神thần 力lực 故cố 。 化hóa 一nhất 方phương 泥nê 。 善thiện 慧tuệ 見kiến 之chi 布bố 髮phát 而nhi 掩yểm 。 復phục 作tác 是thị 念niệm 。

願nguyện 得đắc 如Như 來Lai 踏đạp 我ngã 身thân 過quá 。 若nhược 不bất 蒙mông 記ký 莂biệt 。 我ngã 終chung 不bất 起khởi 。

如Như 來Lai 即tức 至chí 履lý 之chi 而nhi 過quá 。 止chỉ 諸chư 徒đồ 眾chúng 皆giai 不bất 令linh 踏đạp 。 即tức 授thọ 其kỳ 記ký 。 作tác 如như 是thị 言ngôn 。

此thử 摩ma 那na 婆bà 。 於ư 未vị 來lai 世thế 。 當đương 得đắc 作tác 佛Phật 。 號hiệu 釋Thích 迦Ca 牟Mâu 尼Ni 。 十thập 號hiệu 具cụ 足túc 。 如như 我ngã 無vô 異dị 。

今kim 善thiện 吉cát 意ý 云vân 。

既ký 若nhược 買mãi 華hoa 供cung 佛Phật 。 布bố 髮phát 掩yểm 泥nê 。 即tức 是thị 菩Bồ 薩Tát 。 若nhược 此thử 非phi 菩Bồ 薩Tát 者giả 。 則tắc 孰thục 為vi 菩Bồ 薩Tát 歟# 。

斷đoạn 疑nghi 念niệm 。 經kinh 答đáp 意ý 云vân 。

我ngã 意ý 不bất 謂vị 如Như 來Lai 。 得đắc 菩Bồ 提Đề 也dã 。 我ngã 已dĩ 解giải 佛Phật 。 所sở 說thuyết 之chi 義nghĩa 。 於ư 彼bỉ 佛Phật 所sở 。 無vô 有hữu 一nhất 法pháp 。 得đắc 為vi 菩Bồ 提Đề 。

彼bỉ 時thời 者giả 。 蓮liên 華hoa 城thành 中trung 授thọ 記ký 之chi 時thời 也dã 。

智trí 與dữ 理lý 冥minh 。 心tâm 與dữ 神thần 會hội 。 亡vong 所sở 得đắc 之chi 法Pháp 。 無vô 能năng 得đắc 之chi 心tâm 。 故cố 云vân 都đô 無vô 等đẳng 。 由do 無vô 等đẳng 者giả 。 即tức 指chỉ 上thượng 無vô 得đắc 而nhi 得đắc 。 夫phu 菩Bồ 提Đề 之chi 為vi 法pháp 者giả 。 寂tịch 滅diệt 無vô 生sanh 。 不bất 空không 不bất 有hữu 。 離ly 一nhất 切thiết 相tướng 。 若nhược 離ly 能năng 所sở 則tắc 順thuận 菩Bồ 提Đề 得đắc 佛Phật 授thọ 記ký 。 若nhược 存tồn 能năng 所sở 。 心tâm 境cảnh 不bất 亡vong 。 則tắc 與dữ 菩Bồ 提Đề 極cực 相tương 違vi 逆nghịch 。 如như 何hà 得đắc 記ký 。 故cố 《# 淨tịnh 名danh 》# 云vân 。

寂tịch 滅diệt 是thị 菩Bồ 提Đề 。 滅diệt 諸chư 相tướng 故cố 。

印ấn 決quyết 定định 。 經kinh 意ý 云vân 。

空không 生sanh 之chi 言ngôn 稱xưng 其kỳ 實thật 理lý 。 故cố 云vân 如như 是thị 。

實thật 無vô 下hạ 。 如Như 來Lai 述thuật 成thành 可khả 知tri 。

我ngã 於ư 彼bỉ 時thời 者giả 。 即tức 受thọ 記ký 及cập 修tu 行hành 時thời 也dã 。

無vô 有hữu 一nhất 法pháp 。 得đắc 菩Bồ 提Đề 者giả 。 此thử 約ước 橫hoạnh/hoành 豎thụ 顯hiển 之chi 。 橫hoạnh/hoành 則tắc 於ư 六Lục 度Độ 萬vạn 行hạnh 之chi 中trung 。 行hàng 行hàng 皆giai 無vô 得đắc 義nghĩa 。 若nhược 布bố 施thí 得đắc 菩Bồ 提Đề 。 則tắc 不bất 要yếu 戒giới 忍nhẫn 等đẳng 。 豎thụ 則tắc 初sơ 中trung 後hậu 念niệm 。 念niệm 念niệm 皆giai 無vô 得đắc 義nghĩa 。 若nhược 初sơ 念niệm 得đắc 。 何hà 須tu 念niệm 念niệm 相tương 續tục 等đẳng 。 如như 是thị 橫hoạnh/hoành 豎thụ 心tâm 行hành 之chi 中trung 。 皆giai 無vô 得đắc 菩Bồ 提Đề 義nghĩa 也dã 。

功công 德đức 施thí 下hạ 。 未vị 詳tường 何hà 經kinh 。

若nhược 見kiến 等đẳng 者giả 。 以dĩ 自tự 他tha 之chi 相tướng 相tương 待đãi 而nhi 成thành 。 既ký 見kiến 於ư 他tha 必tất 須tu 見kiến 自tự 。

見kiến 身thân 清thanh 淨tịnh 等đẳng 者giả 。 反phản 於ư 前tiền 也dã 。 清thanh 淨tịnh 即tức 是thị 空không 義nghĩa 。 見kiến 他tha 既ký 見kiến 於ư 自tự 。 不bất 見kiến 自tự 則tắc 不bất 見kiến 他tha 。 成thành 既ký 相tương/tướng 因nhân 而nhi 成thành 。 泯mẫn 亦diệc 相tương/tướng 因nhân 而nhi 滅diệt 。 如như 《# 淨tịnh 名danh 》# 云vân 。

如như 自tự 觀quán 身thân 實thật 相tướng 。 觀quán 佛Phật 亦diệc 然nhiên 。

亦diệc 如như 志chí 公công 云vân 。

以dĩ 我ngã 身thân 空không 諸chư 法pháp 空không 。 千thiên 品phẩm 萬vạn 類loại 悉tất 皆giai 同đồng 。

亦diệc 同đồng 《# 莊trang 子tử 》# 中trung 說thuyết 。

因nhân 有hữu 而nhi 有hữu 之chi 。 因nhân 無vô 而nhi 無vô 之chi 。

也dã 。

見kiến 清thanh 淨tịnh 智trí 等đẳng 者giả 。 非phi 唯duy 無vô 所sở 見kiến 之chi 自tự 他tha 。 兼kiêm 無vô 能năng 見kiến 之chi 智trí 用dụng 。 斯tư 則tắc 能năng 所sở 雙song 泯mẫn 也dã 。 《# 圓viên 覺giác 經kinh 》# 云vân 。

依y 幻huyễn 說thuyết 覺giác 。 亦diệc 名danh 為vi 幻huyễn 。 既ký 皆giai 是thị 幻huyễn 。 豈khởi 得đắc 存tồn 焉yên 。

然nhiên 雖tuy 能năng 所sở 兩lưỡng 亡vong 。 不bất 成thành 斷đoạn 滅diệt 。 以dĩ 靈linh 源nguyên 真chân 心tâm 本bổn 無vô 能năng 所sở 。 妄vọng 生sanh 能năng 所sở 即tức 是thị 乖quai 真chân 。 能năng 所sở 既ký 除trừ 即tức 合hợp 本bổn 體thể 。 靈linh 然nhiên 不bất 昧muội 物vật 我ngã 皆giai 如như 。 故cố 《# 華hoa 嚴nghiêm 》# 云vân 。

能năng 見kiến 及cập 所sở 見kiến 。 見kiến 者giả 悉tất 除trừ 遣khiển 。 不bất 壞hoại 於ư 真chân 見kiến 。 是thị 名danh 真chân 見kiến 者giả 。

又hựu 《# 圓viên 覺giác 》# 云vân 。

諸chư 幻huyễn 盡tận 滅diệt 。 覺giác 心tâm 不bất 動động 。

是thị 名danh 見kiến 佛Phật 者giả 。 結kết 成thành 見kiến 義nghĩa 。 如như 上thượng 用dụng 心tâm 方phương 得đắc 見kiến 佛Phật 。 若nhược 生sanh 分phân 別biệt 執chấp 相tướng 違vi 真chân 則tắc 不bất 名danh 見kiến 。 故cố 《# 華hoa 嚴nghiêm 》# 云vân 。

一nhất 切thiết 法pháp 不bất 生sanh 。 一nhất 切thiết 法pháp 不bất 滅diệt 。 若nhược 能năng 如như 是thị 解giải 。 諸chư 佛Phật 常thường 現hiện 前tiền 。

得đắc 無Vô 生Sanh 忍Nhẫn 等đẳng 者giả 。 謂vị 以dĩ 正chánh 智trí 忍nhẫn 可khả 。 印ấn 持trì 無vô 生sanh 法pháp 故cố 。 以dĩ 一nhất 切thiết 法pháp 。 本bổn 無vô 生sanh 滅diệt 。 眾chúng 生sanh 迷mê 倒đảo 。 妄vọng 見kiến 生sanh 滅diệt 。 苟cẩu 離ly 妄vọng 見kiến 。 正chánh 智trí 即tức 生sanh 。 契khế 合hợp 本bổn 體thể 。 達đạt 一nhất 切thiết 法pháp 。 本bổn 來lai 無vô 生sanh 。 名danh 無Vô 生Sanh 忍Nhẫn 。 例lệ 而nhi 言ngôn 之chi 。 見kiến 一nhất 切thiết 法pháp 無vô 滅diệt 。 亦diệc 名danh 無vô 滅diệt 忍nhẫn 。 今kim 則tắc 舉cử 初sơ 以dĩ 攝nhiếp 後hậu 也dã 。

一Nhất 切Thiết 智Trí 智Trí 者giả 。 是thị 達đạt 一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 之chi 智trí 。 表biểu 用dụng 非phi 一nhất 。 故cố 重trọng/trùng 言ngôn 耳nhĩ 。 有hữu 云vân 。

依y 於ư 始thỉ 覺giác 顯hiển 得đắc 本bổn 覺giác 。 智trí 中trung 之chi 智trí 名danh 智trí 智trí 也dã 。

得đắc 授thọ 記ký 者giả 。 準chuẩn 《# 楞lăng 嚴nghiêm 經kinh 》# 。 記ký 有hữu 四tứ 種chủng 。

一nhất 。 未vị 發phát 心tâm 時thời 與dữ 記ký 。 或hoặc 有hữu 流lưu 轉chuyển 五ngũ 道đạo 。 生sanh 於ư 人nhân 間gian 。 好hiếu 樂nhạo 佛Phật 法Pháp 。 過quá 百bách 千thiên 萬vạn 億ức 。 劫kiếp 當đương 發phát 心tâm 。 過quá 百bách 千thiên 萬vạn 億ức 。 劫kiếp 行hành 菩Bồ 薩Tát 道Đạo 。 供cung 佛Phật 化hóa 生sanh 。 皆giai 若nhược 干can 劫kiếp 。 當đương 得đắc 菩Bồ 提Đề 。 二nhị 。 適thích 發phát 心tâm 與dữ 記ký 者giả 。 是thị 人nhân 久cửu 劫kiếp 。 種chúng 諸chư 善thiện 根căn 。 好hiếu 樂nhạo 大đại 法pháp 有hữu 慈từ 悲bi 心tâm 。 即tức 住trụ 不bất 退thoái 地địa 。 故cố 發phát 心tâm 與dữ 記ký 。 三tam 。 密mật 記ký 者giả 。 有hữu 菩Bồ 薩Tát 未vị 得đắc 記ký 。 而nhi 行hành 六Lục 度Độ 功công 德đức 滿mãn 足túc 。 天thiên 龍long 八bát 部bộ 。 皆giai 作tác 是thị 念niệm 。

此thử 菩Bồ 薩Tát 幾kỷ 時thời 當đương 得đắc 菩Bồ 提Đề 。 劫kiếp 國quốc 弟đệ 子tử 眾chúng 數số 如như 何hà 。

佛Phật 斷đoạn 此thử 疑nghi 。 即tức 與dữ 授thọ 記ký 。 舉cử 眾chúng 皆giai 知tri 。 此thử 菩Bồ 薩Tát 獨độc 不bất 知tri 。 四tứ 。 無Vô 生Sanh 忍Nhẫn 記ký 者giả 。 於ư 大đại 眾chúng 中trung 。 顯hiển 露lộ 與dữ 記ký 也dã 。 今kim 當đương 第đệ 四tứ 也dã 。 謂vị 散tán 華hoa 佛Phật 頂đảnh 。 布bố 髮phát 泥nê 中trung 。 依y 有hữu 漏lậu 心tâm 得đắc 無vô 生sanh 智trí 。 於ư 大đại 眾chúng 前tiền 。 分phân 明minh 記ký 一nhất 刻khắc 也dã 。

聲thanh 不bất 至chí 耳nhĩ 者giả 。 能năng 所sở 俱câu 寂tịch 。 以dĩ 離ly 分phân 別biệt 心tâm 故cố 。 心tâm 既ký 不bất 起khởi 。 耳nhĩ 何hà 所sở 聞văn 。

亦diệc 非phi 餘dư 者giả 。 此thử 無vô 分phân 別biệt 處xứ 。 非phi 謂vị 別biệt 有hữu 一nhất 智trí 能năng 智trí 。 《# 圓viên 覺giác 》# 云vân 。

離ly 遠viễn 離ly 幻huyễn 。 亦diệc 復phục 遠viễn 離ly 。

亦diệc 非phi 惛hôn 懞# 等đẳng 者giả 。 恐khủng 聞văn 都đô 無vô 分phân 別biệt 亦diệc 非phi 餘dư 智trí 。 便tiện 謂vị 同đồng 於ư 木mộc 石thạch 一nhất 向hướng 頑ngoan 凝ngưng 。 故cố 《# 圓viên 覺giác 》# 云vân 。

諸chư 幻huyễn 盡tận 滅diệt 。 覺giác 心tâm 不bất 動động 。

然nhiên 即tức 此thử 覺giác 心tâm 。 亦diệc 無vô 所sở 得đắc 。 故cố 頌tụng 云vân 。

若nhược 時thời 於ư 所sở 緣duyên 。 智trí 都đô 無vô 所sở 得đắc 。

等đẳng 。 此thử 則tắc 離ly 沈trầm 離ly 掉trạo 了liễu 然nhiên 寂tịch 然nhiên 。 妙diệu 契khế 本bổn 心tâm 竟cánh 何hà 所sở 得đắc 。 善thiện 慧tuệ 彼bỉ 時thời 心tâm 同đồng 此thử 也dã 。

反phản 覆phúc 釋thích 。 經kinh 意ý 可khả 知tri 矣hĩ 。

若nhược 正chánh 覺giác 下hạ 。 釋thích 反phản 釋thích 也dã 。

以dĩ 法pháp 不bất 可khả 下hạ 。 釋thích 覆phú 釋thích 也dã 。 據cứ 此thử 則tắc 善thiện 慧tuệ 彼bỉ 日nhật 但đãn 聞văn 其kỳ 言ngôn 。 言ngôn 性tánh 本bổn 空không 竟cánh 何hà 有hữu 得đắc 。 但đãn 約ước 妄vọng 惑hoặc 盡tận 處xứ 真chân 智trí 現hiện 前tiền 。 當đương 此thử 之chi 時thời 。 義nghĩa 言ngôn 得đắc 矣hĩ 。

第đệ 十thập 三tam 疏sớ/sơ 二nhị

一nhất 。 科khoa 分phần/phân 。

此thử 初sơ 二nhị 段đoạn 皆giai 屬thuộc 前tiền 疑nghi 。 但đãn 是thị 於ư 中trung 相tương/tướng 躡niếp 曲khúc 敘tự 。 今kim 以dĩ 論luận 文văn 別biệt 說thuyết 。 故cố 復phục 開khai 之chi 二nhị 。

初sơ 。 斷đoạn 下hạ 。 隨tùy 釋thích 。 疏sớ/sơ 初sơ 標tiêu 章chương 。

無vô 佛Phật 疑nghi 者giả 。 若nhược 了liễu 虛hư 無vô 之chi 無vô 。 無vô 即tức 無vô 咎cữu 。 執chấp 之chi 為vi 無vô 。 無vô 則tắc 太thái 傷thương 。 故cố 成thành 此thử 疑nghi 。 後hậu 法pháp 亦diệc 然nhiên 也dã 。

若nhược 無vô 菩Bồ 提Đề 者giả 。 指chỉ 疑nghi 起khởi 處xứ 。 此thử 從tùng 十thập 二nhị 中trung 來lai 。 諸chư 疏sớ/sơ 敘tự 疑nghi 多đa 書thư 菩Bồ 薩Tát 字tự 。 便tiện 云vân 從tùng 第đệ 十thập 一nhất 中trung 來lai 。 然nhiên 論luận 文văn 之chi 中trung 但đãn 云vân 菩Bồ 提Đề 。 方phương 是thị 血huyết 脈mạch 相tương 次thứ 。

即tức 無vô 下hạ 。 結kết 成thành 疑nghi 也dã 。 意ý 云vân 。

果quả 法pháp 號hiệu 曰viết 菩Bồ 提Đề 。 證chứng 得đắc 始thỉ 名danh 為vi 佛Phật 。 既ký 菩Bồ 提Đề 不bất 可khả 得đắc 。 豈khởi 有hữu 能năng 證chứng 人nhân 。

謗báng 者giả 。 即tức 損tổn 減giảm 過quá 也dã 。 若nhược 言ngôn 無vô 佛Phật 。 是thị 真chân 謗báng 佛Phật 也dã 。 《# 大đại 論luận 》# 云vân 。

寧ninh 起khởi 有hữu 見kiến 。 不bất 起khởi 無vô 見kiến 。

等đẳng 。

為vi 斷đoạn 下hạ 。 預dự 指chỉ 斷đoạn 疑nghi 之chi 文văn 。 然nhiên 是thị 魏ngụy 本bổn 。 彼bỉ 文văn 云vân 。

如Như 來Lai 者giả 即tức 實thật 真Chân 如Như 。

非phi 無vô 。 經kinh 徵trưng 意ý 云vân 。

若nhược 無vô 菩Bồ 提Đề 。 則tắc 無vô 有hữu 佛Phật 。 以dĩ 何hà 義nghĩa 故cố 。 得đắc 有hữu 如Như 來Lai 。 釋thích 意ý 云vân 。

若nhược 無vô 真Chân 如Như 則tắc 無vô 有hữu 佛Phật 也dã 。 以dĩ 真Chân 如Như 是thị 佛Phật 故cố 。 今kim 真Chân 如Như 本bổn 有hữu 。 復phục 何hà 疑nghi 焉yên 。

無vô 著trước 下hạ 。 挾hiệp 來lai 義nghĩa 解giải 。 以dĩ 真Chân 如Như 通thông 於ư 凡phàm 聖thánh 。 眾chúng 生sanh 垢cấu 染nhiễm 但đãn 名danh 如như 去khứ 。 佛Phật 位vị 清thanh 淨tịnh 。 名danh 曰viết 如Như 來Lai 。 如như 序tự 中trung 滿mãn 淨tịnh 義nghĩa 及cập 第đệ 三tam 疑nghi 中trung 具cụ 足túc 清thanh 淨tịnh 義nghĩa 也dã 。

猶do 如như 下hạ 。 喻dụ 明minh 也dã 。 意ý 顯hiển 精tinh 純thuần 故cố 名danh 真chân 金kim 。 謂vị 眾chúng 生sanh 如như 全toàn 鑛khoáng 。 菩Bồ 薩Tát 如như 金kim 鑛khoáng 相tương/tướng 半bán 。 佛Phật 如như 純thuần 金kim 也dã 。 然nhiên 金kim 性tánh 本bổn 有hữu 。 鍊luyện 之chi 則tắc 純thuần 。 如như 體thể 本bổn 然nhiên 。 修tu 之chi 則tắc 淨tịnh 。 故cố 《# 圓viên 覺giác 》# 云vân 。

譬thí 如như 銷tiêu 金kim 鑛khoáng 。 金kim 非phi 銷tiêu 故cố 有hữu 。 雖tuy 復phục 本bổn 來lai 金kim 。 終chung 以dĩ 銷tiêu 成thành 就tựu 。 一nhất 成thành 真chân 金kim 體thể 。 不bất 復phục 重trọng 為vi 鑛khoáng 。

無vô 得đắc 。 經kinh 意ý 者giả 。 恐khủng 人nhân 聞văn 非phi 無vô 如Như 來Lai 。 便tiện 言ngôn 既ký 有hữu 如Như 來Lai 即tức 有hữu 菩Bồ 提Đề 。 何hà 者giả 。 以dĩ 得đắc 菩Bồ 提Đề 。 方phương 名danh 如Như 來Lai 故cố 。 為vi 破phá 此thử 見kiến 。 故cố 云vân 。

有hữu 人nhân 言ngôn 得đắc 。 實thật 無vô 得đắc 也dã 。 無vô 有hữu 法pháp 即tức 菩Bồ 提Đề 法Pháp 也dã 。

錯thác 解giải 者giả 。 實thật 不bất 得đắc 而nhi 謂vị 得đắc 故cố 也dã 。

不bất 實thật 語ngữ 者giả 。 即tức 錯thác 解giải 也dã 。

等đẳng 菩Bồ 薩Tát 行hạnh 者giả 。 謂vị 將tương 前tiền 菩Bồ 薩Tát 行hành 以dĩ 等đẳng 菩Bồ 提Đề 。 即tức 指chỉ 同đồng 前tiền 來lai 萬vạn 一nhất 之chi 中trung 。 皆giai 無vô 得đắc 菩Bồ 提Đề 義nghĩa 也dã 。 但đãn 空không 生sanh 疑nghi 得đắc 故cố 。 以dĩ 佛Phật 等đẳng 菩Bồ 提Đề 。 佛Phật 顯hiển 無vô 得đắc 故cố 。 以dĩ 菩Bồ 提Đề 等đẳng 行hành 。

無vô 著trước 下hạ 。 可khả 解giải 。 夫phu 佛Phật 與dữ 菩Bồ 提Đề 。 義nghĩa 分phần/phân 人nhân 法pháp 。 體thể 無vô 二nhị 源nguyên 。 由do 是thị 唐đường 言ngôn 總tổng 名danh 為vi 覺giác 。 既ký 佛Phật 即tức 菩Bồ 提Đề 。 菩Bồ 提Đề 即tức 佛Phật 。 豈khởi 有hữu 得đắc 義nghĩa 。 應ưng 知tri 說thuyết 菩Bồ 提Đề 樹thụ 下hạ 。 成thành 正chánh 覺giác 時thời 。 同đồng 彼bỉ 然nhiên 燈đăng 佛Phật 處xứ 。 亦diệc 無vô 所sở 得đắc 也dã 。

疏sớ/sơ 二nhị 斷đoạn 下hạ 。 二nhị 疏sớ/sơ 初sơ 標tiêu 章chương 。

無vô 因nhân 行hành 者giả 。 指chỉ 疑nghi 起khởi 處xứ 。 此thử 從tùng 無vô 佛Phật 中trung 來lai 。 以dĩ 前tiền 將tương 行hành 等đẳng 菩Bồ 提Đề 明minh 無vô 得đắc 義nghĩa 故cố 。

則tắc 如Như 來Lai 下hạ 。 結kết 成thành 疑nghi 也dã 。 意ý 云vân 。

行hành 即tức 是thị 因nhân 。 菩Bồ 提Đề 是thị 果quả 。 既ký 無vô 因nhân 行hành 。 何hà 得đắc 菩Bồ 提Đề 。 或hoặc 不bất 約ước 能năng 得đắc 所sở 得đắc 以dĩ 成thành 疑nghi 也dã 。 前tiền 來lai 斷đoạn 疑nghi 則tắc 以dĩ 菩Bồ 提Đề 等đẳng 行hành 。 如như 今kim 起khởi 疑nghi 卻khước 以dĩ 行hành 等đẳng 菩Bồ 提Đề 。

為vi 斷đoạn 下hạ 。 預dự 指chỉ 能năng 斷đoạn 之chi 文văn 。

遮già 疑nghi 經kinh 意ý 者giả 。 以dĩ 空không 生sanh 前tiền 疑nghi 得đắc 菩Bồ 提Đề 。 是thị 有hữu 執chấp 。 此thử 疑nghi 不bất 得đắc 菩Bồ 提Đề 。 是thị 無vô 執chấp 。 今kim 則tắc 雙song 遣khiển 。 故cố 云vân 無vô 實thật 無vô 虛hư 。 二nhị 執chấp 既ký 遣khiển 。 復phục 何hà 疑nghi 無vô 耶da 。 故cố 云vân 遮già 也dã 。

無vô 色sắc 等đẳng 相tương/tướng 者giả 。 釋thích 無vô 實thật 也dã 。 即tức 顯hiển 菩Bồ 提Đề 無vô 色sắc 聲thanh 等đẳng 相tương/tướng 。 然nhiên 則tắc 但đãn 無vô 實thật 色sắc 等đẳng 相tương/tướng 。 而nhi 不bất 無vô 於ư 假giả 相tương/tướng 。 故cố 經kinh 但đãn 言ngôn 無vô 實thật 。 不bất 言ngôn 全toàn 無vô 也dã 。

彼bỉ 即tức 菩Bồ 提Đề 者giả 。 釋thích 無vô 虛hư 也dã 。 此thử 有hữu 三tam 意ý 。

一nhất 者giả 無vô 色sắc 等đẳng 相tương/tướng 處xứ 。 即tức 顯hiển 無vô 相tướng 真chân 理lý 是thị 菩Bồ 提Đề 相tương/tướng 也dã 。 二nhị 者giả 即tức 以dĩ 色sắc 等đẳng 相tương/tướng 為vi 菩Bồ 提Đề 相tương/tướng 。 由do 色sắc 等đẳng 無vô 性tánh 便tiện 是thị 菩Bồ 提Đề 。 如như 像tượng 無vô 體thể 便tiện 是thị 明minh 鏡kính 。 即tức 色sắc 明minh 空không 不bất 待đãi 滅diệt 故cố 。 故cố 云vân 彼bỉ 即tức 菩Bồ 提Đề 相tướng 。 相tương/tướng 即tức 性tánh 也dã 。 三tam 者giả 菩Bồ 提Đề 無vô 相tướng 。 卻khước 以dĩ 色sắc 等đẳng 為vi 相tương/tướng 。 以dĩ 菩Bồ 提Đề 即tức 真Chân 如Như 。 真Chân 如Như 隨tùy 緣duyên 成thành 色sắc 等đẳng 故cố 。 論luận 云vân 。

無vô 漏lậu 無vô 明minh 。 皆giai 同đồng 真Chân 如Như 性tánh 相tướng 。

無vô 著trước 下hạ 。 標tiêu 。 真Chân 如Như 無vô 二nhị 者giả 。 以dĩ 虛hư 實thật 是thị 空không 有hữu 。 斷đoạn 常thường 二nhị 邊biên 。 既ký 言ngôn 俱câu 無vô 。 即tức 顯hiển 中trung 道đạo 也dã 。

謂vị 言ngôn 下hạ 。 釋thích 無vô 實thật 也dã 。 如như 言ngôn 菩Bồ 提Đề 。 而nhi 言ngôn 中trung 無vô 菩Bồ 提Đề 故cố 。

謂vị 彼bỉ 下hạ 。 釋thích 無vô 虛hư 也dã 。 有hữu 兩lưỡng 意ý 。

一nhất 則tắc 無vô 離ly 文văn 字tự 。 說thuyết 解giải 脫thoát 故cố 。 二nhị 則tắc 明minh 菩Bồ 提Đề 不bất 同đồng 言ngôn 說thuyết 全toàn 無vô 性tánh 故cố 。 故cố 魏ngụy 經Kinh 云vân 。

不bất 實thật 不bất 妄vọng 語ngữ 。

斷đoạn 疑nghi 。 經kinh 意ý 云vân 。

以dĩ 一nhất 切thiết 法pháp 。 並tịnh 以dĩ 真Chân 如Như 為vi 體thể 。 一nhất 切thiết 之chi 言ngôn 凡phàm 聖thánh 收thu 盡tận 。 故cố 皆giai 佛Phật 法Pháp 。 真Chân 如Như 既ký 是thị 佛Phật 法Pháp 。 餘dư 法pháp 豈khởi 非phi 佛Phật 法Pháp 耶da 。 如như 一nhất 切thiết 像tượng 以dĩ 鏡kính 為vi 體thể 故cố 。 故cố 一nhất 切thiết 像tượng 皆giai 是thị 鏡kính 像tượng 。 又hựu 所sở 言ngôn 一nhất 切thiết 法pháp 。 非phi 定định 實thật 一nhất 切thiết 法pháp 。 是thị 全toàn 空không 一nhất 切thiết 法pháp 。

一nhất 切thiết 法pháp 下hạ 。 義nghĩa 如như 上thượng 說thuyết 。

由do 色sắc 等đẳng 者giả 。 謂vị 色sắc 等đẳng 即tức 空không 。 故cố 非phi 色sắc 等đẳng 。 如như 像tượng 即tức 鏡kính 故cố 非phi 像tượng 等đẳng 。 斯tư 約ước 諸chư 法pháp 即tức 真chân 。 顯hiển 非phi 法pháp 真Chân 如Như 等đẳng 者giả 。 謂vị 空không 中trung 必tất 無vô 色sắc 也dã 。 以dĩ 彌di 滿mãn 清thanh 淨tịnh 中trung 不bất 容dung 他tha 故cố 。 此thử 約ước 真chân 中trung 無vô 法pháp 解giải 非phi 法pháp 也dã 。 備bị 斯tư 二nhị 義nghĩa 。 故cố 曰viết 即tức 非phi 。

是thị 名danh 下hạ 。 以dĩ 彼bỉ 色sắc 等đẳng 雖tuy 非phi 質chất 閡ngại 之chi 一nhất 切thiết 。 乃nãi 是thị 即tức 性tánh 之chi 一nhất 切thiết 。 今kim 約ước 此thử 義nghĩa 故cố 曰viết 真Chân 如Như 。 揀giản 異dị 色sắc 等đẳng 無vô 性tánh 。 故cố 云vân 自tự 性tánh 也dã 。

真chân 佛Phật 法Pháp 。 經kinh 意ý 。

以dĩ 前tiền 說thuyết 佛Phật 之chi 與dữ 法pháp 二nhị 皆giai 不bất 無vô 。 又hựu 佛Phật 之chi 與dữ 法pháp 二nhị 皆giai 不bất 異dị 。 未vị 知tri 何hà 者giả 是thị 佛Phật 法pháp 真chân 體thể 。 而nhi 言ngôn 不bất 無vô 不bất 異dị 耶da 。 故cố 此thử 顯hiển 有hữu 真Chân 如Như 是thị 真chân 佛Phật 法Pháp 。 以dĩ 彰chương 不bất 無vô 不bất 異dị 之chi 義nghĩa 也dã 。

依y 彼bỉ 下hạ 兩lưỡng 句cú 。 標tiêu 也dã 。

離ly 一nhất 切thiết 障chướng 者giả 。 離ly 煩phiền 惱não 。 所sở 知tri 二nhị 障chướng 。

遍biến 一nhất 切thiết 境cảnh 者giả 。 如như 《# 華hoa 嚴nghiêm 》# 云vân 。

法pháp 性tánh 遍biến 在tại 一nhất 切thiết 處xứ

等đẳng 。 功công 德đức 即tức 相tương/tướng 大đại 。 即tức 大đại 智trí 慧tuệ 光quang 明minh 。 遍biến 照chiếu 法Pháp 界Giới 等đẳng 。 大đại 體thể 即tức 體thể 大đại 。 功công 德đức 所sở 依y 也dã 。

故cố 即tức 等đẳng 者giả 。 功công 德đức 及cập 體thể 皆giai 廣quảng 大đại 故cố 。 此thử 上thượng 解giải 佛Phật 大đại 身thân 。

非phi 身thân 下hạ 兩lưỡng 句cú 。 論luận 文văn 自tự 釋thích 。

無vô 諸chư 相tướng 者giả 。 無vô 有hữu 為vi 相tương/tướng 也dã 。 如như 前tiền 三tam 相tương/tướng 異dị 體thể 故cố 。

有hữu 真Chân 如Như 體thể 者giả 。 有hữu 無vô 為vi 法pháp 也dã 。 如như 前tiền 離ly 彼bỉ 是thị 如Như 來Lai 。

攝nhiếp 一nhất 切thiết 等đẳng 者giả 。 據cứ 理lý 融dung 攝nhiếp 也dã 。 《# 華hoa 嚴nghiêm 》# 云vân 。

一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 及cập 國quốc 土độ 。 三tam 世thế 悉tất 在tại 無vô 有hữu 餘dư 。

故cố 名danh 大đại 身thân 。

安an 立lập 等đẳng 者giả 。 真Chân 如Như 之chi 理lý 。 本bổn 非phi 自tự 他tha 。 非phi 不bất 自tự 他tha 。 為vi 破phá 眾chúng 生sanh 執chấp 自tự 他tha 故cố 。 故cố 言ngôn 非phi 自tự 他tha 。 形hình 對đối 強cưỡng 言ngôn 。 故cố 云vân 安an 立lập 。 斯tư 則tắc 安an 立lập 真Chân 如Như 假giả 名danh 。 名danh 曰viết 大đại 身thân 。 既ký 攝nhiếp 一nhất 切thiết 則tắc 無vô 自tự 他tha 也dã 。 故cố 《# 起khởi 信tín 》# 云vân 。

此thử 真Chân 如Như 體thể 亦diệc 不bất 可khả 立lập 。 以dĩ 一nhất 切thiết 法pháp 。 皆giai 同đồng 如như 故cố 。

金Kim 剛Cang 經Kinh 纂Toản 要Yếu 刊# 定Định 記Ký 卷quyển 第đệ 五ngũ