金Kim 剛Cang 經Kinh 纂Toản 要Yếu 刊 定Định 記Ký
Quyển 3
宋Tống 子Tử 璿 錄Lục

金Kim 剛Cang 經Kinh 纂Toản 要Yếu 刊# 定Định 記Ký 卷quyển 第đệ 三tam

長trường/trưởng 水thủy 沙Sa 門Môn 子tử 璿# 錄lục

二nhị 。 發phát 起khởi 下hạ 二nhị 。

初sơ 。 敘tự 意ý 。

戒giới 能năng 下hạ 。 以dĩ 戒giới 是thị 防phòng 非phi 止chỉ 惡ác 義nghĩa 。 定định 是thị 寂tịch 靜tĩnh 不bất 動động 義nghĩa 。 慧tuệ 是thị 明minh 照chiếu 揀giản 擇trạch 義nghĩa 。 但đãn 能năng 防phòng 非phi 心tâm 即tức 不bất 動động 。 心tâm 若nhược 不bất 動động 慧tuệ 乃nãi 分phân 明minh 。 世thế 出xuất 世thế 法Pháp 。 無vô 不bất 鑒giám 照chiếu 。 其kỳ 猶do 海hải 中trung 欲dục 現hiện 萬vạn 像tượng 必tất 要yếu 水thủy 清thanh 。 欲dục 求cầu 清thanh 水thủy 無vô 過quá 水thủy 靜tĩnh 。 欲dục 得đắc 水thủy 靜tĩnh 勿vật 令linh 起khởi 波ba 。 止chỉ 波ba 如như 戒giới 。 水thủy 靜tĩnh 如như 定định 。 水thủy 清thanh 如như 慧tuệ 。 所sở 現hiện 萬vạn 像tượng 。 如như 一nhất 切thiết 法pháp 。 喻dụ 中trung 則tắc 水thủy 若nhược 不bất 起khởi 波ba 則tắc 水thủy 靜tĩnh 。 水thủy 靜tĩnh 則tắc 水thủy 清thanh 。 水thủy 清thanh 則tắc 現hiện 萬vạn 像tượng 。 法pháp 中trung 則tắc 心tâm 不bất 起khởi 非phi 則tắc 心tâm 寂tịch 。 心tâm 寂tịch 則tắc 照chiếu 知tri 萬vạn 法pháp 。 法pháp 上thượng 但đãn 唯duy 一nhất 心tâm 。 喻dụ 上thượng 但đãn 唯duy 一nhất 水thủy 。 法pháp 喻dụ 相tương 對đối 義nghĩa 則tắc 昭chiêu 然nhiên 。 故cố 經Kinh 云vân 。

尸thi 羅la 不bất 清thanh 淨tịnh 。 三tam 昧muội 不bất 現hiện 前tiền 。

此thử 則tắc 戒giới 資tư 定định 也dã 。 《# 圓viên 覺giác 》# 云vân 。

一nhất 切thiết 諸chư 菩Bồ 薩Tát 。 無vô 閡ngại 清thanh 淨tịnh 慧tuệ 。 皆giai 依y 禪thiền 定định 生sanh 。

此thử 則tắc 定định 發phát 慧tuệ 也dã 。

疏sớ/sơ 戒giới 中trung 七thất 節tiết 。 如như 疏sớ/sơ 。

一nhất 。 化hóa 主chủ 。

俱câu 上thượng 九cửu 號hiệu 者giả 。 以dĩ 佛Phật 有hữu 十thập 號hiệu 。 世Thế 尊Tôn 當đương 第đệ 十thập 。 故cố 云vân 具cụ 上thượng 九cửu 號hiệu 。 十thập 號hiệu 者giả 。 一nhất 如Như 來Lai 。 二nhị 應Ứng 供Cúng 。 三tam 正chánh 遍biến 知tri 。 四tứ 明Minh 行Hạnh 足Túc 。 五ngũ 善Thiện 逝Thệ 世Thế 間Gian 解Giải 。 六lục 無Vô 上Thượng 士Sĩ 。 七thất 調Điều 御Ngự 丈Trượng 夫Phu 。 八bát 天Thiên 人Nhân 師Sư 。 九cửu 佛Phật 。 十thập 世Thế 尊Tôn 。

二nhị 。 化hóa 時thời 。

當đương 日nhật 初sơ 分phần/phân 者giả 。 謂vị 一nhất 日nhật 夜dạ 十thập 二nhị 時thời 總tổng 成thành 四tứ 分phần/phân 。 一nhất 初sơ 分phần/phân 。 即tức 寅# 卯mão 辰thần 。 諸chư 天thiên 食thực 時thời 。 二nhị 中trung 分phần/phân 。 即tức 已dĩ 午ngọ 未vị 。 人nhân 法pháp 食thực 時thời 。 三tam 晡bô 分phần/phân 。 即tức 申thân 酉dậu 戌tuất 。 神thần 鬼quỷ 食thực 時thời 。 四tứ 夜dạ 分phân 。 即tức 亥hợi 子tử 丑sửu 。 畜súc 生sanh 食thực 時thời 。 今kim 言ngôn 辰thần 時thời 。 即tức 初sơ 分phân 之chi 後hậu 際tế 也dã 。 唐đường 周chu 二nhị 譯dịch 皆giai 言ngôn 日nhật 初sơ 分phần/phân 。 斯tư 則tắc 時thời 勝thắng 也dã 。 此thử 時thời 則tắc 乞khất 求cầu 不bất 難nan 。 以dĩ 太thái 早tảo 太thái 遲trì 皆giai 難nan 得đắc 故cố 。 若nhược 非phi 時thời 乞khất 食thực 。 欲dục 施thí 即tức 無vô 。 不bất 施thí 又hựu 愧quý 。 便tiện 成thành 惱não 他tha 。 乞khất 之chi 不bất 得đắc 。 亡vong 餐xan 又hựu 饑cơ 。 是thị 惱não 自tự 也dã 。

三tam 。 化hóa 儀nghi 下hạ 。 謂vị 佛Phật 有hữu 三tam 衣y 。

一nhất 。 安an 陀đà 會hội 。 即tức 五ngũ 條điều 。 名danh 下hạ 品phẩm 衣y 。 亦diệc 名danh 行hành 道Đạo 作tác 務vụ 儭thân 身thân 等đẳng 衣y 。 二nhị 。 欝uất 多đa 羅la 僧tăng 。 即tức 七thất 條điều 。 名danh 中trung 品phẩm 衣y 。 亦diệc 名danh 入nhập 眾chúng 說thuyết 法Pháp 衣y 。 三tam 。 僧tăng 伽già 梨lê 。 即tức 九cửu 條điều 乃nãi 至chí 二nhị 十thập 五ngũ 條điều 。 名danh 上thượng 品phẩm 衣y 。 亦diệc 名danh 福phước 田điền 衣y 。 製chế 像tượng 水thủy 田điền 。 見kiến 生sanh 福phước 故cố 。 入nhập 王vương 城thành 聚tụ 落lạc 即tức 著trước 此thử 衣y 。 今kim 以dĩ 入nhập 城thành 乞khất 食thực 故cố 著trước 也dã 。

天thiên 王vương 鉢bát 者giả 。 梵Phạn 語ngữ 鉢bát 多đa 羅la 。 此thử 云vân 應ưng 量lượng 器khí 。 是thị 過quá 去khứ 維duy 衛vệ 佛Phật 鉢bát 。 入nhập 涅Niết 槃Bàn 後hậu 。 龍long 王vương 將tương 在tại 。 宮cung 中trung 供cúng 養dường 。 釋Thích 迦Ca 成thành 道Đạo 。 龍long 王vương 送tống 至chí 海hải 水thủy 上thượng 。 四Tứ 天Thiên 王Vương 欲dục 取thủ 。 化hóa 為vi 四tứ 鉢bát 。 各các 得đắc 一nhất 鉢bát 。 以dĩ 奉phụng 如Như 來Lai 。 如Như 來Lai 受thọ 已dĩ 。 重trùng 疊điệp 四tứ 鉢bát 在tại 於ư 左tả 手thủ 。 以dĩ 右hữu 手thủ 按án 。 合hợp 成thành 一nhất 鉢bát 。 此thử 是thị 紺cám 瑠lưu 璃ly 石thạch 鉢bát 。 持trì 用dụng 乞khất 食thực 也dã 。 佛Phật 出xuất 行hành 化hóa 。 須tu 著trước 衣y 持trì 鉢bát 者giả 。 為vi 離ly 苦khổ 樂lạc 二nhị 邊biên 故cố 。 諸chư 在tại 家gia 者giả 。 好hảo/hiếu 尚thượng 錦cẩm 綺ỷ 華hoa 潔khiết 衣y 服phục 寶bảo 器khí 。 增tăng 長trưởng 放phóng 逸dật 。 太thái 著trước 樂nhạo/nhạc/lạc 邊biên 。 出xuất 家gia 外ngoại 道đạo 苦khổ 行hạnh 。 尼ni 乾can/kiền/càn 裸lõa 形hình 。 手thủ 捧phủng 飯phạn 食thực 致trí 招chiêu 訶ha 醜xú 。 太thái 著trước 苦khổ 邊biên 。 佛Phật 處xứ 中trung 行hành 故cố 著trước 衣y 持trì 鉢bát 也dã 。

四tứ 。 化hóa 處xứ 者giả 。 園viên 是thị 所sở 住trú 處xứ 。 國quốc 是thị 所sở 化hóa 處xứ 。 之chi 往vãng 也dã 。 今kim 行hành 化hóa 。 故cố 出xuất 祇kỳ 園viên 入nhập 舍Xá 衛Vệ 也dã 。

處xứ 廣quảng 等đẳng 者giả 。 準chuẩn 《# 西tây 域vực 記ký 》# 。 國quốc 周chu 六lục 十thập 餘dư 里lý 。 內nội 城thành 周chu 二nhị 十thập 里lý 。 故cố 云vân 處xứ 廣quảng 。 《# 智Trí 度Độ 論luận 》# 云vân 。

居cư 家gia 九cửu 億ức 。 故cố 曰viết 人nhân 多đa 。

五ngũ 。 化hóa 事sự 者giả 。 此thử 釋thích 經kinh 中trung 乞khất 食thực 兩lưỡng 字tự 。 頭đầu 陀đà 下hạ 。 或hoặc 曰viết 。

佛Phật 為vi 教giáo 主chủ 何hà 須tu 乞khất 食thực 。

故cố 疏sớ/sơ 釋thích 也dã 。 頭đầu 陀đà 此thử 云vân 抖đẩu 擻tẩu 。 抖đẩu 擻tẩu 煩phiền 惱não 故cố 。 然nhiên 頭đầu 陀đà 有hữu 十thập 二nhị 種chủng 事sự 。 謂vị 。

常thường 乞khất 食thực 。 阿a 蘭lan 若nhã 乃nãi 至chí 樹thụ 下hạ 坐tọa 。 露lộ 地địa 。 塚trủng 間gian 坐tọa 等đẳng 。 今kim 則tắc 一nhất 也dã 。 若nhược 行hành 此thử 事sự 。 獲hoạch 大đại 功công 德đức 。 佛Phật 現hiện 斯tư 軌quỹ 令linh 人nhân 效hiệu 之chi 。 頭đầu 陀đà 既ký 獲hoạch 功công 德đức 。 放phóng 逸dật 足túc 明minh 尤vưu 過quá 。 世Thế 尊Tôn 尚thượng 自tự 乞khất 食thực 。 餘dư 人nhân 豈khởi 合hợp 懈giải 怠đãi 。 慚tàm 恥sỉ 愧quý 悚tủng 自tự 然nhiên 行hành 之chi 。

同đồng 事sự 攝nhiếp 者giả 。 則tắc 四tứ 攝nhiếp 法pháp 之chi 一nhất 也dã 。

又hựu 佛Phật 自tự 乞khất 食thực 。 準chuẩn 《# 纓anh 絡lạc 經kinh 》# 說thuyết 有hữu 十thập 意ý 。

一nhất 。 止chỉ 苦khổ 故cố 。 謂vị 盲manh 得đắc 見kiến 。 二nhị 。 得đắc 樂lạc 故cố 。 謂vị 一nhất 瞻chiêm 一nhất 禮lễ 。 生sanh 無vô 量lượng 福phước 。 三tam 。 除trừ 慢mạn 故cố 。 謂vị 眾chúng 生sanh 見kiến 之chi 。 不bất 生sanh 我ngã 慢mạn 。 四tứ 。 滿mãn 鉢bát 願nguyện 故cố 。 富phú 欲dục 施thí 多đa 鉢bát 則tắc 為vi 空không 。 貧bần 欲dục 施thí 少thiểu 鉢bát 則tắc 為vi 滿mãn 。 五ngũ 。 鬼quỷ 神thần 供cúng 養dường 故cố 。 六lục 。 障chướng 閡ngại 者giả 見kiến 佛Phật 故cố 。 老lão 病bệnh 貧bần 賤tiện 悉tất 皆giai 得đắc 見kiến 佛Phật 也dã 。 七thất 。 示thị 天thiên 王vương 所sở 獻hiến 鉢bát 故cố 。 八bát 。 作tác 軌quỹ 模mô 故cố 。 九cửu 。 絕tuyệt 誹phỉ 謗báng 故cố 。 十thập 。 令linh 弟đệ 子tử 不bất 畜súc 八bát 不bất 淨tịnh 物vật 故cố 。 有hữu 此thử 十thập 意ý 故cố 自tự 乞khất 食thực 。

纓anh 絡lạc 女nữ 下hạ 。 通thông 難nạn/nan 。 前tiền 引dẫn 經kinh 難nạn/nan 。 今kim 所sở 下hạ 。 釋thích 通thông 。 《# 淨tịnh 名danh 》# 下hạ 。 但đãn 證chứng 上thượng 乞khất 食thực 不bất 食thực 之chi 義nghĩa 。

六lục 。 化hóa 等đẳng 者giả 。 此thử 釋thích 經kinh 中trung 於ư 其kỳ 城thành 中trung 。 次thứ 第đệ 乞khất 已dĩ 也dã 。

內nội 證chứng 平bình 等đẳng 者giả 。 如như 理lý 見kiến 故cố 。

心tâm 離ly 貪tham 慢mạn 等đẳng 者giả 。 不bất 貪tham 富phú 好hảo/hiếu 。 不bất 慢mạn 貧bần 拙chuyết 。 平bình 等đẳng 修tu 乞khất 。 故cố 云vân 慈từ 無vô 偏thiên 利lợi 也dã 。

表biểu 威uy 德đức 等đẳng 者giả 。 謂vị 佛Phật 制chế 小Tiểu 乘Thừa 律luật 。 不bất 許hứa 入nhập 惡ác 象tượng 家gia 。 恐khủng 彼bỉ 損tổn 害hại 。 不bất 許hứa 入nhập 婬dâm 女nữ 沽cô 酒tửu 家gia 。 恐khủng 生sanh 染nhiễm 心tâm 。 佛Phật 入nhập 者giả 表biểu 威uy 德đức 勝thắng 也dã 。

息tức 凡phàm 夫phu 等đẳng 者giả 。 謂vị 恐khủng 憎tăng 此thử 愛ái 彼bỉ 故cố 。

破phá 一Nhất 乘Thừa 分phân 別biệt 者giả 。 謂vị 迦Ca 葉Diếp 捨xả 富phú 從tùng 貧bần 乞khất 。 意ý 令linh 生sanh 福phước 。 須Tu 菩Bồ 提Đề 捨xả 貧bần 從tùng 富phú 乞khất 。 不bất 欲dục 惱não 他tha 云vân 云vân 。 二nhị 人nhân 所sở 見kiến 。 互hỗ 有hữu 是thị 非phi 。 如Như 來Lai 異dị 此thử 。 是thị 非phi 一nhất 貫quán 也dã 。 然nhiên 上thượng 五ngũ 中trung 。 初sơ 。 大đại 智trí 。 二nhị 。 大đại 悲bi 。 三tam 。 顯hiển 德đức 。 四tứ 。 息tức 凡phàm 。 五ngũ 。 破phá 小tiểu 。

七thất 。 化hóa 終chung 。 然nhiên 已dĩ 等đẳng 者giả 。 和hòa 會hội 字tự 之chi 句cú 義nghĩa 也dã 。 今kim 讀đọc 則tắc 從tùng 文văn 。 釋thích 則tắc 從tùng 義nghĩa 。

若nhược 廣quảng 下hạ 。 權quyền 加gia 數số 字tự 。 顯hiển 文văn 義nghĩa 兼kiêm 暢sướng 也dã 。 飯phạn 即tức 喫khiết 也dã 。 《# 論luận 語ngữ 》# 云vân 。

飯phạn 疏sớ/sơ 食thực 。

佛Phật 苦khổ 下hạ 。 通thông 伏phục 難nạn/nan 。 應ưng 先tiên 難nạn/nan 云vân 。

前tiền 引dẫn 《# 纓anh 絡lạc 女nữ 經kinh 》# 言ngôn 不bất 食thực 。 今kim 經kinh 何hà 以dĩ 言ngôn 食thực 。

故cố 此thử 釋thích 也dã 。 有hữu 說thuyết 。

食thực 欲dục 至chí 口khẩu 。 有hữu 威uy 德đức 天thiên 在tại 側trắc 。 隱ẩn 形hình 接tiếp 至chí 他tha 方phương 。 施thi 作tác 佛Phật 事sự 。 斯tư 則tắc 示thị 現hiện 而nhi 食thực 。 非phi 真chân 食thực 也dã 。

由do 是thị 彼bỉ 此thử 皆giai 不bất 相tương 違vi 。

寶bảo 雲vân 下hạ 。 顯hiển 齋trai 儀nghi 也dã 。 此thử 四tứ 事sự 中trung 。 前tiền 二nhị 云vân 擬nghĩ 。 後hậu 二nhị 不bất 云vân 者giả 。 以dĩ 梵Phạm 行hạnh 貧bần 病bệnh 來lai 則tắc 與dữ 之chi 。 不bất 來lai 自tự 食thực 。 後hậu 二nhị 不bất 然nhiên 。 故cố 不bất 云vân 耳nhĩ 。 《# 十thập 二nhị 頭đầu 陀đà 。 經kinh 》# 除trừ 梵Phạm 行hạnh 者giả 。 以dĩ 自tự 乞khất 故cố 。 故cố 不bất 分phân 之chi 。

疏sớ/sơ 定định 者giả 。 於ư 中trung 三tam 節tiết 。 如như 疏sớ/sơ 云vân 云vân 。

疏sớ/sơ 併tinh 資tư 緣duyên 者giả 。 此thử 釋thích 經kinh 中trung 收thu 衣y 鉢bát 也dã 。 飯phạn 食thực 兩lưỡng 字tự 如như 前tiền 所sở 解giải 。 訖ngật 了liễu 畢tất 也dã 。 須tu 併tinh 資tư 緣duyên 者giả 。 以dĩ 修tu 定định 時thời 具cụ 於ư 五ngũ 緣duyên 。 謂vị 。

閑nhàn 居cư 靜tĩnh 處xứ 。 息tức 諸chư 緣duyên 務vụ 等đẳng 。 佛Phật 雖tuy 至chí 聖thánh 諸chư 習tập 都đô 無vô 。 實thật 於ư 衣y 鉢bát 不bất 生sanh 勞lao 慮lự 。 若nhược 不bất 併tinh 除trừ 。 後hậu 人nhân 倣# 效hiệu 無vô 由do 得đắc 定định 。 以dĩ 佛Phật 是thị 教giáo 主chủ 。 凡phàm 有hữu 所sở 作tác 。 人nhân 皆giai 效hiệu 學học 。 故cố 云vân 示thị 現hiện 為vi 後hậu 軌quỹ 也dã 。

疏sớ/sơ 淨tịnh 身thân 業nghiệp 等đẳng 者giả 。 此thử 釋thích 經kinh 中trung 洗tẩy 足túc 已dĩ 三tam 字tự 。

阿a 含hàm 下hạ 。 牒điệp 難nạn/nan 也dã 。 又hựu 如như 佛Phật 三tam 十thập 二nhị 相tướng 。 中trung 有hữu 皮bì 膚phu 塵trần 不bất 染nhiễm 相tướng 。 今kim 何hà 用dụng 洗tẩy 耶da 。

示thị 現hiện 下hạ 。 釋thích 通thông 也dã 。 此thử 有hữu 三tam 意ý 。 一nhất 。 順thuận 世thế 故cố 。 夫phu 人nhân 外ngoại 歸quy 必tất 恐khủng 塵trần 染nhiễm 。 故cố 須tu 洗tẩy 足túc 。 佛Phật 順thuận 亦diệc 爾nhĩ 也dã 。 二nhị 。 表biểu 法pháp 故cố 。 洗tẩy 去khứ 煩phiền 惱não 垢cấu 染nhiễm 。 顯hiển 得đắc 清thanh 淨tịnh 法Pháp 身thân 也dã 。 三tam 。 為vi 後hậu 軌quỹ 者giả 。 如như 資tư 緣duyên 說thuyết 。

疏sớ/sơ 正chánh 入nhập 定định 者giả 。 此thử 釋thích 經kinh 中trung 敷phu 座tòa 而nhi 坐tọa 也dã 。 沈trầm 掉trạo 等đẳng 者giả 。 沈trầm 謂vị 昏hôn 沈trầm 。 能năng 引dẫn 睡thụy 眠miên 障chướng 定định 增tăng 故cố 。 掉trạo 謂vị 掉trạo 舉cử 。 任nhậm 運vận 攀phàn 緣duyên 能năng 引dẫn 散tán 亂loạn 亦diệc 障chướng 定định 心tâm 。 又hựu 於ư 四tứ 儀nghi 中trung 。 以dĩ 臥ngọa 則tắc 昏hôn 沈trầm 。 行hành 則tắc 掉trạo 舉cử 。 住trụ 則tắc 疲bì 倦quyện 。 唯duy 坐tọa 為vi 勝thắng 。 故cố 不bất 沈trầm 掉trạo 。 然nhiên 昏hôn 沈trầm 掉trạo 舉cử 。 蓋cái 是thị 凡phàm 夫phu 。 若nhược 據cứ 如Như 來Lai 的đích 無vô 此thử 事sự 。 今kim 垂thùy 軌quỹ 則tắc 蓋cái 為vi 後hậu 人nhân 。 或hoặc 曰viết 。

經kinh 中trung 但đãn 言ngôn 敷phu 座tòa 。 焉yên 知tri 入nhập 定định 耶da 。

故cố 次thứ 釋thích 云vân 魏ngụy 譯dịch 等đẳng 則tắc 知tri 入nhập 定định 也dã 。

如như 常thường 敷phu 座tòa 等đẳng 者giả 。 謂vị 如Như 來Lai 每mỗi 會hội 說thuyết 般Bát 若Nhã 。 皆giai 自tự 敷phu 座tòa 具cụ 。 為vi 般Bát 若Nhã 出xuất 生sanh 諸chư 佛Phật 。 即tức 是thị 佛Phật 母mẫu 。 表biểu 敬kính 般Bát 若Nhã 。 故cố 自tự 敷phu 座tòa 。 已dĩ 說thuyết 八bát 會hội 。 此thử 當đương 第đệ 九cửu 。 儀nghi 軌quỹ 不bất 易dị 故cố 曰viết 如như 常thường 。 趺phu 謂vị 足túc 背bối/bội 。 加gia 謂vị 以dĩ 一nhất 足túc 壓áp 一nhất 足túc 。 結kết 即tức 兩lưỡng 足túc 不bất 散tán 表biểu 吉cát 祥tường 。 故cố 《# 智trí 論luận 》# 云vân 。

見kiến 畫họa 加gia 趺phu 坐tọa 。 魔ma 王vương 尚thượng 驚kinh 懼cụ 。 何hà 況huống 入nhập 道Đạo 人Nhân 。 端đoan 身thân 不bất 傾khuynh 動động 。

又hựu 為vi 正chánh 觀quán 五ngũ 種chủng 因nhân 緣duyên 。 是thị 故cố 結kết 跏già 趺phu 坐tọa 。 一nhất 。 由do 身thân 攝nhiếp 歛liễm 速tốc 發phát 輕khinh 安an 。 最tối 為vi 勝thắng 故cố 。 二nhị 。 由do 此thử 宴yến 坐tọa 能năng 經kinh 時thời 久cửu 。 不bất 令linh 身thân 速tốc 疲bì 極cực 故cố 。 三tam 。 由do 此thử 宴yến 坐tọa 是thị 不bất 共cộng 法pháp 。 外ngoại 道đạo 他tha 論luận 皆giai 無vô 有hữu 故cố 。 四tứ 。 由do 此thử 宴yến 坐tọa 。 形hình 相tướng 端đoan 嚴nghiêm 。 令linh 他tha 見kiến 已dĩ 極cực 敬kính 信tín 故cố 。 五ngũ 。 由do 此thử 宴yến 坐tọa 佛Phật 佛Phật 弟đệ 子tử 共cộng 所sở 開khai 許hứa 。 一nhất 切thiết 賢hiền 聖thánh 。 所sở 稱xưng 讚tán 故cố 。 正chánh 觀quán 五ngũ 種chủng 因nhân 緣duyên 。 是thị 故cố 應ưng 當đương 。 結kết 跏già 趺phu 坐tọa 。

端đoan 身thân 住trụ 者giả 。 不bất 低đê 不bất 昂ngang 。 不bất 左tả 右hữu 傾khuynh 側trắc 也dã 。

正chánh 念niệm 者giả 。 如như 理lý 而nhi 念niệm 名danh 為vi 正chánh 念niệm 。 念niệm 即tức 念niệm 慧tuệ 。 謂vị 離ly 沈trầm 掉trạo 有hữu 無vô 等đẳng 。 不bất 動động 謂vị 不bất 動động 於ư 正chánh 念niệm 也dã 。

唐đường 譯dịch 下hạ 。 亦diệc 證chứng 同đồng 上thượng 義nghĩa 。

正chánh 願nguyện 者giả 即tức 正chánh 念niệm 也dã 。 若nhược 別biệt 說thuyết 者giả 願nguyện 是thị 希hy 欲dục 。 謂vị 希hy 欲dục 住trụ 對đối 面diện 念niệm 。 念niệm 是thị 所sở 願nguyện 也dã 。 然nhiên 在tại 定định 前tiền 異dị 。 此thử 則tắc 非phi 正chánh 願nguyện 也dã 。 住trụ 對đối 面diện 念niệm 者giả 。 面diện 即tức 是thị 喻dụ 。 念niệm 即tức 是thị 法pháp 。 住trụ 對đối 兩lưỡng 字tự 通thông 於ư 法pháp 喻dụ 。 今kim 法pháp 喻dụ 之chi 中trung 各các 闕khuyết 一nhất 事sự 。 謂vị 法pháp 闕khuyết 所sở 照chiếu 理lý 。 喻dụ 闕khuyết 能năng 照chiếu 鏡kính 。 鏡kính 對đối 面diện 住trụ 面diện 則tắc 自tự 彰chương 。 念niệm 對đối 理lý 住trụ 理lý 則tắc 自tự 現hiện 。 法pháp 喻dụ 闕khuyết 者giả 文văn 影ảnh 略lược 故cố 。 或hoặc 可khả 不bất 爾nhĩ 。 但đãn 理lý 觀quán 分phân 明minh 。 如như 面diện 目mục 覩đổ 現hiện 量lượng 。 即tức 水thủy 喻dụ 亦diệc 得đắc 。

無vô 著trước 下hạ 。 顯hiển 入nhập 定định 意ý 。 先tiên 牒điệp 難nạn/nan 。 併tinh 緣duyên 入nhập 定định 。 意ý 在tại 於ư 何hà 。

於ư 此thử 下hạ 。 釋thích 通thông 。 於ư 此thử 者giả 論luận 云vân 於ư 法pháp 也dã 。 能năng 覺giác 者giả 定định 通thông 。 能năng 說thuyết 者giả 說thuyết 通thông 也dã 。 意ý 云vân 定định 通thông 方phương 得đắc 說thuyết 通thông 。 以dĩ 散tán 心tâm 說thuyết 法Pháp 。 不bất 能năng 如như 實thật 。 從tùng 定định 發phát 言ngôn 必tất 有hữu 當đương 也dã 。 故cố 下hạ 文văn 云vân 。

云vân 何hà 為vì 人nhân 演diễn 說thuyết 。 不bất 取thủ 於ư 相tướng 。 如như 如như 不bất 動động 。 諸chư 經kinh 之chi 中trung 每mỗi 欲dục 說thuyết 法Pháp 皆giai 先tiên 入nhập 定định 。 意ý 皆giai 如như 此thử 云vân 云vân 。 斯tư 亦diệc 示thị 現hiện 為vi 後hậu 軌quỹ 也dã 。 若nhược 準chuẩn 如Như 來Lai 。 言ngôn 念niệm 何hà 失thất 。 是thị 故cố 論luận 云vân 顯hiển 示thị 等đẳng 也dã 。

疏sớ/sơ 然nhiên 大đại 下hạ 。 二nhị 。 通thông 前tiền 表biểu 法pháp 釋thích 二nhị 。

初sơ 。 約ước 大đại 雲vân 廣quảng 辨biện 三tam 。

初sơ 。 標tiêu 。

大đại 聖thánh 即tức 佛Phật 。 體thể 周chu 法Pháp 界Giới 曰viết 大đại 。 智trí 鑒giám 無vô 昧muội 曰viết 聖thánh 。

現hiện 跡tích 者giả 。 所sở 現hiện 之chi 化hóa 跡tích 也dã 。 所sở 表biểu 者giả 。 諸chư 佛Phật 所sở 為vi 。 必tất 不bất 率suất 爾nhĩ 。 皆giai 以dĩ 事sự 相tướng 表biểu 內nội 身thân 心tâm 。 如như 說thuyết 《# 如Như 來Lai 藏tạng 經Kinh 。 》# 舉cử 身thân 放phóng 光quang 。 光quang 中trung 現hiện 華hoa 。 華hoa 萎nuy 見kiến 佛Phật 。 遂toại 阿A 難Nan 問vấn 佛Phật 。 佛Phật 為vi 說thuyết 之chi 。 如như 《# 華hoa 嚴nghiêm 》# 中trung 說thuyết 。

佛Phật 菩Bồ 薩Tát 說thuyết 天thiên 說thuyết 雲vân 須Tu 彌Di 山Sơn 大đại 海hải 等đẳng

皆giai 有hữu 所sở 表biểu 。 斯tư 皆giai 事sự 相tướng 為vi 能năng 表biểu 。 法pháp 為vi 所sở 表biểu 。 以dĩ 不bất 徒đồ 然nhiên 。 故cố 云vân 必tất 也dã 。

疏sớ/sơ 表biểu 本bổn 覺giác 下hạ 。 二nhị 。 釋thích 二nhị 。

初sơ 。 表biểu 通thông 序tự 。

本bổn 覺giác 佛Phật 對đối 化hóa 佛Phật 說thuyết 。

五ngũ 蘊uẩn 都đô 對đối 舍Xá 衛Vệ 國quốc 。 化hóa 身thân 佛Phật 在tại 舍Xá 衛Vệ 國Quốc 。 表biểu 本bổn 覺giác 佛Phật 在tại 五ngũ 蘊uẩn 城thành 。 城thành 中trung 既ký 人nhân 物vật 相tương/tướng 兼kiêm 。 蘊uẩn 內nội 亦diệc 色sắc 心tâm 具cụ 足túc 。 覺giác 魔ma 等đẳng 對đối 戰chiến 勝thắng 也dã 。 梵Phạm 音âm 魔ma 羅la 此thử 云vân 殺sát 者giả 。 能năng 殺sát 行hành 人nhân 慧tuệ 命mạng 故cố 也dã 。 然nhiên 有hữu 四tứ 種chủng 。

一nhất 。 天thiên 魔ma 。 即tức 欲dục 界giới 主chủ 。 二nhị 。 煩phiền 惱não 魔ma 。 三tam 。 陰ấm 魔ma 。 四tứ 。 死tử 魔ma 。 今kim 言ngôn 覺giác 空không 者giả 。 如như 《# 心tâm 經kinh 》# 云vân 。

照chiếu 見kiến 五ngũ 蘊uẩn 皆giai 空không 。 無vô 無vô 明minh 。 乃nãi 至chí 亦diệc 無vô 老lão 死tử 盡tận 。

也dã 。 照chiếu 五ngũ 蘊uẩn 空không 即tức 破phá 陰ấm 魔ma 。 無vô 無vô 明minh 盡tận 。 破phá 煩phiền 惱não 魔ma 。 乃nãi 至chí 無vô 老lão 死tử 。 即tức 破phá 死tử 魔ma 。 餘dư 出xuất 世thế 法pháp 尚thượng 空không 。 況huống 天thiên 魔ma 耶da 。

照chiếu 心tâm 識thức 具cụ 德đức 者giả 。 對đối 給Cấp 孤Cô 獨Độc 也dã 。 上thượng 迷mê 本bổn 覺giác 之chi 父phụ 曰viết 孤cô 。 下hạ 隱ẩn 妙diệu 用dụng 之chi 子tử 曰viết 獨độc 。 今kim 照chiếu 性tánh 本bổn 具cụ 塵trần 沙sa 功công 德đức 。 無vô 所sở 乏phạp 少thiểu 。 即tức 給Cấp 孤Cô 獨Độc 也dã 。 求cầu 法Pháp 等đẳng 。 對đối 比Bỉ 丘Khâu 乞khất 士sĩ 義nghĩa 也dã 。 外ngoại 則tắc 乞khất 食thực 養dưỡng 命mạng 。 內nội 則tắc 求cầu 法Pháp 資tư 神thần 。

覺giác 心tâm 下hạ 。 二nhị 。 表biểu 別biệt 序tự 。

覺giác 心tâm 等đẳng 者giả 。 對đối 入nhập 舍Xá 衛Vệ 大Đại 城Thành 也dã 。 應ưng 云vân 。

覺giác 心tâm 既ký 發phát 寧ninh 棄khí 塵trần 勞lao 。 如Như 來Lai 出xuất 世thế 。 寧ninh 棄khí 群quần 品phẩm 。 將tương 欲dục 遍biến 觀quán 遂toại 入nhập 識thức 藏tạng 。 將tương 欲dục 教giáo 化hóa 遂toại 入nhập 王vương 城thành 。 離ly 城thành 邑ấp 而nhi 教giáo 化hóa 誰thùy 人nhân 。 離ly 心tâm 識thức 而nhi 觀quán 察sát 何hà 事sự 。

心tâm 心tâm 數số 法pháp 等đẳng 者giả 。 對đối 於ư 其kỳ 城thành 中trung 。 次thứ 第đệ 乞khất 已dĩ 也dã 。 乞khất 食thực 不bất 揀giản 貧bần 之chi 與dữ 富phú 。 觀quán 察sát 豈khởi 擇trạch 心tâm 所sở 心tâm 王vương 。

即tức 妄vọng 下hạ 二nhị 句cú 。 對đối 乞khất 得đắc 食thực 也dã 。 外ngoại 化hóa 人nhân 而nhi 得đắc 食thực 。 內nội 觀quán 法pháp 而nhi 生sanh 喜hỷ 。

法Pháp 喜hỷ 下hạ 二nhị 句cú 。 對đối 還hoàn 至chí 本bổn 處xứ 飯phạn 食thực 也dã 。 食thực 能năng 資tư 身thân 。 法pháp 能năng 益ích 心tâm 也dã 。 思tư 惟duy 假giả 緣duyên 對đối 。 著trước 衣y 持trì 鉢bát 。 忘vong 緣duyên 符phù 真chân 對đối 收thu 衣y 鉢bát 也dã 。 乞khất 食thực 既ký 須tu 衣y 鉢bát 。 思tư 惟duy 要yếu 假giả 因nhân 緣duyên 。 入nhập 定định 既ký 併tinh 資tư 緣duyên 。 契khế 理lý 須tu 忘vong 念niệm 慮lự 。

觀quán 照chiếu 下hạ 二nhị 句cú 。 對đối 洗tẩy 足túc 也dã 。 若nhược 欲dục 安an 坐tọa 必tất 須tu 洗tẩy 去khứ 足túc 塵trần 。 若nhược 欲dục 還hoàn 源nguyên 必tất 須tu 拂phất 除trừ 心tâm 念niệm 。

返phản 本bổn 下hạ 二nhị 句cú 。 對đối 敷phu 座tòa 而nhi 坐tọa 也dã 。 法pháp 空không 即tức 敷phu 座tòa 。 心tâm 寂tịch 即tức 而nhi 坐tọa 。 敷phu 座tòa 方phương 堪kham 人nhân 坐tọa 。 法pháp 空không 心tâm 始thỉ 得đắc 寂tịch 。

心tâm 寂tịch 下hạ 二nhị 句cú 。 對đối 正chánh 宗tông 法pháp 也dã 。 謂vị 安an 坐tọa 始thỉ 能năng 說thuyết 經Kinh 。 心tâm 寂tịch 方phương 彰chương 妙diệu 慧tuệ 也dã 。

疏sớ/sơ 欲dục 談đàm 下hạ 。 三tam 。 結kết 也dã 。

資tư 聖thánh 下hạ 。 二nhị 。 引dẫn 資tư 聖thánh 略lược 明minh 。 即tức 道đạo 液dịch 法Pháp 師sư 疏sớ/sơ 也dã 。 今kim 摘trích 而nhi 用dụng 之chi 。 文văn 不bất 全toàn 取thủ 。 於ư 中trung 二nhị 。

一nhất 。 正chánh 明minh 。

身thân 有hữu 二nhị 者giả 。 通thông 論luận 生sanh 佛Phật 也dã 。 偽ngụy 者giả 色sắc 身thân 。 真chân 即tức 法Pháp 身thân 。

五ngũ 蘊uẩn 等đẳng 者giả 。 謂vị 衣y 以dĩ 外ngoại 覆phú 。 食thực 以dĩ 內nội 資tư 。 生sanh 則tắc 雖tuy 因nhân 父phụ 母mẫu 。 存tồn 即tức 須tu 假giả 衣y 食thực 。

法Pháp 身thân 等đẳng 者giả 。 謂vị 非phi 生sanh 因nhân 之chi 所sở 生sanh 。 但đãn 了liễu 因nhân 之chi 所sở 了liễu 。 由do 是thị 色sắc 身thân 以dĩ 食thực 為vi 命mạng 。 法Pháp 身thân 以dĩ 慧tuệ 為vi 命mạng 。 保bảo 偽ngụy 謂vị 執chấp 妄vọng 合hợp 塵trần 。 遺di 真chân 謂vị 迷mê 理lý 背bối/bội 覺giác 。 此thử 皆giai 倒đảo 也dã 。 養dưỡng 真chân 謂vị 悟ngộ 理lý 合hợp 覺giác 。 棄khí 偽ngụy 謂vị 達đạt 妄vọng 背bối/bội 塵trần 也dã 。

群quần 生sanh 下hạ 。 牒điệp 前tiền 倒đảo 者giả 也dã 。

我ngã 乃nãi 下hạ 。 示thị 現hiện 入nhập 城thành 乞khất 食thực 。 以dĩ 表biểu 法pháp 也dã 。 意ý 令linh 求cầu 般Bát 若Nhã 照chiếu 成thành 法Pháp 身thân 。 故cố 云vân 引dẫn 真chân 也dã 。

故cố 託thác 下hạ 。 都đô 結kết 表biểu 法pháp 之chi 意ý 。 謂vị 示thị 現hiện 乞khất 食thực 。 意ý 在tại 說thuyết 法Pháp 耳nhĩ 。

疏sớ/sơ 涅Niết 槃Bàn 下hạ 。 二nhị 。 引dẫn 證chứng 。 但đãn 證chứng 法pháp 為vi 食thực 義nghĩa 也dã 。

正chánh 宗tông 中trung 疏sớ/sơ 二nhị 。 初sơ 。 標tiêu 章chương 門môn 。

以dĩ 一nhất 卷quyển 經kinh 文văn 二nhị 論luận 解giải 釋thích 。 大đại 雲vân 。 青thanh 龍long 皆giai 二nhị 論luận 並tịnh 行hành 。 今kim 即tức 不bất 爾nhĩ 。 何hà 者giả 。 以dĩ 無vô 著trước 配phối 十thập 八bát 住trú 處xứ 。 天thiên 親thân 斷đoạn 二nhị 十thập 七thất 疑nghi 。 旨chỉ 趣thú 既ký 殊thù 。 科khoa 段đoạn 亦diệc 異dị 。 或hoặc 一nhất 疑nghi 中trung 有hữu 四tứ 住trụ 五ngũ 住trụ 。 或hoặc 一nhất 住trụ 中trung 有hữu 二nhị 疑nghi 三tam 疑nghi 。 乍sạ 合hợp 乍sạ 離ly 連liên 前tiền 帶đái 後hậu 。 以dĩ 是thị 之chi 故cố 。 文văn 涉thiệp 交giao 加gia 。 理lý 則tắc 不bất 必tất 深thâm 玄huyền 。 學học 者giả 以dĩ 之chi 難nan 解giải 。 今kim 既ký 別biệt 釋thích 庶thứ 不bất 相tương 干can 。 傳truyền 講giảng 之chi 流lưu 少thiểu 力lực 多đa 獲hoạch 耳nhĩ 。 初sơ 中trung 三tam 。

初sơ 。 正chánh 示thị 七thất 句cú 。

七thất 義nghĩa 句cú 者giả 。 論luận 述thuật 歸quy 敬kính 偈kệ 已dĩ 。 即tức 云vân 成thành 立lập 七thất 種chủng 義nghĩa 句cú 。 已dĩ 此thử 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 即tức 得đắc 成thành 立lập 。 義nghĩa 句cú 。 揀giản 文văn 句cú 也dã 。 既ký 以dĩ 一nhất 義nghĩa 為vi 一nhất 句cú 。 此thử 經Kinh 共cộng 有hữu 七thất 義nghĩa 句cú 也dã 。 七thất 義nghĩa 句cú 名danh 。 疏sớ/sơ 中trung 自tự 有hữu 。 於ư 中trung 前tiền 六lục 顯hiển 示thị 菩Bồ 薩Tát 。 所sở 作tác 究cứu 竟cánh 。 第đệ 七thất 顯hiển 示thị 成thành 立lập 。 此thử 法Pháp 門môn 故cố 。 然nhiên 此thử 七thất 句cú 之chi 文văn 。 教giáo 理lý 行hành 果quả 悉tất 圓viên 滿mãn 矣hĩ 。 於ư 中trung 一nhất 二nhị 三tam 四tứ 是thị 行hành 也dã 。 五ngũ 理lý 也dã 。 六lục 果quả 也dã 。 七thất 教giáo 也dã 。 齊tề 此thử 懸huyền 判phán 一nhất 科khoa 。 唯duy 依y 無vô 著trước 之chi 名danh 記ký 之chi 。

疏sớ/sơ 一nhất 種chủng 性tánh 不bất 斷đoạn 者giả 。 此thử 非phi 凡phàm 夫phu 。 二Nhị 乘Thừa 及cập 權quyền 教giáo 菩Bồ 薩Tát 。 意ý 明minh 佛Phật 種chủng 性tánh 不bất 斷đoạn 也dã 。

謂vị 護hộ 下hạ 。 指chỉ 經kinh 。 便tiện 是thị 釋thích 。 意ý 謂vị 以dĩ 小tiểu 付phó 大đại 。 囑chúc 大đại 化hóa 小tiểu 。 展triển 轉chuyển 如như 是thị 寧ninh 有hữu 斷đoạn 絕tuyệt 。 如như 人nhân 父phụ 母mẫu 付phó 囑chúc 子tử 孫tôn 云vân 云vân 。 此thử 是thị 空không 生sanh 之chi 本bổn 意ý 。 故cố 以dĩ 此thử 事sự 讚tán 佛Phật 。 引dẫn 起khởi 問vấn 端đoan 也dã 。

疏sớ/sơ 二nhị 發phát 起khởi 行hành 相tương/tướng 者giả 。 既ký 欲dục 種chủng 性tánh 不bất 斷đoạn 。 故cố 須tu 發phát 起khởi 修tu 行hành 之chi 相tướng 也dã 。 謂vị 申thân 下hạ 。 指chỉ 經kinh 。 其kỳ 實thật 佇trữ 聽thính 亦diệc 在tại 此thử 攝nhiếp 。

疏sớ/sơ 三tam 行hành 所sở 住trú 處xứ 者giả 。 既ký 有hữu 能năng 發phát 必tất 有hữu 所sở 發phát 也dã 。 十thập 八bát 住trụ 名danh 義nghĩa 。 下hạ 文văn 廣quảng 釋thích 。

從tùng 佛Phật 下hạ 。 指chỉ 經kinh 。 是thị 無vô 下hạ 。 釋thích 名danh 義nghĩa 。 此thử 即tức 相tương/tướng 之chi 無vô 相tướng 。 非phi 一nhất 向hướng 之chi 無vô 相tướng 。 略lược 見kiến 行hành 玄huyền 為vi 順thuận 本bổn 宗tông 。 故cố 標tiêu 無vô 相tướng 也dã 。

疏sớ/sơ 四tứ 對đối 治trị 中trung 。 邪tà 行hành 即tức 不bất 正chánh 行hạnh 也dã 。 但đãn 不bất 順thuận 佛Phật 道Đạo 皆giai 名danh 邪tà 行hành 。 共cộng 者giả 不bất 一nhất 義nghĩa 。 見kiến 者giả 分phân 別biệt 情tình 。 正chánh 行hạnh 者giả 即tức 離ly 見kiến 之chi 正chánh 行hạnh 。 非phi 純thuần 正chánh 之chi 正chánh 行hạnh 也dã 。

二nhị 種chủng 對đối 治trị 者giả 。 以dĩ 正chánh 行hạnh 治trị 邪tà 行hành 。 是thị 一nhất 對đối 治trị 。 以dĩ 無vô 分phân 別biệt 。 智trí 治trị 分phân 別biệt 見kiến 。 是thị 二nhị 對đối 治trị 。 然nhiên 邪tà 即tức 全toàn 治trị 。 共cộng 中trung 即tức 但đãn 治trị 於ư 見kiến 。 不bất 治trị 正chánh 行hạnh 。 如như 披phi 砂sa 揀giản 金kim 而nhi 去khứ 砂sa 不bất 去khứ 金kim 。 今kim 經kinh 中trung 但đãn 有hữu 能năng 治trị 。 無vô 所sở 治trị 也dã 。 且thả 如như 第đệ 一nhất 住trú 處xứ 中trung 。 不bất 度độ 眾chúng 生sanh 為vi 邪tà 行hành 。 度độ 眾chúng 生sanh 為vi 對đối 治trị 。 於ư 度độ 眾chúng 生sanh 時thời 。 見kiến 有hữu 眾chúng 生sanh 是thị 所sở 度độ 。 見kiến 我ngã 是thị 能năng 度độ 。 是thị 分phân 別biệt 。 見kiến 度độ 而nhi 無vô 度độ 為vi 對đối 治trị 。 此thử 理lý 實thật 同đồng 時thời 。 義nghĩa 分phần/phân 前tiền 後hậu 。 初sơ 住trụ 既ký 爾nhĩ 。 餘dư 可khả 例lệ 知tri 。 故cố 論luận 云vân 。

行hành 諸chư 住trú 處xứ 時thời 。 有hữu 二nhị 種chủng 對đối 治trị 。

疏sớ/sơ 五ngũ 不bất 失thất 中trung 。 謂vị 由do 下hạ 。 明minh 意ý 也dã 。 離ly 增tăng 減giảm 者giả 。 謂vị 執chấp 有hữu 為vi 增tăng 。 執chấp 無vô 為vi 減giảm 。 前tiền 墮đọa 此thử 二nhị 則tắc 失thất 中trung 道đạo 。 今kim 皆giai 離ly 之chi 。 故cố 得đắc 不bất 失thất 也dã 。 如như 經kinh 中trung 即tức 非phi 佛Phật 法Pháp 。 是thị 勝thắng 義nghĩa 諦đế 。 遮già 增tăng 益ích 邊biên 。 是thị 名danh 佛Phật 法Pháp 。 是thị 世thế 俗tục 諦đế 遮già 損tổn 減giảm 邊biên 。 其kỳ 餘dư 即tức 非phi 是thị 名danh 皆giai 例lệ 此thử 也dã 。 論luận 最tối 後hậu 結kết 云vân 。

菩Bồ 薩Tát 離ly 此thử 二nhị 邊biên 故cố 。 於ư 彼bỉ 對đối 治trị 不bất 復phục 更cánh 失thất 。 故cố 名danh 不bất 失thất 。

疏sớ/sơ 六lục 地địa 位vị 中trung 。 謂vị 由do 下hạ 。 釋thích 。 以dĩ 二nhị 邊biên 邪tà 僻tích 置trí 之chi 不bất 論luận 。 中trung 道đạo 乃nãi 是thị 大đại 菩Bồ 提Đề 路lộ 。 故cố 於ư 此thử 中trung 分phần/phân 立lập 地địa 位vị 。 如như 往vãng 帝đế 都đô 有hữu 三tam 路lộ 異dị 。 兩lưỡng 邊biên 皆giai 非phi 中trung 道đạo 即tức 正chánh 。 正chánh 路lộ 之chi 中trung 方phương 可khả 論luận 於ư 遠viễn 近cận 遲trì 速tốc 等đẳng 也dã 。 法pháp 中trung 亦diệc 爾nhĩ 。 故cố 經Kinh 云vân 。

一nhất 切thiết 賢hiền 聖thánh 。 皆giai 以dĩ 無vô 為vi 法Pháp 。 而nhi 有hữu 差sai 別biệt 。

信tín 行hành 下hạ 。 分phần/phân 位vị 也dã 。 於ư 十thập 八bát 住trụ 中trung 。 前tiền 十thập 六lục 住trụ 是thị 信tín 行hành 地địa 。 此thử 當đương 三tam 賢hiền 。 依y 信tín 起khởi 行hành 故cố 名danh 信tín 行hành 。 亦diệc 名danh 信tín 解giải 。 依y 信tín 起khởi 解giải 故cố 。 第đệ 十thập 七thất 住trụ 是thị 淨tịnh 心tâm 地địa 。 此thử 當đương 初Sơ 地Địa 。 離ly 分phân 別biệt 障chướng 親thân 證chứng 真Chân 如Như 故cố 。 第đệ 十thập 八bát 住trụ 從tùng 第đệ 二nhị 地địa 已dĩ 去khứ 。 乃nãi 至chí 佛Phật 位vị 。 通thông 名danh 如Như 來Lai 地địa 也dã 。 又hựu 以dĩ 諸chư 家gia 明minh 地địa 位vị 或hoặc 廣quảng 或hoặc 略lược 。 廣quảng 則tắc 五ngũ 十thập 二nhị 位vị 。 略lược 則tắc 泯mẫn 之chi 全toàn 無vô 。 今kim 則tắc 均quân 於ư 廣quảng 略lược 。 去khứ 其kỳ 太thái 甚thậm 。 說thuyết 三tam 地địa 五ngũ 位vị 矣hĩ 。

疏sớ/sơ 七thất 立lập 名danh 中trung 。 謂vị 由do 下hạ 。 釋thích 。 謂vị 約ước 三tam 種chủng 法pháp 上thượng 立lập 金kim 剛cang 名danh 。 一nhất 。 約ước 般Bát 若Nhã 體thể 用dụng 名danh 金kim 剛cang 。 此thử 如như 金kim 剛cang 堅kiên 利lợi 。 二nhị 。 約ước 地địa 位vị 闊khoát 狹hiệp 名danh 金kim 剛cang 。 此thử 如như 金kim 剛cang 杵xử 形hình 。 以dĩ 信tín 行hành 一nhất 僧Tăng 祇kỳ 。 淨tịnh 心tâm 只chỉ 一nhất 剎sát 那na 。 佛Phật 地địa 二nhị 僧Tăng 祇kỳ 。 如như 金kim 剛cang 杵xử 。 初sơ 後hậu 闊khoát 中trung 間gian 狹hiệp 故cố 。 三tam 。 約ước 文văn 字tự 名danh 金kim 剛cang 。 此thử 如như 畫họa 像tượng 也dã 。 以dĩ 詮thuyên 信tín 行hành 地địa 七thất 紙chỉ 餘dư 經kinh 。 佛Phật 地địa 三tam 紙chỉ 餘dư 文văn 。 淨tịnh 心tâm 地địa 五ngũ 行hành 經kinh 。 如như 彼bỉ 畫họa 像tượng 亦diệc 初sơ 後hậu 闊khoát 中trung 間gian 狹hiệp 故cố 。 又hựu 此thử 三tam 者giả 。 法pháp 喻dụ 之chi 上thượng 皆giai 展triển 轉chuyển 而nhi 成thành 。 喻dụ 中trung 且thả 根căn 本bổn 是thị 堅kiên 利lợi 金kim 剛cang 。 因nhân 造tạo 以dĩ 成thành 其kỳ 杵xử 。 因nhân 畫họa 以dĩ 成thành 其kỳ 像tượng 。 法pháp 中trung 根căn 本bổn 是thị 體thể 用dụng 般Bát 若Nhã 。 因nhân 修tu 以dĩ 成thành 其kỳ 位vị 地địa 。 因nhân 詮thuyên 以dĩ 成thành 其kỳ 文văn 字tự 也dã 。 又hựu 此thử 法pháp 喻dụ 各các 三tam 事sự 中trung 。 一nhất 事sự 即tức 實thật 餘dư 二nhị 皆giai 虛hư 。 喻dụ 中trung 堅kiên 利lợi 金kim 剛cang 是thị 實thật 。 杵xử 形hình 。 畫họa 像tượng 皆giai 虛hư 。 法pháp 中trung 體thể 用dụng 般Bát 若Nhã 是thị 實thật 。 位vị 地địa 。 文văn 字tự 皆giai 虛hư 。 以dĩ 此thử 三tam 事sự 。 首thủ 末mạt 相tương 似tự 。 故cố 立lập 金kim 剛cang 之chi 名danh 。 然nhiên 前tiền 一nhất 是thị 佛Phật 本bổn 意ý 。 餘dư 二nhị 是thị 菩Bồ 薩Tát 及cập 古cổ 德đức 意ý 也dã 。

由do 前tiền 六lục 等đẳng 者giả 。 於ư 中trung 前tiền 五ngũ 堅kiên 利lợi 。 第đệ 六lục 闊khoát 狹hiệp 。 闊khoát 狹hiệp 之chi 中trung 含hàm 能năng 所sở 詮thuyên 也dã 。

疏sớ/sơ 後hậu 四tứ 下hạ 。 二nhị 。 總tổng 指chỉ 後hậu 四tứ 。 應ưng 先tiên 問vấn 云vân 。

第đệ 三tam 句cú 內nội 說thuyết 盡tận 經kinh 文văn 。 未vị 知tri 後hậu 四tứ 如như 何hà 配phối 攝nhiếp 。

故cố 此thử 云vân 也dã 。 謂vị 一nhất 一nhất 住trụ 說thuyết 對đối 治trị 故cố 。 於ư 對đối 治trị 處xứ 顯hiển 不bất 失thất 中trung 道đạo 故cố 。 於ư 不bất 失thất 中trung 立lập 位vị 地địa 故cố 。 於ư 前tiền 六lục 中trung 道đạo 立lập 名danh 故cố 云vân 云vân 。

疏sớ/sơ 十thập 八bát 下hạ 。 三tam 廣quảng 釋thích 弟đệ 三tam 三tam 。

一nhất 。 正chánh 辨biện 十thập 八bát 住trú 處xứ 。 疏sớ/sơ 中trung 具cụ 列liệt 十thập 八bát 住trụ 名danh 。 略lược 釋thích 其kỳ 義nghĩa 兼kiêm 明minh 對đối 治trị 十thập 二nhị 種chủng 障chướng 。 便tiện 指chỉ 經kinh 文văn 令linh 知tri 科khoa 段đoạn 所sở 屬thuộc 。 然nhiên 每mỗi 住trụ 經kinh 文văn 。 疏sớ/sơ 但đãn 略lược 標tiêu 。 三tam 字tự 五ngũ 字tự 。 緣duyên 以dĩ 經kinh 本bổn 科khoa 段đoạn 首thủ 尾vĩ 文văn 勢thế 稍sảo 重trọng/trùng 。 恐khủng 言ngôn 涉thiệp 相tương/tướng 濫lạm 。 故cố 不bất 標tiêu 最tối 初sơ 之chi 字tự 。 但đãn 取thủ 其kỳ 次thứ 異dị 文văn 。 亦diệc 不bất 結kết 終chung 齊tề 至chí 何hà 處xứ 。 意ý 在tại 省tỉnh 約ước 耳nhĩ 。 向hướng 下hạ 隨tùy 文văn 略lược 敘tự 首thủ 末mạt 。 以dĩ 隔cách 前tiền 後hậu 。

一nhất 中trung 發phát 心tâm 者giả 。 謂vị 發phát 廣quảng 大đại 第đệ 一nhất 等đẳng 四tứ 種chủng 心tâm 也dã 。 經kinh 文văn 從tùng 。

佛Phật 告cáo 須Tu 菩Bồ 提Đề 。

諸chư 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 應ưng 如như 是thị 降hàng 伏phục 其kỳ 心tâm 。 乃nãi 至chí 若nhược 菩Bồ 薩Tát 有hữu 我ngã 相tướng 。 人nhân 相tương/tướng 。 眾chúng 生sanh 相tương/tướng 。 壽thọ 者giả 相tương/tướng 。 即tức 非phi 菩Bồ 薩Tát 。

以dĩ 大Đại 乘Thừa 菩Bồ 薩Tát 。 最tối 初sơ 法pháp 爾nhĩ 合hợp 發phát 是thị 心tâm 故cố 。 十thập 八bát 住trụ 中trung 居cư 其kỳ 第đệ 一nhất 。

二nhị 者giả 。 經kinh 從tùng 。

復phục 次thứ 。 須Tu 菩Bồ 提Đề 。 於ư 法pháp 應ưng 無vô 所sở 住trụ 。 行hành 於ư 布bố 施thí 。 乃nãi 至chí 須Tu 菩Bồ 提Đề 。 菩Bồ 薩Tát 但đãn 應ưng 如như 所sở 教giáo 住trụ 。 不bất 住trụ 等đẳng 者giả 。

等đẳng 有hữu 二nhị 意ý 。

一nhất 則tắc 等đẳng 於ư 餘dư 文văn 。 如như 上thượng 所sở 引dẫn 。 二nhị 則tắc 等đẳng 於ư 餘dư 義nghĩa 。 謂vị 等đẳng 餘dư 戒giới 等đẳng 五ngũ 也dã 。 此thử 則tắc 雖tuy 是thị 指chỉ 經kinh 便tiện 兼kiêm 釋thích 義nghĩa 。 則tắc 波Ba 羅La 蜜Mật 是thị 所sở 應ưng 。 戒giới 等đẳng 是thị 能năng 應ưng 。 能năng 所sở 兩lưỡng 合hợp 故cố 云vân 相tương 應ứng 。 由do 是thị 但đãn 行hành 施thí 戒giới 等đẳng 不bất 能năng 離ly 相tương/tướng 。 或hoặc 行hành 離ly 相tương/tướng 不bất 行hành 施thí 戒giới 等đẳng 。 皆giai 非phi 相tướng 應ưng 行hành 。 直trực 於ư 行hành 施thí 戒giới 等đẳng 處xứ 離ly 相tương/tướng 。 離ly 相tương/tướng 處xứ 行hành 施thí 戒giới 等đẳng 。 方phương 得đắc 名danh 為vi 。 相tương 應ứng 行hành 也dã 。

三tam 者giả 。 經kinh 從tùng 。

須Tu 菩Bồ 提Đề 。 於ư 意ý 云vân 何hà 。 可khả 以dĩ 身thân 相tướng 。 見kiến 如Như 來Lai 不phủ 。 乃nãi 至chí 若nhược 見kiến 諸chư 相tướng 非phi 相tướng 。 即tức 見kiến 如Như 來Lai 。

問vấn 。

色sắc 身thân 是thị 相tương/tướng 。 何hà 以dĩ 離ly 相tương 求cầu 之chi 。

答đáp 。

色sắc 身thân 之chi 相tướng 是thị 影ảnh 。 法Pháp 身thân 無vô 相tướng 是thị 體thể 。 欲dục 得đắc 有hữu 相tương/tướng 色sắc 身thân 。 須tu 見kiến 無vô 相tướng 法pháp 體thể 。 未vị 見kiến 法pháp 體thể 不bất 能năng 現hiện 相tướng 。 是thị 故cố 先tiên 令linh 見kiến 相tương/tướng 無vô 相tướng 。 方phương 得đắc 色sắc 相tướng 之chi 身thân 耳nhĩ 。 此thử 中trung 意ý 在tại 文văn 外ngoại 。 故cố 論luận 此thử 意ý 科khoa 也dã 。

四tứ 中trung 言ngôn 說thuyết 者giả 。 經kinh 從tùng 。

須Tu 菩Bồ 提Đề 白bạch 佛Phật 言ngôn 。

世Thế 尊Tôn 。 乃nãi 至chí 法Pháp 尚thượng 應ưng 捨xả 。 何hà 況huống 非phi 法pháp 。

問vấn 。

法Pháp 身thân 非phi 言ngôn 說thuyết 。 何hà 故cố 以dĩ 言ngôn 說thuyết 。 為vi 法Pháp 身thân 耶da 。

故cố 疏sớ/sơ 釋thích 云vân 。

因nhân 言ngôn 顯hiển 理lý 故cố 。

此thử 有hữu 二nhị 意ý 。

一nhất 。 以dĩ 言ngôn 說thuyết 顯hiển 於ư 法Pháp 身thân 。 法Pháp 身thân 非phi 言ngôn 說thuyết 。 二nhị 。 文văn 字tự 性tánh 離ly 。 即tức 是thị 法Pháp 身thân 。 無vô 別biệt 法Pháp 身thân 耳nhĩ 。

智trí 相tương/tướng 者giả 。 經kinh 從tùng 。

須Tu 菩Bồ 提Đề 。 於ư 意ý 云vân 何hà 。 如Như 來Lai 得đắc 阿a 耨nậu 菩Bồ 提Đề 耶da 。 乃nãi 至chí 一nhất 切thiết 。 賢hiền 聖thánh 皆giai 以dĩ 無vô 為vi 法Pháp 。 而nhi 有hữu 差sai 別biệt 。

則tắc 以dĩ 無vô 相tướng 。 無vô 為vi 法pháp 為vi 智trí 相tương/tướng 也dã 。 故cố 《# 起khởi 信tín 》# 云vân 。

以dĩ 智trí 相tương/tướng 無vô 可khả 見kiến 故cố 。

福phước 相tương/tướng 者giả 。 經kinh 從tùng 。

須Tu 菩Bồ 提Đề 。 於ư 意ý 云vân 何hà 。 若nhược 人nhân 滿mãn 三Tam 千Thiên 大Đại 千Thiên 世Thế 界Giới 七thất 寶bảo 。 以dĩ 用dụng 布bố 施thí 。 乃nãi 至chí 須Tu 菩Bồ 提Đề 。 所sở 謂vị 佛Phật 法Pháp 者giả 。 即tức 非phi 佛Phật 法Pháp 。

斯tư 則tắc 以dĩ 持trì 說thuyết 此thử 經Kinh 獲hoạch 無vô 漏lậu 福phước 。 所sở 感cảm 微vi 妙diệu 色sắc 身thân 。 名danh 為vi 福phước 相tương/tướng 也dã 。 然nhiên 是thị 法Pháp 身thân 之chi 福phước 相tương/tướng 。 福phước 相tương/tướng 非phi 法Pháp 身thân 。 依y 主chủ 釋thích 。

五ngũ 於ư 下hạ 。 文văn 三tam 。

初sơ 。 正chánh 示thị 此thử 文văn 。 經kinh 從tùng 。

須Tu 菩Bồ 提Đề 。 於ư 意ý 云vân 何hà 。 須Tu 陀Đà 洹Hoàn 能năng 作tác 是thị 念niệm 。 我ngã 得đắc 須Tu 陀Đà 洹Hoàn 果Quả 不phủ 。 乃nãi 至chí 是thị 樂nhạo 阿a 蘭lan 那na 行hạnh 。

得đắc 勝thắng 者giả 。 以dĩ 小Tiểu 乘Thừa 四Tứ 果Quả 勝thắng 於ư 四tứ 向hướng 等đẳng 故cố 。 對đối 劣liệt 彰chương 勝thắng 也dã 。 此thử 即tức 以dĩ 小tiểu 況huống 大đại 也dã 。 小tiểu 人nhân 尚thượng 猶do 無vô 過quá 。 君quân 子tử 豈khởi 合hợp 有hữu 愆khiên 。 由do 無vô 慢mạn 故cố 方phương 得đắc 證chứng 果Quả 。 故cố 經kinh 皆giai 言ngôn 。

我ngã 不bất 作tác 是thị 念niệm 。 我ngã 得đắc 須Tu 陀Đà 洹Hoàn 果Quả 等đẳng 。

從tùng 此thử 下hạ 。 二nhị 。 通thông 敘tự 後hậu 段đoạn 。

意ý 明minh 等đẳng 者giả 。 敘tự 次thứ 第đệ 之chi 意ý 也dã 。 先tiên 問vấn 云vân 。

前tiền 之chi 四tứ 住trụ 何hà 不bất 言ngôn 離ly 障chướng 耶da 。

故cố 云vân 也dã 。 意ý 云vân 凡phàm 欲dục 修tu 進tiến 先tiên 須tu 發phát 心tâm 。 發phát 心tâm 已dĩ 則tắc 修tu 行hành 。 故cố 有hữu 第đệ 一nhất 第đệ 二nhị 。 發phát 心tâm 修tu 行hành 。 本bổn 求cầu 佛Phật 果Quả 。 佛Phật 果Quả 之chi 內nội 唯duy 有hữu 二nhị 身thân 。 麁thô 細tế 之chi 間gian 先tiên 色sắc 後hậu 法pháp 。 故cố 有hữu 第đệ 三tam 第đệ 四tứ 。 前tiền 修tu 勝thắng 行hành 恐khủng 有hữu 慢mạn 心tâm 障chướng 入nhập 聖thánh 位vị 。 故cố 說thuyết 小tiểu 果quả 以dĩ 況huống 大Đại 乘Thừa 。 今kim 離ly 障chướng 進tiến 入nhập 十thập 迴hồi 向hướng 位vị 也dã 。 故cố 從tùng 第đệ 五ngũ 方phương 說thuyết 離ly 障chướng 也dã 。 然nhiên 此thử 十thập 二nhị 障chướng 。 每mỗi 至chí 一nhất 住trụ 皆giai 須tu 躡niếp 前tiền 以dĩ 辨biện 來lai 意ý 。 如như 云vân 雖tuy 得đắc 無vô 慢mạn 猶do 自tự 少thiểu 聞văn 。 故cố 於ư 第đệ 六lục 住trụ 中trung 對đối 治trị 少thiểu 聞văn 障chướng 。 他tha 皆giai 倣# 此thử 。 以dĩ 此thử 諸chư 障chướng 皆giai 在tại 地địa 前tiền 。 能năng 障chướng 見kiến 道đạo 。 非phi 是thị 地địa 上thượng 。 故cố 云vân 障chướng 盡tận 入nhập 證chứng 道đạo 也dã 。 然nhiên 障chướng 是thị 所sở 治trị 。 文văn 在tại 經kinh 外ngoại 。 住trụ 是thị 能năng 治trị 。 正chánh 是thị 經Kinh 文văn 。 若nhược 相tương 望vọng 說thuyết 之chi 。 理lý 則tắc 明minh 矣hĩ 。

今kim 當đương 下hạ 。 三tam 。 別biệt 結kết 對đối 治trị 。 然nhiên 準chuẩn 《# 五ngũ 蘊uẩn 論luận 》# 說thuyết 。 慢mạn 有hữu 七thất 。 九cửu 二nhị 種chủng 。 但đãn 開khai 合hợp 之chi 異dị 。 此thử 約ước 入nhập 道Đạo 人Nhân 說thuyết 。 七thất 者giả 。 論luận 云vân 。

一nhất 。 慢mạn 。 於ư 劣liệt 謂vị 勝thắng 。 於ư 相tương 似tự 謂vị 等đẳng 。 二nhị 。 過quá 慢mạn 。 於ư 相tương 似tự 謂vị 勝thắng 。 於ư 勝thắng 謂vị 等đẳng 。 三tam 。 慢mạn 過quá 慢mạn 。 謂vị 於ư 勝thắng 己kỷ 計kế 勝thắng 彼bỉ 。 四tứ 。 邪tà 慢mạn 。 己kỷ 實thật 無vô 德đức 計kế 己kỷ 有hữu 德đức 。 五ngũ 。 我ngã 慢mạn 。 謂vị 於ư 五ngũ 聚tụ 蘊uẩn 。 計kế 我ngã 我ngã 所sở 。 六lục 。 增tăng 上thượng 慢mạn 。 謂vị 於ư 勝thắng 妙diệu 法Pháp 中trung 。 未vị 得đắc 謂vị 得đắc 。 七thất 卑ty 劣liệt 慢mạn 。 於ư 多đa 分phần 勝thắng 計kế 己kỷ 少thiểu 分phần 劣liệt 。 今kim 所sở 離ly 者giả 即tức 五ngũ 六lục 也dã 。 以dĩ 證chứng 我ngã 空không 故cố 。 取thủ 自tự 果quả 故cố 。

六lục 者giả 。 經kinh 從tùng 。

佛Phật 告cáo 須Tu 菩Bồ 提Đề 。

於ư 意ý 云vân 何hà 。 如Như 來Lai 昔tích 在tại 然Nhiên 燈Đăng 佛Phật 所sở 。 乃nãi 至chí 實thật 無vô 所sở 得đắc 。

云vân 何hà 離ly 障chướng 得đắc 成thành 住trụ 耶da 。 疏sớ/sơ 次thứ 云vân 離ly 第đệ 下hạ 。 所sở 離ly 障chướng 。 不bất 離ly 下hạ 。 結kết 成thành 住trụ 義nghĩa 。 於ư 中trung 上thượng 句cú 成thành 住trụ 。 下hạ 句cú 離ly 障chướng 也dã 。 若nhược 離ly 佛Phật 世thế 不bất 名danh 住trú 處xứ 。 無vô 佛Phật 說thuyết 法pháp 則tắc 是thị 少thiểu 聞văn 便tiện 成thành 其kỳ 障chướng 。 若nhược 不bất 離ly 佛Phật 世thế 。 乃nãi 成thành 住trú 處xứ 常thường 遇ngộ 佛Phật 說thuyết 法pháp 。 則tắc 具cụ 多đa 聞văn 便tiện 離ly 障chướng 也dã 。 然nhiên 凡phàm 是thị 修tu 行hành 。 智trí 慧tuệ 為vi 本bổn 。 欲dục 得đắc 智trí 慧tuệ 。 必tất 須tu 多đa 聞văn 。 故cố 依y 佛Phật 住trụ 離ly 少thiểu 聞văn 障chướng 也dã 。 故cố 經Kinh 云vân 。

多đa 聞văn 增tăng 智trí 慧tuệ 。 勤cần 聞văn 第đệ 一nhất 方phương 。

問vấn 。

若nhược 然nhiên 者giả 。 據cứ 今kim 經Kinh 云vân 。

於ư 法Pháp 實thật 無vô 所sở 得đắc

豈khởi 成thành 多đa 聞văn 。

答đáp 。

此thử 是thị 聞văn 而nhi 無vô 聞văn 。 得đắc 而nhi 無vô 得đắc 。 無vô 得đắc 而nhi 得đắc 是thị 真chân 得đắc 。 無vô 聞văn 而nhi 聞văn 是thị 實thật 聞văn 。 故cố 成thành 此thử 住trụ 。

七thất 者giả 。 經kinh 從tùng 。

須Tu 菩Bồ 提Đề 。 於ư 意ý 云vân 何hà 。 菩Bồ 薩Tát 莊trang 嚴nghiêm 佛Phật 土độ 不phủ 。 乃nãi 至chí 應ưng 無vô 所sở 住trụ 。 而nhi 生sanh 其kỳ 心tâm 。

離ly 小tiểu 下hạ 。 所sở 離ly 障chướng 。 攀phàn 緣duyên 即tức 是thị 作tác 念niệm 。 蓋cái 一nhất 義nghĩa 耳nhĩ 。

緣duyên 形hình 等đẳng 者giả 。 意ý 云vân 若nhược 取thủ 色sắc 聲thanh 等đẳng 相tương/tướng 為vi 土thổ/độ 。 即tức 有hữu 分phần/phân 限hạn 。 故cố 名danh 小tiểu 也dã 。 以dĩ 不bất 如như 法Pháp 身thân 故cố 。 若nhược 不bất 取thủ 相tương/tướng 。 分phân 別biệt 不bất 生sanh 。 心tâm 境cảnh 兩lưỡng 亡vong 。 竟cánh 何hà 分phần/phân 限hạn 。 故cố 云vân 大đại 也dã 。

契khế 法pháp 下hạ 。 釋thích 所sở 以dĩ 也dã 。 意ý 令linh 忘vong 懷hoài 。 嚴nghiêm 法pháp 性tánh 土thổ/độ 。 不bất 令linh 生sanh 心tâm 。 嚴nghiêm 法pháp 相tướng 土thổ/độ 也dã 。 故cố 經Kinh 云vân 。

不bất 應ưng 住trụ 色sắc 等đẳng 生sanh 心tâm 。 應ưng 無vô 所sở 住trụ 。 而nhi 生sanh 其kỳ 心tâm 。

偈kệ 釋thích 云vân 。

智trí 習tập 唯duy 識thức 通thông 。 如như 是thị 取thủ 淨tịnh 土độ 。 非phi 形hình 第đệ 一nhất 體thể 。 非phi 嚴nghiêm 莊trang 嚴nghiêm 意ý 。

八bát 者giả 。 經kinh 從tùng 。

須Tu 菩Bồ 提Đề 。 於ư 意ý 云vân 何hà 。 譬thí 如như 有hữu 人nhân 。 身thân 如như 須Tu 彌Di 山Sơn 王Vương 。 乃nãi 至chí 是thị 名danh 大đại 身thân 。

成thành 熟thục 者giả 。 即tức 由do 教giáo 化hóa 令linh 眾chúng 生sanh 成thành 種chủng 根căn 熟thục 。 有hữu 所sở 悟ngộ 證chứng 。 離ly 捨xả 下hạ 。 所sở 離ly 障chướng 。 若nhược 捨xả 眾chúng 生sanh 即tức 。 不bất 能năng 教giáo 化hóa 。 故cố 令linh 離ly 障chướng 方phương 成thành 住trụ 也dã 。 若nhược 見kiến 大đại 小tiểu 下hạ 。 反phản 釋thích 所sở 以dĩ 。 意ý 言ngôn 能năng 濟tế 物vật 者giả 。 蓋cái 為vi 不bất 見kiến 大đại 小tiểu 也dã 。 故cố 經Kinh 云vân 。

佛Phật 說thuyết 非phi 身thân 。 是thị 名danh 大đại 身thân 。

豈khởi 存tồn 大đại 小tiểu 。 若nhược 見kiến 大đại 小tiểu 。 則tắc 有hữu 高cao 下hạ 親thân 疎sơ 憎tăng 愛ái 。 心tâm 既ký 不bất 等đẳng 。 寧ninh 曰viết 大đại 悲bi 。 縱túng/tung 使sử 化hóa 生sanh 。 但đãn 成thành 愛ái 見kiến 。 憎tăng 者giả 則tắc 去khứ 。 便tiện 捨xả 眾chúng 生sanh 。 云vân 何hà 成thành 熟thục 。 反phản 此thử 用dụng 意ý 則tắc 物vật 無vô 有hữu 遺di 。 遲trì 速tốc 之chi 間gian 皆giai 能năng 成thành 熟thục 。

九cửu 者giả 。 經kinh 從tùng 。

須Tu 菩Bồ 提Đề 。 如như 恆Hằng 河Hà 中trung 所sở 有hữu 沙sa 。 乃nãi 至chí 如Như 來Lai 無vô 所sở 說thuyết 。

離ly 樂nhạo/nhạc/lạc 下hạ 。 所sở 離ly 障chướng 。 然nhiên 隨tùy 順thuận 外ngoại 論luận 即tức 是thị 散tán 亂loạn 。 但đãn 能năng 遠viễn 離ly 即tức 成thành 住trụ 也dã 。 即tức 儒nho 墨mặc 文văn 筆bút 。 除trừ 佛Phật 教giáo 外ngoại 皆giai 外ngoại 論luận 也dã 。 以dĩ 外ngoại 論luận 之chi 事sự 是thị 名danh 利lợi 源nguyên 。 既ký 若nhược 求cầu 名danh 。 豈khởi 得đắc 心tâm 無vô 散tán 亂loạn 。 況huống 得đắc 之chi 則tắc 樂nhạo/nhạc/lạc 。 失thất 之chi 則tắc 苦khổ 。 苦khổ 之chi 則tắc 憂ưu 。 樂nhạo/nhạc/lạc 之chi 則tắc 溢dật 。 由do 斯tư 業nghiệp 累lũy 世thế 世thế 沈trầm 淪luân 。 反phản 推thôi 其kỳ 本bổn 。 皆giai 由do 隨tùy 順thuận 外ngoại 論luận 耳nhĩ 。

恆Hằng 沙sa 下hạ 。 舉cử 持trì 經Kinh 福phước 多đa 以dĩ 責trách 外ngoại 學học 。 意ý 云vân 。

持trì 經Kinh 者giả 功công 德đức 若nhược 此thử 。 而nhi 不bất 修tu 行hành 。 名danh 利lợi 之chi 源nguyên 是thị 輪luân 迴hồi 苦khổ 本bổn 。 如như 何hà 隨tùy 順thuận 卻khước 乃nãi 修tu 學học 。

十thập 者giả 。 經kinh 從tùng 。

須Tu 菩Bồ 提Đề 。 於ư 意ý 云vân 何hà 。 三Tam 千Thiên 大Đại 千Thiên 世Thế 界Giới 。 所sở 有hữu 微vi 塵trần 。 是thị 為vi 多đa 不phủ 。 乃nãi 至chí 是thị 名danh 世thế 界giới 。

色sắc 是thị 依y 報báo 即tức 外ngoại 四tứ 大đại 。 身thân 是thị 正chánh 報báo 即tức 內nội 五ngũ 蘊uẩn 。 摶đoàn 取thủ 者giả 即tức 和hòa 合hợp 義nghĩa 也dã 。 但đãn 秦tần 魏ngụy 譯dịch 異dị 爾nhĩ 。 然nhiên 摶đoàn 取thủ 約ước 法pháp 。 相tương 應ứng 兼kiêm 人nhân 。 二nhị 事sự 相tướng 望vọng 總tổng 有hữu 三tam 對đối 。

一nhất 。 內nội 身thân 色sắc 蘊uẩn 及cập 外ngoại 器khí 界giới 。 但đãn 合hợp 微vi 塵trần 所sở 成thành 。 名danh 為vi 摶đoàn 取thủ 。 見kiến 有hữu 身thân 器khí 為vi 依y 正chánh 。 執chấp 取thủ 等đẳng 即tức 是thị 相tương 應ứng 。 二nhị 。 受thọ 等đẳng 四tứ 蘊uẩn 。 但đãn 合hợp 心tâm 心tâm 所sở 法pháp 而nhi 成thành 。 名danh 為vi 摶đoàn 取thủ 。 見kiến 有hữu 苦khổ 樂lạc 受thọ 等đẳng 。 即tức 是thị 相tương 應ứng 。 三tam 。 色sắc 心tâm 和hòa 合hợp 以dĩ 成thành 此thử 身thân 。 名danh 為vi 摶đoàn 取thủ 。 見kiến 有hữu 心tâm 色sắc 即tức 是thị 我ngã 人nhân 相tương 應ứng 。 行hành 即tức 遷thiên 流lưu 造tạo 作tác 之chi 義nghĩa 。 觀quán 破phá 之chi 義nghĩa 如như 下hạ 所sở 明minh 。

影ảnh 像tượng 相tương/tướng 者giả 。 謂vị 色sắc 心tâm 等đẳng 法pháp 。 是thị 法Pháp 界Giới 中trung 之chi 影ảnh 像tượng 。 亦diệc 可khả 是thị 業nghiệp 識thức 之chi 影ảnh 像tượng 。 離ly 破phá 下hạ 。 所sở 離ly 障chướng 。 無vô 巧xảo 便tiện 者giả 。 由do 無vô 善thiện 巧xảo 方phương 便tiện 。 不bất 能năng 破phá 此thử 影ảnh 像tượng 。 乃nãi 名danh 為vi 障chướng 。 若nhược 有hữu 巧xảo 便tiện 破phá 之chi 。 則tắc 成thành 其kỳ 住trụ 也dã 。 巧xảo 便tiện 之chi 相tướng 。 彰chương 在tại 次thứ 文văn 。

既ký 離ly 下hạ 。 躡niếp 於ư 前tiền 住trụ 以dĩ 為vi 方phương 便tiện 之chi 本bổn 。 由do 無vô 散tán 亂loạn 則tắc 成thành 其kỳ 定định 。 從tùng 定định 方phương 能năng 發phát 慧tuệ 觀quán 而nhi 破phá 之chi 。

以dĩ 細tế 下hạ 。 正chánh 示thị 二nhị 種chủng 方phương 便tiện 。 巧xảo 便tiện 之chi 相tướng 也dã 。 然nhiên 破phá 色sắc 具cụ 二nhị 。 破phá 心tâm 唯duy 一nhất 。 除trừ 細tế 末mạt 也dã 。 以dĩ 心tâm 心tâm 所sở 法pháp 。 不bất 可khả 析tích 破phá 故cố 。 麁thô 色sắc 顯hiển 著trứ 難nan 忘vong 執chấp 情tình 。 析tích 至chí 極cực 微vi 易dị 袪# 妄vọng 念niệm 。 故cố 須tu 具cụ 二nhị 。 如như 下hạ 文văn 說thuyết 。

相tương/tướng 想tưởng 即tức 心tâm 境cảnh 也dã 。 心tâm 境cảnh 兩lưỡng 忘vong 故cố 云vân 除trừ 。

十thập 一nhất 者giả 。 經kinh 從tùng 。

須Tu 菩Bồ 提Đề 。 於ư 意ý 云vân 何hà 。 可khả 以dĩ 三tam 十thập 二nhị 相tướng 。 見kiến 如Như 來Lai 不phủ 。 乃nãi 至chí 是thị 名danh 三tam 十thập 二nhị 相tướng 。

離ly 福phước 下hạ 。 所sở 離ly 障chướng 。 欲dục 入nhập 聖thánh 道Đạo 須tu 福phước 資tư 糧lương 。 如như 人nhân 遠viễn 行hành 豈khởi 可khả 空không 往vãng 。 佛Phật 為vi 至chí 聖thánh 是thị 福phước 之chi 因nhân 。 供cúng 養dường 給cấp 侍thị 。 無vô 不bất 獲hoạch 福phước 。 即tức 以dĩ 此thử 福phước 為vi 其kỳ 資tư 糧lương 。 若nhược 供cúng 養dường 得đắc 福phước 。 即tức 是thị 住trụ 非phi 障chướng 。 反phản 之chi 則tắc 是thị 障chướng 非phi 住trụ 也dã 。

不bất 以dĩ 下hạ 。 或hoặc 問vấn 。

文văn 云vân 不bất 以dĩ 相tương 見kiến 如Như 來Lai 。 如Như 來Lai 尚thượng 不bất 得đắc 見kiến 。 云vân 何hà 給cấp 侍thị 耶da 。

故cố 此thử 釋thích 也dã 。 此thử 即tức 但đãn 以dĩ 智trí 慧tuệ 隨tùy 順thuận 相tương 應ứng 。 名danh 為vi 給cấp 侍thị 。 然nhiên 非phi 謂vị 棄khí 卻khước 相tương/tướng 身thân 別biệt 侍thị 無vô 相tướng 之chi 佛Phật 。 但đãn 了liễu 相tương/tướng 即tức 非phi 相tướng 。 不bất 生sanh 執chấp 著trước 。 乃nãi 曰viết 相tương 應ứng 。 凡phàm 所sở 供cúng 養dường 親thân 近cận 恭cung 敬kính 。 皆giai 名danh 給cấp 侍thị 。 若nhược 生sanh 執chấp 著trước 不bất 順thuận 於ư 理lý 。 雖tuy 常thường 見kiến 佛Phật 不bất 名danh 為vi 見kiến 。 如như 下hạ 文văn 云vân 。

若nhược 以dĩ 色sắc 見kiến 我ngã 。 以dĩ 音âm 聲thanh 求cầu 我ngã 。 是thị 人nhân 行hành 邪tà 道đạo 。 不bất 能năng 見kiến 如Như 來Lai 。

《# 華hoa 嚴nghiêm 》# 云vân 。

若nhược 人nhân 百bách 千thiên 劫kiếp 。 常thường 隨tùy 於ư 如Như 來Lai 。 不bất 了liễu 真chân 實thật 義nghĩa 。 盲manh 瞑minh 不bất 見kiến 佛Phật 。

又hựu 如như 佛Phật 昔tích 三tam 月nguyệt 。 昇thăng 忉Đao 利Lợi 天Thiên 。 為vì 母mẫu 說thuyết 法Pháp 。 後hậu 降giáng/hàng 閻Diêm 浮Phù 。 有hữu 蓮liên 華hoa 色sắc 比Bỉ 丘Khâu 尼Ni 。 欲dục 先tiên 見kiến 佛Phật 。 化hóa 作tác 轉Chuyển 輪Luân 王Vương 。 隊đội 仗trượng 往vãng 至chí 佛Phật 所sở 。 佛Phật 乃nãi 訶ha 之chi 。 具cụ 陳trần 上thượng 事sự 。

時thời 須Tu 菩Bồ 提Đề 。 在tại 於ư 山sơn 中trung 。 亦diệc 欲dục 見kiến 佛Phật 。 尋tầm 復phục 思tư 念niệm 。

空không 無vô 相tướng 理lý 是thị 真chân 法Pháp 身thân 。 何hà 用dụng 見kiến 色sắc 相tướng 。

言ngôn 已dĩ 復phục 坐tọa 竟cánh 不bất 往vãng 見kiến 。 於ư 是thị 佛Phật 告cáo 。 蓮liên 華hoa 色sắc 言ngôn 。

須Tu 菩Bồ 提Đề 先tiên 見kiến 我ngã 竟cánh 。 汝nhữ 已dĩ 在tại 後hậu 。

故cố 知tri 執chấp 相tướng 迷mê 真chân 對đối 面diện 千thiên 里lý 。 虛hư 心tâm 體thể 物vật 天thiên 地địa 一nhất 家gia 。 故cố 古cổ 人nhân 云vân 。

肝can 膽đảm 雖tuy 近cận 。 情tình 生sanh 則tắc 隔cách 。 江giang 山sơn 雖tuy 緬# 。 道đạo 契khế 則tắc 隣lân 。

是thị 知tri 通thông 達đạt 妙diệu 理lý 方phương 真chân 給cấp 侍thị 。 若nhược 斯tư 給cấp 侍thị 是thị 侍thị 真chân 佛Phật 。 故cố 所sở 獲hoạch 福phước 。 無vô 有hữu 邊biên 際tế 。

十thập 二nhị 者giả 。 經kinh 從tùng 。

須Tu 菩Bồ 提Đề 。 若nhược 有hữu 善thiện 男nam 子tử 善thiện 女nữ 人nhân 。 以dĩ 恆Hằng 河Hà 沙sa 等đẳng 身thân 布bố 施thí 。 乃nãi 至chí 是thị 名danh 第đệ 一nhất 波Ba 羅La 蜜Mật 。

離ly 樂nhạo/nhạc/lạc 下hạ 。 是thị 所sở 離ly 障chướng 。 然nhiên 障chướng 名danh 有hữu 所sở 闕khuyết 略lược 。 若nhược 取thủ 周chu 備bị 不bất 過quá 住trụ 名danh 。 但đãn 樂nhạo/nhạc/lạc 味vị 成thành 障chướng 。 遠viễn 離ly 成thành 住trụ 。 且thả 約ước 為vi 障chướng 起khởi 過quá 有hữu 其kỳ 五ngũ 重trọng/trùng 。

一nhất 。 為vi 身thân 求cầu 利lợi 。 二nhị 。 由do 求cầu 利lợi 養dưỡng 令linh 身thân 疲bì 乏phạp 。 此thử 復phục 有hữu 二nhị 。

一nhất 。 由do 放phóng 逸dật 令linh 身thân 疲bì 乏phạp 。 二nhị 。 求cầu 不bất 得đắc 身thân 亦diệc 疲bì 乏phạp 。 三tam 。 由do 身thân 疲bì 故cố 令linh 心tâm 熱nhiệt 惱não 。 四tứ 。 由do 心tâm 熱nhiệt 惱não 故cố 不bất 起khởi 精tinh 進tấn 。 五ngũ 。 由do 不bất 精tinh 進tấn 故cố 退thoái 失thất 功công 德đức 。

恆Hằng 沙sa 命mạng 施thí 下hạ 。 釋thích 成thành 對đối 治trị 。 經kinh 苦khổ 校giảo 量lượng 意ý 令linh 改cải 革cách 。 以dĩ 見kiến 大đại 利lợi 故cố 不bất 求cầu 小tiểu 利lợi 。 既ký 不bất 求cầu 利lợi 身thân 則tắc 不bất 疲bì 。 身thân 既ký 不bất 疲bì 心tâm 則tắc 不bất 惱não 。 心tâm 既ký 不bất 惱não 則tắc 起khởi 精tinh 進tấn 。 既ký 起khởi 精tinh 進tấn 則tắc 能năng 受thọ 持trì 獲hoạch 無vô 邊biên 福phước 。 故cố 知tri 經kinh 意ý 為vi 治trị 此thử 障chướng 成thành 其kỳ 住trụ 也dã 。

一nhất 身thân 者giả 。 一nhất 報báo 身thân 也dã 。 意ý 云vân 。

豈khởi 為vi 一nhất 報báo 之chi 身thân 。 終chung 日nhật 求cầu 名danh 求cầu 利lợi 。 求cầu 之chi 不bất 足túc 未vị 始thỉ 稱xưng 情tình 。 縱túng/tung 使sử 多đa 財tài 死tử 為vi 他tha 物vật 。 持trì 經Kinh 功công 德đức 無vô 量lượng 無vô 邊biên 。 盡tận 未vị 來lai 際tế 。 用dụng 之chi 不bất 竭kiệt 。 利lợi 害hại 若nhược 此thử 。 人nhân 何hà 不bất 然nhiên 。 《# 無vô 常thường 經kinh 》# 云vân 。

眷quyến 屬thuộc 皆giai 捨xả 去khứ 。 財tài 貨hóa 任nhậm 他tha 將tương 。 但đãn 持trì 自tự 善thiện 根căn 。 險hiểm 道đạo 充sung 糧lương 食thực 。

十thập 三tam 者giả 。 經kinh 從tùng 。

須Tu 菩Bồ 提Đề 。 忍Nhẫn 辱Nhục 波Ba 羅La 蜜Mật 。 乃nãi 至chí 如như 人nhân 有hữu 目mục 。 日nhật 光quang 明minh 照chiếu 。 見kiến 種chủng 種chủng 色sắc 。

離ly 不bất 下hạ 。 所sở 離ly 障chướng 。 此thử 但đãn 不bất 忍nhẫn 為vi 障chướng 。 忍nhẫn 之chi 成thành 住trụ 也dã 。

無vô 我ngã 下hạ 。 出xuất 忍nhẫn 之chi 所sở 以dĩ 也dã 。 斯tư 有hữu 兩lưỡng 意ý 。 所sở 謂vị 通thông 別biệt 。 通thông 則tắc 由do 無vô 我ngã 相tương/tướng 。 雖tuy 累lũy/lụy/luy 遭tao 割cát 截tiệt 常thường 能năng 忍nhẫn 受thọ 。 別biệt 則tắc 由do 無vô 我ngã 故cố 能năng 忍nhẫn 。 由do 累lũy/lụy/luy 苦khổ 故cố 能năng 忍nhẫn 也dã 。

十thập 四tứ 者giả 。 經kinh 從tùng 。

須Tu 菩Bồ 提Đề 。 當đương 來lai 之chi 世thế 。 若nhược 有hữu 善thiện 男nam 子tử 善thiện 女nữ 人nhân 。 能năng 於ư 此thử 經Kinh 。 受thọ 持trì 讀đọc 誦tụng 。 乃nãi 至chí 果quả 報báo 亦diệc 不bất 可khả 思tư 議nghị 。

離ly 智trí 下hạ 。 所sở 離ly 障chướng 。 若nhược 耽đam 寂tịch 無vô 智trí 。 即tức 是thị 障chướng 非phi 住trụ 。 若nhược 離ly 寂tịch 修tu 智trí 。 即tức 是thị 住trụ 非phi 障chướng 。

日nhật 三tam 時thời 下hạ 。 指chỉ 經kinh 對đối 治trị 。 意ý 云vân 。

欲dục 證chứng 聖thánh 性tánh 非phi 智trí 不bất 階giai 。 經kinh 苦khổ 校giảo 量lượng 意ý 在tại 策sách 發phát 。 此thử 同đồng 《# 華hoa 嚴nghiêm 經kinh 》# 中trung 訶ha 勸khuyến 之chi 相tướng 。 彼bỉ 云vân 。

法pháp 性tánh 真chân 常thường 離ly 心tâm 念niệm 。 二Nhị 乘Thừa 於ư 此thử 亦diệc 能năng 得đắc 。 不bất 以dĩ 此thử 故cố 為vi 世Thế 尊Tôn 。 但đãn 以dĩ 甚thậm 深thâm 無vô 閡ngại 智trí 。

然nhiên 此thử 是thị 對đối 治trị 之chi 別biệt 意ý 。 故cố 須tu 一nhất 向hướng 而nhi 言ngôn 。 令linh 人nhân 捨xả 定định 修tu 慧tuệ 。 若nhược 據cứ 究cứu 竟cánh 通thông 論luận 。 必tất 須tu 定định 慧tuệ 等đẳng 學học 。 《# 涅Niết 槃Bàn 經kinh 》# 中trung 說thuyết 。

定định 慧tuệ 不bất 等đẳng 。 不bất 見kiến 佛Phật 性tánh 。 無vô 明minh 邪tà 見kiến 。 自tự 此thử 而nhi 生sanh 。

前tiền 第đệ 十thập 一nhất 住trụ 便tiện 是thị 定định 門môn 。 對đối 治trị 不bất 同đồng 故cố 須tu 然nhiên 也dã 。 修tu 習tập 之chi 者giả 。 須tu 兼kiêm 行hành 之chi 。

十thập 五ngũ 者giả 。 經kinh 從tùng 。

爾nhĩ 時thời 須Tu 菩Bồ 提Đề 白bạch 佛Phật 言ngôn 。

世Thế 尊Tôn 。 乃nãi 至chí 實thật 無vô 有hữu 法Pháp 。 發phát 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 者giả 。

離ly 十thập 一nhất 下hạ 。 所sở 離ly 障chướng 。 謂vị 動động 不bất 自tự 攝nhiếp 。 則tắc 是thị 障chướng 非phi 住trụ 。 若nhược 自tự 攝nhiếp 不bất 動động 。 則tắc 是thị 住trụ 非phi 障chướng 也dã 。 論luận 中trung 則tắc 云vân 自tự 取thủ 障chướng 。

我ngã 能năng 下hạ 。 釋thích 。 意ý 云vân 。

由do 計kế 我ngã 故cố 。 遂toại 起khởi 降giáng/hàng 住trụ 勝thắng 能năng 之chi 心tâm 。 不bất 覺giác 喜hỷ 動động 故cố 不bất 自tự 攝nhiếp 。 今kim 經kinh 既ký 云vân 。

無vô 一nhất 眾chúng 生sanh 得đắc 滅diệt 度độ

無vô 法pháp 得đắc 菩Bồ 提Đề 。 則tắc 不bất 計kế 勝thắng 能năng 。 故cố 能năng 對đối 治trị 也dã 。

十thập 六lục 。 經kinh 從tùng 。

須Tu 菩Bồ 提Đề 。 於ư 意ý 云vân 何hà 。 如Như 來Lai 於ư 然Nhiên 燈Đăng 佛Phật 所sở 。 有hữu 法Pháp 得đắc 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 不phủ 。 乃nãi 至chí 是thị 故cố 名danh 一nhất 切thiết 法pháp 。

離ly 十thập 二nhị 下hạ 。 若nhược 無vô 教giáo 授thọ 即tức 是thị 障chướng 非phi 住trụ 。 若nhược 得đắc 教giáo 授thọ 即tức 是thị 住trụ 非phi 障chướng 。

欲dục 入nhập 下hạ 。 釋thích 成thành 住trụ 義nghĩa 。 雖tuy 三tam 賢hiền 位vị 中trung 亂loạn 修tu 六Lục 度Độ 經kinh 一nhất 無vô 數số 劫kiếp 。 欲dục 入nhập 聖thánh 道Đạo 要yếu 佛Phật 策sách 發phát 。 故cố 於ư 資tư 糧lương 位vị 後hậu 立lập 加gia 行hành 名danh 。 其kỳ 猶do 鑽toàn 火hỏa 。 火hỏa 欲dục 出xuất 時thời 倍bội 加gia 功công 力lực 。 遇ngộ 佛Phật 然nhiên 燈đăng 佛Phật 也dã 。 得đắc 無vô 所sở 得đắc 者giả 。 即tức 然nhiên 燈đăng 與dữ 善thiện 慧tuệ 授thọ 記ký 。 當đương 得đắc 作tác 佛Phật 。 號hiệu 釋Thích 迦Ca 牟Mâu 尼Ni 。 非phi 佛Phật 與dữ 法pháp 故cố 云vân 無vô 得đắc 。

問vấn 。

此thử 說thuyết 善thiện 慧tuệ 得đắc 記ký 進tiến 入nhập 八bát 地địa 。 何hà 故cố 將tương 此thử 配phối 地địa 前tiền 耶da 。

答đáp 。

欲dục 入nhập 初Sơ 地Địa 須tu 學học 八bát 地địa 。 用dụng 心tâm 方phương 可khả 得đắc 入nhập 。 若nhược 學học 初Sơ 地Địa 竟cánh 不bất 能năng 入nhập 。 如như 人nhân 學học 射xạ 可khả 知tri 。 又hựu 將tương 證chứng 八bát 地địa 猶do 須tu 教giáo 授thọ 。 欲dục 入nhập 見kiến 道đạo 豈khởi 得đắc 不bất 然nhiên 。 然nhiên 從tùng 第đệ 五ngũ 至chí 此thử 住trụ 中trung 。 每mỗi 住trụ 對đối 治trị 一nhất 障chướng 。 此thử 障chướng 障chướng 於ư 見kiến 道đạo 。 今kim 則tắc 加gia 行hành 位vị 極cực 對đối 治trị 已dĩ 盡tận 。 故cố 云vân 而nhi 證chứng 道đạo 矣hĩ 。

十thập 七thất 者giả 。 經kinh 從tùng 。

須Tu 菩Bồ 提Đề 。 譬thí 如như 人nhân 身thân 長trường 大đại 。 乃nãi 至chí 佛Phật 說thuyết 一nhất 切thiết 法pháp 無vô 我ngã 。 無vô 人nhân 。 無vô 眾chúng 生sanh 。 無vô 壽thọ 者giả 。

攝nhiếp 種chủng 性tánh 下hạ 。 釋thích 成thành 住trụ 義nghĩa 。 智trí 體thể 即tức 觀quán 照chiếu 。 般Bát 若Nhã 是thị 能năng 證chứng 也dã 。 即tức 妙diệu 平bình 二nhị 智trí 無vô 分phân 別biệt 也dã 。 以dĩ 得đắc 此thử 智trí 。 生sanh 如Như 來Lai 家gia 。 決quyết 定định 紹thiệu 佛Phật 種chủng 。 故cố 斯tư 則tắc 地địa 前tiền 加gia 行hành 之chi 智trí 。 至chí 於ư 初Sơ 地Địa 轉chuyển 受thọ 此thử 名danh 。

證chứng 遍biến 等đẳng 者giả 。 體thể 即tức 實thật 相tướng 般Bát 若Nhã 。 是thị 所sở 證chứng 也dã 。 以dĩ 遍biến 在tại 一nhất 切thiết 法pháp 中trung 故cố 。 《# 唯duy 識thức 》# 云vân 。

由do 此thử 真Chân 如Như 二nhị 空không 所sở 顯hiển 。 無vô 有hữu 一nhất 法pháp 。 而nhi 不bất 在tại 故cố 。

論luận 中trung 則tắc 名danh 平bình 等đẳng 智trí 。 然nhiên 有hữu 五ngũ 種chủng 平bình 等đẳng 因nhân 緣duyên 。

一nhất 。 麁thô 惡ác 平bình 等đẳng 。 二nhị 。 法pháp 無vô 我ngã 平bình 等đẳng 。 三tam 。 斷đoạn 相tương 應ứng 平bình 等đẳng 。 四tứ 。 無vô 希hy 望vọng 心tâm 平bình 等đẳng 。 五ngũ 。 一nhất 切thiết 菩Bồ 薩Tát 。 證chứng 道đạo 平bình 等đẳng 。 有hữu 是thị 五ngũ 種chủng 因nhân 緣duyên 。 故cố 名danh 平bình 等đẳng 智trí 。 故cố 論luận 云vân 。

入nhập 證chứng 道đạo 時thời 得đắc 二nhị 種chủng 智trí 。 一nhất 。 攝nhiếp 種chủng 性tánh 智trí 。 二nhị 。 平bình 等đẳng 智trí 也dã 。

然nhiên 所sở 證chứng 是thị 理lý 。 今kim 云vân 智trí 者giả 斯tư 有hữu 兩lưỡng 意ý 。

一nhất 準chuẩn 《# 起khởi 信tín 》# 論luận 云vân 。

依y 此thử 法Pháp 身thân 說thuyết 名danh 本bổn 覺giác 。

二nhị 則tắc 理lý 智trí 冥minh 合hợp 能năng 所sở 不bất 殊thù 。 如như 珠châu 與dữ 光quang 。 不bất 相tương 捨xả 離ly 。

成thành 法pháp 報báo 身thân 者giả 。 攝nhiếp 種chủng 性tánh 智trí 至chí 果quả 得đắc 成thành 報báo 身thân 。 平bình 等đẳng 智trí 至chí 果quả 得đắc 成thành 法Pháp 身thân 。 故cố 長trường/trưởng 大đại 者giả 。 論luận 即tức 云vân 妙diệu 大đại 。 妙diệu 即tức 報báo 身thân 。 以dĩ 萬vạn 行hạnh 功công 德đức 所sở 莊trang 嚴nghiêm 故cố 。 大đại 即tức 法Pháp 身thân 。 真Chân 如Như 實thật 理lý 遍biến 一nhất 切thiết 故cố 。

十thập 八bát 者giả 。 自tự 此thử 已dĩ 下hạ 。 皆giai 求cầu 佛Phật 地địa 。 於ư 中trung 復phục 有hữu 。 六lục 種chủng 具cụ 足túc 。

具cụ 足túc 者giả 。 圓viên 滿mãn 義nghĩa 。 謂vị 轉chuyển 捨xả 二nhị 障chướng 。 轉chuyển 得đắc 菩Bồ 提Đề 涅Niết 槃Bàn 。 攝nhiếp 轉chuyển 具cụ 足túc 也dã 。 既ký 證chứng 聖thánh 性tánh 。 生sanh 如Như 來Lai 家gia 。 須tu 示thị 佛Phật 果Quả 功công 德đức 令linh 其kỳ 欣hân 趣thú 。 然nhiên 其kỳ 果quả 德đức 雖tuy 多đa 。 以dĩ 要yếu 言ngôn 之chi 。 不bất 出xuất 依y 正chánh 二nhị 報báo 。 二nhị 報báo 之chi 內nội 先tiên 明minh 所sở 依y 。 若nhược 無vô 所sở 依y 。 能năng 依y 何hà 立lập 。 正chánh 報báo 之chi 內nội 不bất 踰du 福phước 智trí 。 智trí 引dẫn 福phước 故cố 先tiên 智trí 後hậu 福phước 。 然nhiên 後hậu 別biệt 顯hiển 三tam 業nghiệp 。 依y 次thứ 所sở 明minh 。

一nhất 。 經kinh 從tùng 。

須Tu 菩Bồ 提Đề 。 若nhược 菩Bồ 薩Tát 作tác 是thị 言ngôn 。

我ngã 當đương 莊trang 嚴nghiêm 佛Phật 土độ 。

是thị 不bất 名danh 菩Bồ 薩Tát 。 乃nãi 至chí 若nhược 菩Bồ 薩Tát 通thông 達đạt 無vô 我ngã 法pháp 者giả 。 如Như 來Lai 說thuyết 名danh 。 真chân 是thị 菩Bồ 薩Tát 。

此thử 教giáo 下hạ 。 指chỉ 位vị 。 即tức 從tùng 二nhị 地địa 至chí 於ư 等đẳng 覺giác 。 當đương 修tu 道Đạo 位vị 。 謂vị 莊trang 嚴nghiêm 之chi 時thời 離ly 能năng 所sở 相tương/tướng 。 名danh 之chi 為vi 淨tịnh 。 稱xưng 周chu 法Pháp 界Giới 故cố 云vân 具cụ 足túc 。 故cố 經Kinh 云vân 。

通thông 達đạt 無vô 我ngã 法pháp 者giả 。 如Như 來Lai 說thuyết 名danh 。 真chân 是thị 菩Bồ 薩Tát 。

二nhị 者giả 。 經kinh 從tùng 。

須Tu 菩Bồ 提Đề 。 於ư 意ý 云vân 何hà 。 如Như 來Lai 有hữu 肉nhục 眼nhãn 不phủ 。 乃nãi 至chí 未vị 來lai 。 心tâm 不bất 可khả 得đắc 。

見kiến 淨tịnh 者giả 即tức 五ngũ 眼nhãn 也dã 。 見kiến 即tức 無vô 見kiến 。 名danh 之chi 為vi 淨tịnh 。 無vô 所sở 不bất 見kiến 。 名danh 為vi 具cụ 足túc 。 智trí 淨tịnh 者giả 即tức 悉tất 知tri 諸chư 心tâm 等đẳng 。 知tri 即tức 無vô 知tri 。 名danh 之chi 為vi 淨tịnh 。 無vô 所sở 不bất 知tri 。 名danh 為vi 具cụ 足túc 。 以dĩ 智trí 見kiến 不bất 別biệt 故cố 當đương 一nhất 處xứ 。 此thử 下hạ 等đẳng 即tức 指chỉ 位vị 。 揀giản 非phi 修tu 道Đạo 。 即tức 無Vô 學Học 位vị 也dã 。 下hạ 之chi 四tứ 段đoạn 皆giai 合hợp 有hữu 無vô 上thượng 之chi 言ngôn 。 故cố 云vân 貫quán 通thông 下hạ 四tứ 。

三tam 者giả 。 經kinh 從tùng 。

須Tu 菩Bồ 提Đề 。 於ư 意ý 云vân 何hà 。 若nhược 人nhân 滿mãn 三Tam 千Thiên 大Đại 千Thiên 世Thế 界Giới 七thất 寶bảo 。 以dĩ 用dụng 布bố 施thí 。 乃nãi 至chí 以dĩ 福phước 德đức 無vô 故cố 。 如Như 來Lai 說thuyết 得đắc 福phước 德đức 多đa 。

問vấn 。

前tiền 已dĩ 頻tần 說thuyết 施thí 福phước 。 與dữ 此thử 何hà 別biệt 。

答đáp 。

前tiền 所sở 說thuyết 者giả 。 皆giai 是thị 校giảo 量lượng 不bất 及cập 受thọ 持trì 之chi 福phước 。 今kim 此thử 說thuyết 者giả 。 乃nãi 是thị 無vô 住trụ 稱xưng 性tánh 之chi 福phước 非phi 能năng 校giảo 量lượng 。 故cố 不bất 同đồng 也dã 。

問vấn 。

佛Phật 是thị 果quả 。 布bố 施thí 是thị 因nhân 。 云vân 何hà 果quả 中trung 即tức 說thuyết 因nhân 行hành 。

答đáp 。

凡phàm 是thị 果quả 德đức 皆giai 彼bỉ 因nhân 成thành 。 舉cử 彼bỉ 無vô 住trụ 之chi 因nhân 。 以dĩ 彰chương 稱xưng 性tánh 之chi 福phước 也dã 。

言ngôn 自tự 在tại 者giả 。 揀giản 有hữu 漏lậu 之chi 福phước 不bất 自tự 在tại 也dã 。 若nhược 準chuẩn 論luận 中trung 。 此thử 與dữ 智trí 淨tịnh 。 合hợp 為vi 一nhất 段đoạn 。 意ý 明minh 福phước 智trí 。 不bất 相tương 離ly 故cố 。 則tắc 於ư 身thân 中trung 開khai 之chi 為vi 二nhị 。 謂vị 色sắc 身thân 具cụ 足túc 亦diệc 盈doanh 六lục 數số 。 今kim 則tắc 合hợp 後hậu 開khai 前tiền 者giả 。 意ý 云vân 福phước 之chi 與dữ 智trí 迢điều 然nhiên 不bất 同đồng 。 配phối 攝nhiếp 因nhân 果quả 五ngũ 六lục 有hữu 異dị 。 異dị 須tu 開khai 也dã 。 相tương/tướng 之chi 與dữ 好hảo/hiếu 同đồng 是thị 一nhất 身thân 。 兼kiêm 對đối 下hạ 語ngữ 。 意ý 以dĩ 成thành 三tam 業nghiệp 。 故cố 須tu 合hợp 也dã 。

四tứ 者giả 。 經kinh 從tùng 。

須Tu 菩Bồ 提Đề 。 於ư 意ý 云vân 何hà 。 佛Phật 可khả 以dĩ 具cụ 足túc 色sắc 身thân 見kiến 不phủ 。 乃nãi 至chí 是thị 名danh 諸chư 相tướng 具cụ 足túc 。

此thử 明minh 如Như 來Lai 真chân 應ưng 具cụ 足túc 。 如như 經Kinh 云vân 。

即tức 非phi 具cụ 足túc 色sắc 身thân

明minh 真chân 身thân 也dã 。

是thị 名danh 具cụ 足túc 色sắc 身thân

明minh 應ưng 身thân 也dã 。

即tức 非phi 諸chư 相tướng 具cụ 足túc

明minh 真chân 身thân 也dã 。

是thị 名danh 諸chư 相tướng 具cụ 足túc

明minh 應ưng 身thân 也dã 。

五ngũ 者giả 。 經kinh 從tùng 。

須Tu 菩Bồ 提Đề 。 汝nhữ 勿vật 謂vị 如Như 來Lai 作tác 是thị 念niệm 。

我ngã 當đương 有hữu 所sở 說thuyết 法Pháp

乃nãi 至chí 是thị 名danh 說thuyết 法Pháp 。

說thuyết 而nhi 無vô 說thuyết 。 無vô 說thuyết 之chi 說thuyết 。 是thị 真chân 說thuyết 法Pháp 具cụ 足túc 者giả 。 無vô 法pháp 可khả 說thuyết 。 無vô 所sở 不bất 說thuyết 。 是thị 名danh 說thuyết 法Pháp 。

六lục 者giả 。 然nhiên 於ư 心tâm 中trung 。 復phục 有hữu 六lục 種chủng 。

一nhất 。 念niệm 處xứ 。 二nhị 。 正chánh 覺giác 。 三tam 。 施thi 設thiết 大đại 利lợi 益ích 。 四tứ 。 攝nhiếp 取thủ 法Pháp 身thân 。 五ngũ 。 不bất 住trụ 生sanh 死tử 涅Niết 槃Bàn 。 六lục 。 行hành 住trụ 淨tịnh 。 化hóa 度độ 眾chúng 生sanh 。 大đại 悲bi 為vi 本bổn 。 故cố 先tiên 明minh 念niệm 處xứ 。 自tự 未vị 成thành 佛Phật 焉yên 能năng 度độ 他tha 。 故cố 次thứ 明minh 正chánh 覺giác 。 自tự 利lợi 既ký 滿mãn 即tức 合hợp 利lợi 他tha 。 故cố 次thứ 明minh 施thi 設thiết 大đại 利lợi 益ích 。 猶do 恐khủng 滯trệ 相tương/tướng 大đại 。 次thứ 明minh 攝nhiếp 取thủ 法Pháp 身thân 。 又hựu 恐khủng 住trụ 空không 有hữu 。 故cố 次thứ 明minh 不bất 住trụ 生sanh 死tử 涅Niết 槃Bàn 。 又hựu 恐khủng 執chấp 施thí 化hóa 迹tích 。 故cố 次thứ 明minh 行hành 住trụ 淨tịnh 也dã 。 以dĩ 此thử 六lục 義nghĩa 別biệt 對đối 經kinh 文văn 。 廣quảng 如như 彼bỉ 論luận 避tị 煩phiền 不bất 敘tự 。

又hựu 十thập 下hạ 。 二nhị 重trọng/trùng 。 以dĩ 八bát 義nghĩa 相tương/tướng 攝nhiếp 。 一nhất 者giả 。 攝nhiếp 是thị 籠lung 羅la 包bao 納nạp 之chi 義nghĩa 。 即tức 以dĩ 普phổ 度độ 眾chúng 生sanh 。 現hiện 無vô 違vi 反phản 。 是thị 故cố 配phối 同đồng 第đệ 一nhất 發phát 心tâm 住trụ 也dã 。 二nhị 者giả 。 淨tịnh 與dữ 相tương 應ứng 。 蓋cái 一nhất 義nghĩa 耳nhĩ 。 是thị 故cố 配phối 同đồng 第đệ 二nhị 住trụ 也dã 。 三tam 者giả 。 雖tuy 三tam 色sắc 四tứ 法pháp 皆giai 是thị 欲dục 得đắc 。 由do 此thử 配phối 同đồng 三tam 四tứ 二nhị 住trụ 也dã 。 四tứ 者giả 可khả 知tri 。 五ngũ 者giả 。 正chánh 當đương 淨tịnh 心tâm 地địa 故cố 同đồng 此thử 住trụ 。 六lục 者giả 。 正chánh 當đương 究cứu 竟cánh 位vị 故cố 同đồng 此thử 住trụ 。 雖tuy 通thông 修tu 道Đạo 就tựu 多đa 故cố 說thuyết 。

一nhất 一nhất 下hạ 。 明minh 各các 攝nhiếp 義nghĩa 。 如như 第đệ 一nhất 住trụ 中trung 。 普phổ 度độ 四tứ 生sanh 。 廣quảng 也dã 。 令linh 入nhập 無Vô 餘Dư 涅Niết 槃Bàn 。 深thâm 也dã 。 實thật 無vô 眾chúng 生sanh 。 得đắc 滅diệt 度độ 者giả 。 廣quảng 也dã 。 菩Bồ 薩Tát 無vô 我ngã 人nhân 等đẳng 相tương/tướng 者giả 。 深thâm 也dã 。 初sơ 住trụ 既ký 爾nhĩ 。 餘dư 則tắc 例lệ 知tri 。 若nhược 五ngũ 百bách 生sanh 忍nhẫn 。 廣quảng 也dã 。 並tịnh 無vô 我ngã 人nhân 。 深thâm 也dã 。 若nhược 細tế 言ngôn 之chi 。 前tiền 以dĩ 六lục 住trụ 攝nhiếp 十thập 八bát 住trụ 。 後hậu 以dĩ 二nhị 住trụ 攝nhiếp 十thập 八bát 住trụ 。 皆giai 得đắc 滿mãn 足túc 。

疏sớ/sơ 十thập 八bát 住trụ 下hạ 。 三tam 。 更cánh 約ước 地địa 位vị 配phối 釋thích 。

然nhiên 諸chư 教giáo 中trung 所sở 說thuyết 地địa 位vị 。 或hoặc 有hữu 或hoặc 無vô 。 如như 《# 楞lăng 伽già 經kinh 》# 云vân 。

十Thập 地Địa 即tức 為vi 初sơ 。 二nhị 地địa 即tức 為vi 八bát 。 乃nãi 至chí 無vô 所sở 有hữu 何hà 地địa 。

此thử 明minh 無vô 也dã 。 《# 仁nhân 王vương 》# 。 《# 纓anh 絡lạc 》# 等đẳng 經kinh 。 即tức 具cụ 說thuyết 地địa 位vị 。 是thị 明minh 有hữu 也dã 。 然nhiên 此thử 有hữu 無vô 皆giai 隨tùy 機cơ 說thuyết 也dã 。 若nhược 《# 華hoa 嚴nghiêm 》# 行hành 布bố 萬vạn 差sai 。 圓viên 融dung 一nhất 際tế 。 有hữu 無vô 無vô 閡ngại 。 斯tư 則tắc 稱xưng 性tánh 之chi 說thuyết 也dã 。 然nhiên 依y 《# 華hoa 嚴nghiêm 》# 有hữu 無vô 無vô 閡ngại 方phương 為vi 了liễu 義nghĩa 。 以dĩ 約ước 法pháp 即tức 無vô 。 約ước 人nhân 即tức 有hữu 。 人nhân 法pháp 既ký 不bất 相tương 離ly 。 有hữu 無vô 故cố 合hợp 均quân 齊tề 。 然nhiên 其kỳ 行hành 人nhân 。 念niệm 念niệm 須tu 冥minh 佛Phật 境cảnh 反phản 窮cùng 果quả 海hải 。 自tự 然nhiên 階giai 降giáng/hàng 不bất 同đồng 。 若nhược 預dự 等đẳng 級cấp 用dụng 心tâm 。 畢tất 竟cánh 障chướng 於ư 證chứng 入nhập 。 故cố 《# 華hoa 嚴nghiêm 疏sớ/sơ 》# 云vân 。

修tu 則tắc 頓đốn 修tu 。 位vị 分phần/phân 因nhân 果quả 。

況huống 此thử 經Kinh 宗tông 無vô 相tướng 。 豈khởi 合hợp 列liệt 位vị 淺thiển 深thâm 。 但đãn 約ước 情tình 惑hoặc 漸tiệm 薄bạc 而nhi 位vị 地địa 轉chuyển 高cao 。 義nghĩa 相tương/tướng 稍sảo 同đồng 。 故cố 略lược 配phối 攝nhiếp 也dã 。

等đẳng 一nhất 十thập 住trụ 者giả 。 十thập 住trụ 謂vị 。

第đệ 一nhất 。 發phát 心tâm 住trụ 。 二nhị 。 持trì 地địa 。 三tam 。 修tu 行hành 。 四tứ 。 生sanh 貴quý 。 五ngũ 。 方phương 便tiện 具cụ 足túc 。 六lục 。 正chánh 心tâm 。 七thất 。 不bất 退thoái 。 八bát 。 童đồng 真chân 。 九cửu 。 法Pháp 王Vương 子Tử 。 十thập 。 灌quán 頂đảnh 。 今kim 配phối 十thập 住trụ 者giả 。 與dữ 彼bỉ 初sơ 住trụ 名danh 同đồng 故cố 配phối 之chi 也dã 。

問vấn 。

比tỉ 但đãn 云vân 一nhất 。 如như 何hà 配phối 十thập 。

答đáp 。

以dĩ 初sơ 攝nhiếp 後hậu 故cố 。

問vấn 。

何hà 故cố 不bất 言ngôn 十thập 信tín 位vị 耶da 。

答đáp 。

亦diệc 攝nhiếp 入nhập 十thập 住trụ 位vị 中trung 也dã 。 以dĩ 前tiền 之chi 十thập 住trụ 。 通thông 名danh 信tín 行hành 地địa 。 故cố 亦diệc 同đồng 《# 華hoa 嚴nghiêm 》# 合hợp 前tiền 開khai 後hậu 也dã 。 故cố 發phát 心tâm 一nhất 住trụ 。 前tiền 攝nhiếp 十thập 信tín 。 後hậu 攝nhiếp 餘dư 九cửu 耳nhĩ 。

第đệ 二nhị 十thập 行hành 等đẳng 者giả 。 十thập 行hành 即tức 。

一nhất 。 歡hoan 喜hỷ 行hành 。 二nhị 。 饒nhiêu 益ích 。 三tam 。 無vô 瞋sân 恨hận 。 四tứ 。 無vô 盡tận 。 五ngũ 。 離ly 癡si 亂loạn 。 六lục 。 善thiện 現hiện 。 七thất 。 無vô 著trước 。 八bát 。 尊tôn 重trọng 。 九cửu 。 善thiện 法Pháp 。 十thập 。 真chân 實thật 。

前tiền 六lục 者giả 。 十thập 中trung 前tiền 六lục 行hành 也dã 。 以dĩ 配phối 此thử 中trung 第đệ 二nhị 住trú 處xứ 。 以dĩ 此thử 住trú 處xứ 說thuyết 六Lục 度Độ 故cố 。 即tức 布bố 施thí 配phối 歡hoan 喜hỷ 行hành 。 持trì 戒giới 配phối 饒nhiêu 益ích 行hành 。 忍nhẫn 辱nhục 配phối 無vô 瞋sân 恨hận 行hành 。 精tinh 進tấn 配phối 無vô 盡tận 行hành 。 禪thiền 定định 配phối 離ly 癡si 亂loạn 行hành 。 智trí 慧tuệ 配phối 善thiện 現hiện 行hành 。 心tâm 離ly 分phân 別biệt 善thiện 巧xảo 示thị 現hiện 故cố 。

三tam 第đệ 七thất 行hành 者giả 。 不bất 以dĩ 相tương 見kiến 如Như 來Lai 。 即tức 無vô 著trước 也dã 。

四tứ 後hậu 三tam 行hành 者giả 。 配phối 第đệ 四tứ 住trụ 中trung 三tam 種chủng 法Pháp 身thân 。 謂vị 言ngôn 說thuyết 法Pháp 身thân 配phối 尊tôn 重trọng 行hành 。 於ư 佛Phật 言ngôn 教giáo 生sanh 尊tôn 重trọng 故cố 。 智trí 相tương/tướng 法Pháp 身thân 配phối 善thiện 法Pháp 行hành 。 以dĩ 真Chân 如Như 無vô 為vi 。 是thị 真chân 善thiện 法Pháp 故cố 。 福phước 相tương/tướng 法Pháp 身thân 配phối 真chân 實thật 行hạnh 。 以dĩ 持trì 經Kinh 之chi 福phước 。 無vô 漏lậu 真chân 實thật 故cố 。

五ngũ 至chí 十thập 四tứ 配phối 十thập 迴hồi 向hướng 者giả 。 一nhất 。 救cứu 護hộ 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 離ly 眾chúng 生sanh 相tướng 迴hồi 向hướng 。 二nhị 。 不bất 壞hoại 。 三tam 。 等đẳng 一nhất 切thiết 佛Phật 。 四tứ 。 至chí 一nhất 切thiết 處xứ 。 五ngũ 。 無vô 盡tận 功công 德đức 藏tạng 。 六lục 。 隨tùy 順thuận 堅kiên 固cố 善thiện 根căn 。 七thất 。 等đẳng 心tâm 隨tùy 順thuận 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 八bát 。 真Chân 如Như 相tương/tướng 。 九cửu 。 無vô 縛phược 無vô 著trước 解giải 脫thoát 。 十thập 。 法Pháp 界Giới 無vô 量lượng 。 五ngũ 配phối 第đệ 一nhất 。 離ly 慢mạn 即tức 是thị 離ly 眾chúng 生sanh 相tướng 也dã 。 六lục 配phối 第đệ 二nhị 。 遇ngộ 佛Phật 多đa 聞văn 信tín 。 解giải 行hành 等đẳng 不bất 壞hoại 。 七thất 配phối 第đệ 三tam 。 諸chư 佛Phật 離ly 相tương/tướng 既ký 不bất 住trụ 色sắc 。 即tức 等đẳng 佛Phật 也dã 。 八bát 配phối 第đệ 四tứ 。 既ký 見kiến 大đại 身thân 非phi 身thân 。 是thị 真Chân 如Như 際tế 。 方phương 至chí 一nhất 切thiết 處xứ 。 九cửu 配phối 第đệ 五ngũ 。 不bất 隨tùy 外ngoại 論luận 。 受thọ 持trì 此thử 經Kinh 。 即tức 得đắc 無vô 盡tận 功công 德đức 。 十thập 配phối 第đệ 六lục 。 觀quán 破phá 五ngũ 蘊uẩn 與dữ 定định 相tương 應ứng 。 善thiện 根căn 堅kiên 固cố 。 十thập 一nhất 配phối 第đệ 七thất 。 既ký 不bất 取thủ 相tương/tướng 即tức 於ư 眾chúng 生sanh 。 等đẳng 隨tùy 順thuận 之chi 。 十thập 二nhị 配phối 第đệ 八bát 。 經Kinh 云vân 。

離ly 一nhất 切thiết 相tướng 。 即tức 名danh 諸chư 佛Phật

即tức 真Chân 如Như 相tương/tướng 也dã 。 十thập 三tam 配phối 第đệ 九cửu 。 割cát 截tiệt 不bất 瞋sân 即tức 無vô 縛phược 無vô 著trước 也dã 。 十thập 四tứ 配phối 第đệ 十thập 。 經Kinh 云vân 。

無vô 有hữu 邊biên 不bất 可khả 思tư 議nghị 功công 德đức

即tức 是thị 法Pháp 界Giới 功công 德đức 也dã 。

十thập 五ngũ 燸nhu 等đẳng 者giả 。 配phối 四tứ 加gia 行hành 位vị 也dã 。 然nhiên 此thử 四tứ 位vị 。 由do 三tam 賢hiền 菩Bồ 薩Tát 已dĩ 經kinh 一nhất 無vô 數số 劫kiếp 修tu 集tập 。 福phước 智trí 資tư 糧lương 。 為vi 入nhập 見kiến 道đạo 故cố 。 復phục 加gia 行hành 燸nhu 。 頂đảnh 二nhị 位vị 。 以dĩ 四tứ 尋tầm 伺tứ 觀quán 。 觀quán 所sở 取thủ 名danh 等đẳng 四tứ 法pháp 假giả 有hữu 實thật 無vô 。 即tức 所sở 取thủ 空không 。 忍nhẫn 。 世thế 第đệ 一nhất 。 以dĩ 四tứ 如như 實thật 智trí 。 通thông 觀quán 能năng 所sở 名danh 等đẳng 皆giai 空không 。 然nhiên 忍nhẫn 有hữu 三tam 品phẩm 。 謂vị 下hạ 。 中trung 。 上thượng 。 下hạ 品phẩm 印ấn 所sở 取thủ 空không 。 中trung 品phẩm 順thuận 能năng 取thủ 空không 。 上thượng 品phẩm 印ấn 能năng 取thủ 空không 。 世thế 第đệ 一nhất 二nhị 空không 俱câu 印ấn 。 然nhiên 皆giai 滯trệ 相tương/tướng 未vị 能năng 證chứng 實thật 。 故cố 《# 唯duy 識thức 》# 云vân 。

現hiện 前tiền 立lập 少thiểu 物vật 。 謂vị 是thị 唯duy 識thức 性tánh 。 以dĩ 有hữu 所sở 得đắc 故cố 。 非phi 實thật 住trụ 唯duy 識thức 。

若nhược 配phối 經kinh 文văn 即tức 十thập 五ngũ 住trụ 。 經Kinh 云vân 。

實thật 無vô 有hữu 法Pháp 。 發phát 阿a 耨nậu 菩Bồ 提Đề 心tâm 者giả

以dĩ 菩Bồ 提Đề 能năng 發phát 所sở 取thủ 。 既ký 言ngôn 實thật 無vô 即tức 所sở 取thủ 空không 。 當đương 燸nhu 。 頂đảnh 二nhị 位vị 。

十thập 六lục 住trụ 中trung 。 經Kinh 云vân 。

佛Phật 於ư 然Nhiên 燈Đăng 佛Phật 所sở 。 不bất 得đắc 菩Bồ 提Đề

是thị 印ấn 所sở 取thủ 空không 。 當đương 下hạ 品phẩm 忍nhẫn 。 次thứ 云vân 。

如Như 來Lai 者giả 即tức 諸chư 法pháp 如như 義nghĩa

即tức 順thuận 能năng 取thủ 空không 。 然nhiên 猶do 未vị 說thuyết 後hậu 時thời 不bất 得đắc 。 即tức 知tri 未vị 能năng 印ấn 持trì 故cố 。 當đương 中trung 品phẩm 忍nhẫn 。 次thứ 云vân 。

實thật 無vô 有hữu 法Pháp 。 佛Phật 得đắc 阿a 耨nậu 菩Bồ 提Đề

此thử 明minh 後hậu 時thời 畢tất 竟cánh 不bất 得đắc 。 即tức 印ấn 能năng 取thủ 空không 當đương 上thượng 品phẩm 忍nhẫn 。 次thứ 云vân 。

如Như 來Lai 所sở 得đắc 法Pháp 。 此thử 法Pháp 無vô 實thật 無vô 虛hư 。 乃nãi 至chí 即tức 非phi 一nhất 切thiết 法pháp 。

即tức 雙song 印ấn 二nhị 空không 。 當đương 世thế 第đệ 一nhất 位vị 也dã 。

十thập 七thất 初Sơ 地Địa 者giả 。 如như 前tiền 疏sớ/sơ 云vân 。

攝nhiếp 種chủng 性tánh 智trí 證chứng 。 遍biến 行hành 真Chân 如Như 等đẳng 。

故cố 當đương 初Sơ 地Địa 。

十thập 八bát 等đẳng 者giả 。 於ư 中trung 合hợp 有hữu 二nhị 。 謂vị 此thử 住trụ 中trung 初sơ 國quốc 土độ 淨tịnh 具cụ 足túc 。 當đương 修tu 道Đạo 位vị 。 故cố 前tiền 疏sớ/sơ 云vân 。

此thử 教giáo 二nhị 地địa 已dĩ 上thượng 。 諸chư 大đại 菩Bồ 薩Tát 。

從tùng 無vô 上thượng 見kiến 智trí 淨tịnh 具cụ 足túc 已dĩ 下hạ 。 皆giai 究cứu 竟cánh 位vị 。 故cố 前tiền 疏sớ/sơ 云vân 。

此thử 下hạ 皆giai 住trụ 佛Phật 果Quả 也dã 。

是thị 則tắc 十thập 八bát 住trụ 中trung 。 前tiền 十thập 四tứ 資tư 糧lương 。 十thập 五ngũ 十thập 六lục 加gia 行hành 。 十thập 七thất 見kiến 道đạo 。 十thập 八bát 中trung 初sơ 一nhất 具cụ 足túc 修tu 道Đạo 。 餘dư 即tức 無Vô 學Học 道đạo 也dã 。 懸huyền 判phán 竟cánh 。

第đệ 二nhị 下hạ 。 二nhị 。 初sơ 。 牃# 章chương 分phần/phân 文văn 。

二nhị 。 依y 章chương 正chánh 釋thích 四tứ 。

初sơ 。 善thiện 現hiện 申thân 請thỉnh 二nhị 。

一nhất 。 整chỉnh 儀nghi 讚tán 佛Phật 疏sớ/sơ 二nhị 。

初sơ 。 釋thích 請thỉnh 人nhân 。 從tùng 初sơ 至chí 恭cung 敬kính 即tức 是thị 整chỉnh 儀nghi 。 餘dư 皆giai 讚tán 佛Phật 也dã 。

經kinh 時thời 者giả 。 即tức 如Như 來Lai 食thực 已dĩ 。 敷phu 座tòa 而nhi 坐tọa 時thời 也dã 。

德đức 長trường/trưởng 年niên 老lão 者giả 。 謂vị 德đức 高cao 曰viết 長trường/trưởng 。 年niên 多đa 曰viết 老lão 也dã 。 唐đường 譯dịch 下hạ 。 證chứng 年niên 老lão 。 魏ngụy 譯dịch 下hạ 。 證chứng 德đức 長trường/trưởng 。 智trí 慧tuệ 超siêu 倫luân 即tức 是thị 德đức 長trường/trưởng 義nghĩa 也dã 。 然nhiên 以dĩ 慧tuệ 為vi 命mạng 者giả 。 約ước 喻dụ 顯hiển 法pháp 也dã 。 謂vị 人nhân 身thân 以dĩ 命mạng 為vi 本bổn 。 佛Phật 法Pháp 以dĩ 慧tuệ 為vi 本bổn 。 命mạng 盡tận 則tắc 六lục 根căn 俱câu 廢phế 。 慧tuệ 喪táng 則tắc 萬vạn 行hạnh 不bất 成thành 云vân 云vân 。 此thử 約ước 別biệt 義nghĩa 釋thích 長trưởng 老lão 也dã 。 若nhược 通thông 意ý 者giả 。 但đãn 有hữu 德đức 業nghiệp 便tiện 名danh 長trưởng 老lão 。 如như 云vân 先tiên 生sanh 未vị 必tất 年niên 老lão 矣hĩ 。

須Tu 菩Bồ 提Đề 者giả 。 亦diệc 云vân 蘇tô 補bổ 底để 。 但đãn 梵Phạm 音âm 楚sở 夏hạ 耳nhĩ 。 善thiện 吉cát 下hạ 。 從tùng 末mạt 倒đảo 標tiêu 。 生sanh 時thời 下hạ 。 據cứ 本bổn 順thuận 釋thích 。 《# 西tây 域vực 記ký 》# 云vân 。

是thị 東đông 方phương 青thanh 龍long 陀đà 佛Phật 。 影ảnh 響hưởng 釋Thích 迦Ca 之chi 會hội 。 示thị 跡tích 聲Thanh 聞Văn 。 發phát 揚dương 空không 理lý 。 十thập 方phương 諸chư 佛Phật 法Pháp 皆giai 爾nhĩ 也dã 。

從tùng 座tòa 下hạ 。 二nhị 。 釋thích 請thỉnh 儀nghi 二nhị 。

初sơ 。 正chánh 釋thích 經kinh 文văn 。 皆giai 整chỉnh 儀nghi 者giả 。 疏sớ/sơ 雖tuy 通thông 明minh 。 經kinh 須tu 別biệt 釋thích 。

從tùng 座tòa 起khởi 者giả 。 師sư 資tư 之chi 道đạo 尊tôn 卑ty 頗phả 殊thù 。 欲dục 有hữu 諮tư 詢tuân 不bất 可khả 坐tọa 問vấn 。 此thử 同đồng 曾tằng 子tử 避tị 席tịch 對đối 夫phu 子tử 也dã 。 《# 孝hiếu 經kinh 》# 中trung 夫phu 子tử 問vấn 曾tằng 子tử 曰viết 。

先tiên 王vương 有hữu 至chí 德đức 要yếu 道đạo 以dĩ 順thuận 天thiên 下hạ 。 民dân 用dụng 和hòa 穆mục 上thượng 下hạ 無vô 怨oán 。 汝nhữ 知tri 之chi 乎hồ 。

曾tằng 子tử 避tị 席tịch 曰viết 。

參tham 不bất 敏mẫn 。 何hà 足túc 以dĩ 知tri 之chi 。

雖tuy 彼bỉ 答đáp 此thử 問vấn 。 而nhi 致trí 敬kính 是thị 同đồng 也dã 。 偏thiên 袒đản 右hữu 肩kiên 。 是thị 彼bỉ 方phương 儀nghi 則tắc 。 此thử 土thổ/độ 非phi 儀nghi 也dã 。 欲dục 問vấn 如Như 來Lai 。 故cố 須tu 偏thiên 袒đản 。

右hữu 膝tất 下hạ 。 右hữu 則tắc 為vi 順thuận 。 膝tất 能năng 迴hồi 屈khuất 。 表biểu 順thuận 理lý 心tâm 也dã 。 著trước 地địa 即tức 示thị 卑ty 之chi 相tướng 也dã 。 膝tất 表biểu 智trí 。 地địa 表biểu 理lý 。 合hợp 掌chưởng 即tức 表biểu 冥minh 心tâm 。 掌chưởng 合hợp 不bất 執chấp 外ngoại 物vật 。 心tâm 冥minh 覺giác 不bất 異dị 緣duyên 。 欲dục 問vấn 實thật 相tướng 法Pháp 門môn 故cố 。 須tu 用dụng 心tâm 如như 此thử 。

恭cung 敬kính 者giả 。 總tổng 結kết 也dã 。 起khởi 座tòa 袒đản 肩kiên 。 跪quỵ 膝tất 合hợp 掌chưởng 。 莫mạc 非phi 恭cung 敬kính 故cố 爾nhĩ 。 亦diệc 可khả 配phối 於ư 三tam 業nghiệp 。 謂vị 座tòa 起khởi 袒đản 肩kiên 合hợp 掌chưởng 等đẳng 身thân 業nghiệp 也dã 。 恭cung 敬kính 即tức 意ý 業nghiệp 也dã 。 白bạch 佛Phật 言ngôn 下hạ 即tức 口khẩu 業nghiệp 也dã 。

希hy 有hữu 下hạ 。 疏sớ/sơ 且thả 總tổng 明minh 具cụ 有hữu 四tứ 種chủng 。

一nhất 。

時thời 希hy 有hữu 。 曠khoáng 劫kiếp 難nan 逢phùng 。 然nhiên 今kim 賢Hiền 劫Kiếp 之chi 中trung 。 正chánh 當đương 住trụ 劫kiếp 。 就tựu 住trụ 劫kiếp 中trung 有hữu 二nhị 十thập 增tăng 減giảm 。 今kim 即tức 第đệ 九cửu 減giảm 劫kiếp 中trung 。 人nhân 壽thọ 二nhị 萬vạn 歲tuế 時thời 。 迦Ca 葉Diếp 如Như 來Lai 出xuất 世thế 。 百bách 年niên 減giảm 一nhất 年niên 。 至chí 人nhân 壽thọ 百bách 歲tuế 時thời 。 釋Thích 迦Ca 如Như 來Lai 出xuất 世thế 。 減giảm 後hậu 此thử 劫kiếp 已dĩ 盡tận 。 至chí 第đệ 十thập 劫kiếp 展triển 轉chuyển 卻khước 增tăng 。 至chí 八bát 萬vạn 四tứ 千thiên 歲tuế 。 又hựu 百bách 年niên 減giảm 一nhất 年niên 。 至chí 人nhân 壽thọ 八bát 萬vạn 歲tuế 時thời 。 彌Di 勒Lặc 佛Phật 出xuất 世thế 。 望vọng 過quá 去khứ 未vị 來lai 。 二nhị 佛Phật 相tương/tướng 去khứ 一nhất 千thiên 一nhất 百bách 萬vạn 餘dư 年niên 。 中trung 間gian 更cánh 無vô 。 故cố 云vân 希hy 有hữu 也dã 。 故cố 《# 法pháp 華hoa 》# 云vân 。

諸chư 佛Phật 興hưng 出xuất 世thế 。 懸huyền 遠viễn 值trị 遇ngộ 難nan 。

二nhị 。 處xử 希hy 有hữu 。 三Tam 千Thiên 界Giới 中trung 唯duy 有hữu 一nhất 佛Phật 。 百bách 億ức 四tứ 天thiên 下hạ 。 百bách 億ức 須Tu 彌Di 山Sơn 。 百bách 億ức 日nhật 月nguyệt 。 百bách 億ức 六lục 欲dục 。 百bách 億ức 梵Phạm 世Thế 。 其kỳ 中trung 唯duy 有hữu 一nhất 佛Phật 。 此thử 方phương 而nhi 現hiện 也dã 。 三tam 。 德đức 希hy 有hữu 。 福phước 慧tuệ 超siêu 絕tuyệt 勝thắng 無vô 上thượng 故cố 。 故cố 《# 法pháp 華hoa 》# 云vân 。

我ngã 所sở 得đắc 智trí 慧tuệ 。 微vi 妙diệu 最tối 第đệ 一nhất 。

又hựu 云vân 。

如như 其kỳ 所sở 得đắc 法Pháp 。 定định 慧tuệ 力lực 莊trang 嚴nghiêm 。 以dĩ 此thử 度độ 眾chúng 生sanh 。 自tự 證chứng 無vô 上thượng 道Đạo 。

然nhiên 佛Phật 功công 德đức 不bất 可khả 稱xưng 說thuyết 。 盡tận 其kỳ 邊biên 際tế 。 故cố 《# 華hoa 嚴nghiêm 》# 云vân 。

剎sát 塵trần 心tâm 念niệm 可khả 數số 知tri 。 大đại 海hải 中trung 水thủy 可khả 飲ẩm 盡tận 。 虛hư 空không 可khả 量lượng 風phong 可khả 繫hệ 。 無vô 能năng 說thuyết 盡tận 佛Phật 功công 德đức 。

四tứ 。 事sự 希hy 有hữu 。 用dụng 大đại 慈từ 悲bi 極cực 巧xảo 方phương 便tiện 。 現hiện 多đa 種chủng 身thân 相tướng 。 演diễn 無vô 量lượng 法pháp 門môn 。 隨tùy 眾chúng 生sanh 根căn 。 皆giai 利lợi 益ích 故cố 。 今kim 所sở 歎thán 者giả 。 意ý 則tắc 雖tuy 通thông 。 義nghĩa 當đương 歎thán 事sự 。

以dĩ 下hạ 標tiêu 云vân 善thiện 護hộ 念niệm 等đẳng 。 如Như 來Lai 者giả 。 真chân 化hóa 不bất 同đồng 。 真chân 佛Phật 名danh 如Như 來Lai 者giả 。 迷mê 時thời 背bội 覺giác 合hợp 塵trần 名danh 如như 去khứ 。 悟ngộ 了liễu 背bối/bội 塵trần 合hợp 覺giác 名danh 如Như 來Lai 。 如như 即tức 真Chân 如Như 。 來lai 去khứ 即tức 隨tùy 緣duyên 也dã 。 化hóa 佛Phật 名danh 如Như 來Lai 者giả 。 從tùng 真Chân 如Như 起khởi 。 來lai 成thành 正chánh 覺giác 。 而nhi 化hóa 眾chúng 生sanh 。 今kim 當đương 後hậu 者giả 。 故cố 云vân 從tùng 如như 而nhi 來lai 。

根căn 熟thục 者giả 。 三tam 賢hiền 已dĩ 上thượng 菩Bồ 薩Tát 。 信tín 根căn 成thành 熟thục 永vĩnh 無vô 退thoái 轉chuyển 也dã 。 智trí 慧tuệ 力lực 。 即tức 無vô 分phân 別biệt 。 智Trí 成Thành 就Tựu 佛Phật 法pháp 。 即tức 隨tùy 其kỳ 分phần/phân 位vị 令linh 證chứng 真Chân 如Như 。 乃nãi 於ư 一nhất 法pháp 令linh 達đạt 百bách 千thiên 萬vạn 法pháp 明minh 門môn 等đẳng 。 斯tư 則tắc 自tự 利lợi 行hành 也dã 。 教giáo 化hóa 力lực 。 即tức 後hậu 得đắc 智trí 。 攝nhiếp 受thọ 眾chúng 生sanh 。 即tức 隨tùy 其kỳ 分phần/phân 位vị 。 令linh 於ư 百bách 千thiên 萬vạn 億ức 。 等đẳng 世thế 界giới 中trung 。 教giáo 化hóa 眾chúng 生sanh 。 斯tư 則tắc 利lợi 他tha 行hành 也dã 。

根căn 未vị 熟thục 者giả 。 十thập 信tín 菩Bồ 薩Tát 也dã 。 以dĩ 此thử 位vị 人nhân 六Lục 度Độ 亂loạn 修tu 。 心tâm 如như 輕khinh 毛mao 。 故cố 云vân 懼cụ 其kỳ 退thoái 失thất 。 以dĩ 信tín 根căn 未vị 成thành 。 遇ngộ 緣duyên 恐khủng 退thoái 。 故cố 須tu 付phó 囑chúc 智trí 者giả 令linh 其kỳ 教giáo 化hóa 。 使sử 不bất 退thoái 也dã 。

將tương 小tiểu 下hạ 。 將tương 小tiểu 菩Bồ 薩Tát 付phó 大đại 菩Bồ 薩Tát 。 囑chúc 大đại 菩Bồ 薩Tát 化hóa 小tiểu 菩Bồ 薩Tát 也dã 。 此thử 如như 父phụ 母mẫu 遺di 囑chúc 子tử 孫tôn 云vân 云vân 。

菩Bồ 提Đề 下hạ 。 二nhị 。 別biệt 解giải 菩Bồ 薩Tát 。 菩Bồ 薩Tát 梵Phạm 音âm 言ngôn 猶do 不bất 足túc 。 具cụ 云vân 菩Bồ 提Đề 薩Tát 埵Đóa 。 此thử 云vân 覺giác 有hữu 情tình 。 以dĩ 時thời 人nhân 不bất 貴quý 唐đường 言ngôn 故cố 存tồn 梵Phạn 語ngữ 。 秦tần 地địa 好hảo/hiếu 略lược 。 又hựu 削tước 提đề 埵đóa 二nhị 字tự 但đãn 云vân 菩Bồ 薩Tát 。 約ước 境cảnh 所sở 求cầu 是thị 覺giác 。 所sở 度độ 是thị 有hữu 情tình 。 然nhiên 約ước 人nhân 有hữu 四tứ 句cú 。

謂vị 二Nhị 乘Thừa 有hữu 求cầu 無vô 度độ 。 諸chư 佛Phật 有hữu 度độ 無vô 求cầu 。 菩Bồ 薩Tát 亦diệc 求cầu 亦diệc 度độ 。 凡phàm 夫phu 無vô 求cầu 無vô 度độ 。 約ước 心tâm 者giả 亦diệc 四tứ 句cú 。

諸chư 佛Phật 有hữu 覺giác 無vô 情tình 。 凡phàm 夫phu 有hữu 情tình 無vô 覺giác 。 菩Bồ 薩Tát 有hữu 情tình 有hữu 覺giác 。 二Nhị 乘Thừa 入nhập 無vô 餘dư 依y 界giới 。 無vô 情tình 無vô 覺giác 。 約ước 能năng 所sở 者giả 。 所sở 求cầu 是thị 覺giác 。 能năng 求cầu 是thị 有hữu 情tình 。

三tam 皆giai 下hạ 。 皆giai 上thượng 句cú 是thị 覺giác 。 下hạ 句cú 是thị 有hữu 情tình 。 然nhiên 此thử 三tam 義nghĩa 之chi 中trung 。 初sơ 約ước 悲bi 智trí 。 次thứ 約ước 真chân 妄vọng 。 三tam 約ước 人nhân 法pháp 。 菩Bồ 薩Tát 之chi 義nghĩa 不bất 踰du 此thử 三tam 。 未vị 必tất 寶bảo 冠quan 天thiên 衣y 方phương 是thị 菩Bồ 薩Tát 。

二nhị 中trung 疏sớ/sơ 曲khúc 分phần/phân 下hạ 。 二nhị 。 初sơ 。 釋thích 當đương 機cơ 。 以dĩ 發phát 心tâm 者giả 方phương 是thị 當đương 機cơ 。

《# 華hoa 嚴nghiêm 》# 下hạ 。 引dẫn 證chứng 。 此thử 有hữu 兩lưỡng 意ý 。

初sơ 云vân 有hữu 人nhân 先tiên 曾tằng 發phát 心tâm 後hậu 時thời 忘vong 失thất 。 尚thượng 非phi 其kỳ 器khí 況huống 全toàn 不bất 發phát 心tâm 者giả 。

何hà 以dĩ 故cố 。 魔ma 所sở 攝nhiếp 持trì 故cố 。 後hậu 意ý 即tức 云vân 。

眾chúng 生sanh 發phát 心tâm 。 後hậu 時thời 忘vong 失thất 者giả 。 蓋cái 為vi 不bất 解giải 住trụ 修tu 降hàng 伏phục 耳nhĩ 。 故cố 今kim 所sở 問vấn 。 免miễn 使sử 遺di 忘vong 。 前tiền 揀giản 其kỳ 機cơ 。 後hậu 防phòng 其kỳ 退thoái 。 有hữu 茲tư 兩lưỡng 意ý 故cố 用dụng 彼bỉ 經kinh 。 所sở 以dĩ 善Thiện 財Tài 童Đồng 子Tử 。 每mỗi 遇ngộ 善thiện 友hữu 皆giai 啟khải 云vân 。

我ngã 已dĩ 先tiên 發phát 。 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 心tâm 。 而nhi 未vị 知tri 云vân 何hà 。 學học 菩Bồ 薩Tát 行hạnh 。 修tu 菩Bồ 薩Tát 道Đạo 。

意ý 明minh 發phát 心tâm 方phương 是thị 修tu 行hành 之chi 器khí 。

阿a 耨nậu 下hạ 。 先tiên 翻phiên 名danh 。 謂vị 正chánh 智trí 。 下hạ 釋thích 義nghĩa 。 上thượng 正chánh 字tự 。 且thả 對đối 遍biến 字tự 以dĩ 分phần/phân 二nhị 智trí 。 下hạ 正chánh 字tự 。 即tức 明minh 二nhị 智trí 所sở 覺giác 不bất 偏thiên 不bất 邪tà 。 即tức 以dĩ 正chánh 智trí 覺giác 真chân 。 遍biến 智trí 覺giác 俗tục 。 皆giai 不bất 偏thiên 邪tà 故cố 云vân 正chánh 覺giác 。 以dĩ 二Nhị 乘Thừa 偏thiên 覺giác 。 凡phàm 夫phu 邪tà 覺giác 。 今kim 揀giản 此thử 二nhị 故cố 不bất 偏thiên 邪tà 。 謂vị 如như 理lý 而nhi 知tri 。 如như 事sự 而nhi 知tri 故cố 也dã 。 然nhiên 此thử 二nhị 智trí 亦diệc 名danh 如như 理lý 。 如như 量lượng 。 根căn 本bổn 。 後hậu 得đắc 。 真chân 。 俗tục 。 權quyền 。 實thật 等đẳng 。 又hựu 準chuẩn 《# 智Trí 度Độ 論luận 》# 說thuyết 。 從tùng 因nhân 至chí 果quả 有hữu 五ngũ 種chủng 菩Bồ 提Đề 。 一nhất 。 發phát 心tâm 菩Bồ 提Đề 。 即tức 十thập 信tín 是thị 。 二nhị 。 伏phục 心tâm 菩Bồ 提Đề 。 即tức 三tam 賢hiền 是thị 。 三tam 。 明minh 心tâm 菩Bồ 提Đề 。 即tức 初Sơ 地Địa 至chí 七Thất 地Địa 是thị 。 四tứ 。 出xuất 到đáo 菩Bồ 提Đề 。 八bát 九cửu 十Thập 地Địa 是thị 。 五ngũ 。 無vô 上thượng 菩Bồ 提Đề 。 即tức 如Như 來Lai 地địa 是thị 。 今kim 約ước 能năng 發phát 心tâm 即tức 當đương 第đệ 一nhất 。 約ước 所sở 發phát 即tức 第đệ 五ngũ 。 能năng 所sở 合hợp 論luận 貫quán 通thông 初sơ 後hậu 也dã 。

疏sớ/sơ 二nhị 釋thích 正chánh 問vấn 三tam

初sơ 。 釋thích 魏ngụy 本bổn 。 先tiên 引dẫn 文văn 。

意ý 云vân 下hạ 。 釋thích 意ý 。 住trụ 何hà 境cảnh 界giới 者giả 。 未vị 發phát 心tâm 時thời 住trụ 六lục 塵trần 境cảnh 。 既ký 發phát 心tâm 已dĩ 。 誠thành 宜nghi 改cải 轍triệt 。 故cố 云vân 住trụ 何hà 境cảnh 界giới 。

修tu 何hà 下hạ 。 未vị 發phát 心tâm 時thời 十thập 惡ác 為vi 務vụ 。 既ký 發phát 心tâm 已dĩ 。 不bất 可khả 依y 前tiền 。 故cố 云vân 修tu 何hà 行hành 業nghiệp 。

妄vọng 心tâm 下hạ 。 未vị 發phát 心tâm 時thời 妄vọng 心tâm 起khởi 即tức 逐trục 妄vọng 。 既ký 發phát 心tâm 已dĩ 。 不bất 可khả 隨tùy 之chi 。 是thị 故cố 問vấn 云vân 。

云vân 何hà 降hàng 伏phục 。

故cố 佛Phật 下hạ 。 懸huyền 示thị 答đáp 意ý 。 意ý 云vân 。

昔tích 住trụ 六lục 塵trần 之chi 境cảnh 。 今kim 住trụ 四tứ 心tâm 。 昔tích 行hành 十thập 惡ác 。 今kim 行hành 六Lục 度Độ 。 昔tích 時thời 著trước 相tương/tướng 。 今kim 令linh 不bất 著trước 。 如như 是thị 用dụng 心tâm 真chân 實thật 修tu 行hành 。 發phát 菩Bồ 提Đề 心tâm 。 豈khởi 忘vong 失thất 耶da 。

秦tần 譯dịch 下hạ 。 會hội 當đương 經kinh 。 初sơ 。 難nạn/nan 起khởi 。

意ý 云vân 下hạ 。 釋thích 。 初sơ 二nhị 句cú 標tiêu 。 意ý 云vân 。

雖tuy 無vô 修tu 行hành 之chi 文văn 。 含hàm 有hữu 修tu 行hành 之chi 義nghĩa 。 如như 《# 起khởi 信tín 》# 中trung 說thuyết 。

六lục 八bát 二nhị 識thức 不bất 言ngôn 第đệ 七thất 。 雖tuy 即tức 不bất 說thuyết 義nghĩa 亦diệc 具cụ 足túc 。

云vân 云vân 。

謂vị 四tứ 下hạ 。 指chỉ 經kinh 釋thích 成thành 。 意ý 云vân 。

四tứ 心tâm 中trung 亦diệc 有hữu 住trụ 修tu 降giáng/hàng 義nghĩa 。 六Lục 度Độ 中trung 亦diệc 有hữu 住trụ 修tu 降giáng/hàng 義nghĩa 。

何hà 以dĩ 故cố 。 住trụ 謂vị 發phát 心tâm 。 必tất 須tu 修tu 進tiến 。 降giáng/hàng 謂vị 制chế 伏phục 。 依y 住trụ 修tu 所sở 明minh 。 由do 是thị 於ư 此thử 。 不bất 相tương 捨xả 離ly 。 秦tần 什thập 所sở 略lược 意ý 在tại 於ư 茲tư 。 文văn 雖tuy 不bất 明minh 義nghĩa 已dĩ 具cụ 矣hĩ 。

故cố 無vô 著trước 下hạ 。 三tam 。 引dẫn 論luận 證chứng 。 住trụ 謂vị 欲dục 願nguyện 者giả 。 欲dục 願nguyện 意ý 起khởi 即tức 是thị 發phát 心tâm 也dã 。

修tu 行hành 等đẳng 者giả 。 平bình 等đẳng 持trì 心tâm 名danh 為vi 等đẳng 持trì 。 等đẳng 持trì 即tức 相tương 應ứng 。 相tương 應ứng 即tức 是thị 修tu 行hành 義nghĩa 也dã 。

降hàng 伏phục 等đẳng 者giả 。 彼bỉ 心tâm 即tức 上thượng 相tương 應ứng 心tâm 也dã 。 制chế 令linh 還hoàn 住trụ 。 即tức 卻khước 使sử 相tương 應ứng 也dã 。 此thử 即tức 依y 住trụ 修tu 說thuyết 降hàng 伏phục 義nghĩa 。 經kinh 論luận 相tương/tướng 契khế 聖thánh 旨chỉ 頗phả 同đồng 。 故cố 如như 上thượng 說thuyết 理lý 實thật 然nhiên 矣hĩ 。

又hựu 十thập 八bát 等đẳng 者giả 。 此thử 是thị 無vô 著trước 論luận 。 明minh 豎thụ 答đáp 三tam 問vấn 之chi 意ý 也dã 。 若nhược 準chuẩn 天thiên 親thân 解giải 經kinh 。 則tắc 明minh 橫hoạnh/hoành 答đáp 三tam 問vấn 。 從tùng 。

須Tu 菩Bồ 提Đề 。 但đãn 應ưng 如như 所sở 教giáo 住trụ 。

已dĩ 下hạ 。 即tức 為vi 別biệt 斷đoạn 疑nghi 情tình 。 今kim 明minh 無vô 著trước 故cố 有hữu 此thử 說thuyết 。 意ý 云vân 。

不bất 唯duy 四tứ 心tâm 。 六Lục 度Độ 之chi 中trung 有hữu 住trụ 修tu 降hàng 伏phục 之chi 義nghĩa 。 其kỳ 如như 十thập 八bát 住trụ 內nội 。 皆giai 有hữu 此thử 三tam 。 如như 初sơ 住trụ 中trung 。 度độ 四tứ 生sanh 入nhập 涅Niết 槃Bàn 是thị 住trụ 義nghĩa 。 無vô 生sanh 可khả 度độ 是thị 修tu 義nghĩa 。 無vô 我ngã 等đẳng 相tương/tướng 是thị 降hàng 伏phục 義nghĩa 。 初sơ 住trụ 既ký 爾nhĩ 餘dư 則tắc 皆giai 然nhiên 。

故cố 知tri 下hạ 。 結kết 義nghĩa 。 三tam 行hành 一nhất 者giả 。 三tam 義nghĩa 具cụ 足túc 方phương 成thành 一nhất 行hành 。 謂vị 空không 發phát 心tâm 降hàng 伏phục 。 不bất 修tu 行hành 亦diệc 非phi 行hành 。 但đãn 發phát 心tâm 修tu 行hành 。 不bất 降hàng 伏phục 亦diệc 非phi 行hành 。 空không 降hàng 伏phục 修tu 行hành 。 不bất 發phát 心tâm 亦diệc 非phi 行hành 。 如như 鼎đỉnh 三tam 足túc 如như 天thiên 三tam 光quang 。 闕khuyết 一nhất 不bất 可khả 。 譯dịch 經kinh 之chi 妙diệu 厥quyết 在tại 茲tư 焉yên 。

印ấn 讚tán 所sở 讚tán 者giả 。 印ấn 讚tán 須Tu 菩Bồ 提Đề 之chi 所sở 讚tán 也dã 。 即tức 經Kinh 云vân 。

善thiện 哉tai 善thiện 哉tai 。

是thị 讚tán 也dã 。

如như 汝nhữ 所sở 說thuyết

是thị 印ấn 也dã 。

如Như 來Lai 善thiện 護hộ 念niệm

等đẳng 。 是thị 所sở 讚tán 也dã 。

重trọng/trùng 言ngôn 等đẳng 者giả 。 善thiện 吉cát 所sở 讚tán 雅nhã 契khế 佛Phật 心tâm 。 若nhược 不bất 重trọng/trùng 言ngôn 安an 表biểu 善thiện 極cực 。 如như 顏nhan 回hồi 死tử 。 夫phu 子tử 歎thán 之chi 云vân 。

天thiên 喪táng 予# 。 天thiên 喪táng 予# 。

注chú 云vân 。

再tái 言ngôn 者giả 。 痛thống 傷thương 之chi 甚thậm 也dã 。

吉cát 凶hung 雖tuy 別biệt 殷ân 勤cần 頗phả 同đồng 。

護hộ 付phó 等đẳng 者giả 。 空không 生sanh 發phát 言ngôn 言ngôn 當đương 其kỳ 事sự 。 是thị 故cố 調điều 御ngự 印ấn 讚tán 云vân 云vân 。

勅sắc 聽thính 許hứa 說thuyết 者giả 。 經Kinh 云vân 。

汝nhữ 今kim 諦đế 聽thính 。

勅sắc 聽thính 也dã 。

當đương 為vì 汝nhữ 說thuyết

許hứa 說thuyết 也dã 。 諦đế 謂vị 審thẩm 實thật 之chi 義nghĩa 。 意ý 令linh 審thẩm 諦đế 真chân 實thật 用dụng 心tâm 聽thính 也dã 。

無vô 以dĩ 生sanh 滅diệt 等đẳng 者giả 。 此thử 乃nãi 反phản 用dụng 《# 淨tịnh 名danh 》# 經kinh 文văn 。 彼bỉ 云vân 。

無vô 以dĩ 生sanh 滅diệt 心tâm 行hành 。 說thuyết 實thật 相tướng 法Pháp

此thử 意ý 云vân 。

既ký 不bất 得đắc 以dĩ 生sanh 滅diệt 心tâm 說thuyết 。 豈khởi 得đắc 以dĩ 生sanh 滅diệt 心tâm 聽thính 。 既ký 是thị 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 。 實thật 相tướng 之chi 法pháp 。 云vân 何hà 以dĩ 生sanh 滅diệt 心tâm 。 行hành 說thuyết 之chi 聽thính 之chi 。 無vô 以dĩ 妙diệu 饌soạn 置trí 於ư 穢uế 器khí 。

《# 智trí 論luận 》# 下hạ 。 釋thích 相tương/tướng 。 端đoan 視thị 謂vị 不bất 左tả 顧cố 右hữu 眄miện 也dã 。 目mục 若nhược 別biệt 顧cố 心tâm 則tắc 異dị 緣duyên 。 本bổn 欲dục 制chế 心tâm 且thả 令linh 端đoan 視thị 。 此thử 是thị 用dụng 心tâm 之chi 方phương 便tiện 也dã 。

渴khát 飲ẩm 者giả 。 喻dụ 也dã 。 如như 渴khát 飲ẩm 水thủy 。 但đãn 恐khủng 水thủy 竭kiệt 無vô 暇hạ 別biệt 觀quán 。 聽thính 法Pháp 之chi 者giả 。 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 思tư 冀ký 妙diệu 門môn 無vô 心tâm 睥# 睨# 。

一nhất 心tâm 入nhập 語ngữ 義nghĩa 者giả 。 意ý 中trung 現hiện 義nghĩa 方phương 發phát 於ư 言ngôn 。 言ngôn 中trung 有hữu 義nghĩa 義nghĩa 中trung 有hữu 意ý 。 令linh 聽thính 者giả 以dĩ 耳nhĩ 識thức 聽thính 其kỳ 言ngôn 。 以dĩ 意ý 識thức 採thải 其kỳ 義nghĩa 。 尋tầm 義nghĩa 而nhi 取thủ 意ý 。 得đắc 意ý 而nhi 捨xả 義nghĩa 。 苟cẩu 能năng 得đắc 意ý 在tại 懷hoài 。 何hà 慮lự 失thất 於ư 言ngôn 義nghĩa 。 心tâm 心tâm 若nhược 此thử 如như 瓶bình 注chú 瓶bình 。 一nhất 覽lãm 無vô 遺di 可khả 為vi 至chí 妙diệu 。 故cố 云vân 一nhất 心tâm 入nhập 於ư 語ngữ 義nghĩa 中trung 也dã 。 踊dũng 躍dược 即tức 歡hoan 賀hạ 之chi 貌mạo 。 即tức 欲dục 聞văn 法Pháp 之chi 時thời 也dã 。 悲bi 喜hỷ 即tức 聞văn 了liễu 之chi 時thời 。 悲bi 謂vị 傷thương 昔tích 日nhật 不bất 遇ngộ 。 如như 下hạ 經Kinh 云vân 。

涕thế 淚lệ 悲bi 泣khấp 。

喜hỷ 謂vị 慶khánh 今kim 日nhật 之chi 得đắc 聞văn 。 如như 鶖thu 子tử 踊dũng 躍dược 歡hoan 喜hỷ 。 傷thương 昔tích 慶khánh 今kim 故cố 云vân 悲bi 喜hỷ 。

如như 是thị 下hạ 。 結kết 揀giản 其kỳ 機cơ 也dã 。 意ý 云vân 。

若nhược 不bất 如như 是thị 用dụng 心tâm 。 則tắc 不bất 可khả 為vi 說thuyết 。 又hựu 真Chân 諦Đế 記ký 說thuyết 。 諦đế 聽thính 離ly 三tam 過quá 失thất 。 得đắc 三tam 功công 德đức 。 謂vị 離ly 散tán 亂loạn 。 輕khinh 慢mạn 。 顛điên 倒đảo 。 如như 次thứ 生sanh 聞văn 。 思tư 。 修tu 三tam 慧tuệ 也dã 。

標tiêu 勸khuyến 將tương 陳trần 者giả 。 標tiêu 謂vị 標tiêu 指chỉ 。 勸khuyến 謂vị 勸khuyến 勉miễn 。 將tương 猶do 欲dục 也dã 。 陳trần 說thuyết 也dã 。 即tức 經Kinh 云vân 。

善thiện 男nam 子tử

等đẳng 。 標tiêu 也dã 。 應ưng 如như 是thị 等đẳng 者giả 。 勸khuyến 也dã 。 標tiêu 勸khuyến 之chi 意ý 。 意ý 在tại 欲dục 說thuyết 。 故cố 云vân 將tương 陳trần 。 即tức 懸huyền 指chỉ 向hướng 下hạ 正chánh 答đáp 之chi 文văn 。 是thị 故cố 疏sớ/sơ 云vân 。

我ngã 當đương 為vì 汝nhữ 等đẳng 也dã 。

三tam 中trung 唯duy 者giả 下hạ 。 如như 今kim 人nhân 稱xưng 喏nhạ 。 皆giai 順thuận 從tùng 之chi 辭từ 也dã 。 老lão 子tử 云vân 。

唯duy 之chi 與dữ 阿a 相tương/tướng 去khứ 幾kỷ 何hà 。

注chú 文văn 如như 疏sớ/sơ 。 今kim 則tắc 禮lễ 對đối 也dã 。

十Thập 地Địa 等đẳng 者giả 。 釋thích 願nguyện 聞văn 之chi 相tướng 。 即tức 《# 華hoa 嚴nghiêm 》# 十Thập 地Địa 品phẩm 中trung 。 諸chư 菩Bồ 薩Tát 眾chúng 。 請thỉnh 金kim 剛cang 藏tạng 說thuyết 十Thập 地Địa 法Pháp 門môn 之chi 偈kệ 。 今kim 借tá 用dụng 之chi 。 然nhiên 前tiền 四tứ 句cú 。 於ư 中trung 約ước 喻dụ 配phối 其kỳ 三tam 慧tuệ 。 初sơ 句cú 聞văn 慧tuệ 。 聞văn 法Pháp 不bất 思tư 如như 飲ẩm 水thủy 不bất 味vị 。 次thứ 句cú 思tư 慧tuệ 。 若nhược 要yếu 尋tầm 求cầu 食thực 味vị 。 應ưng 須tu 啖đạm 嚼tước 。 第đệ 三tam 修tu 慧tuệ 。 修tu 行hành 惑hoặc 遣khiển 如như 服phục 藥dược 病bệnh 除trừ 。 後hậu 句cú 即tức 三tam 慧tuệ 之chi 果quả 。 蜂phong 採thải 百bách 華hoa 以dĩ 成thành 蜜mật 。 人nhân 集tập 萬vạn 行hạnh 以dĩ 證chứng 真chân 。 蜂phong 成thành 蜜mật 已dĩ 依y 蜜mật 而nhi 活hoạt 。 人nhân 證chứng 真chân 已dĩ 依y 真chân 而nhi 住trụ 。

我ngã 等đẳng 下hạ 。 合hợp 喻dụ 。 最tối 後hậu 一nhất 句cú 。 通thông 喻dụ 所sở 聞văn 。

金Kim 剛Cang 經Kinh 纂Toản 要Yếu 刊# 定Định 記Ký 卷quyển 第đệ 三tam