金Kim 剛Cang 經Kinh 纂Toản 要Yếu 刊 定Định 記Ký
Quyển 1
宋Tống 子Tử 璿 錄Lục

金Kim 剛Cang 經Kinh 纂Toản 要Yếu 刊# 定Định 記Ký 并Tinh 序Tự

釋Thích 氏thị 教giáo 《# 金kim 剛cang 經kinh 》# 。 世thế 所sở 由do 來lai 尚thượng 矣hĩ 。 自tự 秦tần 至chí 今kim 凡phàm 幾kỷ 百bách 載tái 。 諷phúng 誦tụng 無vô 卑ty 高cao 。 感cảm 應ứng 盈doanh 簡giản 牘độc 。 利lợi 及cập 幽u 壞hoại 而nhi 達đạt 乎hồ 神thần 明minh 。 蓋cái 趣thú 大đại 之chi 坦thản 塗đồ 。 破phá 小tiểu 之chi 宏hoành 略lược 也dã 。 故cố 補bổ 處xứ 頌tụng 以dĩ 為vi 本bổn 。 二nhị 論luận 釋thích 而nhi 有hữu 貫quán 。 諸chư 疏sớ/sơ 互hỗ 解giải 或hoặc 依y 或hoặc 違vi 。 圭# 山sơn 大đại 師sư 。 撮toát 掇xuyết 精tinh 英anh 黜truất 逐trục 浮phù 偽ngụy 。 命mạng 曰viết 《# 纂toản 要yếu 》# 。 蓋cái 取thủ 中trung 庸dong 。 復phục 申thân 記ký 略lược 。 用dụng 備bị 傳truyền 習tập 。 石thạch 壁bích 師sư 。 仍nhưng 貫quán 義nghĩa 意ý 別biệt 為vi 廣quảng 錄lục 。 美mỹ 則tắc 美mỹ 矣hĩ 辭từ 或hoặc 繁phồn 長trường/trưởng 。 後hậu 學học 多đa 不bất 便tiện 用dụng 。 今kim 更cánh 刊# 定định 。 翦# 削tước 煩phiền 亂loạn 。 俾tỉ 流lưu 而nhi 無vô 滯trệ 。 學học 而nhi 思tư 講giảng 。 庶thứ 吾ngô 道đạo 無vô 墜trụy 地địa 之chi 患hoạn 也dã 已dĩ 。 大đại 宋tống 天thiên 聖thánh 紀kỷ 號hiệu 之chi 明minh 年niên 季quý 冬đông 月nguyệt 甲giáp 子tử 日nhật 序tự 云vân 。

金Kim 剛Cang 經Kinh 纂Toản 要Yếu 刊# 定Định 記Ký 卷quyển 第đệ 一nhất

長trường/trưởng 水thủy 沙Sa 門Môn 子tử 璿# 錄lục

疏sớ/sơ 文văn 分phần/phân 三tam

初sơ 標tiêu 題đề 目mục 二nhị

初Sơ 經Kinh 疏Sớ/sơ 名Danh 題Đề

《# 金kim 剛cang 般Bát 若Nhã 經kinh 疏sớ/sơ 論luận 纂toản 要yếu 》# 者giả 。 此thử 題đề 九cửu 字tự 。 從tùng 寬khoan 至chí 狹hiệp 能năng 所sở 六lục 重trọng/trùng 。 一nhất 。 能năng 所sở 釋thích 。 謂vị 金kim 剛cang 等đẳng 五ngũ 字tự 是thị 所sở 。 疏sớ/sơ 論luận 下hạ 四tứ 字tự 屬thuộc 能năng 。 二nhị 。 能năng 所sở 詮thuyên 。 謂vị 經Kinh 字tự 屬thuộc 能năng 。 金kim 剛cang 等đẳng 四tứ 字tự 是thị 所sở 。 三tam 。 能năng 所sở 簡giản 。 有hữu 二nhị 。 一nhất 簡giản 通thông 。 謂vị 經kinh 通thông 一nhất 代đại 時thời 教giáo 。 般Bát 若Nhã 唯duy 局cục 當đương 部bộ 。 二nhị 簡giản 別biệt 。 般Bát 若Nhã 猶do 通thông 八bát 部bộ 。 金kim 剛cang 但đãn 屬thuộc 一nhất 經kinh 。 五ngũ 。 能năng 所sở 喻dụ 。 金kim 剛cang 是thị 能năng 。 般Bát 若Nhã 屬thuộc 所sở 。 六lục 。 能năng 所sở 纂toản 。 纂toản 字tự 屬thuộc 能năng 。 謂vị 疏sớ/sơ 主chủ 也dã 。 要yếu 字tự 是thị 所sở 。 謂vị 正chánh 義nghĩa 也dã 。 若nhược 著trước 并tinh 序tự 二nhị 字tự 。 復phục 加gia 一nhất 重trọng/trùng 。 二nhị 字tự 是thị 能năng 。 上thượng 皆giai 所sở 攝nhiếp 。 然nhiên 此thử 七thất 重trùng 。 不bất 出xuất 教giáo 行hành 人nhân 理lý 。 謂vị 經kinh 及cập 疏sớ/sơ 論luận 并tinh 序tự 五ngũ 字tự 是thị 教giáo 。 謂vị 能năng 詮thuyên 。 能năng 釋thích 。 能năng 序tự 也dã 。 般Bát 若Nhã 通thông 行hành 。 謂vị 觀quán 照chiếu 也dã 。 纂toản 字tự 屬thuộc 人nhân 。 疏sớ/sơ 主chủ 也dã 。 金kim 剛cang 要yếu 字tự 屬thuộc 理lý 。 金kim 剛cang 喻dụ 實thật 相tướng 。 即tức 真chân 理lý 。 要yếu 字tự 是thị 正chánh 。 義nghĩa 即tức 道Đạo 理lý 。

既ký 知tri 一nhất 題đề 能năng 所sở 去khứ 著trước 。 須tu 知tri 題đề 內nội 義nghĩa 理lý 淺thiển 深thâm 。 金kim 剛cang 有hữu 三tam 義nghĩa 。 謂vị 堅kiên 。 利lợi 。 明minh 也dã 。 般Bát 若Nhã 亦diệc 三tam 義nghĩa 。 謂vị 實thật 相tướng 。 觀quán 照chiếu 。 文văn 字tự 也dã 。 經kinh 有hữu 三tam 義nghĩa 。 謂vị 常thường 。 貫quán 。 攝nhiếp 也dã 。 疏sớ/sơ 亦diệc 三tam 義nghĩa 。 謂vị 疎sơ 。 決quyết 。 布bố 也dã 。 論luận 者giả 議nghị 也dã 。 亦diệc 三tam 義nghĩa 。 謂vị 議nghị 理lý 。 議nghị 智trí 。 議nghị 行hành 也dã 。 纂toản 要yếu 亦diệc 三tam 義nghĩa 。 謂vị 要yếu 義nghĩa 。 要yếu 行hành 。 要yếu 文văn 也dã 。

且thả 金kim 剛cang 三tam 義nghĩa 者giả 。 以dĩ 萬vạn 物vật 不bất 能năng 壞hoại 。 能năng 壞hoại 於ư 萬vạn 物vật 。 復phục 能năng 有hữu 照chiếu 用dụng 。 可khả 喻dụ 三tam 種chủng 般Bát 若Nhã 矣hĩ 。 堅kiên 喻dụ 實thật 相tướng 。 以dĩ 其kỳ 雖tuy 經kinh 多đa 劫kiếp 。 流lưu 迸bính 六lục 道đạo 。 未vị 嘗thường 生sanh 滅diệt 未vị 嘗thường 虧khuy 缺khuyết 。 故cố 云vân 堅kiên 也dã 。 故cố 《# 心tâm 經kinh 》# 云vân 。

是thị 諸chư 法pháp 空không 相tướng 。 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 。 不bất 垢cấu 不bất 淨tịnh 。 不bất 增tăng 不bất 減giảm 。

等đẳng 。 利lợi 喻dụ 觀quán 照chiếu 般Bát 若Nhã 。 謂vị 此thử 顯hiển 時thời 照chiếu 諸chư 法pháp 空không 。 故cố 言ngôn 利lợi 也dã 。 故cố 《# 心tâm 經kinh 》# 云vân 。

觀Quán 自Tự 在Tại 菩Bồ 薩Tát 。 行hành 深thâm 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 多Đa 時thời 。 照chiếu 見kiến 五ngũ 蘊uẩn 皆giai 空không 。 度độ 一nhất 切thiết 苦khổ 厄ách 。 乃nãi 至chí 云vân 無vô 智trí 亦diệc 無vô 得đắc 。

等đẳng 。 明minh 喻dụ 文văn 字tự 般Bát 若Nhã 。 以dĩ 文văn 字tự 能năng 詮thuyên 顯hiển 彰chương 。 明minh 實thật 相tướng 觀quán 照chiếu 。 令linh 顯hiển 現hiện 故cố 。 由do 斯tư 三tam 義nghĩa 似tự 彼bỉ 金kim 剛cang 。 故cố 舉cử 金kim 剛cang 以dĩ 喻dụ 般Bát 若Nhã 。

然nhiên 此thử 般Bát 若Nhã 諸chư 佛Phật 眾chúng 生sanh 悉tất 皆giai 有hữu 之chi 。 由do 彼bỉ 在tại 纏triền 故cố 不bất 能năng 利lợi 用dụng 。 苟cẩu 能năng 聞văn 教giáo 解giải 悟ngộ 內nội 外ngoại 熏huân 力lực 。 則tắc 能năng 斷đoạn 煩phiền 惱não 出xuất 生sanh 死tử 。 理lý 智trí 相tương/tướng 冥minh 能năng 起khởi 大đại 用dụng 。 與dữ 佛Phật 無vô 異dị 。 其kỳ 猶do 金kim 在tại 鑛khoáng 中trung 不bất 能năng 隨tùy 用dụng 。 苟cẩu 能năng 出xuất 鑛khoáng 必tất 能năng 成thành 器khí 斷đoạn 物vật 。 故cố 知tri 此thử 慧tuệ 無vô 不bất 有hữu 之chi 。 故cố 知tri 此thử 慧tuệ 。 能năng 建kiến 大đại 義nghĩa 。 今kim 云vân 般Bát 若Nhã 。 蓋cái 大đại 慧tuệ 之chi 梵Phạm 音âm 也dã 。 金kim 剛cang 即tức 般Bát 若Nhã 之chi 正chánh 喻dụ 。 法pháp 喻dụ 雙song 彰chương 。 故cố 曰viết 金kim 剛cang 般Bát 若Nhã 也dã 。

若nhược 準chuẩn 經kinh 題đề 。 具cụ 足túc 合hợp 云vân 波Ba 羅La 蜜Mật 。 即tức 歎thán 慧tuệ 之chi 功công 也dã 。 唐đường 言ngôn 彼bỉ 岸ngạn 到đáo 。 此thử 猶do 西tây 域vực 之chi 風phong 。 若nhược 順thuận 此thử 方phương 。 合hợp 云vân 到đáo 彼bỉ 岸ngạn 。 彼bỉ 岸ngạn 者giả 即tức 是thị 涅Niết 槃Bàn 。 為vi 對đối 生sanh 死tử 之chi 此thử 故cố 。 號hiệu 涅Niết 槃Bàn 為vi 彼bỉ 。 意ý 明minh 般Bát 若Nhã 是thị 到đáo 彼bỉ 岸ngạn 慧tuệ 。 斯tư 則tắc 慧tuệ 之chi 別biệt 相tướng 也dã 。

然nhiên 到đáo 彼bỉ 岸ngạn 慧tuệ 略lược 有hữu 二nhị 意ý 。 所sở 謂vị 頓đốn 。 漸tiệm 也dã 。 頓đốn 者giả 。 此thử 慧tuệ 顯hiển 時thời 。 一nhất 剎sát 那na 間gian 。 照chiếu 諸chư 法pháp 空không 。 即tức 是thị 到đáo 彼bỉ 岸ngạn 。 故cố 名danh 到đáo 彼bỉ 岸ngạn 慧tuệ 。 以dĩ 不bất 歷lịch 多đa 時thời 乃nãi 名danh 為vi 頓đốn 。 漸tiệm 者giả 雖tuy 則tắc 頓đốn 照chiếu 法pháp 空không 。 且thả 習tập 以dĩ 性tánh 成thành 。 任nhậm 運vận 計kế 執chấp 。 所sở 以dĩ 策sách 彼bỉ 頓đốn 悟ngộ 之chi 慧tuệ 覺giác 察sát 妄vọng 情tình 。 損tổn 之chi 又hựu 損tổn 之chi 以dĩ 。 至chí 於ư 無vô 為vi 。 此thử 則tắc 究cứu 竟cánh 到đáo 於ư 彼bỉ 岸ngạn 。 亦diệc 名danh 到đáo 彼bỉ 岸ngạn 慧tuệ 。 以dĩ 歷lịch 多đa 時thời 故cố 名danh 為vi 漸tiệm 。 漸tiệm 之chi 與dữ 頓đốn 遲trì 速tốc 雖tuy 殊thù 。 一nhất 種chủng 得đắc 名danh 到đáo 彼bỉ 岸ngạn 慧tuệ 。 所sở 以dĩ 具cụ 足túc 合hợp 云vân 。

金Kim 剛Cang 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 今kim 略lược 不bất 言ngôn 也dã 。

次thứ 明minh 經Kinh 字tự 具cụ 三tam 義nghĩa 者giả 。 然nhiên 準chuẩn 諸chư 家gia 解giải 釋thích 。 共cộng 有hữu 多đa 義nghĩa 。 謂vị 湧dũng 泉tuyền 。 出xuất 生sanh 。 繩thằng 墨mặc 。 結kết 鬘man 之chi 類loại 。 若nhược 《# 佛Phật 地địa 論luận 》# 中trung 唯duy 說thuyết 二nhị 義nghĩa 。 謂vị 貫quán 也dã 。 攝nhiếp 也dã 。 貫quán 穿xuyên 所sở 應ưng 說thuyết 義nghĩa 。 攝nhiếp 持trì 所sở 化hóa 眾chúng 生sanh 。 且thả 如Như 來Lai 入nhập 滅diệt 二nhị 千thiên 餘dư 年niên 遺di 風phong 若nhược 存tồn 。 得đắc 聞văn 正Chánh 法Pháp 者giả 。 斯tư 皆giai 經kinh 之chi 貫quán 穿xuyên 之chi 義nghĩa 也dã 。 眾chúng 生sanh 流lưu 浪lãng 莫mạc 知tri 所sở 從tùng 。 得đắc 佛Phật 教giáo 門môn 咸hàm 歸quy 正chánh 趣thú 者giả 。 斯tư 皆giai 經kinh 之chi 攝nhiếp 持trì 之chi 義nghĩa 也dã 。 具cụ 此thử 二nhị 義nghĩa 故cố 名danh 為vi 經kinh 。 今kim 以dĩ 此thử 二nhị 復phục 加gia 常thường 義nghĩa 。 以dĩ 對đối 三tam 種chủng 般Bát 若Nhã 。 謂vị 實thật 相tướng 常thường 。 觀quán 照chiếu 貫quán 。 文văn 字tự 攝nhiếp 也dã 。

然nhiên 此thử 一nhất 經kinh 羅la 什thập 所sở 譯dịch 。 句cú 偈kệ 清thanh 潤nhuận 。 令linh 人nhân 樂nhạo 聞văn 。 至chí 今kim 長trưởng 幼ấu 高cao 卑ty 盈doanh 於ư 寰# 宇vũ 。 靡mĩ 不bất 受thọ 持trì 此thử 經Kinh 也dã 。

疏sớ/sơ 論luận 纂toản 要yếu 者giả 。 即tức 此thử 一nhất 卷quyển 疏sớ/sơ 文văn 也dã 。 疏sớ/sơ 即tức 青thanh 龍long 大đại 雲vân 。 資tư 聖thánh 塵trần 外ngoại 等đẳng 疏sớ/sơ 。 疏sớ/sơ 謂vị 疎sơ 通thông 理lý 趣thú 。 決quyết 擇trạch 義nghĩa 相tương/tướng 。 布bố 致trí 文văn 言ngôn 也dã 。 論luận 即tức 天thiên 親thân 。 無vô 著trước 《# 智Trí 度Độ 》# 。 《# 金kim 剛cang 仙tiên 》# 。 《# 功công 德đức 施thí 》# 等đẳng 論luận 。 一nhất 一nhất 論luận 中trung 任nhậm 運vận 議nghị 於ư 理lý 智trí 行hành 也dã 。

問vấn 。

既ký 有hữu 疏sớ/sơ 論luận 釋thích 經kinh 。 何hà 必tất 更cánh 製chế 斯tư 疏sớ/sơ 。

答đáp 。

以dĩ 纂toản 要yếu 故cố 。 即tức 是thị 纂toản 他tha 疏sớ/sơ 論luận 之chi 要yếu 義nghĩa 。 而nhi 成thành 此thử 疏sớ/sơ 也dã 。 然nhiên 《# 纂toản 要yếu 》# 之chi 設thiết 總tổng 有hữu 兩lưỡng 意ý 。 一nhất 則tắc 上thượng 符phù 聖thánh 旨chỉ 。 二nhị 則tắc 下hạ 叶# 人nhân 心tâm 。 意ý 顯hiển 諸chư 說thuyết 有hữu 不bất 符phù 聖thánh 旨chỉ 。 不bất 叶# 人nhân 心tâm 者giả 。

且thả 初sơ 意ý 者giả 。 只chỉ 如như 此thử 經Kinh 是thị 空không 無vô 相tướng 宗tông 。 有hữu 以dĩ 法pháp 相tướng 行hành 位vị 廣quảng 列liệt 而nhi 釋thích 。 此thử 則tắc 不bất 符phù 聖thánh 旨chỉ 。 失thất 於ư 宗tông 故cố 。 故cố 序tự 云vân 。

或hoặc 配phối 入nhập 名danh 相tướng 著trước 事sự 乖quai 宗tông 。

有hữu 人nhân 聞văn 是thị 空không 宗tông 便tiện 作tác 一nhất 味vị 無vô 相tướng 道Đạo 理lý 解giải 釋thích 。 此thử 亦diệc 不bất 符phù 聖thánh 旨chỉ 。 以dĩ 宗tông 雖tuy 無vô 相tướng 。 義nghĩa 乃nãi 千thiên 端đoan 。 既ký 以dĩ 一nhất 味vị 解giải 釋thích 。 此thử 則tắc 迷mê 於ư 末mạt 也dã 。 故cố 序tự 云vân 。

或hoặc 但đãn 云vân 一nhất 真chân 望vọng 源nguyên 迷mê 派phái 。

前tiền 則tắc 乖quai 宗tông 不bất 迷mê 派phái 。 此thử 則tắc 迷mê 派phái 不bất 乖quai 宗tông 。 互hỗ 有hữu 得đắc 失thất 俱câu 未vị 圓viên 暢sướng 。

復phục 有hữu 縱túng/tung 於ư 僻tích 見kiến 以dĩ 之chi 注chú 釋thích 。 宗tông 派phái 俱câu 失thất 不bất 足túc 評bình 量lượng 。 故cố 序tự 云vân 。

其kỳ 餘dư 胸hung 談đàm 臆ức 注chú 。 不bất 足túc 論luận 矣hĩ 。

然nhiên 其kỳ 諸chư 說thuyết 雖tuy 各các 有hữu 舛suyễn 的đích 。 以dĩ 未vị 兼kiêm 暢sướng 故cố 。 皆giai 判phán 云vân 不bất 符phù 聖thánh 旨chỉ 也dã 。 今kim 製chế 此thử 疏sớ/sơ 。 不bất 添# 法pháp 相tướng 免miễn 乖quai 於ư 宗tông 。 隨tùy 文văn 釋thích 之chi 不bất 迷mê 於ư 派phái 。 離ly 前tiền 二nhị 過quá 宛uyển 乎hồ 得đắc 中trung 。 此thử 則tắc 超siêu 然nhiên 獨độc 符phù 聖thánh 旨chỉ 。 然nhiên 今kim 疏sớ/sơ 內nội 皆giai 用dụng 聖thánh 言ngôn 。 故cố 序tự 云vân 。

故cố 今kim 所sở 述thuật 不bất 攻công 異dị 端đoan 。 疏sớ/sơ 是thị 論luận 文văn 乳nhũ 非phi 城thành 內nội 。

況huống 二nhị 菩Bồ 薩Tát 師sư 補bổ 處xứ 尊tôn 。 補bổ 處xứ 如Như 來Lai 師sư 釋Thích 迦Ca 佛Phật 。 展triển 轉chuyển 推thôi 本bổn 佛Phật 佛Phật 相tương/tướng 承thừa 。 降giáng/hàng 及cập 無vô 著trước 。 天thiên 親thân 更cánh 無vô 異dị 說thuyết 。 故cố 知tri 此thử 疏sớ/sơ 便tiện 是thị 佛Phật 言ngôn 。 謗báng 此thử 疏sớ/sơ 者giả 即tức 同đồng 謗báng 佛Phật 也dã 。 故cố 序tự 云vân 。

且thả 天thiên 親thân 。 無vô 著trước 師sư 補bổ 處xứ 尊tôn 。 後hậu 學học 何hà 疑nghi 。 或hoặc 添# 或hoặc 棄khí 。

次thứ 下hạ 叶# 人nhân 心tâm 者giả 。 且thả 諸chư 家gia 章chương 疏sớ/sơ 在tại 理lý 未vị 當đương 。 於ư 文văn 且thả 繁phồn 。 致trí 令linh 學học 人nhân 少thiểu 敢cảm 措thố 意ý 。 故cố 轉chuyển 念niệm 者giả 廣quảng 。 通thông 會hội 者giả 稀# 。 故cố 序tự 云vân 。

致trí 使sử 口khẩu 諷phúng 牛ngưu 毛mao 。 心tâm 通thông 麟lân 角giác 。

然nhiên 今kim 此thử 疏sớ/sơ 。 撮toát 其kỳ 樞xu 要yếu 直trực 下hạ 銷tiêu 經kinh 。 經kinh 疏sớ/sơ 相tương/tướng 兼kiêm 盈doanh 五ngũ 十thập 紙chỉ 。 不bất 問vấn 緇# 侶lữ 塵trần 俗tục 可khả 以dĩ 留lưu 心tâm 。 不bất 唯duy 上thượng 中trung 下hạ 根căn 。 可khả 以dĩ 學học 習tập 。 有hữu 斯tư 兩lưỡng 意ý 所sở 以dĩ 述thuật 之chi 。 此thử 則tắc 前tiền 智trí 後hậu 悲bi 。 自tự 他tha 兼kiêm 利lợi 也dã 。 故cố 云vân 。

金Kim 剛Cang 般Bát 若Nhã 經Kinh 疏Sớ/sơ 論Luận 纂Toản 要Yếu

并tinh 序tự 者giả 。 并tinh 謂vị 共cộng 兼kiêm 及cập 也dã 。 序tự 者giả 敘tự 也dã 。 敘tự 述thuật 經kinh 疏sớ/sơ 之chi 意ý 故cố 。 又hựu 序tự 者giả 緒tự 也dã 。 謂vị 頭đầu 緒tự 也dã 。 意ý 明minh 此thử 半bán 紙chỉ 之chi 言ngôn 。 是thị 述thuật 疏sớ/sơ 入nhập 作tác 之chi 頭đầu 緒tự 也dã 。

二nhị 。 作tác 者giả 嘉gia 號hiệu 。 京kinh 者giả 都đô 也dã 大đại 也dã 。 即tức 士sĩ 庶thứ 貴quý 賤tiện 都đô 會hội 之chi 大đại 處xứ 也dã 。 然nhiên 是thị 西tây 京kinh 非phi 謂vị 東đông 北bắc 。 以dĩ 有hữu 大đại 興hưng 福phước 寺tự 闇ám 揀giản 故cố 。 不bất 言ngôn 西tây 也dã 。 沙Sa 門Môn 梵Phạn 語ngữ 此thử 云vân 勤cần 息tức 。 即tức 釋thích 眾chúng 之chi 通thông 號hiệu 。 謂vị 勤cần 修tu 諸chư 行hành 。 息tức 煩phiền 惱não 故cố 。 述thuật 者giả 明minh 非phi 製chế 作tác 。 符phù 上thượng 纂toản 要yếu 之chi 言ngôn 。 但đãn 是thị 敘tự 述thuật 先tiên 聖thánh 之chi 旨chỉ 。 非phi 別biệt 製chế 作tác 故cố 也dã 。 例lệ 如như 夫phu 子tử 云vân 。

述thuật 而nhi 不bất 作tác 信tín 而nhi 好hảo/hiếu 古cổ 。 竊thiết 比tỉ 於ư 我ngã 老lão 彭# 。

二nhị 。 序tự 宗tông 旨chỉ 二nhị 。

一nhất 。 序tự 贊tán 經kinh 旨chỉ 二nhị 。

一nhất 。 通thông 明minh 起khởi 教giáo 之chi 緣duyên 二nhị 。

一nhất 。 明minh 迷mê 真chân 起khởi 妄vọng 二nhị 。

一nhất 。 真chân 空không 。 言ngôn 鏡kính 心tâm 等đẳng 者giả 。 以dĩ 要yếu 言ngôn 之chi 。 上thượng 句cú 即tức 真chân 性tánh 離ly 緣duyên 。 下hạ 句cú 即tức 緣duyên 無vô 自tự 性tánh 。 大đại 約ước 如như 此thử 。 若nhược 其kỳ 委ủy 明minh 。 應ưng 先tiên 略lược 配phối 。 後hậu 當đương 廣quảng 釋thích 。 略lược 配phối 者giả 。 此thử 兩lưỡng 句cú 中trung 。 鏡kính 像tượng 是thị 喻dụ 。 心tâm 色sắc 是thị 法pháp 。 本bổn 淨tịnh 元nguyên 空không 通thông 於ư 法pháp 喻dụ 。 以dĩ 鏡kính 喻dụ 於ư 心tâm 。 以dĩ 像tượng 喻dụ 於ư 色sắc 。 像tượng 是thị 鏡kính 之chi 所sở 現hiện 。 如như 色sắc 是thị 心tâm 之chi 所sở 現hiện 。 鏡kính 雖tuy 現hiện 像tượng 其kỳ 像tượng 元nguyên 空không 。 即tức 顯hiển 鏡kính 本bổn 淨tịnh 也dã 。 心tâm 雖tuy 現hiện 色sắc 其kỳ 色sắc 元nguyên 空không 。 即tức 顯hiển 心tâm 本bổn 淨tịnh 也dã 。 言ngôn 本bổn 淨tịnh 者giả 即tức 是thị 性tánh 淨tịnh 。 通thông 因nhân 果quả 凡phàm 聖thánh 故cố 。 故cố 《# 華hoa 嚴nghiêm 》# 云vân 。

非phi 識thức 所sở 能năng 識thức 。 亦diệc 非phi 心tâm 境cảnh 界giới 。 其kỳ 性tánh 本bổn 清thanh 淨tịnh 。 開khai 示thị 諸chư 群quần 生sanh 。

此thử 略lược 指chỉ 配phối 也dã 。 若nhược 廣quảng 釋thích 者giả 。 鏡kính 即tức 人nhân 間gian 所sở 用dụng 之chi 鏡kính 。 然nhiên 有hữu 塵trần 薶# 不bất 堪kham 用dụng 者giả 。 有hữu 雖tuy 淨tịnh 而nhi 在tại 匣hạp 者giả 。 有hữu 淨tịnh 無vô 塵trần 垢cấu 挂quải 之chi 高cao 臺đài 萬vạn 像tượng 斯tư 鑒giám 者giả 。 今kim 取thủ 後hậu 者giả 為ví 喻dụ 。 心tâm 者giả 性tánh 相tướng 二nhị 宗tông 。 所sở 說thuyết 各các 異dị 。 相tương/tướng 宗tông 說thuyết 者giả 。 或hoặc 以dĩ 集tập 起khởi 為vi 心tâm 。 唯duy 第đệ 八bát 識thức 集tập 諸chư 種chủng 子tử 起khởi 現hiện 行hành 故cố 。 或hoặc 以dĩ 緣duyên 慮lự 為vi 心tâm 。 通thông 於ư 八bát 識thức 俱câu 能năng 緣duyên 慮lự 自tự 分phần/phân 境cảnh 故cố 。 然nhiên 此thử 所sở 說thuyết 但đãn 是thị 。 有hữu 為vi 生sanh 滅diệt 。 非phi 今kim 所sở 喻dụ 。 性tánh 宗tông 說thuyết 者giả 。 即tức 如Như 來Lai 藏tạng 。 本bổn 源nguyên 自tự 性tánh 清thanh 淨tịnh 心tâm 也dã 。 然nhiên 今kim 所sở 明minh 正chánh 是thị 此thử 心tâm 。 以dĩ 是thị 迷mê 悟ngộ 根căn 本bổn 。 凡phàm 聖thánh 通thông 依y 。 世thế 出xuất 世thế 間gian 。 皆giai 不bất 離ly 此thử 。 所sở 以dĩ 《# 起khởi 信tín 論luận 》# 中trung 立lập 為vi 大Đại 乘Thừa 法Pháp 體thể 。 故cố 論luận 云vân 。

摩Ma 訶Ha 衍Diên 者giả 。 一nhất 法pháp 。 二nhị 義nghĩa 。

所sở 言ngôn 法pháp 者giả 。 謂vị 眾chúng 生sanh 心tâm 。 是thị 心tâm 則tắc 攝nhiếp 一nhất 切thiết 世thế 間gian 。 出xuất 世thế 間gian 法Pháp 。 依y 於ư 此thử 心tâm 顯hiển 示thị 。 摩Ma 訶Ha 衍Diên 義nghĩa 。 又hựu 云vân 依y 一nhất 心tâm 法pháp 有hữu 二nhị 種chủng 門môn 。

一nhất 者giả 心tâm 真Chân 如Như 門môn 。 二nhị 者giả 心tâm 生sanh 滅diệt 門môn 。 是thị 二nhị 種chủng 門môn 皆giai 各các 總tổng 。 攝nhiếp 一nhất 切thiết 法pháp 。 此thử 義nghĩa 云vân 何hà 。 以dĩ 是thị 二nhị 門môn 。 不bất 相tương 離ly 故cố 。 以dĩ 真Chân 如Như 門môn 是thị 通thông 相tương/tướng 。 故cố 攝nhiếp 一nhất 切thiết 。 生sanh 滅diệt 門môn 雖tuy 是thị 別biệt 相tướng 。 以dĩ 是thị 即tức 真Chân 如Như 之chi 生sanh 滅diệt 。 亦diệc 攝nhiếp 一nhất 切thiết 。 以dĩ 此thử 二nhị 門môn 同đồng 依y 一nhất 心tâm 為vi 源nguyên 。 則tắc 知tri 萬vạn 法pháp 不bất 出xuất 此thử 心tâm 。

又hựu 如như 華hoa 嚴nghiêm 是thị 圓viên 極cực 一Nhất 乘Thừa 。 亦diệc 以dĩ 此thử 心tâm 為vi 一nhất 真chân 法Pháp 界Giới 之chi 體thể 。 故cố 彼bỉ 疏sớ/sơ 說thuyết 。

統thống 四tứ 法Pháp 界Giới 為vi 一nhất 真chân 法Pháp 界Giới

謂vị 寂tịch 寥liêu 虛hư 曠khoáng 。 沖# 深thâm 包bao 博bác 。 總tổng 該cai 萬vạn 有hữu 。 即tức 是thị 一nhất 心tâm 。 體thể 絕tuyệt 有hữu 無vô 。 相tương/tướng 非phi 生sanh 滅diệt 。 乃nãi 至chí 云vân 。

諸chư 佛Phật 證chứng 此thử 妙diệu 覺giác 圓viên 明minh 。 現hiện 成thành 菩Bồ 提Đề 為vi 物vật 開khai 示thị 。

等đẳng 。 然nhiên 此thử 一nhất 心tâm 有hữu 性tánh 有hữu 相tương/tướng 。 相tương/tướng 則tắc 凡phàm 聖thánh 迷mê 悟ngộ 。 因nhân 果quả 染nhiễm 淨tịnh 等đẳng 異dị 。 性tánh 則tắc 靈linh 靈linh 不bất 昧muội 。 了liễu 了liễu 常thường 知tri 。 然nhiên 此thử 性tánh 相tướng 不bất 即tức 不bất 離ly 。 以dĩ 相tương/tướng 不bất 離ly 性tánh 故cố 。 只chỉ 向hướng 同đồng 處xứ 異dị 。 性tánh 不bất 離ly 相tương/tướng 故cố 。 只chỉ 於ư 異dị 處xứ 同đồng 。 性tánh 不bất 即tức 相tương/tướng 故cố 。 未vị 始thỉ 有hữu 差sai 別biệt 。 相tương/tướng 不bất 即tức 性tánh 故cố 。 未vị 嘗thường 不bất 殊thù 異dị 。 蓋cái 緣duyên 性tánh 相tướng 一nhất 味vị 。 所sở 以dĩ 同đồng 異dị 兩lưỡng 存tồn 。 其kỳ 猶do 一nhất 水thủy 波ba 濕thấp 。 性tánh 相tướng 同đồng 異dị 可khả 知tri 。 然nhiên 此thử 靈linh 心tâm 本bổn 非phi 一nhất 切thiết 。 能năng 為vì 一nhất 切thiết 。 心tâm 之chi 名danh 字tự 亦diệc 由do 此thử 立lập 。 今kim 云vân 淨tịnh 者giả 。 但đãn 約ước 畢tất 竟cánh 空không 義nghĩa 。 非phi 是thị 揀giản 染nhiễm 名danh 淨tịnh 。 以dĩ 但đãn 唯duy 一nhất 心tâm 。 貫quán 通thông 染nhiễm 淨tịnh 故cố 。 荷hà 澤trạch 云vân 。

知tri 之chi 一nhất 字tự 眾chúng 妙diệu 之chi 門môn

一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 。 依y 此thử 建kiến 立lập 。 既ký 為vi 得đắc 失thất 之chi 祕bí 府phủ 。 乃nãi 是thị 昇thăng 降giáng/hàng 之chi 玄huyền 樞xu 。 稱xưng 眾chúng 沙Sa 門Môn 實thật 為vi 至chí 矣hĩ 。 今kim 所sở 辨biện 者giả 即tức 是thị 此thử 心tâm 。 然nhiên 前tiền 所sở 說thuyết 相tương/tướng 宗tông 二nhị 種chủng 。 乃nãi 是thị 此thử 心tâm 之chi 內nội 生sanh 滅diệt 一nhất 門môn 。 對đối 辨biện 淺thiển 深thâm 故cố 須tu 料liệu 揀giản 。 和hòa 會hội 通thông 攝nhiếp 則tắc 實thật 無vô 所sở 遺di 。

本bổn 淨tịnh 者giả 喻dụ 則tắc 可khả 知tri 。 法pháp 中trung 有hữu 二nhị 意ý 。

一nhất 則tắc 此thử 心tâm 。 從tùng 本bổn 已dĩ 來lai 。 性tánh 畢tất 竟cánh 空không 故cố 。 二nhị 則tắc 現hiện 為vi 煩phiền 惱não 所sở 纏triền 。 而nhi 無vô 染nhiễm 故cố 。 此thử 當đương 《# 起khởi 信tín 論luận 》# 中trung 真Chân 如Như 門môn 也dã 。 故cố 《# 大đại 集tập 經kinh 》# 云vân 。

善thiện 男nam 子tử 。 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 心tâm 性tánh 本bổn 淨tịnh 。 心tâm 本bổn 淨tịnh 故cố 。 煩phiền 惱não 諸chư 結kết 。 不bất 能năng 染nhiễm 著trước 。 猶do 如như 虛hư 空không 。 不bất 可khả 玷điếm 污ô 。 心tâm 性tánh 空không 性tánh 。 等đẳng 無vô 有hữu 二nhị 。

等đẳng 。 像tượng 即tức 鏡kính 中trung 所sở 現hiện 萬vạn 像tượng 。 色sắc 即tức 本bổn 淨tịnh 之chi 心tâm 所sở 現hiện 諸chư 法pháp 。 然nhiên 所sở 現hiện 法pháp 不bất 出xuất 色sắc 心tâm 。 今kim 唯duy 言ngôn 色sắc 而nhi 不bất 言ngôn 心tâm 者giả 。 一nhất 為vi 文văn 句cú 窄# 故cố 。 二nhị 為vi 影ảnh 在tại 下hạ 故cố 。 三tam 為vi 以dĩ 初sơ 攝nhiếp 後hậu 故cố 。 前tiền 二nhị 可khả 知tri 。 後hậu 意ý 者giả 一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 。 不bất 出xuất 五ngũ 蘊uẩn 。 色sắc 之chi 一nhất 字tự 貫quán 五ngũ 之chi 初sơ 。 今kim 言ngôn 色sắc 者giả 舉cử 初sơ 攝nhiếp 後hậu 也dã 。 故cố 《# 大đại 般Bát 若Nhã 》# 中trung 。 每mỗi 例lệ 諸chư 法pháp 皆giai 以dĩ 色sắc 字tự 為vi 初sơ 。 如như 云vân 。

善thiện 現hiện 。 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 多Đa 清thanh 淨tịnh 故cố 色sắc 清thanh 淨tịnh 。 色sắc 清thanh 淨tịnh 故cố 。 一Nhất 切Thiết 智Trí 智Trí 清thanh 淨tịnh 。

等đẳng 。 由do 是thị 文văn 雖tuy 標tiêu 色sắc 而nhi 意ý 兼kiêm 於ư 心tâm 。 色sắc 心tâm 既ký 彰chương 萬vạn 法pháp 備bị 矣hĩ 。

元nguyên 空không 者giả 喻dụ 則tắc 可khả 知tri 。 法pháp 中trung 有hữu 二nhị 意ý 。

一nhất 即tức 本bổn 來lai 是thị 空không 。 論luận 云vân 。

一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 。 唯duy 依y 妄vọng 念niệm 。 而nhi 有hữu 差sai 別biệt 。 若nhược 離ly 心tâm 念niệm 則tắc 無vô 一nhất 切thiết 境cảnh 界giới 之chi 相tướng 。

二nhị 即tức 現hiện 見kiến 空không 。 故cố 色sắc 等đẳng 諸chư 法pháp 本bổn 來lai 自tự 空không 。 迷mê 人nhân 不bất 知tri 妄vọng 執chấp 為vi 有hữu 。 雖tuy 然nhiên 執chấp 有hữu 未vị 始thỉ 不bất 空không 。 故cố 《# 中trung 論luận 》# 云vân 。

諸chư 法pháp 若nhược 不bất 空không 。 即tức 無vô 道đạo 無vô 果quả 。

又hựu 云vân 。

以dĩ 有hữu 空không 義nghĩa 故cố 。 一nhất 切thiết 法pháp 得đắc 成thành 。

然nhiên 此thử 一nhất 句cú 亦diệc 是thị 釋thích 疑nghi 。 恐khủng 人nhân 聞văn 說thuyết 心tâm 性tánh 本bổn 淨tịnh 。 復phục 見kiến 論luận 云vân 。

是thị 心tâm 則tắc 攝nhiếp 世thế 間gian 法pháp

等đẳng 。 便tiện 謂vị 本bổn 具cụ 染nhiễm 等đẳng 。 不bất 合hợp 言ngôn 淨tịnh 故cố 。 下hạ 句cú 釋thích 云vân 像tượng 色sắc 元nguyên 空không 也dã 。 意ý 云vân 色sắc 等đẳng 若nhược 實thật 則tắc 污ô 淨tịnh 心tâm 。 色sắc 等đẳng 既ký 空không 憑bằng 何hà 污ô 心tâm 。 如như 鏡kính 現hiện 穢uế 像tượng 。 穢uế 像tượng 元nguyên 空không 似tự 有hữu 實thật 無vô 。 云vân 何hà 染nhiễm 污ô 。 故cố 云vân 鏡kính 心tâm 本bổn 淨tịnh 。 像tượng 色sắc 元nguyên 空không 也dã 。 《# 無vô 上thượng 依y 經kinh 》# 云vân 。

清thanh 淨tịnh 有hữu 二nhị 義nghĩa 。

一nhất 者giả 自tự 性tánh 清thanh 淨tịnh 。 是thị 其kỳ 通thông 相tương/tướng 。 二nhị 者giả 離ly 垢cấu 清thanh 淨tịnh 。 是thị 其kỳ 別biệt 相tướng 。

《# 寶bảo 性tánh 論luận 》# 中trung 亦diệc 有hữu 二nhị 義nghĩa 。

一nhất 自tự 性tánh 清thanh 淨tịnh 。 謂vị 性tánh 淨tịnh 解giải 脫thoát 。 二nhị 離ly 垢cấu 清thanh 淨tịnh 。 謂vị 障chướng 盡tận 解giải 脫thoát 。 魏ngụy 譯dịch 《# 唯duy 識thức 論luận 》# 云vân 。

心tâm 有hữu 二nhị 種chủng 。 一nhất 者giả 相tương 應ứng 心tâm 。 所sở 謂vị 一nhất 切thiết 。 煩phiền 惱não 受thọ 想tưởng 行hành 等đẳng 。 二nhị 者giả 不bất 相tương 應ứng 心tâm 。 所sở 謂vị 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 。 諦đế 常thường 住trụ 不bất 變biến 。 自tự 性tánh 清thanh 淨tịnh 心tâm 也dã 。

今kim 所sở 明minh 者giả 。 即tức 自tự 性tánh 清thanh 淨tịnh 。 及cập 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 諦đế 心tâm 。 故cố 云vân 本bổn 淨tịnh 。

復phục 次thứ 。 兩lưỡng 句cú 更cánh 互hỗ 釋thích 成thành 。 以dĩ 上thượng 句cú 釋thích 下hạ 句cú 。 成thành 色sắc 空không 義nghĩa 。 以dĩ 下hạ 句cú 釋thích 上thượng 句cú 。 成thành 心tâm 淨tịnh 義nghĩa 。 色sắc 若nhược 不bất 空không 心tâm 則tắc 不bất 淨tịnh 。 心tâm 若nhược 不bất 淨tịnh 色sắc 即tức 不bất 空không 。 由do 心tâm 淨tịnh 故cố 色sắc 空không 。 由do 色sắc 空không 故cố 心tâm 淨tịnh 。 以dĩ 色sắc 心tâm 二nhị 法pháp 。 不bất 相tương 離ly 故cố 。 當đương 知tri 由do 心tâm 淨tịnh 故cố 方phương 能năng 現hiện 色sắc 。 如như 鏡kính 淨tịnh 故cố 方phương 能năng 現hiện 像tượng 。 染nhiễm 則tắc 不bất 能năng 。 又hựu 由do 色sắc 空không 故cố 不bất 能năng 染nhiễm 心tâm 。 如như 像tượng 空không 故cố 不bất 能năng 污ô 鏡kính 。 實thật 則tắc 污ô 也dã 。 上thượng 句cú 下hạ 句cú 法pháp 喻dụ 對đối 明minh 。 反phản 覆phúc 相tương/tướng 成thành 。 故cố 云vân 互hỗ 釋thích 。

疏sớ/sơ 夢mộng 識thức 下hạ 。 二nhị 。 明minh 妄vọng 有hữu 。

即tức 正chánh 當đương 《# 起khởi 信tín 論luận 》# 中trung 心tâm 生sanh 滅diệt 門môn 。 然nhiên 此thử 亦diệc 具cụ 法pháp 喻dụ 。 以dĩ 夢mộng 喻dụ 識thức 。 以dĩ 夢mộng 中trung 所sở 現hiện 之chi 物vật 喻dụ 境cảnh 。 如như 人nhân 睡thụy 後hậu 作tác 夢mộng 。 於ư 無vô 物vật 處xứ 見kiến 物vật 。 喻dụ 心tâm 迷mê 成thành 識thức 。 於ư 無vô 境cảnh 處xứ 見kiến 境cảnh 。 然nhiên 雖tuy 物vật 依y 夢mộng 現hiện 。 而nhi 夢mộng 物vật 皆giai 虛hư 。 雖tuy 境cảnh 從tùng 識thức 生sanh 。 而nhi 識thức 境cảnh 俱câu 妄vọng 也dã 。 夢mộng 者giả 如như 常thường 。 人nhân 被bị 睡thụy 蓋cái 所sở 覆phú 。 心tâm 識thức 昧muội 略lược 恍hoảng 忽hốt 成thành 夢mộng 。 準chuẩn 切thiết 韻vận 中trung 。 夢mộng 者giả 心tâm 亂loạn 之chi 貌mạo 。 亦diệc 云vân 寐mị 見kiến 曰viết 夢mộng 。 意ý 明minh 心tâm 識thức 昏hôn 亂loạn 見kiến 於ư 異dị 事sự 。 名danh 之chi 為vi 夢mộng 。 識thức 者giả 本bổn 淨tịnh 。 一nhất 心tâm 忽hốt 然nhiên 不bất 覺giác 。 不bất 覺giác 是thị 妄vọng 。 心tâm 性tánh 乃nãi 真chân 。 真chân 妄vọng 和hòa 合hợp 目mục 之chi 為vi 識thức 。 即tức 是thị 第đệ 八bát 阿a 梨lê 耶da 識thức 也dã 。 故cố 《# 起khởi 信tín 》# 云vân 。

依y 如Như 來Lai 藏tạng 。 故cố 有hữu 生sanh 滅diệt 心tâm 。 所sở 謂vị 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 。 與dữ 生sanh 滅diệt 和hòa 合hợp 。 非phi 一nhất 非phi 異dị 。 名danh 阿a 梨lê 耶da 識thức 。

無vô 初sơ 者giả 初sơ 始thỉ 也dã 。 意ý 明minh 此thử 識thức 無vô 前tiền 際tế 故cố 。 然nhiên 真chân 心tâm 妄vọng 識thức 雖tuy 虛hư 實thật 有hữu 殊thù 。 若nhược 究cứu 其kỳ 源nguyên 俱câu 無vô 初sơ 際tế 。 然nhiên 有hữu 兩lưỡng 意ý 。

一nhất 則tắc 如như 《# 佛Phật 頂đảnh 經kinh 》# 說thuyết 。

煩phiền 惱não 菩Bồ 提Đề 二nhị 俱câu 無vô 始thỉ 。

謂vị 自tự 有hữu 此thử 真chân 心tâm 已dĩ 來lai 。 便tiện 有hữu 此thử 妄vọng 識thức 。 非phi 謂vị 真chân 先tiên 妄vọng 後hậu 。 亦diệc 非phi 妄vọng 先tiên 真chân 後hậu 。 若nhược 言ngôn 真chân 先tiên 妄vọng 後hậu 。 即tức 應ưng 諸chư 佛Phật 更cánh 起khởi 無vô 明minh 。 若nhược 言ngôn 妄vọng 先tiên 真chân 後hậu 。 何hà 有hữu 無vô 真chân 之chi 妄vọng 居cư 然nhiên 獨độc 立lập 。 由do 是thị 故cố 知tri 二nhị 俱câu 無vô 始thỉ 。 此thử 則tắc 夢mộng 喻dụ 不bất 齊tề 。 卻khước 似tự 金kim 之chi 與dữ 鑛khoáng 。 若nhược 言ngôn 鑛khoáng 先tiên 金kim 後hậu 。 即tức 合hợp 所sở 棄khí 之chi 鑛khoáng 鍊luyện 之chi 得đắc 金kim 。 若nhược 言ngôn 金kim 先tiên 鑛khoáng 後hậu 。 應ưng 可khả 純thuần 淨tịnh 金kim 器khí 重trọng/trùng 生sanh 於ư 鑛khoáng 。 由do 是thị 二nhị 物vật 俱câu 無vô 初sơ 際tế 。 於ư 法pháp 可khả 知tri 。

問vấn 。

如như 論luận 云vân 。

依y 如Như 來Lai 藏tạng 。 故cố 有hữu 生sanh 滅diệt 心tâm

既ký 言ngôn 依y 真chân 有hữu 妄vọng 。 則tắc 是thị 妄vọng 後hậu 真chân 先tiên 。 何hà 得đắc 說thuyết 之chi 二nhị 俱câu 無vô 始thỉ 。

答đáp 。

不bất 然nhiên 。 所sở 言ngôn 依y 者giả 。 明minh 妄vọng 無vô 自tự 體thể 依y 真chân 而nhi 成thành 。 顯hiển 本bổn 末mạt 之chi 義nghĩa 。 非phi 先tiên 後hậu 之chi 義nghĩa 。 故cố 《# 起khởi 信tín 》# 云vân 。

以dĩ 如Như 來Lai 藏tạng 無vô 前tiền 際tế 故cố 。 無vô 明minh 之chi 相tướng 亦diệc 無vô 有hữu 始thỉ 。

若nhược 說thuyết 三tam 界giới 外ngoại 更cánh 有hữu 眾chúng 生sanh 始thỉ 起khởi 者giả 。 即tức 是thị 外ngoại 道đạo 經kinh 說thuyết 。 二nhị 者giả 謂vị 妄vọng 體thể 全toàn 空không 。 都đô 無vô 生sanh 起khởi 之chi 蹤tung 跡tích 。 故cố 言ngôn 妄vọng 無vô 始thỉ 也dã 。 故cố 《# 起khởi 信tín 》# 云vân 。

覺giác 心tâm 初sơ 起khởi 心tâm 無vô 初sơ 相tương/tướng

即tức 斯tư 義nghĩa 也dã 。 若nhược 據cứ 此thử 意ý 。 夢mộng 喻dụ 正chánh 同đồng 。 以dĩ 夢mộng 生sanh 時thời 無vô 蹤tung 跡tích 故cố 。 有hữu 茲tư 兩lưỡng 意ý 。 故cố 云vân 妄vọng 無vô 初sơ 也dã 。 然nhiên 上thượng 夢mộng 鑛khoáng 二nhị 喻dụ 之chi 中trung 。 各các 取thủ 少thiểu 分phần 共cộng 況huống 一nhất 識thức 。 無vô 初sơ 之chi 義nghĩa 方phương 盡tận 其kỳ 理lý 。 夢mộng 則tắc 喻dụ 無vô 初sơ 法pháp 。 鑛khoáng 則tắc 喻dụ 無vô 初sơ 時thời 。 若nhược 單đơn 用dụng 鑛khoáng 喻dụ 。 則tắc 妄vọng 識thức 有hữu 實thật 。 若nhược 唯duy 取thủ 夢mộng 喻dụ 。 則tắc 妄vọng 識thức 有hữu 始thỉ 。 今kim 既ký 分phần/phân 取thủ 相tương 似tự 之chi 處xứ 。 理lý 極cực 成thành 矣hĩ 。 物vật 者giả 即tức 夢mộng 中trung 所sở 現hiện 之chi 物vật 也dã 。 境cảnh 者giả 即tức 是thị 識thức 中trung 所sở 變biến 我ngã 法pháp 等đẳng 境cảnh 。 成thành 有hữu 者giả 。 且thả 如như 夢mộng 中trung 所sở 見kiến 。 自tự 他tha 境cảnh 界giới 。 覺giác 來lai 反phản 想tưởng 即tức 定định 是thị 無vô 。 正chánh 在tại 夢mộng 時thời 決quyết 定định 為vi 有hữu 。 若nhược 不bất 然nhiên 者giả 。 何hà 有hữu 讚tán 喜hỷ 謗báng 瞋sân 。 厭yếm 苦khổ 欣hân 樂nhạo 等đẳng 事sự 耶da 。 故cố 知tri 有hữu 也dã 。 如như 《# 莊trang 子tử 》# 中trung 說thuyết 。 莊trang 周chu 夢mộng 為vi 蝴# 蝶# 。 都đô 來lai 妄vọng 卻khước 莊trang 周chu 。 及cập 乎hồ 睡thụy 覺giác 夢mộng 除trừ 。 何hà 曾tằng 更canh 有hữu 蝴# 蝶# 。 為vi 莊trang 周chu 時thời 既ký 不bất 羨tiện 蝴# 蝶# 。 為vi 蝴# 蝶# 時thời 亦diệc 不bất 羨tiện 莊trang 周chu 。 彼bỉ 此thử 各các 行hành 互hỗ 不bất 相tương 識thức 。 然nhiên 準chuẩn 彼bỉ 書thư 意ý 。 以dĩ 顯hiển 生sanh 死tử 齊tề 平bình 。 今kim 之chi 所sở 引dẫn 。 意ý 明minh 執chấp 實thật 之chi 義nghĩa 。 謂vị 依y 於ư 妄vọng 識thức 。 變biến 起khởi 我ngã 法pháp 等đẳng 相tương/tướng 。 悟ngộ 來lai 了liễu 達đạt 則tắc 誠thành 知tri 是thị 空không 。 若nhược 正chánh 迷mê 時thời 定định 執chấp 為vi 有hữu 。 若nhược 不bất 然nhiên 者giả 。 何hà 有hữu 貪tham 瞋sân 愛ái 惡ác 取thủ 捨xả 等đẳng 事sự 耶da 。 故cố 知tri 是thị 有hữu 。 故cố 《# 成thành 唯duy 識thức 論luận 》# 云vân 。

依y 識thức 所sở 變biến 妄vọng 見kiến 我ngã 法pháp 。 猶do 如như 幻huyễn 夢mộng 。 幻huyễn 夢mộng 力lực 故cố 。 心tâm 似tự 種chủng 種chủng 外ngoại 境cảnh 相tướng 現hiện 。 緣duyên 此thử 執chấp 為vi 實thật 有hữu 外ngoại 境cảnh 。

然nhiên 雖tuy 夢mộng 中trung 。 見kiến 種chủng 種chủng 事sự 。 推thôi 其kỳ 根căn 本bổn 唯duy 一nhất 夢mộng 心tâm 。 以dĩ 夢mộng 心tâm 滅diệt 時thời 夢mộng 事sự 皆giai 滅diệt 。 法pháp 中trung 亦diệc 爾nhĩ 。 境cảnh 雖tuy 無vô 量lượng 。 原nguyên 其kỳ 根căn 本bổn 唯duy 一nhất 識thức 心tâm 。 識thức 心tâm 滅diệt 時thời 境cảnh 界giới 隨tùy 滅diệt 。 故cố 《# 起khởi 信tín 》# 論luận 云vân 。

一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 。 唯duy 依y 妄vọng 念niệm 。 而nhi 有hữu 差sai 別biệt 。 若nhược 離ly 心tâm 念niệm 。 即tức 無vô 一nhất 切thiết 境cảnh 界giới 之chi 相tướng 。

則tắc 知tri 三tam 界giới 唯duy 心tâm 。 萬vạn 法pháp 唯duy 識thức 。 諒# 不bất 虛hư 哉tai 。 由do 是thị 三tam 界giới 世thế 間gian 。 一nhất 切thiết 有hữu 漏lậu 染nhiễm 法pháp 。 皆giai 從tùng 妄vọng 識thức 而nhi 生sanh 。 故cố 名danh 此thử 識thức 以dĩ 為vi 妄vọng 本bổn 。

然nhiên 一nhất 切thiết 有hữu 漏lậu 染nhiễm 法pháp 。 生sanh 起khởi 微vi 著trước 次thứ 第đệ 。 總tổng 有hữu 兩lưỡng 重trọng/trùng 。

一nhất 無vô 始thỉ 根căn 本bổn 。 二nhị 展triển 轉chuyển 枝chi 末mạt 。 展triển 轉chuyển 枝chi 末mạt 即tức 後hậu 逐trục 妄vọng 科khoa 中trung 所sở 明minh 。 無vô 始thỉ 根căn 本bổn 正chánh 當đương 此thử 段đoạn 。 言ngôn 根căn 本bổn 者giả 即tức 根căn 本bổn 無vô 明minh 。 言ngôn 無vô 明minh 者giả 。 謂vị 無vô 妙diệu 覺giác 之chi 明minh 故cố 。 以dĩ 就tựu 通thông 相tương/tướng 言ngôn 之chi 。 故cố 當đương 此thử 識thức 。 然nhiên 根căn 本bổn 無vô 明minh 具cụ 有hữu 二nhị 義nghĩa 。 所sở 謂vị 迷mê 真chân 。 執chấp 妄vọng 也dã 。 迷mê 真chân 者giả 。 即tức 真chân 心tâm 本bổn 不bất 生sanh 滅diệt 。 德đức 相tương/tướng 業nghiệp 用dụng 量lượng 過quá 塵trần 沙sa 。 日nhật 用dụng 不bất 知tri 如như 狂cuồng 如như 醉túy 。 若nhược 貧bần 女nữ 宅trạch 中trung 寶bảo 藏tạng 。 窮cùng 子tử 衣y 內nội 明minh 珠châu 。 雖tuy 有hữu 如như 無vô 。 枉uổng 受thọ 難nạn/nan 苦khổ 。 故cố 《# 華hoa 嚴nghiêm 》# 云vân 。

於ư 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 不bất 了liễu 。 名danh 曰viết 無Vô 明Minh 。

執chấp 妄vọng 者giả 。 妄vọng 即tức 五ngũ 蘊uẩn 色sắc 之chi 與dữ 心tâm 。 如như 幻huyễn 如như 化hóa 。 本bổn 無vô 實thật 體thể 。 眾chúng 生sanh 認nhận 此thử 為vi 自tự 身thân 心tâm 。 計kế 虛hư 為vi 實thật 故cố 名danh 執chấp 妄vọng 。 故cố 《# 圓viên 覺giác 經kinh 》# 云vân 。

妄vọng 認nhận 四tứ 大đại 。 為vi 自tự 身thân 相tướng 。 六lục 塵trần 緣duyên 影ảnh 。 為vi 自tự 心tâm 相tướng 。

乃nãi 至chí 結kết 云vân 。

由do 此thử 妄vọng 有hữu 。 輪luân 轉chuyển 生sanh 死tử 。 故cố 名danh 無vô 明minh 。

然nhiên 此thử 二nhị 義nghĩa 遞đệ 互hỗ 相tương 成thành 。 舉cử 一nhất 則tắc 兼kiêm 未vị 嘗thường 獨độc 立lập 。 但đãn 若nhược 執chấp 妄vọng 必tất 須tu 迷mê 真chân 。 但đãn 若nhược 迷mê 真chân 必tất 須tu 執chấp 妄vọng 。 譬thí 如như 有hữu 人nhân 。 迷mê 東đông 必tất 執chấp 西tây 亦diệc 互hỗ 相tương 成thành 立lập 。 思tư 之chi 可khả 見kiến 。

疏sớ/sơ 由do 是thị 下hạ 。 二nhị 。 明minh 習tập 妄vọng 流lưu 轉chuyển 。

即tức 當đương 妄vọng 法pháp 生sanh 起khởi 第đệ 二nhị 門môn 展triển 轉chuyển 枝chi 末mạt 也dã 。 由do 是thị 等đẳng 者giả 。 由do 因nhân 也dã 。 是thị 此thử 也dã 。 因nhân 此thử 迷mê 真chân 成thành 識thức 。 現hiện 起khởi 世thế 間gian 一nhất 切thiết 境cảnh 界giới 。 緣duyên 此thử 境cảnh 界giới 起khởi 惑hoặc 造tạo 業nghiệp 。 受thọ 報báo 無vô 窮cùng 。 此thử 中trung 惑hoặc 業nghiệp 報báo 應ứng 四tứ 字tự 。 但đãn 是thị 三tam 道đạo 。 然nhiên 此thử 三tam 法pháp 諸chư 教giáo 之chi 中trung 。 有hữu 名danh 三tam 障chướng 。 障chướng 聖thánh 道Đạo 故cố 。 或hoặc 名danh 三tam 道đạo 。 引dẫn 心tâm 邐lệ 迤dĩ 至chí 業nghiệp 報báo 故cố 。 或hoặc 名danh 三tam 雜tạp 染nhiễm 。 以dĩ 性tánh 不bất 清thanh 淨tịnh 故cố 。 又hựu 此thử 三tam 障chướng 。 更cánh 相tương 由do 藉tạ 。 由do 煩phiền 惱não 故cố 起khởi 惡ác 業nghiệp 。 由do 惡ác 業nghiệp 因nhân 緣duyên 。 故cố 得đắc 苦khổ 果quả 。 初sơ 言ngôn 惑hoặc 者giả 即tức 煩phiền 惱não 也dã 。 品phẩm 類loại 即tức 根căn 本bổn 及cập 隨tùy 。 根căn 本bổn 有hữu 六lục 。 謂vị 貪tham 。 瞋sân 。 癡si 。 慢mạn 。 疑nghi 。 惡ác 見kiến 。 隨tùy 煩phiền 惱não 有hữu 二nhị 十thập 。 謂vị 忿phẫn 。 恨hận 。 覆phú 。 惱não 。 嫉tật 。 慳san 乃nãi 至chí 散tán 亂loạn 。 不bất 正chánh 知tri 等đẳng 。 若nhược 以dĩ 要yếu 言ngôn 之chi 。 不bất 出xuất 根căn 本bổn 中trung 三tam 。 謂vị 貪tham 。 瞋sân 。 癡si 。 即tức 此thử 三tam 種chủng 便tiện 能năng 成thành 就tựu 。 三tam 界giới 世thế 間gian 。 故cố 《# 華hoa 嚴nghiêm 》# 云vân 。

由do 貪tham 瞋sân 癡si 。 發phát 身thân 口khẩu 意ý 。 作tác 諸chư 惡ác 業nghiệp 。 無vô 量lượng 無vô 邊biên 。

等đẳng 。 此thử 惑hoặc 因nhân 起khởi 。 由do 前tiền 無vô 明minh 迷mê 平bình 等đẳng 理lý 。 妄vọng 認nhận 五ngũ 蘊uẩn 身thân 心tâm 。 即tức 此thử 身thân 心tâm 是thị 過quá 患hoạn 根căn 本bổn 。 故cố 肇triệu 公công 云vân 。

約ước 天thiên 地địa 為vi 高cao 下hạ 。 約ước 日nhật 月nguyệt 為vi 東đông 西tây 。 約ước 身thân 為vi 彼bỉ 此thử 。 約ước 心tâm 為vi 是thị 非phi 。

老lão 子tử 亦diệc 云vân 。

吾ngô 有hữu 大đại 患hoạn 。 為vi 吾ngô 有hữu 身thân 。 及cập 吾ngô 無vô 身thân 。 吾ngô 有hữu 何hà 患hoạn 。

故cố 知tri 此thử 身thân 是thị 一nhất 切thiết 過quá 患hoạn 根căn 本bổn 。 既ký 執chấp 之chi 為vi 有hữu 。 遂toại 分phần/phân 自tự 他tha 。 依y 此thử 身thân 心tâm 。 起khởi 諸chư 煩phiền 惱não 。 於ư 一nhất 切thiết 順thuận 情tình 境cảnh 上thượng 。 起khởi 於ư 貪tham 心tâm 。 於ư 一nhất 切thiết 違vi 情tình 境cảnh 上thượng 。 起khởi 於ư 瞋sân 心tâm 。 以dĩ 護hộ 自tự 身thân 將tương 為vi 主chủ 宰tể 也dã 。 於ư 此thử 二nhị 中trung 不bất 知tri 是thị 妄vọng 。 任nhậm 運vận 而nhi 起khởi 。 乃nãi 名danh 為vi 癡si 。 此thử 等đẳng 煩phiền 惱não 究cứu 其kỳ 所sở 因nhân 。 皆giai 從tùng 根căn 本bổn 無vô 明minh 而nhi 有hữu 也dã 。

次thứ 云vân 業nghiệp 者giả 。 然nhiên 業nghiệp 雖tuy 無vô 量lượng 。 統thống 唯duy 有hữu 三tam 。

謂vị 善thiện 。 惡ác 。 不bất 動động 也dã 。 由do 前tiền 貪tham 瞋sân 熾sí 盛thịnh 。 發phát 動động 身thân 口khẩu 。 作tác 諸chư 惡ác 業nghiệp 。 即tức 身thân 三tam 。 口khẩu 四tứ 。 意ý 三tam 等đẳng 十thập 惡ác 業nghiệp 也dã 。 或hoặc 有hữu 稍sảo 知tri 因nhân 果quả 。 貪tham 來lai 生sanh 榮vinh 樂lạc 之chi 事sự 。 即tức 翻phiên 惡ác 為vi 善thiện 。 持trì 不bất 殺sát 等đẳng 五ngũ 八bát 十thập 戒giới 。 即tức 善thiện 業nghiệp 也dã 。 或hoặc 厭yếm 下hạ 苦khổ 麁thô 障chướng 。 欣hân 上thượng 淨tịnh 妙diệu 利lợi 。 修tu 有hữu 漏lậu 禪thiền 定định 。 名danh 不bất 動động 業nghiệp 。 然nhiên 此thử 三tam 種chủng 業nghiệp 。 雖tuy 勝thắng 劣liệt 不bất 同đồng 。 皆giai 由do 迷mê 心tâm 所sở 造tạo 。 俱câu 有hữu 漏lậu 攝nhiếp 。 故cố 《# 圓viên 覺giác 經kinh 》# 中trung 。 結kết 三tam 業nghiệp 云vân 。

皆giai 輪luân 迴hồi 故cố 。 不bất 成thành 聖thánh 道Đạo 。

由do 是thị 則tắc 知tri 前tiền 之chi 三tam 業nghiệp 皆giai 依y 煩phiền 惱não 所sở 成thành 也dã 。

言ngôn 報báo 應ứng 者giả 。 應ưng 即tức 是thị 報báo 。 既ký 有hữu 業nghiệp 種chủng 蘊uẩn 在tại 藏tạng 識thức 。 因nhân 緣duyên 會hội 時thời 必tất 須tu 受thọ 報báo 。 《# 涅Niết 槃Bàn 經kinh 》# 云vân 。

非phi 空không 非phi 海hải 中trung 。 非phi 入nhập 山sơn 石thạch 間gian 。 無vô 有hữu 地địa 方phương 所sở 。 脫thoát 之chi 不bất 受thọ 報báo 。

《# 尚thượng 書thư 》# 云vân 。

天thiên 作tác 孽nghiệt 猶do 可khả 違vi 。 自tự 作tác 孽nghiệt 不bất 可khả 逭# 。

由do 是thị 有hữu 業nghiệp 必tất 有hữu 報báo 應ứng 。 然nhiên 若nhược 推thôi 諸chư 業nghiệp 體thể 相tướng 都đô 無vô 。 及cập 受thọ 報báo 時thời 未vị 嘗thường 差sai 錯thác 。 惡ác 因nhân 苦khổ 果quả 。 善thiện 因nhân 樂nhạo/nhạc/lạc 果quả 。 如như 影ảnh 如như 響hưởng 。 的đích 無vô 差sai 謬mậu 。 然nhiên 泛phiếm 論luận 果quả 報báo 六lục 道đạo 不bất 同đồng 。 以dĩ 類loại 收thu 之chi 但đãn 唯duy 三tam 種chủng 。

謂vị 苦khổ 。 樂nhạo/nhạc/lạc 。 捨xả 。 由do 前tiền 惡ác 業nghiệp 為vi 因nhân 。 則tắc 感cảm 三tam 塗đồ 苦khổ 報báo 。 謂vị 。

地địa 獄ngục 。 餓ngạ 鬼quỷ 。 畜súc 生sanh 也dã 。 由do 前tiền 善thiện 業nghiệp 為vi 因nhân 。 即tức 感cảm 人nhân 天thiên 樂lạc 報báo 。 謂vị 。

四tứ 洲châu 。 六lục 欲dục 也dã 。 由do 前tiền 不bất 動động 業nghiệp 為vi 因nhân 。 即tức 感cảm 上thượng 界giới 差sai 別biệt 之chi 報báo 。 即tức 色sắc 無vô 色sắc 界giới 也dã 。 然nhiên 於ư 三tam 界giới 之chi 中trung 。 所sở 受thọ 苦khổ 樂lạc 之chi 身thân 是thị 別biệt 業nghiệp 正chánh 報báo 。 所sở 居cư 勝thắng 劣liệt 器khí 界giới 即tức 共cộng 業nghiệp 依y 報báo 。 正chánh 報báo 有hữu 生sanh 老lão 病bệnh 死tử 。 依y 報báo 有hữu 成thành 住trụ 壞hoại 空không 。 器khí 界giới 空không 而nhi 復phục 成thành 。 有hữu 情tình 死tử 而nhi 還hoàn 生sanh 。 無vô 始thỉ 至chí 今kim 聯liên 綿miên 不bất 絕tuyệt 。 迷mê 惑hoặc 耽đam 戀luyến 誠thành 可khả 悲bi 夫phu 。 故cố 《# 法pháp 華hoa 》# 云vân 。

三tam 界giới 無vô 安an 。 猶do 如như 火hỏa 宅trạch

由do 是thị 報báo 因nhân 業nghiệp 感cảm 。 業nghiệp 由do 惑hoặc 成thành 。 惑hoặc 因nhân 無vô 明minh 。 無vô 明minh 無vô 始thỉ 一nhất 念niệm 妄vọng 有hữu 也dã 。 則tắc 知tri 三tam 界giới 六lục 道đạo 。 有hữu 情tình 無vô 情tình 。 究cứu 其kỳ 所sở 從tùng 。 皆giai 因nhân 夢mộng 識thức 而nhi 有hữu 襲tập 習tập 綸luân 輪luân 者giả 。 襲tập 謂vị 承thừa 襲tập 即tức 相tương 續tục 義nghĩa 。 由do 惑hoặc 發phát 業nghiệp 業nghiệp 能năng 招chiêu 苦khổ 。 次thứ 第đệ 相tương 續tục 故cố 。 習tập 謂vị 熏huân 習tập 即tức 相tương/tướng 斆# 義nghĩa 。 意ý 明minh 惑hoặc 業nghiệp 念niệm 念niệm 斆# 學học 念niệm 念niệm 熏huân 習tập 故cố 。 《# 唯duy 識thức 》# 云vân 。

由do 諸chư 業nghiệp 習tập 氣khí 。 二nhị 取thủ 習tập 氣khí 俱câu 。 故cố 名danh 為vi 習tập 。

然nhiên 此thử 二nhị 義nghĩa 必tất 互hỗ 相tương 資tư 。 謂vị 相tương 續tục 故cố 相tương/tướng 斆# 。 相tương/tướng 斆# 故cố 相tương 續tục 。 故cố 云vân 襲tập 習tập 。 故cố 《# 唯duy 識thức 》# 云vân 。

前tiền 異dị 熟thục 已dĩ 盡tận 。 復phục 生sanh 餘dư 異dị 熟thục 。

也dã 。 譬thí 如như 有hữu 人nhân 。 襲tập 儒nho 學học 文văn 。 由do 承thừa 襲tập 於ư 儒nho 故cố 。 方phương 能năng 學học 習tập 於ư 文văn 。 又hựu 由do 學học 習tập 於ư 文văn 故cố 。 方phương 能năng 承thừa 襲tập 於ư 儒nho 也dã 。 相tương/tướng 資tư 之chi 義nghĩa 豈khởi 不bất 昭chiêu 然nhiên 。 綸luân 即tức 綸luân 緒tự 也dã 。 謂vị 眾chúng 生sanh 業nghiệp 種chủng 雖tuy 復phục 無vô 邊biên 。 終chung 不bất 一nhất 時thời 受thọ 六lục 道đạo 報báo 。 報báo 有hữu 次thứ 緒tự 故cố 名danh 綸luân 緒tự 也dã 。 然nhiên 有hữu 兩lưỡng 意ý 。

一nhất 如như 人nhân 負phụ 債trái 。 強cường/cưỡng 者giả 先tiên 牽khiên 故cố 。 二nhị 如như 人nhân 種chủng 物vật 。 潤nhuận 者giả 先tiên 生sanh 故cố 。 輪luân 謂vị 輪luân 轉chuyển 。 謂vị 生sanh 已dĩ 復phục 死tử 。 死tử 已dĩ 還hoàn 生sanh 。 生sanh 死tử 不bất 停đình 故cố 名danh 輪luân 轉chuyển 。 或hoặc 天thiên 上thượng 死tử 人nhân 間gian 生sanh 。 人nhân 間gian 死tử 畜súc 生sanh 生sanh 等đẳng 。 故cố 《# 無vô 常thường 經kinh 》# 云vân 。

循tuần 環hoàn 三tam 界giới 內nội 。 猶do 如như 汲cấp 井tỉnh 輪luân 。

然nhiên 此thử 二nhị 義nghĩa 亦diệc 互hỗ 相tương 資tư 。 由do 綸luân 緒tự 故cố 輪luân 轉chuyển 。 由do 輪luân 轉chuyển 故cố 綸luân 緒tự 也dã 。 共cộng 猶do 搔tao 繭kiển 抽trừu 絲ti 。 由do 彼bỉ 絲ti 輪luân 轉chuyển 而nhi 不bất 止chỉ 。 故cố 使sử 絲ti 緒tự 起khởi 之chi 不bất 絕tuyệt 。 亦diệc 由do 絲ti 緒tự 起khởi 之chi 不bất 絕tuyệt 。 故cố 使sử 絲ti 輪luân 轉chuyển 而nhi 不bất 止chỉ 。 或hoặc 可khả 淪luân 字tự 其kỳ 義nghĩa 亦diệc 通thông 。 即tức 沒một 溺nịch 義nghĩa 也dã 。 謂vị 於ư 生sanh 死tử 大đại 河hà 。 長trường 受thọ 沒một 溺nịch 故cố 云vân 淪luân 。 《# 涅Niết 槃Bàn 經kinh 》# 云vân 。

若nhược 有hữu 眾chúng 生sanh 。 樂nhạo/nhạc/lạc 諸chư 有hữu 為vi 。 造tạo 作tác 諸chư 業nghiệp 。 是thị 人nhân 迷mê 失thất 真chân 常thường 。 是thị 名danh 暫tạm 出xuất 還hoàn 沒một 。

疏sớ/sơ 中trung 且thả 用dụng 輪luân 字tự 。 如như 向hướng 所sở 說thuyết 。 惑hoặc 業nghiệp 則tắc 言ngôn 其kỳ 襲tập 習tập 。 報báo 應ứng 則tắc 言ngôn 其kỳ 綸luân 輪luân 。 然nhiên 二nhị 二nhị 對đối 辨biện 亦diệc 互hỗ 相tương 資tư 。 謂vị 由do 惑hoặc 業nghiệp 襲tập 習tập 。 故cố 使sử 報báo 應ứng 綸luân 輪luân 。 實thật 由do 報báo 應ứng 綸luân 輪luân 。 故cố 令linh 惑hoặc 業nghiệp 襲tập 習tập 。 斯tư 則tắc 乘thừa 因nhân 感cảm 果quả 。 依y 果quả 造tạo 因nhân 。 因nhân 果quả 相tương/tướng 資tư 以dĩ 之chi 不bất 絕tuyệt 。 此thử 即tức 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。 前tiền 前tiền 為vi 因nhân 。 後hậu 後hậu 為vi 果quả 之chi 義nghĩa 。 故cố 《# 唯duy 識thức 頌tụng 》# 云vân 。

由do 諸chư 業nghiệp 習tập 氣khí 。 二nhị 取thủ 習tập 氣khí 俱câu 。 前tiền 異dị 熟thục 已dĩ 盡tận 。 復phục 生sanh 餘dư 異dị 熟thục 。

或hoặc 曰viết 。

如như 是thị 起khởi 惑hoặc 造tạo 業nghiệp 。 受thọ 報báo 輪luân 轉chuyển 。

時thời 劫kiếp 長trường 短đoản 耶da 。

故cố 次thứ 云vân 。

塵trần 沙sa 劫kiếp 波ba 莫mạc 之chi 遏át 絕tuyệt 也dã 。

塵trần 即tức 碎toái 十thập 方phương 世thế 界giới 之chi 微vi 塵trần 。 沙sa 即tức 殑Căng 伽Già 河hà 中trung 如như 麵miến 之chi 沙sa 。 謂vị 此thử 河hà 周chu 四tứ 十thập 里lý 。 沙sa 細tế 如như 麪# 。 劫kiếp 波ba 者giả 梵Phạm 音âm 。 此thử 云vân 時thời 分phần/phân 。 大đại 劫kiếp 小tiểu 劫kiếp 長trường 時thời 短đoản 時thời 延diên 促xúc 雖tuy 殊thù 。 通thông 名danh 時thời 分phần/phân 。 莫mạc 之chi 者giả 猶do 不bất 能năng 也dã 。 遏át 絕tuyệt 者giả 止chỉ 滅diệt 也dã 。 意ý 言ngôn 六lục 道đạo 眾chúng 生sanh 。 起khởi 惑hoặc 造tạo 業nghiệp 受thọ 生sanh 輪luân 轉chuyển 已dĩ 來lai 。 將tương 一nhất 沙sa 為vi 一nhất 劫kiếp 波ba 。 沙sa 盡tận 而nhi 劫kiếp 波ba 不bất 盡tận 。 又hựu 將tương 一nhất 塵trần 為vi 一nhất 劫kiếp 波ba 。 塵trần 盡tận 而nhi 劫kiếp 波ba 無vô 盡tận 。 塵trần 沙sa 有hữu 限hạn 劫kiếp 波ba 無vô 窮cùng 。 相tương 續tục 至chí 今kim 。 不bất 能năng 止chỉ 之chi 滅diệt 之chi 。 故cố 云vân 莫mạc 之chi 遏át 絕tuyệt 也dã 。 然nhiên 此thử 二nhị 段đoạn 字tự 句cú 雖tuy 多đa 。 若nhược 論luận 實thật 事sự 不bất 過quá 五ngũ 字tự 。 謂vị 。

心tâm 。 識thức 。 惑hoặc 。 業nghiệp 。 報báo 。 其kỳ 餘dư 並tịnh 是thị 顯hiển 敘tự 真chân 妄vọng 成thành 立lập 輪luân 迴hồi 之chi 辭từ 。 意ý 謂vị 本bổn 是thị 一nhất 心tâm 。 不bất 覺giác 成thành 識thức 。 起khởi 惑hoặc 造tạo 業nghiệp 。 生sanh 死tử 無vô 窮cùng 。 是thị 故cố 如Như 來Lai 。 現hiện 身thân 說thuyết 教giáo 。 故cố 大đại 科khoa 云vân 起khởi 教giáo 緣duyên 也dã 。

疏sớ/sơ 故cố 我ngã 下hạ 。 二nhị 。 別biệt 明minh 說thuyết 教giáo 之chi 意ý 。

如như 《# 法pháp 華hoa 經kinh 》# 云vân 。

我ngã 以dĩ 佛Phật 眼nhãn 觀quán 。 見kiến 六lục 道đạo 眾chúng 生sanh 。 貧bần 窮cùng 無vô 福phước 慧tuệ 。 入nhập 生sanh 死tử 嶮hiểm 道đạo 。 相tương 續tục 苦khổ 不bất 斷đoạn 。 乃nãi 至chí 為vì 是thị 眾chúng 生sanh 故cố 。 而nhi 起khởi 大đại 悲bi 心tâm 。

等đẳng 。 文văn 二nhị 。

一nhất 。 敘tự 說thuyết 阿a 含hàm 之chi 意ý 二nhị 。

一nhất 。 正chánh 敘tự 。

今kim 初sơ 兩lưỡng 句cú 標tiêu 佛Phật 現hiện 身thân 也dã 。 故cố 者giả 所sở 以dĩ 義nghĩa 。 我ngã 即tức 指chỉ 佛Phật 也dã 。 言ngôn 滿mãn 淨tịnh 者giả 揀giản 異dị 分phần/phân 淨tịnh 。 以dĩ 佛Phật 無vô 明minh 永vĩnh 盡tận 。 無vô 念niệm 之chi 極cực 故cố 。 覺giác 則tắc 覺giác 悟ngộ 者giả 即tức 指chỉ 人nhân 。 謂vị 佛Phật 是thị 覺giác 悟ngộ 之chi 人nhân 也dã 。 若nhược 梵Phạn 語ngữ 菩Bồ 提Đề 此thử 翻phiên 為vi 覺giác 。 斯tư 則tắc 約ước 法pháp 。 梵Phạn 語ngữ 佛Phật 陀Đà 此thử 云vân 覺giác 者giả 。 斯tư 則tắc 約ước 人nhân 。 今kim 此thử 辨biện 人nhân 故cố 言ngôn 覺giác 者giả 。 亦diệc 可khả 滿mãn 字tự 是thị 總tổng 。 淨tịnh 覺giác 為vi 別biệt 。 者giả 字tự 屬thuộc 人nhân 。 即tức 明minh 如Như 來Lai 是thị 滿mãn 淨tịnh 滿mãn 覺giác 之chi 者giả 。 揀giản 諸chư 聖thánh 人nhân 覺giác 淨tịnh 未vị 滿mãn 。 唯duy 佛Phật 如Như 來Lai 。 三tam 障chướng 都đô 盡tận 。 三tam 覺giác 具cụ 圓viên 。 故cố 號hiệu 如Như 來Lai 。 為vi 滿mãn 淨tịnh 覺giác 者giả 。 若nhược 以dĩ 此thử 二nhị 。 望vọng 眾chúng 生sanh 。 二Nhị 乘Thừa 。 菩Bồ 薩Tát 。 諸chư 佛Phật 及cập 本bổn 性tánh 料liệu 揀giản 。 有hữu 兩lưỡng 種chủng 四tứ 句cú 。

一nhất 者giả 眾chúng 生sanh 不bất 淨tịnh 。 二Nhị 乘Thừa 菩Bồ 薩Tát 分phần/phân 淨tịnh 。 諸chư 佛Phật 滿mãn 淨tịnh 。 本bổn 性tánh 但đãn 淨tịnh 。 二nhị 者giả 眾chúng 生sanh 不bất 覺giác 。 二Nhị 乘Thừa 菩Bồ 薩Tát 分phần/phân 覺giác 。 諸chư 佛Phật 滿mãn 覺giác 。 本bổn 性tánh 但đãn 覺giác 。 今kim 於ư 此thử 二nhị 四tứ 句cú 中trung 。 皆giai 當đương 第đệ 三tam 也dã 。

現hiện 相tướng 者giả 。 即tức 化hóa 身thân 相tướng 也dã 。 人nhân 中trung 者giả 。 即tức 現hiện 化hóa 之chi 處xứ 也dã 。 唯duy 向hướng 人nhân 中trung 示thị 相tương/tướng 者giả 。 天thiên 上thượng 著trước 樂nhạo/nhạc/lạc 無vô 由do 發phát 心tâm 。 三tam 塗đồ 極cực 苦khổ 正chánh 當đương 難nạn 處xứ 。 唯duy 於ư 人nhân 中trung 苦khổ 樂lạc 相tương/tướng 兼kiêm 。 對đối 苦khổ 必tất 能năng 發phát 心tâm 。 所sở 以dĩ 佛Phật 出xuất 現hiện 化hóa 。 天thiên 上thượng 如như 病bệnh 未vị 發phát 。 豈khởi 須tu 針châm 艾ngải 。 三tam 塗đồ 似tự 膏cao 盲manh 之chi 病bệnh 。 不bất 足túc 醫y 治trị 。 人nhân 中trung 如như 小tiểu 瘵sái 所sở 縈oanh 。 堪kham 可khả 與dữ 藥dược 。 故cố 佛Phật 出xuất 現hiện 。 然nhiên 如Như 來Lai 現hiện 相tướng 總tổng 有hữu 四tứ 種chủng 。 謂vị 。

他tha 受thọ 用dụng 報báo 身thân 。 大đại 化hóa 。 小tiểu 化hóa 。 隨tùy 類loại 化hóa 身thân 等đẳng 。 今kim 明minh 說thuyết 此thử 教giáo 者giả 。 即tức 小tiểu 化hóa 身thân 也dã 。 然nhiên 有hữu 八bát 相tương/tướng 。 謂vị 。

一nhất 。 從tùng 兜Đâu 率Suất 天Thiên 退thoái 。 二nhị 。 入nhập 胎thai 。 三tam 。 住trụ 胎thai 。 四tứ 。 出xuất 胎thai 。 五ngũ 。 出xuất 家gia 。 【# 註chú 】# 年niên 十thập 九cửu 。 【# 本bổn 】# 六lục 。 成thành 道Đạo 。 【# 註chú 】# 年niên 二nhị 十thập 五ngũ 。 【# 本bổn 】# 七thất 。 轉chuyển 法Pháp 輪luân 。 【# 註chú 】# 經kinh 五ngũ 十thập 五ngũ 年niên 。 【# 本bổn 】# 八bát 。 入nhập 涅Niết 槃Bàn 。 【# 註chú 】# 年niên 八bát 十thập 。 【# 本bổn 】# 此thử 論luận 現hiện 身thân 。 但đãn 明minh 成thành 道Đạo 之chi 相tướng 。 次thứ 明minh 說thuyết 法Pháp 。 即tức 轉chuyển 法Pháp 輪luân 相tương/tướng 。 佛Phật 成thành 道Đạo 之chi 相tướng 。 身thân 長trường 丈trượng 六lục 紫tử 磨ma 金kim 容dung 。 項hạng 佩bội 圓viên 光quang 胸hung 題đề 卍vạn 字tự 。 三tam 十thập 二nhị 相tướng 。 八bát 十thập 種chủng 好hảo 。 八bát 部bộ 擁ủng 衛vệ 四tứ 眾chúng 欽khâm 崇sùng 。 巍nguy 巍nguy 峨# 峨# 光quang 映ánh 日nhật 月nguyệt 。 德đức 相tương/tướng 繁phồn 廣quảng 。 不bất 可khả 具cụ 陳trần 。 此thử 小tiểu 化hóa 身thân 其kỳ 相tương/tướng 劣liệt 弱nhược 。 若nhược 望vọng 受thọ 用dụng 即tức 雲vân 泥nê 有hữu 殊thù 。 故cố 《# 法pháp 華hoa 經kinh 》# 說thuyết 。

長trưởng 者giả 脫thoát 珍trân 御ngự 服phục 。 著trước 弊tệ 垢cấu 衣y

珍trân 御ngự 之chi 服phục 以dĩ 喻dụ 受thọ 用dụng 之chi 身thân 。 弊tệ 垢cấu 之chi 衣y 即tức 況huống 紫tử 磨ma 金kim 體thể 。 蓋cái 以dĩ 眾chúng 生sanh 垢cấu 重trọng 。 不bất 堪kham 見kiến 勝thắng 妙diệu 之chi 身thân 。 既ký 不bất 能năng 見kiến 亦diệc 無vô 所sở 聞văn 。 則tắc 於ư 眾chúng 生sanh 。 都đô 無vô 利lợi 益ích 。 大đại 悲bi 接tiếp 物vật 故cố 現hiện 小tiểu 化hóa 。 亦diệc 如như 《# 法pháp 華hoa 經kinh 》# 說thuyết 。

窮cùng 子tử 見kiến 父phụ 。 踞cứ 師sư 子tử 床sàng 。 寶bảo 几kỉ 承thừa 足túc 。 富phú 貴quý 殊thù 勝thắng 威uy 德đức 特đặc 尊tôn 。 窮cùng 子tử 見kiến 之chi 。 竊thiết 作tác 是thị 念niệm 。

此thử 或hoặc 是thị 王vương 。 或hoặc 是thị 王vương 等đẳng 。 非phi 我ngã 傭dong 力lực 。 得đắc 物vật 之chi 處xứ 。

長trưởng 者giả 見kiến 子tử 。 默mặc 而nhi 識thức 之chi 。

乃nãi 至chí 云vân 。

即tức 脫thoát 瓔anh 珞lạc 。 細tế 軟nhuyễn 上thượng 服phục 。 嚴nghiêm 飾sức 之chi 具cụ 。 更canh 著trước 麁thô 弊tệ 垢cấu 膩nị 之chi 衣y 。 右hữu 手thủ 執chấp 持trì 。 除trừ 糞phẩn 之chi 器khí 。 以dĩ 此thử 方phương 便tiện 。 得đắc 近cận 窮cùng 子tử 。

此thử 喻dụ 如Như 來Lai 隱ẩn 彼bỉ 勝thắng 身thân 現hiện 於ư 劣liệt 相tương/tướng 也dã 。

疏sớ/sơ 先tiên 說thuyết 下hạ 。 正chánh 明minh 設thiết 教giáo 。 以dĩ 此thử 方phương 佛Phật 事sự 籍tịch 以dĩ 音âm 聲thanh 。 若nhược 無vô 言ngôn 教giáo 現hiện 相tướng 何hà 益ích 。 教giáo 先tiên 說thuyết 小tiểu 後hậu 方phương 說thuyết 大đại 。

或hoặc 曰viết 。

此thử 明minh 般Bát 若Nhã 。 何hà 論luận 小Tiểu 乘Thừa 。

答đáp 。

雖tuy 同đồng 佛Phật 言ngôn 有hữu 深thâm 有hữu 淺thiển 。 若nhược 不bất 對đối 辨biện 安an 知tri 淺thiển 深thâm 。 然nhiên 一nhất 代đại 佛Phật 教giáo 不bất 出xuất 大Đại 乘Thừa 小Tiểu 乘Thừa 。 乃nãi 至chí 圓viên 宗tông 亦diệc 大Đại 乘Thừa 攝nhiếp 。 其kỳ 所sở 宗tông 者giả 皆giai 宗tông 因nhân 緣duyên 。 雖tuy 則tắc 同đồng 宗tông 因nhân 緣duyên 。 於ư 中trung 淺thiển 深thâm 有hữu 異dị 。 小Tiểu 乘Thừa 即tức 生sanh 滅diệt 因nhân 緣duyên 。 大Đại 乘Thừa 即tức 無vô 性tánh 因nhân 緣duyên 。 無vô 性tánh 因nhân 緣duyên 者giả 。 如như 《# 中trung 論luận 》# 云vân 。

因nhân 緣duyên 所sở 生sanh 法pháp 。 我ngã 說thuyết 即tức 是thị 空không 。

空không 即tức 無vô 性tánh 義nghĩa 也dã 。 今kim 明minh 小Tiểu 乘Thừa 故cố 云vân 。 生sanh 滅diệt 因nhân 緣duyên 。 生sanh 滅diệt 因nhân 緣duyên 者giả 。 諸chư 法pháp 緣duyên 會hội 即tức 生sanh 。 緣duyên 離ly 即tức 滅diệt 。 既ký 生sanh 既ký 滅diệt 。 足túc 知tri 無vô 常thường 。 然nhiên 則tắc 不bất 無vô 。 生sanh 滅diệt 之chi 法pháp 。 以dĩ 有hữu 法pháp 執chấp 故cố 也dã 。 然nhiên 佛Phật 出xuất 世thế 。 先tiên 說thuyết 小tiểu 者giả 。 有hữu 二nhị 對đối 治trị 。 故cố 說thuyết 生sanh 滅diệt 對đối 治trị 凡phàm 夫phu 外ngoại 道đạo 執chấp 我ngã 。 我ngã 是thị 主chủ 宰tể 義nghĩa 。 既ký 言ngôn 生sanh 滅diệt 則tắc 知tri 無vô 主chủ 。 無vô 主chủ 無vô 宰tể 則tắc 無vô 我ngã 也dã 。 說thuyết 因nhân 緣duyên 對đối 治trị 外ngoại 道đạo 自tự 然nhiên 之chi 計kế 。 外ngoại 道đạo 所sở 執chấp 多đa 執chấp 神thần 我ngã 。 有hữu 作tác 受thọ 故cố 兼kiêm 執chấp 自tự 然nhiên 。 既ký 言ngôn 因nhân 緣duyên 則tắc 非phi 神thần 我ngã 。 自tự 然nhiên 也dã 。 為vi 治trị 此thử 二nhị 。 是thị 故cố 先tiên 說thuyết 。 生sanh 滅diệt 因nhân 緣duyên 。 即tức 佛Phật 初sơ 成thành 道Đạo 。 始thỉ 從tùng 鹿lộc 苑uyển 度độ 五ngũ 俱câu 輪luân 。 次thứ 度độ 舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 目Mục 連Liên 。 迦Ca 葉Diếp 三tam 兄huynh 弟đệ 等đẳng 。 於ư 十thập 二nhị 年niên 間gian 所sở 說thuyết 。 即tức 諸chư 部bộ 《# 阿a 含hàm 》# 等đẳng 經kinh 是thị 也dã 。

今kim 悟ngộ 等đẳng 者giả 。 佛Phật 說thuyết 此thử 法pháp 意ý 令linh 眾chúng 生sanh 悟ngộ 四tứ 真Chân 諦Đế 也dã 。 此thử 有hữu 兩lưỡng 種chủng 因nhân 果quả 。 謂vị 。

集tập 是thị 世thế 間gian 因nhân 。 苦khổ 是thị 世thế 間gian 果quả 。 道đạo 是thị 出xuất 世thế 因nhân 。 滅diệt 是thị 出xuất 世thế 果quả 也dã 。 苦khổ 即tức 三tam 苦khổ 。 八bát 苦khổ 。 三tam 苦khổ 謂vị 。

苦khổ 苦khổ 。 壞hoại 苦khổ 。 行hành 苦khổ 。 八bát 苦khổ 謂vị 。

生sanh 。 老lão 。 病bệnh 。 死tử 。 求cầu 不bất 得đắc 。 五ngũ 陰ấm 盛thịnh 。 愛ái 別biệt 離ly 。 怨oán 憎tăng 會hội 。 集tập 即tức 業nghiệp 惑hoặc 。 如như 逐trục 妄vọng 中trung 說thuyết 。 滅diệt 即tức 有hữu 餘dư 。 無vô 餘dư 二nhị 種chủng 涅Niết 槃Bàn 。 入nhập 經kinh 可khả 見kiến 。 道đạo 即tức 八Bát 正Chánh 道Đạo 。 謂vị 。

正chánh 見kiến 。 正chánh 思tư 惟duy 。 正chánh 語ngữ 。 正chánh 業nghiệp 。 正chánh 命mạng 。 正chánh 精tinh 進tấn 。 正chánh 念niệm 。 正chánh 定định 也dã 。 諦đế 者giả 誠thành 實thật 義nghĩa 。 如như 世thế 間gian 苦khổ 集tập 。 逼bức 迫bách 和hòa 合hợp 事sự 無vô 虛hư 謬mậu 。 名danh 為vi 實thật 義nghĩa 。 非phi 謂vị 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 名danh 實thật 。 即tức 說thuyết 苦khổ 定định 苦khổ 。 集tập 定định 集tập 等đẳng 。 以dĩ 是thị 義nghĩa 故cố 。 四tứ 皆giai 是thị 也dã 。 故cố 《# 遺di 教giáo 經kinh 》# 云vân 。

日nhật 可khả 令linh 冷lãnh 。 月nguyệt 可khả 令linh 熱nhiệt 。 佛Phật 說thuyết 苦Khổ 諦Đế 實thật 。 苦khổ 不bất 可khả 令linh 樂lạc 。

即tức 如như 佛Phật 於ư 鹿lộc 苑uyển 為vì 五ngũ 比Bỉ 丘Khâu 。 三tam 轉chuyển 四Tứ 諦Đế 法Pháp 輪luân 之chi 例lệ 也dã 。 三tam 轉chuyển 者giả 。 一nhất 示thị 相tương/tướng 轉chuyển 。 示thị 謂vị 顯hiển 示thị 苦khổ 行hạnh 相tương/tướng 等đẳng 。 令linh 其kỳ 悟ngộ 解giải 。 云vân 此thử 是thị 苦khổ 。 此thử 是thị 集tập 等đẳng 。 二nhị 勸khuyến 修tu 轉chuyển 。 勸khuyến 謂vị 誡giới 勸khuyến 令linh 其kỳ 修tu 斷đoạn 。 云vân 此thử 是thị 苦khổ 汝nhữ 須tu 知tri 。 此thử 是thị 集tập 汝nhữ 須tu 斷đoạn 等đẳng 。 三tam 作tác 證chứng 轉chuyển 。 作tác 證chứng 謂vị 引dẫn 已dĩ 所sở 作tác 。 令linh 其kỳ 信tín 受thọ 。 云vân 此thử 是thị 苦khổ 我ngã 已dĩ 知tri 。 此thử 是thị 集tập 我ngã 已dĩ 斷đoạn 等đẳng 。 意ý 言ngôn 我ngã 已dĩ 知tri 。 已dĩ 斷đoạn 。 已dĩ 修tu 。 已dĩ 證chứng 。 汝nhữ 等đẳng 學học 我ngã 。 當đương 知tri 。 當đương 斷đoạn 。 當đương 修tu 。 當đương 證chứng 。 如như 是thị 說thuyết 已dĩ 。 一nhất 類loại 小tiểu 根căn 之chi 人nhân 。 如như 言ngôn 啟khải 悟ngộ 。 厭yếm 生sanh 死tử 苦khổ 。 樂nhạo 求cầu 涅Niết 槃Bàn 。 發phát 心tâm 進tiến 修tu 作tác 五ngũ 停đình 心tâm 等đẳng 七thất 種chủng 方phương 便tiện 。 斷đoạn 三tam 界giới 四Tứ 諦Đế 下hạ 分phân 別biệt 麁thô 惑hoặc 。 得đắc 初sơ 果quả 證chứng 。 乃nãi 至chí 進tiến 修tu 漸tiệm 斷đoạn 三tam 界giới 俱câu 生sanh 細tế 惑hoặc 。 證chứng 餘dư 三tam 果quả 。 得đắc 阿A 羅La 漢Hán 。 則tắc 令linh 世thế 間gian 因nhân 亡vong 果quả 喪táng 。 出xuất 世thế 間gian 因nhân 生sanh 果quả 證chứng 。 《# 法pháp 華hoa 》# 云vân 。

為vì 求cầu 聲Thanh 聞Văn 者giả 。 說thuyết 應ứng 四Tứ 諦Đế 法Pháp 。

度độ 生sanh 老lão 病bệnh 死tử 。 究Cứu 竟Cánh 涅Niết 槃Bàn 。 是thị 故cố 疏sớ/sơ 云vân 。

先tiên 說thuyết 生sanh 滅diệt 因nhân 緣duyên 。 令linh 悟ngộ 苦Khổ 集Tập 滅Diệt 道Đạo 。

疏sớ/sơ 既ký 除trừ 下hạ 。 二nhị 。 結kết 判phán 。

我ngã 執chấp 者giả 。 即tức 於ư 五ngũ 蘊uẩn 總tổng 相tương/tướng 計kế 有hữu 主chủ 宰tể 。 名danh 為vi 我ngã 執chấp 。 若nhược 一nhất 一nhất 推thôi 求cầu 。 色sắc 等đẳng 性tánh 中trung 不bất 見kiến 我ngã 體thể 。 名danh 為vi 我ngã 空không 。 若nhược 見kiến 五ngũ 蘊uẩn 之chi 法pháp 實thật 有hữu 體thể 性tánh 。 名danh 為vi 法pháp 執chấp 。 若nhược 了liễu 五ngũ 蘊uẩn 如như 幻huyễn 如như 化hóa 。 從tùng 緣duyên 無vô 性tánh 。 名danh 為vi 法pháp 空không 。 既ký 除trừ 者giả 已dĩ 盡tận 也dã 。 以dĩ 小Tiểu 乘Thừa 人nhân 聞văn 說thuyết 生sanh 滅diệt 因nhân 緣duyên 。 不bất 執chấp 於ư 我ngã 故cố 。 云vân 既ký 除trừ 我ngã 執chấp 。 未vị 達đạt 者giả 。 以dĩ 未vị 聞văn 說thuyết 無vô 性tánh 因nhân 緣duyên 。 猶do 計kế 蘊uẩn 法pháp 為vi 實thật 故cố 。 云vân 未vị 達đạt 法pháp 空không 。 若nhược 具cụ 言ngôn 之chi 。 合hợp 云vân 既ký 除trừ 我ngã 執chấp 已dĩ 達đạt 我ngã 空không 。 未vị 達đạt 法pháp 空không 未vị 除trừ 法pháp 執chấp 。 今kim 則tắc 上thượng 執chấp 下hạ 空không 。 文văn 影ảnh 略lược 故cố 。 入nhập 除trừ 我ngã 執chấp 。 便tiện 是thị 已dĩ 達đạt 我ngã 空không 未vị 達đạt 法pháp 空không 。 便tiện 是thị 未vị 除trừ 法pháp 執chấp 故cố 也dã 。

疏sớ/sơ 欲dục 盡tận 下hạ 。 二nhị 。 敘tự 說thuyết 般Bát 若Nhã 意ý 二nhị 。

一nhất 。 總tổng 云vân 大đại 部bộ 二nhị 。

一nhất 。 敘tự 教giáo 釋thích 意ý 。

病bệnh 根căn 者giả 喻dụ 法pháp 執chấp 也dã 。 如như 人nhân 有hữu 病bệnh 令linh 人nhân 不bất 安an 。 如như 木mộc 有hữu 根căn 能năng 生sanh 枝chi 葉diệp 。 意ý 云vân 二nhị 執chấp 如như 病bệnh 。 令linh 諸chư 眾chúng 生sanh 。 不bất 得đắc 安an 樂lạc 。 若nhược 取thủ 法pháp 執chấp 為vi 病bệnh 。 病bệnh 即tức 是thị 根căn 。 持trì 業nghiệp 釋thích 也dã 。 若nhược 取thủ 我ngã 執chấp 為vi 病bệnh 。 是thị 病bệnh 之chi 根căn 。 即tức 依y 主chủ 釋thích 。 今kim 則tắc 病bệnh 通thông 二nhị 執chấp 。 根căn 喻dụ 法pháp 執chấp 。 以dĩ 能năng 所sở 依y 二nhị 體thể 異dị 故cố 。 我ngã 是thị 能năng 依y 。 法pháp 是thị 所sở 依y 。 以dĩ 能năng 從tùng 所sở 生sanh 。 故cố 能năng 非phi 根căn 。 根căn 唯duy 局cục 所sở 也dã 。 由do 是thị 凡phàm 夫phu 有hữu 我ngã 執chấp 。 必tất 兼kiêm 有hữu 法pháp 執chấp 。 二Nhị 乘Thừa 有hữu 法pháp 執chấp 。 不bất 必tất 具cụ 我ngã 執chấp 。 又hựu 二Nhị 乘Thừa 無vô 我ngã 執chấp 則tắc 未vị 必tất 無vô 法pháp 執chấp 。 菩Bồ 薩Tát 無vô 法pháp 執chấp 。 則tắc 必tất 無vô 我ngã 執chấp 。 如như 因nhân 迷mê 杌ngột 方phương 可khả 見kiến 人nhân 等đẳng 。

般Bát 若Nhã 即tức 慧tuệ 也dã 。 為vi 顯hiển 此thử 法pháp 故cố 遺di 言ngôn 成thành 教giáo 。 教giáo 即tức 文văn 字tự 。 般Bát 若Nhã 即tức 觀quán 照chiếu 。 實thật 相tướng 二nhị 般Bát 若Nhã 也dã 。 今kim 約ước 佛Phật 論luận 。 故cố 通thông 法pháp 教giáo 俱câu 名danh 般Bát 若Nhã 也dã 。 此thử 中trung 意ý 云vân 。

如Như 來Lai 意ý 欲dục 盡tận 眾chúng 生sanh 有hữu 執chấp 之chi 病bệnh 根căn 。 方phương 談đàm 空không 宗tông 之chi 般Bát 若Nhã 。 然nhiên 大Đại 乘Thừa 教giáo 法pháp 。 無vô 量lượng 無vô 邊biên 。 何hà 故cố 此thử 中trung 。 唯duy 談đàm 般Bát 若Nhã 。 謂vị 正chánh 能năng 破phá 執chấp 大Đại 乘Thừa 初sơ 門môn 。 二nhị 執chấp 若nhược 除trừ 真chân 性tánh 自tự 現hiện 。 故cố 唯duy 談đàm 此thử 除trừ 其kỳ 病bệnh 也dã 。 故cố 古cổ 德đức 云vân 。

《# 華hoa 嚴nghiêm 經kinh 》# 如như 。 治trị 國quốc 之chi 法pháp 。 養dưỡng 性tánh 之chi 藥dược 。 般Bát 若Nhã 教giáo 如như 定định 亂loạn 之chi 將tương 。 治trị 病bệnh 之chi 藥dược 。

二nhị 經kinh 既ký 爾nhĩ 。 餘dư 可khả 例lệ 知tri 。

心tâm 境cảnh 等đẳng 者giả 。 然nhiên 佛Phật 初sơ 說thuyết 小Tiểu 乘Thừa 心tâm 境cảnh 俱câu 有hữu 。 說thuyết 大Đại 乘Thừa 法Pháp 。 相tương/tướng 即tức 境cảnh 空không 心tâm 有hữu 。 說thuyết 般Bát 若Nhã 教giáo 即tức 心tâm 境cảnh 俱câu 空không 。 今kim 正chánh 明minh 此thử 。 故cố 云vân 齊tề 泯mẫn 。 心tâm 即tức 心tâm 心tâm 所sở 法pháp 。 境cảnh 即tức 諸chư 識thức 相tương/tướng 分phần/phân 。 心tâm 通thông 能năng 變biến 能năng 緣duyên 。 境cảnh 通thông 本bổn 質chất 影ảnh 像tượng 。 心tâm 境cảnh 等đẳng 亡vong 故cố 云vân 齊tề 泯mẫn 。 謂vị 約ước 遍biến 計kế 則tắc 。 都đô 無vô 所sở 有hữu 。 如như 繩thằng 上thượng 蛇xà 。 約ước 依y 他tha 則tắc 。 緣duyên 無vô 自tự 性tánh 。 如như 麻ma 上thượng 繩thằng 。 由do 心tâm 故cố 境cảnh 。 由do 境cảnh 故cố 心tâm 。 境cảnh 滅diệt 心tâm 空không 。 心tâm 如như 境cảnh 謝tạ 。 然nhiên 諸chư 法pháp 雖tuy 多đa 不bất 出xuất 心tâm 境cảnh 。 心tâm 境cảnh 既ký 泯mẫn 則tắc 一nhất 切thiết 皆giai 泯mẫn 也dã 。 《# 心tâm 經kinh 》# 亦diệc 云vân 。

無vô 眼nhãn 耳nhĩ 鼻tị 舌thiệt 身thân 意ý 。 無vô 色sắc 聲thanh 香hương 味vị 觸xúc 法pháp 。 無vô 眼nhãn 界giới 乃nãi 至chí 無vô 意ý 識thức 界giới 。

等đẳng 。 故cố 云vân 齊tề 泯mẫn 。

即tức 是thị 真chân 心tâm 者giả 。 顯hiển 非phi 斷đoạn 滅diệt 。 恐khủng 聞văn 一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 。 泯mẫn 之chi 皆giai 無vô 。 諸chư 法pháp 既ký 無vô 應ưng 成thành 斷đoạn 滅diệt 。 故cố 此thử 顯hiển 云vân 即tức 是thị 真chân 心tâm 。 然nhiên 此thử 心tâm 與dữ 上thượng 心tâm 字tự 不bất 同đồng 。 上thượng 是thị 緣duyên 生sanh 忘vong 心tâm 。 即tức 前tiền 夢mộng 識thức 也dã 。 此thử 是thị 常thường 住trụ 真chân 心tâm 。 即tức 前tiền 鏡kính 心tâm 也dã 。 為vi 揀giản 別biệt 故cố 。 故cố 特đặc 言ngôn 真chân 。 以dĩ 一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 。 皆giai 依y 此thử 心tâm 。 若nhược 離ly 此thử 心tâm 無vô 別biệt 有hữu 法pháp 。 故cố 經Kinh 云vân 。

一nhất 切thiết 世thế 界giới 。 因nhân 果quả 微vi 塵trần 。 因nhân 心tâm 成thành 體thể 。

心tâm 之chi 所sở 現hiện 。 名danh 曰viết 依y 他tha 。 執chấp 之chi 為vi 實thật 乃nãi 名danh 遍biến 計kế 。 依y 計kế 既ký 泯mẫn 即tức 是thị 圓viên 成thành 。 如như 繩thằng 依y 麻ma 有hữu 蛇xà 託thác 繩thằng 生sanh 。 繩thằng 蛇xà 既ký 亡vong 則tắc 麻ma 著trước 矣hĩ 。 此thử 是thị 疏sớ/sơ 主chủ 出xuất 般Bát 若Nhã 之chi 密mật 意ý 。 若nhược 據cứ 經kinh 文văn 。 即tức 但đãn 言ngôn 諸chư 法pháp 皆giai 空không 。 不bất 言ngôn 即tức 是thị 真chân 心tâm 。 故cố 下hạ 文văn 云vân 。

離ly 一nhất 切thiết 相tướng 。 即tức 名danh 諸chư 佛Phật

文văn 雖tuy 不bất 彰chương 義nghĩa 實thật 如như 此thử 。 若nhược 法pháp 性tánh 宗tông 。 即tức 直trực 於ư 諸chư 法pháp 空không 處xứ 。 顯hiển 出xuất 真chân 心tâm 。 故cố 《# 圓viên 覺giác 經kinh 》# 云vân 。

種chủng 種chủng 幻huyễn 化hóa 。 皆giai 生sanh 如Như 來Lai 。 圓viên 覺giác 妙diệu 心tâm 。 猶do 如như 空không 華hoa 。 從tùng 空không 而nhi 有hữu 。

乃nãi 至chí 云vân 。

諸chư 幻huyễn 盡tận 滅diệt 。 覺giác 心tâm 不bất 動động

故cố 云vân 即tức 是thị 真chân 心tâm 也dã 。

垢cấu 淨tịnh 雙song 亡vong 者giả 。 上thượng 言ngôn 心tâm 境cảnh 染nhiễm 淨tịnh 已dĩ 舍xá 。 文văn 未vị 顯hiển 彰chương 。 故cố 重trọng/trùng 明minh 也dã 。 意ý 云vân 非phi 但đãn 無vô 諸chư 有hữu 漏lậu 心tâm 境cảnh 之chi 法pháp 。 若nhược 於ư 法pháp 中trung 染nhiễm 淨tịnh 之chi 法pháp 。 亦diệc 復phục 不bất 有hữu 。 為vi 對đối 治trị 垢cấu 染nhiễm 。 方phương 彰chương 淨tịnh 法pháp 之chi 名danh 。 所sở 治trị 之chi 垢cấu 既ký 亡vong 。 能năng 治trị 之chi 淨tịnh 何hà 立lập 。 如như 無vô 慳san 貪tham 。 布bố 施thí 亦diệc 遣khiển 等đẳng 。 則tắc 知tri 若nhược 理lý 若nhược 智trí 。 若nhược 因nhân 若nhược 果quả 。 一nhất 切thiết 行hành 位vị 諸chư 對đối 治trị 門môn 。 悉tất 皆giai 不bất 有hữu 。 垢cấu 淨tịnh 並tịnh 無vô 。 故cố 曰viết 雙song 亡vong 。 故cố 《# 心tâm 經kinh 》# 云vân 。

無vô 無vô 明minh 亦diệc 無vô 無vô 明minh 盡tận

等đẳng 。

一nhất 切thiết 清thanh 淨tịnh 者giả 。 此thử 淨tịnh 與dữ 上thượng 淨tịnh 字tự 不bất 同đồng 。 上thượng 即tức 對đối 染nhiễm 之chi 淨tịnh 。 此thử 名danh 真chân 空không 曰viết 淨tịnh 。 以dĩ 聲Thanh 聞Văn 怖bố 空không 故cố 言ngôn 清thanh 淨tịnh 。 清thanh 淨tịnh 即tức 空không 義nghĩa 也dã 。 《# 大đại 般Bát 若Nhã 》# 中trung 。 或hoặc 則tắc 云vân 空không 或hoặc 言ngôn 清thanh 淨tịnh 。 然nhiên 萬vạn 法pháp 雖tuy 多đa 不bất 出xuất 心tâm 境cảnh 。 恐khủng 收thu 不bất 盡tận 。 又hựu 約ước 垢cấu 淨tịnh 重trọng/trùng 明minh 。 斯tư 則tắc 是thị 法pháp 皆giai 攝nhiếp 竟cánh 無vô 所sở 遺di 。 故cố 言ngôn 一nhất 切thiết 也dã 。 故cố 《# 大đại 般Bát 若Nhã 》# 云vân 。

善thiện 現hiện 。 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 多Đa 清thanh 淨tịnh 故cố 色sắc 清thanh 淨tịnh 。

乃nãi 至chí 。

諸chư 佛Phật 無vô 上thượng 菩Bồ 提Đề 。 悉tất 皆giai 清thanh 淨tịnh 。

又hựu 非phi 謂vị 泯mẫn 卻khước 心tâm 境cảnh 。 顯hiển 真chân 心tâm 了liễu 。 然nhiên 後hậu 亡vong 垢cấu 淨tịnh 。 顯hiển 真chân 空không 。 此thử 乃nãi 文văn 家gia 成thành 隔cách 句cú 對đối 。 若nhược 欲dục 順thuận 義nghĩa 。 應ưng 云vân 心tâm 境cảnh 齊tề 泯mẫn 。 垢cấu 淨tịnh 雙song 亡vong 。 一nhất 切thiết 清thanh 淨tịnh 。 即tức 是thị 真chân 心tâm 。 理lý 則tắc 明minh 矣hĩ 。 謂vị 真chân 心tâm 之chi 中trung 。 本bổn 無vô 心tâm 境cảnh 垢cấu 淨tịnh 等đẳng 法pháp 。 名danh 之chi 為vi 空không 。 非phi 謂vị 無vô 於ư 心tâm 法pháp 成thành 於ư 斷đoạn 滅diệt 。 故cố 《# 唯duy 識thức 頌tụng 》# 云vân 。

初sơ 即tức 相tương/tướng 無vô 性tánh 。 次thứ 無vô 自tự 然nhiên 性tánh 。 後hậu 由do 遠viễn 離ly 前tiền 。 所sở 執chấp 我ngã 法pháp 性tánh 。 此thử 諸chư 法pháp 勝thắng 義nghĩa 。 亦diệc 即tức 是thị 真Chân 如Như 。 常thường 如như 其kỳ 性tánh 故cố 。 即tức 唯duy 識thức 實thật 性tánh 。

然nhiên 此thử 與dữ 前tiền 迷mê 真chân 習tập 妄vọng 。 正chánh 為vi 翻phiên 對đối 。 若nhược 無vô 前tiền 意ý 焉yên 起khởi 此thử 文văn 。

疏sớ/sơ 三tam 千thiên 下hạ 。 二nhị 。 顯hiển 瑞thụy 彰chương 會hội 。

三tam 千thiên 即tức 三Tam 千Thiên 大Đại 千Thiên 世Thế 界Giới 。 如như 下hạ 所sở 明minh 。 瑞thụy 即tức 祥tường 瑞thụy 。 煥hoán 明minh 也dã 。 佛Phật 說thuyết 此thử 經Kinh 之chi 時thời 。 放phóng 大đại 光quang 明minh 。 照chiếu 三Tam 千Thiên 界Giới 非phi 不bất 煥hoán 然nhiên 。 復phục 現hiện 種chủng 種chủng 奇kỳ 異dị 之chi 事sự 。 有hữu 此thử 祥tường 瑞thụy 。 故cố 云vân 三tam 千thiên 瑞thụy 煥hoán 。 故cố 《# 大đại 般Bát 若Nhã 經kinh 》# 第đệ 一nhất 云vân 。

爾nhĩ 時thời 世Thế 尊Tôn 。 於ư 師sư 子tử 座tòa 上thượng 。 自tự 敷phu 尼ni 師sư 壇đàn 。 結kết 跏già 趺phu 坐tọa 。 入nhập 等đẳng 持trì 王vương 三tam 昧muội 。 安an 祥tường 而nhi 起khởi 。 一nhất 一nhất 身thân 分phần/phân 各các 放phóng 六lục 十thập 百bách 千thiên 俱câu 胝chi 那na 庾dữu 多đa 光quang 。 各các 照chiếu 三Tam 千Thiên 大Đại 千Thiên 世Thế 界Giới 。

乃nãi 至chí 云vân 。

令linh 此thử 世thế 界giới 。 六lục 種chủng 變biến 動động 。 盲manh 者giả 得đắc 視thị 。 聾lung 者giả 得đắc 聞văn 。

等đẳng 。 又hựu 云vân 。

其kỳ 諸chư 天thiên 人nhân 。 佛Phật 神thần 力lực 故cố 。 各các 見kiến 於ư 佛Phật 正chánh 坐tọa 其kỳ 前tiền 。 咸hàm 謂vị 如Như 來Lai 獨độc 為vì 說thuyết 法Pháp 。

十thập 六lục 會hội 彰chương 者giả 。 然nhiên 般Bát 若Nhã 類loại 有hữu 八bát 部bộ 。 謂vị 。

大đại 品phẩm 。 小tiểu 品phẩm 。 放phóng 光quang 。 光quang 贊tán 。 道Đạo 行hạnh 。 勝thắng 天thiên 王vương 。 文Văn 殊Thù 問vấn 。 金kim 剛cang 。 唐đường 譯dịch 六lục 百bách 卷quyển 。 二nhị 百bách 七thất 十thập 五ngũ 品phẩm 。 總tổng 一nhất 十thập 六lục 分phần 。 前tiền 五ngũ 無vô 名danh 。 後hậu 十thập 一nhất 分phần/phân 有hữu 名danh 。 前tiền 六lục 分phần 品phẩm 。 後hậu 十thập 不bất 分phân 品phẩm 。 即tức 初sơ 分phần/phân 。 七thất 十thập 九cửu 品phẩm 。 第đệ 二nhị 分phần 。 八bát 十thập 五ngũ 品phẩm 。 第đệ 三tam 。 三tam 十thập 一nhất 品phẩm 。 第đệ 四tứ 。 二nhị 十thập 九cửu 品phẩm 。 第đệ 五ngũ 。 二nhị 十thập 四tứ 品phẩm 。 第đệ 六lục 。 勝thắng 天thiên 王vương 般Bát 若Nhã 分phần/phân 。 一nhất 十thập 七thất 品phẩm 。 第đệ 七thất 。 曼Mạn 殊Thù 室Thất 利Lợi 分phần/phân 。 第đệ 八bát 。 那na 伽già 室thất 利lợi 分phần/phân 。 第đệ 九cửu 。 能năng 斷đoạn 金kim 剛cang 分phần/phân 。 第đệ 十thập 。 般Bát 若Nhã 理lý 趣thú 分phần/phân 。 第đệ 十thập 一nhất 。 施Thí 波Ba 羅La 蜜Mật 多đa 分phần 。 十thập 二nhị 。 淨tịnh 戒giới 。 十thập 三tam 。 安an 忍nhẫn 。 十thập 四tứ 。 精tinh 進tấn 。 十thập 五ngũ 。 靜tĩnh 慮lự 。 十thập 六lục 。 般Bát 若Nhã 。 即tức 《# 大đại 明Minh 度Độ 無Vô 極Cực 。 經kinh 》# 四tứ 卷quyển 。 同đồng 前tiền 五ngũ 分phần/phân 。 《# 儒nho 首thủ 菩Bồ 薩Tát 無vô 上thượng 清thanh 淨tịnh 。 分phân 衛vệ 經kinh 》# 二nhị 卷quyển 。 即tức 第đệ 九cửu 分phần/phân 。 《# 實thật 相tướng 般Bát 若Nhã 》# 即tức 第đệ 十thập 分phần/phân 。 《# 道Đạo 行hạnh 》# 。 《# 小tiểu 品phẩm 》# 各các 十thập 卷quyển 。 同đồng 第đệ 四tứ 分phần/phân 。 《# 光quang 讚tán 》# 十thập 卷quyển 。 《# 放phóng 光quang 》# 三tam 十thập 卷quyển 。 《# 大đại 品phẩm 》# 三tam 十thập 卷quyển 。 皆giai 同đồng 第đệ 二nhị 分phần 。 然nhiên 上thượng 諸chư 本bổn 開khai 合hợp 大đại 部bộ 。 文văn 勢thế 次thứ 緒tự 事sự 理lý 一nhất 一nhất 皆giai 同đồng 。 但đãn 廣quảng 略lược 之chi 異dị 。 唯duy 《# 仁nhân 王vương 》# 一nhất 本bổn 。 不bất 在tại 八bát 部bộ 之chi 中trung 。

疏sớ/sơ 今kim 之chi 下hạ 。 二nhị 。 別biệt 示thị 今kim 經kinh 二nhị 。

初sơ 。 略lược 標tiêu 指chỉ 如như 文văn 。

二nhị 。 廣quảng 序tự 讚tán 二nhị 。

一nhất 。 序tự 歎thán 幽u 玄huyền 二nhị 。

一nhất 。 具cụ 序tự 一nhất 經kinh 詮thuyên 旨chỉ 三tam 。

句cú 偈kệ 下hạ 。 一nhất 。 正chánh 序tự 。

句cú 有hữu 文văn 句cú 義nghĩa 句cú 。 今kim 通thông 此thử 二nhị 。 偈kệ 謂vị 積tích 句cú 所sở 成thành 。 亦diệc 通thông 此thử 二nhị 。 隱ẩn 謂vị 潛tiềm 隱ẩn 。 即tức 現hiện 在tại 無vô 文văn 。 如như 經kinh 中trung 多đa 無vô 所sở 斷đoạn 之chi 疑nghi 文văn 及cập 其kỳ 住trụ 名danh 。 略lược 謂vị 少thiểu 也dã 。 即tức 現hiện 雖tuy 有hữu 文văn 而nhi 不bất 廣quảng 故cố 。 如như 經kinh 中trung 唯duy 有hữu 能năng 斷đoạn 之chi 文văn 及cập 有hữu 住trụ 義nghĩa 。 旨chỉ 謂vị 意ý 旨chỉ 。 趣thú 謂vị 旨chỉ 之chi 所sở 歸quy 。 徹triệt 理lý 曰viết 深thâm 。 難nạn/nan 覺giác 曰viết 微vi 。 難nạn/nan 覺giác 有hữu 二nhị 意ý 。 一nhất 為vi 文văn 隱ẩn 略lược 故cố 義nghĩa 趣thú 難nạn/nan 覺giác 。 二nhị 為vi 徹triệt 理lý 故cố 甚thậm 深thâm 難nạn/nan 覺giác 。 然nhiên 隱ẩn 略lược 深thâm 微vi 之chi 相tướng 。 即tức 下hạ 所sở 云vân 慧tuệ 。 即tức 返phản 流lưu 淨tịnh 用dụng 。 約ước 斷đoạn 執chấp 觀quán 空không 得đắc 名danh 。 般Bát 若Nhã 正chánh 翻phiên 云vân 慧tuệ 。 不bất 云vân 智trí 也dã 。 下hạ 釋thích 題đề 中trung 廣quảng 辨biện 體thể 相tướng 。 三tam 空không 者giả 。 即tức 我ngã 空không 。 法pháp 空không 。 俱câu 空không 也dã 。 如như 下hạ 經Kinh 云vân 。

無vô 我ngã 相tương/tướng 人nhân 相tương/tướng

等đẳng 。 即tức 我ngã 空không 也dã 。

我ngã 相tướng 即tức 是thị 非phi 相tướng

等đẳng 。 即tức 法pháp 空không 也dã 。

離ly 一nhất 切thiết 相tướng 。 即tức 名danh 諸chư 佛Phật

是thị 俱câu 空không 也dã 。 二nhị 空không 可khả 知tri 。 俱câu 空không 有hữu 三tam 說thuyết 。

一nhất 別biệt 觀quán 人nhân 法pháp 名danh 二nhị 空không 。 同đồng 一nhất 剎sát 那na 。 雙song 觀quán 人nhân 法pháp 曰viết 俱câu 空không 。 二nhị 即tức 二nhị 執chấp 既ký 遣khiển 。 二nhị 空không 亦diệc 遣khiển 名danh 俱câu 空không 。 三tam 即tức 能năng 所sở 遣khiển 時thời 慧tuệ 亦diệc 無vô 住trụ 。 即tức 與dữ 本bổn 性tánh 相tướng 應ưng 。 此thử 時thời 自tự 無vô 人nhân 。 法pháp 二nhị 相tương 及cập 非phi 法pháp 相tướng 等đẳng 名danh 俱câu 空không 。 徹triệt 謂vị 透thấu 徹triệt 。 慧tuệ 是thị 能năng 徹triệt 。 三tam 空không 是thị 所sở 徹triệt 。 般Bát 若Nhã 照chiếu 時thời 透thấu 過quá 三tam 空không 之chi 表biểu 。 即tức 與dữ 本bổn 源nguyên 相tương 應ứng 。 以dĩ 本bổn 心tâm 源nguyên 。 非phi 空không 非phi 有hữu 。 為vi 對đối 人nhân 執chấp 方phương 說thuyết 人nhân 空không 。 為vi 對đối 法pháp 執chấp 方phương 說thuyết 法Pháp 空không 。 為vi 對đối 二nhị 執chấp 方phương 說thuyết 俱câu 空không 。 即tức 空không 是thị 能năng 對đối 。 執chấp 為vi 所sở 對đối 。 所sở 對đối 之chi 執chấp 既ký 遣khiển 。 能năng 對đối 之chi 空không 亦diệc 除trừ 。 空không 執chấp 兩lưỡng 亡vong 方phương 契khế 本bổn 性tánh 。 若nhược 住trụ 空không 境cảnh 未vị 曰viết 相tương 應ứng 。 所sở 以dĩ 疏sớ/sơ 中trung 特đặc 言ngôn 慧tuệ 徹triệt 。 由do 是thị 四tứ 加gia 行hành 位vị 菩Bồ 薩Tát 。 為vi 取thủ 空không 相tướng 不bất 名danh 見kiến 道đạo 。 故cố 唯duy 識thức 偈kệ 云vân 。

現hiện 前tiền 立lập 少thiểu 物vật 。 謂vị 是thị 唯duy 識thức 性tánh 。 以dĩ 有hữu 所sở 得đắc 故cố 。 非phi 真chân 住trụ 唯duy 識thức 。

今kim 既ký 徹triệt 於ư 空không 相tướng 。 能năng 所sở 兼kiêm 亡vong 。 即tức 同đồng 唯duy 識thức 見kiến 道đạo 頌tụng 云vân 。

若nhược 時thời 於ư 所sở 緣duyên 。 智trí 都đô 無vô 所sở 得đắc 。

爾nhĩ 時thời 住trụ 唯duy 識thức 。 離ly 二nhị 取thủ 相tương/tướng 故cố 。

檀đàn 舍xá 萬vạn 行hạnh 者giả 。 梵Phạm 音âm 檀đàn 那na 此thử 云vân 布bố 施thí 。 舍xá 謂vị 舍xá 攝nhiếp 萬vạn 行hạnh 。 即tức 菩Bồ 薩Tát 所sở 行hành 。 之chi 行hành 不bất 唯duy 於ư 萬vạn 。 今kim 舉cử 大đại 數số 耳nhĩ 。 以dĩ 布bố 施thí 舍xá 於ư 三tam 施thí 。 三tam 施thí 該cai 於ư 六Lục 度Độ 。 六Lục 度Độ 包bao 於ư 萬vạn 行hạnh 。 以dĩ 本bổn 望vọng 末mạt 故cố 。 曰viết 檀đàn 舍xá 萬vạn 行hạnh 也dã 。 所sở 以dĩ 佛Phật 答đáp 修tu 行hành 。 唯duy 言ngôn 布bố 施thí 。 故cố 彌Di 勒Lặc 頌tụng 云vân 。

檀đàn 義nghĩa 攝nhiếp 於ư 六lục 。 資tư 生sanh 無vô 畏úy 法pháp 。 此thử 中trung 一nhất 二nhị 三tam 。 是thị 名danh 修Tu 行Hành 住Trụ 。

住trụ 一nhất 十thập 八bát 下hạ 。 約ước 二nhị 論luận 以dĩ 敘tự 歎thán 。 準chuẩn 無vô 著trước 論luận 中trung 。 從tùng 佛Phật 正chánh 說thuyết 已dĩ 下hạ 。 乃nãi 至chí 經kinh 終chung 分phần/phân 。 為vi 十thập 八bát 住trú 處xứ 。 謂vị 第đệ 一nhất 發phát 心tâm 住trụ 。 乃nãi 至chí 第đệ 十thập 。 八bát 上thượng 求cầu 佛Phật 地địa 住trụ 。 即tức 是thị 修tu 大Đại 乘Thừa 行hành 人nhân 。 從tùng 因nhân 至chí 果quả 安an 住trụ 之chi 處xứ 。

密mật 示thị 階giai 差sai 者giả 。 謂vị 隱ẩn 密mật 示thị 現hiện 行hành 人nhân 修tu 行hành 入nhập 位vị 階giai 降giáng/hàng 。 差sai 別biệt 之chi 相tướng 。 以dĩ 經kinh 中trung 都đô 無vô 十thập 八bát 住trụ 名danh 。 含hàm 有hữu 十thập 八bát 住trụ 義nghĩa 。 以dĩ 不bất 顯hiển 配phối 故cố 云vân 密mật 示thị 。 前tiền 後hậu 淺thiển 深thâm 不bất 同đồng 故cố 云vân 階giai 差sai 也dã 。 然nhiên 階giai 差sai 之chi 相tướng 。 在tại 下hạ 正chánh 宗tông 文văn 前tiền 疏sớ/sơ 文văn 具cụ 明minh 。

斷đoạn 二nhị 十thập 七thất 疑nghi 者giả 。 準chuẩn 天thiên 親thân 論luận 。 從tùng 佛Phật 答đáp 三tam 問vấn 畢tất 。 便tiện 躡niếp 跡tích 斷đoạn 疑nghi 。 乃nãi 至chí 經kinh 終chung 二nhị 十thập 七thất 段đoạn 。 謂vị 第đệ 一nhất 求cầu 佛Phật 行hạnh 施thí 住trụ 相tương/tướng 疑nghi 。 乃nãi 至chí 第đệ 二nhị 十thập 七thất 。 入nhập 寂tịch 如như 何hà 說thuyết 法Pháp 疑nghi 。

潛tiềm 通thông 血huyết 脈mạch 者giả 。 潛tiềm 謂vị 潛tiềm 闇ám 。 通thông 謂vị 通thông 流lưu 。 血huyết 脈mạch 者giả 喻dụ 也dã 。 以dĩ 經kinh 中trung 多đa 分phần 唯duy 有hữu 能năng 斷đoạn 之chi 語ngữ 而nhi 無vô 所sở 斷đoạn 之chi 言ngôn 。 由do 是thị 文văn 起khởi 孤cô 然nhiên 勢thế 意ý 斷đoạn 絕tuyệt 。 及cập 尋tầm 經kinh 旨chỉ 皆giai 有hữu 所sở 因nhân 。 文văn 雖tuy 不bất 彰chương 理lý 且thả 連liên 貫quán 。 以dĩ 不bất 明minh 顯hiển 故cố 曰viết 潛tiềm 通thông 。 其kỳ 猶do 人nhân 身thân 血huyết 脈mạch 。 外ngoại 雖tuy 不bất 彰chương 內nội 宛uyển 流lưu 注chú 。 約ước 喻dụ 顯hiển 法pháp 。 故cố 曰viết 潛tiềm 通thông 血huyết 脈mạch 也dã 。 此thử 意ý 見kiến 於ư 逐trục 叚giả 敘tự 疑nghi 之chi 文văn 。

疏sớ/sơ 不bất 先tiên 下hạ 。 二nhị 。 反phản 顯hiển 不bất 先tiên 遣khiển 遣khiển 者giả 。 即tức 反phản 顯hiển 慧tuệ 徹triệt 三tam 空không 之chi 義nghĩa 。 謂vị 二nhị 執chấp 為vi 所sở 遣khiển 。 二nhị 空không 為vi 能năng 遣khiển 。 又hựu 二nhị 空không 為vi 所sở 遣khiển 。 俱câu 空không 為vi 能năng 遣khiển 。 以dĩ 俱câu 空không 遣khiển 二nhị 空không 。 空không 病bệnh 亦diệc 空không 。 故cố 云vân 遣khiển 遣khiển 。 如như 《# 圓viên 覺giác 》# 云vân 。

應ưng 當đương 遠viễn 離ly 。 一nhất 切thiết 幻huyễn 化hóa 。 虛hư 妄vọng 境cảnh 界giới 。 由do 堅kiên 執chấp 持trì 。 遠viễn 離ly 心tâm 故cố 。 心tâm 如như 幻huyễn 者giả 。 亦diệc 復phục 遠viễn 離ly 。 遠viễn 離ly 為vi 幻huyễn 。 亦diệc 復phục 遠viễn 離ly 。 離ly 遠viễn 離ly 幻huyễn 。 亦diệc 復phục 遠viễn 離ly 。

曷hạt 契khế 如như 如như 者giả 。 曷hạt 何hà 也dã 。 契khế 合hợp 也dã 。 如như 如như 者giả 。 即tức 上thượng 三tam 空không 之chi 表biểu 。 本bổn 源nguyên 真chân 性tánh 也dã 。 二nhị 空không 破phá 執chấp 。 執chấp 喪táng 空không 明minh 。 空không 病bệnh 亦diệc 空không 。 方phương 契khế 本bổn 元nguyên 真chân 性tánh 也dã 。 意ý 云vân 。

若nhược 不bất 先tiên 遣khiển 遣khiển 。 即tức 滯trệ 有hữu 滯trệ 空không 。 何hà 能năng 契khế 合hợp 真Chân 如Như 本bổn 性tánh 。 然nhiên 此thử 語ngữ 勢thế 亦diệc 是thị 御ngự 注chú 序tự 文văn 。 彼bỉ 云vân 。

咸hàm 歸quy 遣khiển 遣khiển 之chi 旨chỉ 。 盡tận 入nhập 如như 如như 之chi 妙diệu 。

疏sớ/sơ 故cố 雖tuy 下hạ 。 三tam 。 順thuận 結kết 。

如như 經kinh 中trung 度độ 四tứ 生sanh 即tức 是thị 策sách 修tu 。 無vô 生sanh 可khả 度độ 。 即tức 是thị 無vô 相tướng 。 行hành 六Lục 度Độ 即tức 是thị 策sách 修tu 。 不bất 住trụ 相tương/tướng 布bố 施thí 等đẳng 。 即tức 是thị 無vô 相tướng 。 如như 是thị 類loại 例lệ 遍biến 於ư 經kinh 中trung 。 然nhiên 度độ 生sanh 修tu 行hành 合hợp 是thị 有hữu 相tương/tướng 。 今kim 以dĩ 無vô 生sanh 可khả 度độ 。 無vô 住trụ 布bố 施thí 。 無vô 法pháp 可khả 說thuyết 。 無vô 我ngã 修tu 善thiện 。 故cố 順thuận 經kinh 宗tông 無vô 相tướng 之chi 義nghĩa 。 一nhất 經kinh 前tiền 後hậu 無vô 不bất 談đàm 此thử 。 故cố 曰viết 始thỉ 終chung 。 又hựu 因nhân 心tâm 果quả 心tâm 咸hàm 皆giai 如như 是thị 。 斯tư 則tắc 正chánh 策sách 修tu 時thời 無vô 相tướng 。 正chánh 無vô 相tướng 處xứ 策sách 修tu 。 非phi 謂vị 前tiền 後hậu 始thỉ 終chung 皆giai 爾nhĩ 。

疏sớ/sơ 由do 斯tư 下hạ 。 二nhị 。 結kết 歎thán 四tứ 法pháp 幽u 玄huyền 三tam 。

一nhất 。 正chánh 結kết 歎thán 。

若nhược 據cứ 前tiền 正chánh 敘tự 歎thán 中trung 。 約ước 教giáo 義nghĩa 分phần/phân 能năng 詮thuyên 所sở 詮thuyên 。 今kim 於ư 所sở 詮thuyên 之chi 中trung 。 別biệt 開khai 行hành 果quả 。 即tức 四tứ 法pháp 足túc 矣hĩ 。 然nhiên 教giáo 密mật 如như 前tiền 句cú 偈kệ 隱ẩn 略lược 。 理lý 密mật 如như 前tiền 旨chỉ 趣thú 深thâm 微vi 。 行hành 果quả 二nhị 玄huyền 前tiền 文văn 未vị 顯hiển 。 故cố 宜nghi 別biệt 明minh 。 行hành 玄huyền 者giả 。 夫phu 菩Bồ 薩Tát 行hành 不bất 出xuất 二nhị 種chủng 。 謂vị 隨tùy 相tương/tướng 行hành 。 離ly 相tương/tướng 行hành 也dã 。 隨tùy 相tương/tướng 即tức 同đồng 前tiền 策sách 修tu 。 離ly 相tương/tướng 即tức 同đồng 前tiền 無vô 相tướng 。 玄huyền 者giả 妙diệu 也dã 。 若nhược 二nhị 行hành 抗kháng 行hành 。 或hoặc 先tiên 或hoặc 後hậu 。 不bất 名danh 為vi 玄huyền 。 二nhị 行hành 同đồng 時thời 不bất 相tương 妨phương 閡ngại 。 乃nãi 名danh 為vi 玄huyền 。 若nhược 唯duy 隨tùy 相tương/tướng 即tức 同đồng 凡phàm 夫phu 。 若nhược 唯duy 離ly 相tương/tướng 即tức 同đồng 二Nhị 乘Thừa 。 二nhị 行hành 相tương/tướng 資tư 宛uyển 符phù 中trung 道đạo 。 即tức 觀quán 空không 而nhi 萬vạn 行hạnh 沸phí 騰đằng 。 涉thiệp 有hữu 而nhi 一nhất 道đạo 清thanh 淨tịnh 。 是thị 菩Bồ 薩Tát 行hạnh 矣hĩ 。 果quả 立lập 者giả 。 果quả 即tức 佛Phật 果Quả 也dã 。 此thử 中trung 佛Phật 果Quả 總tổng 有hữu 二nhị 種chủng 。 所sở 謂vị 真chân 身thân 。 應ưng 身thân 。 應ưng 身thân 有hữu 相tương/tướng 。 真chân 身thân 無vô 相tướng 。 玄huyền 者giả 。 若nhược 二nhị 身thân 各các 異dị 。 相tương/tướng 無vô 相tướng 殊thù 。 不bất 名danh 為vi 玄huyền 。 以dĩ 相tương/tướng 即tức 無vô 相tướng 。 無vô 相tướng 即tức 相tương/tướng 。 真chân 應ưng 無vô 閡ngại 。 故cố 曰viết 玄huyền 也dã 。 所sở 以dĩ 經kinh 中trung 。 若nhược 以dĩ 相tương/tướng 觀quán 佛Phật 。 則tắc 是thị 人nhân 行hành 邪tà 道đạo 。 不bất 以dĩ 具cụ 足túc 相tướng 發phát 心tâm 。 則tắc 墮đọa 斷đoạn 滅diệt 。 以dĩ 此thử 真chân 身thân 應ưng 身thân 不bất 一nhất 不bất 二nhị 。 故cố 使sử 然nhiên 也dã 。

由do 斯tư 者giả 因nhân 此thử 也dã 。 即tức 正chánh 指chỉ 說thuyết 。 此thử 一nhất 卷quyển 經Kinh 。 是thị 密mật 是thị 玄huyền 也dã 。 此thử 則tắc 結kết 指chỉ 前tiền 文văn 之chi 所sở 明minh 。 標tiêu 為vi 後hậu 說thuyết 之chi 所sở 以dĩ 也dã 。

疏sớ/sơ 致trí 使sử 下hạ 。 二nhị 。 示thị 難nan 了liễu 。

致trí 遂toại 也dã 使sử 令linh 也dã 。 由do 前tiền 四tứ 法pháp 幽u 玄huyền 之chi 故cố 。 遂toại 令linh 諷phúng 誦tụng 甚thậm 多đa 而nhi 解giải 者giả 極cực 少thiểu 。 口khẩu 諷phúng 即tức 讀đọc 誦tụng 其kỳ 文văn 也dã 。 牛ngưu 毛mao 喻dụ 其kỳ 多đa 也dã 。 妙diệu 解giải 經kinh 意ý 乃nãi 名danh 心tâm 通thông 。 麟lân 者giả 瑞thụy 獸thú 。 君quân 聖thánh 則tắc 現hiện 。 角giác 者giả 麟lân 唯duy 一nhất 角giác 。 喻dụ 悟ngộ 者giả 少thiểu 也dã 。 此thử 有hữu 兩lưỡng 重trọng/trùng 相tương 望vọng 。 以dĩ 論luận 多đa 少thiểu 。 謂vị 麟lân 比tỉ 牛ngưu 而nhi 已dĩ 少thiểu 。 角giác 比tỉ 毛mao 而nhi 又hựu 少thiểu 。 意ý 謂vị 讀đọc 誦tụng 者giả 多đa 中trung 之chi 多đa 。 通thông 悟ngộ 者giả 少thiểu 中trung 之chi 少thiểu 。

疏sớ/sơ 或hoặc 配phối 下hạ 。 三tam 。 彰chương 謬mậu 解giải 。

前tiền 四tứ 句cú 即tức 但đãn 不bất 符phù 聖thánh 旨chỉ 。 別biệt 作tác 意ý 度độ 不bất 得đắc 圓viên 暢sướng 。 雖tuy 非phi 邪tà 僻tích 亦diệc 名danh 謬mậu 解giải 。 後hậu 二nhị 句cú 胸hung 談đàm 臆ức 注chú 正chánh 是thị 邪tà 謬mậu 。 前tiền 言ngôn 心tâm 通thông 者giả 少thiểu 。 不bất 通thông 者giả 多đa 。 此thử 之chi 三tam 類loại 即tức 是thị 不bất 通thông 之chi 相tướng 也dã 。 此thử 前tiền 兩lưỡng 家gia 皆giai 先tiên 敘tự 因nhân 。 然nhiên 後hậu 結kết 過quá 。

配phối 入nhập 名danh 相tướng 者giả 。 謂vị 有hữu 疏sớ/sơ 將tương 法pháp 相tướng 名danh 句cú 配phối 入nhập 其kỳ 中trung 。 此thử 則tắc 貪tham 著trước 其kỳ 事sự 。 好hảo/hiếu 尚thượng 法pháp 相tướng 也dã 。 如như 下hạ 經Kinh 云vân 。

凡phàm 夫phu 之chi 人nhân 。 貪tham 著trước 其kỳ 事sự 。

乖quai 宗tông 者giả 。 以dĩ 經kinh 宗tông 無vô 相tướng 真chân 空không 。 既ký 以dĩ 法pháp 相tướng 解giải 之chi 。 寧ninh 契Khế 經Kinh 旨chỉ 。 以dĩ 不bất 順thuận 理lý 名danh 之chi 為vi 乖quai 。

但đãn 云vân 一nhất 真chân 者giả 。 但đãn 猶do 獨độc 也dã 。 以dĩ 聞văn 說thuyết 此thử 經Kinh 。 是thị 空không 無vô 相tướng 宗tông 。 則tắc 首thủ 末mạt 作tác 離ly 心tâm 離ly 境cảnh 空không 無vô 相tướng 道Đạo 理lý 一nhất 味vị 銷tiêu 釋thích 。 故cố 云vân 一nhất 真chân 。

望vọng 源nguyên 迷mê 派phái 者giả 。 望vọng 謂vị 瞻chiêm 望vọng 。 源nguyên 謂vị 水thủy 生sanh 之chi 處xứ 也dã 。 迷mê 謂vị 昏hôn 迷mê 。 派phái 謂vị 流lưu 派phái 。 路lộ 分phần/phân 曰viết 岐kỳ 。 水thủy 分phần/phân 曰viết 派phái 。 意ý 云vân 。

此thử 經Kinh 雖tuy 宗tông 無vô 相tướng 。 而nhi 文văn 義nghĩa 千thiên 差sai 。 今kim 雖tuy 符phù 大đại 底để 宗tông 源nguyên 。 而nhi 全toàn 乖quai 差sai 別biệt 義nghĩa 理lý 。 故cố 云vân 望vọng 源nguyên 迷mê 派phái 已dĩ 。 斯tư 言ngôn 乃nãi 是thị 曉hiểu 公công 《# 起khởi 信tín 》# 序tự 文văn 。 今kim 雖tuy 用dụng 之chi 。 而nhi 意ý 異dị 彼bỉ 。 彼bỉ 則tắc 以dĩ 一nhất 心tâm 為vi 源nguyên 。 隨tùy 緣duyên 生sanh 滅diệt 為vi 派phái 。 此thử 則tắc 以dĩ 經kinh 宗tông 為vi 源nguyên 。 義nghĩa 理lý 為vi 派phái 。 故cố 不bất 同đồng 也dã 。

其kỳ 餘dư 等đẳng 者giả 。 前tiền 則tắc 各các 有hữu 一nhất 長trường/trưởng 。 此thử 乃nãi 都đô 來lai 邪tà 僻tích 。 前tiền 則tắc 依y 人nhân 依y 教giáo 。 此thử 乃nãi 率suất 意ý 推thôi 胸hung 。 率suất 爾nhĩ 疎sơ 謬mậu 之chi 言ngôn 。 故cố 曰viết 。

胸hung 談đàm 臆ức 注chú 不bất 堪kham 採thải 覽lãm 。 置trí 之chi 言ngôn 外ngoại 。

故cố 云vân 不bất 足túc 論luận 矣hĩ 。 就tựu 中trung 此thử 釋thích 宇vũ 內nội 偏thiên 多đa 。 疏sớ/sơ 主chủ 云vân 。

予# 久cửu 志chí 斯tư 經Kinh 。 徧biến 詢tuân 諸chư 疏sớ/sơ 。 親thân 見kiến 數sổ 十thập 本bổn 。 或hoặc 假giả 託thác 金kim 剛cang 藏tạng 。 或hoặc 云vân 志chí 公công 。 或hoặc 云vân 傅phó/phụ 大Đại 士Sĩ 。 或hoặc 云vân 達đạt 磨ma 。 或hoặc 云vân 五ngũ 祖tổ 。 或hoặc 題đề 自tự 名danh 。 皆giai 好hảo/hiếu 紙chỉ 好hảo/hiếu 墨mặc 裝trang 飾sức 甚thậm 華hoa 。 其kỳ 中trung 文văn 義nghĩa 總tổng 不bất 堪kham 採thải 。 如như 釋thích 舍Xá 衛Vệ 國quốc 云vân 衛vệ 者giả 百bách 靈linh 衛vệ 護hộ 。 舉cử 一nhất 例lệ 諸chư 首thủ 末mạt 皆giai 爾nhĩ 。 苟cẩu 有hữu 無vô 限hạn 愚ngu 人nhân 。 不bất 能năng 甄chân 別biệt 。 寶bảo 為vi 至chí 妙diệu 。 誠thành 可khả 悲bi 哉tai 。

故cố 云vân 胸hung 談đàm 等đẳng 。 若nhược 將tương 源nguyên 派phái 約ước 迷mê 不bất 迷mê 。 前tiền 後hậu 相tương 望vọng 有hữu 其kỳ 四tứ 句cú 。 一nhất 。 迷mê 源nguyên 不bất 迷mê 派phái 。 即tức 配phối 入nhập 名danh 相tướng 者giả 。 二nhị 。 迷mê 派phái 不bất 迷mê 源nguyên 。 即tức 但đãn 云vân 一nhất 真chân 者giả 。 三tam 。 源nguyên 派phái 俱câu 迷mê 。 即tức 胸hung 談đàm 臆ức 注chú 也dã 。 四tứ 。 源nguyên 派phái 俱câu 不bất 迷mê 。 即tức 下hạ 不bất 攻công 異dị 端đoan 。 是thị 此thử 疏sớ/sơ 也dã 。

疏sớ/sơ 河hà 沙sa 下hạ 。 二nhị 。 引dẫn 文văn 結kết 顯hiển 。

河hà 沙sa 珍trân 寶bảo 者giả 。 即tức 經Kinh 云vân 。

如như 恆Hằng 河Hà 中trung 所sở 有hữu 沙sa 。 有hữu 如như 是thị 等đẳng 恆Hằng 河Hà 。 是thị 諸chư 恆Hằng 河Hà 沙sa 。 寧ninh 為vi 多đa 不phủ 。 乃nãi 至chí 此thử 福phước 德đức 。 勝thắng 前tiền 福phước 德đức 。

三tam 時thời 身thân 命mạng 者giả 。 即tức 經Kinh 云vân 。

須Tu 菩Bồ 提Đề 。 若nhược 有hữu 善thiện 男nam 子tử 善thiện 女nữ 人nhân 。 初sơ 日nhật 分phần/phân 以dĩ 恆Hằng 河Hà 沙sa 等đẳng 。 身thân 命mạng 布bố 施thí 。 乃nãi 至chí 何hà 況huống 書thư 寫tả 。 受thọ 持trì 讀đọc 誦tụng 。 為vì 人nhân 解giải 說thuyết 。

喻dụ 所sở 下hạ 有hữu 二nhị 意ý 。 一nhất 即tức 於ư 此thử 內nội 。 外ngoại 二nhị 財tài 喻dụ 之chi 不bất 及cập 。 二nhị 即tức 如như 下hạ 文văn 云vân 。

我ngã 念niệm 過quá 去khứ 無vô 量lượng 阿a 僧tăng 祇kỳ 劫kiếp 。 於ư 然Nhiên 燈Đăng 佛Phật 前tiền 。 乃nãi 至chí 譬thí 喻dụ 。 所sở 不bất 能năng 及cập 。

含hàm 茲tư 二nhị 意ý 故cố 云vân 喻dụ 所sở 不bất 及cập 。

豈khởi 徒đồ 然nhiên 哉tai 者giả 。 豈khởi 者giả 可khả 也dã 。 徒đồ 者giả 空không 也dã 。 意ý 云vân 可khả 空không 如như 此thử 也dã 。 意ý 謂vị 此thử 經Kinh 句cú 偈kệ 隱ẩn 略lược 有hữu 趣thú 深thâm 微vi 。 尋tầm 波ba 討thảo 源nguyên 卒tuất 難nan 得đắc 意ý 。 儻thảng 悟ngộ 玄huyền 理lý 隨tùy 分phần/phân 受thọ 持trì 。 得đắc 福phước 德đức 多đa 。 不bất 可khả 思tư 議nghị 。 既ký 若nhược 如như 此thử 。 非phi 聖thánh 智trí 不bất 能năng 造tạo 其kỳ 源nguyên 。 常thường 情tình 之chi 流lưu 豈khởi 合hợp 措thố 意ý 。 此thử 文văn 意ý 含hàm 兩lưỡng 勢thế 。

一nhất 驗nghiệm 凡phàm 心tâm 不bất 曉hiểu 。 二nhị 驗nghiệm 持trì 者giả 福phước 多đa 也dã 。

疏sớ/sơ 且thả 天thiên 親thân 下hạ 。 二nhị 。 述thuật 造tạo 疏sớ/sơ 意ý 二nhị 。

一nhất 。 示thị 疏sớ/sơ 論luận 師sư 承thừa 有hữu 據cứ 二nhị 。

一nhất 。 示thị 論luận 師sư 承thừa 斥xích 他tha 添# 削tước 。

梵Phạn 語ngữ 提đề 婆bà 盤bàn 豆đậu 。 此thử 云vân 天thiên 親thân 。 是thị 地địa 前tiền 四tứ 加gia 行hành 位vị 菩Bồ 薩Tát 。 即tức 無vô 著trước 弟đệ 也dã 。 無vô 著trước 。 梵Phạn 語ngữ 阿a 僧Tăng 佉khư 。 是thị 初Sơ 地Địa 菩Bồ 薩Tát 。 即tức 天thiên 親thân 兄huynh 也dã 。 補bổ 處xứ 即tức 彌Di 勒Lặc 菩Bồ 薩Tát 。 見kiến 在tại 兜Đâu 率Suất 天Thiên 上thượng 。 次thứ 補bổ 佛Phật 處xứ 。 號hiệu 曰viết 當đương 來lai 下hạ 生sanh 彌Di 勒Lặc 尊tôn 佛Phật 。 以dĩ 二nhị 菩Bồ 薩Tát 依y 稟bẩm 彌Di 勒Lặc 菩Bồ 薩Tát 偈kệ 頌tụng 。 造tạo 論luận 解giải 經kinh 。 故cố 云vân 師sư 補bổ 處xứ 尊tôn 。 下hạ 懸huyền 談đàm 廣quảng 明minh 。

後hậu 學học 下hạ 斥xích 其kỳ 違vi 論luận 。 即tức 無vô 著trước 。 天thiên 親thân 之chi 後hậu 。 製chế 疏sớ/sơ 之chi 者giả 也dã 。 何hà 疑nghi 者giả 責trách 辭từ 也dã 。 添# 即tức 前tiền 云vân 配phối 入nhập 名danh 相tướng 者giả 。 於ư 本bổn 論luận 外ngoại 。 加gia 以dĩ 大đại 小Tiểu 乘Thừa 法pháp 相tướng 行hành 位vị 故cố 云vân 添# 。 棄khí 即tức 前tiền 云vân 但đãn 云vân 一nhất 真chân 者giả 。 棄khí 卻khước 兩lưỡng 論luận 別biệt 自tự 解giải 釋thích 也dã 。 不bất 知tri 彼bỉ 人nhân 云vân 我ngã 勝thắng 菩Bồ 薩Tát 為vi 。 復phục 不bất 知tri 菩Bồ 薩Tát 。 所sở 造tạo 論luận 耶da 。 若nhược 言ngôn 不bất 是thị 我ngã 勝thắng 菩Bồ 薩Tát 。 亦diệc 非phi 不bất 知tri 造tạo 論luận 。 但đãn 以dĩ 志chí 道đạo 參tham 玄huyền 忘vong 言ngôn 取thủ 意ý 。 截tiệt 徑kính 修tu 進tiến 不bất 務vụ 枝chi 流lưu 。 誰thùy 有hữu 心tâm 力lực 尋tầm 於ư 論luận 文văn 者giả 。 即tức 應ưng 責trách 之chi 曰viết 。

尋tầm 論luận 釋thích 經kinh 則tắc 推thôi 無vô 心tâm 力lực 。 推thôi 胸hung 率suất 意ý 心tâm 力lực 何hà 多đa 。

且thả 者giả 約ước 截tiệt 之chi 辭từ 。 以dĩ 不bất 論luận 所sở 餘dư 截tiệt 徑kính 而nhi 斥xích 意ý 云vân 。

今kim 不bất 論luận 儞nễ 有hữu 理lý 無vô 理lý 。 且thả 論luận 主chủ 是thị 入nhập 位vị 上thượng 流lưu 。 復phục 從tùng 彌Di 勒Lặc 所sở 受thọ 義nghĩa 句cú 。 此thử 蓋cái 佛Phật 佛Phật 相tương/tướng 傳truyền 展triển 轉chuyển 師sư 授thọ 。 儞nễ 之chi 後hậu 學học 。 何hà 得đắc 固cố 違vi 而nhi 自tự 率suất 意ý 耶da 。 一nhất 是thị 凡phàm 聖thánh 。 愚ngu 智trí 懸huyền 隔cách 。 二nhị 是thị 師sư 父phụ 之chi 言ngôn 。 背bối/bội 智trí 率suất 愚ngu 。 悖bội 師sư 無vô 禮lễ 。 如như 父phụ 有hữu 所sở 作tác 子tử 乃nãi 故cố 違vi 。 豈khởi 合hợp 天thiên 道đạo 耶da 。

故cố 此thử 引dẫn 師sư 以dĩ 斥xích 也dã 。

疏sớ/sơ 故cố 今kim 下hạ 。 二nhị 。 明minh 今kim 述thuật 解giải 不bất 攻công 異dị 端đoan 。 今kim 初sơ 兩lưỡng 句cú 對đối 非phi 顯hiển 。 是thị 故cố 今kim 者giả 。 由do 菩Bồ 薩Tát 展triển 轉chuyển 相tương/tướng 授thọ 。 所sở 以dĩ 今kim 之chi 述thuật 作tác 不bất 攻công 異dị 端đoan 。 攻công 謂vị 攻công 擊kích 。 異dị 謂vị 別biệt 異dị 。 端đoan 即tức 端đoan 倪nghê 。 即tức 顯hiển 諸chư 家gia 卻khước 是thị 異dị 端đoan 也dã 。 故cố 云vân 對đối 非phi 顯hiển 是thị 。 故cố 《# 論luận 語ngữ 》# 云vân 。

攻công 乎hồ 異dị 端đoan 斯tư 害hại 也dã 。

已dĩ 注chú 云vân 。

善thiện 道đạo 有hữu 統thống 故cố 殊thù 塗đồ 而nhi 同đồng 歸quy 。 異dị 端đoan 不bất 同đồng 歸quy 也dã 。

疏sớ/sơ 是thị 下hạ 二nhị 句cú 。 出xuất 其kỳ 因nhân 由do 。 既ký 用dụng 本bổn 論luận 釋thích 經kinh 。 不bất 攻công 異dị 端đoan 明minh 矣hĩ 。

乳nhũ 非phi 下hạ 引dẫn 經kinh 喻dụ 。 《# 涅Niết 槃Bàn 》# 第đệ 十thập 云vân 。

復phục 次thứ 。

善thiện 男nam 子tử 。 如như 牧mục 牛ngưu 女nữ 為vi 欲dục 賣mại 乳nhũ 。 貪tham 多đa 利lợi 故cố 加gia 二nhị 分phần 水thủy 。 轉chuyển 復phục 賣mại 與dữ 餘dư 牧mục 牛ngưu 女nữ 。 彼bỉ 牧mục 牛ngưu 女nữ 得đắc 已dĩ 。 復phục 加gia 二nhị 分phần 水thủy 。 轉chuyển 賣mại 與dữ 近cận 城thành 女nữ 人nhân 。 彼bỉ 女nữ 得đắc 已dĩ 復phục 加gia 二nhị 分phần 水thủy 。 賣mại 與dữ 城thành 中trung 女nữ 人nhân 。 彼bỉ 女nữ 得đắc 已dĩ 復phục 加gia 二nhị 分phần 水thủy 。 詣nghệ 市thị 賣mại 之chi 。

時thời 有hữu 一nhất 人nhân 。 為vi 子tử 納nạp 婦phụ 。 當đương 須tu 好hảo/hiếu 乳nhũ 以dĩ 待đãi 賓tân 客khách 。 至chí 市thị 欲dục 買mãi 。 是thị 賣mại 乳nhũ 者giả 多đa 索sách 價giá 數số 。 是thị 人nhân 答đáp 言ngôn 。

汝nhữ 乳nhũ 多đa 水thủy 。 不bất 直trực 爾nhĩ 許hứa 之chi 直trực 。 今kim 我ngã 贍thiệm 待đãi 賓tân 客khách 。 是thị 故cố 當đương 取thủ 。

取thủ 已dĩ 還hoàn 家gia 煮chử 用dụng 。 作tác 麋mi 而nhi 無vô 乳nhũ 味vị 。 然nhiên 於ư 苦khổ 味vị 中trung 千thiên 倍bội 為vi 勝thắng 。

何hà 以dĩ 故cố 。 乳nhũ 之chi 為vi 味vị 。 諸chư 味vị 中trung 最tối 。

善thiện 男nam 子tử 。 我ngã 涅Niết 槃Bàn 後hậu 。 正Chánh 法Pháp 未vị 滅diệt 餘dư 八bát 十thập 年niên 。

爾nhĩ 時thời 是thị 經Kinh 於ư 閻Diêm 浮Phù 提Đề 。 當đương 廣quảng 流lưu 布bố 。 是thị 時thời 當đương 有hữu 諸chư 比Bỉ 丘Khâu 。 抄sao 略lược 是thị 經Kinh 分phân 作tác 多đa 分phần 。 抄sao 前tiền 著trước 後hậu 。 抄sao 後hậu 著trước 前tiền 。 前tiền 後hậu 著trước 中trung 。 中trung 著trước 前tiền 後hậu 。 雜tạp 以dĩ 世thế 語ngữ 錯thác 定định 是thị 經Kinh 。 今kim 多đa 眾chúng 生sanh 不bất 得đắc 正chánh 見kiến 。 如như 彼bỉ 女nữ 人nhân 。 展triển 轉chuyển 賣mại 乳nhũ 。 乃nãi 至chí 成thành 麋mi 而nhi 無vô 乳nhũ 味vị 。 然nhiên 彼bỉ 經kinh 意ý 以dĩ 喻dụ 涅Niết 槃Bàn 。 此thử 借tá 用dụng 之chi 以dĩ 喻dụ 般Bát 若Nhã 。 此thử 中trung 城thành 內nội 之chi 言ngôn 語ngữ 稍sảo 漫mạn 通thông 。 今kim 取thủ 最tối 初sơ 新tân 搆câu 之chi 乳nhũ 未vị 加gia 水thủy 者giả 。 以dĩ 為ví 喻dụ 也dã 。

或hoặc 曰viết 。

此thử 中trung 豈khởi 無vô 疏sớ/sơ 主chủ 自tự 語ngữ 。 應ưng 同đồng 添# 水thủy 乳nhũ 耶da 。

答đáp 。

不bất 然nhiên 。 雖tuy 有hữu 自tự 言ngôn 。 但đãn 是thị 連liên 合hợp 前tiền 後hậu 。 或hoặc 引dẫn 文văn 之chi 端đoan 。 皆giai 從tùng 本bổn 義nghĩa 而nhi 非phi 添# 也dã 。

疏sớ/sơ 纂toản 要yếu 下hạ 。 二nhị 。 示thị 名danh 題đề 。

義nghĩa 意ý 在tại 下hạ 。 諸chư 家gia 至chí 此thử 皆giai 略lược 判phán 經kinh 題đề 。 今kim 務vụ 簡giản 削tước 繁phồn 。 下hạ 文văn 委ủy 釋thích 。

三tam 。 解giải 本bổn 文văn 二nhị 。

初sơ 。 偈kệ 文văn 歸quy 請thỉnh 。

將tương 欲dục 製chế 疏sớ/sơ 。 恐khủng 未vị 上thượng 符phù 下hạ 合hợp 。 故cố 歸quy 請thỉnh 也dã 。 意ý 云vân 。

《# 法pháp 華hoa 經kinh 》# 說thuyết 。

假giả 使sử 滿mãn 世thế 間gian 。 皆giai 如như 舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 盡tận 思tư 共cộng 度độ 量lương 。 不bất 能năng 測trắc 佛Phật 智trí 。

聖thánh 智trí 尚thượng 難nạn/nan 圖đồ 度độ 。 凡phàm 心tâm 豈khởi 可khả 測trắc 量lượng 。 由do 是thị 祈kỳ 請thỉnh 加gia 護hộ 冀ký 無vô 紕# 繆mâu 。 於ư 中trung 前tiền 三tam 句cú 歸quy 敬kính 三Tam 寶Bảo 。 後hậu 一nhất 句cú 祈kỳ 願nguyện 利lợi 生sanh 。 初sơ 二nhị 字tự 能năng 歸quy 至chí 誠thành 。 稽khể 者giả 稽khể 也dã 。 首thủ 即tức 頭đầu 也dã 。 《# 尚thượng 書thư 》# 云vân 。

稽khể 首thủ 拜bái 手thủ

注chú 云vân 。

稽khể 首thủ 。 謂vị 首thủ 至chí 地địa 也dã 。 拜bái 手thủ 。 首thủ 至chí 手thủ 也dã 。 今kim 則tắc 屈khuất 頭đầu 至chí 地địa 稽khể 留lưu 少thiểu 時thời 。 表biểu 敬kính 之chi 甚thậm 也dã 。

又hựu 禮lễ 有hữu 三tam 種chủng 。 謂vị 下hạ 揖ấp 。 中trung 跪quỵ 。 上thượng 稽khể 首thủ 。 今kim 則tắc 上thượng 禮lễ 表biểu 無vô 慢mạn 心tâm 。 然nhiên 能năng 歸quy 之chi 人nhân 必tất 具cụ 三tam 業nghiệp 。 表biểu 佛Phật 有hữu 天thiên 眼nhãn 。 天thiên 耳nhĩ 。 他tha 心tâm 知tri 故cố 。 謂vị 以dĩ 身thân 業nghiệp 歸quy 。 表biểu 佛Phật 有hữu 天thiên 眼nhãn 見kiến 。 以dĩ 口khẩu 業nghiệp 歸quy 。 表biểu 佛Phật 有hữu 天thiên 耳nhĩ 聞văn 。 以dĩ 意ý 業nghiệp 歸quy 。 表biểu 佛Phật 有hữu 他tha 心tâm 知tri 。 又hựu 圓viên 滿mãn 三tam 業nghiệp 善thiện 故cố 。 成thành 就tựu 三tam 輪luân 因nhân 故cố 。 以dĩ 未vị 歸quy 三Tam 寶Bảo 之chi 前tiền 。 三tam 業nghiệp 悉tất 皆giai 不bất 善thiện 。 今kim 歸quy 三Tam 寶Bảo 故cố 。 三tam 業nghiệp 皆giai 善thiện 也dã 。 三tam 輪luân 者giả 。 謂vị 神thần 通thông 輪luân 。 記ký 心tâm 輪luân 。 教giáo 誡giới 輪luân 。 因nhân 中trung 身thân 業nghiệp 歸quy 。 果quả 獲hoạch 神thần 通thông 輪luân 。 因nhân 中trung 口khẩu 業nghiệp 歸quy 。 果quả 獲hoạch 教giáo 誡giới 輪luân 。 因nhân 中trung 意ý 業nghiệp 歸quy 。 果quả 獲hoạch 記ký 心tâm 輪luân 。 據cứ 此thử 即tức 三tam 業nghiệp 是thị 因nhân 。 三tam 輪luân 是thị 果quả 。 三tam 輪luân 之chi 因nhân 。 依y 主chủ 釋thích 也dã 。 今kim 言ngôn 稽khể 首thủ 即tức 當đương 身thân 業nghiệp 。 但đãn 舉cử 身thân 業nghiệp 餘dư 者giả 自tự 具cụ 。 謂vị 稱xưng 三Tam 寶Bảo 名danh 。 及cập 述thuật 所sở 為vi 事sự 。 即tức 口khẩu 業nghiệp 也dã 。 心tâm 不bất 虔kiền 誠thành 寧ninh 肯khẳng 歸quy 禮lễ 。 即tức 意ý 業nghiệp 也dã 。

牟Mâu 尼Ni 下hạ 。 正chánh 舉cử 三Tam 寶Bảo 。 謂vị 佛Phật 法Pháp 僧Tăng 。 為vi 福phước 之chi 田điền 。 三tam 皆giai 可khả 寶bảo 故cố 云vân 三Tam 寶Bảo 。 帶đái 數số 釋thích 也dã 。 然nhiên 有hữu 三tam 種chủng 。

一nhất 住trụ 持trì 。 即tức 塑tố 畫họa 等đẳng 。 像tượng 佛Phật 也dã 。 三tam 藏tạng 教giáo 文văn 。 法pháp 也dã 。 五ngũ 眾chúng 和hòa 合hợp 。 僧Tăng 也dã 。 遵tuân 守thủ 遺di 言ngôn 任nhậm 持trì 像tượng 法pháp 。 名danh 曰viết 住trụ 持trì 。 二nhị 別biệt 相tướng 者giả 。 佛Phật 即tức 三Tam 身Thân 。 法pháp 即tức 教giáo 理lý 行hành 果quả 。 僧Tăng 即tức 二Nhị 乘Thừa 菩Bồ 薩Tát 。 三tam 同đồng 體thể 者giả 。 覺giác 照chiếu 名danh 佛Phật 。 軌quỹ 持trì 名danh 法pháp 。 和hòa 合hợp 名danh 僧Tăng 。 於ư 中trung 復phục 有hữu 。 本bổn 性tánh 觀quán 行hành 融dung 通thông 之chi 異dị 。 皆giai 一nhất 法pháp 上thượng 說thuyết 之chi 。 故cố 云vân 同đồng 體thể 。 於ư 上thượng 三tam 中trung 。 今kim 所sở 歸quy 者giả 即tức 別biệt 相tướng 也dã 。 五ngũ 教giáo 之chi 中trung 當đương 其kỳ 始thỉ 教giáo 。 以dĩ 此thử 經Kinh 屬thuộc 始thỉ 教giáo 故cố 。 今kim 但đãn 取thủ 當đương 宗tông 之chi 中trung 能năng 說thuyết 般Bát 若Nhã 為vi 佛Phật 。 所sở 說thuyết 般Bát 若Nhã 為vi 法pháp 。 發phát 起khởi 流lưu 通thông 者giả 為vi 因nhân 。 故cố 非phi 餘dư 教giáo 。

牟Mâu 尼Ni 下hạ 。 佛Phật 也dã 。 梵Phạm 音âm 釋Thích 迦Ca 牟Mâu 尼Ni 。 此thử 云vân 能năng 仁nhân 寂tịch 默mặc 。 能năng 仁nhân 故cố 不bất 住trụ 涅Niết 槃Bàn 。 寂tịch 默mặc 故cố 不bất 住trụ 生sanh 死tử 。 又hựu 寂tịch 者giả 現hiện 相tướng 無vô 相tướng 。 默mặc 者giả 示thị 說thuyết 無vô 說thuyết 。 此thử 則tắc 即tức 真chân 之chi 應ưng 也dã 。 大đại 覺giác 者giả 。 覺giác 即tức 是thị 佛Phật 。 大đại 揀giản 餘dư 聖thánh 。 餘dư 聖thánh 雖tuy 覺giác 未vị 名danh 為vi 大đại 。 二Nhị 乘Thừa 偏thiên 覺giác 。 菩Bồ 薩Tát 分phần/phân 覺giác 。 皆giai 非phi 大đại 也dã 。 唯duy 佛Phật 如Như 來Lai 。 一nhất 覺giác 永vĩnh 覺giác 。 無vô 所sở 不bất 覺giác 。 如như 大đại 夢mộng 覺giác 。 如như 蓮liên 華hoa 開khai 。 逈huýnh 超siêu 群quần 聖thánh 故cố 獨độc 稱xưng 大đại 。 尊tôn 者giả 具cụ 上thượng 九cửu 號hiệu 為vi 物vật 所sở 尊tôn 。 下hạ 文văn 廣quảng 辨biện 。

能năng 開khai 下hạ 。 法pháp 也dã 。 於ư 中trung 能năng 字tự 屬thuộc 佛Phật 。 開khai 字tự 通thông 佛Phật 及cập 法pháp 。 謂vị 在tại 佛Phật 為vi 能năng 開khai 。 在tại 法pháp 為vi 所sở 開khai 。 般Bát 若Nhã 三tam 空không 句cú 五ngũ 字tự 。 唯duy 局cục 法pháp 也dã 。 然nhiên 於ư 此thử 中trung 。 具cụ 教giáo 理lý 行hành 果quả 。 般Bát 若Nhã 果quả 也dã 。 以dĩ 是thị 到đáo 彼bỉ 岸ngạn 慧tuệ 故cố 。 三tam 空không 理lý 也dã 。 句cú 即tức 教giáo 也dã 。 理lý 果quả 合hợp 論luận 行hành 也dã 。 以dĩ 慧tuệ 照chiếu 理lý 是thị 菩Bồ 薩Tát 行hạnh 故cố 。

發phát 起khởi 下hạ 。 僧Tăng 也dã 。 發phát 起khởi 上thượng 士sĩ 即tức 須Tu 菩Bồ 提Đề 。 因nhân 興hưng 三tam 問vấn 故cố 佛Phật 說thuyết 之chi 。 流lưu 通thông 上thượng 士sĩ 。 即tức 是thị 彌Di 勒Lặc 。 無vô 著trước 。 天thiên 親thân 也dã 。 邐lệ 迤dĩ 解giải 釋thích 方phương 始thỉ 弘hoằng 傳truyền 。 上thượng 士sĩ 者giả 高cao 上thượng 之chi 士sĩ 也dã 。 或hoặc 曰viết 上thượng 人nhân 。 故cố 馬mã 鳴minh 菩Bồ 薩Tát 《# 讚tán 無vô 常thường 經kinh 歸quy 敬kính 偈kệ 》# 云vân 。

八bát 輩bối 上thượng 人nhân 能năng 離ly 染nhiễm

或hoặc 云vân 大Đại 士Sĩ 。 故cố 《# 大đại 雲vân 疏sớ/sơ 》# 云vân 。

如như 斯tư 大Đại 士Sĩ 皆giai 歸quy 命mạng

斯tư 皆giai 通thông 用dụng 故cố 隨tùy 人nhân 稱xưng 。

疏sớ/sơ 冥minh 資tư 下hạ 一nhất 句cú 。 祈kỳ 願nguyện 利lợi 生sanh 也dã 。 冥minh 闇ám 。 資tư 助trợ 也dã 。 所sở 述thuật 即tức 此thử 疏sớ/sơ 也dã 。 契khế 合hợp 也dã 。 群quần 機cơ 即tức 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 也dã 。 然nhiên 資tư 助trợ 加gia 護hộ 有hữu 二nhị 種chủng 。

一nhất 即tức 顯hiển 加gia 。 謂vị 現hiện 身thân 說thuyết 法Pháp 。 有hữu 所sở 見kiến 聞văn 。 二nhị 即tức 冥minh 加gia 。 但đãn 得đắc 智trí 力lực 無vô 所sở 視thị 聽thính 。 今kim 於ư 二nhị 中trung 唯duy 求cầu 冥minh 加gia 也dã 。 以dĩ 製chế 疏sớ/sơ 釋thích 經kinh 唯duy 籍tịch 智trí 力lực 。 但đãn 得đắc 冥minh 助trợ 不bất 須tu 見kiến 聞văn 。 以dĩ 此thử 經Kinh 云vân 。

若nhược 以dĩ 色sắc 見kiến 聲thanh 求cầu 。 是thị 行hành 邪tà 道đạo 。

為vi 順thuận 此thử 教giáo 故cố 不bất 求cầu 顯hiển 然nhiên 。 凡phàm 所sở 設thiết 教giáo 皆giai 契khế 理lý 契khế 機cơ 。 今kim 不bất 言ngôn 契khế 理lý 者giả 。 以dĩ 疏sớ/sơ 是thị 論luận 文văn 已dĩ 契khế 理lý 故cố 。 又hựu 疏sớ/sơ 主chủ 於ư 二nhị 利lợi 中trung 利lợi 他tha 偏thiên 甚thậm 。 今kim 唯duy 言ngôn 契khế 機cơ 者giả 。 悲bi 增tăng 之chi 相tướng 也dã 。

金Kim 剛Cang 經Kinh 纂Toản 要Yếu 刊# 定Định 記Ký 卷quyển 第đệ 一nhất