Khuyến Phát Chư Vương Kệ Yếu

SỐ 1673/1
KHUYẾN PHÁT CHƯ VƯƠNG YẾU KỆ
Tác giả: Bồ tát Long Thọ soạn tập.
Hán dịch: Đời Lưu Tống, Đại sư Tăng Già Bạt Ma.
Việt dịch: Cư sĩ Nguyên Huệ (2013).

Nêu công đức thắng vua
Tôi không mong tưởng khác
Pháp chư Phật thuyết giảng
Trang nghiêm chính nghĩa gì?
Lược soạn tụng Hiền Thánh
Mong Đại vương lắng nghe
Như dùng nhiều cây tạp
Tạo lập tượng Như Lai.
Người trí cung kính lễ
Nương Phật nên xem trọng
Tôi nay do không biện
Nói rõ Tạng chân thật.
Người tuệ nên tin vui
Dựa pháp nghe chỗ thuật
Đại vương tuy luôn nghe
Phạm âm, Như Lai nói.
Do đa văn tỏ ngộ
Thường nghe tất tin sâu
Như nhật chiếu chất trắng
Há chẳng thêm rực rỡ.
Tam bảo, thí, giới, thiên
Nói sáu niệm tối thắng
Tùy thuận các công đức
Khéo quán xét như thật.
Thân, miệng, ý thường hành
Mười nghiệp đạo thanh tịnh
Xa rượu không say loạn
Lìa tà tu chánh mạng.
Biết tiền của năm nhà
Vô thường không bền chắc
Huệ thí bậc hữu đức
Nghèo khổ và thân thuộc.
Tùy chỗ sinh thường theo
Bố thí là tối thắng
Không đoạn cũng không diệt
Không lìa, không mong quả.
Các Tịnh giới như thế
Phải nên khéo thọ trì
Đây tức là ruộng tốt
Vì sinh các công đức.
Thí, giới, nhẫn, tinh tấn
Thiền định, vô lượng tuệ
Các Ba la mật này
Người trí phải tu tập.
Hay qua biển ba cõi
Mau được Mâu Ni Tôn
Nếu người hiếu mẹ cha
Chí tâm phụng cúng dường.
Đây gọi cửa lễ giáo
Thắng tộc, trời thanh tịnh
Tiếng tốt lan truyền xa
Bỏ thân sinh thiên thượng.
Lìa giết trộm dâm dối
Uống rượu và ba chi
Thành tựu tám phần trai
Tùy thuận học chư Phật.
Bỏ thân sinh sáu trời
Chỗ mong thảy tùy ý
Keo, nịnh, giả dối, mạn
Lười biếng, tham, sân, si.
Dòng họ, sắc diệu đẹp
Trai trẻ, hiểu biết, vui
Các mê hoặc như thế
Phải xem như oán đối.
Nếu tu không phóng dật
Đây là đường bất tử
Phóng dật là nẻo chết
Là lời Thế Tôn dạy.
Vì tăng trưởng pháp thiện
Nên tu không phóng dật
Nếu người trước làm ác
Sau nên không phóng dật.
Đây tức chiếu thế gian
Mây tan ánh trăng tỏ
Nhẫn nhục không gì bằng
Không theo tâm nóng giận.
Phật dạy hay xa lìa
Là được đạo Bất hoàn
Có sân như vẽ nước
Hoặc như vẽ đất đá.
Nếu nói vượt phiền não
Người đầu là thù thắng
Sửa ác, tu từ nhẫn
Thứ ba tức là trên.
Tối thắng nói chúng sinh
Ba loại lời thiện ác
Đầu gọi dẫn tâm người
Lời đẹp như mật ngọt.
Kế gọi lời chân thật
Cũng như hoa đẹp nở
Sau gọi không thành thật
Thô bỉ như phân uế.
Người trí nên phân biệt
Bỏ sau, tu hai trước
Từ sáng, sáng đến cuối
Từ tối, tối rốt cùng.
Có từ tối vào sáng
Hoặc từ sáng vào tối
Người trí phải biết rõ
Bỏ ba, lên sáng đầu.
Có người sống tợ chín
Hoặc lại chín tợ sống
Hoặc hai cùng sống chín
Người sáng phân biệt kỹ.
Không nhìn sắc vợ người
Nhìn phải nghĩ mẹ, con
Như thế còn khởi hoặc
Nên tu quán bất tịnh.
Tâm ý thường động loạn
Phải siêng khéo giữ gìn
Như người giữ kiến văn
Kho báu, yêu mạng con.
Nên quán năm dục lạc
Cũng như rắn độc dữ
Oán ghét và đao, lửa
Phương tiện tu chán lìa.
Năm dục sinh phi nghĩa
Giống như trái Tần-bà
Che đậy, khéo dối trá
Buộc người trụ sinh tử.
Người trí nên quán xét
Xả bỏ chớ cấu nhiễm
Các căn thường loạn động
Dong ruổi sáu trần cảnh.
Nếu hay khéo điều phục
Tức là đại dũng kiện
Thân này là nhà xí
Chín đường thường tiết uế.
Rò rỉ khó được đầy
Da mỏng giấu bất tịnh
Người ngu bị lừa dối
Bậc trí phải chán lìa.
Như người bệnh ghẻ lở
Hướng lửa mong hết khổ
Vui ít sau khổ tăng
Tham dục cũng như thế.
Phải khéo biết lỗi dục
Từ đấy lìa các khổ
Muốn thấy đệ nhất nghĩa
Phật dạy quán duyên khởi.
Phải nên siêng tu lập
Hơn hết không gì qua
Dòng họ, thân đoan nghiêm
Đa văn tự tô điểm.
Nếu không tu giới, tuệ
Đây thật chẳng tốt đẹp
Hay đủ hai công đức
Không ba vẫn kỳ đặc.
Lợi suy và chê khen
Xưng tán cùng khổ vui
Tám pháp không nghiêng động
Đây tức là Thánh vương.
Chớ vì các thiên thần
Sa-môn, Bà-la-môn
Tông thân và khách quý
Hại sinh tạo nghiệp ác.
Mạng chung vào địa ngục
Thọ khổ kia không thay
Nếu người tạo nghiệp ác
Không thọ liền khổ độc.
Mạng chung chịu khổ báo
Sau hối sao còn kịp
Tín, giới, thí, đa văn
Trí tuệ có hổ thẹn.
Phật nói tài bất cộng
Tài sản khác đều chung
Bài bạc cùng tụ tập
Lười biếng theo bạn ác.
Rượu say thêm phóng túng
Đêm chơi không xấu hổ
Sáu việc này ô danh
Người trí nên xa lìa.
Biết đủ, tài sản lớn
Thế Tôn đã ngợi khen
Nếu hay tu biết đủ
Tuy nghèo kém mà giàu.
Ví như rồng nhiều đầu
Đầu nhiều thì khổ nhiều
Tự tánh kết hận sâu
Đấy gọi vợ oán đối.
Ngạo mạn không vâng thuận
Đấy gọi vợ khinh chồng
Hoang phí tài sản chồng
Đấy gọi là vợ giặc.
Cẩn thận! Trượng phu hiền
Nên xa ba vợ ấy
Tùy thuận làm chị em
Yêu thích làm bạn tốt.
An ủi làm người mẹ
Theo ý làm tôi tớ
Bốn vợ hiền lương này
Tức là quyến thuộc chồng.
Ăn uống là thuốc thang
Không nuôi tham, sân, si
Chỉ làm ngừng thân khổ
Chớ làm tăng phóng dật.
Ngày siêng năng tu hành
Đầu, cuối đêm cũng vậy
Giữa đêm cũng chánh niệm
Không khiến mộng luống qua.
Tâm từ bi, hỷ xả
Ngày đêm thường tu tập
Nếu chưa xuất thế gian
Phước ấy hơn Phạm thiên.
Lìa giác (Tầm) dục hoan hỷ
Khổ vui tu bốn thiền
Quả thật Phạm quang tịnh
Thọ các thiên lạc này.
Nếu người hành ác ít
Rộng tu vô lượng thiện
Như lấy một nhúm muối
Ném vào sông Hằng lớn.
Nếu người làm nhiều ác
Ít tu công đức tịnh
Như lấy nhiều độc dữ
Bỏ vào cơm bát nhỏ.
Năm ấm, giặc tối tăm
Cướp báu thiện của người
Kẻ năm căn, lực: Tín v.v…
Tức hay khéo gìn giữ.
Khổ sinh già bệnh chết
Kẻ yêu thương lìa biệt
Chìm đắm không vượt qua
Đây do lỗi nghiệp mình.
Cầu sinh thiên giải thoát
Phải siêng tu chánh kiến
Tà kiến tuy làm thiện
Chỉ thu được quả khổ.
Vô thường, khổ, bất tịnh
Cần phải khéo quán xét
Nếu không chánh tư duy
Bốn đảo mù mắt tuệ.
Sắc đoan chánh chẳng Ta
Ta, sắc cũng không chủ
Bốn ấm kia cũng vậy
Chỉ là tụ khổ không.
Chẳng thời, chẳng không nhân
Cũng chẳng tự tánh có
Chẳng trời Tự Tại sinh
Nghiệp vô minh, ái khởi.
Thân kiến, giới thủ, nghi
Ba ấy chướng giải thoát
Thánh tuệ mở cửa thoát
Tự lực không nhờ người.
Tịnh giới học thiền định
Tinh tấn tu bốn thiền
Giới tâm tuệ tăng thượng
Thường phải siêng tu học.
Các giới, trí, tam muội
Thảy vào trong ba học
Thân niệm xứ lực lớn
Phật thuyết đạo Nhất thừa.
Thường nên buộc tâm niệm
Phương tiện khéo gìn giữ
Nếu quên chánh niệm này
Tất mất các pháp thiện.
Thân mạng rất mỏng manh
Như gió thổi bọt nước
Mộng thức khó bảo toàn
Thở ra không chắc lại.
Hốt nhiên thành hạt bụi
Nên biết không bền chắc
Đại địa, Tu-di, biển
Bảy mặt trời thiêu đốt.
Chẳng còn chút tro tàn
Huống lại thân mỏng manh
Vô thường không thể dựa
Chẳng phải pháp che giữ.
Thân này không thể cậy
Thế sao không sinh chán?
Ví như rùa mù biển
Gặp được bọng cây nổi.
Súc sinh lại thân người
Khó được còn hơn đấy
Vì sao trong nẻo người
Không tu nghiệp quả tốt.
Bình báu dầy phẩn uế
Đây là người ngu si
Đã được thân người báu
Mà dùng tạo hành ác.
Phải biết những kẻ này
Ngu si còn hơn đấy
Được sinh nước có đạo
Lại gặp thiện tri thức.
Tâm chánh kiến thành tựu
Túc mạng có công đức
Đầy đủ bốn bảo luân
Hay thoát đường sinh tử.
Gần gũi thiện tri thức
Tu phạm hạnh đầy đủ
Phật nói người như thế
Tâm thường được tịch diệt.
Ba nẻo ác, tà kiến
Không nghe tiếng pháp Phật
Chốn tối tăm, biên địa
Trời Trường thọ điếc, câm.
Vua đã lìa tám nạn
Được thân vô ngại này
Cần phải tu nghiệp thiện
Phương tiện cầu Nê-hoàn.
Trong đêm dài sinh tử
Vô lượng các thứ khổ
Lần lượt làm sáu thân
Cao thấp không thứ lớp.
Vĩnh kiếp trong sinh tử
Chưa từng không làm con
Tính uống sữa mẹ hiền
Lượng bằng bốn biển lớn.
Phàm phu mới thọ sinh
Sữa uống lại hơn đấy
Một người từ xưa lại
Xương chứa cao Tu-di.
Các người trời trải qua
Như vi trần đại địa
Trước làm Chuyển luân vương
Sau lại làm tôi tớ.
Hoặc trên là Đế-thích
Được chư thiên phụng sự
Sau sinh trong đất phẩn
Qua lại cũng vô số.
Hoặc lúc sinh lên trời
Chọn thiên nữ rất vui
Các sắc đẹp, hoa mắt
Tai nghe muôn loại tiếng.
Chạm thân đều mềm mại
Dục lạc khó nói hết
Sau đọa vào địa ngục
Không khổ nào không trải.
Hoặc sinh cây rừng kiếm
Đầu mình rơi theo đao
Hoặc dạo đỉnh Tu-di
Lên xuống theo tâm niệm.
Cùng với chúng thiên nữ
Tắm gội ao Mạn-đà
Hoa báu bày trang nghiêm
Mát mẻ rất vui thích.
Lại vào sông Tro sôi
Đun nấu thảy nát nhừ
Sáu trời, năm dục vui
Phạm thế lìa dục lạc.
Chết vào ngục không chọn
Chịu đủ các khổ độc
Hoặc làm trời nhật nguyệt
Ánh sáng chiếu bốn vùng.
Sau sinh ngục Hắc ám
Không tự thấy hình mình
Vua nên thắp đèn tuệ
Chớ lại theo nẻo tối.
Trong tám địa ngục lớn
Khổ thiêu nướng mổ xé
Trải đủ nhiều khổ độc
Vô lượng không thể ví.
Nếu người theo si hoặc
Tạo đủ các nghiệp ác
Trong khoảnh khắc thở ra
Nghe các khổ dữ này.
Tâm ấy không sợ hãi
Tức là người gỗ đá
Mắt thấy cảnh báo ứng
Lại nghe người trí nêu.
Kia chọn kinh điển Phật
Nội tâm chánh tư duy
Tất nên rất sợ hãi
Huống gì thân tự trải.
Trong hết thảy thọ khổ
Không chọn khổ lớn nhất
Trong tất cả thọ lạc
Ái dứt, lạc đệ nhất.
Đêm ngày đều ba thời
Ba trăm cọc xuyên thân
Dục so khổ không chọn
Gấp trăm ngàn không dụ.
Vô lượng các khổ độc
Cầu chết không thể được
Thọ tội trăm ngàn tuổi
Nghiệp ác hết mới thoát.
Quả báo khổ bất tịnh
Nghiệp thân miệng, hạt giống
Không hạt giống không có
Vua nên dứt gốc khổ.
Nếu đọa nẻo súc sinh
Khổ trói buộc giết hại
Tâm tham hại cuồng loạn
Oán kết lại ăn nhau.
Hoặc vì lấy châu ngọc
Lông, đuôi, da, thịt, xương
Do đấy mất thân mạng
Mổ, lột, chặt, cắt, đau.
Ngựa giỏi có sức lớn
Khổ buộc cổ cỡi kéo
Lồng lộn chưa thuần thục
Khổ roi, giàm, đánh đập.
Ngạ quỷ xét ăn uống
Điều nghĩ chưa từng có
Đói khát nóng lạnh bức
Đêm dài không ngừng nghỉ.
Hoặc thân như núi lớn
Cổ họng như mũi kim
Đói khát trong thiêu đốt
Đối thức ăn không theo.
Hoặc thấy phẩn, mủ, đờm
Cả đám chạy đến giành
Tới nơi tự nhiên mất
Tuyệt vọng thêm khổ não.
Đói khát nấu bên trong
Bướu cổ phát, ung nhọt
Lại cùng nhau đánh đấm
Cắn xé hút máu mủ.
Gầy ốm da bọc xương
Lõa hình, phủ tóc khắp
Thân dài như cây khô
Từ miệng lửa dữ phát.
Trở lại đốt thân mình
Như cây Đa-la cháy
Mùa hạ mong đêm mát
Ánh trăng thêm nóng bức.
Mùa đông tưởng sáng ấm
Trời mọc hơn băng kết
Hướng cây trái liền mất
Đến sông nước bỗng cạn.
Trải vạn năm ngàn tuổi
Nghiệp giữ mạng không dứt
Thọ lâu vô lượng khổ
Đây do duyên tội xưa.
Vô số những bức não
Thuần khổ không gián đoạn
Tham tiếc rất bỏn sẻn
Phật nói nhân ngạ quỷ.
Sinh thiên tuy diệu lạc
Phước hết khổ vô cùng
Đây chẳng quả Hiền Thánh
Người trí không nương dựa.
Thân thể không sáng tươi
Không vui chỗ ngồi cũ
Hoa mũ chợt héo rụng
Bụi cấu liền bám thân.
Dưới nách chảy mồ hồi
Phải biết giờ chết đến
Nghiệp tịnh nẻo thiện hết
Lại đọa ba đường ác.
Hoặc sinh A-tu-la
Tham ganh luôn khổ não
Tuy có trí thông sáng
Rốt không thấy chân đế.
Sinh tử trong sáu đường
Luân chuyển thường không dứt
Thắng pháp không thọ sinh
Sinh là vật nhiều khổ.
Ví khiến đảnh lửa đốt
Chánh ý chớ nên nghĩ!
Không thọ nghiệp hữu sau
Chuyên tâm siêng tu tập.
Giới phẩm, thiền định, tuệ
Tịch tĩnh, hòa bất động
Phải cầu đạo Niết-bàn
Rốt ráo lìa sinh tử.
Niệm, trạch và tinh tấn
Hỷ, an, tam muội, xả
Bảy phần Bồ-đề này
Đạo cam lồ thanh tịnh.
Không trí thì không thiền
Không thiền cũng không trí
Hai pháp cùng thành tựu
Hay thoát dòng sinh tử.
Biển khổ lớn không bờ
Thấy như nước chân bò
Mười bốn luận vô ký
Phật dạy không nên xét.
Là đạo không an ổn
Cũng chẳng xứ tịch diệt
Vô minh duyên các hành
Tức duyên kia sinh thức.
Danh sắc từ thức khởi
Sáu nhập nhân danh sắc
Sáu nhập sinh sáu xúc
Từ xúc khởi các thọ.
Các thọ làm nhân ái
Theo ái sinh bốn thủ
Bốn thủ sinh ba hữu
Nhân hữu, ái sau sinh.
Từ sinh đến lão tử
Ưu bi các khổ não
Vô lượng các khổ tụ
Sinh hết thảy đều diệt.
Nơi hiển thị tối thắng
Pháp duyên khởi thâm diệu
Nếu hay chánh quán xét
Thấy chân thật pháp trên.
Thấy chân thật như thế
Đây tức là thấy Phật
Chánh kiến, chánh tư duy
Chánh ngữ, chánh nghiêp, mạng.
Chánh niệm, chánh phương tiện
Và chánh Tam-ma-đề
Tám phần đạo Hiền Thánh
Tịch diệt nên tu tập.
Sinh là khổ chân đế
Ân ái tức là tập
Khổ diệt gọi giải thoát
Đến kia là tám đường.
Để thấy chân đế ấy
Thường siêng tu chánh trí
Tuy ở năm dục lạc
Người trí hay xuất ly.
Có thể chứng chánh pháp
Đều từ phàm phu khởi
Không từ hư không rơi
Cũng không từ đất xuất.
Vua minh triết vô úy
Nhận pháp yếu không phiền
Nên sửa cầu chánh pháp
Vượt qua vực sinh tử.
Các pháp sâu như trên
Xuất gia còn khó tịnh
Huống chi bậc Vương chủ
Có thể hành đầy đủ.
Theo thời, tu tập dần
Chớ để ngày luống qua
Hết thảy người tu thiện
Luôn sinh tâm tùy hỷ.
Tự hành ba loại nghiệp
Chánh hồi hướng Phật đạo
Nên ở đời vị lai
Thọ vô lượng phước này.
Thường sinh trong người, trời
Được làm vua Tự Tại
Cùng chúng Đại Bồ-tát
Các thần thông diệu dụng.
Phương tiện độ chúng sinh
Nghiêm tịnh cõi nước Phật
Thí, giới, tuệ làm nhân
Qua lại trong trời, người.
Danh xưng sạch không cấu
Lưu hành khắp phương cõi
Vị dẫn đường thế gian
Trên sinh Hóa Thiên vương.
Khiến bỏ năm dục lạc
Xa lìa các phóng dật
Chúng sinh mê bến giác
Trôi nổi theo bốn dòng.
Vô lượng khổ sinh tử
Độ khiến đến bờ kia
Duyên đây thành Phật đạo
Cứu cánh Đại Niết-bàn.

Kệ Trọng Yếu Khuyến Phát Các Vua.

HẾT.