蕅 益Ích 大Đại 師Sư 佛Phật 學Học 十Thập 種Chủng （ 選Tuyển 錄Lục 性Tánh 學Học 開Khai 蒙Mông 梵Phạm 室Thất 偶Ngẫu 談Đàm 兩Lưỡng 種Chủng ）
Quyển 1
明Minh 智Trí 旭 著Trước
兩lưỡng 種chủng ）# (2# 卷quyển )#
【# 明minh 智trí 旭# 著trước 】#
第đệ 1# 卷quyển 下hạ 一nhất 卷quyển 。
性tánh 學học 開khai 蒙mông
方phương 外ngoại 史sử 旭# 求cầu 寂tịch 撰soạn
問vấn 曰viết 儒nho 典điển 云vân 君quân 子tử 尊tôn 德đức 性tánh 而nhi 道đạo 問vấn 學học 致trí 廣quảng 大đại 而nhi 盡tận 精tinh 微vi 極cực 高cao 明minh 而nhi 道đạo 中trung 庸dong 溫ôn 故cố 而nhi 知tri 新tân 敦đôn 厚hậu 以dĩ 崇sùng 禮lễ 與dữ 吾ngô 佛Phật 法Pháp 門môn 同đồng 耶da 別biệt 耶da 亦diệc 同đồng 亦diệc 別biệt 耶da 非phi 同đồng 非phi 別biệt 耶da 又hựu 象tượng 山sơn 重trọng/trùng 尊tôn 德đức 性tánh 紫tử 陽dương 重trọng/trùng 道đạo 問vấn 學học 互hỗ 相tương 矛mâu 盾# 致trí 成thành 大đại 諍tranh 畢tất 竟cánh 孰thục 是thị 孰thục 非phi 為vi 一nhất 是thị 一nhất 非phi 耶da 為vi 俱câu 是thị 俱câu 非phi 耶da 且thả 如như 何hà 超siêu 出xuất 。 是thị 非phi 兩lưỡng 關quan 令linh 究cứu 竟cánh 無vô 弊tệ 耶da 。
答đáp 曰viết 夫phu 儒nho 釋thích 同đồng 異dị 之chi 致trí 性tánh 學học 重trọng/trùng 輕khinh 之chi 關quan 憒hội 憒hội 不bất 講giảng 久cửu 矣hĩ 今kim 欲dục 釋thích 此thử 疑nghi 須tu 先tiên 就tựu 儒nho 典điển 消tiêu 文văn 釋thích 義nghĩa 以dĩ 超siêu 是thị 非phi 兩lưỡng 關quan 次thứ 就tựu 二nhị 公công 決quyết 擇trạch 是thị 非phi 以dĩ 示thị 平bình 心tâm 公công 論luận 後hậu 對đối 佛Phật 教giáo 細tế 辨biện 同đồng 異dị 以dĩ 彰chương 權quyền 實thật 本bổn 跡tích 。
初sơ 就tựu 儒nho 典điển 消tiêu 釋thích 者giả 舊cựu 註chú 以dĩ 尊tôn 德đức 性tánh 為vi 存tồn 心tâm 道đạo 問vấn 學học 為vi 致trí 知tri 雙song 舉cử 其kỳ 綱cương 而nhi 以dĩ 致trí 廣quảng 大đại 極cực 高cao 明minh 溫ôn 故cố 敦đôn 厚hậu 攝nhiếp 屬thuộc 存tồn 心tâm 以dĩ 盡tận 精tinh 微vi 道đạo 中trung 庸dong 知tri 新tân 崇sùng 禮lễ 攝nhiếp 屬thuộc 致trí 知tri 雖tuy 云vân 大đại 小tiểu 相tương/tướng 資tư 首thủ 尾vĩ 相tương 應ứng 究cứu 竟cánh 只chỉ 如như 兩lưỡng 物vật 相tương/tướng 需# 缺khuyết 一nhất 不bất 可khả 未vị 是thị 一nhất 貫quán 宗tông 旨chỉ 所sở 以dĩ 偏thiên 重trọng 偏thiên 輕khinh 致trí 成thành 大đại 諍tranh 今kim 謂vị 章chương 首thủ 唱xướng 云vân 大đại 哉tai 聖thánh 人nhân 之chi 道đạo 既ký 即tức 包bao 下hạ 兩lưỡng 節tiết 則tắc 洋dương 洋dương 峻tuấn 極cực 者giả 亦diệc 是thị 道đạo 優ưu 優ưu 百bách 千thiên 者giả 亦diệc 是thị 道đạo 同đồng 是thị 道đạo 故cố 同đồng 稱xưng 大đại 不bất 可khả 謂vị 洋dương 洋dương 但đãn 大đại 而nhi 不bất 人nhân 於ư 無vô 間gian 優ưu 優ưu 但đãn 小tiểu 而nhi 不bất 極cực 於ư 無vô 外ngoại 尤vưu 不bất 可khả 謂vị 洋dương 洋dương 但đãn 是thị 德đức 性tánh 而nhi 不bất 繇# 問vấn 學học 優ưu 優ưu 但đãn 是thị 問vấn 學học 而nhi 不bất 關quan 德đức 性tánh 也dã 然nhiên 此thử 大Đại 道Đạo 全toàn 率suất 於ư 性tánh 全toàn 凝ngưng 於ư 德đức 故cố 名danh 之chi 曰viết 德đức 性tánh 猶do 之chi 釋thích 稱xưng 如Như 來Lai 藏tạng 性tánh 以dĩ 性tánh 雖tuy 十thập 界giới 所sở 同đồng 惟duy 如Như 來Lai 為vi 能năng 合hợp 之chi 故cố 以dĩ 如Như 來Lai 藏tạng 稱xưng 而nhi 不bất 稱xưng 為vi 地địa 獄ngục 藏tạng 性tánh 人nhân 天thiên 藏tạng 性tánh 等đẳng 也dã 然nhiên 則tắc 德đức 性tánh 二nhị 字tự 即tức 已dĩ 包bao 含hàm 性tánh 修tu 因nhân 果quả 旨chỉ 趣thú 而nhi 廣quảng 大đại 精tinh 微vi 等đẳng 皆giai 德đức 性tánh 所sở 具cụ 之chi 義nghĩa 趣thú 耳nhĩ 致trí 之chi 盡tận 之chi 乃nãi 至chí 崇sùng 之chi 皆giai 道đạo 問vấn 學học 者giả 之chi 玅# 修tu 耳nhĩ 尊tôn 此thử 德đức 性tánh 方phương 可khả 謂vị 道đạo 其kỳ 問vấn 學học 道Đạo 此thử 問vấn 學học 方phương 可khả 謂vị 尊tôn 其kỳ 德đức 性tánh 否phủ/bĩ 則tắc 性tánh 近cận 習tập 遠viễn 淪luân 於ư 汙ô 下hạ 猶do 所sở 謂vị 法Pháp 身thân 流lưu 轉chuyển 五ngũ 道đạo 。 名danh 為vi 眾chúng 生sanh 。 矣hĩ 然nhiên 德đức 性tánh 何hà 以dĩ 廣quảng 大đại 謂vị 其kỳ 洋dương 洋dương 發phát 育dục 也dã 何hà 以dĩ 精tinh 微vi 謂vị 其kỳ 優ưu 優ưu 百bách 千thiên 也dã 何hà 以dĩ 高cao 明minh 謂vị 其kỳ 位vị 天thiên 育dục 物vật 也dã 何hà 以dĩ 中trung 庸dong 謂vị 其kỳ 不bất 離ly 子tử 臣thần 弟đệ 友hữu 之chi 間gian 也dã 何hà 以dĩ 名danh 故cố 謂vị 其kỳ 稟bẩm 自tự 初sơ 生sanh 也dã 何hà 以dĩ 名danh 新tân 謂vị 其kỳ 經kinh 綸luân 參tham 贊tán 也dã 何hà 以dĩ 名danh 厚hậu 謂vị 父phụ 子tử 君quân 臣thần 等đẳng 皆giai 天thiên 性tánh 所sở 定định 也dã 何hà 以dĩ 名danh 禮lễ 謂vị 仰ngưỡng 事sự 俯phủ 育dục 等đẳng 皆giai 人nhân 事sự 應ưng 爾nhĩ 也dã 世thế 固cố 有hữu 廣quảng 大đại 而nhi 不bất 精tinh 微vi 者giả 喻dụ 如như 海hải 魚ngư 身thân 數sổ 十thập 里lý 蕩đãng 而nhi 失thất 水thủy 螻lâu 蟻nghĩ 得đắc 意ý 德đức 性tánh 豈khởi 如như 是thị 哉tai 自tự 有hữu 即tức 廣quảng 大đại 而nhi 精tinh 微vi 者giả 如như 阿a 修tu 羅la 王vương 。 變biến 身thân 與dữ 須Tu 彌Di 齊tề 復phục 能năng 幻huyễn 入nhập 藕ngẫu 絲ti 孔khổng 。 中trung 德đức 性tánh 亦diệc 爾nhĩ 雖tuy 洋dương 洋dương 峻tuấn 極cực 而nhi 復phục 舉cử 體thể 攝nhiếp 入nhập 一nhất 威uy 一nhất 儀nghi 隨tùy 舉cử 一nhất 小tiểu 威uy 儀nghi 全toàn 具cụ 德đức 性tánh 非phi 是thị 德đức 性tánh 之chi 少thiểu 分phần 也dã 世thế 亦diệc 有hữu 精tinh 微vi 而nhi 不bất 廣quảng 大đại 者giả 喻dụ 如như 玩ngoạn 器khí 微vi 玅# 精tinh 巧xảo 不bất 堪kham 致trí 用dụng 德đức 性tánh 豈khởi 如như 是thị 哉tai 自tự 有hữu 即tức 精tinh 微vi 而nhi 廣quảng 大đại 者giả 如như 摩ma 尼ni 珠châu 。 圓viên 明minh 清thanh 淨tịnh 。 不bất 過quá 分phần 寸thốn 。 置trí 之chi 高cao 幢tràng 四tứ 洲châu 雨vũ 寶bảo 德đức 性tánh 亦diệc 爾nhĩ 雖tuy 百bách 千thiên 經kinh 曲khúc 而nhi 隨tùy 拈niêm 其kỳ 一nhất 皆giai 悉tất 全toàn 具cụ 位vị 育dục 功công 能năng 非phi 少thiểu 分phần 功công 能năng 也dã 世thế 亦diệc 有hữu 高cao 明minh 而nhi 不bất 中trung 庸dong 者giả 如như 夏hạ 日nhật 赫hách 盛thịnh 不bất 可khả 目mục 視thị 。 德đức 性tánh 豈khởi 如như 是thị 哉tai 自tự 有hữu 即tức 高cao 明minh 而nhi 中trung 庸dong 者giả 如như 諸chư 佛Phật 光quang 明minh 。 勝thắng 於ư 百bách 千thiên 赫hách 日nhật 而nhi 觸xúc 者giả 清thanh 涼lương 見kiến 者giả 安an 樂lạc 德đức 性tánh 亦diệc 爾nhĩ 雖tuy 上thượng 達đạt 而nhi 即tức 在tại 下hạ 學học 位vị 天thiên 育dục 物vật 之chi 極cực 致trí 不bất 離ly 庸dong 言ngôn 庸dong 行hành 之chi 家gia 風phong 世thế 亦diệc 有hữu 中trung 庸dong 而nhi 不bất 高cao 明minh 者giả 如như 鄉hương 黨đảng 善thiện 人nhân 可khả 狎hiệp 可khả 欺khi 德đức 性tánh 豈khởi 如như 是thị 哉tai 自tự 有hữu 即tức 中trung 庸dong 而nhi 高cao 明minh 者giả 如như 時thời 中trung 之chi 聖thánh 溫ôn 而nhi 常thường 厲lệ 可khả 親thân 而nhi 不bất 可khả 狎hiệp 德đức 性tánh 亦diệc 爾nhĩ 雖tuy 下hạ 學học 而nhi 全toàn 體thể 上thượng 達đạt 灑sái 掃tảo 應ứng 對đối 之chi 儀nghi 節tiết 即tức 具cụ 旋toàn 乾can/kiền/càn 轉chuyển 坤# 之chi 功công 用dụng 世thế 亦diệc 有hữu 故cố 而nhi 不bất 新tân 者giả 如như 衣y 既ký 敝tệ 不bất 堪kham 復phục 御ngự 德đức 性tánh 豈khởi 如như 是thị 哉tai 自tự 有hữu 故cố 而nhi 常thường 新tân 者giả 如như 上thượng 古cổ 瑤dao 琴cầm 一nhất 番phiên 撫phủ 按án 一nhất 番phiên 音âm 韻vận 德đức 性tánh 亦diệc 爾nhĩ 出xuất 生sanh 一nhất 切thiết 。 道Đạo 德đức 文văn 章chương 經kinh 綸luân 事sự 業nghiệp 不bất 可khả 窮cùng 盡tận 。 世thế 亦diệc 有hữu 新tân 而nhi 不bất 故cố 者giả 如như 美mỹ 食thực 一nhất 進tiến 不bất 可khả 再tái 列liệt 德đức 性tánh 豈khởi 如như 是thị 哉tai 自tự 有hữu 新tân 而nhi 嘗thường 故cố 者giả 如như 春xuân 至chí 花hoa 開khai 樹thụ 未vị 嘗thường 改cải 德đức 性tánh 亦diệc 爾nhĩ 雖tuy 出xuất 一nhất 切thiết 經kinh 綸luân 事sự 業nghiệp 道Đạo 德đức 文văn 章chương 而nhi 體thể 嘗thường 如như 故cố 世thế 亦diệc 有hữu 厚hậu 而nhi 非phi 禮lễ 者giả 如như 牛ngưu 犢độc 相tương 隨tùy 殷ân 然nhiên 天thiên 愛ái 而nhi 罔võng 知tri 儀nghi 節tiết 德đức 性tánh 豈khởi 如như 是thị 哉tai 自tự 有hữu 厚hậu 而nhi 即tức 禮lễ 者giả 如như 孝hiếu 子tử 事sự 親thân 冬đông 溫ôn 夏hạ 凊# 昏hôn 定định 晨thần 省tỉnh 出xuất 於ư 至chí 性tánh 匪phỉ 由do 勉miễn 強cường/cưỡng 德đức 性tánh 亦diệc 爾nhĩ 雖tuy 率suất 其kỳ 天thiên 真chân 自tự 有hữu 禮lễ 節tiết 世thế 亦diệc 有hữu 禮lễ 而nhi 非phi 厚hậu 者giả 如như 六lục 國quốc 事sự 秦tần 勢thế 不bất 得đắc 已dĩ 德đức 性tánh 豈khởi 如như 是thị 哉tai 自tự 有hữu 禮lễ 而nhi 即tức 厚hậu 者giả 如như 孔khổng 子tử 拜bái 下hạ 盡tận 禮lễ 非phi 諂siểm 德đức 性tánh 亦diệc 爾nhĩ 雖tuy 百bách 千thiên 經kinh 曲khúc 絕tuyệt 非phi 強cường/cưỡng 設thiết 又hựu 彼bỉ 致trí 廣quảng 大đại 而nhi 不bất 盡tận 精tinh 微vi 者giả 亦diệc 自tự 謂vị 博bác 學học 多đa 聞văn 。 然nhiên 與dữ 之chi 則tắc 半bán 是thị 奪đoạt 之chi 則tắc 全toàn 非phi 以dĩ 既ký 不bất 精tinh 微vi 即tức 於ư 廣quảng 大đại 不bất 能năng 致trí 故cố 彼bỉ 盡tận 精tinh 微vi 而nhi 不bất 致trí 廣quảng 大đại 者giả 亦diệc 自tự 謂vị 一nhất 門môn 深thâm 入nhập 。 然nhiên 與dữ 之chi 則tắc 亦diệc 半bán 是thị 所sở 謂vị 小tiểu 道đạo 可khả 觀quán 奪đoạt 之chi 則tắc 亦diệc 全toàn 非phi 以dĩ 既ký 不bất 廣quảng 大đại 則tắc 於ư 精tinh 微vi 不bất 能năng 盡tận 故cố 彼bỉ 極cực 高cao 明minh 而nhi 不bất 道đạo 中trung 庸dong 者giả 亦diệc 自tự 謂vị 豁hoát 達đạt 大đại 度độ 然nhiên 離ly 中trung 庸dong 而nhi 別biệt 擬nghĩ 高cao 明minh 便tiện 不bất 得đắc 名danh 為vi 。 極cực 彼bỉ 道đạo 中trung 庸dong 而nhi 不bất 極cực 高cao 明minh 者giả 亦diệc 自tự 謂vị 言ngôn 行hạnh 相tương/tướng 顧cố 然nhiên 捨xả 高cao 明minh 而nhi 安an 於ư 卑ty 陋lậu 亦diệc 非phi 君quân 子tử 之chi 道đạo 彼bỉ 溫ôn 故cố 而nhi 不bất 知tri 新tân 者giả 亦diệc 自tự 謂vị 守thủ 其kỳ 德đức 性tánh 而nhi 德đức 性tánh 豈khởi 如như 此thử 之chi 痴si 頑ngoan 彼bỉ 知tri 新tân 而nhi 不bất 溫ôn 故cố 者giả 亦diệc 自tự 謂vị 日nhật 有hữu 增tăng 長trưởng 如như 溝câu 澮# 可khả 立lập 待đãi 其kỳ 涸hạc 盡tận 彼bỉ 敦đôn 厚hậu 而nhi 不bất 崇sùng 禮lễ 者giả 亦diệc 自tự 謂vị 率suất 其kỳ 本bổn 真chân 未vị 免miễn 同đồng 人nhân 道đạo 於ư 牛ngưu 馬mã 彼bỉ 欲dục 崇sùng 禮lễ 而nhi 不bất 敦đôn 厚hậu 者giả 亦diệc 自tự 謂vị 舉cử 止chỉ 有hữu 式thức 未vị 免miễn 反phản 為vi 忠trung 信tín 之chi 薄bạc 而nhi 亂loạn 之chi 首thủ 適thích 足túc 被bị 老lão 莊trang 所sở 譏cơ 故cố 必tất 了liễu 知tri 廣quảng 大đại 精tinh 微vi 等đẳng 一nhất 一nhất 無vô 非phi 德đức 性tánh 一nhất 一nhất 皆giai 須tu 道đạo 問vấn 學học 以dĩ 尊tôn 之chi 則tắc 全toàn 修tu 在tại 性tánh 全toàn 性tánh 起khởi 修tu 既ký 非phi 二nhị 致trí 那na 偏thiên 重trọng 輕khinh 斯tư 為vi 超siêu 出xuất 是thị 非phi 兩lưỡng 關quan 全toàn 收thu 二nhị 公công 之chi 長trường/trưởng 而nhi 永vĩnh 杜đỗ 二nhị 公công 之chi 流lưu 弊tệ 者giả 也dã 。
次thứ 就tựu 二nhị 公công 決quyết 擇trạch 者giả 象tượng 山sơn 之chi 意ý 蓋cái 謂vị 人nhân 既ký 不bất 尊tôn 德đức 性tánh 則tắc 問vấn 學học 與dữ 不bất 問vấn 學học 總tổng 皆giai 無vô 用dụng 但đãn 能năng 尊tôn 其kỳ 德đức 性tánh 即tức 是thị 真chân 實thật 。 問vấn 學học 猶do 吾ngô 佛Phật 所sở 謂vị 勝thắng 淨tịnh 明minh 心tâm 。 不bất 從tùng 人nhân 得đắc 。 何hà 藉tạ 勤cần 勞lao 肯khẳng 綮khính 修tu 證chứng 。 亦diệc 猶do 六lục 祖tổ 所sở 謂vị 本bổn 來lai 無vô 一nhất 物vật 。 何hà 處xứ 惹nhạ 塵trần 埃ai 。 又hựu 即tức 孔khổng 子tử 所sở 謂vị 吾ngô 道đạo 一nhất 以dĩ 貫quán 之chi 也dã 是thị 將tương 尊tôn 德đức 性tánh 而nhi 攝nhiếp 問vấn 學học 非phi 恃thị 德đức 性tánh 而nhi 廢phế 問vấn 學học 故cố 得đắc 為vi 千thiên 古cổ 名danh 賢hiền 也dã 紫tử 陽dương 之chi 意ý 謂vị 若nhược 不bất 道đạo 問vấn 學học 雖tuy 高cao 譚đàm 德đức 性tánh 如như 台thai 家gia 所sở 謂vị 理lý 佛Phật 非phi 關quan 修tu 證chứng 則tắc 德đức 性tánh 何hà 由do 可khả 尊tôn 必tất 須tu 道đạo 問vấn 學học 以dĩ 成thành 至chí 德đức 方phương 可khả 凝ngưng 其kỳ 率suất 性tánh 之chi 道đạo 猶do 吾ngô 佛Phật 所sở 謂vị 菩Bồ 提Đề 涅Niết 槃Bàn 。 尚thượng 在tại 遙diêu 遠viễn 。 要yếu 須tu 歷lịch 劫kiếp 辛tân 勤cần 修tu 證chứng 。 亦diệc 猶do 神thần 秀tú 所sở 謂vị 時thời 時thời 勤cần 拂phất 拭thức 。 勿vật 使sử 惹nhạ 塵trần 埃ai 。 又hựu 即tức 孔khổng 子tử 所sở 謂vị 庸dong 德đức 之chi 行hành 庸dong 言ngôn 之chi 謹cẩn 下hạ 學học 而nhi 上thượng 達đạt 也dã 是thị 正chánh 欲dục 以dĩ 問vấn 學học 而nhi 尊tôn 其kỳ 德đức 性tánh 非phi 徒đồ 事sự 問vấn 學học 而nhi 置trí 卻khước 德đức 性tánh 故cố 亦diệc 得đắc 為vi 千thiên 古cổ 名danh 賢hiền 也dã 然nhiên 則tắc 悟ngộ 象tượng 山sơn 之chi 所sở 謂vị 德đức 性tánh 則tắc 問vấn 學học 已dĩ 道đạo 悟ngộ 紫tử 陽dương 之chi 所sở 謂vị 問vấn 學học 則tắc 德đức 性tánh 自tự 尊tôn 可khả 謂vị 是thị 則tắc 俱câu 是thị 而nhi 象tượng 山sơn 有hữu 似tự 於ư 頓đốn 悟ngộ 較giảo 紫tử 陽dương 之chi 漸tiệm 修tu 當đương 勝thắng 一nhất 籌trù 執chấp 象tượng 山sơn 之chi 言ngôn 而nhi 失thất 其kỳ 旨chỉ 則tắc 思tư 而nhi 不bất 學học 與dữ 今kim 世thế 狂cuồng 禪thiền 同đồng 陷hãm 險hiểm 坑khanh 故cố 孔khổng 子tử 謂vị 之chi 曰viết 殆đãi 執chấp 紫tử 陽dương 之chi 言ngôn 而nhi 失thất 其kỳ 旨chỉ 則tắc 學học 而nhi 不bất 思tư 與dữ 今kim 世thế 教giáo 律luật 同đồng 無vô 實thật 證chứng 故cố 孔khổng 子tử 謂vị 之chi 曰viết 罔võng 可khả 謂vị 非phi 則tắc 俱câu 非phi 而nhi 無vô 實thật 證chứng 者giả 尚thượng 通thông 六lục 趣thú 陷hãm 險hiểm 坑khanh 者giả 必tất 墮đọa 三tam 塗đồ 象tượng 山sơn 之chi 流lưu 弊tệ 似tự 亦diệc 較giảo 紫tử 陽dương 而nhi 倍bội 甚thậm 若nhược 就tựu 彼bỉ 二nhị 公công 之chi 學học 以dĩ 救cứu 二nhị 公công 之chi 徒đồ 亦diệc 有hữu 兩lưỡng 番phiên 一nhất 逆nghịch 救cứu 所sở 謂vị 以dĩ 象tượng 山sơn 之chi 藥dược 治trị 紫tử 陽dương 之chi 病bệnh 以dĩ 紫tử 陽dương 之chi 藥dược 救cứu 象tượng 山sơn 之chi 病bệnh 二nhị 順thuận 救cứu 所sở 謂vị 執chấp 象tượng 山sơn 之chi 言ngôn 者giả 為vi 申thân 明minh 象tượng 山sơn 真chân 旨chỉ 執chấp 紫tử 陽dương 之chi 言ngôn 者giả 為vi 申thân 明minh 紫tử 陽dương 真chân 旨chỉ 然nhiên 終chung 不bất 若nhược 向hướng 初sơ 義nghĩa 中trung 打đả 透thấu 則tắc 二nhị 病bệnh 不bất 生sanh 二nhị 藥dược 亦diệc 無vô 用dụng 矣hĩ 。
後hậu 對đối 佛Phật 教giáo 細tế 辨biện 者giả 先tiên 須tu 知tri 此thử 五ngũ 句cú 有hữu 名danh 同đồng 而nhi 義nghĩa 異dị 者giả 有hữu 名danh 義nghĩa 俱câu 同đồng 而nhi 歸quy 宗tông 異dị 者giả 又hựu 須tu 知tri 對đối 待đãi 絕tuyệt 待đãi 二nhị 種chủng 玅# 義nghĩa 然nhiên 後hậu 約ước 跡tích 約ước 權quyền 以dĩ 揀giản 收thu 之chi 約ước 實thật 約ước 本bổn 以dĩ 融dung 會hội 之chi 庶thứ 得đắc 戲hí 論luận 永vĩnh 滅diệt 諍tranh 論luận 亦diệc 消tiêu 也dã 。
言ngôn 名danh 同đồng 義nghĩa 異dị 者giả 即tức 是thị 德đức 性tánh 二nhị 字tự 及cập 德đức 性tánh 中trung 所sở 具cụ 廣quảng 大đại 精tinh 微vi 等đẳng 八bát 義nghĩa 同đồng 則tắc 同đồng 名danh 德đức 性tánh 及cập 廣quảng 大đại 等đẳng 異dị 則tắc 儒nho 以dĩ 天thiên 命mạng 為vi 性tánh 修tu 之chi 而nhi 上thượng 合hợp 於ư 天thiên 者giả 為vi 德đức 老lão 聃đam 以dĩ 自tự 然nhiên 而nhi 然nhiên 強cường/cưỡng 名danh 曰viết 道đạo 者giả 為vi 性tánh 復phục 歸quy 無vô 名danh 無vô 物vật 者giả 為vi 德đức 一nhất 往vãng 判phán 之chi 謂vị 是thị 天thiên 乘thừa 然nhiên 亦diệc 未vị 盡tận 天thiên 中trung 差sai 別biệt 恐khủng 不bất 過quá 是thị 四tứ 王vương 忉Đao 利Lợi 法Pháp 門môn 遠viễn 自tự 人nhân 間gian 視thị 之chi 稱xưng 為vi 自tự 然nhiên 。 及cập 說thuyết 無vô 名danh 無vô 物vật 耳nhĩ 推thôi 而nhi 上thượng 之chi 夜dạ 摩ma 等đẳng 空không 居cư 四tứ 天thiên 亦diệc 以dĩ 自tự 然nhiên 為vi 性tánh 以dĩ 欲dục 界giới 未vị 到đáo 諸chư 定định 及cập 上thượng 品phẩm 十Thập 善Thiện 為vi 德đức 魔ma 天thiên 以dĩ 命mạng 根căn 互hỗ 通thông 為vi 性tánh 廣quảng 化hóa 七thất 珍trân 。 多đa 增tăng 寶bảo 媛viện 。 為vi 德đức 初sơ 禪thiền 以dĩ 出xuất 欲dục 為vi 性tánh 離ly 生sanh 喜hỷ 樂lạc 。 為vi 德đức 二nhị 禪thiền 以dĩ 超siêu 出xuất 覺giác 觀quán 為vi 性tánh 定định 生sanh 喜hỷ 樂lạc 。 為vi 德đức 三tam 禪thiền 以dĩ 末mạt 無vô 喜hỷ 水thủy 為vi 性tánh 離ly 喜hỷ 玅# 樂nhạo/nhạc/lạc 為vi 德đức 四tứ 禪thiền 以dĩ 不bất 動động 為vi 性tánh 捨xả 念niệm 清thanh 淨tịnh 。 為vi 德đức 無vô 想tưởng 天thiên 以dĩ 一nhất 念niệm 不bất 生sanh 為vi 性tánh 滅diệt 心tâm 心tâm 所sở 為vi 德đức 四tứ 空không 天thiên 以dĩ 超siêu 出xuất 色sắc 籠lung 為vi 性tánh 微vi 細tế 定định 心tâm 為vi 德đức 我ngã 佛Phật 法Pháp 中trung 。 藏tạng 教giáo 以dĩ 真Chân 諦Đế 為vi 性tánh 擇trạch 滅diệt 無vô 為vi 。 為vi 德đức 通thông 教giáo 以dĩ 諸chư 法pháp 無vô 生sanh 。 為vi 性tánh 體thể 空không 智trí 果quả 為vi 德đức 別biệt 教giáo 以dĩ 離ly 過quá 絕tuyệt 非phi 中trung 道đạo 為vi 性tánh 所sở 證chứng 法Pháp 身thân 般Bát 若Nhã 解giải 脫thoát 。 為vi 德đức 圓viên 教giáo 以dĩ 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 。 嘗thường 住trụ 真chân 心tâm 不bất 縱túng/tung 不bất 橫hoạnh/hoành 三tam 德đức 秘bí 藏tạng 為vi 性tánh 一nhất 心tâm 三tam 智trí 妙diệu 合hợp 如Như 來Lai 藏tạng 。 理lý 為vi 德đức 既ký 德đức 性tánh 一nhất 名danh 厥quyết 義nghĩa 各các 別biệt 故cố 所sở 具cụ 八bát 義nghĩa 隨tùy 此thử 皆giai 異dị 謂vị 儒nho 但đãn 以dĩ 洋dương 洋dương 發phát 育dục 為vi 廣quảng 大đại 乃nãi 至chí 仰ngưỡng 事sự 俯phủ 育dục 為vi 禮lễ 耳nhĩ 老lão 聃đam 則tắc 以dĩ 生sanh 天thiên 生sanh 地địa 為vi 廣quảng 大đại 窈yểu 真chân 昏hôn 默mặc 為vi 精tinh 微vi 神thần 鬼quỷ 神thần 帝đế 為vi 高cao 明minh 專chuyên 氣khí 致trí 柔nhu 為vi 中trung 庸dong 長trường/trưởng 於ư 萬vạn 古cổ 為vi 故cố 生sanh 一nhất 生sanh 二nhị 生sanh 。 三tam 生sanh 萬vạn 為vi 新tân 還hoàn 淳thuần 反phản 朴phác 為vi 厚hậu 守thủ 雌thư 守thủ 黑hắc 為vi 禮lễ 夜dạ 摩ma 等đẳng 天thiên 各các 以dĩ 境cảnh 界giới 倍bội 增tăng 者giả 為vi 廣quảng 大đại 受thọ 用dụng 。 倍bội 妙diệu 者giả 為vi 精tinh 微vi 不bất 假giả 日nhật 月nguyệt 。 為vi 高cao 明minh 十Thập 善Thiện 攝nhiếp 散tán 為vi 中trung 庸dong 劫kiếp 初sơ 先tiên 成thành 為vi 故cố 果quả 報báo 變biến 化hóa 為vi 新tân 隨tùy 順thuận 善thiện 性tánh 為vi 厚hậu 具cụ 善thiện 三tam 業nghiệp 為vi 禮lễ 魔ma 天thiên 則tắc 以dĩ 統thống 攝nhiếp 欲dục 界giới 為vi 廣quảng 大đại 超siêu 化hóa 無vô 化hóa 為vi 精tinh 微vi 威uy 力lực 自tự 在tại 。 居cư 欲dục 界giới 頂đảnh 為vi 高cao 明minh 不bất 離ly 塵trần 勞lao 。 為vi 中trung 庸dong 悟ngộ 本bổn 命mạng 元nguyên 為vi 故cố 自tự 在tại 化hóa 現hiện 為vi 新tân 愛ái 網võng 所sở 攝nhiếp 為vi 厚hậu 眷quyến 屬thuộc 莊trang 嚴nghiêm 為vi 禮lễ 四tứ 禪thiền 各các 以dĩ 捨xả 下hạ 苦khổ 麤thô 障chướng 為vi 廣quảng 大đại 得đắc 上thượng 淨tịnh 玅# 離ly 為vi 精tinh 微vi 安an 住trụ 勝thắng 處xứ 為vi 高cao 明minh 十thập 禪thiền 支chi 行hành 為vi 中trung 庸dong 超siêu 歷lịch 大đại 小tiểu 諸chư 劫kiếp 為vi 故cố 喜hỷ 樂lạc 捨xả 受thọ 相tương 應ứng 為vi 新tân 同đồng 一nhất 定định 體thể 為vi 厚hậu 王vương 臣thần 民dân 等đẳng 差sai 別biệt 為vi 禮lễ 無vô 想tưởng 天thiên 則tắc 以dĩ 無vô 諸chư 想tưởng 礙ngại 為vi 廣quảng 大đại 體thể 同đồng 木mộc 石thạch 為vi 精tinh 微vi 居cư 四tứ 禪thiền 上thượng 為vi 高cao 明minh 滅diệt 心tâm 心tâm 所sở 為vi 中trung 庸dong 初sơ 半bán 劫kiếp 滅diệt 。 為vi 故cố 後hậu 半bán 劫kiếp 生sanh 。 為vi 新tân 順thuận 無vô 動động 性tánh 為vi 厚hậu 次thứ 第đệ 令linh 其kỳ 心tâm 慮lự 灰hôi 凝ngưng 。 為vi 禮lễ 四tứ 空không 天thiên 則tắc 以dĩ 體thể 同đồng 太thái 虛hư 為vi 廣quảng 大đại 微vi 細tế 心tâm 心tâm 所sở 法pháp 。 為vi 精tinh 微vi 遍biến 超siêu 色sắc 縛phược 為vi 高cao 明minh 不bất 離ly 心tâm 想tưởng 為vi 中trung 庸dong 報báo 境cảnh 無vô 有hữu 成thành 住trụ 壞hoại 空không 為vi 故cố 受thọ 用dụng 定định 味vị 為vi 新tân 順thuận 無vô 色sắc 性tánh 為vi 厚hậu 次thứ 第đệ 證chứng 入nhập 為vi 禮lễ 藏tạng 通thông 二nhị 教giáo 各các 有hữu 三tam 乘thừa 雖tuy 體thể 析tích 巧xảo 拙chuyết 不bất 同đồng 同đồng 以dĩ 無vô 為vi 涅Niết 槃Bàn 。 離ly 我ngã 我ngã 所sở 。 曠khoáng 若nhược 虛hư 空không 。 為vi 廣quảng 大đại 超siêu 諸chư 斷đoạn 嘗thường 有hữu 無vô 戲hí 論luận 妄vọng 想tưởng 為vi 精tinh 微vi 遠viễn 離ly 三tam 界giới 。 成thành 一Nhất 切Thiết 智Trí 。 為vi 高cao 明minh 依y 戒giới 而nhi 住trụ 依y 念niệm 處xứ 行hành 道Đạo 為vi 中trung 庸dong 因nhân 緣duyên 法pháp 性tánh 無vô 有hữu 作tác 者giả 。 為vi 故cố 觀quán 諦đế 觀quán 緣duyên 出xuất 生sanh 三tam 乘thừa 道Đạo 果Quả 。 為vi 新tân 二Nhị 乘Thừa 別biệt 以dĩ 警cảnh 悟ngộ 無vô 嘗thường 速tốc 求cầu 出xuất 離ly 為vi 厚hậu 攝nhiếp 身thân 口khẩu 意ý 。 解giải 脫thoát 業nghiệp 繫hệ 為vi 禮lễ 大Đại 士Sĩ 別biệt 以dĩ 自tự 愍mẫn 愍mẫn 他tha 願nguyện 皆giai 濟tế 度độ 為vi 厚hậu 三Tam 聚Tụ 淨Tịnh 戒Giới 。 上thượng 求cầu 下hạ 化hóa 為vi 禮lễ 別biệt 教giáo 則tắc 以dĩ 無vô 量lượng 四Tứ 諦Đế 十thập 界giới 因nhân 果quả 為vi 廣quảng 大đại 中trung 道đạo 佛Phật 性tánh 緣duyên 了liễu 修tu 證chứng 為vi 精tinh 微vi 迥huýnh 超siêu 九cửu 界giới 佛Phật 眼nhãn 種chủng 智trí 為vi 高cao 明minh 從tùng 因nhân 緣duyên 境cảnh 歷lịch 修tu 三tam 觀quán 為vi 中trung 庸dong 本bổn 覺giác 無vô 始thỉ 為vi 故cố 功công 德đức 智trí 慧tuệ 。 二nhị 種chủng 莊trang 嚴nghiêm 。 為vi 新tân 次thứ 第đệ 三tam 慈từ 為vi 厚hậu 歷lịch 侍thị 諸chư 佛Phật 。 遍biến 度độ 九cửu 界giới 種chủng 種chủng 儀nghi 軌quỹ 為vi 禮lễ 圓viên 教giáo 則tắc 以dĩ 介giới 爾nhĩ 有hữu 心tâm 三tam 千thiên 具cụ 足túc 豎thụ 窮cùng 橫hoạnh/hoành 遍biến 無vô 欠khiếm 無vô 餘dư 。 為vi 廣quảng 大đại 三tam 千thiên 性tánh 相tướng 互hỗ 具cụ 互hỗ 遍biến 一nhất 色sắc 一nhất 香hương 無vô 非phi 中trung 道đạo 為vi 精tinh 微vi 一nhất 心tâm 三tam 智trí 炤chiếu 窮cùng 法Pháp 界Giới 為vi 高cao 明minh 無vô 作tác 四tứ 念niệm 一nhất 心tâm 三tam 觀quán 為vi 中trung 庸dong 即tức 隨tùy 緣duyên 而nhi 不bất 變biến 為vi 故cố 所sở 以dĩ 一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 。 無vô 非phi 性tánh 具cụ 即tức 不bất 變biến 而nhi 隨tùy 緣duyên 為vi 新tân 所sở 以dĩ 權quyền 實thật 因nhân 果quả 施thi 設thiết 無vô 方phương 心tâm 佛Phật 眾chúng 生sanh 三tam 無vô 差sai 別biệt 為vi 厚hậu 所sở 以dĩ 上thượng 合hợp 無vô 緣duyên 慈từ 力lực 下hạ 合hợp 同đồng 體thể 悲bi 仰ngưỡng 而nhi 熾sí 然nhiên 嘗thường 行hành 與dữ 拔bạt 上thượng 侍thị 諸chư 佛Phật 下hạ 應ưng 群quần 機cơ 為vi 禮lễ 所sở 以dĩ 性tánh 遮già 諸chư 業nghiệp 一nhất 切thiết 皆giai 成thành 無vô 盡tận 戒giới 體thể 皆giai 名danh 無vô 上thượng 道Đạo 戒giới 是thị 謂vị 名danh 同đồng 而nhi 義nghĩa 異dị 也dã 。
言ngôn 名danh 義nghĩa 俱câu 同đồng 而nhi 歸quy 宗tông 異dị 者giả 不bất 論luận 是thị 儒nho 是thị 老lão 色sắc 無vô 色sắc 定định 乃nãi 至chí 藏tạng 通thông 別biệt 圓viên 欲dục 以dĩ 至chí 德đức 凝ngưng 道đạo 必tất 須tu 道đạo 問vấn 學học 以dĩ 尊tôn 之chi 欲dục 得đắc 真chân 實thật 問vấn 學học 必tất 須tu 尊tôn 德đức 性tánh 以dĩ 道đạo 之chi 欲dục 證chứng 德đức 性tánh 之chi 廣quảng 大đại 必tất 盡tận 精tinh 微vi 以dĩ 致trí 之chi 欲dục 證chứng 德đức 性tánh 之chi 精tinh 微vi 必tất 致trí 廣quảng 大đại 以dĩ 盡tận 之chi 欲dục 證chứng 德đức 性tánh 之chi 高cao 明minh 必tất 道đạo 中trung 庸dong 以dĩ 極cực 之chi 欲dục 證chứng 德đức 性tánh 之chi 中trung 庸dong 必tất 極cực 高cao 明minh 以dĩ 道đạo 之chi 欲dục 證chứng 德đức 性tánh 之chi 故cố 必tất 知tri 新tân 以dĩ 溫ôn 之chi 欲dục 證chứng 德đức 性tánh 之chi 新tân 必tất 溫ôn 故cố 以dĩ 知tri 之chi 欲dục 證chứng 德đức 性tánh 之chi 厚hậu 必tất 崇sùng 禮lễ 以dĩ 敦đôn 之chi 欲dục 證chứng 德đức 性tánh 之chi 禮lễ 必tất 敦đôn 厚hậu 以dĩ 崇sùng 之chi 是thị 謂vị 名danh 義nghĩa 俱câu 同đồng 然nhiên 如như 此thử 問vấn 學học 但đãn 自tự 各các 各các 尊tôn 其kỳ 所sở 謂vị 德đức 性tánh 故cố 儒nho 則tắc 成thành 人nhân 間gian 之chi 聖thánh 與dữ 天thiên 地địa 參tham 老lão 則tắc 成thành 天thiên 道đạo 之chi 聖thánh 為vi 萬vạn 化hóa 母mẫu 乃nãi 至chí 藏tạng 通thông 成thành 三tam 乘thừa 之chi 聖thánh 永vĩnh 超siêu 生sanh 死tử 別biệt 教giáo 成thành 圓viên 滿mãn 報báo 身thân 。 之chi 聖thánh 永vĩnh 超siêu 方phương 便tiện 圓viên 教giáo 成thành 清thanh 淨tịnh 法Pháp 身thân 。 之chi 聖thánh 方phương 為vi 真chân 能năng 盡tận 性tánh 是thị 謂vị 歸quy 宗tông 永vĩnh 異dị 。
言ngôn 對đối 絕tuyệt 二nhị 玅# 者giả 若nhược 以dĩ 人nhân 望vọng 天thiên 以dĩ 欲dục 界giới 望vọng 色sắc 界giới 展triển 轉chuyển 乃nãi 至chí 。 以dĩ 別biệt 望vọng 圓viên 則tắc 廣quảng 大đại 之chi 外ngoại 更cánh 有hữu 廣quảng 大đại 精tinh 微vi 之chi 內nội 更cánh 有hữu 精tinh 微vi 高cao 明minh 之chi 上thượng 更cánh 有hữu 高cao 明minh 中trung 庸dong 之chi 中trung 更cánh 有hữu 中trung 庸dong 故cố 之chi 前tiền 更cánh 有hữu 故cố 新tân 之chi 後hậu 更cánh 有hữu 新tân 厚hậu 亦diệc 彌di 厚hậu 禮lễ 亦diệc 彌di 周chu 若nhược 以dĩ 圓viên 視thị 別biệt 以dĩ 別biệt 視thị 通thông 乃nãi 至chí 以dĩ 天thiên 視thị 人nhân 則tắc 彼bỉ 廣quảng 大đại 精tinh 微vi 等đẳng 皆giai 悉tất 有hữu 名danh 無vô 義nghĩa 故cố 以dĩ 下hạ 望vọng 上thượng 傳truyền 傳truyền 皆giai 玅# 以dĩ 上thượng 視thị 下hạ 法pháp 法pháp 皆giai 麤thô 此thử 對đối 待đãi 明minh 玅# 也dã 絕tuyệt 待đãi 明minh 玅# 者giả 為vi 實thật 施thí 權quyền 開khai 權quyền 顯hiển 實thật 若nhược 別biệt 若nhược 通thông 若nhược 藏tạng 若nhược 天thiên 若nhược 人nhân 。 究cứu 竟cánh 同đồng 歸quy 一Nhất 乘Thừa 。 圓viên 人nhân 受thọ 法pháp 無vô 法pháp 不bất 圓viên 則tắc 法pháp 法pháp 皆giai 玅# 既ký 知tri 此thử 理lý 方phương 許hứa 論luận 揀giản 論luận 收thu 能năng 融dung 能năng 會hội 耳nhĩ 。
後hậu 約ước 跡tích 約ước 權quyền 揀giản 收thu 等đẳng 者giả 揀giản 之chi 則tắc 全toàn 非phi 儒nho 是thị 世thế 法pháp 佛Phật 出xuất 世thế 故cố 又hựu 此thử 云vân 天thiên 命mạng 為vi 性tánh 易dị 云vân 太thái 極cực 生sanh 兩lưỡng 儀nghi 並tịnh 屬thuộc 非phi 因nhân 計kế 因nhân 不bất 知tri 正chánh 因nhân 緣duyên 法pháp 見kiến 論luận 所sở 攝nhiếp 夫phu 婦phụ 父phụ 子tử 等đẳng 恩ân 愛ái 牽khiên 連liên 又hựu 是thị 愛ái 論luận 所sở 攝nhiếp 老lão 子tử 天thiên 法pháp 道đạo 道Đạo 法Pháp 自tự 然nhiên 是thị 無vô 因nhân 論luận 亦diệc 不bất 知tri 正chánh 因nhân 緣duyên 法pháp 亦diệc 見kiến 論luận 攝nhiếp 收thu 之chi 則tắc 儒nho 於ư 五ngũ 乘thừa 法Pháp 門môn 屬thuộc 人nhân 乘thừa 攝nhiếp 所sở 明minh 五ngũ 常thường 合hợp 於ư 五Ngũ 戒Giới 其kỳ 餘dư 諸chư 法pháp 。 半bán 合hợp 十Thập 善Thiện 尚thượng 未vị 全toàn 同đồng 金kim 輪Luân 王Vương 法pháp 也dã 老lão 屬thuộc 天thiên 乘thừa 未vị 盡tận 天thiên 中trung 之chi 致trí 已dĩ 如như 前tiền 說thuyết 究cứu 而nhi 言ngôn 之chi 總tổng 不bất 及cập 藏tạng 教giáo 之chi 出xuất 生sanh 死tử 何hà 況huống 通thông 別biệt 圓viên 耶da 然nhiên 此thử 直trực 約ước 跡tích 約ước 權quyền 耳nhĩ 若nhược 約ước 實thật 約ước 本bổn 而nhi 融dung 會hội 者giả 此thử 方phương 聖thánh 人nhân 皆giai 是thị 菩Bồ 薩Tát 。 化hóa 現hiện 如Như 來Lai 所sở 使sử 。 故cố 大đại 灌quán 頂đảnh 經Kinh 云vân 佛Phật 先tiên 遣khiển 三tam 聖thánh 往vãng 化hóa 支chi 那na 所sở 立lập 葬táng 法pháp 南nam 洲châu 中trung 最tối 乃nãi 至chí 三tam 聖thánh 之chi 法pháp 化hóa 若nhược 在tại 則tắc 如Như 來Lai 正chánh 教giáo 。 亦diệc 賴lại 以dĩ 行hành 而nhi 列liệt 子tử 中trung 具cụ 明minh 孔khổng 子tử 讚tán 佛Phật 之chi 語ngữ 老lão 子tử 騎kỵ 牛ngưu 出xuất 關quan 欲dục 訪phỏng 大đại 覺giác 既ký 聞văn 示thị 寂tịch 歎thán 息tức 而nhi 返phản 經kinh 史sử 所sở 載tái 彰chương 明minh 若nhược 此thử 後hậu 人nhân 不bất 達đạt 紛phân 紛phân 起khởi 諍tranh 豈khởi 理lý 也dã 哉tai 然nhiên 三tam 聖thánh 既ký 即tức 如Như 來Lai 所sở 使sử 。 何hà 不bất 略lược 說thuyết 出xuất 世thế 教giáo 法pháp 蓋cái 機cơ 緣duyên 未vị 至chí 不bất 得đắc 不bất 然nhiên 且thả 如như 五ngũ 天thiên 機cơ 熟thục 佛Phật 乃nãi 示thị 生sanh 而nhi 初sơ 唱xướng 華hoa 嚴nghiêm 在tại 會hội 尚thượng 如như 聾lung 啞á 不bất 惟duy 須tu 說thuyết 阿a 含hàm 以dĩ 為vi 漸tiệm 始thỉ 兼kiêm 立lập 人nhân 天thiên 成thành 善thiện 以dĩ 作tác 先tiên 容dung 況huống 此thử 地địa 機cơ 緣duyên 遠viễn 在tại 千thiên 年niên 之chi 後hậu 縱túng/tung 欲dục 說thuyết 出xuất 世thế 法Pháp 。 誰thùy 能năng 信tín 之chi 故cố 權quyền 智trí 垂thùy 跡tích 不bất 得đắc 不bất 示thị 同đồng 凡phàm 外ngoại 然nhiên 即tức 此thử 儒nho 典điển 亦diệc 未vị 嘗thường 不bất 偶ngẫu 洩duệ 玅# 機cơ 後hậu 儒nho 自tự 莫mạc 能năng 察sát 及cập 門môn 亦diệc 所sở 未vị 窺khuy 故cố 孔khổng 子tử 再tái 嘆thán 顏nhan 回hồi 好hiếu 學học 今kim 也dã 則tắc 亡vong 深thâm 顯hiển 曾tằng 子tử 以dĩ 下hạ 皆giai 知tri 跡tích 而nhi 不bất 知tri 本bổn 知tri 權quyền 而nhi 不bất 知tri 實thật 者giả 也dã 何hà 謂vị 所sở 洩duệ 玅# 機cơ 如như 易dị 經kinh 繫hệ 辭từ 傳truyền 云vân 易dị 有hữu 太thái 極cực 是thị 生sanh 兩lưỡng 儀nghi 兩lưỡng 儀nghi 生sanh 四tứ 象tượng 四tứ 象tượng 生sanh 八bát 卦# 此thử 語ngữ 最tối 可khả 參tham 詳tường 夫phu 既ký 云vân 易dị 有hữu 太thái 極cực 則tắc 太thái 極cực 乃nãi 易dị 之chi 所sở 有hữu 畢tất 竟cánh 易dị 是thị 何hà 物vật 而nhi 能năng 有hữu 此thử 。 太thái 極cực 倘thảng 以dĩ 伏phục 羲# 之chi 畫họa 文văn 王vương 周chu 公công 之chi 辭từ 為vi 易dị 則tắc 應ưng 云vân 太thái 極cực 生sanh 天thiên 地địa 天thiên 地địa 生sanh 萬vạn 物vật 然nhiên 後hậu 伏phục 羲# 因nhân 之chi 畫họa 卦# 文văn 周chu 因nhân 之chi 繫hệ 辭từ 何hà 反phản 云vân 易dị 有hữu 太thái 極cực 今kim 明minh 易dị 有hữu 太thái 極cực 則tắc 易dị 理lý 固cố 在tại 太thái 極cực 之chi 先tiên 矣hĩ 設thiết 非phi 吾ngô 人nhân 本bổn 源nguyên 佛Phật 性tánh 。 更cánh 是thị 何hà 物vật 既ký 本bổn 源nguyên 佛Phật 性tánh 。 尚thượng 在tại 太thái 極cực 之chi 先tiên 豈khởi 得đắc 漫mạn 云vân 天thiên 之chi 所sở 賦phú 而nhi 不bất 明minh 言ngôn 即tức 心tâm 自tự 性tánh 但đãn 言ngôn 易dị 者giả 以dĩ 凡phàm 夫phu 久cửu 執chấp 四tứ 大đại 為vi 自tự 身thân 相tướng 。 六lục 塵trần 緣duyên 影ảnh 。 為vi 自tự 心tâm 相tướng 。 斷đoạn 斷đoạn 不bất 能năng 理lý 會hội 此thử 事sự 故cố 悉tất 檀đàn 善thiện 巧xảo 聊liêu 寄ký 微vi 辭từ 當đương 知tri 易dị 即tức 真Chân 如Như 之chi 性tánh 具cụ 有hữu 隨tùy 緣duyên 不bất 變biến 不bất 變biến 隨tùy 緣duyên 之chi 義nghĩa 密mật 說thuyết 為vi 易dị 而nhi 此thử 真Chân 如Như 但đãn 有hữu 性tánh 德đức 未vị 有hữu 修tu 德đức 故cố 不bất 守thủ 自tự 性tánh 不bất 覺giác 念niệm 起khởi 而nhi 有hữu 無vô 明minh 此thử 無vô 始thỉ 住trụ 地địa 無vô 明minh 正chánh 是thị 二nhị 種chủng 生sanh 死tử 根căn 本bổn 。 密mật 說thuyết 之chi 為vi 太thái 極cực 因nhân 明minh 立lập 所sở 。 晦hối 昧muội 為vi 空không 。 相tương 待đãi 成thành 搖dao 。 之chi 風phong 輪luân 即tức 所sở 謂vị 動động 而nhi 生sanh 陽dương 堅kiên 明minh 立lập 礙ngại 。 之chi 金kim 輪luân 即tức 所sở 謂vị 靜tĩnh 而nhi 生sanh 陰ấm 風phong 金kim 相tương 摩ma 。 火hỏa 光quang 出xuất 現hiện 寶bảo 明minh 生sanh 潤nhuận 。 水thủy 輪luân 下hạ 含hàm 即tức 所sở 謂vị 兩lưỡng 儀nghi 生sanh 四tứ 象tượng 也dã 火hỏa 騰đằng 水thủy 降giáng 。 交giao 發phát 立lập 堅kiên 。 為vi 海hải 為vi 洲châu 為vi 山sơn 為vi 木mộc 即tức 所sở 謂vị 四tứ 象tượng 生sanh 八bát 卦# 乃nãi 至chí 生sanh 萬vạn 物vật 也dã 名danh 相tướng 稍sảo 異dị 大đại 體thể 宛uyển 同đồng 順thuận 之chi 則tắc 生sanh 死tử 始thỉ 逆nghịch 之chi 則tắc 輪luân 迴hồi 息tức 故cố 又hựu 云vân 易dị 逆nghịch 數số 也dã 亦diệc 既ký 微vi 示thị 人nhân 以dĩ 出xuất 世thế 要yếu 旨chỉ 矣hĩ 老lão 子tử 謂vị 道đạo 生sanh 天thiên 地địa 意ý 亦diệc 相tương/tướng 同đồng 但đãn 亦diệc 不bất 明minh 言ngôn 即tức 心tâm 自tự 性tánh 皆giai 機cơ 緣duyên 未vị 熟thục 故cố 耳nhĩ 且thả 易dị 傳truyền 中trung 寂tịch 然nhiên 不bất 動động 。 感cảm 而nhi 遂toại 通thông 一nhất 語ngữ 分phân 明minh 即tức 是thị 寂tịch 炤chiếu 無vô 二nhị 之chi 體thể 而nhi 乾can/kiền/càn 坤# 其kỳ 易dị 之chi 門môn 一nhất 語ngữ 又hựu 分phân 明minh 即tức 是thị 流lưu 轉chuyển 還hoàn 滅diệt 。 逆nghịch 順thuận 二nhị 修tu 之chi 關quan 以dĩ 性tánh 覺giác 玅# 明minh 本bổn 覺giác 明minh 玅# 非phi 干can 修tu 證chứng 不bất 屬thuộc 悟ngộ 迷mê 而nhi 迷mê 則tắc 炤chiếu 體thể 成thành 散tán 寂tịch 體thể 成thành 昏hôn 逆nghịch 涅Niết 槃Bàn 城thành 順thuận 生sanh 死tử 路lộ 全toàn 由do 此thử 動động 靜tĩnh 兩lưỡng 門môn 是thị 名danh 逆nghịch 修tu 亦diệc 名danh 修tu 惡ác 悟ngộ 則tắc 借tá 動động 以dĩ 覺giác 其kỳ 昏hôn 名danh 之chi 為vi 觀quán 借tá 靜tĩnh 以dĩ 攝nhiếp 其kỳ 散tán 名danh 之chi 為vi 止chỉ 逆nghịch 生sanh 死tử 流lưu 。 順thuận 涅Niết 槃Bàn 海hải 亦diệc 全toàn 由do 此thử 動động 靜tĩnh 兩lưỡng 門môn 是thị 名danh 順thuận 修tu 亦diệc 名danh 修tu 善thiện 然nhiên 雖tuy 修tu 分phần/phân 順thuận 逆nghịch 而nhi 性tánh 無vô 增tăng 減giảm 又hựu 雖tuy 善thiện 惡ác 皆giai 本bổn 於ư 性tánh 而nhi 道đạo 必tất 昇thăng 沉trầm 如như 斯tư 秘bí 旨chỉ 豈khởi 異dị 圓viên 宗tông 菩Bồ 薩Tát 現hiện 身thân 信tín 非phi 虛hư 唱xướng 習tập 而nhi 不bất 察sát 過quá 在tại 後hậu 儒nho 又hựu 既ký 知tri 宣tuyên 聖thánh 秘bí 密mật 微vi 談đàm 兼kiêm 秉bỉnh 法pháp 華hoa 開khai 顯hiển 玅# 旨chỉ 即tức 此thử 中trung 庸dong 便tiện 可khả 作tác 圓viên 頓đốn 佛Phật 法Pháp 解giải 釋thích 所sở 云vân 天thiên 命mạng 之chi 謂vị 性tánh 者giả 天thiên 非phi 望vọng 而nhi 蒼thương 蒼thương 之chi 天thiên 亦diệc 非phi 忉Đao 利Lợi 夜dạ 摩ma 等đẳng 天thiên 即tức 涅Niết 槃Bàn 經kinh 所sở 謂vị 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 。 天thiên 也dã 命mạng 非phi 命mệnh 令linh 之chi 解giải 即tức 第đệ 八bát 識thức 執chấp 持trì 色sắc 身thân 相tướng 續tục 不bất 斷đoạn 之chi 妄vọng 情tình 也dã 謂vị 生sanh 滅diệt 與dữ 不bất 生sanh 滅diệt 。 和hòa 合hợp 而nhi 成thành 。 阿a 賴lại 耶da 識thức 。 此thử 識thức 即tức 是thị 有hữu 生sanh 。 之chi 性tánh 以dĩ 其kỳ 全toàn 真chân 起khởi 妄vọng 故cố 天thiên 而nhi 復phục 稱xưng 為vi 命mạng 以dĩ 其kỳ 全toàn 妄vọng 是thị 真chân 故cố 命mạng 而nhi 復phục 稱xưng 為vi 天thiên 全toàn 真chân 起khởi 妄vọng 即tức 不bất 變biến 而nhi 隨tùy 緣duyên 全toàn 妄vọng 是thị 真chân 即tức 隨tùy 緣duyên 而nhi 不bất 變biến 也dã 言ngôn 率suất 性tánh 之chi 謂vị 道đạo 者giả 謂vị 此thử 藏tạng 性tánh 之chi 中trung 具cụ 有hữu 染nhiễm 淨tịnh 善thiện 惡ác 一nhất 切thiết 種chủng 子tử 。 若nhược 率suất 其kỳ 染nhiễm 惡ác 種chủng 子tử 而nhi 起khởi 現hiện 行hành 即tức 為vi 小tiểu 人nhân 之chi 道đạo 亦diệc 名danh 逆nghịch 修tu 若nhược 率suất 其kỳ 淨tịnh 善thiện 種chủng 子tử 而nhi 起khởi 現hiện 行hành 即tức 為vi 君quân 子tử 之chi 道đạo 亦diệc 名danh 順thuận 修tu 孔khổng 子tử 云vân 道đạo 二nhị 仁nhân 與dữ 不bất 仁nhân 而nhi 已dĩ 矣hĩ 正chánh 是thị 此thử 意ý 亦diệc 合hợp 台thai 家gia 性tánh 具cụ 宗tông 旨chỉ 言ngôn 修tu 道Đạo 之chi 謂vị 教giáo 者giả 小tiểu 人nhân 之chi 道đạo 修tu 除trừ 令linh 盡tận 君quân 子tử 之chi 道đạo 修tu 習tập 令linh 滿mãn 此thử 則tắc 聖thánh 賢hiền 教giáo 法pháp 惟duy 欲dục 人nhân 返phản 逆nghịch 修tu 而nhi 歸quy 順thuận 修tu 又hựu 欲dục 人nhân 即tức 隨tùy 緣duyên 而nhi 悟ngộ 不bất 變biến 也dã 此thử 三tam 句cú 既ký 合hợp 圓viên 宗tông 則tắc 頭đầu 正chánh 尾vĩ 正chánh 舉cử 凡phàm 一nhất 文văn 一nhất 字tự 皆giai 可khả 消tiêu 歸quy 至chí 理lý 矣hĩ 以dĩ 要yếu 言ngôn 之chi 。 若nhược 得đắc 法Pháp 華hoa 開khai 顯hiển 之chi 旨chỉ 則tắc 治trị 世thế 語ngữ 言ngôn 。 資tư 生sanh 產sản 業nghiệp 乃nãi 至chí 戲hí 笑tiếu 。 怒nộ 罵mạ 艷diễm 曲khúc 情tình 詞từ 尚thượng 順thuận 實thật 相tướng 正Chánh 法Pháp 況huống 此thử 原nguyên 是thị 世thế 間gian 理lý 性tánh 之chi 談đàm 耶da 然nhiên 此thử 是thị 智trí 旭# 之chi 中trung 庸dong 非phi 子tử 思tư 之chi 中trung 庸dong 也dã 如như 大đại 慧tuệ 杲# 禪thiền 師sư 以dĩ 此thử 三tam 句cú 作tác 法pháp 報báo 化hóa 三Tam 身Thân 解giải 釋thích 亦diệc 只chỉ 是thị 宗tông 杲# 之chi 中trung 庸dong 非phi 子tử 思tư 之chi 中trung 庸dong 倘thảng 子tử 思tư 實thật 知tri 宗tông 杲# 智trí 旭# 之chi 中trung 庸dong 者giả 孔khổng 子tử 即tức 當đương 急cấp 印ấn 證chứng 之chi 胡hồ 必tất 追truy 憶ức 顏nhan 子tử 而nhi 再tái 歎thán 今kim 也dã 則tắc 亡vong 且thả 孟# 子tử 歷lịch 敘tự 見kiến 知tri 聞văn 知tri 之chi 道đạo 亦diệc 但đãn 結kết 云vân 然nhiên 而nhi 無vô 有hữu 乎hồ 爾nhĩ 則tắc 亦diệc 無vô 有hữu 乎hồ 爾nhĩ 是thị 孟# 子tử 尚thượng 不bất 肯khẳng 以dĩ 曾tằng 子tử 子tử 思tư 為vi 見kiến 知tri 者giả 況huống 孔khổng 子tử 耶da 即tức 彼bỉ 一nhất 以dĩ 貫quán 之chi 之chi 傳truyền 但đãn 的đích 示thị 尊tôn 德đức 性tánh 之chi 真chân 實thật 聞văn 學học 如như 此thử 下hạ 手thủ 所sở 謂vị 發phát 足túc 之chi 方phương 非phi 是thị 到đáo 家gia 消tiêu 息tức 又hựu 所sở 謂vị 跡tích 中trung 權quyền 理lý 之chi 一nhất 非phi 是thị 本bổn 中trung 實thật 理lý 之chi 一nhất 也dã 故cố 今kim 約ước 三tam 聖thánh 立lập 教giáo 之chi 本bổn 意ý 直trực 謂vị 之chi 同đồng 亦diệc 可khả 以dĩ 無vô 非phi 為vi 實thật 施thí 權quyền 故cố 也dã 約ước 三tam 教giáo 施thi 設thiết 之chi 門môn 庭đình 直trực 謂vị 之chi 異dị 亦diệc 可khả 以dĩ 儒nho 老lão 但đãn 說thuyết 權quyền 理lý 文văn 局cục 人nhân 天thiên 佛Phật 則tắc 說thuyết 權quyền 說thuyết 實thật 皆giai 悉tất 出xuất 世thế 故cố 也dã 約ước 權quyền 則tắc 工công 夫phu 同đồng 而nhi 到đáo 家gia 異dị 謂vị 之chi 亦diệc 同đồng 亦diệc 異dị 可khả 也dã 約ước 實thật 則tắc 本bổn 不bất 壞hoại 跡tích 跡tích 不bất 掩yểm 本bổn 謂vị 之chi 非phi 同đồng 非phi 異dị 。 可khả 也dã 惺tinh 谷cốc 壽thọ 禪thiền 師sư 云vân 為vi 門môn 外ngoại 人nhân 說thuyết 同đồng 否phủ/bĩ 則tắc 彼bỉ 將tương 以dĩ 為vi 異dị 端đoan 為vi 入nhập 門môn 人nhân 說thuyết 別biệt 否phủ/bĩ 則tắc 彼bỉ 將tương 安an 於ư 舊cựu 習tập 為vi 升thăng 堂đường 人nhân 說thuyết 亦diệc 同đồng 亦diệc 別biệt 以dĩ 其kỳ 見kiến 理lý 未vị 諦đế 故cố 須tu 與dữ 之chi 微vi 細tế 剖phẫu 析tích 令linh 知tri 同đồng 中trung 有hữu 異dị 異dị 中trung 有hữu 同đồng 為vi 入nhập 室thất 人nhân 說thuyết 非phi 同đồng 非phi 別biệt 粗thô 言ngôn 及cập 細tế 語ngữ 皆giai 歸quy 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 。 又hựu 何hà 儒nho 釋thích 可khả 論luận 斯tư 言ngôn 得đắc 之chi 以dĩ 其kỳ 次thứ 第đệ 順thuận 於ư 四tứ 悉tất 檀đàn 故cố 然nhiên 細tế 論luận 說thuyết 法Pháp 方phương 便tiện 則tắc 四tứ 句cú 之chi 中trung 一nhất 一nhất 皆giai 具cụ 。 四tứ 悉tất 又hựu 貴quý 臨lâm 時thời 善thiện 用dụng 不bất 得đắc 固cố 執chấp 斯tư 言ngôn 為vi 死tử 法pháp 也dã 。
此thử 即tức 別biệt 答đáp 十thập 問vấn 中trung 之chi 第đệ 四tứ 問vấn 也dã 兩lưỡng 家gia 性tánh 學học 世thế 罕# 兼kiêm 通thông 以dĩ 習tập 儒nho 者giả 未vị 必tất 習tập 佛Phật 雖tuy 習tập 亦diệc 難nạn/nan 窺khuy 堂đường 奧áo 習tập 佛Phật 者giả 未vị 必tất 習tập 儒nho 雖tuy 習tập 亦diệc 不bất 肯khẳng 精tinh 研nghiên 憶ức 予# 年niên 十thập 二nhị 時thời 始thỉ 就tựu 外ngoại 傳truyền 粗thô 知tri 書thư 義nghĩa 便tiện 以dĩ 道đạo 學học 自tự 期kỳ 故cố 於ư 居cư 敬kính 慎thận 獨độc 之chi 功công 致trí 知tri 格cách 物vật 之chi 要yếu 深thâm 心tâm 究cứu 之chi 至chí 年niên 二nhị 十thập 看khán 顏nhan 淵uyên 問vấn 仁nhân 一nhất 章chương 竊thiết 疑nghi 天thiên 下hạ 歸quy 仁nhân 一nhất 語ngữ 苦khổ 參tham 力lực 討thảo 廢phế 寢tẩm 忘vong 餐xan 者giả 三tam 晝trú 夜dạ 忽hốt 然nhiên 大đại 悟ngộ 頓đốn 見kiến 孔khổng 顏nhan 心tâm 學học 真chân 血huyết 脈mạch 真chân 骨cốt 髓tủy 因nhân 謂vị 孔khổng 子tử 聞văn 知tri 之chi 傳truyền 誠thành 待đãi 其kỳ 人nhân 非phi 漢hán 宋tống 諸chư 儒nho 所sở 能năng 擬nghĩ 議nghị 也dã 越việt 四tứ 年niên 知tri 有hữu 出xuất 世thế 大đại 法pháp 發phát 心tâm 離ly 俗tục 。 先tiên 參tham 少thiểu 室thất 禪thiền 宗tông 後hậu 學học 天thiên 台thai 教giáo 觀quán 不bất 啻# 皆giai 如như 渤bột 海hải 十thập 五ngũ 六lục 載tái 僅cận 沾triêm 一nhất 滴tích 方phương 為vi 向hướng 若nhược 之chi 歎thán 而nhi 反phản 觀quán 向hướng 日nhật 所sở 悟ngộ 孔khổng 顏nhan 心tâm 學học 又hựu 今kim 大đại 海hải 之chi 一nhất 滴tích 矣hĩ 嗟ta 乎hồ 道đạo 曠khoáng 無vô 涯nhai 為vi 若nhược 此thử 也dã 。 而nhi 世thế 之chi 沾triêm 沾triêm 自tự 足túc 者giả 何hà 啻# 井tỉnh 蛙# 夏hạ 蟲trùng 也dã 哉tai 然nhiên 又hựu 了liễu 知tri 一nhất 滴tích 之chi 性tánh 即tức 大đại 海hải 性tánh 故cố 雖tuy 身thân 為vi 禪thiền 子tử 每mỗi 喜hỷ 拈niêm 孔khổng 顏nhan 心tâm 學học 示thị 人nhân 知tri 我ngã 者giả 謂vị 我ngã 不bất 忘vong 其kỳ 本bổn 不bất 知tri 者giả 謂vị 我ngã 酸toan 習tập 未vị 除trừ 予# 亦diệc 任nhậm 之chi 而nhi 已dĩ 今kim 十thập 問vấn 中trung 既ký 設thiết 此thử 問vấn 而nhi 同đồng 志chí 皆giai 所sở 未vị 諳am 固cố 請thỉnh 予# 略lược 明minh 梗# 概khái 遂toại 於ư 一nhất 滴tích 海hải 中trung 復phục 出xuất 滴tích 許hứa 如như 此thử 知tri 必tất 為vi 大đại 方phương 家gia 所sở 笑tiếu 然nhiên 神thần 龍long 得đắc 之chi 安an 知tri 不bất 即tức 向hướng 此thử 中trung 興hưng 雲vân 澍chú 雨vũ 。 又hựu 安an 知tri 不bất 藉tạ 此thử 騰đằng 歸quy 滄thương 溟minh 也dã 。
弟đệ 子tử 靈linh 發phát 王vương 雲vân 蒸chưng 敬kính 梓#
性tánh 學học 開khai 蒙mông 終chung