HUYỀN TÁN KINH DIỆU PHÁP LIÊN HOA

SỐ 1723

QUYỂN 08

Sa-môn Khuy Cơ soạn tại chùa Đại Từ Ân

 

PHẦN ĐẦU

-Kinh: “Các Tỳ kheo cho đến sâu nhập thiền định”.

*Tán: Trên nói nhân đời trước, khiến cho nhớ đã lui sụt nhớ Đại thừa trở lại Tiểu thừa, dưới nói lên quả đời nay khiến biết bỏ quyền chọn thật. Văn chia làm ba: Đầu pháp, kế dụ, sau hợp nói. Văn đầu có hai: Nêu nay thật và giải thích lý do trước quyền. “Tỳ kheo nên biết cho đến” là đầu văn lại có hai: Biết căn cơ thuần thục, và nói Nhất thừa. Ở đây nói căn cơ thuần thục có năm:

1. Thời Niết-bàn đến, chúng sanh căn cơ thuần thục. Sợ Phật Niếtbàn nghe liền tin sâu.

2. Chúng lại thanh tịnh, phiền não nhẹ bớt, dần dần lìa nhiễm. Ban đầu nói tam thừa vượt ra đời ác, chúng sanh cấu trọng lâu nay, giáo hóa dần dần khiến lìa cấu nên gọi là thanh tịnh.

3. Tín hiểu vững chắc, chứng giải chứng tín, cả hai đều vững chắc, chẳng thể ngăn cản hủy hoại.

4. Thấu đạt không pháp, không pháp có hai: Sanh không và pháp không. Sanh Không là sở chứng, pháp không là sở tri. Đã chứng sanh không sau nghe Bát-nhã liền biết pháp không.

5. Nhập sâu vào thiền định, tứ thiền chín định năng nhập xuất nên ở đây dựa vào người Thanh-văn lui sụt rồi trở lại phát đại tâm mà nói. Chủ yếu đầy đủ năm thứ này mới hội hai quyền mà qui một thật, khác thì không như vậy.

-Kinh: “Liền nhóm các Bồ-tát cho đến được diệt độ thôi”.

-Tán: Đây nói Nhất thừa, thừa đã nói bốn mà làm liễu nghĩa nói một mà làm phương tiện. Kinh Giải Thâm Mật chép: Tướng sanh, thắng nghĩa không tự tánh, như vậy ta đều đã nói lên, nếu không biết mật ý của Đức Phật thì đây là hoại mất chánh đạo không thể đến được.

Ở trong đó lập Nhất thừa, chẳng phải hữu tình tánh không có sai khác. Kinh Thắng-man cũng nói: Nhiếp thọ chánh pháp người thiện nam v.v… có thể gánh vác bốn thứ trọng trách vượt qua đại địa kia, nghĩa là không nghe phi pháp, chúng sanh do gốc lành trời người mà thành thục, tức là trong đây nói y tiểu thảo. Người cầu Thanh-văn trao Thanh-văn thừa, người cầu Duyên-giác trao cho Duyên-giác thừa, hợp là cỏ vừa, người cầu Đại thừa dùng Đại thừa trao tức là đại thảo. Lại nói: Nếu Như-lai tùy ý muốn chúng sanh mà phương tiện nói chỉ có Nhất thừa không có các thừa khác. Cho nên biết căn cứ lý nói một là quyền bốn là thật. Kinh Giải Thâm Mật chép: Chẳng phải tánh hữu tình, không có sai khác. Nay trong kinh này vì hóa độ người lui sụt rồi lại phát đại tâm, cho nên nói nhất thật mà hai là quyền. Đợi căn cơ thuần thục năm duyên đầy đủ mới nói không có nhị thừa mà được diệt độ, chỉ có Nhất thừa mới được diệt độ thôi! Trong Kinh Niết-bàn chép: Các Thanh-văn đều sẽ thành Phật đều không thành Phật, Đức Thế tôn đều nói không hiểu ý ta nên có thể hiểu biết ý kinh như vậy, cũng nên khéo thuận tâm Phật Bồ-tát, nhưng nay đây hợp phần nhiều lui sụt cho nên nói nhất thật mà hai là quyền.

-Kinh:“Tỳ kheo nên biết cho đến thì liền tin nhận”.

-Tán: Đây giải thích lý do trước quyền. Dùng trí phương tiện chứng nhập căn tánh thắng giải của chúng sanh. Do ý ưa Tiểu thừa vốn đắm ngũ dục, ta tạm cứu giúp khổ sanh tử trao pháp Tiểu thừa cho khiến lìa ngũ dục. Ngũ dục là duyên năm cảnh như tham v.v…, cho nên trước nói Niết-bàn lập ra hóa thành để dứt khổ. Đã đắc Niết-bàn rồi, người ấy hoặc nghe nay nói Nhất thừa dẫn đến đảo châu báu thì liền tin nhận.

-Kinh:“Thí như đường hiểm dài năm trăm do tuần cho đến chỗ châu báu”.

-Tán: Dưới là dụ nói. Có hai: Trước dụ xưa quyền, sau dụ nay thật. “Lúc ấy đạo sư biết những người đó cho đến” Là văn dụ xưa quyền. Có bốn:

1- Dụ sắp lìa đường hiểm.

2- Mọi người được dắt đi cho đến giữa đường mới lui sụt dụ.

3- Đạo Sư dùng nhiều phương tiện cho đến vì lập ra hóa thành dụ.

4- Lúc ấy chúng mệt nhọc cho đến chúng mệt nhọc đều dừng nghỉ dụ. Trước phẩm Tín hiểu dụ xưa quyền có sáu, nay đây tức là kia, nhưng không có hai thứ đầu. Do lúc đầu thoái còn chưa hướng Tiểu thừa nên chưa lập ra hóa thành, do đó lược chỉ đồng bốn sau; hoặc đây thứ một sắp lìa đường hiểm thì thuộc kia thứ nhất, thứ ba, trong đây thứ hai tức thuộc kia thứ hai thứ tư. Đây hai dụ sau tức thuộc kia hai sau. Khai hợp có khác, nghĩa cũng không khác nhau.

Dụ thứ nhất có bốn: 1. Muốn vượt qua chỗ ác. 2. Sắp đến chỗ châu báu. 3. Thương chủ am hiểu đường. . Mới dẫn dắt. Đây nói hai dụ đầu. năm trăm do tuần: Kinh Chánh Pháp Hoa chép: Năm đường sanh tử gọi là đường ác hiểm nạn. Khóang là trống vắng-lâu-xa, tuyệt là xa xôi. Trong sanh tử vốn không có Thánh trí như hoang vắng lâu dài, hoang vắng không có người rất đáng kinh sợ, năm sự sợ hãi v.v… đó là chỗ kinh sợ. Nay lại giải thích: Trong chánh Pháp Hoa nói vượt ngoài đường hiểm thể chẳng phải giải thích số kia. Nói năm trăm: là sanh tử phần đoạn có hoặc nghiệp khổ là ba trăm, sanh tử Biến dịch có vô minh khổ là hai trăm, mười phiền não mười nghiệp đạo sở cảm thập phẩm loại quả đều giúp đỡ lẫn nhau. Hợp nói năm trăm, dưới nói qua ba trăm do tuần lập ra hóa thành, nếu dùng số năm đường ác tức là năm, qua ba đường ác mới nhập kiến đế chưa thấy hóa thành, vì sao nói nhập nên y sau giải thích. Chỗ châu báu: là địa vị Quả Phật Đại Bát Niết-bàn, dụ siêu vượt đường hiểm sanh tử mới đến địa vị Phật .

-Kinh: “Có một vị đạo Sư cho đến muốn vượt qua nạn đó”.

-Tán: Trong đây hai: Người dẫn đầu đi trên biết đường mới dẫn dắt. Đạo sư là Phật có đủ năm đức này:

1. Thông tánh lợi căn.

2. Trí tuệ lựa chọn phải trái.

3. Hiểu rõ chân tục.

4. Thông đạt thấu suốt chẳng có gì là không biết.

5. Khéo biết đường hiểm tướng thông bít. Đạo là các đường, thông là dứt năm đường, bít là khởi hai chướng hoặc nghiệp hữu mà gọi là bít, nhân khổ hết gọi là thông. Mới dẫn dắt ý văn có thể biết.

– Kinh:“Mọi người được dắt đi cho đến nay muốn lui về”.

– Tán: Đây là dụ thứ hai, giữa đường muốn lui về. Tu nhân Đại thừa chưa quá sáu mươi kiếp, mệt mỏi tu Bồ-tát hạnh gọi là giữa đường mệt mỏi; Đại hạnh khó tu gian khổ đầy dẫy, do mệt vì thời gian dài nên gọi là mệt mỏi, sợ biển tánh hạnh, sợ có tiến tu nên gọi là sợ sệt, hoặc do sợ đại hạnh Đại thừa, không thể tiến cầu đại quả Bồ-đề, trải qua ba đại kiếp đường trước còn xa, lui sụt Đại thừa không học mà trú lại sanh tử gọi là nay muốn lui về. Đây chính nghĩa nói: Chẳng thật nhị thừa thời xưa bạch Phật rồi mới lui sụt trú Tiểu thừa.

-Kinh:“Vị Đạo sư dùng nhiều phương tiện cho đến hóa làm một thành”.

-Tán: Thứ ba vì lập ra hóa thành dụ có bốn:

  1. Tạm suy nghĩ.
  2. Lập hóa thành.
  3. Khuyên trú ở chớ sợ.
  4. Nói vào thành có lợi ích.

Đây là hai dụ đầu. Nhiếp Đại thừa nói: Như Mạt ny đánh trống trời không tư duy thành việc mình, dù không cố gắng tư duy cũng có sự tư duy, tuy không thật tư duy mà giả gọi là tư duy. Chư Phật thường sáu phen đêm ngày xem xét chúng sanh, nghĩa như tư duy. Quá ba trăm do tuần: Hoặc nói năm đường làm năm trăm, đây vượt qua phần đoạn sanh tử vượt xuất ba cõi hoặc khiến vĩnh viễn ra khỏi ba đường ác làm ba trăm. Như ngũ hạ phần kết thân kiến cho đến ba thứ thời sau nói, Thật ra đầu đã đoạn phân đoạn tuy cũng ra ngoài trời người, nhưng Biến dịch còn thuộc trời người thú không gọi là xuất. Nếu y chánh nói phần đoạn sanh tử có hoặc nghiệp khổ, lìa ba thứ này gọi là vượt qua ba trăm do tuần. Niết-bàn ở vị Vô học nên hóa làm một thành. Luận này chép: Thành của các thiền Tam-muội vượt quá thành kia rồi khiến nhập thành Đại Niết-bàn. Cho nên Đức Phật nói lập ra vốn không có thật thể nên nói hóa làm. Kia chứng diệt tâm tương ưng thiền định nhẹ nhàng an vui năng dứt thô trọng, Phật dạy đó được gọi là hóa làm, diệt lý không hai, đối xe chủng trí nên gọi là một. Lại tuy là giả người người đều có sai khác, do giả nghĩa đồng nên gọi là một, lại do căn cơ người học nhị thừa sở chứng sai khác. Dưới kệ nói: Vì nghĩ nên nói hai, dùng giả đối chân chân đã không hai, giả đâu chẳng một. Đây dụ cho hữu dư Niếtbàn, hoặc nghiệp dứt nên đương khổ không sanh, thật đắc vô dư, còn lại thân trí lại chưa cùng gọi chứng, sau thân trí mất mới gọi là chứng, như tưởng – thọ – diệt – vô vi y cứ nơi cuối cùng viên mãn nói.

-Kinh:“Bảo mọi người rằng cho đến cũng đi được”.

-Tán: Trong đây có hai: Khuyên ở chớ sợ, nói vào thành được lợi ích. “Nếu vào thành này cho đến” không cần sợ Đại thừa mà không chịu tu, lại vào thành này tùy ý làm, tùy sức tu, nghỉ chân thật nói lên ý, thầm lập ra quyền vào, lợi ích có hai:

  1. Được vui an ổn mà dứt các khổ.
  2. Hướng Phật vị sau dần dần có thể tu.

-Kinh: “Bấy giờ chúng mỏi mệt cho đến sanh lòng tưởng cho là được an ổn”.

-Tán: Đây thứ tư chúng mỏi mệt đều nghỉ dụ có hai: Hữu học xứng tâm vui mừng, nói khen ngợi, tâm vui mừng tránh khỏi đường hiểm. Đã thành Vô học giải thoát đạo vị, trước vào hóa thành đắc hữu dư diệt, nghĩ gì diệt độ vượt sanh tử nên lìa khổ tập, Biến dịch sanh tử thật chưa lìa nên nói nghĩ gì đã diệt độ nghĩ gì an ổn. Đắc Vô học nên chứng diệt đạo, chưa đắc đại Niết-bàn chân thật an ổn nên nói nghĩ gì an ổn, liền sanh tứ trí: Ta sanh đã hết, phạm hạnh đã lập, việc làm đã xong, không thọ đời sau. Kinh Thắng-man chép: A-la-hán không thành tựu tất cả vô lượng công đức nên nói đắc Niết-bàn. Lại nói tứ trí rốt ráo đắc chỗ nghỉ ngơi là Đức Phật phương tiện hữu dư không liễu nghĩa nói, nên đây làm hóa thành là Đức Phật quyền lập ra. Chính khởi trí sanh không chứng lý sanh không, hoặc sau không còn sanh gọi là nhập thành. Đương lúc ấy không có hai tưởng này, sau nhập thế tục định trở lại quán vị trước liền nghĩ gì đây. Niết-bàn giả diêt nhị thừa chứng; nói trước vào nơi hóa thành, hai xe chủng trí xưa nay không có, hai con ra khỏi nhà. Xe ấy không buộc ra khỏi nhà mà cầu, xin thành ở giữa đường lập ra cho nên nói trước vào cho đến Các chướng nạn đều như trước đã nói.

-Kinh: “Lúc ấy đạo Sư cho đến để nghỉ ngơi thôi”.

-Tán: Đoạn thứ hai dụ nay nói thật, có hai: Nêu diệt hóa, và chính nói về chân. Diệt hóa là dẫn đến Đại thừa, nói Nhị thừa Niết-bàn là giả trạch diệt nên nói là diệt hóa, chẳng phải thật dùng thần lực diệt hóa thành kia. Trong đây nói hướng là đại thành ta hóa làm, chỉ nói hóa thành tức là diệt, cách chỗ báu gần tức là nói về chân. Tuy Vô học loanh quanh tu hành Đại thừa chậm nơi đốn ngộ, mà so với Hữu học hồi tâm thì rất nhanh cho nên nói gần đây.

-Kinh: “Các Tỳ-kheo cho đến nên bỏ nên vượt qua”.

-Tán: Dưới hợp nói: Trong đây có hai: Hợp xưa quyền, và “Nếu chúng sanh trú nơi Nhị địa cho đến” mới hợp nay thật. Hợp xưa quyền có ba: Đầu hợp sắp lìa hiểm, tiếp “Nếu chúng sanh chỉ nghe cho đến” hợp giữa đường mới lui sụt, sau “Phật biết tâm ấy cho đến” hợp vì nói hóa thành, không hợp thứ tư chúng mỏi mệt đều nghỉ. Muốn nêu rõ hai đạo quyền thật không muốn chánh nêu rõ việc dứt khổ. Đây là đầu.

Khứ là hướng Niết-bàn, độ là vượt sanh tử.

-Kinh: “Nếu chúng sanh cho đến mới có thể được thành”.

-Tán: Đây hợp giữa đường mới lui sụt. Nếu chỉ khen ngợi Phật thừa chúng sanh không thể do đó được độ, từ lâu chịu khổ nhọc nên liền lui sụt. Phật đạo lâu dài, mỏi mệt lâu dài, lâu chịu khổ nhọc sợ hành Đại thừa.

-Kinh: “Phật biết tâm chúng đó cho đến nói hai thứ Niết-bàn”.

-Tán: Đây hợp vì nói hóa thành. Sợ hãi Đại thừa mà thấp kém ưa Tiểu thừa, cho nên giữa đường nói hai thứ Niết-bàn. Hai cơ sở học hai trí sở chứng gọi là hai thứ Niết-bàn, hai thứ Niết-bàn thể chỉ là hữu dư, chẳng nói hữu dư vô dư là hai, trước nói một thành dùng giả đối chân, hóa làm một nên dùng lý đối sự thật ra lý không khác. Nay đối căn cơ tu nhân chứng trí gọi là hai thứ Niết-bàn cũng không trái nhau.

-Kinh: “Nếu chúng sanh cho đến phân biệt nói ba”.

-Tán: Hợp nay thật, có hai: Đầu pháp nói diệt hóa bảo chân, sau hợp nói diệt hóa bảo chân. Đây là đầu, chia làm hai: Trước nói kia chẳng chân, sau nói ý Nhị thừa. “Chỗ tu của các thầy chưa xong:” Kinh Thắng-man nói: A-la-hán Bích Chi Phật hữu dư sanh pháp không hết nên có sanh, hữu dư phạm hạnh không thành nên không thuần, sự không rốt ráo nên phải có tạo tác, không vượt qua kia nên phải có sở đoạn, do không dứt nên cách cõi Niết-bàn xa, việc làm chưa xong tức sẽ có tạo tác Đại Thánh đế. Còn có pháp không trí đạo đế sẽ tạo tác. Nêu ở đây nhiếp các thứ khác cũng nên học, ông phạm hạnh đã lập trí diệt đế chứng địa vị hữu dư Niết-bàn còn ở tuệ Phật, sở đắc chẳng chân phạm hạnh không thành nên không thuần. Nghĩa là sở tri chướng chưa diệt, Niết-bàn vô trụ còn chưa đắc cho nên phải quán sát so lường tính toán khổ tập, hai trí cũng chẳng phải chân, cho nên Niết-bàn sở đắc chẳng chân thật, huống chi đầu tiên nói Nhị thừa ý nói chỉ là Như-lai dùng năng lực phương tiện!

-Kinh: “Như vị đạo sư kia cho đến của ta biến hóa làm ra đó thôi”.

-Tán: Ở đây hợp nói diệt hóa bảo chân.

-Kinh: “Bây giờ Đức Thế tôn cho đến lại rải hoa tốt mới như mưa”…

-Tán: Trở xuống kệ có bốn mươi chín hàng rưỡi tụng chia làm hai:

1. Ba mươi hàng rưỡi tụng văn xuôi đầu nói nhân đời trước, khiến nhớ thoái đại đến Tiểu thừa, việc của đức Đại Thông Trí Thắng Nhưlai.

2. Mười chín hàng tụng hiển quả nay khiến biết bỏ quyền chọn thật việc dụ hóa thành. Văn đầu lại có hai: hai mươi tám hàng rưỡi tụng nhân duyên xưa, sau hai bài tụng kết duyên chớ sợ.

Đầu lại có hai: Đầu hai mươi bảy rưỡi tụng hợp việc tự thân; một hàng tụng sau hợp việc đệ tử. Văn đầu văn xuôi có hai: Nói sau khi Phật diệt độ xa lâu, sau chánh nêu rõ việc kia, nay chỉ tụng sau. Đầu đã tụng xong, việc kia văn xuôi có bốn, nay đây cũng vậy. 1. bốn hàng tụng đầu nêu tuổi thọ Phật thành đạo. 2. mười ba hàng tụng chuyển chánh pháp luân. 3. chín hàng rưỡi tụng con nối tiếp đèn chánh pháp. . một hàng tụng hợp thành Phật nay. Bốn hàng đầu có hai: ba hàng tụng pháp không hiện tiền; một hàng tụng Phật thành đạo. Không tụng tuổi thọ Phật. Trong ba hàng đầu lại có hai: một hàng tụng pháp không hiện tiền, hai hàng tụng hoa nhạc cúng dường, tức là tụng này, Không tụng trải toà. Văn xuôi chỉ có cõi Phạm thiên mưa hoa, đây thêm tám bộ.

-Kinh: “Quá mười tiểu kiếp rồi cho đến lòng đều sanh hớn hở”.

-Tán: Nêu Phật thành đạo.

-Kinh: “Mười sáu người con Phật cho đến mà rung chuyển tất cả”.

-Tán: Mười ba hàng tụng chuyển chánh pháp luân, có hai:

  1. Tám hàng tụng thỉnh.
  2. Năm hàng tụng chánh chuyển.

Tám hàng thỉnh có hai:

  1. Ba hàng tụng mười sáu vương tử thỉnh, không có cúng dường,
  2. Năm hàng tụng các Phạm vương thỉnh. Đây là ba hàng tụng mười sáu vương tử thỉnh.

-Kinh: “Các thế giới phương Đông cho đến nhận thỉnh yên lặng ngồi”.

-Tán: năm hàng tụng Phạm vương thỉnh. Gồm ba hàng đầu tụng phương đông, hai hàng sau tụng các phương. Đây là ba hàng đầu. Văn cũng có bốn, căn cứ trước có thể biết.

-Kinh: “ba phương cùng bốn phía cho đến chuyển vô thượng pháp luân”.

-Tán: Hai hàng tụng các phương thỉnh.

-Kinh: “Thế tôn tuệ Vô lượng cho đến các thầy cần phải biết”.

-Tán: Năm hàng tụng chánh chuyển, có hai:

  1. Hai hàng đầu tụng như hứa khả chánh nói.
  2. Ba hàng sau tụng chúng sanh được lợi ích.

Đây là hai hàng đầu: Vô minh đến già chết đều từ sanh duyên hữu, đây giải thích văn xuôi vô minh duyên hành, hành duyên thức, cho đến sanh duyên già chết. Đây nói sanh ấy không phải là chi sanh, mà là năng sanh sanh. Đây nói hữu không phải là chi hữu mà là hữu vô hữu, nghĩa là như chi hành từ chi vô minh năng sanh duyên cho nên mới có. Thể của chi sau từ chi sanh trước duyên năng sanh nên có, không phải vô nhân, không có nhân bình đẳng sanh khởi, mà đều từ duyên sanh, tức nói lên vô minh từ duyên già chết năng sanh cho nên có luân chuyển vô cùng gọi là duyên khởi.

-Kinh: “Tuyên xướng pháp đó rồi cho đến không thể được ngằn mé”.

-Tán: Chúng sanh được lợi ích. Đầu tụng hội thứ nhất, kế tụng hội thứ hai, sau tụng hội thứ ba hội thứ tư. Phong tục thông mười ngàn gọi là muôn, mười ức gọi là triệu, gọi mười triệu là kinh, mười kinh gọi là cai, cũng là số lớn. Tức trước văn xuôi nói sáu trăm muôn ức na do tha cai (một cai là một trăm triệu).

-Kinh: “Bấy giờ mười sáu vị cho đến tuệ nhãn sạch bậc nhất”.

-Tán: Chín hàng rưỡi tụng vương tử nối tiếp truyền đèn. Văn xuôi có năm, trong đây có bốn:

  1. Hai hàng tụng xuất gia khải thỉnh.
  2. Hai hàng rưỡi tụng Đức Phật hứa chánh nói.
  3. Bốn hàng tụng các con truyền đèn.
  4. Một hàng tụng giáo hóa thường lợi ích.

Đây là hai hàng đầu. Chỉ không có thứ tư của Văn xuôi Phật xuất định ra khen ngợi.

-Kinh: “Phật biết lòng đồng tử cho đến kệ nhiều như hằng sa”.

-Tán: Hai hàng rưỡi tụng Phật hứa chánh nói.

-Kinh: “Phật kia nói kinh rồi cho đến hằng hà sa các chúng”.

-Tán: Bốn hàng các con truyền đèn có ba: một hàng tụng Phật nhập định, kế hai hàng tụng các con truyền đèn, sau một hàng tụng độ nhiều ít.

-Kinh: “Sau khi Phật diệt độ cho đến thường sanh chung với thầy”.

-Tán: Một hàng tụng giáo hóa thường lợi ích.

-Kinh: “Mười sáu Sa di đó cho đến đều được thành chánh giác”.

-Tán: Một hàng rưỡi tụng hợp thành Phật nay. Tóm lại hai mươi bảy hàng rưỡi trên là hợp với hội thứ nhất việc về tự thân.

-Kinh: “Người nghe pháp thuở đó cho đến dần dạy đến Phật đạo”.

-Tán: một hàng sau đây là tụng hợp việc đệ tử, tổng thành mươi tám hàng rưỡi tụng nhân duyên xưa thối Đại thừa đến Tiểu thừa.

-Kinh: “Ta thuộc số mười sáu cho đến chớ có sanh kinh sợ”.

-Tán: Phần tụng, kết thành nay nói cẩn thận chớ có kinh sợ. Có hai hàng với hợp hai mươi tám hàng rưỡi trên thành ba mươi hàng tụng nói nhân đời trước khiến nhớ lại đã lui sụt Đại thừa theo Tiểu thừa, việc 12 của Đức Phật Đại Thông.

-Kinh: “Thí như đường hiểm dữ cho đến đường hiểm cứu các nạn”.

-Tán: Phần hai lớn có mười chín hàng tụng hiển quả nay khiến biết xả quyền chọn thật việc dụ Hóa thành, chia làm hai: mười một hàng rưỡi tụng dụ nói, bảy hàng rưỡi tụng hợp nói, không tụng pháp nói. mười một hàng rưỡi lại có hai: chín hàng tụng xưa nói quyền dụ, hai hàng rưỡi tụng nay nói thật dụ. chín hàng đầu văn có bốn:

  1. Ba hàng tụng dẫn lìa đường hiểm dụ.
  2. Một hàng tụng giữa dường lui sụt dụ.
  3. Bốn hàng tụng vì lập ra hóa thành dụ.
  4. Một hàng tụng chúng mỏi mệt đều nghỉ dụ.

Đây là ba hàng đầu. có ba:

  1. Một hàng tụng đường nguy hiểm nhiều nạn.
  2. Một hàng tụng muốn vượt qua đường còn xa.
  3. Một hàng tụng đạo Sư cứu nạn.

Nhiều độc thú là quả phiền não ác nghiệp; không có nước là không có Phật pháp giáo hóa, không có cỏ là không có nghĩa lý Phật. Đức Phật là bậc đại đạo Sư ở trong đường hiểm sanh tử cứu chúng sanh gặp nạn.

-Kinh: “Mọi người đều mệt nhọc cho đến nơi đây muốn trở về”.

-Tán: Một hàng tụng giữa đường mới lui sụt.

-Kinh: “Đạo Sư nghĩ thế này cho đến cam mất châu báu lớn”.

-Tán: Bốn hàng tụng về dụ vì lập ra hóa thành, chia làm ba:

  1. Một hàng tụng khởi niệm.
  2. Hai hàng tụng hóa làm.
  3. Một hàng tụng khuyên vào, đây là một hàng đầu.

-Kinh: “Liền lại nghĩ phương tiện cho đến nam nữ đều đông đảo”.

-Tán: Hai hàng tụng hóa làm. Thành quách là hữu dư Niết-bàn, thành tức là quách, chúng sanh trong đó lấy rốt ráo Không làm nhà cửa. Kinh Vô Cấu Xứng chép: Tư duy thắng nghĩa Không làm nhà, hoa giác phẩm trang nghiêm, Tổng trì làm vườn, đại pháp làm rừng cây, Cửu định làm sông ngòi, tám giải làm ao tắm, Tam môn giải thoát làm cửa lớn, trùng môn tức lầu gác cao, cao vượt trong ngoại đạo sanh tử cho nên vào nhà Không. Đế pháp chân thật làm nam, sanh không chân trí, từ bi tâm làm nữ an ủi vỗ về chúng sanh, y Kinh Vô Cấu Xứng để giải thích nghĩa này.

-Kinh: “Hóa ra thành đó rồi cho đến đều được vừa ý muốn”.

-Tán: Một hàng tụng là khuyên vào.

-Kinh: “Các người đã vào thành cho đến tự nói đã được độ”.

-Tán: Phần tụng chúng mỏi mệt đều nghỉ.

-Kinh: “Đạo Sư biết nghĩ xong cho đến nên đồng đến chỗ báu”.

-Tán: Hai hàng rưỡi tụng nay nói thật dụ: Một hàng nêu diệt hóa, một hàng rưỡi chánh bảo chân.

-Kinh: “Ta cũng giống như vậy cho đến việc làm đều đã xong”.

-Tán: Phần hai: bảy hàng rưỡi tụng hợp nói. Trong đó có hai: hai hàng rưỡi tụng hợp xưa quyền, năm hàng tụng hợp nay nói thật. Đây là hai hàng rưỡi đầu: Nửa hàng tụng lìa đường hiểm, tiếp một hàng tụng giữa đường mới lui sụt, sau một hàng tụng lập ra hóa thành.

-Kinh: “Đã biết đến Niết-bàn cho đến vì nói pháp chân thật”.

-Tán: Năm hàng tụng hợp nay nói thật, có ba:

  1. Một hàng tụng nêu nay nói thật.
  2. Ba hàng tụng khuyên bỏ quyền lấy thật.
  3. Một hàng tụng kết.

Đây là một hàng đầu.

-Kinh: “Chư Phật dùng phương tiện cho đến mới là chân thật diệt”.

-Tán: Đây khuyên bỏ quyền đến thật. Một hàng rưỡi tụng khuyên bỏ quyền, một hàng rưỡi khuyên lấy thật.

Kinh: “Chư Phật là đạo Sư cho đếndẫn vào tuệ Phật”. – Tán: Một hàng tụng cuối kết thành ở trước.

 

PHẨM NGŨ BÁCH ĐỆ TỬ THỌ KÝ

Chia làm ba môn:

1. Vì sao có phẩm này. 2. Giải thích tên phẩm. 3. Giải đáp chướng ngại.

I. Lý do có phẩm có bốn:

1- Người thượng căn một phen nghe pháp liền thọ ký. Người trung căn nghe thêm lần thứ hai mà được thọ ký, nay người hạ căn so sánh ba châu nghe pháp đã có thể ngộ giải, do dó được thọ ký cho nên có phẩm này.

2- Luận chép: Vì trừ chúng sanh có bảy loại tánh phiền não đầy đủ, trong bảy loại tăng thượng mạn, đây là loại thứ năm không có định, tâm thấp kém khởi tăng thượng mạn, sanh hiểu biết hi vọng, vì đây mà nói buộc châu báu dụ. Nghĩa là tâm chúng sanh kia tán loạn bất định, quá khứ tuy có gốc lành Đại thừa mà không tự hay biết, không cầu Đại thừa mà ở tâm thấp kém sanh hiểu biết giả dối. Vì nói bậc nhất thừa, đối trị hạng người này nên nói thí dụ buộc châu nơi chéo áo. Cho nên luận lại nói người thứ năm, chỉ cho biết có gốc lành quá khứ khiến nhớ nghĩ dạy nhập Tam-muội. Đây là hạng Hữu học và phàm phu tâm chưa đắc định, chấp đạo Nhị thừa lấy làm rốt ráo, không biết gốc lành Đại thừa trong quá khứ, nay khiến nhập định nhớ nghĩ gốc lành Đại thừa thời kia. Như người say rượu nằm, bạn thân bí mật buộc châu vào chéo áo nên có phẩm này.

3- Trong mười nghĩa vô thượng, nghĩa thứ tư khiến giải thoát vô thượng. Nói dụ buộc châu nghĩa là nói duyên xưa khiến sanh hiểu biết có gốc lành Đại thừa diệu bảo cho nên có phẩm này, là nghĩa còn lại.

4- Luận giải thọ ký có sáu chỗ thị hiện: Ký biệt: Xá-lợi phất và bốn đại Thanh-văn. Đồng ký: Phú-lâu-na cho đến năm trăm vị và một ngàn hai trăm vị, đồng một hiêu chẳng phải các vị mà mọi người đều biết, đồng thời được thọ ký cho nên có phẩm này. Nhưng Mãn Từ tên là Pháp Minh, Kiều-trần-như Phổ Minh, tức nghĩa Minh đồng nên phần nhiều đồng, đồng được thọ ký.

II. Giải thích tên phẩm: Năm trăm là số, đệ tử là người. thọ ký là sự, từ ba thứ đặt tên. Năm trăm đệ tử thọ nhận Đức Phật thọ ký là:

Ý chủ thích.

III. Giải đáp chướng nạn:

Hỏi: Trong bảy dụ của mười vô thượng đều nói buộc châu báu, vì sao không lấy đó đặt tên mà gọi là thọ ký ư?

Đáp: Căn cơ thuần thục phát tâm tức là thọ ký , sau mới nói dụ buôc châu báu, từ đầu đặt tên nên gọi là thọ ký.

Hỏi: Người thượng căn v.v… lãnh giải trước khi thọ ký, vì sao năm trăm vị lãnh ngộ sau khi thọ kvì sao là dụ buộc châu báu là sự lãnh ngộ của năm trăm vị ư?

Đáp: Người thượng, trung căn không đợi thọ ký, nghe nói mà liền lãnh giải, người hạ căn bẩm tánh đã chậm nhân được thọ ký mới sanh vui mừng, ý hỷ đã phát mới trình bày lãnh ngộ. Cho nên không đồng với hai việc lãnh giải ở trước . Lại nữa hạ căn Mãn từ đã trước lãnh giải, năm trăm hạ phẩm thọ ký xong lại trình bày rõ bổn ý, lãnh ngộ sâu nặng chẳng phải mới lãnh ngộ mà trước đã lãnh ngộ rồi.

Hỏi: Trong phẩm này Mãn Từ và một ngàn hai trăm vị đều được thọ ký vì sao chỉ đặt tên thọ ký năm trăm?

Đáp: Có bốn giải thích:

1. năm trăm vị tại hội hiện tiền được thọ ký. một ngàn hai trăm người có hoặc không có tại hội, không hiện tiền.

2. năm trăm vị được Đức Phật tự thọ ký, một ngàn hai trăm ngườiĐức Phật nói ở trong kệ khiến truyền thọ ký.

3. năm trăm vị Đức Phật biệt kvì sao là chuyển tiếp thọ ký cho đến nói tướng mạo riêng, một ngàn hai trăm người Đức Phật chỉ tổng ký không hiển tướng riêng.

4. năm trăm vị kia năng sanh lãnh giải nên nói buộc châu dụ, một ngàn hai trăm người không riêng lãnh giải. Mãn Từ một người ít nên không nói nên chỉ lấy năm trăm đặt tên phẩm dùng tròn số, không lấy một ngàn hai trăm làm phẩm hiệu vì số không tròn.

-Kinh: “Lúc bấy giờ ngài Phú-lâu-na cho đến sức thần thông lớn”.

-Tán: Phẩm này văn chia làm ba. Châu thứ ba nói pháp có bốn.

Trên Đức Phật nói nên nói có ba:

1. Mãn Từ tâm niệm lãnh giải.

2.“Bấy giờ Đức Phật bảo” cho đến là Thế tôn phát lời ấn thuật.

3. Các Tỳ-kheo! Tôn giả Phú-lâu-na cũng được bậc nhất trong hàng người nói pháp thuở bảy Đức Phật cho đến chính là thọ ký. Một người làm đầu, còn lại cũng theo lý đồng, lược nêu một góc (ngung) ba góc đều hợp.

Văn đầu có hai:

  1. Nêu lãnh giải.
  2. Sau nêu cung kính.

Lãnh giải có bốn:

1. Lãnh nói pháp, gần là lãnh hóa thành đảo châu báu, xa là lãnh phẩm Phương tiện, đầu quyền sau thật.

2. Lãnh thọ ký: Gần lãnh. Cuối phẩm Thọ ký nói các đệ tử ta oai đức đầy đủ, số năm trăm vị kia đều được thọ ký ở đời vị lai đều sẽ thành Phật. Xa lãnh Thu Tử về sau cho đến thọ ký.

3. Lãnh nhân duyên đời trước. Gần lãnh việc gần mười sáu vương tử. Xa lãnh Thu Tử phẩm Phương tiện nói: Đời đời đã từng theo Phật thọ hóa; Phẩm Thí Dụ nói: Ta xưa dạy ông chí nguyện Phật đạo.

4. Lãnh thần thông. Gần lãnh trong phẩm trước lập ra hóa thành là thần cảnh trí, tác chứng thông, giữa đường năng giáo hóa lập ra. Đức Đại Thông Phật trải qua mười kiếp ngồi đạo tràng, làm rung chuyển mười phương phát ra ánh sáng xa chiếu khắp mười phương, việc chúng phạm vương thấy ánh sáng liền đến tụ tập. Xa lãnh đức Thích-ca sơ thời nhóm họp – đất rung chuyển – mưa hoa – phát ra ánh sáng chiếu xa. Cho đến phẩm Phương Tiện nói: Lúc suy nghĩ như vậy, Phạm âm ủy dụ ta.

Lành thay! Đức Thích-ca v.v… đều là do thần thông Chư Phật.

-Kinh: “Được điều chưa hề có cho đến mắt không tạm rời”.

-Tán: Đây là nói về cung kính, có tám:

  1. Được pháp chưa hề có.
  2. Tâm thanh tịnh.
  3. Hớn hở.
  4. Từ chỗ ngồi đứng dậy.
  5. Đến trước Phật.
  6. Lễ dưới chân Phật.
  7. Đứng qua một bên.
  8. Chiêm ngưỡng dung nhan Phật.

-Kinh: “Mà nghĩ thế này cho đến bổn nguyện trong thâm tâm của chúng con”.

-Tán: Đây là nói tâm niệm lãnh giải. Trước khen ngợi đức của Phật trên hết, sau trình bày nhất tâm lãnh giải. Tình lãnh giải là biết và muốn, việc đã chẳng phải một có thể sâu lại rộng, ngôn từ không thể nói bày, Đức Phật biết tâm ta đâu cần nói đủ.

-Kinh: “Bấy giờ Đức Phật bảo cho đến các thầy thấy Di Đa-la ni tử này không?”.

-Tán: Châu thứ ba, đoạn thứ ba Đức Thế tôn phát lời nói ấn thuật, có ba phần:

  1. Hỏi chúng thấy không?
  2. Kế ta thường khen cho đến công đức của ông.
  3. Sau các thầy chớ tưởng v.v… là nói về đức xưa của ông.

Phần đầu: Thấy là nghĩa hiểu biết chẳng phải là mắt mọi người trong chúng không thấy mà ý là không hiểu biết đức hạnh như thế nào! Lại thấy là nghĩa xem, đứng ở trước đây các thầy thấy không? Lại tuy chúng thấy chưa hẳn để ý, nay muốn nói đức hạnh kia hỏi chúng thấy không, là muốn khiến cho chúng sanh thấy nghe nhìn kỹ đức hạnh của Mãn Từ tử nên Phật nói thấy không?

-Kinh: “Ta thường khen cho đến các thứ công đức”.

-Tán: Khen ngợi đức nay, có hai: Khen ngợi người và khen ngợi đức.

Khen ngợi đức có hai: Trước chung sau riêng. Đây khen ngợi người và tổng khen ngợi đức.

-Kinh: “Siêng năng hộ trì cho đến biện bác các ngôn luận”.

-Tán: Đây biệt khen ngợi đức có năm:

  1. Giúp giảng nói chánh pháp.
  2. Năng đối bốn chúng chỉ dạy lợi mừng.
  3. Năng giải thích Phật pháp.
  4. Lợi ích đồng hành.
  5. Biện bác ngôn luận cao. Làm lợi ích nhiều cho chúng sanh.

-Kinh: “Các thầy chớ tưởng cho đến cũng là bực nhất”.

-Tán: Dưới luận bàn về đức xưa, có mười, trong đây có hai:

  1. Hộ trì giúp giảng nói pháp, hộ trì thành pháp, thọ trì chánh pháp nhiếp thọ chánh pháp.
  2. Thành người thù thắng.

-Kinh: “Ông lại ở pháp không của Phật nói cho đến không có nghi ngờ”.

-Tán: Đây có bốn đức:

  1. Giải.
  2. Không, tức không quán hữu. Đắc tứ biện trú thiện tuệ địa.
  3. Thường xét kỹ giảng nói thuận theo sở chứng nên lìa sở thuyên.
  4. Không có nghi ngờ. Lý sự hai nghi đều đã dứt hết.

-Kinh: “Đầy đủ sức thần thông của Bồ-tát cho đến trăm ngàn chúng sanh”.

-Tán: Đây có ba đức:

  1. Đầy dủ thần thông, sự nghiệp lớn trong Pháp Vân địa.
  2. Tu phạm hạnh thường trì ba nhóm tịnh giới Bồ-tát.
  3. Ẩn hành đại lợi dùng pháp Tiểu thừa lợi ích chúng sanh.

-Kinh: “Lại giáo hóa vô lượng cho đến giáo hóa chúng sanh”.

-Tán: Trong đây nói một đức. Cho nên Nhiếp luận chép: Hóa nên nói nhất thừa, tức Phật, Bồ-tát hóa làm Thanh-văn để dẫn dắt đồng loại khiến phát tâm Đại thừa. Cũng tức Kinh lăng già nói: Nhiều kiếp đắm say Tam-muội, sau đó từ Tam-muội này mới phát tâm Đại thừa khuyên các người Thanh-văn: Ta từ vô lượng kiếp hàng trăm phen từng ở trong người vô dư y Niết-bàn Thanh-văn mà bát Niết-bàn, do kia chẳng chân thật diệt, ta từ Niết-bàn khởi cho nên đối với nay trở lại phát tâm Đại thừa, vì sao các ông nay vẫn còn trú trong Tiểu thừa như vậy, cũng như chương Nhất thừa trước nói. Đức này có hai: 1. Lợi tha hành hóa tha khiến lập vô thượng Bồ-đề. 2. Tức do lợi tha thành tựu hành tự lợi, vì muốn thanh tịnh cõi Phật nên thường thành Phật sự.

-Kinh: “Các Tỳ-kheo cho đến cũng giống là có sáu bậc nhất”.

-Tán: Châu thứ ba, đoạn thứ tư chánh vì thọ ký, có hai: Trước thọ ký cho Mãn Từ, sau thọ ký cho năm trăm đệ tử. Trước thọ ký chia làm hai: Thọ ký nhân, và thọ ký quả. Thọ ký nhân có sáu. Nhân đầu thọ ký thành người trên hết. Bảy Đức Phật: tức bảy Đức Phật quá khứ. Kiếp trước có ba: Tỳ bà thi Phật – Thi Khí Phật – Tỳ Thấp Phược Phù Phật. Hiền kiếp có bốn: Ca Lộ Ca Thôn Đà Phật – Ca Lộ Ca Mâu-ni Phật – Ca Diếp Ba Phật. Thích-ca Mâu-ni Phật. Biện rõ hiền kiếp cho đến nghĩa như sớ Di lạc Thượng sanh nói, đây là tổng trình bày quá khứ bảy đức Phật. Nay ở nơi chỗ ta là biệt trình bày hiện tại.

-Kinh: “Mà đều hộ trì cho đến chánh đẳng giác”.

-Tán: Đây có hai nhân thọ ký:

  1. Hỗ giúp giảng nói nói pháp.
  2. Hóa lập Bồ-đề.

-Kinh: “Vì tịnh cõi Phật cho đến đầy đủ đạo Bồ-tát”.

-Tán: Ở đây có ba nhân thọ ký:

  1. Thường siêng năng.
  2. Lợi sanh.
  3. Đầy đủ đạo Bồ-tát.

-Kinh: “Quá vô lượng cho đến Phật Thế tôn”.

-Tán: Dưới là thọ ký quả, có sáu: Đây là danh hiệu, giải rõ nghĩa pháp gọi là Pháp Minh.

-Kinh: “Đức Phật đó cho đến đầy dẫy trong đó”.

-Tán: Thọ ký quả tướng cõi, có hai: Nêu ra và kết. Nêu ra 6, trong đây có hai:

  1. Rộng hẹp.
  2. Tướng trạng: Có ba: Đất báu, đất bằng và đài quán.

-Kinh: “Cung điện của các vị trời cho đến không có dâm dục”.

-Tán: Trong đây có một quả. Có thiện không ác có bốn:

  1. Trời gần.
  2. Thấy nhau.
  3. Không có đường ác người nữ.
  4. Không có dâm dục do biến hóa sanh.

-Kinh: “Được pháp thần thông cho đến mà tự trang nghiêm”.

-Tán: Trong đây cũng một quả, tướng người, trời có 7:

  1. Đắc thần thông.
  2. Thân phát ra ánh sáng.
  3. Bay đi.
  4. Chí vững chắc.
  5. Tinh tấn.
  6. Trí tuệ.
  7. Tướng tốt.

-Kinh: “Nhân dân nước đó cho đến thiền duyệt thật”.

-Tán: Đây chỉ có một quả, nghĩa là thật nhậm trì. Đây nói hai thật Kinh Phật Địa nói có hai: Pháp vị rộng lớn do hỷ lạc trì. Kinh Vô Cấu Xứng nói: Đã ăn pháp bất tử lại uống vị giải thoát. Các kinh khác nói bốn, nghĩa là đoạn, xúc, tư, thức thật. Nhiếp luận nói bốn:

  1. Bất tịnh.
  2. Thanh tịnh.
  3. Tịnh bất tịnh.
  4. Thị hiện y chỉ trú thật.

Kinh Tăng Nhất A-hàmnói chín thật: Thế gian có bốn thật, ra đời gian có năm thật, những gì là bốn thật thế gian: Đoạn thật, xúc thật, tư thật, thức thật, nói rộng tướng kia. Thế nào là năm thật ra đời gian: Thiền thật, nguyện thật, niệm thật, bát giải thoát thật và hỷ thật. Thường cùng chuyên niệm trừ bỏ bốn thứ thật thế gian cầu năm thứ thật ra đời gian. Pháp vô lậu phá bỏ hữu lậu chẳng phải hữu lậu thật. Pháp hữu lậu trái hại vô lậu chẳng phải vô lậu thật, sự thật đều gọi là thật, tạm thời giúp đỡ giữ gìn có thể giả gọi là thật, rốt ráo tác không phải. Kinh Phật địa và Vô Cấu Xứng chỉ nói vô lậu chẳng phải hữu lậu thật, các kinh khác nói bốn chỉ hữu lậu thật chẳng phải vô lậu thật. A-hàmnói chín chung cả hai thứ thật. Nhiếp luận nói bốn y nhân biên rõ thật chẳng phải là pháp thật, khác với Phật địa pháp vị sanh hỷ lạc tức đây là pháp hỷ. Đây căn cứ mới đắc chỉ tại ý thức, cõi Dục duyên giáo chỉ nói hỷ thật kia y thời sau cũng chung cả sáu thức, thông cõi cõi Sắc cho nên khai hỷ lạc. Đây hợp gọi là hỷ thích duyệt đồng, kia chỉ căn cứ ngoại duyên không nói thiền duyệt, thiền duyệt tức là khinh an lạc thật, đây thông nói nội duyên cho nên gồm có thiền duyệt, đây y sơ đắc chỉ tại ý thức, hỷ gọi là thật. Kia Kinh Vô Cấu Xứng nói: hữu vi vô vi hai thắng làm thật. Giải thoát khổ nên gọi là giải thoát thật, chân như lý tánh gọi là bất tử thật, hai thứ vĩnh viễn giúp ích cho nên thiên nói. Các kinh nói bốn nghĩa là đoạn cho đến chỉ nói hữu lậu năng lớn lên khí lực năng lớn lên hỷ lạc năng lớn lên hy vọng, năng nhiếp các căn đại chủng tạo sắc, và thọ noãn liên tục không hoại. Lại thân, thọ, pháp, tâm, bốn thứ này như thứ lớp thêm lớn hữu lậu thân, quán nhập niệm trú, cho nên chỉ có bốn. A-hàmnói chín hữu lậu, vô lậu hai hợp nói, trong năm thứ sau, thiền hỷ hai thứ tức hai thật đây năng lớn lên pháp thân, giúp ích thù thắng do đó thiên nói. Nguyện, niệm, giải thoát, thật tuy cũng thật có nghĩa giúp ích kia thêm lớn gọi là thật, do chẳng phải thù thắng chung tất cả cõi, duyên trong ngoài sanh yếu đối với pháp. Thiền cho nên các kinh này lược không nói.

-Kinh: “Có vô lượng cho đến và tám giải thoát”.

-Tán: Trong đây chỉ một quả, nghĩa là tam thừa quyến thuộc Bồtát tam đức, Thanh-văn, tam đức.

-Kinh: “Nhân dân nước đó cho đến trang nghiêm thành tựu”.

-Tán: Đây là kết thúc tường cõi.

-Kinh: “Kiếp tên Bảo Minh cho đến khắp cả nước đó”.

-Tán: Đây có bốn thứ thọ ký:

  1. Kiếp.
  2. cõi nước.
  3. Tuổi thọ.
  4. Tháp.

-Kinh: “Bấy giờ Đức Thế tôn cho đến hóa các loài chúng sanh”.

-Tán: Có hai mươi mốt hàng rưỡi tụng chia làm hai: mười hai hàng tụng trên Phật ấn, chín hàng rưỡi sau tụng chánh vì thọ ký. Phần đầu lại có hai: bảy hàng tụng khen ngợi đức nay, năm hàng tụng khen ngợi đức xưa, không tụng hỏi chúng. Lý tuy chỉ tụng đức nay mà thế văn tợ như tụng tất cả ứng hóa đệ tử. Bảy hàng đầu lại có ba: 1. hai hàng rưỡi tụng nêu. 2. ba hàng tụng giải thích thành. 3. một hàng rưỡi tụng kết lược. Đây là đầu.

-Kinh: “Tự nói là Thanh-văn cho đến lại hiện tướng tà kiến”.

-Tán: Ba hàng tụng giải thích thành, có hai: một hàng rưỡi tụng thị hiện trú Thanh-văn cách Phật đạo xa – hóa các chúng sanh, một hàng rưỡi tụng thị hiện Tiểu thừa thật tịnh cõi Phật.

-Kinh: “Đệ tử ta như vậy cho đến thời tâm sanh nghi ngờ”.

-Tán: Đây là kết lược.

-Kinh: “Nay Phú-lâu-na này cho đến học rộng có trí tuệ”.

-Tán: Dưới năm hàng tụng đức xưa có mười thứ, trong đây có ba:

  1. Hộ pháp.
  2. Nhân tốt.
  3. Học rộng có trí tuệ, văn xuôi không có.

-Kinh: “Nói pháp không sợ sệt cho đến mà tự tịnh cõi Phật”.

-Tán: Trong đây có bảy đức:

  1. Năng nói.
  2. Đắc thần thông.
  3. Đầy đủ vô ngại giải.
  4. Biết rõ căn cơ.
  5. Nói pháp thanh tịnh.
  6. Làm lợi ích lớn.
  7. Thanh tịnh cõi Phật.

-Kinh: “Đời sau cũng cúng dường cho đếnHộ trì tạng pháp bảo”.

-Tán: Dưới chín hàng rưỡi tụng thọ ký trong đó có hai: hai hàng đầu tụng thọ ký nhân, bảy hàng tụng thọ ký quả. Hai hàng đầu có sáu thứ:

  1. Cúng Phật.
  2. Tuyên phát.
  3. Tịnh cõi Phật.
  4. Nói pháp.
  5. Lợi sanh.
  6. Hộ pháp.

-Kinh: “Sau đó được thành Phật cho đến cũng không các đường dữ”.

-Tán: Dưới thọ ký quả có hai: năm hàng rưỡi tụng thọ ký. một hàng rưỡi tụng kết lược. Năm hàng rưỡi có bốn:

  1. Tự thể.
  2. Tên nước.
  3. Tên kiếp.
  4. Tướng cõi.

“Chúng Bồ-tát rất đông cho đến” đều là tướng cõi, căn cứ trước đã nói.

-Kinh: “Phú-lâu-nA-tỳ-kheo cho đến ta nay chỉ lược nói”.

-Tán: Đây là kết lược. Xem văn ý đây thọ ký cho Bồ-tát bát địa trở lên cõi báo thân Phật.

-Kinh: “Bấy giờ một ngàn hai trăm cho đến thời sung sướng lắm”.

-Tán: Phần thọ ký cho năm trăm vị, có bốn:

  1. Tâm mong cầu.
  2. Hứa khả.
  3. Thọ ký.
  4. Hối hận lãnh giải.

Đây là phần đầu.

-Kinh: “Đức Phật biết điều đó cho đến thọ ký Chánh Đẳng Giác”.

-Tán: Đây là hứa khả.

-Kinh: “Trong chúng đó cho đến.Phật Thế tôn”.

-Tán: Đây là chánh vì thọ ký có hai: Hiện tiền thọ ký, và cuối tụng tức một hàng rưỡi tụng không hiện tiền thọ ký. Đầu văn có hai: Văn xuôi, tiếp kệ tụng. Văn xuôi có hai: Kiều-trần-như và năm trăm vị.

Đây nói phần Văn xuôi đầu.

-Kinh: “Năm trăm vị A-la-hán cho đến hiệu là Phổ Minh”.

-Tán: Đây thọ ký năm trăm có hai giải thích:

1. Năm trăm vị tức trong một ngàn hai trăm người.

2. Riêng. Nay lấy giải thích trước làm chánh. Ca lưu đà di Hán dịch Hắc Quang. Ưu đà di đây gọi Xuất Hiện, Châu-đà Hán âm Xà nô, Sa dà đà chánh gọi Sa bà yết đa Hán dịch là Thiện Lai còn lại như trước đã giải thích.

-Kinh: “Bấy giờ Đức Thế tôn cho đến nên hiệu là Phổ Minh”.

-Tán: Dưới mười một hàng tụng chia làm hai: chín hàng rưỡi tụng hiện tiền thọ ký, một hàng rưỡi tụng không hiện tiền thọ ký. chín hàng rưỡi tụng trước thọ ký, trong đó có sáu hàng tụng Kiều-trần-như, ba hàng rưỡi tụng năm trăm vị được thọ ký. Trong phần đầu văn này có hai: Đầu tụng thời, sau tụng tự thể.

-Kinh: “Cõi nước đó thanh tịnh cho đến pháp diệt trời, người lo”.

-Tán: Trong phần đầu có ba:

  1. một câu tụng cõi nước.
  2. hai hàng một câu tụng quyến thuộc.
  3. một hàng tụng trụ bội tuổi thọ.

-Kinh: “Năm trăm Tỳ-kheo kia cho đến đều như trên đã nói”.

-Tán: Ba hàng rưỡi tụng năm trăm vị thọ ký có ba: ba câu tự thể, một hàng một câu truyền thọ ký, một hàng rưỡi tụng kết loại.

-Kinh: “Ca Diếp! Ông đã biết cho đến ông nên nói cho họ nghe”.

-Tán: Một hàng rưỡi cuối tụng, không hiện tiền thọ ký, một ngàn hai trăm người không ở trong hội.

-Kinh: “Bấy giờ năm trăm vị cho đến hối lỗi tự trách”.

-Tán: Thứ tư, hối hận lãnh giải, có hai: Nêu vui mừng hối lỗi tự trách, sau trình bày nói hối lỗi tự trách. Đây là phần đầu.

-Kinh: “Thế tôn cho đến trí nhỏ cho là đủ”.

-Tán: Trình bày nói hối lỗi trách có hai: Văn xuôi kệ tụng. Văn xuôi có hai: Tự trách, và lãnh giải. Đây là tự trách, trước nêu sau giải thích.

-Kinh: “Thế tôn cho đếncho nó rồi đi”.

-Tán: Lãnh giải có hai: Trước dụ sau hợp. Trong dụ có hai: Trước lãnh xưa quyền, sau lãnh nay thật: “Lúc sau người bạn thân gặp gỡ thấy gã cho đến”. Văn đầu có ba:

  1. Lãnh giải sắp lìa đường hiểm.
  2. “Gã say đó nằm” cho đến lãnh giải giữa đường lui sụt.
  3. “Sau khi dậy bèn đi”.

Lãnh giải vì lập hóa thành, không lãnh chúng mệt mỏi, tức mười sáu vương tử cho đến đầu tiên gặp nhau. “Có người cho đến” là dụ cho thân mình, nhà bạn thân là dụ cho trước vương tử là bạn lành chân. Bạn đồng chí hướng gọi là thân. Trước dùng Phật pháp làm nước, Đại thừa làm thành, Trung đạo Đại thừa làm nhà, nay nhà này tức là nhà kia, từ trong sanh tử đến Pháp khi còn phàm phu phiền não chưa đoạn vô minh trói buộc, hôn mê say sưa tâm đắm chìm trong sanh tử; tuy gặp pháp Phật còn gọi là say nằm. Như lúc ấy còn làm vương tử: đây là hóa duyên dứt. Các chỗ khác hành hóa gọi là việc quan phải đi, cũng như thuyền rộng mà đi xa về đông, ngắm nhìn ao mà dòng chảy về Tây, nhưng thật ra không đi. Tự đi trái với chân liền cho là Phật đi.

Kinh Hoa Nghiêm nói: có mười thứ hành (đi): 1. Đi nghe pháp. 2. Đi nói pháp. 3. Đi không thuận theo tham sân si. 4. Đi vào cõi Dục. 5. Đi vào sắc cõi Vô sắc Tam-muội. 6. Đi tìm pháp nghĩa. 7. Đi tất cả thú. 8. Đi khắp các cõi Phật. 9. Đi vào Niết-bàn. 10. Đi thành tựu pháp của Chư Phật. Thuận theo nên phải giải thích. Đây là vì mười phương pháp vương Phật pháp mà đến kia hóa độ, nên nói việc quan phải đi.

Dùng châu báu vô giá, nghĩa là tâm đai Bồ-đề. Châu báu có ba: 1. Nước trong. 2. Như ý. 3. Nhổ ra vàng. Nhổ ra vàng có ba: 1. Hạ phẩm nhổ một lần được bội ngàn. 2. Trung phẩm nhổ một lần được bội muôn. 3. Thượng phẩm nhổ một lần được bội vô lượng, dụ cho Nhất thừa năng xuất tam thừa. Từ tiểu đến đại như thứ lớp phối hợp. Nước trong dụ chung cho Phật pháp trong sáng hơn phiền não, như ý dụ cho tâm đại Bồ-đề , tùy ý cầu chi đều đầy đủ, nay lấy đây làm dụ, áo là ý thức, buộc là huân tập. Dạy phát tâm rồi đến phương khác hành hóa gọi là cho rồi đi.

-Kinh: “Gã đó say nằm đều không hay biết”.

-Tán: Lãnh giải giữa đường lui sụt. Lúc bấy giờ còn bị phiền não làm hôn mê, tuy nằm trong nhà Đại thừa bạn thân mà không biết có tâm Bồ-đề quý giá. Duy thức dẫn kinh nói say sưa trói buộc tâm không hề tỉnh giác. Kia gọi Mạt na tương ưng vô minh là thể say, nay do thức thứ sáu bất cọng vô minh chánh làm thể say, ở địa vị phàm phu chúng sanh nên sau khi dậy liền đi.

-Kinh: “Sau khi dậy liền đi cho đến liền cho là đủ”.

-Tán: Lãnh giải vì lập ra hóa thành: Đã tâm lui sụt Đại thừa khởi nơi thắng pháp gọi là dạo đi, liền đến trong Phật pháp Đại thừa gọi là nước khác chẳng hề lớn lên. Xưa ở trong sanh tử gọi là nước mình, ở trong Đại thừa gọi là nhà bạn. Nếu người phát tâm rồi ở trong Phật pháp lấy Phật pháp làm nước mình, sanh tử làm nước khác, tức văn này lâu ở nước khác hơn năm mươi năm. Người chưa phát tâm trước ở ngoài Phật pháp lấy sanh tử làm nước mình, Phật pháp làm nước khác, tức là văn này cũng đồng Kinh Niết-bàn nói. Hoặc dùng Đại thừa làm nhà cha, Tiểu thừa làm nước khác; cầu vị chánh pháp gọi là y thật, tự sách tấn mình làm khuôn mẫu cho chánh pháp gọi là cố gắng tìm cầu rất là khổ nhọc. Đây là ở nhân vị Nhị thừa xả bỏ ngũ dục lạc buông lung. Có ít sở đắc Nhị thừa Niết-bàn lại không tiến cầu mà cho là đã đủ, nghĩ gì đã được độ nghĩ là đã an ổn.

-Kinh: “Lúc sau người bạn thân cho đến mà đến nỗi này”.

-Tán: Lãnh giải nay nói thật có hai: Trước lãnh giải diệt hóa, sau lãnh giải nói thật. Đây là phần đầu. Vì sao lại cầu cơm áo vô lậu mà uổng đến nơi địa vị Nhị thừa ư! Gian nan như vậy mà được lợi ích tiểu quả, đây chẳng phải thật!

-Kinh: “Ta lúc trước muốn cho ông cho đến thật là khờ lắm”.

-Tán: Dưới lãnh giải chánh nói thật có ba: Trước nói tình cờ gặp, tiếp nói trú nơi quyền, sau khiến chọn thật. Đây nói phần đầu. Ngũ dục lạc tức năm thứ an vui:

  1. Tự tánh lạc.
  2. Nhân vui.
  3. Thọ đoạn vui.
  4. Khổ đối trị vui.
  5. Vô não hại vui.

Hoặc Quả Phật năm pháp thanh tịnh pháp giới và bốn trí phẩm; hoặc là Đại thừa vô lậu ngũ uẩn, là giới thân cho đến”Ta xưa vì muốn ông được vui năm thứ này nên buộc châu vô giá là nhân mầu Bồ-tát, huân tập ở tâm ông trong áo thức hiện tại, mà ông không biết, tự lo buồn để cầu tự lợi, pháp chấp bất diệt không cầu năm lạc, rất là ngu si.

-Kinh: “Nay ông nên đem ngọc cho đến không hề thiếu thốn”.

-Tán: Nay khiến chọn thật. Mậu dịch là đổi chác. Dùng sơ tâm Tiểu thừa châu báu gần gũi Chư Phật, nghe huân chánh pháp lại tăng thâm gốc lành, đổi chọn Đại thừa thượng vị phước trí, đại như ý châu quí châu báu, một phen đắc rồi sau thừờng có thể như ý không hề thiếu thốn các đức đầy đủ.

-Kinh: “Đức Phật cũng như vậy cho đến tâm cầu Nhất-thiết-trí”.

-Tán: Dưới hợp, trong đó có hai: Trước hợp lãnh xưa quyền, sau “Ngày nay Thế tôn cho đến” hợp lãnh nay thật. Văn đầu cũng có ba, đây hợp đầu sẽ lìa hiểm nạn.

-Kinh: “Mà chúng con liền bỏ quên không hay biết”.

-Tán: Hợp lãnh giữa đường lui sụt.

-Kinh: “Đã đắc đạo A-la-hán cho đến vẫn còn chẳng mất”.

-Tán: Hợp lãnh vì lập ra hóa thành tu hành đúng phép tắc khi tìm báu thánh pháp tài, uổng phí công lực gọi là khổ nhọc nuôi sống, gian độ nan trị, giải thích gọi là gian căn, như vật căn nhọc nhằn người rất kiêng sợ. Đắc A-la-hán nghĩa là đắc đạo viên mãn, chút ít cho là đủ.

Xưa nhân bổn nguyện ngày nay vẫn còn nay thời thuần thục.

-Kinh: “Ngày nay Đức Phật Thế tôn cho đến thật được diệt độ”.

-Tán: Hợp lãnh nay nói thật, có hai: Trước hợp lãnh diệt hóa, sau hợp lãnh nói thật. Ở đây nói phần đầu. Chỉ rõ hai thứ Niết-bàn làm nhân Phật cho nên nói khiến ông gieo trồng gốc lành Phật, chỉ tướng Niết-bàn.

-Kinh: “Thế tôn cho đến được điều chưa hề có”.

-Tán: Ở đây hợp lãnh nay nói thật, vui mừng được điều chưa hề có.

-Kinh: “Bấy giờ A Nhã Kiều-trần-như cho đến liền tự cho là đủ”.

-Tán: Dưới mười hai hàng rưỡi tụng chia làm hai: hai hàng rưỡi tụng hối hận tự trách; mười hàng tụng sau lãnh giải. Hai hàng rưỡi đầu: một hàng nêu lễ, một hàng rưỡi tụng tự trách.

-Kinh: “Thí như người nghèo cùng cho đến say nằm không hay biết”.

-Tán: Mười hàng tụng lãnh giải có hai: sáu hàng đầu tụng lãnh dụ, bốn hàng sau tụng hợp lãnh sáu hàng lại có hai: bốn hàng đầu tụng xưa quyền dụ, hai hàng sau tụng hợp lãnh nay nói thật dụ. Lãnh quyền có ba, văn này có hai: bảy câu đầu tụng sơ giáo phát tâm dụ, tiếp một câu lãnh giữa đường lui sụt dụ. Từ trong sanh tử đến nhà Đại thừa cho nên gọi là đến, pháp tài vô lượng nên gọi là giàu lớn, dùng giáo pháp làm tiệc ngon, Bồ-đề tâm làm châu báu, tuy gặp Đại thừa cũng còn say vô minh nên nói nằm không biết.

-Kinh: “Sau khi gã đó dậy cho đến có châu báu vô giá”.

-Tán: Lãnh vì lập ra hóa thành dụ, thối Đại thừa rồi sau từ sanh tử dậy đến nước Nhị thừa.

-Kinh: “Người bạn thân cho châu cho đến tha hồ hưởng ngũ dục”.

-Tán: Lãnh nay nói thật dụ. Đầu tụng chỉ bày nhân xưa diệt hóa nói lên chân, sau tụng sanh vui mừng, tuy hiện chưa giàu nhưng sẽ giàu nhiều tài vật, chưa đắc ngũ dục không khác như đắc, như thấy bạch thứu ở cây tiêu biểu nước chẳng phải không có.

-Kinh: “Chúng con cũng như vậy cho đến cho đủ chẳng cầu nữa”.

-Tán: Dưới bốn hàng tụng hợp lãnh, có hai: hai hàng tụng hợp lãnh xưa quyền, hai hàng tụng hợp lãnh nay nói thât. Đây là hai hàng đầu: một hàng tụng hợp lãnh sẽ lìa hiểm nạn, tiếp nửa hàng tụng hợp lãnh giữa đường lui sụt, sau nửa hàng tụng hợp lãnh vì lập ra hóa thành.

-Kinh: “Nay Phật giác ngộ con cho đến thân tâm khắp vui mừng”.

-Tán: Đây hai hàng tụng hợp lãnh nay nói thật có hai: một hàng tụng hợp lãnh diệt hóa nói lên chân, hàng sau tụng về do đó sanh vui mừng.

 

PHẨM THỌ HỌC VÔ HỌC NHÂN KÝ

Chia làm ba môn:

1. Vì sao có phẩm này. 2. Giải thích tên phẩm. 3. Giải thích chướng nạn.

I. Vì sao có phẩm này có hai: Người hạ căn lược có hai loại: người cao danh phẩm thọ ký trước , hàng chẳng cao danh, phẩm này thọ ký cho nên có phẩm này. 2. Trong Phật thọ ký ở trên cùng đồng thọ ký đây cùng sau thọ ký, cho nên có phẩm này.

II. Giải thích tên gọi: Hướng cầu tiến tập gọi là học, tiến tập ngưng đủ gọi là Vô học, nay Đức Phật thọ ký cho họ gọi là thọ ký cho hữu học Vô học.

III. Giải đáp chướng nạn:

Hỏi: Vì sao vì hàng trung căn thọ ký hợp làm một phẩm, thọ ký cho người hạ căn chia hai phẩm phải không?

Đáp: Thọ ký cho hàng cao danh một khác hai đồng. Mãn Từ Tử và Kiều-trần-như hai loại khác, không phải hàng cao danh tuy một đồng mà hai khác, như hai ngàn người và A-nan là hai thứ khác, do đó hai loại chia thành hai phẩm. Trung tánh không như vậy. Trong cao danh, Mãn Từ Tử vì hóa, trong hạ danh A-nan vì hóa.

-Kinh: “Bấy giờ ngài A-nan cho đến thì sung sướng lắm”.

-Tán: Phẩm này có hai đoạn: Trước chúng tự hy vọng, sau Phật thọ ký. Cho Văn đầu có hai: Đầu tiên hai vị cầu thỉnh, sau hai ngàn vị cầu thỉnh. Trong phần đầu lại có hai:

  1. Tâm niệm.
  2. Trình bày.

Đây là phần nói tâm niệm.

-Kinh: “Liền đứng dậy khỏi chỗ ngồi cho đến chỗ nương về của chúng con”.

-Tán: Dưới nói trình bày, có ba:

  1. Trình bày mình có phần để qui về Phật.
  2. Nói về lý do hai vị hợp thọ ký.
  3. Chính là trình bày thỉnh, đây là phần trình bày.

-Kinh: “Lại chúng con cho đến là con của Phật”.

-Tán: Đây nói lý do hai người hợp thọ ký.

-Kinh: “Nếu Phật thọ ký cho đến lòng trông mong của chúng cũng được đủ”.

-Tán: Đây chính trình bày thỉnh thọ ký.

-Kinh: “Bấy giờ các bậc Hữu học Vô học cho đến đứng sang một bên”.

-Tán: Đây hai ngàn người cầu thỉnh.

-Kinh: “Bấy giờ Đức Phật bảo cho đếnThế tôn”.

-Tán: Đoạn thứ hai Đức Phật vì thọ ký biệt, có ba: Trước thọ ký A-nan, tiếp thọ ký La-hầu-la, sau thọ ký hai ngàn người. Thọ ký A-nan có bốn:

  1. Phật thọ ký.
  2. Chúng nghi.
  3. Đức Phật biết bảo.
  4. A-nan chứng nói Phật thọ ký.

Đầu tiên là văn xuôi có tám: 1. Tên Phật. 2. Nhân hạnh. 3. Lợi ích. . Tên nước. . Tướng cõi. 6. Tên kiếp. 7. Trú thọ. 8. Khen ngợi. Đây là đầu, do trì pháp tạng trí như biển sâu rộng không gì sánh bằng như núi cao khó ngưỡng mặt nhìn thấu gọi là Nói Hải Tuệ, chứng đắc thần thông siêu vượt gọi là Tự tại, không gì làm chướng ngại gọi là Thông vương.

-Kinh: “Sẽ cúng dường cho đến chánh Đẳng Giác”.

-Tán: Đây là thọ ký nhân hạnh.

-Kinh: “Giáo hóa hai mươi ngàn cho đến Diệu Âm đầy khắp”.

-Tán: Đây có bốn thọ ký:

  1. Lợi ích.
  2. Tên nước.
  3. Tướng cõi.
  4. Tên kiếp.

-Kinh: “Đức Phật đó tuổi thọ cho đến gấp bội chánh pháp”.

-Tán: Đây thọ ký trú bội tuổi thọ.

-Kinh: “A-nan cho đến ngợi khen công đức của ngài”.

-Tán: Đây thọ ký khen ngợi.

-Kinh: “Bấy giờ Đức Thế tôn cho đến vậy sau thành chánh giác”.

-Tán: Đây một hàng tụng thọ ký nhân, bốn hàng sau tụng thọ ký quả.

-Kinh: “Hiệu là Nói Hải Tuệ cho đến gieo nhân duyên Phật đạo”.

Tán: Bốn hàng tụng thọ ký quả có sáu: 1. Nửa hàng tụng tên. 2. một câu nêu tướng cõi. 3. Một câu tên nước . Nửa hàng tụng lợi ích. .

Nửa bài khen ngợi. 6. Hai hàng tụng trú gấp bội tuổi thọ. Lợi ích chúng sanh tu nhân hạnh Phật .

-Kinh: “Bấy giờ trong hội cho đến được thọ ký như thế”.

-Tán: Thứ hai chúng nghi.

-Kinh: “Bấy giờ Đức Thế tôn cho đến tâm chánh đẳng giác”.

-Tán: Thứ ba: Đức Phật biết bảo, có ba: Trước nói nhân ban đầu, kế trình bày hạnh sau, sau kết được thọ ký. Đây nói nhân ban đầu. Câu Xá luận chép: Đức Thích-ca sơ gặp Thích-ca phát tâm, như kia tụng chép: “Ở ba vô số kiếp, ngược dần gặp Thắng Quán. Phật Nhiên Đăng Bảo Kế sơ Thích-ca Mâu-ni.” Nay nói giữa đường tùy một chỗ gặp Phật, chẳng phải đầu tiên.

-Kinh: “A-nan thường ưa học rộng cho đến thọ ký dường ấy”.

-Tán: Đây là trình bày hạnh sau của A-nan và kết thúc được thọ ký. Cho nên Hoa Nghiêm chép: Thí như người nghèo cùng ngày đêm thường đếm vật báu cho người mà tự mình chẳng được nữa đồng, học rộng cũng như vậy cho đến cho nên không chỉ học rộng có thể siêu việt ngay mà phải thực hành để giúp. Tức Kinh kia nói: Nếu muốn cầu trừ diệt vô lượng các lỗi ác, cần phải tất cả thời phát tinh tấn mạnh mẽ, cũng không chỉ kia hành liền đắc Bồ-đề, cần nhờ học rộng là dẫn dắt, nên lại như Kinh nói: Học rộng năng dẫn lạc, học rộng nhiếp các thiện, học rộng xả vô nghĩa, học rộng đắc Niết-bàn, cho nên biết văn này căn cứ 1 tướng luận. Đối với một gốc lành hoặc khen hoặc chê thì sự hóa bất định, nhưng nhân hạnh của Chư Phật, sơ địa về trước đức, lực bằng nhau, tướng thành Phật cũng như vậy, chỉ do bổn nguyện có khác, nên thấy khác nhau cho nên có sai khác, nên đây kết nói bổn nguyện như vậy.

-Kinh: “A-nan cho đến cũng biết bổn nguyện”.

-Tán: Thứ tư: A-nan chứng nói có hai: Đầu tiên Kinh gia trình bày chứng, sau A-nan tự trình bày nói. Đây là phần đầu.

-Kinh: “Bấy giờ A-nan cho đến hộ trì pháp Chư Phật”.

-Tán: A-nan tự trình bày nói vị mình cao, thị hiện hóa thành thị giả nên nói phương tiện.

-Kinh: “Bấy giờ Đức Phật bảo cho đến cũng như nay”.

-Tán: Phần Phật thọ ký cho La-hầu-la. Văn xuôi có bốn:

  1. Danh.
  2. Nhân.
  3. So với trước.
  4. Nối dõi.

Đây nói danh và hạnh.

-Kinh: “Đức Phật Đao Thất Bảo Hoa cho đến, Chánh giác cho đến”

-Tán: Thọ ký giống như Phật Nói Hải Tuệ Tự Tại Thông Vương ở trên và thọ ký nối dõi.

-Kinh: “Bấy giờ Đức Thế tôn cho đến nhất tâm cầu Phật đạo”.

Tán: bốn hàng tụng chia làm bốn:

  1. Thường làm con ta.
  2. Làm trưởng tử của Chư Phật.
  3. Trình bày mật hạnh.
  4. Nói nhân thù thắng.

Đây nói hai hàng đầu, Đức Phật có ba người con, vị này là trưởng tử.

-Kinh: “La-hầu-la mật hạnh cho đến để cầu đạo vô thượng”.

-Tán: Hai hàng sau hai: Tôn giả giữ lại thân ở cõi Thiệm-bộ châu không nhập Niết-bàn. Tức nay phương tây có người thấy.

-Kinh: “Bấy giờ Đức Thế tôn cho đến hai ngàn người đây chăng”.

-Tán: Phần Phật thọ ký cho hai ngàn người. Có bốn ý:

  1. Phật thấy hỏi.
  2. A-nan đáp.
  3. Chánh thọ ký.
  4. Hai ngàn người vui mừng lãnh thọ.

Đây nói ý đầu. Mềm mỏng là điều tánh thuận căn thuần thục, tịch nhiên là tâm vắng lặng diệu lý, thanh tịnh là chẳng mê hoặc phiền não, nhất tâm không suy tư gì khác.

-Kinh: “Vâng! Con đã thấy”.

-Tán: Đây là A-nan đáp.

-Kinh: “A-nan cho đến hộ trì pháp tạng”.

-Tán: Chánh biệt ký. Văn xuôi có hai: Thọ ký nhân và thọ ký quả. Đây nói Thọ ký nhân.

-Kinh: “Rốt sau đồng thời cho đến thảy đều đồng nhau”.

-Tán: Thọ ký quả có hai:

  1. Danh đồng.
  2. Các thứ khác đồng.

-Kinh: “Bấy giờ Đức Thế tôn cho đến sau sẽ thành chánh giác”.

-Tán: năm hàng tụng chia làm năm. Đây là hai hàng đầu: một hàng nêu ra, hàng tụng nhân.

-Kinh: “Đều ở mười phương cõi cho đến dần nhập vào Niết-bàn”.

-Tán: ba hàng: một hàng tụng hiệu danh đồng, một hàng tụng nêu danh đồng, một hàng tụng nêu danh cõi v.v… đồng một bài tụng nêu thần dụng, danh đồng văn xuôi không có.

-Kinh: “Bấy giờ bực Hữu học Vô học cho đến như được rưới cam lồ”.

-Tán: Hai ngàn người vui mừng lãnh thọ.

Niên hiệu Bảo An năm thứ ba ngày 16 tháng 12, để tại chùa Hưng Phước Viên Như phòng, tăng Giác Ấn chùa Pháp Long đã kiểm duyệt xong, vì muốn chánh pháp tồn tại lâu dài nên lưu hành.

PHẦN CUỐI

PHẨM PHÁP SƯ

Phẩm này chia làm ba môn:

  1. Vì sao có phẩm này
  2. Giải thích tên phẩm.
  3. Giải đáp chướng nạn.

I. Vì sao có phẩm này có ba: Trên một phẩm Tựa đầu nói về lý do, kế có tám phẩm gọi là chánh tông. Trước dẫn phẩm Tín hiểu nói: Nay trong kinh này chỉ nói Nhất thừa. Phẩm này lại nói mở cửa phương tiện bày tướng chân thật, tức dùng Nhất thừa chánh làm tông kinh, phù hợp với người Nhị thừa tánh bất định kia đều đã thọ ký xong, mười chín phẩm sau đây gọi là lưu thông. Lưu thông kinh này chẳng chánh phù hợp Nhị thừa thối tâm Đại thừa, lại không bỏ quyền bày thật chánh nói nơi Nhất thừa. Tuy phẩm này và phẩm Trì dần có thọ ký tám bộ Tỳkheo cho đến, nhân nói tổng ký, nhưng chẳng nói Nhất thừa phù hợp khiến tu học mà thọ ký, cho nên đều là lưu thông.

Trong phần lưu thông chia làm ba: bốn phẩm đầu khen ngợi tôn trọng lưu thông, khen ngợi pháp, khen ngợi người đáng tôn trọng khiến sanh vui mừng ngưỡng mộ, kế bảy phẩm học hành lưu thông học chánh hành trợ hành mở mang truyền bá kinh này khiến không thương tổn hủy hoại, tám phẩm sau phó thọ lưu thông, chỉ bày tướng phó chúc vâng lệnh hành, cũng tức là ba châu nói lưu thông.

Hỏi: Các kinh lưu thông văn ít nghĩa lược, nay trong kinh này do đâu mà rộng như thế?

Đáp: Cuối phẩm này nói: Ta nói vô lượng ngàn ức kinh điển, trong số đó chỉ có kinh này rất là khó tin khó hiểu, bí yếu Chư Phật thường tự giữ gìn, từ xưa đến nay chưa hề bày nói, vì sao sâu xa khiến người sanh lòng tin rất ít, cho nên phần lưu thông này thường nói ở các kinh khác. Lại hóa Đại căn cơ dễ có thể thành thục giáo hóa chúng sanh hồi tâm khó tin hiểu, nên có nhiều các thứ lưu thông các thứ khuyên cố gắng.

Bốn phẩm đầu khen ngợi tôn trọng lưu thông, thì ba phẩm khen ngợi tôn trọng, một phẩm Trì sau là lưu thông. Trong ba phẩm đầu, một phẩm Pháp sư hiển trong kinh nói hoặc người hoặc pháp đều đáng tôn trọng đáng làm khuôn phép phép tắc, một phẩm Bảo Tháp nói pháp này đáng tôn trọng, nói kinh này từ trong tháp vọt hiện ra nghe pháp, một phẩm Thiên thọ tuy cũng nêu rõ pháp mà ý nêu rõ người năng hoằng kinh, người đây đáng tôn trọng vì trọng pháp, người ấy không lẫn tiếc thân mạng dùng thân mình làm giường ghế.

1. Phẩm Trì kia đã quán suốt ba phẩm này, khen ngợi tôn trọng nghĩa rộng liền nguyện mở rộng cho nên bốn phẩm này gọi là khen ngợi tôn trọng lưu thông. Còn lại hai lưu thông văn sẽ giải thích, đây là ý của phẩm đầu.

2. Mười chín phẩm gọi là chánh tông: mười hai phẩm đầu nêu rõ cảnh Nhất thừa trong đó chia làm hai: Trên tám phẩm chánh nêu rõ quyền thật ba căn được thọ ký, tiếp đây bốn phẩm khen ngợi người pháp khuyên ngưỡng mộ hành trì, tổng quát bốn phẩm không khác lưu thông cho nên có phẩm này.

3. Trong luận có bảy thí dụ – ba bình đẳng – mười vô thượng – thứ mười là thị hiện lực thù thắng mầu nhiệm vô thượng, còn lại Tu-đa-la nói, tức là luận nói về sau thị hiện hai thứ lực Pháp lực và tu hành lực.

– Pháp lực có năm:

  1. Chứng.
  2. Tín.
  3. Cúng dường.
  4. Nghe pháp.
  5. Đọc tụng trì nói.

Bốn phẩm đầu đều có Di-lặc Phẩm, tức là phẩm Phân biệt, công đức và tùy hỷ công đức, đều bảo với Di-lặc. Một phẩm Thường Tinh Tấn sau tức phẩm Pháp Sư Công Đức, bảo với Thường Tinh Tấn.

– Năng lực tu hành có bảy:

  1. Năng Lực trì.
  2. Năng nói.
  3. Năng Lực hành khổ hạnh.
  4. Năng hộ các nạn cho chúng sanh.
  5. Lực công đức thù thắng.
  6. Lực hộ pháp.

Năng Lực trì có ba phẩm. Phẩm Pháp Sư – An Lạc hạnh và Phẩm Trì. Phẩm Pháp Sư nói chung pháp và người năng trì sở trì, kế phẩm An Lạc Hạnh nêu người trì Kinh và pháp tu hành, sau phẩm Trì nêu người năng trì, cho nên ba phẩm đều gọi là lực trì. Trên biện rõ quyền thật chánh hợp căn cơ Nhị thừa, chưa nói năng trì sở trì đáng tôn trọng, nay nói nghĩa này nên có phẩm này.

II. Giải thích tên gọi: Đáng làm khuôn phép đáng trọng giữ gìn gọi là pháp, đáng huân tập làm khuôn mẫu gọi là Sư, giáo đây đáng làm khuôn phép lý đây đáng giữ gìn cả hai gọi là pháp, pháp đây đáng huân tập gọi là Pháp Sư. Cho nên Kinh Niết-bàn chép: Chư Phật là thầy, có chỗ gọi là pháp. Kinh Di Giáo nói: Ba la đề mộc xoa là đại sư của các thầy. Trong phẩm này khen ngợi kinh đáng tôn trọng, pháp tức là Thầy nên gọi là Pháp Sư, pháp này làm pháp sư. Người năng học pháp có thể làm thầy khuôn phép dạy bảo chúng sanh, vì thầy có pháp nên gọi là Pháp Sư. Phẩm này nói rộng người và pháp đáng làm Thầy, nên gọi là phẩm Pháp Sư. Ở cuối phẩm đều nói pháp và người học đều gọi là pháp sư, nghĩa đều là thù thắng.

III. Giải thích chướng nạn:

Hỏi: Người hoằng trì kinh này ở thời trước Phật, sau Phật đều gọi là Pháp Sư hay chỉ sau khi Phật diệt độ ư?

Đáp: Đều gọi là pháp Sư. Trong đây phần nhiều chỉ sau khi diệt độ gọi là pháp Sư. Người này hiện tại được gọi là đệ tử, nhưng hiện được thọ ký trong đó cũng gọi là pháp Sư. Lại do hiện tại người thọ trì dễ nên lược qua không nói, sau khi Đức Phật diệt độ người trì rất khó, do đó mới được gọi riêng là Pháp Sư. Lại hiện tập học gọi là đệ tử, tám bộ kia cũng gọi là pháp Sư.

Hỏi: Phẩm Trì cũng nói trì kinh này có thể làm khuôn phép vì sao chỉ có phẩm này được gọi là Pháp Sư?

Đáp: Tuy nói gọi chung tức là tên riêng, không có khả năng riêng, nhưng các phẩm khác lại có nghĩa riêng biệt có thể gọi, huống chi trong đây khen ngợi cả người và pháp đều đáng làm thầy. Lại phẩm Trì hiện tại nói pháp gọi là trì, đây nói sau khi diệt độ khuyên khen ngợi có khả năng cao siêu gọi là phẩm pháp Sư.

Hỏi: Phẩm này cũng có thọ ký vì sao không gọi là phẩm Thọ Ký?

Đáp: Do ít lược nên theo nhiều làm tên phẩm.

-Kinh: “Bấy giờ Đức Thế tôn cho đến chánh đẳng giác”.

-Tán: Trong phẩm này văn chia làm hai: Một đoạn đầu văn xuôi và tụng nêu nhân pháp Sư, một đoạn văn sau văn xuôi và tụng nêu pháp pháp Sư. Đoạn đầu, văn có hai: Trước nêu Pháp sư đối trước Phật, sau nêu Pháp sư không đối trước Phật. Đây là phần đầu. Do đức Dược vương từ lâu đã trì kinh này đốt thân cúng dường nên gọi là Dược vương. Nói “nhân Dược vương mà nói với tám muôn cho đến” là ý chánh nói thọ ký cho kia. Trong chúng được thọ ký có tám bộ bốn chúng tam thừa các loại sai khác.

Biện Trung Biên luận có mười pháp hành, trong mỗi một hành đều có bốn hành:

  1. Tự làm.
  2. Khuyên người khác làm.
  3. Khen ngợi.
  4. Vui mừng an ủi.

Nay tùy hỷ tức là vui mừng khen ngợi, nêu một giống như nhiều. Do tiểu gốc lành đắc Bồ-đề, cũng như mặt trời mới lên liền có công năng trừ bỏ bóng tối, trí sán lạn liền có thế lực dứt trừ si, cũng như ráng mây mới trải đã có công năng thấm nhuần muôn có cây, tâm từ bi khởi phát đã mang khí ấm áp đến chúng sanh. Một câu tùy hỷ sẽ đắc Bồ-đề, tin học kinh này chắc chắn sẽ chứng quả, còn gì nghi ngờ!

-Kinh: “Đức Phật bảo Dược vương cho đến thọ ký thành Chánh Đẳng Giác”.

-Tán: Dưới nói Pháp Sư không đối trước Phật, có hai phần: Trước nêu nghe rồi còn tùy hỷ, sau nêu sáu hạng Pháp Sư chánh hạnh. Đây là đầu, chánh ưa nghe công đức vô lượng, nay chỉ nêu một phen nghe tùy hỷ, theo lệ còn lại là tự tạo tác, khuyên người vui vẻ an ủi công đức đâu cùng. Lại trên giải thích Pháp Sư sơ học, dưới giải thích pháp Sư đã học lâu, là Đại Bồ-tát.

-Kinh: “Nếu lại có người cho đến chắp tay cung kính”.

-Tán: Dưới nói sáu hạng pháp Sư chánh hạnh, có hai: Trước nêu chánh hạnh sáu hạng Pháp Sư bi nguyện đến cõi này. “Sau khi ta diệt độ, có thể riêng vì một người nói kinh Pháp Hoa v.v…” là nói sáu hạng Pháp Sư đáng tôn trọng. Trong phần đầu lại có hai: Trước nêu “cho đến một câu kệ cho đến” là hành pháp, sau nêu “huống chi là người có khả năng thọ trì v.v…” là nói hành nhiều pháp. Trong phần hành pháp lại có hai: Đầu nêu hành sáu hạnh ở chỗ Chư Phật thành tựu bi nguyện sanh trong nhân gian, sau nói “Nếu có người hỏi những chúng sanh nào cho đến” là nói lên nhân thù thắng đời sau thành Phật. Trong phần đầu lại có hai: Trước nói sáu hạng pháp Sư, sau nói bi nguyện đời sau.

Đây là phần đầu sáu hạng pháp Sư :

  1. Thọ trì.
  2. Đọc.
  3. Tụng.
  4. Giải nói.
  5. Viết chép.
  6. Cúng dường.

Đây là nói năm hạng pháp Sư đầu thực hành một câu kệ trong kinh, một pháp Sư sau thực hành hạnh cúng dường. một câu kệ trong kinh và một quyển đều hành cúng dường. Các thứ cho đến là tài vật cúng dường. Bắt đầu từ “cung kính xem như Phật” cho đến “chắp tay cung kính” hợp có mười ba thứ. Kia tôn trọng kính xem như Phật là ý nghiệp, chắp tay cung kính là thân nghiệp, hai thứ nội tài, trước tùy hỷ là ngữ nghiệp, còn lại thuộc ngoại tài. Mười pháp hành: Viết chép, cúng dường, thí cho người, lắng nghe, cầm đọc, thọ trì, giảng bày, phúng tụng, tư duy và tu tập ở đây nói dễ hành. Vả lại nói sáu còn lại bốn thứ: Thí cho người, lắng nghe, tư duy, tu tập, đây đều khó hành nên không nói. Trong Kinh quyển nói cúng dường, còn năm hạng kia đối với một câu kệ tức là hiển rõ lẫn nhau, khinh trọng sai khác nên khó dễ sai khác.

-Kinh: “Dược vương! Nên biết cho đến sanh vào nhân gian”.

-Tán: Ở đây nói bi nguyện đời sau. Nếu chấp địa vị, quán nhân thì không nên đến.

-Kinh: “Dược vương! Nếu có người hỏi cho đến ắt được thành Phật”.

-Tán: Dưới nói lên nhân thù thắng đời sau thành Phật, có hai: Nêu ra và giải thích. Đây là nêu ra.

-Kinh: “Vì sao? cho đến mà cúng dường”.

-Tán: Dưới giải thích có hai: Trước nói người tôn trọng đáng cúng dường, sau nói địa vị cao bi nguyện sanh đến cõi này. Đây nói phần đầu. Chiêm ngưỡng sùng bái tôn kính, khế hợp tâm Phật thấu đạt lý mầu nhiệm, do nhân thù thắng đó sẽ được thành Phật lợi ích lớn.

-Kinh: “Nên biết người đó là cho đến kinh Diệu Pháp Liên Hoa”.

-Tán: Đây hiển vị cao, bi nguyện sanh đây. Năng nói kinh này là bực Thánh, nếu không như vậy thì đâu được gọi là đại Bồ-tát! Hoặc tức phàm phu tu học lâu ngày phân chọn khác với Nhị thừa cho đến sơ học gọi là đại Bồ-tát. Bồ-tát danh chung cho người Nhị thừa và Sơ học, hoặc thành tựu phát Bồ-đề tâm sẽ đắc quả cao siêu, đã thành tựu nhân nên năng nói kinh này.

-Kinh: “Huống lại là người có khả năng thọ trì cho đến. Giảng nói rộng kinh này”.

-Tán: đây nêu hành nhiều pháp, xả tịnh nghiệp quả tịnh độ, trên trời và hai cõi trên không vãng sanh mà sanh ở cõi này. Luận Trí độ nói: Bất thối Bồ-tát, thâm ái pháp nên nghe thì tâm sâu xa, khắp mình nổi ốc, nghĩ đến lòng từ bi của Phật thì cảm thương khóc lóc, hoặc nghe pháp sâu xa thì rất vui mừng. Thí như quân bại sợ hãi lăn xuống đất chết ngất thân tộc thấy muốn biết sống, chết thì dùng roi quất liền đứng dậy chạy trốn, nếu không dậy chạy trốn tức biết đã chết. Bồ-tát cũng như vậy, nếu nghe nói diệu lý công Đức Phật vui mừng nỗi ốc sắc diện thay đổi cảm thương khóc lóc, nên biết hạng người này sẽ đắc Bồ-đề. Khác với nghe kinh đều không có tướng khác là nên biết hạng người này không có Bồ-đề phần. Luận Bát-nhã nói: Phước không hướng Bồ-đề Nhị thừa có khả năng hướng Bồ-đề. Huống chi người đây tronày có khả năng thọ trì chẳng phải đại Bồ-tát không thương xót chúng sanh ư!

-Kinh: “Nếu người thiện nam cho đến riêng vì một người nói” cho đến…

-Tán: Dưới nêu rõ sáu hạng pháp Sư đáng tôn trọng. Văn chia làm hai: Trước nêu năm hạng Pháp sư đáng tôn trọng, sau giải thích lý do: Năm hạng đáng tôn trọng:

  1. Làm sứ giả của Như-lai.
  2. Tội lỗi chê bai Phật.
  3. Đọc tụng trang nghiêm Phật.
  4. Lễ bái khen ngợi.
  5. Bốn việc cúng dường.

Đây là nói hạng đầu. Tam nghiệp thuận Phật thành sứ giả Phật cho đến là ý nghiệp, sai là ngữ nghiệp, làm việc là thân nghiệp. Lại truyền Phật giáo gọi là sứ giả của Như-lai dùng lời nói Phật là sai bảo, đồng làm việc Phật gọi là sự. Thế tôn tam nghiệp tạo tác đều dùng pháp này lợi ích chúng sanh, riêng vì nói một câu sẽ đồng nghiệp Phật, rõ ràng nói nhiều lời, lý hợp hạnh Phật.

-Kinh: “Dược vương! Nếu có người ác cho đến tội kia rất nặng”.

-Tán: Tội chê bai Phật, đời ác tổn hại nhiều. Kinh Đại Tập chép: Chê bai Tỳ-kheo phạm giới, tội nặng hơn muôn ức lần làm thân Phật chảy máu. Đại Bát-nhã Thắng Thiên Vương hội nói: Nếu giết hại Chư Phật khắp thế giới đại thiên như vi trần tội còn nhẹ, chê bai kinh này tội còn nặng hơn, mãi mãi đoạ vào địa ngục không lúc nào ra khỏi, nay chê bai người đọc tụng cũng giống như vậy. Nếu tổn hại Phật không tổn hại hành hai lợi, Phật không sanh não, tổn hại người đọc tụng tổn hại hai lợi hành sanh phiền não. Lại tuy chê bai Phật, mà Phật không còn thương ghét, không phế bỏ sự nói kinh lợi ích càng rộng, nếu chê bai người đọc tụng là có oán thân phế bỏ sự tu tập kia. Lại hủy mạ Phật rất khó, chê mắng người đọc tụng rất dễ. Khuyên họ chớ làm như vậy, cho nên đây nói. Lại vào thời Phật trú thế chúng sanh căn tánh cao đẹp tuy có chê mắng Phật, cũng không thoái thiện tâm, tuy tự tổn hại mình sâu mà tổn hại người ít. Sau khi Phật diệt độ chúng sanh cấu nặng, chê bai người trì kinh làm tất cả người nghe phần nhiều lui sụt Bồ-đề tâm; mình và người đều tổn hại nặng, cho nên đây nói. Kinh Hoa Thứ nói: Nếu người làm hoại loạn người phát Bồ-đề tâm chính là hủy diệt tất cả đại pháp quang minh của chúng sanh tội đọa vào năm Vô Gián, ngũ Vô Gián nghịch không hủy hoại tất cả Phật pháp, hủy Bồ-đề tâm chính là hủy hoại tất cả Phật pháp. Lại sau khi Phật diệt độ người y pháp đọc tụng rất là khó có, năng làm bạn lành của chúng sanh đời ác. Cho nên chê bai người đọc tụng nặng hơn chê bai Phật.

-Kinh: “Dược Vương! Được Như-lai dùng vai mang vác”.

-Tán: Hạng thứ ba: Đọc tụng Phật trang nghiêm, đầy đủ các đức của Phật, cho nên đọc tụng kinh này sẽ đầy đủ tướng tốt cho đến trang nghiêm tất cả. Nên Kinh Hoa Nghiêm chép: Bồ-tát có mười thứ trang nghiêm:

  1. Đại từ trang nghiêm cứu hộ tất cả chúng sanh.
  2. Đại bi trang nghiêm chịu đựng tất cả khổ.
  3. Đại nguyện trang nghiêm có thể phát nguyện đều rốt ráo.
  4. Hồi hướng trang nghiêm kiến lập tất cả công đức Chư Phật trang nghiêm mầu nhiệm.
  5. Công đức trang nghiêm lợi lạc tất cả chúng sanh.
  6. Ba-la-mật trang nghiêm độ thoát tất cả chúng sanh.
  7. Trí tuệ trang nghiêm trừ diệt tất cả phiền não ngu si cho tất cả chúng sanh.
  8. Phương tiện trang nghiêm xuất sanh thiện môn các gốc lành.
  9. Tâm Nhất-thiết-trí vững chắc bất loạn trang nghiêm không thích thừa khác.
  10. Quyết định trang nghiêm trong chánh pháp dứt nghi ngờ.

Nên Kinh Thắng-man nói: Nhiếp thọ chánh pháp Người thiện

nam, dùng vai mang vác gánh nặng không chỉ người trì kinh có thể gánh vác bốn loài sanh mà cũng chính là được Như-lai dùng vai mang vác, được Đức Phật quí trọng nên xứng Phật tâm, có hai nghĩa: 1. Tác. 2. Bị. Trên là nghĩa bị. Đây nói nghĩa tác: Tức là tự vai mang vác, cũng là dùng vai mang vác đại Bồ-đề mà Như-lai đã mang vác, tức là mang vác đại Bồ-đề, tức là mang vác Vô thượng Chánh đẳng giác.

-Kinh: “Người đó đến đâu cho đến nên đem báu cõi trời dâng cho người đó”.

-Tán: Hạng thứ tư nên khen ngợi lễ bái tôn trọng người ấy. Hạng thứ năm nên bốn việc cúng dường người ấy vì có ruộng phước chân thật, có khả năng thọ sự cúng dường mầu nhiệm. Thức ăn uống ngon, là đầy đủ sự ăn uống.

-Kinh: Vì sao cho đến Chánh Đẳng Giác”.

-Tán: đây là giải thích lý do. Do kinh Pháp Hoa rất sâu xa bí mật nên Phật không giao phó cho ngài A-nan, chỉ giao phó cho Dược Vương, rất bí mật như dùng độc làm thuốc chỉ có Đại thầy thuốc giỏi mới có khả năng, tiểu thầy thuốc bình thường không thể làm được; cho nên Đức Phật giao phó cho Bồ-tát mà không giao phó cho Thanh-văn. Chẳng phải vì Thanh-văn nói giây lát được nghe pháp liền chứng được rốt ráo vô thượng chánh đẳng giác. Lời nói khế hợp chân thật nên tự đắc quả cũng khiến cho người khác đắc.

-Kinh: “Bấy giờ Đức Thế tôn cho đến và cúng dường người trì”.

-Tán: Dưới mười sáu hàng kệ chia làm ba: Hai hàng đầu tụng về trình bày chung lý do Pháp sư đáng tôn trọng nên cúng dường, kế mười ba hàng tụng đức của Pháp Sư, sau một hàng tụng kết thành pháp thù thắng nên người đáng tôn trọng. Đây là hai hàng đầu. Lại có hai: một hàng tụng được trí nhậm vận, tức trí tánh chân thật lí hai không chân thật, sau một hàng tụng đắc trí tướng chân thật, nhất thiết chủng tức hậu đắc trí, và trí tuệ tức căn bản trí, chia làm hai: khuyên tự thọ trì và cúng dường người trì kinh, tự nhiên trí chỉ khuyên cúng dường, nêu rõ tự thọ trì được trí này có gì nghi nữa!

-Kinh: “Nếu người năng thọ trì cho đến nói rộng pháp vô thượng”.

-Tán: Mười ba hàng tụng dưới đức của Pháp Sư trước, có hai: ba hàng đầu tụng về khen ngợi pháp Sư thù thắng, mười hàng sau tụng đáng tôn trọng. Đây là ba hàng đầu: Một hàng tụng làm sứ giả Phật, một hàng kế tụng bỏ tịnh độ, một hàng sau tụng tùy nguyện tự tại.

-Kinh: “Nên dùng hoa hương trời cho đến cúng dường người nói pháp”.

-Tán: Mười hàng tụng đáng tôn trọng, có hai: bốn hàng chánh tụng khen ngợi Pháp sư đáng tôn trọng, sáu hàng sau tụng so sánh sai khác tội phước khuyên sanh tôn trọng. bốn hàng tụng đầu lại chia làm hai: một hàng tụng trọng người nói pháp, ba hàng tụng trọng người thọ trì. Đây là một hàng đầu: Do người nói pháp tự nhiên sẽ đắc quả báo mầu nhiệm thù thắng cho nên lược khen ngợi. Như Khế Kinh nói: Nếu có giới đầy đủ tuy yếu xấu mà có thể giảng nói lợi ích nhiều người, như Phật Đại Sư nên cúng dường, ưa kia khéo nói nên tương tợ. Luận Câuxá cũng chép: Cha mẹ, Pháp Sư bệnh, thân Bồ-tát sau cùng dù chẳng đắc thánh mà bố thí pháp quả cũng vô lượng.

-Kinh: “Đời ác sau ta diệt cho đến làm việc của Như-lai”.

-Tán: Đây ba hàng kế tụng tôn trọng người thọ trì: một hàng tụng khuyên cung kính, một hàng tụng cúng dường, một hàng tụng làm sứ giả Phật. Giảng nói đọc tụng đều là thọ trì.

-Kinh: “Nếu ở trong một kiếp cho đến tội đây lại hơn kia”.

Tán: sáu hàng tụng so sánh tội phước khuyên sanh tôn trọng chia làm hai: hai hàng đầu tụng so sánh tội, bốn hàng sau tụng so sánh phước. Đây là hai hàng đầu.

-Kinh: “Có người cầu Phật đạo cho đến phước đây lại hơn kia”.

-Tán: bốn hàng tụng chia làm hai: hai hàng đầu tụng đối Phật so sánh, hai hàng sau tụng nghe pháp so sánh cúng dường. Đây là hai hàng đầu. Khen ngợi Phật dễ, nên tâm, khinh lợi ít, khen ngợi người trì kinh khó, nên tâm trọng lợi nhiều, mình và người có nhiều ít như trước giải.

-Kinh: “Trong tám mươi ức kiếp cho đến nay ta được lợi lớn”.

-Tán: Đây do nghe pháp so sánh cúng dường, cúng tài cúng pháp đều có hơn kém, pháp cúng dường nghĩa là nghe pháp.

-Kinh: “Dược Vương! Nay ta bảo ông cho đến Pháp Hoa là bậc nhất”.

-Tán: Một hàng tụng hiển pháp thù thắng. Người thành đáng tôn trọng.

-Kinh: “Lúc bấy giờ Đức Phật lại bảo cho đến khó tin khó hiểu”.

-Tán: Đoạn thứ hai nói pháp Pháp Sư. Trong đây trước văn xuôi sau kệ tụng. Văn xuôi có ba: Đầu nêu pháp khó tin hiểu chớ giảng nói truyền bá bừa bãi “bất cứ ở đâu hoặc nói hoặc nghe v.v… là nói pháp thân Xá-lợi đáng được cúng dường, sau “nếu có người thiện nam người thiện nữ sau khi Như-lai diệt độ vì bốn chúng v.v…” là nói nghi thức phép tắc nói pháp. Trong phần đầu lại có hai: Đầu là nói pháp của Pháp Sư sâu xa mầu nhiệm, sau nói do người Pháp sư này lại thành đức cao quý. Nói pháp của Pháp sư lại có hai: Trước nêu pháp khó tin hiểu, sau chớ truyền bá bừa bãi. Đây là phần trước. Kinh này trong ba đời khó tin khó hiểu khiến bỏ quyền theo thật, vô sanh mà hữu sanh cho nên biết khó tin, đạo lý nhiệm mầu cao xa mới chứng nên biết khó hiểu.

-Kinh: “Dược Vương! Kinh này cho đến huống chi sau khi Phật diệt độ”.

-Tán: Dưới nói chớ truyền bá bừa bãi trao đại cho người cho đến là răn khuyên chớ truyền, “Chư Phật cho đến” là giải thích lý do kia. Đức Phật thường tự giữ gìn chưa hề khuyên nói, nay mới nói, Đức Phật hiện tại nói mà trong người Thanh-văn còn nhiều người oán ghét người tăng thượng mạn còn đứng dậy bỏ chỗ ngồi mà đi huống chi sau khi Phật diệt độ chê bai không tin.

Kinh: “Dược Vương nên biết cho đến được đức Như-lai dùng tay xoa đầu”.

-Tán: Đây nêu do pháp. Người pháp Sư kia lại thành tựu đức thù thắng, có bảy thứ:

  1. Như-lai dùng y trùm đầu, nhu hòa nhẫn nhục đầy đủ hổ thẹn được Phật từ bi che chở.
  2. Đức Phật giữ gìn, do đây căn thuần thục Phật khéo giữ gìn các Bồ-tát.
  3. Có đại tín.
  4. Có chí nguyện lấy dục thắng giải mà làm tự thể.
  5. Có gốc lành.
  6. Ở chung với Như-lai, cùng ở chung nhà từ bi tâm tư duy thắng nghĩa không.
  7. Đức Phật dùng tay xoa đầu: Phật giáo để tâm được Phật thọ ký, Phật nhiếp thọ.

-Kinh: “Dược Vương! Nơi nơi chỗ chỗ cho đến tôn trọng khen ngợi”.

-Tán: Dưới nói pháp thân Xá-lợi, nên đáng cúng dường có hai phần: Trước nói pháp thân Xá-lợi, sau nêu dùng người này thành pháp Sư cũng là đức thù thắng. Trong phần đầu có hai: Nêu ra và giải thích.

Trong nêu có năm chỗ: 1. Nơi nói. 2. Nơi đọc. 3. Nơi tụng. . Nơi viết. . Nơi để quyển kinh. Cúng dường, bố thí người, lắng nghe, thọ trì, tư duy, tu tập trong mười pháp hành, không ngoài bốn nơi này. “Vì sao? cho đến”. Dưới giải thích có hai: Đầu nói lên toàn thân Xá-lợi, sau nên vì cúng dường. Nêu rõ hai thứ lý trí đều viên mãn, tức là đầy đủ pháp thân, hóa thân, do đây phản chiếu chỉ bày ngộ nhập tri kiến Phật, chung đến Bồ-đề Niết-bàn sự lý cả hai cùng tận, vì vậy Phật dạy tạo tượng biên chép pháp thân Xá-lợi an trong tượng đó nói: Các pháp từ nhân sanh, Như-lai nói là nhân, pháp ấy từ duyên diệt đại Sa-môn nói đó là pháp thân Xá-lợi. Nên Kinh Vô Lượng Nghĩa chép: Cũng gọi là vững chắc Xá-lợi. Căn cứ kinh Kim Quang Minh nói: Như như trí gọi là pháp thân, cho nên kinh có chỗ cho đến tức có toàn thân.

-Kinh: “Nếu có người cho đến chánh đẳng giác”.

Tán: Dưới là nói người này thành pháp thân cũng là đức thù thắng có bốn:

  1. Lễ bái cúng dường tháp này được gần Bồ-đề.
  2. Thấy nghe kinh này khéo hành đạo thù thắng.
  3. Thấy nghe kinh này được gần chánh giác.
  4. Nghe kinh mà kinh nghi sợ sệt là Bồ-tát mới phát tâm hạng tăng thượng mạn. Đây loại đầu, hướng phát tâm, là gần sơ phát tâm Bồ-đề.

-Kinh: “Dược Vương có rất nhiều người cho đến gần đạo chánh đẳng chánh giác”.

-Tán: Loại hai thấy nghe kinh này khéo hành đạo thù thắng, chính là chánh nhân nên đã nhập kiếp số gọi là hành thiện hạnh. Văn có bảy hạnh: Thấy, nghe, đọc, tụng chép, trì, cúng dường, cho nên biết nói tư duy, tu tập, thật là hạnh lành.

-Kinh: “Có chúng sanh nào cho đến chánh đẳng chánh giác”.

-Tán: Thấy nghe kinh này được gần sơ địa chánh giác, có ba:

  1. Pháp.
  2. Dụ.
  3. Hợp.

Đây là đầu, hoặc nghe là văn tuệ, tin hiểu là tư tuệ, thọ trì là tu tuệ.

-Kinh: “Dược Vương thí như cho đến biết được sẽ gần”.

-Tán: Đây là dụ, có người là dụ học xuất ly, dụ người khát tìm nước là dụ tại sanh tử không có nước chánh pháp: Tìm nước theo luận nói nước Phật tánh thành đại Bồ-đề tức giáo sở thuyên lý tánh, sơ địa Bồ-đề chẳng cần tìm cầu; ở cao nguyên: đất rộng bằng phẳng gọi là nguyên dụ cho chánh pháp Phật bao phủ bốn loài, bày khắp muôn tượng vượt qua các đường, khó có thể leo lên được gọi là cao nguyên, tức dùng giáo của ngoại đạo sanh tử gọi là sông bằng, trong sông bằng có cao nguyên. Soi đào tìm cầu: xuyên tạc là xoi đào, dùng diệu tuệ làm trước, ba nghiệp làm dụng cụ lựa chọn suy tìm cầu Bồ-đề, vẫn thấy đất khô, tức là ngày xưa quyền Nhị thừa giáo tích hoàn toàn không có tướng Đại thừa gọi là biết nước còn xa, ra công không thôi: là hai lợi không dứt, lần thấy đất ướt: là gặp Bát-nhã Đại thừa Không giáo có thế lực Bồ-đề cùng đất ướt, rồi lần thấy đất bùn: dụ nghe kinh giáo này, biết nước đã gần: luận nói thọ trì kinh này được nước Phật tánh thành Chánh Đẳng Giác hai thứ Bồ-đề cho nên gần nơi sở thuyên trí tuệ Phật, tức nói rõ Nhị thừa giáo là xa, Đại thừa giáo là gần, không giáo là sơ, giáo Trung đạo là gần.

-Kinh: “Bồ-tát cũng giống như thế cho đến Chánh Đẳng Giác”.

-Tán: Dưới hợp có hai: Nêu ra và giải thích. Đây là nêu. Ba thứ nghe – hiểu – tu – tập như thứ lớp ba tuệ. Tám loại đầu trong mười pháp hành là văn tuệ, kế một là Tư tuệ, một cuối là Tu tuệ.

-Kinh: “Vì sao cho đến mà chỉ bày cho”.

-Tán: Đây giải thích lý do. Pháp đại Bồ-đề có nhân có quả, có nhân chánh gần có nhân bên xa, giáo lý hạnh quả trí tánh trí tướng, năm thứ trí tuệ đều thuộc kinh này, do kinh mà đắc nên thuộc về kinh này. Mở cửa tiện môn tức nhiếp nhân bên xa. Xưa nói Nhị thừa giáo lý hạnh quả hiển tướng chân thật nhiếp nhân chánh gần, nay nói Nhất thừa giáo lý hạnh tất cả cùng tận, đều thuộc kinh này. Lại sâu xa vững chắc: Sâu là diệu mà khó lường, cố là vững chắc không thể phá hoại, là chỗ Phật nhiếp thọ Phật, tạng bí yếu của Phật như tỉ ấn của vua chẳng phải người vật nào khác. Mầu nhiệm sâu xa do đại kiếp tu nhân chứng diệu trí chẳng phải Đức Phật không đảm đang thì không có người nào có thể đạt đến cùng nguồn gốc chân thật ấy được. Nay giáo hóa Bồ-tát nên gọi là chỉ bày.

-Kinh: “Dược Vương! Nếu có cho đến người tăng thượng mạn”.

-Tán: Bốn loại Nghe kinh kinh nghi sợ sệt là người mới học tăng thượng mạn, sơ học Bồ-tát chẳng phải Thanh-văn. Mới đầu nghe liền kinh sợ tư duy sanh khởi nghi ngờ, tu hành sợ hãi gọi là tân học và tăng thượng mạn chưa nhập tam vị.

-Kinh: “Dược Vương! Nếu có người cho đến phải nói thế nào”.

-Tán: Đoạn thứ ba nói nghi thức thuyết pháp , có hai: Đầu chỉ nghi thức phép tắc, sau nếu y phép tắc của ta Phật liền thuận theo. Đầu văn có ba:

  1. Hỏi.
  2. Chỉ.
  3. Kết.

Đây là hỏi.

-Kinh: “Người người thiện nam đó cho đến nói rộng kinh này”.

-Tán: Dưới chỉ bày có hai: Nêu và giải thích. Đây là nêu ra.

-Kinh: “Vào nhà Như-lai cho đến là tất cả pháp không”.

-Tán: Đây là giải thích. Thân thường an ổn ở yên ngủ nghỉ, tâm từ bi nên gọi là nhà kinh. Duy ma dùng không làm nhà, lý rốt ráo tự lợi là nhà, đây nêu rõ sự, nói pháp lợi tha gọi là nhà.

Trong phẩm Tín giải chép: Dần đi đến nhà cha tức lấy Trung đạo Đại thừa làm nhà, do hình tướng trong ngoài gọi là nhà, kia lấy giáo làm nhà đây dùng hành làm nhà cũng không trái nhau. Tâm hạnh thuận theo kham nhẫn, tâm lao khổ gọi là áo nhu hòa nhẫn nhục, vật bên ngoài không thể xâm tổn, chịu đựng oán hại cố gắng thọ khổ như thứ lớp phối hợp, các tôn sùng hiền thánh khéo chống các pháp ác. Tam thừa thông hành dùng hổ thẹn làm y phục tốt. Nay nói người ác cảnh khổ chẳng quấy nhiễu riêng hành Đại thừa cho nên nói hòa nhẫn làm áo cũng không trái. Lại thể nhu hòa tức là hổ thẹn, an thân tâm nơi cảnh không, ba việc rõ ràng lấy không làm tòa. Kinh Duy ma lấy bốn tĩnh lự làm sàng (giường), kia căn cứ ở nương tựa sanh trí lấy tịch lự định làm giường. Nay căn cứ trí sở duyên y dùng pháp không làm sàng cũng không trái nhau. Đại từ bi là quán hữu, áo và ghế cả hai quán không.

Pháp Không như thứ tư.

Luận Thập trú Tỳ bà sa chép: Nói pháp ở tòa Sư tử có bốn pháp:

  1. Trước nên cung kính lễ bái đại chúng rồi sau mới lên tòa.
  2. Chúng có người nữ nên thực hành quán bất tịnh.
  3. Oai nghi nhìn ngắm có tướng Đại nhân, nhan sắc hòa vui mọi người đều tin nhận, không nói kinh sách ngoại đạo tâm không sợ hãi.
  4. Đối với lời nạn vấn ác nên thực hành nhẫn nhục.

Lại có bốn pháp:

  1. Không khinh tự thân.
  2. Không khinh người nghe.
  3. Không khinh nói.
  4. Không vì lợi dưỡng bản thân.

Trong Đối Pháp Hiển Dương – Du-già cho đến đều có các câu hỏi về pháp, nên rộng như kia.

-Kinh: “An trú trong đây cho đến là kinh pháp Hoa này”.

-Tán: là ba kiết

-Kinh: “Dược Vương! Bấy giờ, ta ở cho đến nghe người đó nói pháp”.

-Tán: Dưới nếu y phép tắc ta Chư Phật liền thuận theo, có ba:

  1. Khiến nghe.
  2. Được thấy.
  3. Khiến không quên.

Đây là khiến nghe, có ba:

  1. Khiến hóa nhận nhóm hợp chúng.
  2. Hóa bốn chúng khiến lắng nghe.
  3. Khiến tám bộ đến nghe.

-Kinh: “Ta tuy ở nước khác cho đến khiến được đầy đủ”.

-Tán: Đây nêu khiến được thấy và không quên nhớ nghĩ.

-Kinh: “Bấy giờ Đức Thế tôn cho đến người tin nhận cũng khó”.

-Tán: Dưới mười tám hàng rưỡi tụng chia làm hai: mười sáu hàng rưỡi tụng trước nói hai hàng nêu năng nói năng thọ nhận hai thứ đều có sự ích lợi. mười sáu hàng rưỡi đầu lại chia ba: một hàng đầu tụng khó tin hiểu chớ vọng tuyên truyền, kế bốn hàng tụng trong pháp thân Xá-lợi người đến gần Bồ-đề, sau mười một hàng rưỡi tụng nghi thức nói pháp. Đây là một hàng đầu.

Kinh: “Như người khát cần nước cho đến quyết chắc biết gần nước”.

Tán: bốn hàng tụng pháp thân Xá-lợi gần Bồ-đề, có hai: một hàng rưỡi là dụ, sau hai hàng rưỡi tụng hợp. Đây là dụ.

-Kinh: “Dược Vương! Ông nên biết cho đến gần nơi trí tuệ Phật”.

-Tán: Dưới hai hàng rưỡi tụng hợp.

-Kinh: “Nếu người nói kinh này cho đến ở đó vì người nói”.

-Tán: Dưới mười một hàng rưỡi tụng nghi thức nói pháp có hai: hai hàng rưỡi đầu tụng về nghi thức, sau chín hàng tụng Phật thuận theo. Đây là đầu, có hai: 1. Một hàng rưỡi tụng nêu giáo. 2. Một hàng tụng giải thích.

-Kinh: “Nếu lúc nói kinh này cho đến nhóm đó khiến nghe pháp”.

-Tán: Dưới chín hàng tụng Phật thuận theo chia làm sáu:

  1. Một hàng tụng nêu hành hạnh nhẫn.
  2. Ba hàng nêu ta ở nước khác, khiến hóa bốn chúng cúng dường và khuyên nghe pháp.
  3. Một hàng tụng làm hộ vệ giữ gìn.
  4. Hai hàng tụng hiện thân khiến nhớ nghĩ.
  5. Hai hàng tụng đầy đủ đức mới thấy Phật.
  6. Một hàng tụng khiến tám bộ nghe pháp.

Đây là đầu và hai.

-Kinh: “Nếu người muốn làm hại cho đến vì làm chúng nghe pháp”.

-Tán: Một hàng tụng giữ gìn, hai hàng khiến nhớ nghĩ. Tịch mịch là không tướng mạo, một hàng tụng đủ đức mới thấy Phật tức là nhẫn nhục, ở nơi vắng lặng đọc tụng, một hàng tụng bát bộ nghe kinh.

-Kinh: “Người đó ưa nói pháp cho đến được thấy hằng sa Phật”.

-Tán: Đây đoạn thứ hai nói năng nói năng thọ đều có sự lợi ích. Một hàng tụng là năng nói lợi ích, một hàng tụng là năng nghe lợi ích.

 

PHẨM HIỆN BẢO THÁP

Phẩm này chia làm ba môn:

1. Vì sao có phẩm này. 2. Giải thích tên phẩm. 3. Giải đáp chướng nạn.

I. Vì sao có phẩm này có bốn:

Luận chép: Vì người trừ ba thứ không còn phiền não nhiễm mạn mà nói ba thứ bình đẳng. Ba mạn: Tin các thừa sai khác. Tin sanh tử Niết-bàn khác nhau và Tin thân kia đây sai khác. Ba thứ bình đẳng:

  1. Thừa bình đẳng như trước đã nói.
  2. Vì trừ tin sanh tử Niết-bàn sai khác cho nên hiện tháp Đa-bảo Như-lai, nhập Niết-bàn rồi mới hiện thân.
  3. Vì phá thân kia đây khác nhau, nói lê Phật Đa-bảo nhiếp tất cả thân Phật.

Luận nói lược, Đa-bảo Như-lai một thân, thể thị hiện nhiếp lấy tất cả thân Phật, do thân bình đẳng nên chỉ nói một thân nhiếp thân Chư Phật. Lại nói lên thân tự tha không sai khác. Mười phương Phật phân thân nhóm họp không khác, thân kia tức là thân ta. Do hai nghĩa sau nên có phẩm này.

Luận nói trong mười vô thượng, thứ năm là thị hiện cõi nước thanh tịnh vô thượng, thị hiện tháp Đa-bảo Như-lai, tháp Đa-bảo từ đất vọt lên phân thân Phật nhóm họp, Đức Phật phát ra một luồng ánh sáng, thấy ở năm trăm muôn ức na do tha hằng hà sa cõi nước ở phương đông đất đều bằng pha lê. Lại Đức Phật biến tám phương mỗi phương đều có bốn trăm muôn ức na do tha cõi nước làm tịnh sạch, thị hiện cõi Phật thanh tịnh, nêu bày nay pháp thù thắng không chỉ cõi uế để hóa sanh, cũng ở trong cõi Phật thanh tịnh để thi thiết lập bày giáo hóa, vì lý do cõi Phật thanh tịnh nên có phẩm này đây là nghĩa còn lại.

Bốn phẩm đầu khen ngợi tôn trọng lưu thông, trong phẩm Pháp Sư nói lên nơi kinh này hoặc người hoặc pháp đều đáng tôn trọng. Nay một phẩm này nói lên pháp đáng tôn trọng, chỉ nói nơi nói kinh Phật Đa-bảo ắt nghe hiện làm linh chứng, khuyên phát tín tâm cho nên có phẩm này.

Luận Trí độ nói: Có Phật ra đời không có người thỉnh nói liền nhập Niết-bàn. Như Kinh Pháp Hoa Đa-bảo Thế tôn không có người thỉnh nên liền nhập Niết-bàn, sau Phật hóa thân và tháp bảy báu, chứng Pháp Hoa nên đồng thời xuất hiện. A-nan truyền kinh lấy sự đồng nghe làm chứng, Phật nói kinh này lấy Phật làm chứng nên có phẩm này. Tuy có truyền giải thích này mà ý chỉ khó hiểu, Phật Đa-bảo đã diệt làm tháp, không có người thỉnh làm gì có chúng ư!.

II. Giải thích danh: Nơi thể của Phật nương ở gọi là tháp, có các báu tạo thành gọi là bảo tháp, do báu thành nên gọi là bảo tháp, hoặc tháp như trước nói, bảo là Đa-bảo, tháp Phật Đa-bảo, hoặc Đa-bảo là tháp hai tên đều nêu, cho nên gọi là bảo tháp. Sở hiện tức bảo tháp gọi là hiện bảo tháp. Lại tháp Phật, hiện lên không mọi người đều thấy, sở kiến tức là bảo tháp (kiến) thấy bảo tháp nên gọi là phẩm Kiến bảo tháp.

III. Giải đáp chướng: Y luận phẩm này đã nêu rõ cõi tịnh độ mười phương Phật nhóm họp, vì sao không dùng làm tên phẩm?

Đáp: Nhân tháp bay lên hư không, mong muốn mở ra ắt mời Chư Phật chuẩn bị sắp xếp cho Chư Phật nhóm họp, do đó biến thành cõi tịnh, tháp hiện làm nhân mới do Phật nhóm họp biến làm tịnh độ, chứng minh kinh làm hiệu nghiệm, chỉ hiện thấy tháp nên lấy đặt tên.

Hỏi: Vì sao không ở Tịnh độ vì hàng Nhị thừa nói rồi chứng pháp mới có tịnh độ?

Đáp: Muốn hiển Nhị thừa sau hướng đến Đại thừa, trước tại cõi uế sau ở tịnh độ.

-Kinh: “Lúc bấy giờ trước Phật có cho đến trú ở giữa hư không”.

-Tán: Dưới văn đầu tiên là văn xuôi có hai:

1- Tháp nổi lên nghe pháp chứng kinh cao siêu mầu nhiệm.

2- Sắp đến tụng nói: “Bấy giờ Đức Phật Đa-bảo ở trong tháp chia nửa tòa cho đến” là mộ chúng nói kinh mới trình bày phó chúc.

Văn đầu lại có hai:

1- Tháp nổi lên ấn nói chứng minh kinh đáng tin nên tháp chưa mở cửa, đức Đa-bảo liền khen ngợi như trước nói đều là chân thật.

2- Tháp mở cửa nghe nói chứng minh kinh đáng trọng. “Bấy giờ bốn bộ chúng thấy tháp Đa-bảo trụ giữa hư không, lại nghe trong tháp vang ra tiếng v.v…”. Đầu tiên tháp làm chứng, sau thân làm chứng, chứng giáo chứng lý như thứ lớp chứng minh.

Văn đầu lại có ba:

    1. Chi đề ứng hiện.
    2. Linh kỳ kính phụng.
    3. Khen ngợi công lực thần thông của Phật ấn kinh diệu đức.

“Bấy giờ trong tháp báu lớn phát ra âm thanh lớn cho đến” Văn đầu có năm: 1. Nêu có tháp. 2. Nêu phần lượng. 3. Vọt lên trú. . Tướng trang nghiêm. . Chỗ đến.

Nay đây có ba thứ đầu. Nhưng luận giải thích trong mười vô thượng, thứ năm thị hiện cõi nước thanh tịnh vô thượng cho nên thị hiện tháp Đa-bảo Như-lai, trong đó có chín:

  1. Tất cả cõi Phật thanh tịnh.
  2. Tháp.
  3. Lượng.
  4. Lược.
  5. Trú trì.
  6. Thị hiện vô lượng Phật.
  7. Xa lìa uế bất tịnh.
  8. Đa-bảo.
  9. Đồng ngồi.

Đây nói chín thứ lý do trong phẩm Đa-bảo đều có tiêu biểu.

1/ Cõi Chư Phật thanh tịnh: Dưới giải thích ánh sáng chiếu sáng thấy khắp mười phương thấy năm trăm muôn ức na do tha hằng hà sa cõi nước Chư Phật đất đều bằng pha lê cõi nước thanh tịnh.

2/ Tháp: Giải thích lý do tháp này hiện.

3/ Lượng: Giải thích kích thước tháp rộng dài cao thấp, hoặc chỗ thấy lượng tịnh độ và mười phương đều biến lượng.

4/ Lược: Đây giải thích vì sao lược chỉ một Đức Phật Đa-bảo chứng minh, lại không có Đức Phật khác chứng minh ư!

5/ Trú trì: Dưới giải thích Đức Phật đáp Đại Nhạo nói, lý do tháp này có toàn thân Xá-lợi của Đa-bảo trú trì.

6/ Vô lượng Phật: Dưới giải thích lý do đức Thích-ca đều phân thân vô lượng khắp mười phương nhóm họp.

7/ Xa lìa uế bất tịnh: Dưới giải thích đức Thích-ca biến thế giới ta bà này làm thanh tịnh, lại có hai lớp tám phương đều biến hai trăm muôn ức na do tha cõi nước đều làm cho thanh tịnh, cũng không có biển cả sông ngòi và các núi lớn.

8/ Đa-bảo: Giải thích lý do Đức Phật tên Đa-bảo.

9/ Đồng tòa ngồi: Dưới giải thích đức Thích-ca đức Đa Đảo châu báu dĩ hai Đức Phật đồng ngồi tòa, nói lên đều có tiêu biểu. Luận trình bày không y kinh thứ lớp tùy nghĩa tổng giải thích.

Luận chép: tháp là thị hiện Xá-lợi Như-lai trú trì, nghĩa là Xá-lợi Phật toàn trú ở trong tháp, tiêu biểu pháp thân Phật toàn ở trong kinh này. Cho nên tháp cần phải nổi lên, nếu không như vậy chỉ Đức Phật hiện đâu cần tháp hiện ra! Cao năm trăm do tuần: Luận nói lượng ấy thị hiện tất cả cõi Phật thanh tịnh, do gốc lành ra đời gian thù thắng sanh ra cho nên lớn mà lại tịnh, thiên căn thế gian sanh chẳng tịnh mà nhỏ. Cho nên kinh Phật Địa nói gốc lành ra đời gian thù thắng sanh khởi, năm là năm căn, trăm là trăm hạnh, trăm hạnh nghiệp đạo đều phụ giúp năm căn mới bắt đầu chứng đắc. Cao vượt năm đường, rộng mỗi bề hai trăm năm mươi do tuần, xuất ra hai mươi lăm cõi. Từ dưới đất nổi lên trụ giữa hư không: Tháp ở phương đông nói nổi lên trụ hư không là tiêu biểu Phật Niết-bàn rồi vượt ra sanh tử, nay lại ra đời để cứu giúp chúng sanh, hai thứ sanh tử Niết-bàn không sai khác. Lại nói nổi lên tiêu biểu nói Nhất thừa siêu vượt Nhị thừa, trú giữa hư không là tiêu biểu giáo thích chân lý không .

-Kinh: “Các món báu vật trau dồi cho đến cùng khắp cả thế giới”.

-Tán: Dưới nói tướng trang nghiêm có hai: Đầu nói tám tướng trang nghiêm, sau nói lại tướng phướn lọng trang nghiêm. Đây là đầu. Ngoài trang nghiêm tháp báu tiêu biểu trong thân Phật và Kinh Pháp Hoa nói đều có công đức dùng làm nghiêm sức.

1. Các thứ trau dồi dụ cho muôn đức đầy đủ.

2. Năm ngàn bao lơn (lan thuẩn) dụ tín, tiến, niệm, định, tuệ lực, đều dùng trăm hành nghiệp đạo nuôi dưỡng mới thành năm trăm, mỗi thứ đều trừ mười ác nên thành năm ngàn.

3. Ngàn muôn phòng nhà tiêu biểu thiền định rất nhiều.

4. Tràng tiểu biểu trí đức cao vợi.

5. Phan tiêu biểu các tổng trì chuyển diệt các ác.

6. Anh lạc tiêu biểu ba niệm trú.

7. Linh báu tiêu biểu bốn biện tài.

8. Xuất ra mùi thơm tiêu biểu tu ngũ phần pháp thân. Chứng chân diệt hoặc tức là vô cấu hiền chiên đàn hương toả khắp trong bốn loài diệt các phiền não năng chứng chân như.

-Kinh: “Các thứ phước lọng cho đến bảy báu hợp thành”.

-Tán: Đây lập lại nêu tướng phước lọng tô điểm, tiêu biểu đầy đủ bảy Thánh tài.

-Kinh: “Cao đến cung bốn vị thiên vương”.

-Tán: Đây chỉ chỗ đến tiêu biểu cao vượt trên bốn loài thị hiện xuống hóa độ.

-Kinh: “Trời Đao lợi cho đến tôn trọng khen ngợi”.

-Tán: Đây nêu linh kỳ kính phụng có hai: Đầu nêu cõi trời Đao lợi mưa hoa, sau bát bộ cùng khen ngợi.

-Kinh: “Bấy giờ trong tháp báu cho đến đều là chân thật”.

-Tán: Đây khen ngợi công lực thần thông của Phật ấn kinh đức mầu nhiệm có hai: Đầu khen ngợi sau ấn, như văn có thể biết.

-Kinh: “Bấy giờ bốn chúng cho đến chắp tay đứng một bên”.

-Tán: Dưới đoạn thứ hai tháp mở nghe nói chứng minh kinh đáng tôn trọng có ba: Trước biện do nhân; kế nói mở tháp, “lúc bấy giờ Bồtát Đại Nhạo nói do sức thần lực của Như-lai mà bạch Phật rằng: cho đến” sau nêu thấy khen ngợi, “tức thời tất cả chúng hội đều thấy đức Đa-bảo Như-lai ngồi trong bảo tháp v.v…” là nói nhân có hai: Thỉnh và đáp. Trong thỉnh có hai: Mọi người nhất tâm thỉnh, và Đại Nhạo Nói thỉnh.

-Kinh: “Lúc đó có vị đại Bồ-tát cho đến vang ra âm thanh như thế”.

-Tán: Đại Nhạo Nói thỉnh.

-Kinh: “Bấy giờ Đức Phật bảo cho đến có toàn thân Như-lai”.

-Tán: Đáp, có ba: Đầu là nêu, kế giải thích, sau kết. Đây là nêu. Luận nói trú trì là thị hiện pháp thân Như-lai thân lực tự tại, hóa tướng pháp thân Chư Phật lực tự tại, toàn thân trú ở trong tháp tiêu biểu lực pháp thân Phật tự tại, trong kinh này dạy hoàn toàn thân trú trì.

-Kinh: “Về Thời quá khứ cho đến hiệu là Đa-bảo”.

-Tán: Tiếp giải thích có bốn:

  1. Thân Phật.
  2. Bổn nguyện.
  3. Khuyên dạy.
  4. Toại nguyện.

Đây là đầu, vì sao một Đức Phật Đa-bảo làm chứng chẳng phải nhiều Đức Phật ư! Luận chép: Lược nói thân Đa-bảo Như-lai đồng nhất thể thị hiện nhiếp lấy tất cả thân Phật, tức là một thân nhiếp tất cả thân Phật, thân bình đẳng, cũng nói lên Nhất thừa nhiếp hết các nghĩa. Vì sao Đa-bảo làm chứng, chẳng phải các Đức Phật khác làm chứng? Luận chép: Đa-bảo thị hiện tất cả cõi Phật đồng bảo tánh muốn nêu rõ sự trong cõi báo hóa thân Phật cho đến đồng là bảo tánh, cũng tiêu biểu lý sở thuyên mầu nhiệm thanh tịnh không khác nhau.

-Kinh: “Đức Phật đó tu hành đạo Bồ-tát cho đến khen rằng! Lành thay”.

-Tán là trình bày bổn nguyện.

-Kinh: “Đức Phật đó thành Phật rồi cho đến xây một tháp lớn”.

-Tán: Nêu rõ răn dạy.

-Kinh: “Đức Phật đó dùng sức nguyện thần thông cho đến lành thay lành thay”.

-Tán: Bốn nguyện đã toại!”.

-Kinh: “Đại Nhạo Thuyết cho đến lành thay! Lành thay”!

-Tán: Ba là Kết bảo…

-Kinh: “Lúc bấy giờ Đại Nhạo nói…” thấy thân của Đức Phật đó”.

-Tán: Trên nói do nhân, dưới nêu mở tháp, có bốn:

  1. Thỉnh.
  2. Đáp.
  3. Lại thỉnh.
  4. Hứa mở. Đây là thỉnh.

-Kinh: “Phật bảo ngài Đại Nhạo Nói cho đến” mới xuất hiện”.

-Tán: Kế đáp có hai: Đầu tiên trình bày bổn nguyện của Đa-bảo, sau nhóm họp hóa Phật. Đây là bổn nguyện Phật kia nói kinh tháp nổi lên làm chứng, tháp mở Phật hiện ra hóa Phật làm chứng. Lại ta khai mở tháp nhờ phân thân để thỉnh lại, nay ta chứng nói kinh này đáng tin, mong Đức Phật kia nhóm họp phân thân Chư Phật mới có thể mở tháp.

-Kinh: “Đại Nhạo Nói cho đến nay nên nhóm họp lại”.

-Tán: Đây là nhóm họp hóa Phật.

Hỏi: Một Đức Phật sở hóa không vượt qua ba ngàn, vì sao phân thân Phật trùm khắp mười phương cõi ư!

Đáp: Thuận theo ban đầu thấy tạm nói ba ngàn sở hóa, vị trên khác nhau đâu được phân thân không rộng ư! Lại thân không sai khác thân người khác tức là thân ta.

-Kinh: “Đại Nhạo Nói cho đến lễ bái cúng dường”.

-Tán: Đây là thỉnh lại.

-Kinh: “Bấy giờ Đức Phật phát ra ánh sáng cho đến cõi nước Chư Phật”.

-Tán: Dưới hứa mở tháp có hai: Đầu trên nhóm họp phân thân, sau chánh mở tháp. “Bấy giờ Đức Phật Thích-ca Mâu-ni thấy phân thân Phật đều đã thấy nhóm họp cho đến” Nhóm họp phân thân có bốn:

  1. Ánh sáng này chiếu đi.
  2. Đức Phật kia nói đến.
  3. Biến cõi đón khách.
  4. Đem hoa đến dâng Phật chủ tức từ câu: “Bấy giờ Chư Phật đều ở dưới gốc cây báu.” Trở xuống.

Hỏi: Đức Phật phân thân tâm Thánh rất sáng suốt đâu cần phải

phát ra ánh sáng chiếu soi mới nói đến ư?

Đáp: Phân thân Phật không nhờ ánh sáng mà đến nhóm họp, chỉ vì muốn chúng sanh cõi này xa thấy nên phát ra ánh sáng để chiếu. Lại nếu không nhóm họp mà đến thì chúng sanh không biết thần lực của Phật và Đức Phật nói mà tôn trọng, nên phát ra ánh sáng chiếu.

Nói một luồng sáng là tiêu biểu nói Nhất thừa không có hai thừa khác. Văn nói phát ra ánh sáng đi có hai: 1. Phương đông. 2. Các phương khác cũng giống như vậy. Nói phương Đông có sáu ý, đây là ý đầu thấy Phật.

Hỏi: Vì sao phải hiện vô lượng Phật?

Đáp: Luận nói thị hiện kia đây chỗ tạo nghiệp không sai khác, kia đây Phật nghiệp giáo hóa chúng sanh, trước quyền sau thật việc làm giống nhau.

-Kinh: “Các cõi nước đó cho đến lưới báu phủ lên”.

-Tán: Đây văn có ba: Một tướng cõi. 2. Quyến thuộc. 3. Giăng che phủ. Vì sao phải chiếu tất cả cõi Phật thanh tịnh? Luận nói thị hiện trong cảnh giới thật tướng của Chư Phật, các thứ báu dùng để trang sức là tiêu biểu trong Nhất thừa đầy đủ muôn đức.

-Kinh: “Đức Phật trong nước đó cho đến vì chúng nói pháp”.

-Tán: Văn này có hai:

  1. Nói pháp.
  2. Trợ hóa.

-Kinh: “Nam tây bắc phương cho đến cũng giống như vậy”.

-Tán: Nêu các phương khác cũng giống vậy.

-Kinh: “Lúc đó Chư Phật ở mười phương cho đến cúng dường tháp báu của Đa-bảo Như-lai”.

-Tán: Thứ hai Đức Phật kia nói đến.

-Kinh: “Lúc bấy giờ cõi ta bà cho đến treo những linh báu”.

-Tán: Biến cõi đón khách, có bốn:

  1. Biến đại thiên.
  2. Đức Phật liền ngồi.
  3. Lại rộng biến.
  4. Đức Phật các phương an tọa.

Đầu lại có hai: Trước biến cõi sau dời người. Biến cõi có ba: Trước hiện tịnh tiếp diệt uế, sau rừng hoa thơm. Tẩu là tán cây làm rừng, đầm không có nước gọi là tẩu (chằm). Vì sao biến uế làm tịnh ư? Luận nói thị hiện tất cả cõi Phật bình đẳng thanh tịnh, Đức Phật Thích-ca vì chúng sanh ác mà hiện nên có sự bất tịnh đây như Kinh Vô Cấu Xứng nói.

Hỏi: Vì sao tháp Đa-bảo bay lên hư không, không biến thành tịnh độ, phân thân Phật nhóm họp mới biến tịnh độ ư! Đáp: Đa-bảo rõ thuận theo Nhị thừa hiện tướng ở cõi uế, phân thân Phật là thuận Bồ-tát do đó mới biến tịnh độ. Lại Đa-bảo thuận trú vị Nhị thừa nên ở cõi uế. Phân thân thuận Nhị thừa sau thành nên ở cõi tịnh. Chủ biến có ba thời khách ngồi có hai vị.

Hỏi: Vì sao chủ nhân phải ba phen biến cõi ư?

Đáp: Muốn hiển phân thân Phật số nhiều. Lại hiển thứ lớp ba phen cùng tột hiển Nhất thừa tam thừa đây cùng tột, lại hiển phàm phu vị vốn uế. Trước biến Đại thiên tiêu biểu đến Thanh-văn, tiếp biến hai trăm muôn ức na do tha nước tiêu biểu đến Độc giác, sau lại biến hai trăm tiêu biểu vượt địa vị Nhị thừa đến Nhất thừa vị cùng tột đầy đủ.

Hỏi: Các Phật Thế tôn khách sao lại cần ngồi ư!

Đáp: Muốn cho ba phen biến, tột cùng ở đạo.

Hỏi: Nếu vậy, sao Phật khách không ba phen ngồi?

Đáp: Vì chứng lại nghĩa Pháp Hoa sâu mầu, lại để mở tháp Đabảo tức ba phen ngồi, ba lần chứng, ba lần biến.

-Kinh: “Chỉ giữ lại chừng trong hội này cho đến để ở cõi khác”.

-Tán: Đây là dời người. Căn cơ thuần thục có khả năng nghe cho nên giữ lại, vô duyên không có khả năng nghe nên dời đi.

-Kinh: “Lúc đó các Đức Phật cho đến mà trau dồi đó”.

-Tán: Thứ hai hóa Phật bèn ngồi, có ba: Trước nói Phật và thị giả đều đến, kế tướng cây tòa, sau tòa Phật không đủ. Đây là nói hai ý đầu.

Hỏi: Vì sao Chư Phật mỗi vị đều đem theo một vị thị giả?

Đáp: Chứng kinh mở tháp không nhờ thị giả, truyền hỏi nói nghi thức phép tắc một người đủ nói rõ.

Hỏi: Thị giả ngồi chỗ nào?

Đáp: Đâu cần ngồi.

Hỏi: Vì sao Tịnh Danh đãi khách mượn tòa Đăng Vương”. Đức Thích-ca đón thị giả không có tòa ngồi?

Đáp: Vì kia là thế tục, còn đây là Phật nên việc khác nhau.

-Kinh: “Bấy giờ Chư Phật cho đến vẫn còn chưa hết”.

-Tán: Đây nói tòa Phật không đủ.

-Kinh: “Bấy giờ đức Thích-ca Mâu-ni Phật cho đến đều làm cho thanh tịnh”.

-Tán: Dưới thứ ba, lại rộng biến có hai: Trước một phen biến hai trăm, sau một phen biến hai trăm, vì đã đến chưa đến có sai khác. Lần đầu biến có năm:

    1. Biến lượng cõi.
    2. Biến chúng sanh ác.
    3. Biến tướng tịnh.
    4. Biển cõi ác.
    5. Biến cõi tịnh trang nghiêm.

Biến lượng cõi: Phát ra ánh sáng báo hiệu có duyên mời Phật, chiếu khắp mười phương, Đức Phật ngồi cõi đất phải bằng phẳng, lập ra tòa chỉ ở tám phương.

-Kinh: “Không có địa ngục cho đến để ở cõi khác”.

-Tán: Đây biến chúng sanh ác.

-Kinh: “Người nước của Phật biến cho đến các thứ báu trau dồi”.

-Tán: Đây biến tướng tịnh.

-Kinh: “Các nước đó cũng không có biển cả sông ngòi cho đến và các núi lớn”.

-Tán: Đây biến cõi ác. Cũng có giải thích: Dưới nói khiến Bồ-tát ở núi Linh Thứu rải hoa, không biến ở hội, do đó trên nói chỉ giữ lại hội này. Lý này không đúng. Trên nói chỉ giữ lại hội này vì chúng có khả năng nghe pháp, chúng sanh năm đường đều dời đổi, đâu lại đãi khách biến cõi thành tịnh, riêng giữ lại ở núi tạp uế để chỉ cho khách biết, thì không có việc này. Y cứ thật ở núi cũng biến khiến không có. Dưới nói khiến ở trong núi rải hoa tức chỉ núi cũ dùng tịnh che uế gọi là dời chưa phát tâm thấy uế đã phát tâm thấy tịnh, ẩn uế hiển tịnh gọi là dời, dời tướng dời tâm. Chỉ nói dời các trời người để ở cõi khác, không nói dời ác để ở nước khác sắp đặt các trời người cũng giống như dời. Lại văn dưới Văn-thù ở Cung rồng hiện lên, hoa hiện trong núi thì nơi nào có núi đã dời? Nên Kinh Đại Bát-nhã quyển ba nói: Tam thiên đại thiên thế giới Tô mê lô nói Đại lô mê lô nói, Luân vi nói, Đại luân vi nói, Đại Tô mê lô tức thành vị trên ở trong cõi Phật.

-Kinh: “Thông làm một cõi nước Phật cho đến trùm khắp ở trên đất”.

-Tán: Đây biến cõi nghiêm tịnh. Các báu lẫn nhau nhau làm màn trùm trên, dùng báu lẫn nhau trang sức, lại dùng báu trang sức hoặc hiển lộ hoặc làm màn che, lại dùng báu lẫn nhau che phủ ở trên đều gọi là trùm lên.

-Kinh: “ Đức Phật Thích-ca Mâu-ni cho đến trải khắp trên đất”.

-Tán: Đây lần thứ hai biến hai trăm. Văn cũng như trước.

-Kinh: “Bấy giờ phương Đông cho đến đến nhóm ở cõi này”.

-Tán: Phật các phương an ngồi, có ba: Trước một phương an ngồi, kế đến các phương ngồi, sau khắp nơi ngồi. Đây là một phương ngồi.

-Kinh: “Thứ lớp như vậy cho đến đầy khắp trong đó”.

-Tán: Các phương ngồi và khắp nơi đều vậy.

-Kinh: “Lúc đó các Đức Phật cho đến cũng giống như vậy”.

-Tán: Nhóm họp phân thân trong đó có bốn, đây là thứ tư dâng hoa Phật chủ, có hai: Trước tiên sai thị giả, sau sai y theo lệ, sợ văn khác nhau nên nêu lập lại. Đầu nêu Chư Phật một phương, sau Phật bảy phương cũng vậy. Đầu văn có ba: Đầu bảo chỗ đi, tiếp sai truyền nói, sau dạy rải hoa cúng.

-Kinh: “Bấy giờ Đức Phật Thích-ca Mâu-ni cho đến trú trên hư không “.

-Tán: Phần chánh mở tháp, có ba: Đầu tiên xong việc trú trên hư không, tiếp chúng đứng dậy thấy, sau Đức Phật Thích-ca chính mở tháp.

Đây là phần đầu. Tháp nổi lên hư không nên tùy tháp trú.

-Kinh: “Tất cả bốn chúng cho đến một lòng nhìn Phật”.

-Tán: Đây chúng đứng dậy thấy.

-Kinh: “Khi ấy Đức Thích-ca cho đến mở cửa thành lớn”.

-Tán: Phật chánh mở. Làm điềm lành nên dụng tay phải.

-Kinh: “Tức thời tất cả chúng trong hội cho đến mà đến cõi này”.

-Tán: Đoạn thứ hai mở tháp nghe nói, chứng minh kinh đáng trọng. Dưới đoạn thứ ba nêu thấy khen ngợi, có hai: Đầu tiên thấy thân nghe nói sau khen ngợi rải hoa. Đây là phần đầu.

Kinh: “Bấy giờ bốn chúng cho đến và Phật Thích-ca Mâu-ni”.

Tán: Đây khen ngợi rải hoa.

-Kinh: “Lúc đó đức Đa-bảo cho đến có hãy ngồi trên tòa này”.

-Tán: Trong văn xuôi, tức đoạn thứ hai mộ chúng nói kinh trình bày Phật mới phó chúc có ba:

  1. Đồng ngồi trong tháp.
  2. Chúng ở giữa hư không.
  3. Khuyên nói phó chúc.

Văn đầu có hai: Trước sai, sau ngồi. Đây là sai bảo.

-Kinh: “Tức thời đức Phật Thích-ca Mâu-ni cho đến ngồi xếp bằng trên nửa tòa đó”.

-Tán: Đây là ngồi. Hỏi: Vì sao hai Đức Phật đồng ngồi một toà? Luận nói thị hiện hóa Phật – phi hóa Phật – pháp Phật – báo Phật cho

đến đều làm thành đại sự, tức là thành một đại nhân duyên. Lại tiêu biểu Tam thừa đồng sàng với Nhất thừa, chúng sanh cũng đồng tòa Nhất thừa.

-Kinh: “Bấy giờ đại chúng cho đến đều được ở trên hư không”.

-Tán: Dưới nêu rõ chúng ở trên không có hai: Trước thỉnh sau dẫn. Đây là thỉnh.

-Kinh: “Tức thời đức Thích-ca Mâu-ni Phật cho đến đều ở trên không”.

-Tán: Đây dẫn trú trên không, tiêu biểu nghe Nhất thừa trú Quả Phật.

-Kinh: “Dùng âm thanh lớn cho đến phó chúc có người”.

-Tán: Khuyên nói phó chúc. Đây chính đức Thích-ca chiêu mộ khuyên, căn cứ kệ nên biết.

-Kinh: “Bấy giờ Đức Thế tôn cho đến há chẳng riêng vì pháp”.

-Tán: Dưới có bốn mươi tám hàng kệ chia làm hai: mười hai hàng đầu tụng trước tháp nổi lên, nghe pháp chứng minh kinh thù thắng mầu nhiệm, ba mươi sáu hàng sau tụng trước chiêu mộ chúng nói kinh, trình bày mới phó chúc. Trong phần đầu lại có hai: một hàng rưỡi đầu tụng tháp nổi lên ấn chứng nói, khuyến khích mọi người, mười hàng rưỡi sau tụng mở tháp nghe nói để khuyên mọi người. Đây là phần đầu.

-Kinh: “Phật Đa-bảo diệt độ cho đến thường vì nghe Pháp Hoa”. – Tán: Dưới tụng mở tháp nghe nói để khuyên mọi người, có hai: hai hàng đầu tụng về nhân duyên, tám hàng rưỡi sau tụng mở tháp, không tụng thấy khen ngợi ở trước văn xuôi. Đây là phần đầu. Tiếng Phạm gọi A-tăng-kỳ-da hán dịch là vô ương số. Bổn đây nói nơi nơi tháp ta qua, có chỗ nói nơi nơi tháp ta ở, nơi nơi ta đã ở; lại nói chỗ ở văn nghĩa liền trùng, nên theo đây nói nơi nơi tháp ta qua cho đến là chỗ đến và nơi ở

-Kinh: “Lại vô lượng Chư Phật cho đến làm cho nước thanh tịnh”.

-Tán: Dưới tụng mở tháp, có bốn:

  1. Ba hàng đầu tụng ý phân thân nhóm họp.
  2. Một hàng tụng biến cõi.
  3. Hai hàng rưỡi tụng Phật ngồi.
  4. Hai hàng tụng hiển thân xuất ra mùi hương lợi sanh nói pháp. Đây là hai phần đầu.

-Kinh: “Các Đức Phật mỗi vị cho đến đốt sáng đuốc bừng lên”.

-Tán: Đây là Phật ngồi.

-Kinh: “Thân Phật toả hương thơm cho đến làm cho pháp ở lâu”.

-Tán: Hiển thân phát hương thơm nói pháp lợi sanh, hoặc đức Thích-ca tự xuất, hoặc phân thân ra mùi thơm. Văn xuôi nói chỉ có đức Thích-ca đốt hương để đãi khách, chẳng phải khách xuất ra mùi hương để cúng chủ, cho nên đây chẳng phải khách xuất, như gió gảy cành hóa nhân từ đây như gió ùa theo cỏ có thể thành.

-Kinh: “Bảo với các đại chúng cho đến phải nên biết ý này”.

-Tán: Dưới ba mươi sáu hàng tụng mộ chúng nói Kinh, trình bày, Phật mới phó chúc. Trong đây có ba: chín hàng rưỡi đầu tụng trình bày về mộ nói kinh, kế mười chín hàng tụng đối so sánh hơn kém, bảy hàng rưỡi sau tụng lần nữa chiêu mộ các người, kết thành hạnh thù thắng. chín hàng rưỡi đầu có ba: ba hàng rưỡi tụng chiêu mộ người trì, đọc, tụng kinh khiến họ tự thệ, nói lên hiện tại Phật biết rõ tâm người ấy. Kế bốn hàng tụng chiêu mộ người hộ pháp khiến họ tự nguyện… hai hàng tụng sau chiêu mộ người nói pháp tức là thấy Ta và Chư Phật khuyên khiến phát nguyện. Đây là ba hàng rưỡi đầu.

-Kinh: “Các hàng Phật tử thảy cho đến các thế giới vô lượng”.

-Tán: Bốn hàng tụng chiêu mộ người hộ pháp khiến họ tự thệ, có bốn: một hàng tụng chiêu mộ người hộ pháp. một hàng tụng hộ pháp tức là cúng dường ta và Đa-bảo. một hàng tụng nói Đa-bảo hộ pháp, một hàng tụng hộ Pháp tức cúng dường hóa Phật.

-Kinh: “Nếu người nói kinh này cho đến nên phát nguyện rộng lớn”.

-Tán: Đây hai hàng: một hàng tụng mộ người nói pháp tức là thấy ta cùng thân Đa-bảo và hóa Phật. một hàng tụng khuyên khiến phát nguyện.

-Kinh: “Bao nhiêu kinh điển khác cho đến đây là rất khó”.

-Tán: Dưới có mười chín hàng tụng đối so sánh hơn kém, có sáu:

  1. Năm hàng tụng đối so sánh nói kinh này là khó.
  2. Hai hàng tụng đối so sánh viết chép khó.
  3. Hai hàng tụng đối so đọc tụng khó.
  4. Hai hàng tụng đối so sánh vì một người nói khó.
  5. Ba hàng tụng đối so sánh người nghe khó.
  6. Năm hàng tụng đối so sánh người trì khó.

Năm hàng đầu: bốn hàng nêu dễ, một hàng sau đối so sánh kinh này khó tin khó hiểu khó nhập, lý trí sâu diệu nên rèn luyện khó thành, khác nhau trước thần thông có thể đắc.

-Kinh: “Giả sử lại có người cho đến đây mới chính là khó”.

-Tán: Hai hàng tụng so sánh với chép khó.

-Kinh: “Hoặc đem cả cõi đất cho đến. đây mới chính là khó”.

-Tán: Hai hàng tụng so sánh với đọc tụng khó.

-Kinh: “Giả sử gặp kiếp đốt cho đến đây mới chính là khó”.

-Tán: Hai hàng tụng so sánh vì một người nói khó.

-Kinh: “Nếu người trì tám muôn cho đến đây mới chính là khó”.

-Tán: Ba hàng tụng so sánh nghe khó.

-Kinh: “Hoặc có người nói pháp đây mới chính là khó”.

-Tán: năm hàng tụng đối so sánh trì khó, có hai: ba hàng tụng đối so sánh, sau hai hàng tụng kết thành trì thù thắng. Đây là ba hàng đầu.

-Kinh: “Ta vì hộ Phật đạo cho đến thời là trì thân Phật”.

-Tán: Đây hai hàng kết thành trì kinh thù thắng.

-Kinh: “Các người thiện nam này cho đến nên tự nói lời thệ”.

-Tán: bảy hàng rưỡi cuối, tụng lại chiêu mộ các người kết thành thắng hạnh có năm:

  1. Một hàng rưỡi tụng chiêu mộ người trì kinh khuyên nguyện.
  2. Một hàng rưỡi tụng thuận tâm Phật.
  3. Một hàng rưỡi thuận chánh hạnh.
  4. Một hàng nối dõi vị Phật.
  5. Hai hàng tụng lợi thế gian.

Đây là một hàng rưỡi đầu.

-Kinh: “Kinh pháp đây khó trì cho đến các Đức Phật thường khen”.

-Tán: Một hàng rưỡi tụng khen ngợi thuận tâm Phật.

-Kinh: “Đó là rất mạnh mẽ cho đến quả vô thượng Phật đạo”.

-Tán: Một hàng rưỡi tụng thuận chánh hạnh. Tiếng Phạm Đổ đa đây gọi trừ khí, lầm gọi là đầu đà. Đây có mười hai như Du-già Thanhvăn Địa nói.

-Kinh: “Có thể ở đời sau cho đến trú ở bậc thuần thiện”.

-Tán: Một hàng tụng nối dõi vị Phật, quyết định tin chắc gọi là thuần thiện, có bản viết chữ thuần chỉ là thiện.

-Kinh: “Sau khi Phật diệt độ cho đến đều nên cúng dường”.

Tán: Hai hàng cuối tụng về lợi ích thế gian. Đầu một hàng nêu trí nhãn về sau, một hàng nói nên cúng dường. Kinh Hoa Nghiêm chép: Nếu đem tam thiên đại thiên thế giới đội trên đầu trong một kiếp bất động, việc làm ấy chưa phải là khó, người tin pháp này mới gọi là khó, chúng sanh trong cõi đại thiên số như cát bụi cúng dường ưa thích đầy đủ, công đức kia chưa gọi là khó, người tin pháp này mới gọi là thù thắng, nếu để các cõi mười phương trong lòng bàn tay trú giữa hư không một kiếp, làm việc kia chưa gọi là khó, người tin pháp này rất là khó, cúng dường đầy đủ tất cả chúng sanh trong các cõi ở mười phương cõi số như các bụi, công đức ấy chưa gọi là khó người tin pháp này mới là thù thắng.

Ngày 2 Tháng Đầu niên hiệu Thiên Thừa “Năm Tân Hợi” ở chùa Pháp Long ba nhà giảng kinh, chùa Dược Sư Thiện Minh Phòng đắc nghiệp nhân phụng đọc thọ hiểu.

Tăng Giác Ấn và Nhiếp Thích cùng ghi chép.

Niên hiệu bảo An Năm Thứ Ba Ngày 9 Tháng 6 viết xong tại Chùa Pháp Long Tăng Giác Ấn đồng năm ấy ngày 19 tháng 12 để ở chùa Hưng Phước Viên như phòng kiểm duyệt xong, Tăng Giác Ấn vì muốn chánh pháp tồn tại lâu dài vãng sanh Cực Lạc.

 

Pages: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10