黃檗山 ( 黃hoàng 檗 山sơn )
Phật Học Đại Từ Điển
NGHĨA TIẾNG HÁN
（地名）在福建福清縣西二十餘里。其山多產黃檗，故名。唐貞元五年，正幹禪師開創此山，建立一宇，名云般若堂。其後歷八年，大闢堂宇，改號建福寺。尋希運禪師住山，黃檗之名頓顯。自後遂為臨濟一派之大道場，宋代最盛，幾閱星霜，漸即零落，明洪武二十三年，莆陽心鑑周公為檀越，請大休禪師革新一山之制規，重建殿宇。然至嘉靖三十四年，遇倭寇之亂，堂宇盡為灰燼，田地殆歸烏有。隆慶初有中天正圓結茅庵於黃檗之荒址，以圖恢復。萬歷二十九年，奏請藏經，孤苦八年，未蒙命而病歿。其徒興壽興慈等繼其志。越六年，相國葉文忠公奏賜萬福禪寺之號。四十二年，勅賜藏經全部并帑金三百兩。於是募化重建諸堂。崇禎二年，隆宓隆瑞等，亦續其業，與諸檀越謀，謀金粟密雲。六年冬，費隱繼其席，九年夏，隱元承之，寺門之興建，於是得全備。隱元復渡日本，弘傳黃檗之教義，故日本亦有所謂黃檗山萬福禪寺焉。出黃檗山志。
NGHĨA HÁN VIỆT
（ 地địa 名danh ） 在tại 福phước 建kiến 福phước 清thanh 縣huyện 。 西tây 二nhị 十thập 餘dư 里lý 。 其kỳ 山sơn 多đa 產sản 黃hoàng 檗 ， 故cố 名danh 。 唐đường 貞trinh 元nguyên 五ngũ 年niên ， 正chánh 幹cán 禪thiền 師sư 開khai 創sáng/sang 此thử 山sơn ， 建kiến 立lập 一nhất 宇vũ ， 名danh 云vân 般Bát 若Nhã 堂đường 。 其kỳ 後hậu 歷lịch 八bát 年niên ， 大đại 闢tịch 堂đường 宇vũ ， 改cải 號hiệu 建kiến 福phước 寺tự 。 尋tầm 希hy 運vận 禪thiền 師sư 住trụ 山sơn ， 黃hoàng 檗 之chi 名danh 頓đốn 顯hiển 。 自tự 後hậu 遂toại 為vi 臨lâm 濟tế 一nhất 派phái 之chi 大Đại 道Đạo 場tràng ， 宋tống 代đại 最tối 盛thịnh ， 幾kỷ 閱duyệt 星tinh 霜sương ， 漸tiệm 即tức 零linh 落lạc ， 明minh 洪hồng 武võ 二nhị 十thập 三tam 年niên ， 莆 陽dương 心tâm 鑑giám 周chu 公công 為vi 檀đàn 越việt ， 請thỉnh 大đại 休hưu 禪thiền 師sư 革cách 新tân 一nhất 山sơn 之chi 制chế 規quy 。 重trùng 建kiến 殿điện 宇vũ 。 然nhiên 至chí 嘉gia 靖tĩnh 三tam 十thập 四tứ 年niên ， 遇ngộ 倭 寇khấu 之chi 亂loạn ， 堂đường 宇vũ 盡tận 為vi 灰hôi 燼tẫn ， 田điền 地địa 殆đãi 歸quy 烏ô 有hữu 。 隆long 慶khánh 初sơ 有hữu 中trung 天thiên 正chánh 圓viên 結kết 茅mao 庵am 於ư 黃hoàng 檗 之chi 荒hoang 址 ， 以dĩ 圖đồ 恢khôi 復phục 。 萬vạn 歷lịch 二nhị 十thập 九cửu 年niên ， 奏tấu 請thỉnh 藏tạng 經kinh ， 孤cô 苦khổ 八bát 年niên ， 未vị 蒙mông 命mạng 而nhi 病bệnh 歿một 。 其kỳ 徒đồ 興hưng 壽thọ 興hưng 慈từ 等đẳng 繼kế 其kỳ 志chí 。 越việt 六lục 年niên ， 相tướng 國quốc 葉diệp 文văn 忠trung 公công 奏tấu 賜tứ 萬vạn 福phước 禪thiền 寺tự 之chi 號hiệu 。 四tứ 十thập 二nhị 年niên ， 勅sắc 賜tứ 藏tạng 經kinh 全toàn 部bộ 并tinh 帑 金kim 三tam 百bách 兩lưỡng 。 於ư 是thị 募mộ 化hóa 重trùng 建kiến 諸chư 堂đường 。 崇sùng 禎 二nhị 年niên ， 隆long 宓 隆long 瑞thụy 等đẳng ， 亦diệc 續tục 其kỳ 業nghiệp ， 與dữ 諸chư 檀đàn 越việt 謀mưu ， 謀mưu 金kim 粟túc 密mật 雲vân 。 六lục 年niên 冬đông ， 費phí 隱ẩn 繼kế 其kỳ 席tịch ， 九cửu 年niên 夏hạ ， 隱ẩn 元nguyên 承thừa 之chi ， 寺tự 門môn 之chi 興hưng 建kiến ， 於ư 是thị 得đắc 全toàn 備bị 。 隱ẩn 元nguyên 復phục 渡độ 日nhật 本bổn ， 弘hoằng 傳truyền 黃hoàng 檗 之chi 教giáo 義nghĩa ， 故cố 日nhật 本bổn 亦diệc 有hữu 所sở 謂vị 黃hoàng 檗 山sơn 萬vạn 福phước 禪thiền 寺tự 焉yên 。 出xuất 黃hoàng 檗 山sơn 志chí 。