弘Hoằng 明Minh 集Tập
Quyển 0004
梁Lương 僧Tăng 祐Hựu 撰Soạn
弘Hoằng 明Minh 集Tập 卷quyển 第đệ 四tứ
梁lương 揚dương 都đô 建kiến 初sơ 寺tự 釋thích 僧Tăng 祐hựu 撰soạn
-# 何hà 承thừa 天thiên 達đạt 性tánh 論luận
-# 顏nhan 光quang 祿lộc 延diên 之chi 難nạn/nan
達đạt 性tánh 論luận
夫phu 兩lưỡng 儀nghi 既ký 位vị 。 帝đế 王vương 參tham 之chi 。 宇vũ 中trung 莫mạc 尊tôn 焉yên 。 天thiên 以dĩ 陰âm 陽dương 分phần/phân 。 地địa 以dĩ 剛cang 柔nhu 用dụng 。 人nhân 以dĩ 仁nhân 義nghĩa 立lập 。 人nhân 非phi 天thiên 地địa 不bất 生sanh 。 天thiên 地địa 非phi 人nhân 不bất 靈linh 。 三tam 才tài 同đồng 體thể 相tướng 須tu 而nhi 成thành 者giả 也dã 。 故cố 能năng 稟bẩm 氣khí 清thanh 和hòa 神thần 明minh 特đặc 達đạt 。 情tình 綜tống 古cổ 今kim 智trí 周chu 萬vạn 物vật 。 妙diệu 思tư 窮cùng 幽u 賾trách 制chế 作tác 侔mâu 造tạo 化hóa 。 歸quy 仁nhân 與dữ 能năng 是thị 為vi 君quân 長trường/trưởng 。 撫phủ 養dưỡng 黎lê 元nguyên 助trợ 天thiên 宣tuyên 德đức 。 日nhật 月nguyệt 淑thục 清thanh 四tứ 靈linh 來lai 格cách 。 祥tường 風phong 協hiệp 律luật 玉ngọc 燭chúc 揚dương 暉huy 。 九cửu 穀cốc 芻sô 豢# 陸lục 產sản 水thủy 育dục 。 酸toan 鹹hàm 百bách 品phẩm 備bị 其kỳ 膳thiện 羞tu 。 棟đống 宇vũ 舟chu 車xa 銷tiêu 金kim 合hợp 土thổ/độ 。 絲ti 紵# 玄huyền 黃hoàng 供cung 其kỳ 器khí 服phục 。 文văn 以dĩ 禮lễ 度độ 娛ngu 以dĩ 八bát 音âm 。 庇tí 物vật 殖thực 生sanh 罔võng 不bất 備bị 設thiết 。 夫phu 民dân 用dụng 儉kiệm 則tắc 易dị 足túc 。 易dị 足túc 則tắc 力lực 有hữu 餘dư 。 力lực 有hữu 餘dư 則tắc 志chí 情tình 泰thái 。 樂nhạo/nhạc/lạc 治trị 之chi 心tâm 於ư 是thị 生sanh 焉yên 。 事sự 簡giản 則tắc 不bất 擾nhiễu 。 不bất 擾nhiễu 則tắc 神thần 明minh 靈linh 。 神thần 明minh 靈linh 則tắc 謀mưu 慮lự 審thẩm 。 濟tế 治trị 之chi 務vụ 於ư 是thị 成thành 焉yên 。 故cố 天thiên 地địa 以dĩ 儉kiệm 素tố 訓huấn 民dân 。 乾can/kiền/càn 坤# 以dĩ 易dị 簡giản 示thị 人nhân 。 所sở 以dĩ 訓huấn 示thị 慇ân 懃cần 若nhược 此thử 之chi 篤đốc 也dã 。 安an 得đắc 與dữ 夫phu 飛phi 沈trầm 蠉# 蠕nhuyễn 並tịnh 為vi 眾chúng 生sanh 哉tai 。 若nhược 夫phu 眾chúng 生sanh 者giả 。 取thủ 之chi 有hữu 時thời 用dụng 之chi 有hữu 道đạo 。 行hành 火hỏa 俟sĩ 風phong 暴bạo 。 畋điền 漁ngư 候hậu 豺sài 獺# 。 所sở 以dĩ 順thuận 天thiên 時thời 也dã 。 大đại 夫phu 不bất 麛# 卵noãn 。 庶thứ 人nhân 不bất 數số 罟# 。 行hành 葦vi 作tác 歌ca 宵tiêu 魚ngư 垂thùy 化hóa 。 所sở 以dĩ 愛ái 人nhân 用dụng 也dã 。 庖bào 厨trù 不bất 邇nhĩ 五ngũ 犯phạm 是thị 翼dực 。 殷ân 后hậu 改cải 祝chúc 孔khổng 釣điếu 不bất 網võng 。 所sở 以dĩ 明minh 仁nhân 道đạo 也dã 。 至chí 於ư 生sanh 必tất 有hữu 死tử 形hình 弊tệ 神thần 散tán 。 猶do 春xuân 榮vinh 秋thu 落lạc 四tứ 時thời 代đại 換hoán 。 奚hề 有hữu 於ư 更cánh 受thọ 形hình 哉tai 。 詩thi 云vân 。 愷# 悌đễ 君quân 子tử 。 求cầu 福phước 不bất 回hồi 。 言ngôn 弘hoằng 道đạo 之chi 在tại 己kỷ 也dã 。 三tam 后hậu 在tại 天thiên 。 言ngôn 精tinh 靈linh 之chi 升thăng 遐hà 也dã 。 若nhược 乃nãi 內nội 懷hoài 嗜thị 欲dục 外ngoại 憚đạn 權quyền 教giáo 。 慮lự 深thâm 方phương 生sanh 施thí 而nhi 望vọng 報báo 。 在tại 昔tích 先tiên 師sư 未vị 之chi 或hoặc 言ngôn 。 余dư 固cố 不bất 敏mẫn 。 罔võng 知tri 請thỉnh 事sự 焉yên 矣hĩ 。
釋thích 何hà 衡hành 陽dương 達đạt 性tánh 論luận
顏nhan 延diên 之chi
前tiền 得đắc 所sở 論luận 。 深thâm 見kiến 弘hoằng 慮lự 。 崇sùng 致trí 人nhân 道đạo 黜truất 遠viễn 生sanh 類loại 。 物vật 有hữu 明minh 徵trưng 事sự 不bất 愆khiên 義nghĩa 。 維duy 情tình 輔phụ 教giáo 。 足túc 使sử 異dị 門môn 掃tảo 軌quỹ 。 況huống 在tại 蘄kì 同đồng 豈khởi 忘vong 所sở 附phụ 。 徒đồ 恐khủng 琴cầm 瑟sắt 專chuyên 一nhất 更cánh 失thất 闡xiển 諧hài 。 故cố 略lược 廣quảng 數số 條điều 取thủ 盡tận 後hậu 報báo 。 足túc 下hạ 云vân 。 同đồng 體thể 二nhị 儀nghi 共cộng 成thành 三tam 才tài 者giả 。 是thị 必tất 合hợp 德đức 之chi 稱xưng 。 非phi 遭tao 人nhân 之chi 目mục 。 然nhiên 總tổng 庶thứ 類loại 同đồng 號hiệu 眾chúng 生sanh 。 亦diệc 含hàm 識thức 之chi 名danh 。 豈khởi 上thượng 哲triết 之chi 諡thụy 。 然nhiên 則tắc 議nghị 三tam 才tài 者giả 無vô 取thủ 於ư 氓# 隷lệ 。 言ngôn 眾chúng 生sanh 者giả 。 亦diệc 何hà 濫lạm 於ư 聖thánh 智trí 。 雖tuy 情tình 在tại 序tự 別biệt 自tự 不bất 患hoạn 亂loạn 倫luân 。 若nhược 能năng 兩lưỡng 藉tạ 方phương 教giáo 俱câu 舉cử 。 達đạt 義nghĩa 節tiết 彼bỉ 離ly 文văn 採thải 此thử 。 共cộng 實thật 則tắc 可khả 使sử 倍bội 宮cung 自tự 和hòa 析tích 符phù 復phục 合hợp 。 何hà 詎cự 怏ưởng 怏ưởng 執chấp 呂lữ 以dĩ 毀hủy 律luật 。 且thả 大đại 德đức 曰viết 生sanh 有hữu 萬vạn 之chi 所sở 同đồng 同đồng 於ư 所sở 萬vạn 。 豈khởi 得đắc 生sanh 之chi 可khả 異dị 。 不bất 異dị 之chi 生sanh 宜nghi 其kỳ 為vi 眾chúng 。 但đãn 眾chúng 品phẩm 之chi 中trung 愚ngu 慧tuệ 群quần 差sai 。 人nhân 則tắc 役dịch 物vật 以dĩ 為vi 養dưỡng 。 物vật 則tắc 見kiến 役dịch 以dĩ 養dưỡng 人nhân 。 雖tuy 始thỉ 或hoặc 因nhân 順thuận 終chung 至chí 裁tài 殘tàn 。 庶thứ 端đoan 萌manh 起khởi 情tình 嗜thị 不bất 禁cấm 。 生sanh 害hại 繁phồn 慘thảm 天thiên 理lý 欝uất 滅diệt 。 皇hoàng 聖thánh 哀ai 其kỳ 若nhược 此thử 而nhi 不bất 能năng 頓đốn 奪đoạt 所sở 滯trệ 。 故cố 設thiết 候hậu 物vật 之chi 教giáo 。 謹cẩn 順thuận 時thời 之chi 經kinh 。 將tương 以dĩ 開khai 仁nhân 育dục 識thức 反phản 漸tiệm 息tức 泰thái 耳nhĩ 。 與dữ 道đạo 為vi 心tâm 者giả 。 或hoặc 不bất 劑tề 此thử 而nhi 止chỉ 。 又hựu 知tri 大đại 制chế 生sanh 死tử 同đồng 之chi 榮vinh 落lạc 。 類loại 諸chư 區khu 有hữu 誠thành 亦diệc 宜nghi 然nhiên 。 然nhiên 神thần 理lý 存tồn 沒một 儻thảng 異dị 於ư 枯khô 荄# 變biến 謝tạ 。 就tựu 同đồng 草thảo 木mộc 便tiện 當đương 煙yên 盡tận 。 而nhi 復phục 云vân 三tam 后hậu 昇thăng 遐hà 精tinh 靈linh 在tại 天thiên 。 若nhược 精tinh 靈linh 必tất 在tại 。 果quả 異dị 於ư 草thảo 木mộc 。 則tắc 受thọ 形hình 之chi 論luận 。 無vô 乃nãi 更cánh 資tư 來lai 說thuyết 。 將tương 由do 三tam 后hậu 粹túy 善thiện 報báo 在tại 生sanh 天thiên 耶da 。 欲dục 毀hủy 後hậu 生sanh 反phản 立lập 昇thăng 遐hà 。 當đương 毀hủy 更cánh 立lập 。 固cố 知tri 非phi 力lực 所sở 除trừ 。 若nhược 徒đồ 有hữu 精tinh 靈linh 。 尚thượng 無vô 體thể 狀trạng 。 未vị 知tri 在tại 天thiên 當đương 何hà 憑bằng 以dĩ 立lập 。 吾ngô 怯khiếp 於ư 庭đình 斷đoạn 。 故cố 務vụ 求cầu 依y 放phóng 。 而nhi 進tiến 退thoái 思tư 索sách 未vị 獲hoạch 所sở 安an 。 凡phàm 氣khí 數số 之chi 內nội 無vô 不bất 感cảm 對đối 。 施thí 報báo 之chi 道đạo 必tất 然nhiên 之chi 符phù 。 言ngôn 其kỳ 必tất 符phù 何hà 猜# 有hữu 望vọng 。 故cố 遺di 惠huệ 者giả 無vô 要yếu 。 存tồn 功công 者giả 有hữu 期kỳ 。 期kỳ 存tồn 未vị 善thiện 去khứ 惠huệ 。 乃nãi 至chí 人nhân 有hữu 賢hiền 否phủ/bĩ 則tắc 意ý 有hữu 公công 私tư 。 不bất 可khả 見kiến 物vật 或hoặc 期kỳ 報báo 因nhân 謂vị 樹thụ 德đức 皆giai 要yếu 且thả 經kinh 世thế 恆hằng 談đàm 貴quý 施thí 者giả 勿vật 憶ức 士sĩ 子tử 服phục 義nghĩa 猶do 惠huệ 而nhi 不bất 有hữu 。 況huống 在tại 聞văn 道đạo 要yếu 。 更cánh 不bất 得đắc 虛hư 心tâm 而nhi 動động 必tất 懷hoài 嗜thị 事sự 盡tận 憚đạn 權quyền 耶da 。 曾tằng 不bất 能năng 引dẫn 之chi 上thượng 濟tế 每mỗi 驅khu 之chi 下hạ 淪luân 。 雖tuy 深thâm 誚tiếu 挍giảo 責trách 。 亦diệc 已dĩ 厚hậu 言ngôn 不bất 伐phạt 。 足túc 下hạ 嬰anh 城thành 素tố 堅kiên 難nạn/nan 為vi 飛phi 書thư 。 而nhi 吾ngô 自tự 居cư 憂ưu 患hoạn 情tình 理lý 無vô 託thác 。 近cận 辱nhục 褒bao 告cáo 。 欲dục 其kỳ 布bố 意ý 裁tài 往vãng 釋thích 。 慮lự 不bất 或hoặc 值trị 。 顏nhan 延diên 之chi 白bạch 。
答đáp 顏nhan 永vĩnh 嘉gia
敬kính 覽lãm 芳phương 訊tấn 研nghiên 復phục 淵uyên 旨chỉ 。 區khu 別biệt 三tam 才tài 步bộ 驗nghiệm 精tinh 粹túy 。 宣tuyên 演diễn 道Đạo 心tâm 褒bao 賞thưởng 施thí 士sĩ 。 貫quán 綜tống 幽u 明minh 推thôi 誠thành 及cập 物vật 。 行hành 之chi 於ư 己kỷ 則tắc 美mỹ 。 敷phu 之chi 於ư 教giáo 則tắc 弘hoằng 。 殆đãi 無vô 所sở 間gian 。 退thoái 尋tầm 嘉gia 誨hối 之chi 來lai 。 將tương 欲dục 令linh 參tham 觀quán 斗đẩu 極cực 復phục 迷mê 反phản 逕kính 思tư 。 或hoặc 昧muội 然nhiên 未vị 全toàn 曉hiểu 洽hiệp 。 故cố 復phục 重trùng 申thân 本bổn 懷hoài 。 足túc 下hạ 所sở 謂vị 共cộng 成thành 三tam 才tài 者giả 。 是thị 必tất 合hợp 德đức 之chi 稱xưng 。 上thượng 哲triết 之chi 人nhân 。 亦diệc 何hà 為vi 其kỳ 然nhiên 。 夫phu 立lập 人nhân 之chi 道đạo 取thủ 諸chư 仁nhân 義nghĩa 。 惻trắc 隱ẩn 為vi 仁nhân 者giả 之chi 表biểu 。 恥sỉ 惡ác 為vi 義nghĩa 心tâm 之chi 端đoan 。 牛ngưu 山sơn 之chi 木mộc 剪tiễn 性tánh 於ư 䥸# 斧phủ 。 恬điềm 漠mạc 之chi 想tưởng 汩# 慮lự 於ư 利lợi 害hại 。 誠thành 直trực 滋tư 其kỳ 萌manh 孽nghiệt 援viện 其kỳ 善thiện 心tâm 。 遂toại 乃nãi 存tồn 而nhi 不bất 算toán 得đắc 無vô 過quá 與dữ 。 又hựu 云vân 。 議nghị 三tam 才tài 者giả 無vô 取thủ 於ư 氓# 隸lệ 。 言ngôn 眾chúng 生sanh 者giả 。 亦diệc 何hà 濫lạm 於ư 聖thánh 智trí 。 既ký 已dĩ 聞văn 命mạng 。 猶do 未vị 知tri 二nhị 塗đồ 。 當đương 以dĩ 何hà 為vi 判phán 。 將tương 伊y 顏nhan 下hạ 麗lệ 寧ninh 僑kiều 札# 上thượng 附phụ 。 企xí 望vọng 不bất 倦quyện 。 以dĩ 祛khư 未vị 了liễu 。 必tất 令linh 兩lưỡng 藉tạ 俱câu 舉cử 宮cung 和hòa 符phù 合hợp 。 豈khởi 不bất 盡tận 善thiện 。 又hựu 曰viết 。 大đại 德đức 曰viết 。 生sanh 有hữu 萬vạn 之chi 所sở 同đồng 同đồng 於ư 所sở 萬vạn 。 豈khởi 得đắc 生sanh 之chi 可khả 異dị 。 非phi 謂vị 不bất 然nhiên 。 人nhân 生sanh 雖tuy 均quân 被bị 大đại 德đức 。 不bất 可khả 謂vị 之chi 眾chúng 生sanh 。 譬thí 聖thánh 人nhân 雖tuy 同đồng 稟bẩm 五ngũ 常thường 。 不bất 可khả 謂vị 之chi 眾chúng 人nhân 。 奚hề 取thủ 於ư 不bất 異dị 之chi 生sanh 必tất 宜nghi 為vì 眾chúng 哉tai 。 來lai 告cáo 云vân 。 人nhân 則tắc 役dịch 物vật 以dĩ 為vi 養dưỡng 。 物vật 則tắc 見kiến 役dịch 以dĩ 養dưỡng 人nhân 。 大đại 判phán 如như 此thử 。 便tiện 是thị 顧cố 同đồng 鄙bỉ 議nghị 。 至chí 於ư 情tình 嗜thị 不bất 禁cấm 害hại 生sanh 慘thảm 物vật 。 所sở 謂vị 甚thậm 者giả 泰thái 者giả 。 聖thánh 人nhân 固cố 已dĩ 去khứ 之chi 。 又hựu 云vân 。 以dĩ 道đạo 為vi 心tâm 者giả 。 或hoặc 不bất 劑tề 此thử 而nhi 止chỉ 。 請thỉnh 問vấn 不bất 止chỉ 者giả 。 將tương 自tự 己kỷ 不bất 殺sát 耶da 。 令linh 受thọ 教giáo 咸hàm 同đồng 耶da 。 若nhược 自tự 己kỷ 不bất 殺sát 取thủ 足túc 市thị 廛triền 。 故cố 是thị 遠viễn 庖bào 厨trù 。 意ý 必tất 欲dục 推thôi 之chi 於ư 編biên 戶hộ 。 吾ngô 見kiến 雅nhã 論luận 之chi 不bất 可khả 立lập 矣hĩ 。 又hựu 云vân 。 若nhược 同đồng 草thảo 木mộc 便tiện 當đương 煙yên 盡tận 。 精tinh 靈linh 在tại 天thiên 將tương 何hà 憑bằng 以dĩ 立lập 。 夫phu 神thần 魄phách 忽hốt 怳hoảng 遊du 魂hồn 為vi 變biến 。 發phát 揚dương 悽thê 愴sảng 。 亦diệc 于vu 何hà 否phủ/bĩ 之chi 。 仲trọng 由do 屈khuất 於ư 知tri 死tử 。 賜tứ 也dã 失thất 於ư 所sở 問vấn 。 不bất 更cánh 受thọ 形hình 。 前tiền 論luận 之chi 所sở 明minh 言ngôn 所sở 憑bằng 之chi 方phương 。 請thỉnh 附phụ 夫phu 子tử 之chi 對đối 。 及cập 施thí 報báo 之chi 道đạo 必tất 然nhiên 之chi 符phù 。 當đương 謂vị 于vu 氏thị 高cao 門môn 。 俟sĩ 積tích 善thiện 之chi 慶khánh 。 博bác 陽dương 不bất 伐phạt 。 膺ưng 公công 侯hầu 之chi 祚tộ 。 何hà 關quan 於ư 後hậu 身thân 乎hồ 。 又hựu 云vân 。 經kinh 世thế 恆hằng 談đàm 施thí 者giả 勿vật 憶ức 士sĩ 子tử 服phục 義nghĩa 惠huệ 而nhi 不bất 有hữu 。 誠thành 哉tai 斯tư 言ngôn 。 微vi 暢sướng 設thiết 報báo 以dĩ 要yếu 惠huệ 說thuyết 徒đồ 之chi 所sở 先tiên 。 悅duyệt 報báo 而nhi 為vi 惠huệ 。 舉cử 世thế 之chi 常thường 務vụ 。 疑nghi 經kinh 受thọ 累lũy 劫kiếp 之chi 罪tội 。 勤cần 施thí 獲hoạch 積tích 倍bội 之chi 報báo 。 不bất 似tự 吾ngô 黨đảng 之chi 為vi 道đạo 者giả 。 是thị 以dĩ 怏ưởng 怏ưởng 耳nhĩ 。 知tri 欲dục 引dẫn 之chi 上thượng 濟tế 。 亦diệc 甚thậm 所sở 不bất 惜tích 。 但đãn 丈trượng 夫phu 處xứ 實thật 者giả 。 頗phả 陋lậu 前tiền 識thức 之chi 華hoa 。 故cố 不bất 為vi 也dã 。 若nhược 乃nãi 施thí 非phi 周chu 急cấp 惠huệ 存tồn 功công 舉cử 揆quỹ 諸chư 高cao 明minh 亦diệc 有hữu 恥sỉ 乎hồ 。 此thử 吾ngô 率suất 其kỳ 恆hằng 心tâm 久cửu 而nhi 不bất 化hóa 。 內nội 慚tàm 璩cừ 子tử 未vị 暇hạ 有hữu 所sở 謂vị 也dã 。 何hà 承thừa 天thiên 白bạch 。
重trọng/trùng 釋thích 何hà 衡hành 陽dương
薄bạc 從tùng 歲tuế 事sự 躬cung 斂liểm 山sơn 田điền 。 田điền 家gia 節tiết 隙khích 野dã 老lão 為vi 儔trù 。 言ngôn 止chỉ 穀cốc 稼giá 務vụ 盡tận 耕canh 牧mục 。 談đàm 年niên 計kế 耦# 無vô 聞văn 達đạt 義nghĩa 。 重trọng/trùng 獲hoạch 微vi 辯biện 得đắc 用dụng 昭chiêu 慰úy 。 啟khải 告cáo 精tinh 至chí 愈dũ 慚tàm 固cố 結kết 。 今kim 復phục 忘vong 書thư 往vãng 懷hoài 。 以dĩ 輸du 未vị 述thuật 。 夫phu 藉tạ 意ý 探thám 理lý 。 不bất 若nhược 析tích 之chi 聖thánh 文văn 三tam 才tài 之chi 論luận 。 故cố 當đương 本bổn 諸chư 三tam 畫họa 。 三tam 畫họa 既ký 陳trần 中trung 稱xưng 君quân 德đức 。 所sở 以dĩ 神thần 致trí 太thái 上thượng 崇sùng 一nhất 元nguyên 首thủ 。 故cố 前tiền 謂vị 自tự 非phi 體thể 合hợp 天thiên 地địa 無vô 以dĩ 允duẫn 應ưng 。 斯tư 弘hoằng 研nghiên 其kỳ 清thanh 慮lự 。 未vị 肯khẳng 存tồn 同đồng 。 猶do 以dĩ 恐khủng 兼kiêm 容dung 罔võng 棄khí 廣quảng 載tái 不bất 遺di 。 篤đốc 物vật 之chi 志chí 誠thành 為vi 優ưu 贍thiệm 。 恐khủng 理lý 位vị 雜tạp 越việt 疑nghi 陽dương 遂toại 眾chúng 。 若nhược 惻trắc 隱ẩn 所sở 發phát 窮cùng 博bác 愛ái 之chi 量lượng 。 恥sỉ 惡ác 所sở 加gia 盡tận 祐hựu 直trực 之chi 正chánh 。 則tắc 上thượng 仁nhân 上thượng 義nghĩa 。 吾ngô 無vô 間gian 然nhiên 。 但đãn 情tình 之chi 者giả 寡quả 。 利lợi 之chi 者giả 眾chúng 。 豫dự 有hữu 其kỳ 分phần/phân 。 未vị 臻trăn 其kỳ 極cực 者giả 不bất 得đắc 以dĩ 配phối 擬nghĩ 二nhị 儀nghi 耳nhĩ 。 今kim 方phương 使sử 極cực 者giả 為vi 師sư 。 不bất 極cực 者giả 為vi 資tư 。 扶phù 其kỳ 敬kính 讓nhượng 去khứ 其kỳ 忮# 爭tranh 。 令linh 䥸# 斧phủ 鑄chú 刃nhận 利lợi 害hại 寢tẩm 端đoan 。 驅khu 百bách 代đại 之chi 民dân 出xuất 信tín 厚hậu 之chi 塗đồ 。 則tắc 何hà 萌manh 不bất 滋tư 何hà 善thiện 不bất 援viện 。 而nhi 誣vu 以dĩ 不bất 算toán 未vị 值trị 其kỳ 意ý 。 三tam 才tài 等đẳng 列liệt 。 不bất 得đắc 取thủ 偏thiên 才tài 之chi 器khí 。 眾chúng 生sanh 為vi 號hiệu 。 不bất 可khả 濫lạm 無vô 生sanh 之chi 人nhân 。 故cố 此thử 去khứ 氓# 隸lệ 彼bỉ 甄chân 聖thánh 智trí 。 兩lưỡng 藉tạ 俱câu 舉cử 旨chỉ 在tại 於ư 斯tư 。 若nhược 僑kiều 札# 未vị 能năng 道đạo 一nhất 。 皇hoàng 王vương 豈khởi 獲hoạch 上thượng 附phụ 。 伊y 顏nhan 猶do 共cộng 賴lại 氣khí 化hóa 宜nghi 乎hồ 下hạ 麗lệ 。 二nhị 塗đồ 之chi 判phán 易dị 於ư 賾trách 指chỉ 。 又hựu 知tri 以dĩ 人nhân 生sanh 雖tuy 均quân 被bị 大đại 德đức 。 不bất 可khả 謂vị 之chi 眾chúng 生sanh 。 譬thí 聖thánh 人nhân 雖tuy 同đồng 稟bẩm 五ngũ 常thường 。 不bất 可khả 謂vị 之chi 眾chúng 人nhân 。 夫phu 不bất 可khả 謂vị 之chi 眾chúng 人nhân 。 以dĩ 茂mậu 人nhân 者giả 神thần 明minh 也dã 。 今kim 已dĩ 均quân 被bị 同đồng 眾chúng 。 復phục 何hà 諱húy 眾chúng 同đồng 。 故cố 當đương 殊thù 其kỳ 特đặc 靈linh 。 不bất 應ưng 異dị 其kỳ 得đắc 生sanh 。 徒đồ 忌kỵ 眾chúng 名danh 未vị 虧khuy 眾chúng 實thật 。 得đắc 無vô 似tự 蜀thục 梁lương 逃đào 畏úy 卒thốt 不bất 能năng 避tị 。 所sở 謂vị 役dịch 物vật 為vi 養dưỡng 見kiến 役dịch 養dưỡng 人nhân 者giả 。 欲dục 言ngôn 愚ngu 慧tuệ 相tương/tướng 傾khuynh 惛hôn 算toán 相tương/tướng 制chế 。 事sự 由do 智trí 出xuất 非phi 出xuất 天thiên 理lý 。 是thị 以dĩ 始thỉ 矜căng 萌manh 起khởi 終chung 哀ai 欝uất 滅diệt 。 豈khởi 與dữ 足túc 下hạ 芻sô 豢# 百bách 品phẩm 共cộng 其kỳ 指chỉ 歸quy 。 凡phàm 動động 而nhi 善thiện 流lưu 下hạ 民dân 之chi 性tánh 。 化hóa 而nhi 裁tài 之chi 上thượng 聖thánh 之chi 功công 。 謹cẩn 為vi 垣viên 防phòng 猶do 患hoạn 踰du 溢dật 。 況huống 乃nãi 罔võng 不bất 備bị 設thiết 以dĩ 充sung 侈xỉ 志chí 。 方phương 開khai 所sở 泰thái 何hà 議nghị 去khứ 甚thậm 。 故cố 知tri 慘thảm 物vật 之chi 談đàm 不bất 得đắc 與dữ 薄bạc 夫phu 同đồng 憂ưu 樂nhạo/nhạc/lạc 。 殺sát 意ý 偏thiên 好hảo/hiếu 生sanh 情tình 博bác 。 所sở 云vân 與dữ 道đạo 為vi 心tâm 者giả 。 博bác 乎hồ 生sanh 情tình 將tương 使sử 排bài 虛hư 率suất 遂toại 跖# 實thật 。 莫mạc 夭yểu 利lợi 澤trạch 通thông 天thiên 而nhi 不bất 為vi 惠huệ 。 庸dong 適thích 恩ân 止chỉ 麛# 卵noãn 事sự 法pháp 豺sài 獺# 耶da 。 推thôi 此thử 往vãng 也dã 。 非phi 唯duy 自tự 己kỷ 不bất 復phục 委ủy 咎cữu 市thị 廛triền 乎hồ 庖bào 厨trù 。 且thả 市thị 庖bào 之chi 外ngoại 非phi 無vô 御ngự 養dưỡng 。 神thần 農nông 所sở 書thư 。 中trung 散tán 所sở 述thuật 。 公công 理lý 美mỹ 其kỳ 事sự 仲trọng 彥ngạn 精tinh 其kỳ 業nghiệp 。 是thị 亦diệc 古cổ 有hữu 其kỳ 傳truyền 。 今kim 聞văn 其kỳ 人nhân 。 何hà 必tất 以dĩ 刲# 刳khô 為vi 稟bẩm 和hòa 之chi 性tánh 。 爓# [卄/瀹]# 為vi 翼dực 善thiện 之chi 具cụ 哉tai 。 若nhược 以dĩ 編biên 戶hộ 難nạn/nan 齊tề 憂ưu 鄙bỉ 論luận 未vị 立lập 是thị 見kiến 。 二nhị 叔thúc 不bất 咸hàm 慮lự 周chu 德đức 先tiên 亡vong 。 儻thảng 能năng 申thân 以dĩ 遠viễn 圖đồ 要yếu 之chi 長trường/trưởng 世thế 。 則tắc 日nhật 計kế 可khả 滿mãn 歲tuế 功công 可khả 期kỳ 。 精tinh 靈linh 草thảo 木mộc 果quả 已dĩ 區khu 別biệt 。 遊du 魂hồn 之chi 答đáp 。 亦diệc 精tinh 靈linh 之chi 說thuyết 。 若nhược 雖tuy 有hữu 無vô 形hình 天thiên 下hạ 寧ninh 有hữu 無vô 形hình 之chi 有hữu 。 顧cố 此thử 惟duy 疑nghi 宜nghi 見kiến 正chánh 定định 。 仲trọng 尼ni 不bất 答đáp 有hữu 無vô 未vị 辯biện 。 足túc 下hạ 既ký 辯biện 其kỳ 有hữu 。 豈khởi 得đắc 同đồng 不bất 辯biện 之chi 答đáp 。 雖tuy 子tử 嗜thị 學học 。 懼cụ 未vị 獲hoạch 所sở 附phụ 。 或hoặc 是thị 曉hiểu 晦hối 塗đồ 隔cách 隱ẩn 著trước 事sự 懸huyền 。 遂toại 令linh 明minh 月nguyệt 廢phế 照chiếu 世thế 。 智trí 限hạn 心tâm 知tri 謂vị 必tất 符phù 之chi 。 言ngôn 體thể 之chi 極cực 于vu 罔võng 講giảng 求cầu 。 反phản 意ý 如như 非phi 相tướng 盡tận 。 或hoặc 世thế 人nhân 守thủ 璞# 受thọ 讓nhượng 玉ngọc 市thị 將tương 譯dịch 胥# 牽khiên 俗tục 還hoàn 說thuyết 國quốc 情tình 苟cẩu 未vị 照chiếu 盡tận 。 請thỉnh 復phục 其kỳ 具cụ 申thân 近cận 釋thích 。 報báo 施thí 首thủ 稱xưng 氣khí 數số 者giả 以dĩ 為vi 物vật 無vô 妄vọng 。 然nhiên 各các 以dĩ 類loại 感cảm 。 感cảm 類loại 之chi 中trung 人nhân 心tâm 為vi 大đại 。 心tâm 術thuật 之chi 動động 隷lệ 歷lịch 所sở 不bất 能năng 得đắc 。 及cập 其kỳ 積tích 致trí 于vu 可khả 勝thắng 原nguyên 而nhi 當đương 斷đoạn 取thủ 世thế 見kiến 據cứ 為vi 高cao 證chứng 。 莊trang 周chu 云vân 。 莾mãng 鹵lỗ 滅diệt 裂liệt 報báo 亦diệc 如như 之chi 。 孫tôn 卿khanh 曰viết 。 報báo 應ứng 之chi 勢thế 各các 以dĩ 類loại 至chí 後hậu 身thân 著trước 戒giới 可khả 不bất 敬kính 與dữ 慈từ 護hộ 之chi 人nhân 深thâm 見kiến 此thử 數số 。 故cố 正chánh 言ngôn 其kỳ 本bổn 非phi 邀yêu 其kỳ 末mạt 。 長trường/trưởng 美mỹ 遏át 惡ác 反phản 民dân 大đại 順thuận 。 濟tế 有hữu 生sanh 之chi 類loại 。 入nhập 無vô 死tử 之chi 地địa 。 令linh 慶khánh 周chu 兆triệu 物vật 尊tôn 冠quan 百bách 神thần 。 安an 宜nghi 祚tộ 極cực 子tử 胤dận 福phước 限hạn 卿khanh 相tương/tướng 而nhi 已dĩ 。 常thường 善thiện 以dĩ 救cứu 善thiện 亦diệc 從tùng 之chi 勢thế 。 猶do 影ảnh 表biểu 不bất 慮lự 自tự 來lai 何hà 言ngôn 乎hồ 。 要yếu 惠huệ 悅duyệt 報báo 疑nghi 罪tội 勒lặc 施thí 。 似tự 由do 近cận 驗nghiệm 吝lận 情tình 遠viễn 猜# 德đức 教giáo 。 故cố 方phương 罰phạt 矜căng 功công 而nhi 濫lạm 咎cữu 忘vong 賢hiền 遺di 存tồn 異dị 義nghĩa 。 公công 私tư 殊thù 意ý 已dĩ 備bị 前tiền 白bạch 。 差sai 不bất 重trọng/trùng 云vân 想tưởng 處xứ 實thật 陋lậu 華hoa 者giả 。 復phục 見kiến 其kỳ 居cư 厚hậu 去khứ 薄bạc 耳nhĩ 。 若nhược 施thí 非phi 周chu 急cấp 惠huệ 而nhi 期kỳ 譽dự 。 乃nãi 如như 之chi 人nhân 誠thành 道đạo 之chi 蠧đố 。 惟duy 子tử 之chi 恥sỉ 丘khâu 亦diệc 恥sỉ 之chi 。
重trọng/trùng 答đáp 顏nhan 永vĩnh 嘉gia
吾ngô 少thiểu 信tín 管quản 見kiến 。 老lão 而nhi 彌di 篤đốc 。 既ký 言ngôn 之chi 。 難nạn/nan 云vân 。 將tương 堙yên 腐hủ 方phương 寸thốn 。 故cố 願nguyện 憑bằng 流lưu 颺dương 以dĩ 託thác 麟lân 翮cách 。 厚hậu 意ý 垂thùy 懷hoài 慧tuệ 以dĩ 重trọng/trùng 釋thích 。 稽khể 證chứng 周chu 明minh 華hoa 辭từ 博bác 贍thiệm 。 夫phu 良lương 玉ngọc 時thời 玷điếm 。 賤tiện 夫phu 指chỉ 其kỳ 瑕hà 。 望vọng 舒thư 抱bão 魄phách 。 野dã 人nhân 睨# 其kỳ 缺khuyết 。 豈khởi 伊y 好hảo/hiếu 辯biện 未vị 獲hoạch 云vân 。 已dĩ 復phục 進tiến 請thỉnh 益ích 之chi 問vấn 。 庶thứ 以dĩ 研nghiên 盡tận 所sở 滯trệ 。 來lai 告cáo 云vân 。 三tam 才tài 之chi 論luận 。 故cố 當đương 本bổn 諸chư 三tam 畫họa 。 三tam 畫họa 既ký 陳trần 中trung 稱xưng 君quân 德đức 。 所sở 以dĩ 神thần 致trí 太thái 上thượng 崇sùng 一nhất 元nguyên 首thủ 。 若nhược 如như 論luận 旨chỉ 。 以dĩ 三tam 畫họa 為vi 三tam 才tài 。 則tắc 初sơ 擬nghĩ 地địa 爻hào 三tam 議nghị 天thiên 位vị 。 然nhiên 而nhi 遯độn 世thế 無vô 悶muộn 。 非phi 厚hậu 載tái 之chi 目mục 。 君quân 子tử 乾can/kiền/càn 乾can/kiền/càn 。 非phi 蒼thương 蒼thương 之chi 稱xưng 。 果quả 兩lưỡng 儀nghi 罔võng 託thác 。 亦diệc 何hà 取thủ 於ư 立lập 人nhân 。 但đãn 爻hào 在tại 中trung 和hòa 。 宜nghi 應ưng 君quân 德đức 耳nhĩ 。 又hựu 云vân 。 惻trắc 隱ẩn 窮cùng 博bác 愛ái 之chi 量lượng 。 恥sỉ 惡ác 盡tận 祐hựu 直trực 之chi 方phương 。 則tắc 為vi 上thượng 仁nhân 上thượng 義nghĩa 。 便tiện 是thị 許hứa 體thể 仁nhân 義nghĩa 者giả 為vi 三tam 才tài 尋tầm 。 又hựu 云vân 。 僑kiều 札# 未vị 獲hoạch 上thượng 附phụ 。 伊y 顏nhan 宜nghi 其kỳ 下hạ 麗lệ 。 則tắc 黃hoàng 裳thường 之chi 人nhân 。 其kỳ 猶do 不bất 及cập 。 雖tuy 賾trách 之chi 指chỉ 高cao 下hạ 無vô 准chuẩn 。 故cố 惑hoặc 者giả 未vị 悟ngộ 也dã 。 夫phu 陰âm 陽dương 陶đào 氣khí 剛cang 柔nhu 賦phú 性tánh 。 圓viên 首thủ 方phương 足túc 霄tiêu 貌mạo 匪phỉ 殊thù 。 惻trắc 隱ẩn 恥sỉ 惡ác 悠du 悠du 皆giai 是thị 。 但đãn 參tham 體thể 二nhị 儀nghi 必tất 舉cử 仁nhân 義nghĩa 為vi 端đoan 耳nhĩ 。 知tri 欲dục 限hạn 以dĩ 名danh 器khí 慎thận 其kỳ 所sở 假giả 。 遂toại 令linh 惠huệ 人nhân 潔khiết 士sĩ 比tỉ 性tánh 於ư 毛mao 群quần 。 庶thứ 幾kỷ 之chi 賢hiền 同đồng 氣khí 於ư 介giới 族tộc 。 立lập 象tượng 之chi 意ý 。 豈khởi 其kỳ 然nhiên 哉tai 。
又hựu 云vân 。 已dĩ 均quân 被bị 同đồng 眾chúng 復phục 何hà 諱húy 眾chúng 同đồng 。 故cố 當đương 殊thù 其kỳ 特đặc 靈linh 。 不bất 應ưng 異dị 其kỳ 得đắc 生sanh 。 夫phu 特đặc 靈linh 之chi 神thần 既ký 異dị 於ư 眾chúng 。 得đắc 生sanh 之chi 理lý 何hà 嘗thường 暫tạm 同đồng 。 生sanh 本bổn 於ư 理lý 而nhi 理lý 異dị 焉yên 。 同đồng 眾chúng 之chi 生sanh 名danh 將tương 安an 附phụ 。 若nhược 執chấp 此thử 生sanh 名danh 必tất 使sử 從tùng 眾chúng 。 則tắc 混hỗn 成thành 之chi 物vật 亦diệc 將tương 在tại 例lệ 耶da 。 又hựu 云vân 。 謹cẩn 為vi 垣viên 防phòng 猶do 患hoạn 踰du 溢dật 。 況huống 乃nãi 罔võng 不bất 設thiết 備bị 以dĩ 充sung 侈xỉ 志chí 。 方phương 開khai 所sở 泰thái 何hà 議nghị 去khứ 甚thậm 。 足túc 下hạ 始thỉ 云vân 。 皇hoàng 聖thánh 設thiết 候hậu 物vật 之chi 教giáo 。 謹cẩn 順thuận 時thời 之chi 經kinh 。 將tương 以dĩ 反phản 漸tiệm 息tức 泰thái 。 今kim 復phục 以dĩ 方phương 開khai 所sở 泰thái 為vi 難nạn/nan 。 未vị 詳tường 此thử 將tương 難nạn/nan 鄙bỉ 議nghị 將tương 譏cơ 聖thánh 人nhân 也dã 。 又hựu 云vân 。 市thị 庖bào 之chi 外ngoại 豈khởi 無vô 御ngự 養dưỡng 。 神thần 農nông 所sở 書thư 中trung 散tán 所sở 述thuật 。 何hà 必tất 以dĩ 刲# 刳khô 為vi 稟bẩm 和hòa 。 爓# [卄/瀹]# 為vi 翼dực 善thiện 。 夫phu 禋# 瘞ế 繭kiển 栗lật 宗tông 社xã 三tam 牲# 。 曉hiểu 薌# 豆đậu 爼trở 以dĩ 供cung 賓tân 客khách 。 七thất 十thập 之chi 老lão 俟sĩ 肉nhục 而nhi 飽bão 。 豈khởi 得đắc 唯duy 陳trần 列liệt 草thảo 石thạch 取thủ 備bị 上thượng 藥dược 而nhi 已dĩ 。 吾ngô 所sở 憂ưu 不bất 立lập 者giả 。 非phi 謂vị 洪hồng 論luận 難nan 持trì 退thoái 嫌hiềm 此thử 事sự 不bất 可khả 。 頓đốn 去khứ 於ư 世thế 耳nhĩ 。 又hựu 云vân 。 天thiên 下hạ 寧ninh 有hữu 無vô 形hình 之chi 有hữu 。 顧cố 此thử 惟duy 疑nghi 宜nghi 見kiến 正chánh 定định 。 尋tầm 來lai 旨chỉ 。 似tự 不bất 嫌hiềm 有hữu 鬼quỷ 。 當đương 謂vị 鬼quỷ 宜nghi 有hữu 質chất 得đắc 無vô 惑hoặc 。 天Thiên 竺Trúc 之chi 書thư 說thuyết 鬼quỷ 別biệt 為vi 生sanh 類loại 故cố 耶da 。 昔tích 人nhân 以dĩ 鬼quỷ 神thần 為vi 教giáo 。 乃nãi 列liệt 于vu 典điển 經kinh 布bố 在tại 方phương 策sách 。 鄭trịnh 僑kiều 吳ngô 札# 亦diệc 以dĩ 為vi 然nhiên 。 是thị 以dĩ 雲vân 和hòa 六lục 變biến 實thật 降giáng/hàng 天thiên 神thần 。 龍long 門môn 九cửu 成thành 人nhân 鬼quỷ 咸hàm 格cách 。 足túc 下hạ 雅nhã 秉bỉnh 周chu 禮lễ 近cận 忽hốt 此thử 義nghĩa 。 方phương 詰cật 無vô 形hình 之chi 有hữu 為vi 支chi 離ly 之chi 辯biện 乎hồ 。
又hựu 云vân 。 後hậu 身thân 著trước 戒giới 可khả 不bất 敬kính 與dữ 慈từ 護hộ 之chi 人nhân 深thâm 見kiến 此thử 數số 。 未vị 詳tường 所sở 謂vị 慈từ 護hộ 者giả 。 誰thùy 氏thị 之chi 子tử 。 若nhược 據cứ 外ngoại 書thư 報báo 應ứng 之chi 說thuyết 。 皆giai 吾ngô 所sở 謂vị 權quyền 教giáo 者giả 耳nhĩ 。 凡phàm 講giảng 求cầu 至chí 理lý 曾tằng 不bất 析tích 以dĩ 聖thánh 言ngôn 。 多đa 採thải 譎# 怪quái 以dĩ 相tương 扶phù 翼dực 。 得đắc 無vô 似tự 以dĩ 水thủy 濟tế 水thủy 耶da 。 又hựu 云vân 。 物vật 無vô 妄vọng 然nhiên 必tất 以dĩ 類loại 感cảm 。 常thường 善thiện 以dĩ 救cứu 善thiện 亦diệc 從tùng 之chi 。 勢thế 猶do 影ảnh 表biểu 不bất 慮lự 自tự 來lai 。 斯tư 言ngôn 果quả 然nhiên 。 則tắc 類loại 感cảm 之chi 物vật 輕khinh 重trọng 必tất 侔mâu 。 影ảnh 表biểu 之chi 勢thế 脩tu 短đoản 有hữu 度độ 。 致trí 飾sức 土thổ/độ 木mộc 。 不bất 發phát 慈từ 愍mẫn 之chi 心tâm 。 順thuận 時thời 獀# 狩thú 。 未vị 根căn 慘thảm 虐ngược 之chi 性tánh 。 天thiên 宮cung 華hoa 樂nhạo/nhạc/lạc 焉yên 賞thưởng 而nhi 上thượng 昇thăng 。 地địa 獄ngục 幽u 苦khổ 奚hề 罰phạt 而nhi 淪luân 陷hãm 。 昌xương 言ngôn 窮cùng 軒hiên 輊# 。 立lập 法pháp 無vô 衡hành 石thạch 。 一nhất 至chí 於ư 此thử 。 且thả 阿a 保bảo 傅phó/phụ 愛ái 慎thận 及cập 溷hỗn 腴# 良lương 庖bào 提đề 刀đao 情tình 怵truật 母mẫu 族tộc 彼bỉ 聖thánh 人nhân 者giả 。 明minh 並tịnh 日nhật 月nguyệt 化hóa 開khai 三tam 統thống 。 若nhược 令linh 報báo 應ứng 必tất 符phù 。 亦diệc 何hà 妨phương 於ư 教giáo 而nhi 緘giam 扃# 羲# 唐đường 之chi 紀kỷ 。 埋mai 閉bế 周chu 孔khổng 之chi 世thế 。 肇triệu 結kết 網võng 罟# 。 興hưng 累lũy/lụy/luy 億ức 之chi 罪tội 。 仍nhưng 制chế 牲# 牢lao 。 開khai 長trường 夜dạ 之chi 罰phạt 。 遺di 彼bỉ 天thiên 厨trù 甘cam 此thử 芻sô 豢# 。 曾tằng 無vô 拯chửng 溺nịch 之chi 仁nhân 。 橫hoạnh/hoành 成thành 納nạp 隍hoàng 之chi 酷khốc 。 其kỳ 為vi 不bất 然nhiên 宜nghi 簡giản 淵uyên 慮lự 。 若nhược 謂vị 窮cùng 神thần 之chi 智trí 。 猶do 有hữu 所sở 不bất 盡tận 。 雖tuy 高cao 情tình 愛ái 奇kỳ 想tưởng 。 亦diệc 未vị 至chí 於ư 侮vũ 聖thánh 也dã 。
足túc 下hạ 論luận 仁nhân 義nghĩa 則tắc 云vân 。 情tình 之chi 者giả 少thiểu 利lợi 之chi 者giả 多đa 。 言ngôn 施thí 惠huệ 則tắc 許hứa 其kỳ 遺di 賢hiền 忘vong 報báo 在tại 情tình 既ký 少thiểu 孰thục 能năng 遺di 賢hiền 利lợi 之chi 者giả 多đa 曷hạt 云vân 忘vong 報báo 。 若nhược 能năng 推thôi 樂nhạo 施thí 之chi 士sĩ 。 以dĩ 期kỳ 欲dục 仁nhân 之chi 儔trù 。 演diễn 忘vong 報báo 之chi 意ý 。 別biệt 向hướng 義nghĩa 之chi 心tâm 。 則tắc 義nghĩa 寔thật 在tại 斯tư 。 求cầu 仁nhân 不bất 遠viễn 。 至chí 於ư 濟tế 有hữu 生sanh 之chi 類loại 入nhập 無vô 死tử 之chi 地địa 。 慶khánh 周chu 兆triệu 物vật 尊tôn 冠quan 百bách 神thần 。 斯tư 旨chỉ 宏hoành 誕đản 非phi 本bổn 論luận 所sở 及cập 。 無vô 乃nãi 秦tần 師sư 將tương 遁độn 行hành 人nhân 言ngôn 肆tứ 乎hồ 。 豈khởi 其kỳ 相tương/tướng 迫bách 。 居cư 吾ngô 語ngữ 子tử 。 聖thánh 人nhân 在tại 上thượng 不bất 與dữ 百bách 神thần 爭tranh 長trường/trưởng 。 有hữu 始thỉ 有hữu 卒thốt 。 焉yên 得đắc 無vô 死tử 之chi 地địa 。 夫phu 辯biện 章chương 幽u 明minh 研nghiên 精tinh 庶thứ 物vật 。 及cập 初sơ 結kết 繩thằng 終chung 繁phồn 文văn 教giáo 。 性tánh 以dĩ 道đạo 率suất 。 故cố 絕tuyệt 親thân 譽dự 之chi 名danh 犯phạm 違vi 。 造tạo 化hóa 無vô 傷thương 博bác 愛ái 之chi 量lượng 。 以dĩ 畋điền 以dĩ 漁ngư 養dưỡng 兼kiêm 賢hiền 鄙bỉ 。 三tam 品phẩm 之chi 獲hoạch 實thật 充sung 賓tân 庖bào 。 金kim 石thạch 發phát 華hoa 。 笙sanh 籥# 協hiệp 節tiết 。 醉túy 酒tửu 飽bão 德đức 。 介giới 茲tư 萬vạn 年niên 。 處xử 者giả 弘hoằng 日nhật 新tân 之chi 業nghiệp 。 仕sĩ 者giả 敷phu 先tiên 王vương 之chi 教giáo 。 誠thành 著trước 明minh 君quân 澤trạch 被bị 萬vạn 物vật 。 龍long 章chương 表biểu 觀quán 鳴minh 玉ngọc 節tiết 趨xu 。 斯tư 亦diệc 堯# 孔khổng 之chi 樂lạc 地địa 也dã 。 及cập 其kỳ 不bất 遇ngộ 考khảo 槃bàn 阿a 澗giản 以dĩ 善thiện 其kỳ 身thân 。 殺sát 鷄kê 為vi 黍thử 聊liêu 寄ký 懷hoài 抱bão 。 或hoặc 負phụ 鼎đỉnh 割cát 烹phanh 揚dương 隆long 名danh 於ư 長trường/trưởng 世thế 。 或hoặc 屠đồ 羊dương 鼓cổ 刀đao 凌lăng 高cao 志chí 於ư 浮phù 雲vân 。 此thử 又hựu 君quân 子tử 之chi 處xứ 心tâm 也dã 。 何hà 必tất 陋lậu 積tích 善thiện 之chi 延diên 祚tộ 。 希hy 無vô 驗nghiệm 於ư 來lai 世thế 。 生sanh 背bối/bội 當đương 年niên 之chi 真chân 歡hoan 。 徒đồ 疲bì 役dịch 而nhi 靡mĩ 歸quy 。 係hệ 風phong 補bổ 景cảnh 非phi 中trung 庸dong 之chi 美mỹ 。 慕mộ 夷di 眩huyễn 妖yêu 違vi 通thông 人nhân 之chi 致trí 。 蹲tồn 膜mô 揖ấp 讓nhượng 終chung 不bất 並tịnh 立lập 。 竊thiết 願nguyện 吾ngô 子tử 捨xả 兼kiêm 而nhi 遵tuân 一nhất 也dã 。 及cập 蜀thục 梁lương 二nhị 叔thúc 。 世thế 人nhân 驛dịch 胥# 之chi 譬thí 非phi 本bổn 義nghĩa 所sở 繼kế 。 故cố 不bất 復phục 具cụ 云vân 。
又hựu 釋thích 何hà 衡hành 陽dương
聖thánh 慮lự 難nạn/nan 原nguyên 神thần 應ưng 不bất 測trắc 。 中trung 散tán 所sở 云vân 。 中trung 人nhân 自tự 竭kiệt 。 莫mạc 得đắc 其kỳ 端đoan 。 豈khởi 其kỳ 淺thiển 岸ngạn 所sở 可khả 探thám 抽trừu 。 徒đồ 以dĩ 魏ngụy 文văn 火hỏa 布bố 見kiến 刊# 異dị 世thế 。 滕# 循tuần 蝦hà 鬚tu 取thủ 愧quý 當đương 時thời 。 故cố 於ư 度độ 外ngoại 之chi 事sự 怯khiếp 以dĩ 意ý 裁tài 耳nhĩ 。 足túc 下hạ 已dĩ 審thẩm 其kỳ 虛hư 實thật 。 方phương 書thư 之chi 不bất 朽hủ 獨độc 鑒giám 堅kiên 精tinh 。 難nạn/nan 復phục 疑nghi 間gian 。 聊liêu 寫tả 餘dư 懷hoài 依y 答đáp 條điều 釋thích 。 事sự 緯# 殃ương 福phước 義nghĩa 雜tạp 胡hồ 華hoa 。 雖tuy 存tồn 簡giản 章chương 自tự 至chí 煩phiền 文văn 。 過quá 此thử 以dĩ 往vãng 余dư 欲dục 無vô 言ngôn 。
答đáp 曰viết 。
若nhược 如như 論luận 旨chỉ 。 以dĩ 三tam 畫họa 為vi 三tam 才tài 。 則tắc 初sơ 擬nghĩ 地địa 爻hào 三tam 議nghị 天thiên 位vị 。 然nhiên 而nhi 遯độn 世thế 無vô 悶muộn 。 非phi 厚hậu 載tái 之chi 目mục 。 君quân 子tử 乾can/kiền/càn 乾can/kiền/càn 。 非phi 蒼thương 蒼thương 之chi 稱xưng 。 果quả 兩lưỡng 儀nghi 罔võng 託thác 。 亦diệc 何hà 取thủ 於ư 立lập 人nhân 。 但đãn 爻hào 在tại 中trung 和hòa 。 宜nghi 應ưng 君quân 德đức 耳nhĩ 。
釋thích 曰viết 。 聞văn 之chi 前tiền 學học 。 淳thuần 象tượng 始thỉ 於ư 參tham 畫họa 。 兼kiêm 卦# 終chung 於ư 六lục 爻hào 。 參tham 畫họa 立lập 本bổn 三tam 才tài 之chi 位vị 。 六lục 爻hào 未vị 變biến 群quần 龍long 所sở 經kinh 。 是thị 以dĩ 重trọng/trùng 卦# 之chi 後hậu 。 則tắc 以dĩ 出xuất 處xứ 明minh 之chi 。 故cố 遯độn 世thế 乾can/kiền/càn 乾can/kiền/càn 潛tiềm 藏tạng 偕giai 行hành 。 聖thánh 人nhân 適thích 時thời 之chi 義nghĩa 兼kiêm 之chi 道đạo 也dã 。 若nhược 以dĩ 初sơ 爻hào 非phi 地địa 。 三tam 位vị 非phi 天thiên 。 以dĩ 為vi 兩lưỡng 儀nghi 罔võng 託thác 立lập 人nhân 無vô 取thủ 。 未vị 知tri 足túc 下hạ 前tiền 論luận 三tam 才tài 同đồng 體thể 。 何hà 因nhân 而nhi 生sanh 。 若nhược 猶do 受thọ 之chi 繫hệ 說thuyết 不bất 軼# 師sư 訓huấn 。 何hà 獨độc 得đắc 之chi 複phức 卦# 喪táng 之chi 單đơn 象tượng 。 如như 義nghĩa 文văn 之chi 外ngoại 更cánh 有hữu 三tam 才tài 。 此thử 自tự 春xuân 秋thu 新tân 意ý 。 吾ngô 無vô 識thức 焉yên 。 且thả 遯độn 世thế 乾can/kiền/càn 乾can/kiền/càn 雖tuy 非phi 覆phúc 載tải 之chi 名danh 。 一nhất 體thể 之chi 中trung 未vị 失thất 卑ty 高cao 之chi 實thật 。 豈khởi 得đắc 以dĩ 變biến 動động 之chi 辭từ 。 廢phế 立lập 本bổn 之chi 義nghĩa 。 又hựu 知tri 以dĩ 爻hào 在tại 中trung 和hòa 宜nghi 應ưng 君quân 德đức 。 若nhược 徒đồ 有hữu 中trung 和hòa 之chi 爻hào 。 竟cánh 無vô 中trung 和hòa 之chi 人nhân 。 則tắc 爻hào 將tương 何hà 放phóng 。 若nhược 中trung 和hòa 在tại 德đức 則tắc 不bất 得đắc 人nhân 背bối/bội 中trung 和hòa 。 體thể 合hợp 之chi 論luận 固cố 未vị 可khả 殊thù 越việt 。
答đáp 曰viết 。
上thượng 仁nhân 上thượng 義nghĩa 便tiện 是thị 許hứa 體thể 仁nhân 義nghĩa 者giả 為vi 三tam 才tài 尋tầm 。 又hựu 云vân 。 僑kiều 札# 未vị 獲hoạch 上thượng 附phụ 。 伊y 顏nhan 宜nghi 其kỳ 下hạ 麗lệ 。 則tắc 黃hoàng 裳thường 之chi 人nhân 其kỳ 猶do 不bất 及cập 。 雖tuy 賾trách 之chi 指chỉ 高cao 下hạ 無vô 准chuẩn 。 故cố 惑hoặc 者giả 未vị 悟ngộ 。
釋thích 曰viết 。 所sở 云vân 上thượng 仁nhân 上thượng 義nghĩa 。 謂vị 兼kiêm 總tổng 仁nhân 義nghĩa 之chi 極cực 。 可khả 以dĩ 對đối 饗# 天thiên 地địa 者giả 耳nhĩ 。 非phi 謂vị 少thiểu 有hữu 恥sỉ 愛ái 便tiện 為vi 三tam 才tài 。 前tiền 釋thích 已dĩ 具cụ 怪quái 復phục 是thị 問vấn 四tứ 。 彼bỉ 域vực 中trung 唯duy 王vương 是thị 體thể 知tri 三tam 。 此thử 兩lưỡng 儀nghi 非phi 聖thánh 不bất 居cư 。 易dị 老lão 同đồng 歸quy 可khả 無vô 重trọng/trùng 惑hoặc 。 案án 東đông 魯lỗ 階giai 差sai 。 僑kiều 札# 理lý 不bất 允duẫn 備bị 。 何hà 由do 上thượng 附phụ 至chí 位vị 。 依y 西tây 方phương 准chuẩn 墨mặc 。 伊y 顏nhan 未vị 獲hoạch 法Pháp 身thân 。 故cố 當đương 下hạ 麗lệ 生sanh 品phẩm 。 來lai 論luận 挾hiệp 姬# 議nghị 釋thích 。 故cố 兩lưỡng 解giải 此thử 意ý 。 冀ký 以dĩ 取thủ 了liễu 反phản 致trí 辭từ 費phí 。 聖thánh 作tác 君quân 師sư 賢hiền 為vi 臣thần 資tư 。 接tiếp 暢sướng 神thần 功công 影ảnh 嚮hướng 大đại 業nghiệp 。 行hành 藏tạng 可khả 共cộng 默mặc 語ngữ 亦diệc 同đồng 。 體thể 分phần/phân 至chí 此thử 何hà 負phụ 黃hoàng 裳thường 。 議nghị 者giả 徒đồ 見kiến 不bất 得đắc 等đẳng 位vị 。 元nguyên 首thủ 橫hoạnh 生sanh 誚tiếu 恨hận 。 而nhi 不bất 知tri 引dẫn 之chi 極cực 地địa 。 更cánh 非phi 守thủ 節tiết 之chi 情tình 。 指chỉ 斷đoạn 如như 斯tư 。 何hà 謂vị 無vô 准chuẩn 。
答đáp 曰viết 。
夫phu 陰âm 陽dương 陶đào 氣khí 剛cang 柔nhu 賦phú 性tánh 。 圓viên 首thủ 方phương 足túc 宵tiêu 貌mạo 匪phỉ 殊thù 。 惻trắc 隱ẩn 恥sỉ 惡ác 悠du 悠du 皆giai 是thị 。 但đãn 參tham 體thể 二nhị 儀nghi 必tất 舉cử 仁nhân 為vi 端đoan 耳nhĩ 。
釋thích 曰viết 。 若nhược 謂vị 圓viên 首thủ 方phương 足túc 必tất 同đồng 恥sỉ 惻trắc 之chi 實thật 宵tiêu 貇# 匪phỉ 殊thù 。 皆giai 可khả 參tham 體thể 二nhị 儀nghi 。 蹻# 跖# 之chi 徒đồ 亦diệc 當đương 在tại 三tam 才tài 之chi 數số 耶da 。 若nhược 誠thành 不bất 得đắc 則tắc 不bất 可khả 見kiến 。 橫hoạnh/hoành 目mục 之chi 同đồng 便tiện 與dữ 大đại 人nhân 同đồng 列liệt 。 悠du 悠du 之chi 倫luân 品phẩm 量lượng 難nạn/nan 齊tề 。 既ký 云vân 。 仁nhân 者giả 安an 仁nhân 智trí 者giả 利lợi 仁nhân 。 又hựu 云vân 。 力lực 行hành 近cận 仁nhân 畏úy 罪tội 強cường/cưỡng 仁nhân 若nhược 一nhất 之chi 正chánh 位vị 將tương 真chân 偽ngụy 相tương/tướng 冒mạo 。 莊trang 周chu 云vân 。 天thiên 下hạ 之chi 善thiện 人nhân 寡quả 不bất 善thiện 人nhân 多đa 。 其kỳ 分phần/phân 若nhược 此thử 。 何hà 謂vị 皆giai 是thị 。
答đáp 曰viết 。
知tri 欲dục 限hạn 以dĩ 名danh 器khí 。 順thuận 其kỳ 所sở 假giả 。 遂toại 令linh 惠huệ 人nhân 絜kiết 士sĩ 比tỉ 性tánh 於ư 毛mao 群quần 。 庶thứ 幾kỷ 之chi 賢hiền 同đồng 氣khí 於ư 介giới 族tộc 。 立lập 象tượng 之chi 意ý 。 豈khởi 其kỳ 然nhiên 乎hồ 。
釋thích 曰viết 。 名danh 器khí 有hữu 限hạn 。 良lương 由do 資tư 體thể 不bất 備bị 。 雖tuy 欲dục 假giả 之chi 疑nghi 陽dương 謂vị 何hà 含hàm 靈linh 為vi 人nhân 毛mao 群quần 所sở 不bất 能năng 同đồng 稟bẩm 氣khí 成thành 生sanh 。 絜kiết 士sĩ 有hữu 不bất 得đắc 異dị 象tượng 。 放phóng 其kỳ 靈linh 非phi 象tượng 。 其kỳ 生sanh 一nhất 之chi 而nhi 已dĩ 。 無vô 乃nãi 誣vu 漫mạn 。
答đáp 曰viết 。
已dĩ 均quân 被bị 同đồng 眾chúng 云vân 云vân 。 特đặc 靈linh 之chi 神thần 既ký 異dị 於ư 眾chúng 。 得đắc 生sanh 之chi 理lý 何hà 嘗thường 暫tạm 同đồng 。 生sanh 本bổn 於ư 理lý 而nhi 理lý 異dị 焉yên 。 同đồng 眾chúng 之chi 生sanh 名danh 將tương 安an 附phụ 。 若nhược 執chấp 此thử 生sanh 名danh 必tất 使sử 從tùng 眾chúng 。 則tắc 混hỗn 成thành 之chi 物vật 亦diệc 將tương 在tại 例lệ 耶da 。
釋thích 曰viết 。 吾ngô 前tiền 謂vị 同đồng 於ư 所sở 萬vạn 。 豈khởi 得đắc 生sanh 之chi 可khả 異dị 。 足túc 下hạ 答đáp 云vân 。 非phi 謂vị 不bất 然nhiên 。 又hựu 曰viết 。 奚hề 取thủ 不bất 異dị 之chi 生sanh 必tất 宜nghi 為vì 眾chúng 是thị 則tắc 去khứ 吾ngô 為vi 眾chúng 。 而nhi 取thủ 吾ngô 不bất 異dị 。 豈khởi 有hữu 不bất 異dị 而nhi 非phi 眾chúng 哉tai 。 所sở 以dĩ 復phục 云vân 。 故cố 當đương 殊thù 其kỳ 特đặc 靈linh 不bất 應ưng 異dị 其kỳ 得đắc 生sanh 耳nhĩ 。 今kim 答đáp 又hựu 謂vị 。 得đắc 生sanh 之chi 理lý 何hà 嘗thường 暫tạm 同đồng 。 生sanh 本bổn 於ư 理lý 而nhi 理lý 異dị 焉yên 。 請thỉnh 問vấn 得đắc 生sanh 之chi 理lý 。 故cố 是thị 陰âm 陽dương 耶da 。 吾ngô 不bất 見kiến 其kỳ 異dị 。 而nhi 足túc 下hạ 謂vị 未vị 嘗thường 暫tạm 同đồng 。 若nhược 有hữu 異dị 理lý 非phi 復phục 照chiếu 蒸chưng 耶da 。 則tắc 陰âm 陽dương 之chi 表biểu 更cánh 有hữu 受thọ 生sanh 塗đồ 趣thú 。 三tam 世thế 詎cự 宜nghi 竪thụ 立lập 。 使sử 混hỗn 成thành 之chi 生sanh 與dữ 物vật 同đồng 氣khí 。 豈khởi 混hỗn 成thành 之chi 謂vị 。 若nhược 徒đồ 假giả 生sanh 名danh 莫mạc 見kiến 生sanh 實thật 。 則tắc 非phi 向hướng 言ngôn 之chi 匹thất 。 言ngôn 生sanh 非phi 生sanh 即tức 是thị 有hữu 物vật 不bất 物vật 。 李# 叟# 此thử 說thuyết 或hoặc 更cánh 有hữu 其kỳ 義nghĩa 。 以dĩ 無vô 詰cật 有hữu 。 頗phả 為vi 未vị 類loại 。
答đáp 曰viết 。
謹cẩn 為vi 垣viên 防phòng 云vân 云vân 。 始thỉ 云vân 。 皇hoàng 聖thánh 設thiết 候hậu 物vật 之chi 教giáo 。 謹cẩn 順thuận 時thời 之chi 經kinh 。 將tương 以dĩ 反phản 漸tiệm 息tức 泰thái 。 今kim 復phục 以dĩ 方phương 開khai 所sở 泰thái 為vi 難nạn/nan 。 未vị 詳tường 此thử 將tương 難nạn/nan 鄙bỉ 議nghị 為vi 譏cơ 聖thánh 人nhân 也dã 。
釋thích 曰viết 。 前tiền 觀quán 本bổn 論luận 。 自tự 九cửu 穀cốc 以dĩ 下hạ 至chí 孔khổng 釣điếu 不bất 網võng 。 始thỉ 知tri 高cao 議nghị 。 謂vị 凡phàm 有hữu 宰tể 作tác 皆giai 出xuất 聖thánh 人nhân 。 躬cung 為vi 師sư 匠tượng 以dĩ 率suất 先tiên 下hạ 民dân 也dã 。 孤cô 鄙bỉ 拙chuyết 意ý 。 自tự 謂vị 每mỗi 所sở 施thí 為vi 動động 必tất 有hữu 因nhân 。 聖thánh 人nhân 從tùng 為vi 之chi 節tiết 。 使sử 不bất 遷thiên 越việt 此thử 二nhị 。 懷hoài 之chi 大đại 斷đoạn 彼bỉ 我ngã 所sở 不bất 同đồng 。 吾ngô 將tương 節tiết 其kỳ 奢xa 流lưu 。 故cố 有hữu 息tức 泰thái 之chi 說thuyết 。 足túc 下hạ 方phương 明minh 備bị 設thiết 。 未vị 知tri 於ư 何hà 去khứ 甚thậm 而nhi 中trung 。 答đáp 又hựu 云vân 。 所sở 謂vị 甚thậm 者giả 聖thánh 人nhân 固cố 已dĩ 去khứ 之chi 。 不bất 了liễu 此thử 意ý 。 故cố 近cận 復phục 以dĩ 所sở 泰thái 為vi 問vấn 。 答đáp 云vân 。 未vị 詳tường 誰thùy 難nạn/nan 或hoặc 自tự 忘vong 前tiền 報báo 。
答đáp 曰viết 。
市thị 庖bào 之chi 外ngoại 云vân 云vân 。 夫phu 禋# 瘞ế 繭kiển 栗lật 宗tông 社xã 三tam 牲# 。 曉hiểu 薌# 豆đậu 爼trở 以dĩ 供cung 賓tân 客khách 。 七thất 十thập 之chi 老lão 俟sĩ 肉nhục 而nhi 飽bão 。 豈khởi 得đắc 唯duy 陳trần 草thảo 石thạch 取thủ 備bị 上thượng 藥dược 而nhi 已dĩ 。 所sở 憂ưu 不bất 立lập 者giả 非phi 謂vị 洪hồng 論luận 難nan 持trì 。 退thoái 兼kiêm 此thử 事sự 不bất 可khả 。 頓đốn 去khứ 於ư 世thế 耳nhĩ 。
釋thích 曰viết 。 神thần 農nông 定định 生sanh 周chu 人nhân 備bị 教giáo 。 既ký 唱xướng 粒lạp 食thực 。 又hựu 言ngôn 。 上thượng 藥dược 既ký 用dụng 犧# 牢lao 。 又hựu 稱xưng 蘋# 蘩# 祭tế 膳thiện 之chi 道đạo 。 故cố 無vô 定định 方phương 。 前tiền 舉cử 市thị 庖bào 之chi 外ngoại 復phục 有hữu 御ngự 養dưỡng 者giả 。 指chỉ 舊cựu 刳khô 瀹# 之chi 滯trệ 。 以dĩ 明minh 延diên 性tánh 不bất 一nhất 。 非phi 謂vị 經kinh 世thế 之chi 事sự 。 皆giai 當đương 取thủ 備bị 草thảo 石thạch 。 然nhiên 芻sô 豢# 之chi 功công 希hy 至chí 百bách 齡linh 。 芝chi 朮# 之chi 懿# 亟# 聞văn 千thiên 藏tạng 。 由do 是thị 言ngôn 之chi 。 七thất 十thập 之chi 老lão 何hà 必tất 謝tạ 恩ân 於ư 肉nhục 食thực 。 但đãn 自tự 封phong 一nhất 域vực 者giả 捨xả 此thử 無vô 術thuật 耳nhĩ 。 想tưởng 不bất 頓đốn 去khứ 於ư 世thế 。 猶do 是thị 前tiền 釋thích 所sở 云vân 不bất 能năng 頓đốn 奪đoạt 所sở 滯trệ 也dã 。 始thỉ 獲hoạch 符phù 同đồng 敢cảm 不bất 歸quy 美mỹ 。 既ký 知tri 不bất 可khả 頓đốn 去khứ 。 或hoặc 不bất 謂vị 道đạo 盡tận 於ư 此thử 。
答đáp 曰viết 。
天thiên 下hạ 寧ninh 有hữu 無vô 形hình 之chi 有hữu 云vân 云vân 。 尋tầm 來lai 旨chỉ 似tự 不bất 嫌hiềm 有hữu 鬼quỷ 。 當đương 宜nghi 有hữu 質chất 得đắc 無vô 惑hoặc 。 天Thiên 竺Trúc 之chi 書thư 說thuyết 鬼quỷ 別biệt 為vi 生sanh 類loại 耶da 。 昔tích 人nhân 以dĩ 鬼quỷ 神thần 為vi 教giáo 。 乃nãi 列liệt 于vu 典điển 經kinh 布bố 在tại 方phương 策sách 。 鄭trịnh 僑kiều 吳ngô 札# 亦diệc 以dĩ 為vi 然nhiên 。 是thị 以dĩ 雲vân 和hòa 六lục 變biến 實thật 降giáng/hàng 天thiên 神thần 。 龍long 門môn 九cửu 成thành 人nhân 鬼quỷ 咸hàm 格cách 。 足túc 下hạ 雅nhã 秉bỉnh 周chu 禮lễ 近cận 忽hốt 此thử 義nghĩa 。 方phương 詰cật 無vô 形hình 之chi 有hữu 。 為vi 支chi 離ly 之chi 辯biện 乎hồ 。
釋thích 曰viết 。 非phi 唯duy 不bất 嫌hiềm 有hữu 鬼quỷ 。 乃nãi 謂vị 有hữu 必tất 有hữu 形hình 足túc 下hạ 不bất 無vô 是thị 同đồng 處xứ 有hữu 復phục 異dị 。 是thị 以dĩ 比tỉ 及cập 質chất 詰cật 。 欲dục 以dĩ 求cầu 盡tận 。 請thỉnh 捨xả 天Thiên 竺Trúc 之chi 說thuyết 。 謹cẩn 依y 中trung 土thổ/độ 之chi 經kinh 。 又hựu 置trí 別biệt 為vi 生sanh 類loại 。 共cộng 議nghị 登đăng 遐hà 精tinh 靈linh 體thể 狀trạng 有hữu 無vô 。 固cố 然nhiên 宜nghi 報báo 定định 。 典điển 策sách 之chi 中trung 鬼quỷ 神thần 累lũy/lụy/luy 萬vạn 。 所sở 不bất 了liễu 者giả 非phi 其kỳ 名danh 號hiệu 。 比tỉ 獲hoạch 三tam 論luận 每mỗi 來lai 益ích 眾chúng 。 萬vạn 鬼quỷ 畢tất 至chí 竟cánh 未vị 片phiến 答đáp 。 雖tuy 啟khải 告cáo 周chu 博bác 非phi 解giải 企xí 渴khát 。 無vô 形hình 之chi 有hữu 既ký 不bất 匠tượng 立lập 。 徒đồ 謂vị 支chi 離ly 以dĩ 為vi 通thông 說thuyết 。 若nhược 以dĩ 覈# 正chánh 為vi 支chi 離ly 者giả 。 將tương 以dĩ 浮phù 漫mạn 為vi 直trực 達đạt 乎hồ 。
答đáp 曰viết 。
後hậu 身thân 著trước 戒giới 云vân 云vân 未vị 詳tường 所sở 謂vị 慈từ 護hộ 者giả 。 誰thùy 氏thị 之chi 子tử 。 若nhược 據cứ 外ngoại 書thư 報báo 應ứng 之chi 說thuyết 。 皆giai 吾ngô 所sở 謂vị 權quyền 教giáo 者giả 耳nhĩ 。 凡phàm 講giảng 求cầu 至chí 理lý 曾tằng 不bất 析tích 之chi 。 聖thánh 言ngôn 多đa 採thải 譎# 怪quái 以dĩ 相tương 扶phù 翼dực 。 得đắc 無vô 似tự 以dĩ 水thủy 濟tế 水thủy 乎hồ 。
釋thích 曰viết 。 慈từ 護hộ 之chi 主chủ 計kế 亦diệc 久cửu 聞văn 。 其kỳ 人nhân 責trách 以dĩ 誰thùy 子tử 。 將tương 以dĩ 文Văn 殊Thù 釋Thích 氏thị 知tri 謂vị 報báo 應ứng 之chi 說thuyết 皆giai 是thị 權quyền 教giáo 。 權quyền 道đạo 隱ẩn 深thâm 非phi 聖thánh 不bất 盡tận 。 雖tuy 子tử 通thông 識thức 慮lự 亦diệc 未vị 見kiến 其kỳ 極cực 。 吾ngô 疲bì 於ư 推thôi 求cầu 。 而nhi 足túc 下hạ 逸dật 於ư 獨độc 了liễu 。 良lương 有hữu 恧# 然nhiên 。 若nhược 權quyền 教giáo 所sở 言ngôn 皆giai 為vi 欺khi 妄vọng 。 則tắc 自tự 然nhiên 之chi 中trung 。 無vô 復phục 報báo 應ứng 。 吾ngô 懦# 於ư 擊kích 決quyết 。 足túc 下hạ 列liệt 於ư 專chuyên 斷đoạn 。 亦diệc 又hựu 懼cụ 焉yên 。 神thần 高cao 聽thính 卑ty 。 庸dong 可khả 誣vu 哉tai 。 想tưởng 云vân 聖thánh 言ngôn 者giả 。 必tất 姬# 孔khổng 之chi 語ngữ 。 今kim 之chi 所sở 談đàm 皆giai 其kỳ 信tín 順thuận 之chi 事sự 。 而nhi 謂vị 曾tằng 不bất 析tích 之chi 。 復phục 是thị 未vị 經kinh 詳tường 思tư 來lai 論luận 立lập 姬# 廢phế 釋thích 。 故cố 吾ngô 引dẫn 釋thích 符phù 姬# 。 答đáp 不bất 越việt 問vấn 。 未vị 覺giác 多đa 採thải 。 由do 余dư 日nhật 磾# 不bất 生sanh 華hoa 壤nhưỡng 。 何hà 限hạn 九cửu 服phục 之chi 外ngoại 不bất 有hữu 窮cùng 理lý 之chi 人nhân 。 內nội 外ngoại 為vi 判phán 誠thành 亦diệc 難nạn/nan 乎hồ 。 若nhược 自tự 信tín 其kỳ 度độ 獨độc 師sư 。 耳nhĩ 目mục 習tập 識thức 之chi 表biểu 皆giai 為vi 譎# 怪quái 。 則tắc 吾ngô 亦diệc 已dĩ 矣hĩ 。
答đáp 曰viết 。
又hựu 云vân 。 物vật 無vô 妄vọng 然nhiên 必tất 以dĩ 類loại 感cảm 云vân 云vân 。 斯tư 言ngôn 果quả 然nhiên 。 則tắc 類loại 感cảm 之chi 物vật 輕khinh 重trọng 必tất 侔mâu 。 影ảnh 表biểu 之chi 勢thế 脩tu 短đoản 有hữu 度độ 。 致trí 飾sức 土thổ/độ 木mộc 。 不bất 發phát 慈từ 愍mẫn 之chi 心tâm 。 順thuận 時thời 獀# 狩thú 。 未vị 根căn 慘thảm 虐ngược 之chi 性tánh 。 天thiên 宮cung 華hoa 樂nhạo/nhạc/lạc 焉yên 賞thưởng 而nhi 上thượng 昇thăng 。 地địa 獄ngục 幽u 苦khổ 奚hề 罰phạt 而nhi 淪luân 陷hãm 。 昌xương 言ngôn 窮cùng 軒hiên 輊# 。 立lập 法pháp 無vô 衡hành 石thạch 。 一nhất 至chí 於ư 此thử 。
釋thích 曰viết 。 影ảnh 表biểu 之chi 說thuyết 以dĩ 徵trưng 感cảm 報báo 。 來lai 意ý 疑nghi 不bất 必tất 侔mâu 嫌hiềm 其kỳ 無vô 度độ 。 即tức 復phục 除trừ 福phước 應ứng 也dã 。 福phước 應ứng 非phi 他tha 氣khí 數số 所sở 生sanh 。 若nhược 滅diệt 福phước 應ứng 即tức 無vô 氣khí 數số 矣hĩ 。 足túc 下hạ 功công 存tồn 步bộ 驗nghiệm 而nhi 還hoàn 伐phạt 所sở 知tri 。 想tưởng 信tín 道đạo 為vi 心tâm 者giả 必tất 不bất 至chí 此thử 。 若nhược 謂vị 不bất 慈từ 於ư 土thổ/độ 木mộc 之chi 飾sức 。 有hữu 甚thậm 於ư 順thuận 時thời 之chi 殺sát 者giả 。 無vô 乃nãi 大đại 負phụ 夫phu 人nhân 之chi 心tâm 。 黃hoàng 屋ốc 玉ngọc 璽# 非phi 必tất 堯# 舜thuấn 之chi 情tình 。 崇sùng 居cư 麗lệ 養dưỡng 豈khởi 是thị 釋Thích 迦Ca 之chi 意ý 。 責trách 天thiên 宮cung 之chi 賞thưởng 。 求cầu 地địa 獄ngục 之chi 罰phạt 。 頗phả 類loại 昔tích 人nhân 亞# 夫phu 之chi 詰cật 英anh 布bố 之chi 問vấn 。 有hữu 味vị 乎hồ 其kỳ 言ngôn 。 此thử 蓋cái 眾chúng 息tức 心tâm 之chi 所sở 詳tường 。 吾ngô 可khả 得đắc 而nhi 略lược 之chi 。
答đáp 曰viết 。
且thả 阿a 保bảo 傅phó/phụ 愛ái 慎thận 及cập 溷hỗn 腴# 。 良lương 庖bào 提đề 刀đao 情tình 怵truật 母mẫu 族tộc 。 彼bỉ 聖thánh 人nhân 者giả 。 明minh 並tịnh 日nhật 月nguyệt 化hóa 開khai 三tam 統thống 。 若nhược 令linh 報báo 應ứng 必tất 符phù 。 亦diệc 何hà 妨phương 於ư 教giáo 。 而nhi 緘giam 扃# 羲# 唐đường 之chi 紀kỷ 。 埋mai 閉bế 周chu 孔khổng 之chi 世thế 。 肇triệu 結kết 網võng 罟# 。 興hưng 累lũy/lụy/luy 億ức 之chi 罪tội 。 仍nhưng 制chế 牲# 牢lao 。 開khai 長trường 夜dạ 之chi 罰phạt 。 遺di 彼bỉ 天thiên 厨trù 甘cam 此thử 芻sô 豢# 。 曾tằng 無vô 拯chửng 溺nịch 之chi 仁nhân 。 橫hoạnh/hoành 成thành 納nạp 隍hoàng 之chi 酷khốc 。 其kỳ 為vi 不bất 然nhiên 。 宜nghi 簡giản 淵uyên 慮lự 。 若nhược 謂vị 窮cùng 神thần 之chi 智trí 猶do 有hữu 不bất 盡tận 。 雖tuy 高cao 情tình 愛ái 奇kỳ 想tưởng 。 亦diệc 未vị 至chí 於ư 侮vũ 聖thánh 。
釋thích 曰viết 。 知tri 謂vị 報báo 應ứng 之chi 義nghĩa 。 緘giam 羲# 周chu 之chi 世thế 。 以dĩ 此thử 推thôi 求cầu 為vi 不bất 符phù 之chi 證chứng 。 羲# 唐đường 邈mạc 矣hĩ 。 人nhân 莫mạc 之chi 詳tường 。 尚thượng 書thư 所sở 載tái 不bất 過quá 數số 篇thiên 。 方phương 言ngôn 德đức 刑hình 之chi 失thất 。 遑hoàng 記ký 禍họa 福phước 之chi 源nguyên 。 今kim 帝đế 典điển 王vương 策sách 。 猶do 不bất 書thư 性tánh 命mạng 之chi 事sự 。 而nhi 徵trưng 闕khuyết 文văn 以dĩ 為vi 古cổ 必tất 無vô 之chi 。 斯tư 亦diệc 師sư 心tâm 之chi 過quá 也dã 。 且thả 信tín 順thuận 殃ương 慶khánh 咸hàm 列liệt 姬# 孔khổng 之chi 籍tịch 。 謂vị 之chi 埋mai 閉bế 。 如như 小tiểu 逕kính 乎hồ 。 但đãn 言ngôn 有hữu 遠viễn 近cận 教giáo 有hữu 淺thiển 深thâm 。 故cố 使sử 智trí 者giả 與dữ 此thử 而nhi 奪đoạt 彼bỉ 耶da 。 夫phù 生sanh 必tất 有hữu 欲dục 。 欲dục 必tất 有hữu 求cầu 。 欲dục 嗛# 則tắc 爭tranh 。 求cầu 給cấp 則tắc 恬điềm 。 爭tranh 則tắc 相tương/tướng 害hại 。 恬điềm 則tắc 相tương/tướng 安an 。 網võng 罟# 之chi 設thiết 。 將tương 蠲quyên 害hại 以dĩ 取thủ 安an 乎hồ 。 且thả 畋điền 漁ngư 牲# 牢lao 其kỳ 事sự 不bất 異dị 。 足túc 下hạ 前tiền 答đáp 。 已dĩ 知tri 牲# 牢lao 不bất 可khả 頓đốn 去khứ 於ư 今kim 世thế 。 復phục 畋điền 漁ngư 不bất 可khả 獨độc 棄khí 於ư 古cổ 。 未vị 為vi 通thông 類loại 矣hĩ 。 好hảo 生sanh 惡ác 死tử 。 惠huệ 下hạ 愈dũ 篤đốc 。 故cố 有hữu 其kỳ 死tử 者giả 順thuận 其kỳ 情tình 。 奪đoạt 其kỳ 生sanh 者giả 逆nghịch 其kỳ 性tánh 。 至chí 人nhân 尚thượng 矣hĩ 。 何hà 為vi 犯phạm 順thuận 而nhi 居cư 逆nghịch 哉tai 。 是thị 知tri 不bất 能năng 頓đốn 奪đoạt 所sở 滯trệ 。 故cố 因nhân 為vi 之chi 制chế 耳nhĩ 。 聖thánh 靈linh 雖tuy 茂mậu 。 無vô 以dĩ 叡duệ 懞# 惛hôn 之chi 心tâm 。 弱nhược 喪táng 之chi 民dân 何hà 可khả 勝thắng 論luận 。 罪tội 罰phạt 之chi 來lai 將tương 物vật 自tự 取thủ 之chi 。 事sự 遠viễn 難nạn/nan 致trí 。 不bất 由do 天thiên 厨trù 見kiến 遺di 物vật 。 近cận 易dị 耽đam 故cố 常thường 芻sô 豢# 是thị 甘cam 。 拯chửng 溺nịch 出xuất 隍hoàng 眾chúng 哲triết 所sở 共cộng 。 但đãn 化hóa 物vật 不bất 同đồng 。 非phi 道đạo 之chi 異dị 。 不bất 盡tận 之chi 讓nhượng 亦diệc 如như 遇ngộ 當đương 。 子tử 長trường/trưởng 愛ái 奇kỳ 本bổn 不bất 類loại 此thử 。
答đáp 曰viết 。
足túc 下hạ 論luận 仁nhân 義nghĩa 。 則tắc 云vân 情tình 之chi 者giả 少thiểu 。 利lợi 之chi 者giả 多đa 。 言ngôn 施thí 惠huệ 則tắc 許hứa 其kỳ 遺di 賢hiền 忘vong 報báo 在tại 情tình 既ký 少thiểu 。 熟thục 能năng 遺di 賢hiền 利lợi 之chi 言ngôn 多đa 。 曷hạt 云vân 忘vong 報báo 。 若nhược 能năng 推thôi 樂nhạo 施thí 之chi 士sĩ 。 以dĩ 期kỳ 欲dục 仁nhân 之chi 儔trù 演diễn 忘vong 報báo 之chi 意ý 。 引dẫn 向hướng 義nghĩa 之chi 心tâm 。 則tắc 義nghĩa 寔thật 在tại 斯tư 。 求cầu 仁nhân 不bất 遠viễn 。
釋thích 曰viết 。 情tình 仁nhân 義nghĩa 者giả 寡quả 。 利lợi 仁nhân 義nghĩa 者giả 眾chúng 。 聞văn 之chi 莊trang 書thư 。 非phi 直trực 孤cô 說thuyết 。 未vị 獲hoạch 詳tường 挍giảo 遽cự 見kiến 彈đàn 責trách 。 夫phu 在tại 情tình 既ký 少thiểu 。 利lợi 之chi 者giả 多đa 。 不bất 能năng 遺di 賢hiền 曷hạt 云vân 忘vong 報báo 。 實thật 吾ngô 前tiền 後hậu 勤cần 勤cần 以dĩ 為vi 不bất 得đắc 配phối 擬nghĩ 二nhị 儀nghi 者giả 耳nhĩ 。 復phục 非phi 篤đốc 論luận 所sở 應ưng 據cứ 正chánh 。 若nhược 樂nhạo 施thí 忘vong 報báo 即tức 為vi 體thể 仁nhân 。 忘vong 報báo 而nhi 施thí 便tiện 為vi 合hợp 義nghĩa 。 可khả 去khứ 欲dục 字tự 并tinh 除trừ 向hướng 名danh 。 在tại 斯tư 不bất 遠viễn 。 誰thùy 不bất 是thị 慕mộ 。
答đáp 曰viết 。
濟tế 有hữu 生sanh 之chi 類loại 云vân 云vân 。 斯tư 旨chỉ 宏hoành 誕đản 非phi 本bổn 論luận 所sở 及cập 。 無vô 乃nãi 秦tần 師sư 將tương 遁độn 行hành 人nhân 言ngôn 肆tứ 乎hồ 。
釋thích 曰viết 。 足túc 下hạ 論luận 挾hiệp 姬# 釋thích 。 吾ngô 亦diệc 答đáp 兼kiêm 戎nhung 周chu 。 足túc 下hạ 以dĩ 此thử 抑ức 彼bỉ 。 謂vị 福phước 極cực 高cao 門môn 。 吾ngô 申thân 彼bỉ 釋thích 。 此thử 云vân 慶khánh 周chu 兆triệu 物vật 。 足túc 下hạ 據cứ 此thử 所sở 見kiến 。 謂vị 祚tộ 止chỉ 公công 侯hầu 。 吾ngô 信tín 彼bỉ 所sở 聞văn 。 云vân 尊tôn 冠quan 百bách 神thần 。 本bổn 議nghị 是thị 爭tranh 。 曷hạt 云vân 不bất 及cập 。 夫phu 論luận 難nạn/nan 之chi 本bổn 以dĩ 易dị 奪đoạt 為vi 體thể 。 失thất 之chi 已dĩ 外ngoại 輒triếp 云vân 宏hoành 誕đản 。 求cầu 理lý 之chi 塗đồ 幾kỷ 乎hồ 塞tắc 矣hĩ 。 師sư 遁độn 言ngôn 肆tứ 。 或hoặc 不bất 在tại 此thử 。
答đáp 曰viết 。
豈khởi 其kỳ 相tương/tướng 迫bách 。 居cư 吾ngô 語ngữ 子tử 。 聖thánh 人nhân 在tại 上thượng 不bất 與dữ 百bách 神thần 爭tranh 長trường/trưởng 。 有hữu 始thỉ 有hữu 卒thốt 焉yên 得đắc 無vô 死tử 之chi 地địa 云vân 云vân 。
釋thích 曰viết 。 豈khởi 其kỳ 相tương/tướng 迫bách 一nhất 何hà 務vụ 德đức 。 居cư 吾ngô 語ngữ 子tử 。 又hựu 何hà 壯tráng 辭từ 。 凡phàm 為vi 物vật 之chi 長trường/trưởng 。 豈khởi 爭tranh 之chi 所sở 得đắc 。 非phi 唯duy 不bất 爭tranh 。 必tất 將tương 下hạ 之chi 。 不bất 可khả 見kiến 尊tôn 冠quan 百bách 神thần 便tiện 謂vị 與dữ 百bách 神thần 爭tranh 長trường/trưởng 。 無vô 乃nãi 取thủ 之chi 滕# 薛tiết 棄khí 之chi 體thể 仁nhân 知tri 。 謂vị 物vật 有hữu 始thỉ 卒tuất 無vô 不bất 死tử 之chi 地địa 。 求cầu 之chi 域vực 內nội 實thật 如Như 來Lai 趣thú 。 前tiền 釋thích 所sở 謂vị 勝thắng 類loại 諸chư 區khu 有hữu 誠thành 亦diệc 宜nghi 然nhiên 者giả 也dã 。 至chí 如như 山sơn 經kinh 所sở 圖đồ 仙tiên 傳truyền 所sở 記ký 。 事sự 關quan 世thế 載tái 已dĩ 不bất 可khả 原nguyên 。 況huống 復phục 道đạo 絕tuyệt 恆hằng 情tình 理lý 隔cách 常thường 照chiếu 。 必tất 以dĩ 於ư 我ngã 。 不bất 然nhiên 皆giai 當đương 絕tuyệt 棄khí 。 此thử 又hựu 所sở 不bất 得đắc 安an 。
答đáp 曰viết 。
夫phu 辯biện 章chương 幽u 明minh 研nghiên 精tinh 庶thứ 物vật 云vân 云vân 。
釋thích 曰viết 。 逮đãi 省tỉnh 此thử 章chương 盛thịnh 陳trần 列liệt 代đại 。 文văn 博bác 體thể 周chu 頗phả 善thiện 師sư 法pháp 。 歌ca 誦tụng 聖thánh 世thế 足túc 為vi 繁phồn 聲thanh 。 討thảo 求cầu 道Đạo 義nghĩa 未vị 是thị 要yếu 說thuyết 耳nhĩ 。 昔tích 在tại 幼ấu 壯tráng 。 微vi 涉thiệp 群quần 紀kỷ 。 皇hoàng 王vương 之chi 軌quỹ 賢hiền 智trí 之chi 迹tích 。 側trắc 聞văn 其kỳ 略lược 。 敢cảm 辱nhục 其kỳ 詳tường 惠huệ 示thị 之chi 篤đốc 實thật 勤cần 執chấp 事sự 。
答đáp 曰viết 。
何hà 必tất 陋lậu 積tích 慶khánh 之chi 延diên 祚tộ 。 希hy 無vô 驗nghiệm 於ư 來lai 生sanh 。 蹲tồn 膜mô 揖ấp 讓nhượng 終chung 不bất 並tịnh 立lập 。 竊thiết 願nguyện 吾ngô 子tử 捨xả 兼kiêm 而nhi 尊tôn 一nhất 云vân 云vân 。
釋thích 曰viết 。 不bất 陋lậu 積tích 慶khánh 。 已dĩ 申thân 信tín 順thuận 之chi 條điều 。 貫quán 希hy 來lai 生sanh 。 亦diệc 具cụ 感cảm 報báo 之chi 說thuyết 。 藻tảo 袞cổn 大đại 裘cừu 同đồng 用dụng 一nhất 體thể 。 蹲tồn 膜mô 揖ấp 讓nhượng 何hà 為vi 不bất 俱câu 行hành 一nhất 世thế 。 理lý 有hữu 可khả 兼kiêm 無vô 謂vị 宜nghi 捨xả 。
答đáp 曰viết 。
蜀thục 梁lương 二nhị 叔thúc 世thế 人nhân 驛dịch 胥# 之chi 譬thí 。 非phi 本bổn 論luận 所sở 繼kế 。 故cố 不bất 復phục 具cụ 云vân 。
釋thích 曰viết 。 近cận 此thử 數số 條điều 聊liêu 發phát 戲hí 端đoan 。 亦diệc 猶do 越việt 人nhân 問vấn 布bố 。 見kiến 採thải 於ư 前tiền 談đàm 肆tứ 業nghiệp 及cập 之chi 無vô 想tưởng 多đa 怪quái 。 然nhiên 二nhị 叔thúc 為vi 問vấn 。 欲dục 以dĩ 卻khước 編biên 戶hộ 之chi 疑nghi 。 沒một 而nhi 不bất 答đáp 誠thành 有hữu 望vọng 焉yên 。 足túc 下hạ 連liên 國quốc 雲vân 從tùng 宏hoành 論luận 風phong 行hành 。 吾ngô 幽u 生sanh 孤cô 說thuyết 每mỗi 獲hoạch 竊thiết 議nghị 。 此thử 之chi 不bất 侔mâu 事sự 有hữu 固cố 然nhiên 。 實thật 由do 通thông 才tài 所sở 共cộng 者giả 理lý 。 欻hốt 忘vong 其kỳ 煩phiền 貪tham 復phục 悉tất 心tâm 。
弘Hoằng 明Minh 集Tập 卷quyển 第đệ 四tứ