華Hoa 嚴Nghiêm 原Nguyên 人Nhân 論Luận 發Phát 微Vi 錄Lục
Quyển 0003
宋Tống 淨Tịnh 源Nguyên 述Thuật
原nguyên 人nhân 論luận 發phát 微vi 錄lục 第đệ 三tam
諸chư 識thức 亦diệc 爾nhĩ 以dĩ 皆giai 假giả 託thác 眾chúng 緣duyên 無vô 自tự 性tánh 故cố 。
故cố 中trung 觀quán 論luận 云vân 未vị 曾tằng 有hữu 一nhất 法pháp 不bất 從tùng 因nhân 緣duyên 。 生sanh 是thị 故cố 一nhất 切thiết 法pháp 。 無vô 不bất 是thị 空không 者giả 又hựu 云vân 因nhân 緣duyên 所sở 生sanh 法pháp 。 我ngã 說thuyết 即tức 是thị 空không 起khởi 信tín 論luận 云vân 一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 。 唯duy 依y 妄vọng 念niệm 而nhi 有hữu 差sai 別biệt 。 若nhược 離ly 心tâm 念niệm 即tức 無vô 一nhất 切thiết 境cảnh 界giới 。 之chi 相tướng 經Kinh 云vân 凡phàm 所sở 有hữu 相tướng 。 皆giai 是thị 虗hư 妄vọng 離ly 一nhất 切thiết 相tướng 。 即tức 名danh 諸chư 佛Phật (# 如như 此thử 等đẳng 文văn 徧biến 大Đại 乘Thừa 藏tạng )# 。
是thị 知tri 心tâm 境cảnh 皆giai 空không 方phương 是thị 大Đại 乘Thừa 實thật 理lý 。
方phương 是thị 大Đại 乘Thừa 實thật 理lý 者giả 先tiên 縱túng/tung 之chi 乃nãi 是thị 但đãn 空không 之chi 實thật 理lý 也dã 不bất 了liễu 之chi 義nghĩa 後hậu 文văn 奪đoạt 破phá 。
若nhược 約ước 此thử 原nguyên 身thân 身thân 元nguyên 是thị 空không 空không 即tức 是thị 本bổn 。
今kim 復phục 詰cật 此thử 教giáo 曰viết 若nhược 心tâm 境cảnh 皆giai 無vô 知tri 無vô 者giả 誰thùy 。
知tri 無vô 者giả 誰thùy 此thử 一nhất 句cú 出xuất 秦tần 王vương 答đáp 書thư 彼bỉ 云vân 諸chư 家gia 通thông 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 諦Đế 。 皆giai 云vân 廓khuếch 然nhiên 空không 寂tịch 無vô 有hữu 。 聖thánh 人nhân 若nhược 無vô 聖thánh 人nhân 知tri 無vô 者giả 誰thùy 今kim 論luận 主chủ 借tá 其kỳ 語ngữ 勢thế 破phá 心tâm 境cảnh 俱câu 無vô 矣hĩ 。
又hựu 若nhược 都đô 無vô 實thật 法pháp 依y 何hà 現hiện 諸chư 虗hư 妄vọng 。
且thả 現hiện 見kiến 世thế 間gian 。 虗hư 妄vọng 物vật 未vị 有hữu 不bất 依y 實thật 法pháp 而nhi 能năng 起khởi 者giả 。
如như 無vô 濕thấp 性tánh 不bất 變biến 之chi 水thủy 何hà 有hữu 虗hư 妄vọng 假giả 相tương/tướng 之chi 波Ba 若Nhã 無vô 淨tịnh 明minh 不bất 變biến 之chi 鏡kính 何hà 有hữu 種chủng 種chủng 虗hư 假giả 之chi 影ảnh 。
如như 無vô 下hạ 濕thấp 性tánh 之chi 水thủy 淨tịnh 明minh 之chi 鏡kính 皆giai 喻dụ 本bổn 有hữu 性tánh 淨tịnh 真chân 心tâm 。
又hựu 前tiền 說thuyết 夢mộng 相tương/tướng 夢mộng 境cảnh 同đồng 虗hư 妄vọng 者giả 。 誠thành 如như 所sở 言ngôn 。
然nhiên 此thử 虗hư 妄vọng 之chi 夢mộng 必tất 因nhân 睡thụy 眠miên 之chi 人nhân 。
必tất 因nhân 睡thụy 眠miên 之chi 人nhân 即tức 性tánh 淨tịnh 真chân 心tâm 亦diệc 合hợp 前tiền 莊trang 周chu 睡thụy 時thời 本bổn 心tâm 耳nhĩ 。
今kim 既ký 心tâm 境cảnh 皆giai 空không 未vị 審thẩm 依y 何hà 妄vọng 現hiện 。
故cố 知tri 此thử 教giáo 但đãn 破phá 執chấp 情tình 亦diệc 未vị 明minh 顯hiển 真chân 靈linh 之chi 性tánh 。
故cố 法Pháp 鼓cổ 經Kinh 云vân 一nhất 切thiết 空không 經Kinh 。 是thị 有hữu 餘dư 說thuyết 。 (# 有hữu 餘dư 者giả 餘dư 義nghĩa 未vị 了liễu 也dã )# 大đại 品phẩm 經Kinh 云vân 空không 是thị 大Đại 乘Thừa 之chi 初sơ 門môn 。
上thượng 之chi 四tứ 教giáo 展triển 轉chuyển 相tương 望vọng 前tiền 淺thiển 後hậu 深thâm 。
前tiền 淺thiển 後hậu 深thâm 者giả 以dĩ 人nhân 天thiên 教giáo 唯duy 齊tề 業nghiệp 報báo 小Tiểu 乘Thừa 教giáo 齊tề 後hậu 四tứ 麁thô 法pháp 相tướng 教giáo 極cực 於ư 三tam 細tế 破phá 相tương 教giáo 密mật 顯hiển 真chân 性tánh 是thị 則tắc 人nhân 天thiên 唯duy 淺thiển 破phá 相tương/tướng 唯duy 深thâm 中trung 間gian 二nhị 教giáo 互hỗ 論luận 淺thiển 深thâm 謂vị 望vọng 前tiền 則tắc 深thâm 望vọng 後hậu 則tắc 淺thiển 也dã 。
若nhược 且thả 習tập 之chi 自tự 知tri 未vị 了liễu 名danh 之chi 為vi 淺thiển 若nhược 執chấp 為vi 了liễu 即tức 名danh 為vi 偏thiên 故cố 就tựu 習tập 人nhân 云vân 偏thiên 淺thiển 也dã 。
真chân 顯hiển 真chân 源nguyên 第đệ 三tam 。
源nguyên 之chi 一nhất 字tự 喻dụ 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 本bổn 覺giác 。 真chân 性tánh 也dã 在tại 萬vạn 法pháp 為vi 依y 正chánh 之chi 源nguyên 在tại 眾chúng 生sanh 為vi 迷mê 悟ngộ 之chi 源nguyên 在tại 菩Bồ 薩Tát 為vi 萬vạn 行hạnh 之chi 源nguyên 在tại 諸chư 佛Phật 為vi 萬vạn 德đức 之chi 源nguyên 。
五ngũ 一Nhất 乘Thừa 顯hiển 性tánh 教giáo 者giả 說thuyết 一nhất 切thiết 有hữu 情tình 。 皆giai 有hữu 本bổn 覺giác 真chân 心tâm 無vô 始thỉ 已dĩ 來lai 。 常thường 住trụ 清thanh 淨tịnh 昭chiêu 昭chiêu 不bất 昧muội 了liễu 了liễu 常thường 知tri 亦diệc 名danh 佛Phật 性tánh 亦diệc 。 名danh 如Như 來Lai 藏tạng 。
一Nhất 乘Thừa 顯hiển 性tánh 教giáo 即tức 同đồng 禪thiền 詮thuyên 序tự 中trung 顯hiển 示thị 真chân 心tâm 即tức 性tánh 教giáo 彼bỉ 對đối 禪thiền 宗tông 直trực 顯hiển 心tâm 性tánh 宗tông 故cố 云vân 即tức 性tánh 此thử 超siêu 第đệ 三tam 法pháp 相tướng 第đệ 四tứ 破phá 相tương/tướng 故cố 云vân 顯hiển 性tánh 又hựu 異dị 大Đại 乘Thừa 偏thiên 淺thiển 故cố 標tiêu 一Nhất 乘Thừa (# 大Đại 乘Thừa 法Pháp 相tương/tướng 在tại 生sanh 滅diệt 門môn 極cực 於ư 三tam 細tế 大Đại 乘Thừa 破phá 相tương/tướng 在tại 真Chân 如Như 門môn 密mật 顯hiển 空không 義nghĩa 皆giai 偏thiên 淺thiển 耳nhĩ )# 說thuyết 一nhất 切thiết 下hạ 此thử 就tựu 真Chân 如Như 性tánh 徧biến 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 皆giai 有hữu 本bổn 覺giác 真chân 心tâm 也dã 大đại 經Kinh 云vân 法pháp 性tánh 徧biến 在tại 一nhất 切thiết 處xứ 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 及cập 國quốc 土độ 智trí 論luận 云vân 白bạch 石thạch 有hữu 銀ngân 性tánh 黃hoàng 石thạch 有hữu 金kim 性tánh 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 有hữu 涅Niết 槃Bàn 性tánh 斯tư 皆giai 良lương 證chứng 也dã 無vô 始thỉ 已dĩ 來lai 。 常thường 住trụ 清thanh 淨tịnh 者giả 起khởi 信tín 云vân 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 本bổn 來lai 常thường 住trụ 。 又hựu 云vân 不bất 失thất 不bất 壞hoại 。 常thường 住trụ 一nhất 心tâm 。 從tùng 本bổn 已dĩ 來lai 。 一nhất 切thiết 染nhiễm 法pháp 不bất 相tương 應ứng 故cố 。 故cố 云vân 清thanh 淨tịnh 然nhiên 清thanh 淨tịnh 有hữu 其kỳ 二nhị 義nghĩa 。 無vô 上thượng 依y 經Kinh 云vân 一nhất 者giả 自tự 性tánh 清thanh 淨tịnh 。 是thị 其kỳ 通thông 相tương/tướng 二nhị 者giả 離ly 垢cấu 清thanh 淨tịnh 。 是thị 其kỳ 別biệt 相tướng 寶bảo 性tánh 論luận 中trung 亦diệc 有hữu 二nhị 義nghĩa 一nhất 自tự 性tánh 清thanh 淨tịnh 。 謂vị 性tánh 淨tịnh 解giải 脫thoát 二nhị 離ly 垢cấu 清thanh 淨tịnh 。 謂vị 離ly 障chướng 解giải 脫thoát 今kim 云vân 常thường 住trụ 清thanh 淨tịnh 即tức 通thông 相tương/tướng 性tánh 淨tịnh 解giải 脫thoát 也dã 昭chiêu 昭chiêu 不bất 昧muội 了liễu 了liễu 常thường 知tri 者giả 華hoa 嚴nghiêm 回hồi 向hướng 品phẩm 云vân 真Chân 如Như 照chiếu 明minh 為vi 性tánh 故cố 云vân 不bất 昧muội 此thử 言ngôn 知tri 者giả 不bất 是thị 證chứng 知tri 意ý 說thuyết 真chân 性tánh 不bất 同đồng 虗hư 空không 木mộc 石thạch 故cố 云vân 知tri 也dã 非phi 如như 緣duyên 境cảnh 分phân 別biệt 之chi 識thức 非phi 如như 照chiếu 體thể 了liễu 達đạt 之chi 智trí 直trực 是thị 真Chân 如Như 之chi 性tánh 自tự 然nhiên 常thường 知tri 故cố 馬mã 鳴minh 菩Bồ 薩Tát 云vân 真Chân 如Như 者giả 自tự 體thể 真chân 實thật 識thức 知tri 義nghĩa 故cố 亦diệc 名danh 佛Phật 性tánh 下hạ 是thị 諸chư 佛Phật 萬vạn 德đức 之chi 源nguyên 故cố 名danh 佛Phật 性tánh 是thị 眾chúng 生sanh 迷mê 悟ngộ 之chi 源nguyên 故cố 名danh 如Như 來Lai 。 藏tạng (# 釋thích 上thượng 文văn 義nghĩa 多đa 依y 禪thiền 詮thuyên 兼kiêm 取thủ 賢hiền 首thủ 教giáo 義nghĩa 章chương )# 。
從tùng 無vô 始thỉ 際tế 。 妄vọng 想tưởng 翳ế 之chi 不bất 自tự 覺giác 知tri 。 但đãn 認nhận 凡phàm 質chất 故cố 耽đam 著trước 結kết 業nghiệp 。 受thọ 生sanh 死tử 苦khổ 。
從tùng 無vô 始thỉ 際tế 。 妄vọng 想tưởng 翳ế 之chi 者giả 際tế 時thời 也dã 翳ế 障chướng 也dã 妄vọng 想tưởng 即tức 無vô 明minh 起khởi 信tín 云vân 從tùng 無vô 始thỉ 時thời 來lai 。 皆giai 因nhân 無vô 明minh 所sở 熏huân 習tập 故cố 。 又hựu 染nhiễm 心tâm 義nghĩa 名danh 煩phiền 惱não 礙ngại 能năng 障chướng 真Chân 如Như 根căn 本bổn 智trí 故cố 不bất 自tự 覺giác 知tri 。 者giả 十Thập 地Địa 論luận 云vân 真chân 樂nhạo/nhạc/lạc 本bổn 有hữu 失thất 而nhi 不bất 知tri 妄vọng 苦khổ 本bổn 空không 得đắc 而nhi 不bất 覺giác 但đãn 認nhận 下hạ 向hướng 明minh 妄vọng 想tưởng 即tức 法pháp 執chấp 所sở 知tri 障chướng 也dã 但đãn 認nhận 凡phàm 質chất 即tức 我ngã 執chấp 煩phiền 惱não 障chướng 質chất 身thân 也dã 耽đam 著trước 結kết 業nghiệp 即tức 業nghiệp 障chướng 受thọ 生sanh 死tử 苦khổ 即tức 報báo 障chướng 。
大đại 覺giác 愍mẫn 之chi 說thuyết 一nhất 切thiết 皆giai 空không 。 又hựu 開khai 示thị 靈linh 覺giác 真chân 心tâm 清thanh 淨tịnh 。 全toàn 同đồng 諸chư 佛Phật 。
大đại 覺giác 即tức 世Thế 尊Tôn 故cố 詮thuyên 序tự 云vân 感cảm 而nhi 即tức 通thông 名danh 大đại 覺giác 尊tôn 愍mẫn 悲bi 也dã 說thuyết 一nhất 切thiết 皆giai 空không 。 者giả 以dĩ 世thế 間gian 生sanh 死tử 。 出xuất 世thế 涅Niết 槃Bàn 。 一nhất 切thiết 皆giai 空không 。 此thử 敘tự 前tiền 破phá 相tương/tướng 也dã 開khai 示thị 靈linh 覺giác 下hạ 正chánh 述thuật 顯hiển 性tánh 問vấn 明minh 品phẩm 云vân 其kỳ 性tánh 本bổn 清thanh 淨tịnh 開khai 示thị 諸chư 眾chúng 生sanh 。 全toàn 同đồng 諸chư 佛Phật 者giả 清thanh 涼lương 疏sớ/sơ 云vân 凡phàm 厥quyết 生sanh 靈linh 皆giai 含hàm 佛Phật 智trí 圓viên 滿mãn 普phổ 法pháp 無vô 不bất 備bị 矣hĩ 。
故cố 華hoa 嚴nghiêm 經Kinh 云vân 佛Phật 子tử 無vô 一nhất 眾chúng 生sanh 。 而nhi 不bất 具cụ 足túc 如Như 來Lai 。 智trí 慧tuệ 但đãn 以dĩ 妄vọng 想tưởng 執chấp 著trước 而nhi 不bất 證chứng 得đắc 若nhược 離ly 妄vọng 想tưởng 一Nhất 切Thiết 智Trí 自tự 然nhiên 智trí 無Vô 礙Ngại 智Trí 即tức 得đắc 現hiện 前tiền 。
故cố 華hoa 嚴nghiêm 下hạ 此thử 皆giai 出xuất 現hiện 品phẩm 開khai 物vật 因nhân 性tánh 經kinh 文văn 但đãn 以dĩ 等đẳng 者giả 具cụ 云vân 但đãn 以dĩ 妄vọng 想tưởng 顛điên 倒đảo 。 執chấp 著trước 釋thích 曰viết 凡phàm 夫phu 妄vọng 想tưởng 權quyền 小tiểu 執chấp 著trước 顛điên 倒đảo 通thông 二nhị 。
便tiện 舉cử 一nhất 塵trần 含hàm 大Đại 千Thiên 經Kinh 卷quyển 之chi 喻dụ 塵trần 況huống 眾chúng 生sanh 經kinh 況huống 佛Phật 智trí 。
便tiện 舉cử 一nhất 塵trần 下hạ 大đại 經Kinh 云vân 譬thí 如như 有hữu 大đại 經Kinh 卷quyển (# 喻dụ 佛Phật 智trí 慧tuệ )# 量lượng 等đẳng 三Tam 千Thiên 大Đại 千Thiên 世Thế 界Giới 。 (# 智trí 體thể 無vô 邊biên 廓khuếch 周chu 法Pháp 界Giới )# 書thư 寫tả 三Tam 千Thiên 大Đại 千Thiên 世Thế 界Giới 。 事sự 一nhất 切thiết 皆giai 盡tận 。 (# 喻dụ 體thể 上thượng 本bổn 有hữu 恆Hằng 沙sa 功công 德đức 恆Hằng 沙sa 妙diệu 用dụng 也dã )# 此thử 大đại 經Kinh 卷quyển 雖tuy 復phục 量lượng 等đẳng 大Đại 千Thiên 世Thế 界Giới 。 而nhi 全toàn 住trụ 在tại 一nhất 微vi 塵trần 中trung 。 (# 喻dụ 佛Phật 智trí 全toàn 在tại 眾chúng 生sanh 身thân 中trung 。 圓viên 滿mãn 具cụ 足túc 。 也dã )# 如như 是thị 一nhất 塵trần (# 舉cử 一nhất 眾chúng 生sanh 為vi 例lệ )# 一nhất 切thiết 微vi 塵trần 。 皆giai 亦diệc 如như 是thị 。 故cố 云vân 塵trần 況huống 眾chúng 生sanh 也dã 。
次thứ 後hậu 又hựu 云vân 爾nhĩ 時thời 如Như 來Lai 。 普phổ 觀quán 法Pháp 界Giới 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 而nhi 作tác 是thị 言ngôn 。 奇kỳ 哉tai 奇kỳ 哉tai 。 此thử 諸chư 眾chúng 生sanh 。 云vân 何hà 具cụ 有hữu 如Như 來Lai 智trí 。 慧tuệ 迷mê 惑hoặc 不bất 見kiến 我ngã 當đương 教giáo 以dĩ 聖thánh 道Đạo 令linh 其kỳ 永vĩnh 離ly 妄vọng 想tưởng 自tự 於ư 身thân 中trung 。 得đắc 見kiến 如Như 來Lai 。 廣quảng 大đại 智trí 慧tuệ 。 與dữ 佛Phật 無vô 異dị 。
教giáo 以dĩ 聖thánh 道Đạo 者giả 即tức 教giáo 彼bỉ 眾chúng 生sanh 。 修tu 習tập 聖thánh 道Đạo 。 道đạo 因nhân 也dã 謂vị 六Lục 波Ba 羅La 蜜Mật 。 三Tam 十Thập 七Thất 道Đạo 品Phẩm 也dã 。
評bình 曰viết 我ngã 等đẳng 多đa 劫kiếp 未vị 遇ngộ 真chân 宗tông 不bất 解giải 反phản 自tự 原nguyên 身thân 但đãn 執chấp 虗hư 妄vọng 之chi 相tướng 甘cam 認nhận 凡phàm 下hạ 或hoặc 畜súc 或hoặc 人nhân 。
評bình 量lượng 也dã 真chân 宗tông 即tức 佛Phật 教giáo 但đãn 執chấp 下hạ 圓viên 覺giác 云vân 妄vọng 認nhận 四tứ 大đại 。 為vi 自tự 身thân 相tướng 。 六lục 塵trần 緣duyên 影ảnh 。 為vi 自tự 心tâm 相tướng 。 故cố 結kết 云vân 甘cam 認nhận 凡phàm 夫phu 下hạ 類loại 矣hĩ 。
今kim 約ước 至chí 教giáo 原nguyên 之chi 方phương 覺giác 本bổn 來lai 是thị 佛Phật 。
至chí 教giáo 者giả 佛Phật 教giáo 至chí 極cực 之chi 談đàm 即tức 指chỉ 華hoa 嚴nghiêm 也dã 本bổn 來lai 是thị 佛Phật 者giả 圓viên 覺giác 疏sớ/sơ 云vân 心tâm 本bổn 是thị 佛Phật 由do 念niệm 起khởi 以dĩ 漂phiêu 沈trầm 出xuất 現hiện 品phẩm 云vân 如như 知tri 眾chúng 生sanh 。 本bổn 來lai 成thành 佛Phật 。
故cố 須tu 行hành 依y 佛Phật 行hạnh 心tâm 契khế 佛Phật 心tâm 返phản 本bổn 還hoàn 源nguyên 斷đoạn 除trừ 凡phàm 習tập 損tổn 之chi 又hựu 損tổn 以dĩ 至chí 無vô 為vi 自tự 然nhiên 。 應ứng 用dụng 恆Hằng 沙sa 名danh 之chi 曰viết 佛Phật 。
故cố 須tu 下hạ 清thanh 涼lương 心tâm 要yếu 云vân 若nhược 任nhậm 運vận 以dĩ 寂tịch 知tri 則tắc 眾chúng 行hành 爰viên 起khởi 即tức 行hành 依y 佛Phật 行hạnh 也dã 若nhược 無vô 心tâm 而nhi 忘vong 照chiếu 則tắc 萬vạn 累lũy/lụy/luy 都đô 損tổn 即tức 心tâm 契khế 佛Phật 心tâm 也dã 還hoàn 本bổn 還hoàn 源nguyên 者giả 大đại 疏sớ/sơ 云vân 令linh 諸chư 眾chúng 生sanh 。 還hoàn 本bổn 還hoàn 源nguyên 窮cùng 未vị 來lai 際tế 。 無vô 有hữu 休hưu 息tức 。 凡phàm 習tập 即tức 凡phàm 夫phu 習tập 氣khí 損tổn 之chi 下hạ 以dĩ 為vi 道đạo 日nhật 損tổn 惑hoặc 也dã 為vi 學học 日nhật 益ích 智trí 也dã 損tổn 之chi 又hựu 損tổn 之chi 則tắc 寂tịch 照chiếu 現hiện 前tiền 自tự 然nhiên 應ưng 接tiếp 恆Hằng 沙sa 之chi 機cơ 非phi 佛Phật 而nhi 何hà 。
當đương 知tri 迷mê 悟ngộ 同đồng 一nhất 真chân 心tâm 大đại 哉tai 妙diệu 門môn 原nguyên 人nhân 至chí 此thử 。
迷mê 悟ngộ 同đồng 一nhất 真chân 心tâm 者giả 迷mê 即tức 眾chúng 生sanh 悟ngộ 即tức 諸chư 佛Phật 大đại 經Kinh 云vân 心tâm 佛Phật 及cập 眾chúng 生sanh 。 是thị 三tam 無vô 差sai 別biệt 故cố 。 云vân 同đồng 一nhất 也dã 大đại 哉tai 即tức 仰ngưỡng 歎thán 之chi 辭từ 妙diệu 門môn 即tức 絕tuyệt 思tư 之chi 稱xưng 。
(# 自tự 注chú )# 然nhiên 佛Phật 說thuyết 前tiền 五ngũ 教giáo 或hoặc 漸tiệm 或hoặc 頓đốn 。
或hoặc 漸tiệm 或hoặc 頓đốn 者giả 詮thuyên 序tự 云vân 轉chuyển 凡phàm 成thành 聖thánh 即tức 漸tiệm 從tùng 迷mê 而nhi 悟ngộ 即tức 頓đốn 。
若nhược 有hữu 中trung 下hạ 之chi 機cơ 則tắc 從tùng 淺thiển 至chí 深thâm 漸tiệm 漸tiệm 誘dụ 接tiếp 先tiên 說thuyết 初sơ 教giáo 令linh 離ly 惡ác 住trụ 善thiện 次thứ 說thuyết 二nhị 三tam 令linh 離ly 染nhiễm 住trụ 淨tịnh 後hậu 談đàm 四tứ 五ngũ 破phá 相tương/tướng 顯hiển 性tánh 會hội 權quyền 歸quy 實thật 依y 實thật 教giáo 修tu 。 乃nãi 至chí 成thành 佛Phật 。
中trung 下hạ 之chi 機cơ 通thông 取thủ 漸tiệm 修tu 漸tiệm 悟ngộ 以dĩ 明minh 中trung 下hạ 離ly 惡ác 住trụ 善thiện 即tức 人nhân 天thiên 教giáo 離ly 十thập 惡ác 修tu 十Thập 善Thiện 也dã 離ly 染nhiễm 住trụ 淨tịnh 者giả 小Tiểu 乘Thừa 即tức 離ly 煩phiền 惱não 染nhiễm 住trụ 我ngã 空không 之chi 淨tịnh 法pháp 相tướng 即tức 離ly 所sở 知tri 之chi 染nhiễm 住trụ 法pháp 空không 之chi 淨tịnh 會hội 權quyền 歸quy 實thật 即tức 會hội 破phá 相tương/tướng 之chi 權quyền 歸quy 顯hiển 性tánh 之chi 實thật 也dã 。
若nhược 上thượng 上thượng 根căn 智trí 則tắc 從tùng 本bổn 至chí 末mạt 。 謂vị 初sơ 便tiện 依y 第đệ 五ngũ 頓đốn 指chỉ 一nhất 真chân 心tâm 體thể 心tâm 體thể 既ký 顯hiển 自tự 覺giác 一nhất 切thiết 皆giai 是thị 。 虗hư 妄vọng 本bổn 來lai 空không 寂tịch 。 但đãn 以dĩ 迷mê 故cố 託thác 真chân 而nhi 起khởi 須tu 似tự 悟ngộ 真chân 之chi 智trí 斷đoạn 惡ác 修tu 善thiện 。 息tức 妄vọng 歸quy 真chân 妄vọng 盡tận 真chân 圓viên 名danh 法Pháp 身thân 佛Phật 。
若nhược 上thượng 上thượng 根căn 智trí 至chí 本bổn 來lai 空không 寂tịch 。 即tức 頓đốn 悟ngộ 也dã 從tùng 但đãn 以dĩ 迷mê 故cố 已dĩ 下hạ 之chi 文văn 即tức 漸tiệm 修tu 也dã 由do 迷mê 無vô 明minh 為vi 妄vọng 惑hoặc 悟ngộ 妄vọng 惑hoặc 為vi 真chân 智trí 悟ngộ 真chân 之chi 智trí 為vi 能năng 斷đoạn 妄vọng 惑hoặc 之chi 惡ác 為vi 所sở 斷đoạn 餘dư 如như 文văn 。
會hội 通thông 本bổn 末mạt 第đệ 四tứ (# 會hội 前tiền 所sở 斥xích 同đồng 歸quy 一nhất 源nguyên 皆giai 為vi 正chánh 義nghĩa )# 。
會hội 通thông 本bổn 末mạt 者giả 末mạt 即tức 第đệ 一nhất 斥xích 迷mê 執chấp 第đệ 二nhị 斥xích 偏thiên 淺thiển 本bổn 即tức 第đệ 三tam 直trực 顯hiển 真chân 源nguyên 故cố 云vân 會hội 前tiền 所sở 斥xích 同đồng 歸quy 一nhất 源nguyên 。
真chân 性tánh 雖tuy 為vi 身thân 本bổn 生sanh 起khởi 蓋cái 有hữu 因nhân 由do 不bất 可khả 無vô 端đoan 忽hốt 成thành 身thân 相tướng 。
真chân 性tánh 雖tuy 為vi 身thân 本bổn 者giả 即tức 躡niếp 前tiền 顯hiển 性tánh 教giáo 云vân 一nhất 切thiết 有hữu 情tình 。 皆giai 有hữu 本bổn 覺giác 真chân 心tâm 也dã 生sanh 起khởi 蓋cái 有hữu 因nhân 由do 者giả 言ngôn 迷mê 真chân 生sanh 妄vọng 心tâm 有hữu 所sở 因nhân 故cố 起khởi 信tín 云vân 不bất 如như 實thật 知tri 。 真Chân 如Như 法pháp 一nhất 不bất 覺giác 心tâm 起khởi 此thử 則tắc 起khởi 妄vọng 之chi 由do 也dã 不bất 可khả 下hạ 推thôi 其kỳ 身thân 本bổn 即tức 現hiện 相tướng 中trung 根căn 身thân 是thị 忽hốt 成thành 身thân 相tướng 也dã 。
但đãn 緣duyên 前tiền 宗tông 未vị 了liễu 所sở 以dĩ 節tiết 節tiết 斥xích 之chi 。
但đãn 緣duyên 前tiền 宗tông 下hạ 始thỉ 自tự 迷mê 執chấp 宗tông 終chung 至chí 破phá 相tương/tướng 宗tông 有hữu 五ngũ 節tiết 矣hĩ 。
今kim 將tương 本bổn 末mạt 會hội 通thông 乃nãi 至chí 儒nho 道đạo 亦diệc 是thị (# 初sơ 唯duy 第đệ 五ngũ 性tánh 教giáo 所sở 說thuyết 從tùng 後hậu 段đoạn 已dĩ 去khứ 節tiết 級cấp 方phương 同đồng 諸chư 教giáo 各các 如như 注chú 記ký )# 。
謂vị 初sơ 唯duy 一nhất 真chân 靈linh 性tánh 。
謂vị 初sơ 下hạ 起khởi 信tín 云vân 所sở 言ngôn 法pháp 者giả 。 謂vị 眾chúng 生sanh 心tâm 眾chúng 謂vị 四tứ 聖thánh 生sanh 謂vị 六lục 凡phàm 詮thuyên 序tự 云vân 凡phàm 夫phu 聖thánh 賢hiền 根căn 本bổn 悉tất 是thị 靈linh 明minh 清thanh 淨tịnh 一nhất 法Pháp 界Giới 心tâm (# 即tức 同đồng 此thử 文văn 一nhất 真chân 靈linh 性tánh )# 。
不bất 生sanh 不bất 滅diệt 。 不bất 增tăng 不bất 減giảm 。 不bất 變biến 不bất 易dị 。
不bất 生sanh 下hạ 起khởi 信tín 云vân 所sở 謂vị 心tâm 性tánh 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 。 無vô 有hữu 變biến 異dị 。 乃nãi 至chí 離ly 念niệm 境cảnh 界giới 唯duy 證chứng 相tương 應ứng (# 上thượng 但đãn 攝nhiếp 引dẫn 論luận 文văn 或hoặc 引dẫn 禪thiền 詮thuyên 序tự 為vi 證chứng )# 。
眾chúng 生sanh 無vô 始thỉ 迷mê 睡thụy 不bất 自tự 覺giác 之chi 由do 隱ẩn 覆phú 故cố 名danh 如Như 來Lai 。 藏tạng 依y 如Như 來Lai 藏tạng 。 故cố 有hữu 生sanh 滅diệt 心tâm 相tương/tướng (# 自tự 此thử 方phương 是thị 第đệ 四tứ 教giáo 亦diệc 同đồng 破phá 此thử 已dĩ 生sanh 滅diệt 諸chư 相tướng )# 。
眾chúng 生sanh 下hạ 起khởi 信tín 云vân 心tâm 生sanh 滅diệt 者giả 依y 如Như 來Lai 藏tạng 。 故cố 有hữu 生sanh 滅diệt 心tâm 無vô 始thỉ 迷mê 睡thụy 即tức 法pháp 喻dụ 雙song 標tiêu 論luận 云vân 猶do 如như 迷mê 人nhân 。 依y 方phương 故cố 迷mê 迷mê 喻dụ 無vô 明minh 方phương 喻dụ 覺giác 性tánh 若nhược 準chuẩn 前tiền 文văn 云vân 然nhiên 此thử 虗hư 妄vọng 之chi 夢mộng 必tất 因nhân 睡thụy 眠miên 之chi 人nhân 則tắc 睡thụy 喻dụ 覺giác 性tánh 夢mộng 喻dụ 妄vọng 識thức 皆giai 生sanh 滅diệt 門môn 耳nhĩ 注chú 亦diệc 同đồng 下hạ 應ưng 云vân 亦diệc 同đồng 破phá 此thử 已dĩ 有hữu 生sanh 滅diệt 諸chư 相tướng 諸chư 相tướng 即tức 垢cấu 淨tịnh 增tăng 減giảm 故cố 心tâm 經Kinh 云vân 是thị 諸chư 法pháp 空không 相tướng 。 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 。 不bất 垢cấu 不bất 淨tịnh 。 不bất 增tăng 不bất 減giảm 。 正chánh 同đồng 此thử 也dã 。
所sở 謂vị 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 。 真chân 心tâm 與dữ 生sanh 滅diệt 妄vọng 想tưởng 和hòa 合hợp 。 非phi 一nhất 非phi 異dị 。 名danh 為vi 阿a 賴lại 耶da 識thức 。
所sở 謂vị 下hạ 起khởi 信tín 云vân 所sở 謂vị 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 。 與dữ 生sanh 滅diệt 和hòa 合hợp 今kim 云vân 真chân 心tâm 即tức 不bất 生sanh 滅diệt 如Như 來Lai 藏tạng 妄vọng 想tưởng 即tức 生sanh 滅diệt 心tâm 相tương/tướng 故cố 十Thập 地Địa 論luận 云vân 唯duy 真chân 不bất 生sanh 單đơn 妄vọng 不bất 成thành 真chân 妄vọng 和hòa 合hợp 方phương 有hữu 所sở 為vi 。
此thử 識thức 有hữu 覺giác 不bất 覺giác 二nhị 義nghĩa (# 此thử 下hạ 方phương 是thị 第đệ 三tam 法pháp 相tướng 教giáo 中trung 亦diệc 同đồng 所sở 說thuyết )# 。
此thử 識thức 下hạ 起khởi 信tín 論luận 云vân 此thử 識thức 有hữu 二nhị 種chủng 義nghĩa 。 一nhất 者giả 覺giác 義nghĩa 謂vị 心tâm 體thể 離ly 念niệm 二nhị 者giả 不bất 覺giác 義nghĩa 謂vị 不bất 如như 實thật 知tri 。 詮thuyên 序tự 云vân 覺giác 是thị 三tam 乘thừa 賢hiền 聖thánh 。 之chi 本bổn 不bất 覺giác 是thị 六lục 道đạo 凡phàm 夫phu 之chi 本bổn 。
依y 不bất 覺giác 故cố 最tối 初sơ 動động 念niệm 名danh 為vi 業nghiệp 相tương/tướng 。
依y 不bất 下hạ 起khởi 信tín 云vân 一nhất 者giả 無vô 明minh 業nghiệp 相tương/tướng 以dĩ 依y 不bất 覺giác 故cố 心tâm 動động 說thuyết 名danh 為vi 業nghiệp 即tức 此thử 云vân 最tối 初sơ 動động 念niệm 也dã 二nhị 者giả 能năng 見kiến 相tương/tướng 以dĩ 依y 動động 故cố 能năng 見kiến 即tức 此thử 云vân 轉chuyển 成thành 能năng 見kiến 之chi 識thức 也dã 三tam 者giả 境cảnh 界giới 相tương/tướng 以dĩ 依y 能năng 見kiến 故cố 境cảnh 界giới 妄vọng 現hiện 即tức 此thử 云vân 境cảnh 界giới 相tương/tướng 現hiện 也dã 。
又hựu 不bất 覺giác 此thử 念niệm 本bổn 無vô 故cố 轉chuyển 成thành 能năng 見kiến 之chi 識thức 及cập 所sở 見kiến 境cảnh 界giới 。 相tương/tướng 現hiện 又hựu 不bất 覺giác 此thử 境cảnh 從tùng 自tự 心tâm 妄vọng 現hiện 執chấp 為vi 定định 有hữu 名danh 為vi 法pháp 執chấp (# 此thử 下hạ 方phương 是thị 第đệ 二nhị 小Tiểu 乘Thừa 教giáo 中trung 亦diệc 同đồng 所sở 說thuyết )# 。
又hựu 不bất 下hạ 起khởi 信tín 云vân 智trí 相tương 依y 於ư 境cảnh 界giới 心tâm 起khởi 分phân 別biệt 即tức 此thử 云vân 從tùng 自tự 心tâm 妄vọng 現hiện 也dã 又hựu 云vân 相tương 續tục 相tương 依y 於ư 智trí 故cố 生sanh 於ư 苦khổ 樂lạc 即tức 此thử 云vân 執chấp 為vi 定định 有hữu 也dã 。
執chấp 此thử 等đẳng 故cố 遂toại 見kiến 自tự 他tha 之chi 殊thù 便tiện 成thành 我ngã 執chấp 。
執chấp 此thử 下hạ 起khởi 信tín 云vân 執chấp 取thủ 相tương 依y 於ư 相tương 續tục 緣duyên 念niệm 境cảnh 界giới 即tức 此thử 云vân 遂toại 見kiến 自tự 他tha 之chi 殊thù 也dã 。
執chấp 我ngã 相tương/tướng 故cố 貪tham 愛ái 順thuận 情tình 諸chư 境cảnh 欲dục 以dĩ 潤nhuận 我ngã 瞋sân 嫌hiềm 違vi 情tình 諸chư 境cảnh 恐khủng 相tương/tướng 損tổn 惱não 愚ngu 癡si 之chi 情tình 展triển 轉chuyển 增tăng 長trưởng 。 (# 此thử 下hạ 方phương 是thị 第đệ 一nhất 人nhân 天thiên 教giáo 中trung 亦diệc 同đồng 所sở 說thuyết )# 。
執chấp 我ngã 下hạ 起khởi 信tín 云vân 計kế 名danh 字tự 相tương 依y 於ư 妄vọng 執chấp 分phân 別biệt 即tức 此thử 云vân 貪tham 愛ái 瞋sân 嫌hiềm 愚ngu 癡si 之chi 情tình 也dã 。
故cố 殺sát 盜đạo 等đẳng 心tâm 神thần 乘thừa 此thử 之chi 惡ác 業nghiệp 。 生sanh 地địa 獄ngục 鬼quỷ 畜súc 等đẳng 中trung 。
故cố 殺sát 下hạ 起khởi 信tín 云vân 起khởi 業nghiệp 相tương 依y 於ư 名danh 字tự 尋tầm 名danh 取thủ 著trước 造tạo 種chủng 種chủng 業nghiệp 。 (# 善thiện 惡ác 二nhị 業nghiệp 其kỳ 善thiện 業nghiệp 在tại 次thứ 文văn )# 又hựu 云vân 業nghiệp 繫hệ 苦khổ 相tương/tướng 以dĩ 依y 業nghiệp 受thọ 報báo 不bất 自tự 在tại 故cố 。 (# 苦khổ 樂lạc 二nhị 報báo 樂lạc 報báo 亦diệc 在tại 次thứ 文văn )# 釋thích 云vân 惡ác 業nghiệp 即tức 此thử 殺sát 盜đạo 等đẳng 等đẳng 者giả 以dĩ 十thập 惡ác 中trung 但đãn 言ngôn 殺sát 盜đạo 之chi 二nhị 等đẳng 取thủ 餘dư 八bát 也dã 心tâm 神thần 即tức 妄vọng 心tâm 神thần 識thức 也dã 苦khổ 報báo 即tức 此thử 云vân 地địa 獄ngục 鬼quỷ 畜súc 也dã 。
復phục 有hữu 怖bố 此thử 苦khổ 者giả 或hoặc 性tánh 善thiện 者giả 行hành 施thí 戒giới 等đẳng 心tâm 神thần 乘thừa 此thử 善thiện 業nghiệp 運vận 於ư 中trung 陰ấm 入nhập 母mẫu 胎thai 中trung 。 (# 此thử 下hạ 方phương 是thị 儒nho 道đạo 二nhị 教giáo 亦diệc 同đồng 所sở 說thuyết )# 。
復phục 有hữu 下hạ 謂vị 有hữu 怖bố 三tam 塗đồ 之chi 苦khổ 。 者giả 行hành 施thí 戒giới 等đẳng 言ngôn 等đẳng 者giả 等đẳng 取thủ 餘dư 善thiện 也dã 乘thừa 者giả 乘thừa 者giả 乘thừa 因nhân 感cảm 果quả 也dã 中trung 陰ấm 者giả 謂vị 此thử 陰ấm 既ký 滅diệt 彼bỉ 陰ấm 未vị 生sanh 故cố 於ư 中trung 陰ấm 入nhập 母mẫu 胎thai 中trung 。 即tức 人nhân 趣thú 樂lạc 報báo 也dã 。
稟bẩm 氣khí 受thọ 質chất (# 會hội 彼bỉ 所sở 說thuyết 以dĩ 氣khí 為vi 本bổn )# 氣khí 則tắc 頓đốn 具cụ 四tứ 大đại 漸tiệm 成thành 諸chư 根căn 心tâm 則tắc 頓đốn 具cụ 四tứ 蘊uẩn 漸tiệm 成thành 諸chư 識thức 十thập 月nguyệt 滿mãn 足túc 。 生sanh 來lai 名danh 人nhân 即tức 我ngã 等đẳng 今kim 者giả 。 身thân 心tâm 是thị 也dã 。
稟bẩm 氣khí 受thọ 質chất 者giả 質chất 身thân 也dã 以dĩ 氣khí 為vi 本bổn 者giả 前tiền 文văn 云vân 萬vạn 物vật 與dữ 人nhân 皆giai 氣khí 為vi 本bổn 漸tiệm 成thành 諸chư 根căn 者giả 如như 佛Phật 為vi 難Nan 陀Đà 廣quảng 說thuyết 胎thai 相tương/tướng 在tại 母mẫu 胎thai 中trung 。 三tam 十thập 五ngũ 箇cá 七thất 日nhật 人nhân 相tướng 具cụ 足túc 。 即tức 漸tiệm 成thành 也dã 諸chư 根căn 即tức 五ngũ 根căn 諸chư 識thức 即tức 五ngũ 識thức 十thập 月nguyệt 滿mãn 足túc 。 者giả 或hoặc 云vân 計kế 日nhật 即tức 唯duy 九cửu 月nguyệt 如như 摭# 華hoa 鈔sao 辨biện 之chi 。
故cố 知tri 身thân 心tâm 各các 有hữu 其kỳ 本bổn 二nhị 類loại 和hòa 合hợp 方phương 成thành 一nhất 人nhân 。
二nhị 頭đầu 下hạ 身thân 即tức 四tứ 大đại 心tâm 即tức 四tứ 蘊uẩn 此thử 二nhị 和hòa 合hợp 方phương 成thành 人nhân 耳nhĩ 。
天thiên 修tu 羅la 等đẳng 大đại 同đồng 於ư 此thử 。
大đại 同đồng 於ư 此thử 者giả 人nhân 道đạo 既ký 以dĩ 身thân 心tâm 和hòa 合hợp 餘dư 之chi 五ngũ 趣thú 亦diệc 皆giai 大đại 同đồng 又hựu 若nhược 鬼quỷ 趣thú 色sắc 蘊uẩn 人nhân 見kiến 不bất 及cập 非phi 非phi 天thiên 唯duy 有hữu 細tế 色sắc 是thị 亦diệc 小tiểu 異dị 。
然nhiên 雖tuy 因nhân 引dẫn 業nghiệp 受thọ 得đắc 此thử 身thân 復phục 由do 滿mãn 業nghiệp 故cố 貴quý 賤tiện 貧bần 富phú 壽thọ 夭yểu 病bệnh 健kiện 盛thịnh 衰suy 苦khổ 樂lạc 。
然nhiên 雖tuy 下hạ 俱câu 舍xá 云vân 引dẫn 業nghiệp 引dẫn 一nhất 生sanh 多đa 業nghiệp 能năng 圓viên 滿mãn 猶do 如như 繢hội 像tượng 先tiên 圖đồ 形hình 狀trạng 後hậu 填điền 眾chúng 彩thải 受thọ 得đắc 此thử 身thân 即tức 先tiên 圖đồ 形hình 狀trạng 也dã 貴quý 賤tiện 貧bần 富phú 即tức 後hậu 填điền 眾chúng 彩thải 也dã 然nhiên 其kỳ 引dẫn 業nghiệp 能năng 造tạo 之chi 思tư 要yếu 是thị 第đệ 六lục 意ý 識thức 所sở 起khởi 若nhược 其kỳ 滿mãn 業nghiệp 能năng 造tạo 之chi 思tư 從tùng 五ngũ 識thức 起khởi 又hựu 此thử 引dẫn 滿mãn 二nhị 業nghiệp 亦diệc 名danh 總tổng 別biệt 二nhị 報báo 總tổng 別biệt 交giao 絡lạc 有hữu 其kỳ 四tứ 句cú 一nhất 總tổng 報báo 善thiện 別biệt 報báo 不bất 善thiện 謂vị 人nhân 受thọ 貧bần 窮cùng 疾tật 病bệnh 等đẳng 二nhị 總tổng 報báo 不bất 善thiện 別biệt 報báo 善thiện 謂vị 畜súc 生sanh 有hữu 肥phì 好hảo/hiếu 等đẳng 三tam 總tổng 別biệt 俱câu 善thiện 謂vị 人nhân 受thọ 富phú 貴quý 等đẳng 四tứ 俱câu 不bất 善thiện 謂vị 畜súc 生sanh 有hữu 盲manh 跛bả 者giả 今kim 此thử 既ký 原nguyên 人nhân 身thân 唯duy 取thủ 第đệ 一nhất 句cú 人nhân 受thọ 貧bần 窮cùng 疾tật 病bệnh 即tức 同đồng 此thử 文văn 貧bần 賤tiện 病bệnh 苦khổ 也dã 第đệ 三tam 句cú 人nhân 受thọ 富phú 貴quý 等đẳng 即tức 同đồng 此thử 文văn 富phú 貴quý 盛thịnh 樂nhạo/nhạc/lạc 也dã 其kỳ 第đệ 二nhị 第đệ 四tứ 兩lưỡng 句cú 既ký 是thị 畜súc 生sanh 總tổng 別biệt 二nhị 報báo 故cố 不bất 引dẫn 配phối 耳nhĩ 。
謂vị 前tiền 生sanh 敬kính 慢mạn 為vi 因nhân 今kim 感cảm 貴quý 賤tiện 之chi 果quả 乃nãi 至chí 仁nhân 壽thọ 殺sát 夭yểu 施thí 富phú 慳san 貪tham 種chủng 種chủng 別biệt 報báo 。 不bất 可khả 具cụ 述thuật 。
謂vị 前tiền 下hạ 前tiền 生sanh 敬kính 人nhân 為vi 因nhân 今kim 感cảm 尊tôn 貴quý 為vi 果quả 前tiền 生sanh 慢mạn 人nhân 為vi 因nhân 今kim 感cảm 卑ty 賤tiện 為vi 果quả 乃nãi 至chí 前tiền 生sanh 行hành 仁nhân 為vi 因nhân 今kim 感cảm 長trường 壽thọ 為vi 果quả 餘dư 皆giai 例lệ 之chi 。
是thị 以dĩ 此thử 身thân 或hoặc 有hữu 無vô 惡ác 自tự 禍họa 無vô 善thiện 自tự 福phước 不bất 仁nhân 而nhi 壽thọ 不bất 殺sát 而nhi 夭yểu 等đẳng 者giả 皆giai 是thị 前tiền 生sanh 。 滿mãn 業nghiệp 已dĩ 定định 故cố 今kim 世thế 不bất 同đồng 所sở 作tác 自tự 然nhiên 如như 然nhiên 。
自tự 然nhiên 如như 然nhiên 者giả 言ngôn 非phi 。 使sử 之chi 然nhiên 也dã 。
外ngoại 學học 者giả 不bất 知tri 前tiền 世thế 但đãn 據cứ 目mục 覩đổ 唯duy 執chấp 自tự 然nhiên (# 會hội 彼bỉ 所sở 說thuyết 自tự 然nhiên 為vi 本bổn )# 。
自tự 然nhiên 為vi 本bổn 者giả 前tiền 文văn 云vân 萬vạn 物vật 皆giai 是thị 自tự 然nhiên 生sanh 化hóa 。
復phục 有hữu 前tiền 生sanh 少thiểu 者giả 修tu 善thiện 老lão 而nhi 造tạo 惡ác 或hoặc 少thiểu 惡ác 老lão 善thiện 故cố 今kim 世thế 少thiếu 小tiểu 富phú 貴quý 而nhi 樂nhạo/nhạc/lạc 老lão 大đại 貧bần 賤tiện 而nhi 苦khổ 或hoặc 少thiểu 貧bần 苦khổ 老lão 富phú 貴quý 等đẳng 。
復phục 有hữu 下hạ 文văn 有hữu 四tứ 句cú 皆giai 隔cách 句cú 以dĩ 示thị 因nhân 果quả 前tiền 生sanh 下hạ 初sơ 句cú 為vi 因nhân 故cố 今kim 下hạ 第đệ 三tam 句cú 為vi 果quả 第đệ 二nhị 句cú 或hoặc 前tiền 生sanh 少thiểu 惡ác 老lão 善thiện 為vi 因nhân 第đệ 四tứ 句cú 或hoặc 今kim 世thế 少thiểu 貧bần 苦khổ 老lão 富phú 貴quý 為vi 果quả 。
故cố 外ngoại 學học 者giả 唯duy 執chấp 否phủ/bĩ 泰thái 由do 於ư 時thời 運vận (# 會hội 彼bỉ 所sở 說thuyết 皆giai 由do 天thiên 命mạng )# 。
否phủ/bĩ 泰thái 者giả 周chu 易dị 二nhị 卦# 之chi 名danh 也dã 否phủ/bĩ 者giả 天thiên 地địa 不bất 交giao 而nhi 萬vạn 物vật 不bất 通thông 也dã (# 二nhị 氣khí 不bất 接tiếp 萬vạn 物vật 塞tắc 矣hĩ )# 泰thái 者giả 天thiên 地địa 交giao 而nhi 萬vạn 物vật 通thông 也dã (# 二nhị 氣khí 交giao 感cảm 萬vạn 物vật 乃nãi 通thông )# 故cố 離ly 卦# 云vân 否phủ/bĩ 泰thái 反phản 其kỳ 類loại 也dã 由do 於ư 時thời 運vận 者giả 時thời 塞tắc 即tức 止chỉ 否phủ/bĩ 也dã 時thời 行hành 即tức 通thông 泰thái 也dã 。 注chú 皆giai 由do 天thiên 命mạng 者giả 前tiền 文văn 云vân 貴quý 賤tiện 苦khổ 樂lạc 皆giai 稟bẩm 於ư 天thiên 由do 於ư 時thời 命mạng 耳nhĩ 。
然nhiên 所sở 稟bẩm 之chi 氣khí 展triển 轉chuyển 推thôi 本bổn 即tức 混hỗn 一nhất 之chi 元nguyên 氣khí 也dã 所sở 起khởi 之chi 心tâm 展triển 轉chuyển 窮cùng 源nguyên 即tức 真chân 一nhất 之chi 靈linh 心tâm 也dã 。
所sở 稟bẩm 之chi 氣khí 即tức 稟bẩm 二nhị 氣khí 受thọ 身thân 也dã 展triển 轉chuyển 推thôi 本bổn 者giả 推thôi 於ư 萬vạn 物vật 本bổn 乎hồ 天thiên 地địa 推thôi 於ư 天thiên 地địa 本bổn 乎hồ 元nguyên 氣khí 也dã 所sở 起khởi 之chi 心tâm 即tức 六lục 識thức 之chi 心tâm 也dã 展triển 轉chuyển 窮cùng 源nguyên 者giả 窮cùng 前tiền 六lục 識thức 本bổn 乎hồ 末mạt 那na 窮cùng 第đệ 七thất 末mạt 那na 本bổn 乎hồ 賴lại 耶da 窮cùng 第đệ 八bát 賴lại 耶da 本bổn 乎hồ 一nhất 心tâm 源nguyên 也dã 。
究cứu 實thật 言ngôn 之chi 心tâm 外ngoại 的đích 無vô 別biệt 法pháp 元nguyên 氣khí 亦diệc 從tùng 心tâm 之chi 所sở 變biến 屬thuộc 前tiền 轉chuyển 識thức 所sở 見kiến 之chi 境cảnh 是thị 阿a 賴lại 耶da 相tương/tướng 分phần/phân 所sở 攝nhiếp 。
心tâm 外ngoại 下hạ 即tức 真chân 心tâm 外ngoại 的đích 無vô 別biệt 法pháp 以dĩ 總tổng 該cai 萬vạn 有hữu 即tức 是thị 一nhất 心tâm 矣hĩ 從tùng 心tâm 下hạ 即tức 真chân 心tâm 隨tùy 緣duyên 也dã 相tương/tướng 分phần/phân 所sở 攝nhiếp 謂vị 元nguyên 氣khí 屬thuộc 相tương/tướng 分phần/phân 攝nhiếp 耳nhĩ 。
從tùng 初sơ 一nhất 念niệm 業nghiệp 相tương/tướng 分phân 為vi 心tâm 境cảnh 之chi 二nhị 。
初sơ 一nhất 念niệm 即tức 三tam 細tế 中trung 第đệ 一nhất 業nghiệp 相tương/tướng 心tâm 即tức 第đệ 二nhị 轉chuyển 相tương/tướng 境cảnh 即tức 第đệ 三tam 現hiện 相tướng 。
心tâm 既ký 從tùng 細tế 至chí 麤thô 展triển 轉chuyển 妄vọng 計kế 乃nãi 至chí 造tạo 業nghiệp (# 如như 前tiền 敘tự 列liệt )# 境cảnh 亦diệc 從tùng 微vi 至chí 著trước 展triển 轉chuyển 變biến 起khởi 乃nãi 至chí 天thiên 地địa 。
心tâm 既ký 從tùng 細tế 至chí 麤thô 者giả 謂vị 轉chuyển 相tương 從tùng 業nghiệp 相tương/tướng 起khởi 也dã 以dĩ 業nghiệp 相tương/tướng 是thị 細tế 中trung 之chi 細tế 轉chuyển 相tương/tướng 是thị 細tế 中trung 之chi 麤thô 耳nhĩ 展triển 轉chuyển 妄vọng 計kế 即tức 六lục 麤thô 中trung 智trí 相tương/tướng 相tương 續tục 執chấp 取thủ 計kế 名danh 四tứ 麤thô 也dã 乃nãi 至chí 造tạo 業nghiệp 即tức 第đệ 五ngũ 麤thô 起khởi 業nghiệp 相tương/tướng 也dã 其kỳ 第đệ 六lục 麤thô 業nghiệp 計kế 苦khổ 相tương/tướng 即tức 下hạ 文văn 業nghiệp 成thành 即tức 身thân 成thành 也dã 注chú 如như 前tiền 敘tự 列liệt 者giả 即tức 前tiền 文văn 始thỉ 自tự 顯hiển 一nhất 心tâm 乃nãi 至chí 第đệ 五ngũ 人nhân 天thiên 齊tề 業nghiệp 報báo 是thị 也dã 境cảnh 亦diệc 從tùng 微vi 至chí 著trước 者giả 謂vị 現hiện 相tướng 亦diệc 從tùng 轉chuyển 相tương/tướng 起khởi 也dã 微vi 著trước 即tức 麤thô 細tế 變biến 其kỳ 文văn 耳nhĩ 展triển 轉chuyển 變biến 起khởi 即tức 根căn 身thân 種chủng 子tử 乃nãi 至chí 天thiên 地địa 即tức 器khí 世thế 間gian 。
即tức 彼bỉ 始thỉ 自tự 大đại 易dị 五ngũ 重trọng/trùng 運vận 轉chuyển 乃nãi 至chí 太thái 極cực 太thái 極cực 生sanh 兩lưỡng 儀nghi 。
注chú 即tức 彼bỉ 者giả 指chỉ 儒nho 教giáo 也dã 易dị 緯# 曰viết 氣khí 象tượng 未vị 分phần/phân 謂vị 之chi 太thái 易dị 元nguyên 氣khí 始thỉ 萌manh 謂vị 之chi 太thái 初sơ 氣khí 形hình 之chi 端đoan 謂vị 之chi 太thái 始thỉ 形hình 變biến 有hữu 質chất 謂vị 之chi 太thái 素tố 形hình 質chất 已dĩ 具cụ 謂vị 之chi 太thái 極cực 彼bỉ 五ngũ 重trọng/trùng 運vận 轉chuyển 例lệ 此thử 從tùng 微vi 至chí 著trước 也dã 。
彼bỉ 說thuyết 自tự 然nhiên 大Đại 道Đạo 如như 此thử 說thuyết 真chân 性tánh 其kỳ 實thật 但đãn 是thị 一nhất 念niệm 能năng 變biến 見kiến 分phần/phân 。
彼bỉ 說thuyết 下hạ 指chỉ 道Đạo 教giáo 也dã 能năng 變biến 見kiến 分phần/phân 即tức 第đệ 二nhị 轉chuyển 相tương/tướng 。
彼bỉ 云vân 元nguyên 氣khí 如như 此thử 說thuyết 一nhất 念niệm 初sơ 動động 其kỳ 實thật 但đãn 是thị 境cảnh 界giới 之chi 相tướng 。
元nguyên 氣khí 儒nho 道đạo 二nhị 教giáo 皆giai 宗tông 之chi 一nhất 念niệm 初sơ 動động 即tức 第đệ 一nhất 業nghiệp 相tương/tướng 境cảnh 界giới 之chi 相tướng 即tức 第đệ 三tam 現hiện 相tướng 耳nhĩ 。
業nghiệp 既ký 成thành 熟thục 即tức 從tùng 父phụ 母mẫu 稟bẩm 受thọ 二nhị 氣khí 與dữ 業nghiệp 識thức 和hòa 合hợp 成thành 就tựu 人nhân 身thân 。
業nghiệp 既ký 下hạ 謂vị 過quá 去khứ 已dĩ 熟thục 之chi 業nghiệp 為vi 因nhân 此thử 世thế 父phụ 母mẫu 赤xích 白bạch 二nhị 氣khí 為vi 緣duyên 與dữ 初sơ 念niệm 業nghiệp 識thức 和hòa 合hợp 漸tiệm 成thành 人nhân 耳nhĩ 。
據cứ 此thử 則tắc 心tâm 識thức 所sở 變biến 之chi 境cảnh 乃nãi 成thành 二nhị 分phần 一nhất 分phần/phân 即tức 與dữ 心tâm 識thức 和hòa 合hợp 成thành 人nhân 一nhất 分phần/phân 不bất 與dữ 心tâm 合hợp 即tức 是thị 天thiên 地địa 山sơn 河hà 國quốc 邑ấp 。
心tâm 識thức 即tức 業nghiệp 識thức 也dã 與dữ 識thức 和hòa 合hợp 即tức 心tâm 有hữu 知tri 覺giác 不bất 與dữ 心tâm 合hợp 即tức 想tưởng 枯khô 澄trừng 凝ngưng 故cố 楞lăng 嚴nghiêm 云vân 想tưởng 澄trừng 成thành 國quốc 土độ 。 (# 即tức 此thử 文văn 云vân 天thiên 地địa 國quốc 邑ấp )# 知tri 覺giác 乃nãi 眾chúng 生sanh 。 (# 即tức 此thử 文văn 云vân 和hòa 合hợp 成thành 人nhân )# 若nhược 對đối 三tam 境cảnh 和hòa 合hợp 成thành 人nhân 即tức 根căn 身thân 種chủng 子tử 天thiên 地địa 國quốc 邑ấp 即tức 器khí 世thế 間gian 裴# 相tương/tướng 序tự 亦diệc 云vân 內nội 為vi 筯# 骸hài 所sở 括quát 外ngoại 為vi 山sơn 河hà 所sở 眩huyễn 可khả 以dĩ 例lệ 釋thích 。
三tam 才tài 中trung 唯duy 人nhân 靈linh 者giả 由do 與dữ 心tâm 神thần 合hợp 也dã 。
佛Phật 說thuyết 內nội 四tứ 大đại 與dữ 外ngoại 四tứ 大đại 不bất 同đồng 。 正chánh 是thị 此thử 也dã 。
內nội 外ngoại 四tứ 大đại 。 者giả 內nội 謂vị 自tự 他tha 身thân 內nội 所sở 有hữu 堅kiên 者giả 即tức 毛mao 髮phát 等đẳng 外ngoại 謂vị 自tự 他tha 身thân 外ngoại 所sở 有hữu 堅kiên 者giả 即tức 土thổ/độ 石thạch 等đẳng 地địa 大đại 既ký 爾nhĩ 餘dư 之chi 三tam 大đại 亦diệc 然nhiên 不bất 同đồng 者giả 和hòa 合hợp 與dữ 不bất 和hòa 合hợp 也dã 。
哀ai 哉tai 寡quả 學học 異dị 執chấp 紛phân 然nhiên 。
哀ai 哉tai 悲bi 歎thán 之chi 辭từ 寡quả 者giả 許hứa 慎thận 曰viết 少thiểu 也dã 學học 者giả 楊dương 雄hùng 曰viết 覺giác 也dã 紛phân 然nhiên 亂loạn 貌mạo 通thông 而nhi 言ngôn 之chi 少thiểu 學học 之chi 人nhân 異dị 端đoan 妄vọng 執chấp 紛phân 然nhiên 而nhi 亂loạn 故cố 肇triệu 公công 云vân 異dị 端đoan 之chi 論luận 紛phân 然nhiên 久cửu 矣hĩ 或hoặc 謂vị 通thông 惠huệ 云vân 臣thần 實thật 慙tàm 寡quả 學học 空không 老lão 年niên 齡linh 此thử 乃nãi 臣thần 下hạ 對đối 天thiên 子tử 之chi 謙khiêm 辭từ 耳nhĩ 。
寄ký 語ngữ 道đạo 流lưu 欲dục 成thành 佛Phật 者giả 必tất 須tu 洞đỗng 明minh 麤thô 細tế 本bổn 末mạt 方phương 能năng 棄khí 末mạt 歸quy 本bổn 反phản 照chiếu 心tâm 源nguyên 。
寄ký 語ngữ 道đạo 流lưu 即tức 學học 道Đạo 之chi 流lưu 無vô 外ngoại 亦diệc 云vân 寄ký 言ngôn 後hậu 哲triết 宜nghi 乎hồ 介giới 懷hoài 麤thô 細tế 約ước 惑hoặc 次thứ 文văn 辨biện 之chi 本bổn 末mạt 約ước 教giáo 謂vị 棄khí 前tiền 二nhị 篇thiên 之chi 末mạt 歸quy 直trực 顯hiển 真chân 源nguyên 之chi 本bổn 故cố 云vân 變biến 照chiếu 心tâm 源nguyên 也dã 。
麤thô 盡tận 細tế 除trừ 靈linh 性tánh 顯hiển 現hiện 無vô 法pháp 不bất 達đạt 名danh 法pháp 報báo 身thân 自tự 然nhiên 應ứng 現hiện 。 無vô 窮cùng 名danh 化hóa 身thân 佛Phật 。
麤thô 盡tận 細tế 除trừ 即tức 起khởi 信tín 隨tùy 分phần/phân 究cứu 竟cánh 二nhị 覺giác 論luận 云vân 念niệm 無vô 住trụ 相tương/tướng 以dĩ 離ly 分phân 別biệt 。 麤thô 念niệm 相tương/tướng 故cố 名danh 隨tùy 分phần/phân 覺giác 又hựu 云vân 覺giác 心tâm 初sơ 起khởi 心tâm 無vô 初sơ 相tương/tướng 以dĩ 遠viễn 離ly 微vi 細tế 念niệm 故cố 名danh 究cứu 竟cánh 覺giác 靈linh 性tánh 即tức 法Pháp 身thân 故cố 論luận 云vân 法Pháp 身thân 顯hiển 現hiện 自tự 然nhiên 而nhi 有hữu 。 不bất 思tư 議nghị 業nghiệp 。 種chủng 種chủng 之chi 用dụng 故cố 云vân 無vô 法pháp 不bất 達đạt 也dã 法Pháp 身thân 是thị 理lý 報báo 身thân 是thị 智trí 理lý 智trí 冥minh 合hợp 如như 珠châu 與dữ 光quang 即tức 發phát 化hóa 用dụng 故cố 曰viết 應ưng 現hiện 無vô 窮cùng 矣hĩ 。
原nguyên 人nhân 論luận 發phát 微vi 錄lục (# 終chung )#
秀tú 州châu 嘉gia 興hưng 縣huyện 清thanh 風phong 卿khanh 青thanh 墽# 鎮trấn 居cư 住trụ 清thanh 信tín 弟đệ 子tử 莫mạc 侁# 謹cẩn 施thí 淨tịnh 財tài 一nhất 十thập 五ngũ 貫quán 文văn 足túc 開khai
原nguyên 人nhân 論luận 發phát 微vi 錄lục 一nhất 卷quyển 仍nhưng 印ấn 三tam 十thập 卷quyển 捨xả 入nhập
本bổn 鎮trấn 密mật 印ấn 寺tự 寶bảo 閣các 講giảng 院viện 賢hiền 首thủ 教giáo 藏tạng 集tập 茲tư
勝thắng 因nhân 用dụng 答đáp 。 母mẫu 親thân 蘇tô 十thập 娘nương 腹phúc 有hữu 育dục 之chi 恩ân 劬cù 勞lao 之chi 德đức 。
謹cẩn 願nguyện
雲vân 間gian 善thiện 住trụ 寶bảo 閣các 法pháp 孫tôn 比Bỉ 丘Khâu 。 晉tấn 倦quyện 。 勾# 當đương 。
青thanh 墽# 密mật 印ấn 寺tự 傳truyền 天thiên 台thai 教giáo 觀quán 普phổ 光quang 大đại 師sư 。 道đạo 湘# 勸khuyến 緣duyên 延diên 文văn 三tam 秊niên (# 戊# 戌tuất )# 十thập 一nhất 月nguyệt 八bát 日nhật 於ư 東đông 寺tự 西tây 院viện 僧Tăng 坊phường 寫tả 點điểm 訖ngật 同đồng 十thập 二nhị 日nhật 一nhất 校giáo 了liễu 。
杲# 寶bảo (# 生sanh 五ngũ 十thập 三tam )#