華Hoa 嚴Nghiêm 原Nguyên 人Nhân 論Luận 發Phát 微Vi 錄Lục
Quyển 0001
宋Tống 淨Tịnh 源Nguyên 述Thuật
原nguyên 人nhân 論luận 發phát 微vi 錄lục (# 并tinh 序tự )#
晉tấn 水thủy 沙Sa 門Môn 。 淨tịnh 源nguyên 。 述thuật 。
治trị 平bình 改cải 號hiệu 之chi 明minh 年niên 。 杭# 郡quận 崇sùng 因nhân 大đại 師sư 可khả 中trung 。 以dĩ 原nguyên 人nhân 論luận 洎kịp 科khoa 文văn 為vi 贄# 。 請thỉnh 余dư 覽lãm 之chi 。 或hoặc 有hữu 述thuật 焉yên 。 因nhân 念niệm 斯tư 論luận 之chi 作tác 也dã 。 蓋cái 斥xích 二nhị 教giáo 之chi 淺thiển 近cận 。 會hội 一Nhất 乘Thừa 之chi 淵uyên 縕# 。 故cố 其kỳ 論luận 旨chỉ 皆giai 用dụng 佛Phật 祖tổ 之chi 言ngôn 。 儒nho 道đạo 之chi 語ngữ 以dĩ 成thành 。 文văn 體thể 非phi 夫phu 學học 深thâm 通thông 古cổ 。 洞đỗng 仲trọng 尼ni 之chi 垂thùy 範phạm 。 究cứu 伯bá 陽dương 之chi 立lập 言ngôn 者giả 。 則tắc 罔võng 措thố 其kỳ 懷hoài 矣hĩ 。 不bất 爾nhĩ 則tắc 何hà 以dĩ 後hậu 葉diệp 孫tôn 謀mưu 。 比tỉ 肩kiên 繼kế 踵chủng 而nhi 傳truyền 授thọ 道Đạo 德đức 耶da (# 源nguyên )# 。 疇trù 昔tích 嘗thường 讀đọc 圓viên 覺giác 疏sớ/sơ 鈔sao 之chi 廣quảng 者giả 。 而nhi 其kỳ 間gian 窮cùng 萬vạn 法pháp 推thôi 一nhất 心tâm 章chương 。 惟duy 灼chước 實thật 開khai 決quyết 疑nghi 滯trệ 。 布bố 在tại 鈔sao 文văn 明minh 猶do 指chỉ 掌chưởng 。 於ư 是thị 不bất 揣đoàn 擣đảo 昧muội 錄lục 廣quảng 鈔sao 之chi 要yếu 辭từ 。 發phát 斯tư 論luận 之chi 微vi 旨chỉ 。 庶thứ 乎hồ 吾ngô 祖tổ 深thâm 文văn 奧áo 義nghĩa 。 未vị 墜trụy 于vu 地địa 。 而nhi 請thỉnh 者giả 之chi 心tâm 亦diệc 無vô 鈇phu 然nhiên 。 既ký 錄lục 論luận 主chủ 鈔sao 辭từ 。 以dĩ 發phát 微vi 旨chỉ 故cố 號hiệu 之chi 曰viết 發phát 微vi 錄lục 焉yên 。
時thời 聖thánh 宋tống 六lục 葉diệp 歲tuế 次thứ 甲giáp 寅# 八bát 月nguyệt 十thập 一nhất 日nhật 於ư 錢tiền 塘đường 賢hiền 首thủ 教giáo 院viện 序tự
原nguyên 人nhân 論luận (# 并tinh 序tự )#
題đề 標tiêu 原nguyên 人nhân 論luận 者giả 原nguyên 考khảo 也dã 窮cùng 也dã 謂vị 愽# 考khảo 內nội 外ngoại 推thôi 窮cùng 萬vạn 法pháp 原nguyên 其kỳ 人nhân 道đạo 以dĩ 一nhất 心tâm 為vi 本bổn 焉yên 人nhân 字tự 有hữu 二nhị 釋thích 一nhất 多đa 思tư 二nhị 多đa 恩ân 涅Niết 槃Bàn 經Kinh 云vân 以dĩ 多đa 思tư 故cố 蓋cái 能năng 思tư 量lượng 善thiện 惡ác 異dị 餘dư 趣thú 也dã 若nhược 言ngôn 多đa 恩ân 者giả 有hữu 慈từ 恩ân 德đức 亦diệc 異dị 餘dư 趣thú 故cố 淨tịnh 名danh 疏sớ/sơ 云vân 貴quý 於ư 萬vạn 物vật 而nhi 始thỉ 終chung 不bất 改cải 謂vị 之chi 人nhân 智trí 論luận 云vân 行hành 人nhân 法pháp 故cố 論luận 者giả 問vấn 答đáp 析tích 徵trưng 詮thuyên 於ư 慧tuệ 學học 也dã 故cố 下hạ 文văn 以dĩ 排bài 權quyền 斥xích 淺thiển 會hội 偏thiên 歸quy 圓viên 皆giai 析tích 徵trưng 耳nhĩ 并tinh 序tự 者giả 以dĩ 論luận 題đề 兼kiêm 於ư 自tự 序tự 故cố 云vân 并tinh 也dã 序tự 者giả 舒thư 也dã 舒thư 述thuật 三tam 教giáo 之chi 淺thiển 深thâm 四tứ 篇thiên 之chi 生sanh 起khởi 也dã 若nhược 以dĩ 并tinh 序tự 對đối 原nguyên 人nhân 論luận 兩lưỡng 對đối 在tại 焉yên 序tự 為vi 能năng 序tự 上thượng 三tam 字tự 為vi 所sở 序tự 即tức 能năng 序tự 對đối 論luận 為vi 能năng 詮thuyên 原nguyên 人nhân 為vi 所sở 詮thuyên 即tức 能năng 詮thuyên 所sở 詮thuyên 對đối 。
終chung 南nam 山sơn 草thảo 堂đường 寺tự 圭# 峯phong 蘭lan 若nhã 沙Sa 門Môn 宗tông 密mật 述thuật 。
終chung 南nam 者giả 自tự 帝đế 都đô 南nam 八bát 千thiên 里lý 外ngoại 疊điệp 嶂# 千thiên 重trọng/trùng 危nguy 崖nhai 萬vạn 仞nhận 南nam 垂thùy 遐hà 遠viễn 極cực 南nam 海hải 隅ngung 故cố 曰viết 終chung 南nam 釋thích 名danh 曰viết 山sơn 者giả 產sản 也dã 生sanh 產sản 物vật 也dã 草thảo 堂đường 始thỉ 因nhân 羅la 什thập 於ư 大đại 寺tự 中trung 構# 一nhất 堂đường 以dĩ 草thảo 苫thiêm (# 詩thi 廉liêm 切thiết 亦diệc 草thảo 類loại )# 蓋cái 之chi 而nhi 譯dịch 諸chư 經kinh 論luận 則tắc 草thảo 堂đường 之chi 名danh 始thỉ 于vu 秦tần 什thập 也dã 圭# 峯phong 者giả 此thử 峯phong 形hình 勢thế 狀trạng 如như 玉ngọc 圭# 因nhân 以dĩ 名danh 焉yên 蘭lan 若nhã 此thử 翻phiên 無vô 喧huyên 諍tranh 沙Sa 門Môn 此thử 云vân 勤cần 息tức 出xuất 家gia 者giả 之chi 通thông 稱xưng 也dã 次thứ 各các 諱húy 即tức 別biệt 稱xưng 也dã 且thả 西tây 天thiên 以dĩ 稱xưng 名danh 為vi 尊tôn 故cố 子tử 名danh 有hữu 兼kiêm 於ư 父phụ 母mẫu 者giả 而nhi 後hậu 世thế 稱xưng 之chi 中trung 夏hạ 以dĩ 避tị 名danh 為vi 尊tôn 父phụ 母mẫu 既ký 亡vong 聞văn 名danh 則tắc 心tâm 瞿cù (# 音âm 句cú 驚kinh 悲bi 也dã )# 故cố 人nhân 與dữ 諱húy 之chi 然nhiên 廟miếu 中trung 不bất 諱húy 臨lâm 文văn 不bất 諱húy 按án 法pháp 集tập 序tự (# 裴# 休hưu 述thuật 也dã )# 云vân 圭# 峰phong 宗tông 密mật 禪thiền 師sư 誕đản 形hình 於ư 西tây 充sung 通thông 儒nho 書thư 於ư 遂toại 寧ninh 業nghiệp 既ký 就tựu 將tương 隨tùy 貢cống 詣nghệ 有hữu 司ty 會hội 有hữu 大đại 德đức 僧Tăng 道đạo 圓viên 得đắc 法Pháp 於ư 成thành 都đô 荷hà 澤trạch 大đại 師sư 嫡đích 孫tôn 南nam 印ấn (# 即tức 荊kinh 南nam 張trương 禪thiền 師sư )# 開khai 法pháp 於ư 遂toại 州châu 大đại 雲vân 寺tự (# 即tức 道đạo 圓viên 也dã )# 禪thiền 師sư 游du 座tòa 下hạ 染nhiễm 削tước 為vi 弟đệ 子tử 受thọ 心tâm 法pháp 他tha 日nhật 隨tùy 眾chúng 僧Tăng 齋trai 于vu 州châu 民dân 任nhậm 灌quán 家gia 居cư 下hạ 位vị 以dĩ 次thứ 受thọ 經kinh 得đắc 圓viên 覺giác 了liễu 義nghĩa 未vị 終chung 品phẩm 感cảm 悟ngộ 流lưu 涕thế 歸quy 以dĩ 所sở 悟ngộ 告cáo 其kỳ 師sư 師sư 撫phủ 之chi 曰viết 汝nhữ 當đương 大đại 弘hoằng 圓viên 頓đốn 之chi 教giáo 此thử 經Kinh 諸chư 佛Phật 授thọ 汝nhữ 耳nhĩ 行hành 矣hĩ 無vô 自tự 滯trệ 於ư 一nhất 隅ngung 也dã 禪thiền 師sư 稽khể 首thủ 奉phụng 命mệnh 此thử 去khứ 抵để 襄tương 漢hán 會hội 有hữu 自tự 京kinh 師sư 負phụ 雲vân 華hoa 觀quán 大đại 師sư 華hoa 嚴nghiêm 疏sớ/sơ 至chí 者giả 禪thiền 師sư 一nhất 覽lãm 升thăng 座tòa 而nhi 講giảng 聽thính 者giả 數sổ 千thiên 百bách 人nhân 。 遠viễn 近cận 大đại 驚kinh 然nhiên 後hậu 至chí 京kinh 師sư 詣nghệ 雲vân 華hoa 寺tự 修tu 門môn 人nhân 之chi 禮lễ 北bắc 游du 清thanh 凉# 山sơn 回hồi 住trụ 於ư 鄠# (# 音âm 戶hộ )# 縣huyện 草thảo 堂đường 寺tự 未vị 幾kỷ 復phục 入nhập 寺tự 南nam 圭# 山sơn 所sở 至chí 道đạo 俗tục 歸quy 依y 者giả 如như 市thị 得đắc 法Pháp 者giả 數số 百bách 人nhân 著trước 圓viên 覺giác 大đại 小tiểu 二nhị 疏sớ/sơ 華hoa 嚴nghiêm 金kim 剛cang 起khởi 信tín 唯duy 識thức 四tứ 分phần/phân 法Pháp 界Giới 觀quán 皆giai 有hữu 章chương 句cú (# 先tiên 儒nho 注chú 疏sớ/sơ 皆giai 謂vị 之chi 章chương 句cú )# 自tự 是thị 圓viên 頓đốn 之chi 教giáo 大đại 行hành 於ư 世thế 其kỳ 他tha 原nguyên 人nhân 道đạo 之chi 根căn 本bổn 會hội 禪thiền 宗tông 之chi 異dị 同đồng 皆giai 隨tùy 叩khấu 而nhi 應ưng 待đãi 問vấn 而nhi 答đáp 或hoặc 徒đồ 眾chúng 遠viễn 地địa 因nhân 教giáo 誡giới 而nhi 成thành 書thư 或hoặc 門môn 人nhân 告cáo 終chung 為vi 安an 心tâm 而nhi 演diễn 偈kệ 或hoặc 凞# 怡di 於ư 所sở 證chứng 之chi 境cảnh 告cáo 示thị 初sơ 心tâm 或hoặc 偃yển 仰ngưỡng 於ư 所sở 住trụ 之chi 山sơn 歌ca 詠vịnh 道đạo 趣thú 其kỳ 文văn 廣quảng 著trước 其kỳ 理lý 彌di 一nhất 其kỳ 語ngữ 簡giản 省tỉnh 其kỳ 義nghĩa 彌di 圓viên 門môn 弟đệ 子tử 集tập 而nhi 編biên 之chi 凡phàm 若nhược 干can 篇thiên 成thành 十thập 卷quyển 昭chiêu 昭chiêu 然nhiên 定định 慧tuệ 之chi 明minh 鏡kính 也dã 禪thiền 師sư 以dĩ 法Pháp 界Giới 為vi 堂đường 奧áo 教giáo 典điển 為vi 庭đình 宇vũ 慈từ 悲bi 為vi 冠quan 蓋cái 眾chúng 生sanh 為vi 園viên 林lâm 終chung 日nhật 讚tán 述thuật 而nhi 未vị 嘗thường 以dĩ 文văn 字tự 為vi 念niệm 今kim 所sở 傳truyền 者giả 盖# 荊kinh 山sơn 之chi 人nhân 以dĩ 玉ngọc 抵để 鵲thước (# 鹽diêm 鉄# 論luận 云vân 荊kinh 山sơn 之chi 人nhân 以dĩ 玉ngọc 抵để 鵲thước 言ngôn 其kỳ 玉ngọc 多đa 而nhi 不bất 寶bảo 之chi 也dã 抵để 擊kích 也dã )# 而nhi 為vi 行hành 人nhân 之chi 所sở 。 寶bảo 也dã (# 行hành 路lộ 之chi 人nhân 。 得đắc 之chi 乃nãi 傳truyền 之chi 為vi 寶bảo 喻dụ 吾ngô 師sư 已dĩ 到đáo 寶bảo 所sở 凡phàm 出xuất 言ngôn 指chỉ 事sự 無vô 非phi 妙diệu 門môn 人nhân 自tự 寶bảo 惜tích 之chi 耳nhĩ )# 余dư 高cao 枕chẩm 於ư 吾ngô 師sư 戶hộ 牗# 之chi 間gian 久cửu 矣hĩ (# 吾ngô 師sư 之chi 教giáo 圓viên 頓đốn 明minh 微vi 入nhập 其kỳ 戶hộ 牖dũ 即tức 無vô 迷mê 執chấp 之chi 憂ưu 故cố 言ngôn 高cao 枕chẩm )# 知tri 者giả 不bất 言ngôn 則tắc 後hậu 代đại 何hà 以dĩ 仰ngưỡng 吾ngô 師sư 之chi 道đạo 乎hồ 於ư 是thị 粗thô 舉cử 其kỳ 大đại 節tiết 以dĩ 冠quan 集tập 首thủ 上thượng 皆giai 法pháp 集tập 序tự 文văn 後hậu 人nhân 寡quả 識thức 或hoặc 安an 於ư 行hạnh 願nguyện 鈔sao 前tiền 或hoặc 冠quan 於ư 斯tư 論luận 之chi 首thủ 甚thậm 與dữ 論luận 題đề 相tương 反phản (# 彼bỉ 序tự 法pháp 集tập 非phi 序tự 原nguyên 人nhân )# 今kim 書thư 之chi 於ư 此thử 錄lục 中trung 欲dục 明minh 論luận 主chủ 之chi 行hành 業nghiệp 耳nhĩ 述thuật 者giả 真Chân 諦Đế 云vân 佛Phật 說thuyết 經kinh 曰viết 撰soạn 菩Bồ 薩Tát 造tạo 論luận 直trực 申thân 佛Phật 經Kinh 曰viết 述thuật 亦diệc 如như 仲trọng 尼ni 述thuật 而nhi 不bất 作tác 也dã 。
萬vạn 靈linh 蠢xuẩn 蠢xuẩn 皆giai 有hữu 其kỳ 本bổn 萬vạn 物vật 芸vân 芸vân 各các 歸quy 其kỳ 根căn 未vị 有hữu 無vô 根căn 本bổn 而nhi 有hữu 枝chi 末mạt 者giả 也dã 。
萬vạn 靈linh 蠢xuẩn 蠢xuẩn 者giả 蠢xuẩn 動động 也dã 靈linh 謂vị 含hàm 靈linh 即tức 有hữu 情tình 正chánh 報báo 也dã 仁nhân 王vương 經Kinh 云vân 眾chúng 生sanh 蠢xuẩn 蠢xuẩn 。 都đô 如như 幻huyễn 居cư 而nhi 已dĩ 言ngôn 萬vạn 者giả 且thả 舉cử 大đại 數số 新tân 記ký 云vân 地địa 空không 水thủy 陸lục 蠢xuẩn 動động 含hàm 靈linh 名danh 數số 塵trần 沙sa 何hà 啻# 萬vạn 乎hồ 皆giai 有hữu 其kỳ 本bổn 者giả 以dĩ 蠢xuẩn 動động 蜎quyên (# 音âm 淵uyên 蛻thuế 也dã )# 飛phi 胎thai 卵noãn 濕thấp 化hóa 。 皆giai 以dĩ 真chân 界giới 為vi 本bổn 源nguyên 也dã 萬vạn 物vật 芸vân 芸vân 者giả 月nguyệt 令linh 曰viết 芸vân 香hương 草thảo 也dã (# 老lão 子tử 經kinh 注chú 芸vân 芸vân 眾chúng 多đa 義nghĩa 也dã )# 各các 歸quy 其kỳ 根căn 者giả 各các 歸quy 其kỳ 所sở 始thỉ 也dã 有hữu 本bổn 作tác 紜vân 紜vân 非phi 也dã 且thả 此thử 語ngữ 出xuất 道đạo 經kinh 彼bỉ 謂vị 夫phu 物vật 芸vân 芸vân 各các 歸quy 其kỳ 根căn 玄huyền 宗tông 注chú 云vân 花hoa 葉diệp 芸vân 芸vân 者giả 生sanh 性tánh 歸quy 根căn 今kim 論luận 主chủ 欲dục 示thị 依y 報báo 之chi 物vật 對đối 上thượng 正chánh 報báo 之chi 身thân 但đãn 改cải 夫phu 字tự 為vi 萬vạn 字tự 耳nhĩ 未vị 有hữu 無vô 根căn 下hạ 歸quy 明minh 依y 正chánh 之chi 枝chi 末mạt 以dĩ 一nhất 心tâm 為vi 根căn 本bổn 焉yên 。
況huống 三tam 才tài 之chi 中trung 唯duy 人nhân 最tối 靈linh 而nhi 豈khởi 無vô 本bổn 源nguyên 乎hồ 。
況huống 者giả 矧# 也dã 匹thất 擬nghĩ 也dã 矧# 依y 正chánh 之chi 微vi 者giả 尚thượng 有hữu 根căn 本bổn 匹thất 擬nghĩ 三tam 才tài 唯duy 人nhân 最tối 靈linh 而nhi 豈khởi 無vô 本bổn 源nguyên 乎hồ 三tam 才tài 者giả 文văn 心tâm 彫điêu 龍long 曰viết 仰ngưỡng 觀quan 吐thổ 耀diệu (# 天thiên 才tài )# 俯phủ 察sát 含hàm 章chương (# 地địa 才tài )# 高cao 卑ty 定định 位vị 故cố 曰viết 兩lưỡng 儀nghi 儀nghi 既ký 兩lưỡng 矣hĩ 唯duy 人nhân 參tham 之chi 性tánh 靈linh 所sở 宗tông 是thị 謂vị 三tam 才tài 。
且thả 知tri 人nhân 者giả 智trí 自tự 知tri 者giả 明minh 今kim 我ngã 稟bẩm 得đắc 人nhân 身thân 而nhi 不bất 自tự 知tri 。 所sở 從tùng 來lai 曷hạt 能năng 知tri 他tha 世thế 所sở 趣thú 乎hồ 曷hạt 能năng 知tri 天thiên 下hạ 古cổ 今kim 之chi 人nhân 事sự 乎hồ 。
且thả 字tự 語ngữ 辭từ 知tri 人nhân 者giả 智trí 自tự 知tri 者giả 明minh 亦diệc 出xuất 道đạo 經kinh 王vương 弼bật 注chú 云vân 知tri 人nhân 者giả 自tự 智trí 而nhi 已dĩ 矣hĩ 未vị 若nhược 自tự 知tri 者giả 超siêu 智trí 之chi 上thượng 也dã 玄huyền 宗tông 云vân 智trí 者giả 役dịch 用dụng 以dĩ 知tri 物vật 明minh 者giả 融dung 照chiếu 以dĩ 鑒giám 微vi 智trí 則tắc 有hữu 所sở 不bất 知tri 明minh 則tắc 無vô 所sở 不bất 照chiếu 。 稟bẩm 受thọ 也dã 從tùng 來lai 即tức 過quá 去khứ 他tha 世thế 即tức 未vị 來lai 曷hạt 何hà 也dã 趣thú 向hướng 也dã 自tự 不bất 知tri 過quá 去khứ 所sở 因nhân 何hà 能năng 知tri 未vị 來lai 所sở 向hướng 乎hồ 天thiên 下hạ 即tức 現hiện 在tại 古cổ 今kim 下hạ 通thông 三tam 世thế 。
故cố 數sổ 十thập 年niên 中trung 。 學học 無vô 常thường 師sư 。 愽# 考khảo 內nội 外ngoại 以dĩ 原nguyên 自tự 身thân 原nguyên 之chi 不bất 已dĩ 果quả 得đắc 其kỳ 本bổn 。
學học 無vô 常thường 師sư 。 此thử 句cú 出xuất 論luận 語ngữ 馬mã 融dung 注chú 云vân 無vô 所sở 不bất 從tùng 學học 故cố 無vô 常thường 師sư 尚thượng 書thư 又hựu 云vân 德đức 無vô 常thường 師sư 主chủ 善thiện 為vi 師sư 愽# 考khảo 內nội 外ngoại 者giả 愽# 廣quảng 也dã 考khảo 校giáo 也dã 域vực 外ngoại 治trị 於ư 心tâm 謂vị 之chi 內nội 教giáo 域vực 中trung 治trị 乎hồ 身thân 謂vị 之chi 外ngoại 教giáo 已dĩ 止chỉ 也dã 果quả 尅khắc 也dã 。
然nhiên 今kim 習tập 儒nho 道đạo 者giả 祇kỳ 知tri 近cận 則tắc 乃nãi 祖tổ 乃nãi 父phụ 傳truyền 體thể 相tướng 續tục 受thọ 得đắc 此thử 身thân 。
習tập 者giả 學học 也dã 則tắc 者giả 承thừa 上thượng 之chi 辭từ 祖tổ 者giả 祭tế 法pháp 正chánh 義nghĩa 曰viết 祖tổ 始thỉ 也dã 言ngôn 為vi 道Đạo 德đức 之chi 始thỉ 也dã 父phụ 者giả 白bạch 虎hổ 通thông 曰viết 父phụ 矩củ 也dã 以dĩ 法pháp 度độ 教giáo 子tử 也dã 傳truyền 體thể 相tướng 續tục 者giả 言ngôn 父phụ 傳truyền 祖tổ 之chi 遺di 體thể 相tướng 續tục 不bất 絕tuyệt 也dã 蘭lan 盆bồn 疏sớ/sơ 云vân 外ngoại 教giáo 所sở 宗tông 人nhân 以dĩ 形hình 質chất 為vi 本bổn 傳truyền 體thể 相tướng 續tục 。
遠viễn 則tắc 混hỗn 沌# 一nhất 氣khí 剖phẫu 為vi 陰âm 陽dương 之chi 二nhị 二nhị 生sanh 天thiên 地địa 人nhân 三tam 三tam 生sanh 萬vạn 物vật 萬vạn 物vật 與dữ 人nhân 皆giai 氣khí 為vi 本bổn 。
混hỗn 沌# 一nhất 氣khí 者giả 即tức 陰âm 陽dương 未vị 分phần/phân 清thanh 濁trược 相tương 和hòa 故cố 云vân 一nhất 也dã 老lão 子tử 云vân 視thị 之chi 不bất 見kiến 聽thính 之chi 不bất 聞văn 搏bác 之chi 不bất 得đắc 不bất 可khả 致trí 詰cật 故cố 混hỗn 而nhi 為vi 一nhất (# 搏bác 手thủ 擊kích 也dã )# 剖phẫu 為vi 陰âm 陽dương 之chi 二nhị 者giả 剖phẫu 分phần/phân 也dã 即tức 一nhất 氣khí 始thỉ 分phân 為vi 陰âm 陽dương 二nhị 氣khí 也dã 二nhị 生sanh 天thiên 地địa 人nhân 三tam 者giả 陽dương 氣khí 輕khinh 清thanh 為vi 天thiên 陰ấm 氣khí 重trọng/trùng 濁trược 為vi 地địa 冲# 和hòa 之chi 氣khí 為vi 人nhân 三tam 生sanh 萬vạn 物vật 者giả 謂vị 三tam 才tài 備bị 方phương 有hữu 萬vạn 物vật 萬vạn 物vật 與dữ 人nhân 皆giai 氣khí 為vi 本bổn 者giả (# 起khởi 下hạ 文văn 斥xích 迷mê 執chấp 一nhất 篇thiên )# 。
習tập 佛Phật 法Pháp 者giả 但đãn 云vân 近cận 則tắc 前tiền 生sanh 造tạo 業nghiệp 隨tùy 業nghiệp 受thọ 報báo 。 得đắc 此thử 人nhân 身thân 。
前tiền 生sanh 造tạo 業nghiệp 隨tùy 業nghiệp 受thọ 報báo 。 者giả 但đãn 語ngữ 辭từ 然nhiên 業nghiệp 有hữu 善thiện 惡ác 報báo 有hữu 苦khổ 樂lạc 此thử 則tắc 善thiện 業nghiệp 樂lạc 報báo 故cố 云vân 得đắc 此thử 人nhân 身thân 。 (# 起khởi 下hạ 文văn 人nhân 天thiên 教giáo )# 。
遠viễn 則tắc 業nghiệp 又hựu 從tùng 感cảm 展triển 轉chuyển 乃nãi 至chí 。 阿a 賴lại 耶da 識thức 。 為vi 身thân 根căn 本bổn 。
業nghiệp 又hựu 從tùng 感cảm 者giả 歸quy 推thôi 業nghiệp 從tùng 貪tham 瞋sân 癡si 而nhi 有hữu 也dã (# 起khởi 下hạ 文văn 小Tiểu 乘Thừa 教giáo )# 阿a 賴lại 耶da 識thức 。 者giả 歸quy 推thôi 三tam 毒độc 我ngã 執chấp 從tùng 本bổn 識thức 法pháp 執chấp 而nhi 生sanh 也dã (# 起khởi 下hạ 文văn 法pháp 相tướng 教giáo )# 不bất 序tự 破phá 相tương/tướng 者giả 以dĩ 此thử 教giáo 密mật 顯hiển 真chân 性tánh 空không 寂tịch 之chi 理lý 。 故cố 不bất 序tự 之chi 其kỳ 顯hiển 性tánh 教giáo 在tại 區khu 別biệt 了liễu 義nghĩa 中trung 。
皆giai 謂vị 已dĩ 窮cùng 其kỳ 理lý 而nhi 實thật 未vị 也dã 。
皆giai 謂vị 已dĩ 窮cùng 等đẳng 者giả 習tập 儒nho 道đạo 以dĩ 氣khí 為vi 本bổn 習tập 佛Phật 法Pháp 以dĩ 識thức 為vi 本bổn 。 但đãn 言ngôn 已dĩ 窮cùng 此thử 身thân 而nhi 實thật 未vị 至chí 本bổn 源nguyên 也dã 。
然nhiên 孔khổng 老lão 釋Thích 迦Ca 皆giai 是thị 至chí 聖thánh 隨tùy 時thời 應ưng 物vật 設thiết 教giáo 殊thù 塗đồ 內nội 外ngoại 相tướng 資tư 共cộng 利lợi 群quần 庶thứ 。
然nhiên 者giả 評bình 量lượng 之chi 辭từ 孔khổng 謂vị 孔khổng 丘khâu 字tự 仲trọng 尼ni 為vi 魯lỗ 司ty 冦# 其kỳ 父phụ 先tiên 娶thú 施thí 氏thị 生sanh 子tử 孟# 皮bì 早tảo 亡vong 後hậu 娶thú 顏nhan 氏thị 因nhân 禱đảo 尼ni 丘khâu 山sơn 而nhi 生sanh 遂toại 以dĩ 丘khâu 為vi 名danh 尼ni 為vi 字tự 言ngôn 仲trọng 者giả 次thứ 兄huynh 孟# 皮bì 故cố 也dã 老lão 謂vị 老lão 聃đam 姓tánh 李# 氏thị 名danh 耳nhĩ 字tự 伯bá 陽dương 諡thụy 曰viết 聃đam 為vi 周chu 守thủ 藏tạng 室thất 之chi 吏lại 其kỳ 母mẫu 曾tằng 見kiến 日nhật 精tinh 下hạ 落lạc 如như 流lưu 星tinh 入nhập 口khẩu 因nhân 而nhi 有hữu 娠thần 七thất 十thập 二nhị 歲tuế 而nhi 生sanh 鶴hạc 髮phát 龍long 顏nhan 廣quảng 顙tảng 長trường/trưởng 耳nhĩ 故cố 立lập 其kỳ 名danh 釋Thích 迦Ca 此thử 翻phiên 能năng 仁nhân 長trường/trưởng 阿a 含hàm 云vân 昔tích 有hữu 輪Luân 王Vương 姓tánh 甘cam 蔗giá 氏thị 聽thính 次thứ 妃phi 之chi 譖trấm 擯bấn 四tứ 太thái 子tử 至chí 雪Tuyết 山Sơn 北bắc 自tự 立lập 城thành 居cư 人nhân 以dĩ 德đức 歸quy 仁nhân 鬱uất 為vi 強cường/cưỡng 國quốc 父phụ 王vương 悔hối 憶ức 遣khiển 使sứ 往vãng 召triệu 四tứ 子tử 辭từ 過quá 不bất 還hoàn 父phụ 王vương 三tam 歎thán 我ngã 子tử 釋Thích 迦Ca 因nhân 此thử 命mạng 氏thị 者giả 皆giai 是thị 至chí 聖thánh 者giả 準chuẩn 清thanh 淨tịnh 法Pháp 行hành 。 經kinh 如Như 來Lai 先tiên 遣khiển 三tam 聖thánh 往vãng 化hóa 支chi 那na (# 老lão 子tử 即tức 摩Ma 訶Ha 迦Ca 葉Diếp 。 仲trọng 尼ni 即tức 淨tịnh 光quang 童đồng 子tử )# 隨tùy 時thời 應ưng 物vật 者giả 各các 隨tùy 當đương 時thời 以dĩ 應ưng 物vật 機cơ 設thiết 教giáo 殊thù 塗đồ 者giả 仲trọng 尼ni 設thiết 教giáo 則tắc 刪san 詩thi 書thư 定định 禮lễ 樂nhạo/nhạc/lạc 修tu 春xuân 秋thu 贊tán 易dị 道đạo 即tức 以dĩ 六lục 經kinh 訓huấn 世thế 也dã 伯bá 陽dương 設thiết 教giáo 唯duy 見kiến 素tố 抱bão 朴phác 少thiểu 思tư 寡quả 欲dục 槌chùy 提đề 刑hình 政chánh 絕tuyệt 滅diệt 禮lễ 樂nhạo/nhạc/lạc 即tức 以dĩ 道đạo 經kinh 二nhị 經kinh 訓huấn 世thế 也dã 能năng 仁nhân 設thiết 教giáo 乃nãi 辨biện 性tánh 相tướng 分phần/phân 化hóa 制chế 示thị 行hành 位vị 判phán 權quyền 實thật 即tức 以dĩ 十thập 二nhị 分phần 教giáo 以dĩ 訓huấn 世thế 及cập 出xuất 世thế 。 也dã 殊thù 途đồ 之chi 言ngôn 出xuất 周chu 易dị 彼bỉ 云vân 天thiên 下hạ 同đồng 歸quy 而nhi 殊thù 途đồ 途đồ 路lộ 也dã 內nội 外ngoại 相tướng 資tư 下hạ 言ngôn 三tam 聖thánh 互hỗ 相tương 資tư 助trợ 。 同đồng 共cộng 利lợi 樂lạc 群quần 庶thứ 眾chúng 民dân 也dã 。
策sách 勤cần 萬vạn 行hạnh 明minh 因nhân 果quả 始thỉ 終chung 推thôi 究cứu 萬vạn 法pháp 彰chương 生sanh 起khởi 本bổn 末mạt 雖tuy 皆giai 聖thánh 教giáo 而nhi 有hữu 實thật 有hữu 權quyền 二nhị 教giáo 唯duy 權quyền 佛Phật 兼kiêm 權quyền 實thật 。
策sách 謂vị 警cảnh 策sách 明minh 因nhân 果quả 始thỉ 終chung 者giả 釋thích 教giáo (# 始thỉ 修tu 六Lục 度Độ 為vi 因nhân 終chung 證chứng 萬vạn 德đức 為vi 果quả )# 儒nho 教giáo (# 始thỉ 覆phú 一nhất 簣quỹ 為vi 因nhân 終chung 成thành 九cửu 仞nhận 為vi 果quả )# 道Đạo 教giáo (# 始thỉ 舉cử 一nhất 步bộ 為vi 因nhân 終chung 行hành 千thiên 里lý 為vi 果quả )# 彰chương 生sanh 起khởi 本bổn 末mạt 者giả 佛Phật 教giáo 以dĩ 一nhất 心tâm 為vi 本bổn 依y 一nhất 心tâm 開khai 二nhị 門môn 乃nãi 至chí 生sanh 三tam 細tế 起khởi 六lục 麤thô 為vi 末mạt 也dã 儒nho 教giáo 以dĩ 太thái 極cực 為vi 本bổn 故cố 易dị 有hữu 太thái 極cực 是thị 生sanh 兩lưỡng 儀nghi 兩lưỡng 儀nghi 生sanh 四tứ 象tượng 四tứ 象tượng 生sanh 八bát 卦# 為vi 末mạt 也dã (# 天thiên 地địa 雷lôi 風phong 水thủy 火hỏa 山sơn 澤trạch 是thị 謂vị 八bát 卦# )# 道Đạo 教giáo 以dĩ 一nhất 氣khí 為vi 本bổn 一nhất 生sanh 二nhị 乃nãi 至chí 三tam 生sanh 萬vạn 物vật 為vi 末mạt 也dã 二nhị 教giáo 唯duy 權quyền 者giả 儒nho 宗tông 太thái 極cực 道đạo 本bổn 一nhất 氣khí 皆giai 權quyền 也dã 佛Phật 兼kiêm 權quyền 實thật 者giả 佛Phật 教giáo 總tổng 太thái 極cực 一nhất 氣khí 之chi 權quyền 而nhi 歸quy 一nhất 心tâm 之chi 實thật 也dã 又hựu 權quyền 謂vị 第đệ 一nhất 斥xích 迷mê 執chấp 第đệ 二nhị 斥xích 偏thiên 淺thiển 實thật 即tức 第đệ 三tam 直trực 顯hiển 真chân 源nguyên 也dã 。
策sách 萬vạn 行hạnh 懲# 惡ác 勸khuyến 善thiện 同đồng 歸quy 于vu 治trị 則tắc 三tam 教giáo 皆giai 可khả 遵tuân 行hành 。
懲# 惡ác 勸khuyến 善thiện 者giả 懲# 誡giới 去khứ 惡ác 勸khuyến 勉miễn 就tựu 善thiện 也dã 故cố 周chu 易dị 云vân 小tiểu 懲# 而nhi 大đại 誡giới 此thử 小tiểu 人nhân 之chi 福phước 也dã 同đồng 歸quy 于vu 治trị 者giả 尚thượng 書thư 云vân 為vi 善thiện 不bất 同đồng 同đồng 歸quy 于vu 治trị 治trị 理lý 也dã 遵tuân 依y 也dã 。
推thôi 萬vạn 法pháp 窮cùng 理lý 盡tận 性tánh 至chí 于vu 本bổn 源nguyên 則tắc 佛Phật 教giáo 方phương 為vi 決quyết 了liễu 。
推thôi 萬vạn 法pháp 窮cùng 理lý 盡tận 性tánh 者giả 窮cùng 真Chân 如Như 不bất 變biến 之chi 理lý 盡tận 萬vạn 法pháp 隨tùy 緣duyên 之chi 性tánh 易dị 曰viết 窮cùng 理lý 盡tận 性tánh 以dĩ 至chí 于vu 命mạng 文văn 同đồng 義nghĩa 別biệt 其kỳ 在tại 茲tư 乎hồ 。
然nhiên 當đương 今kim 學học 士sĩ 各các 執chấp 一nhất 宗tông 就tựu 師sư 佛Phật 者giả 仍nhưng 迷mê 實thật 義nghĩa 故cố 於ư 天thiên 地địa 人nhân 物vật 。 不bất 能năng 原nguyên 之chi 至chí 源nguyên 。
當đương 今kim 學học 士sĩ 下hạ 學học 教giáo 也dã 士sĩ 事sự 也dã 任nhậm 事sự 之chi 稱xưng 也dã 各các 執chấp 一nhất 宗tông 者giả 儒nho 生sanh 執chấp 五ngũ 常thường 道đạo 流lưu 執chấp 自tự 然nhiên 皆giai 迷mê 因nhân 緣duyên 也dã 釋Thích 子tử 執chấp 緣duyên 起khởi 而nhi 迷mê 性tánh 起khởi 故cố 次thứ 云vân 仍nhưng 迷mê 實thật 義nghĩa 是thị 也dã 夫phu 實thật 義nghĩa 即tức 性tánh 起khởi 之chi 本bổn 也dã 天thiên 地địa 人nhân 即tức 緣duyên 起khởi 之chi 末mạt 也dã 故cố 結kết 云vân 不bất 能năng 原nguyên 之chi 至chí 源nguyên 矣hĩ 。
余dư 今kim 還hoàn 依y 內nội 外ngoại 教giáo 理lý 推thôi 窮cùng 萬vạn 法pháp 。
余dư 我ngã 也dã 還hoàn 復phục 也dã 內nội 外ngoại 教giáo 理lý 者giả 教giáo 文văn 義nghĩa 理lý 也dã 治trị 於ư 心tâm 曰viết 內nội 即tức 吾ngô 佛Phật 教giáo 迹tích 四tứ 依y 章chương 門môn 也dã 治trị 於ư 身thân 曰viết 外ngoại 即tức 老lão 子tử 道Đạo 德đức 孔khổng 氏thị 五ngũ 經kinh 也dã 。
初sơ 從tùng 淺thiển 至chí 深thâm 於ư 習tập 權quyền 教giáo 者giả 斥xích 滯trệ 令linh 通thông 而nhi 極cực 其kỳ 本bổn 。
於ư 習tập 權quyền 教giáo 即tức 初sơ 二nhị 篇thiên 皆giai 淺thiển 也dã 而nhi 極cực 其kỳ 本bổn 即tức 第đệ 三tam 篇thiên 唯duy 深thâm 也dã 滯trệ 者giả 凝ngưng 久cửu 也dã 。
後hậu 依y 了liễu 教giáo 顯hiển 示thị 展triển 轉chuyển 生sanh 起khởi 。 之chi 義nghĩa 會hội 偏thiên 令linh 圓viên 而nhi 至chí 於ư 末mạt (# 末mạt 則tắc 天thiên 地địa 人nhân 物vật )# 。
展triển 轉chuyển 生sanh 起khởi 。 者giả 下hạ 文văn 以dĩ 初sơ 顯hiển 性tánh 本bổn 唯duy 一nhất 心tâm 乃nãi 至chí 會hội 通thông 儒nho 道đạo 二nhị 教giáo 之chi 末mạt 。
文văn 有hữu 四tứ 篇thiên 名danh 原nguyên 人nhân 也dã 。
篇thiên 者giả 徧biến 也dã 徧biến 述thuật 一nhất 章chương 之chi 義nghĩa 也dã 釋thích 序tự 竟cánh 。
斥xích 迷mê 執chấp 第đệ 一nhất (# 習tập 儒nho 道đạo 者giả )# 斥xích 偏thiên 淺thiển 第đệ 二nhị (# 習tập 佛Phật 不bất 了liễu 義nghĩa 教giáo 者giả )# 直trực 顯hiển 真chân 源nguyên 第đệ 三tam (# 習tập 了liễu 義nghĩa 實thật 教giáo )# 會hội 通thông 本bổn 末mạt 第đệ 四tứ (# 會hội 前tiền 所sở 斥xích 同đồng 歸quy 一nhất 源nguyên 皆giai 為vi 正chánh 義nghĩa )# 。
排bài 斥xích 儒nho 道đạo 皆giai 迷mê 引dẫn 滿mãn 二nhị 業nghiệp 妄vọng 執chấp 一nhất 氣khí 為vi 本bổn 也dã 偏thiên 淺thiển 者giả 此thử 篇thiên 始thỉ 自tự 人nhân 天thiên 終chung 至chí 破phá 相tương/tướng 此thử 四tứ 種chủng 教giáo 皆giai 偏thiên 淺thiển 不bất 了liễu 也dã 直trực 顯hiển 真chân 源nguyên 即tức 一Nhất 乘Thừa 顯hiển 性tánh 方phương 窮cùng 了liễu 義nghĩa 也dã 會hội 前tiền 所sở 斥xích 即tức 前tiền 二nhị 篇thiên 同đồng 歸quy 真chân 源nguyên 即tức 第đệ 三tam 篇thiên 。
斥xích 迷mê 執chấp 第đệ 一nhất 。
儒nho 道đạo 二nhị 教giáo 說thuyết 人nhân 畜súc 等đẳng 類loại 皆giai 是thị 虗hư 無vô 大Đại 道Đạo 生sanh 成thành 養dưỡng 育dục 。
儒nho 者giả 文văn 選tuyển 云vân 愽# 通thông 經kinh 史sử 謂vị 之chi 儒nho 道đạo 者giả 隋tùy 書thư 經kinh 籍tịch 志chí 云vân 盖# 萬vạn 物vật 之chi 奧áo 聖thánh 人nhân 之chi 至chí 賾trách 也dã 人nhân 畜súc 等đẳng 類loại 等đẳng 取thủ 天thiên 地địa 萬vạn 物vật 。 也dã 彼bỉ 二nhị 教giáo 不bất 說thuyết 餘dư 之chi 三tam 趣thú (# 餓ngạ 鬼quỷ 修tu 羅la 地địa 獄ngục )# 皆giai 是thị 虗hư 無vô 下hạ 夫phu 道đạo 虗hư 也dã 無vô 也dã 非phi 有hữu 也dã 非phi 物vật 也dã 莊trang 子tử 云vân 虗hư 無vô 無vô 為vi 萬vạn 物vật 之chi 本bổn 文văn 子tử 曰viết 實thật 出xuất 於ư 虗hư 列liệt 子tử 云vân 無vô 形hình 而nhi 有hữu 形hình 生sanh 焉yên 故cố 云vân 生sanh 成thành 也dã 養dưỡng 樂nhạo/nhạc/lạc 也dã 育dục 長trường/trưởng 也dã 。
謂vị 道Đạo 法Pháp 自tự 然nhiên 生sanh 於ư 元nguyên 氣khí 元nguyên 氣khí 生sanh 天thiên 地địa 天thiên 地địa 生sanh 萬vạn 物vật 。
道Đạo 法Pháp 自tự 然nhiên 者giả 老lão 經Kinh 云vân 人nhân 法pháp 地địa 地địa 法pháp 天thiên 天thiên 法pháp 道đạo 道Đạo 法Pháp 自tự 然nhiên 釋thích 曰viết 法pháp 者giả 倣# 效hiệu 也dã 取thủ 則tắc 也dã 以dĩ 大Đại 道Đạo 無vô 所sở 從tùng 來lai 。 名danh 為vi 自Tự 然Nhiên 。 非phi 別biệt 有hữu 大Đại 道Đạo 而nhi 令linh 大Đại 道Đạo 法pháp 之chi 也dã 生sanh 於ư 元nguyên 氣khí 彼bỉ 云vân 道đạo 生sanh 一nhất 一nhất 生sanh 二nhị 二nhị 生sanh 三tam 三tam 生sanh 萬vạn 物vật 釋thích 曰viết 一nhất 是thị 混hỗn 沌# 之chi 一nhất 氣khí 一nhất 氣khí 與dữ 道đạo 亦diệc 非phi 二nhị 體thể 但đãn 一nhất 氣khí 是thị 展triển 轉chuyển 相tương 生sanh 。 之chi 義nghĩa 道đạo 是thị 自tự 然nhiên 義nghĩa 耳nhĩ 元nguyên 氣khí 生sanh 天thiên 地địa 即tức 上thượng 一nhất 氣khí 生sanh 二nhị 也dã 天thiên 地địa 生sanh 萬vạn 物vật 即tức 上thượng 三tam 生sanh 萬vạn 物vật (# 一nhất 氣khí 二nhị 儀nghi 通thông 為vi 三tam 也dã 亦diệc 可khả 天thiên 地địa 人nhân 為vi 三tam )# 。
故cố 愚ngu 智trí 貴quý 賤tiện 貧bần 富phú 苦khổ 樂lạc 。 皆giai 稟bẩm 於ư 天thiên 由do 於ư 時thời 命mạng 。
故cố 愚ngu 至chí 時thời 命mạng 者giả 計kế 其kỳ 變biến 通thông 趨xu 時thời 也dã 彼bỉ 謂vị 存tồn 亡vong 者giả 命mạng 進tiến 退thoái 者giả 時thời 隨tùy 時thời 進tiến 退thoái 逐trục 命mạng 存tồn 亡vong 安an 天thiên 而nhi 不bất 憂ưu 樂nhạo/nhạc/lạc 命mạng 而nhi 不bất 喜hỷ 故cố 雖tuy 天thiên 地địa 不bất 得đắc 違vi 時thời 耳nhĩ 。
故cố 死tử 後hậu 卻khước 歸quy 天thiên 地địa 復phục 其kỳ 虗hư 無vô 。
死tử 後hậu 卻khước 歸quy 天thiên 地địa 者giả 禮lễ 記ký 云vân 魂hồn 氣khí 歸quy 于vu 天thiên 骨cốt 肉nhục 歸quy 于vu 地địa 復phục 其kỳ 虗hư 無vô 者giả 謂vị 歸quy 其kỳ 根căn 本bổn 也dã 即tức 道đạo 經Kinh 云vân 歸quy 根căn 曰viết 靜tĩnh 靜tĩnh 曰viết 復phục 命mạng 。
然nhiên 外ngoại 教giáo 宗tông 旨chỉ 但đãn 在tại 手thủ 依y 身thân 立lập 行hành 不bất 在tại 究cứu 竟cánh 身thân 之chi 元nguyên 由do 所sở 說thuyết 萬vạn 物vật 不bất 論luận 象tượng 外ngoại 。
依y 身thân 立lập 行hành 者giả 老lão 子tử 云vân 修tu 之chi 於ư 身thân 其kỳ 德đức 乃nãi 真chân 孝hiếu 經Kinh 云vân 修tu 身thân 慎thận 行hành 恐khủng 辱nhục 先tiên 也dã 元nguyên 由do 者giả 本bổn 因nhân 也dã 象tượng 外ngoại 者giả 寂tịch 知tri 也dã 別biệt 行hành 錄lục 云vân 象tượng 外ngoại 之chi 理lý 真chân 說thuyết 難nạn/nan 證chứng 如như 摩ma 尼ni 珠châu 。 唯duy 圓viên 淨tịnh 明minh 。
雖tuy 指chỉ 大Đại 道Đạo 為vi 本bổn 而nhi 不bất 備bị 明minh 順thuận 逆nghịch 起khởi 滅diệt 染nhiễm 淨tịnh 因nhân 緣duyên 。
雖tuy 者giả 縱túng/tung 奪đoạt 之chi 辭từ 指chỉ 大Đại 道Đạo 為vi 本bổn 縱túng/tung 也dã 而nhi 不bất 備bị 明minh 下hạ 奪đoạt 也dã 順thuận 逆nghịch 起khởi 滅diệt 染nhiễm 淨tịnh 因nhân 緣duyên 者giả 若nhược 迷mê 真chân 逐trục 妄vọng 從tùng 微vi 細tế 順thuận 次thứ 生sanh 起khởi 展triển 至chí 麤thô 此thử 明minh 染nhiễm 因nhân 緣duyên 也dã 若nhược 悟ngộ 妄vọng 歸quy 真chân 從tùng 麤thô 重trọng/trùng 逆nghịch 次thứ 斷đoạn 除trừ 展triển 轉chuyển 至chí 細tế 此thử 明minh 淨tịnh 因nhân 緣duyên 也dã (# 出xuất 禪thiền 詮thuyên 序tự )# 。
故cố 習tập 者giả 不bất 知tri 是thị 權quyền 執chấp 之chi 為vi 了liễu 。
不bất 知tri 是thị 權quyền 者giả 前tiền 序tự 云vân 二nhị 教giáo 唯duy 權quyền 執chấp 之chi 為vi 了liễu 謂vị 執chấp 一nhất 氣khí 稟bẩm 於ư 天thiên 由do 時thời 命mạng 為vi 了liễu 畢tất 也dã 。
今kim 略lược 舉cử 而nhi 詰cật 之chi 所sở 言ngôn 萬vạn 物vật 皆giai 從tùng 虗hư 無vô 大Đại 道Đạo 而nhi 生sanh 者giả 。
今kim 略lược 舉cử 下hạ 舉cử 動động 也dã 詰cật 問vấn 也dã 言ngôn 舉cử 動động 前tiền 文văn 而nhi 詰cật 問vấn 也dã 。
大Đại 道Đạo 即tức 是thị 生sanh 死tử 賢hiền 愚ngu 之chi 本bổn 吉cát 凶hung 禍họa 福phước 。 之chi 基cơ 基cơ 本bổn 既ký 其kỳ 常thường 存tồn 則tắc 禍họa 亂loạn 凶hung 愚ngu 不bất 可khả 除trừ 也dã 福phước 慶khánh 賢hiền 善thiện 不bất 可khả 益ích 也dã 。
生sanh 死tử 賢hiền 愚ngu 之chi 本bổn 者giả 本bổn 字tự 并tinh 次thứ 基cơ 字tự 皆giai 喻dụ 道đạo 也dã 謂vị 本bổn 出xuất 生sanh 死tử 乃nãi 至chí 禍họa 福phước 之chi 末mạt 也dã 基cơ 本bổn 既ký 其kỳ 常thường 存tồn 下hạ 彼bỉ 以dĩ 道đạo 為vi 常thường 且thả 禍họa 亂loạn 凶hung 愚ngu 既ký 從tùng 道đạo 生sanh 不bất 可khả 除trừ 去khứ 則tắc 修tu 福phước 積tích 慶khánh 尊tôn 賢hiền 尚thượng 善thiện 亦diệc 不bất 可khả 增tăng 益ích 也dã 。
何hà 用dụng 老lão 莊trang 之chi 教giáo 耶da 。
何hà 用dụng 老lão 莊trang 之chi 教giáo 者giả 若nhược 禍họa 福phước 賢hiền 愚ngu 有hữu 由do 老lão 莊trang 即tức 應ưng 設thiết 教giáo 教giáo 之chi 令linh 修tu 福phước 夷di 禍họa 去khứ 愚ngu 成thành 賢hiền 既ký 云vân 皆giai 稟bẩm 於ư 道đạo 何hà 用dụng 教giáo 乎hồ 即tức 老lão 莊trang 立lập 教giáo 是thị 虗hư 設thiết 也dã (# 大đại 抄sao 即tức 云vân 是thị 無vô 端đoan 也dã )# 。
又hựu 道đạo 育dục 虎hổ 狼lang 胎thai 桀# 紂# 夭yểu 顏nhan 冉nhiễm 禍họa 夷di 齊tề 何hà 名danh 尊tôn 乎hồ 。
道đạo 之chi 一nhất 字tự 貫quán 通thông 四tứ 句cú 育dục 虎hổ 狼lang 者giả 道đạo 既ký 能năng 生sanh 萬vạn 物vật 。 則tắc 虎hổ 狼lang 皆giai 是thị 道đạo 能năng 養dưỡng 育dục 然nhiên 虎hổ 狼lang 殘tàn 害hại 人nhân 畜súc 豈khởi 非phi 道đạo 之chi 不bất 仁nhân 歟# 言ngôn 虎hổ 狼lang 即tức 類loại 取thủ 蜂phong 蠆sái 虵xà 鴆chậm 一nhất 切thiết 毒độc 惡ác 物vật 也dã (# 虎hổ 狼lang 雖tuy 惡ác 獸thú 而nhi 為vi 師sư 子tử 所sở 噉đạm 爾nhĩ 雅nhã 云vân 狻# 猊# 如như 彪# 貓miêu 食thực 虎hổ 豹báo 狼lang 者giả 徵trưng 祥tường 記ký 云vân 狼lang 頭đầu 一nhất 角giác 黃hoàng 色sắc 馬mã 足túc )# 胎thai 桀# 紂# 者giả 夏hạ 之chi 桀# 商thương 之chi 紂# 皆giai 無vô 道đạo 之chi 君quân 胎thai 始thỉ 也dã 如như 人nhân 胎thai 孕dựng 是thị 初sơ 育dục 之chi 義nghĩa 是thị 則tắc 大Đại 道Đạo 胎thai 育dục 不bất 仁nhân 之chi 主chủ 塗đồ 炭thán 萬vạn 物vật 也dã 言ngôn 桀# 紂# 即tức 類loại 取thủ 庸dong 君quân 暗ám 臣thần 一nhất 切thiết 惡ác 人nhân 。 也dã (# 諡thụy 法pháp 曰viết 賊tặc 民dân 多đa 殺sát 曰viết 桀# 殘tàn 義nghĩa 損tổn 善thiện 曰viết 紂# 上thượng 二nhị 句cú 明minh 長trường/trưởng 惡ác 下hạ 二nhị 句cú 明minh 棄khí 善thiện 也dã )# 夭yểu 顏nhan 冉nhiễm 者giả 顏nhan 回hồi 冉nhiễm 伯bá 牛ngưu 皆giai 至chí 賢hiền 至chí 仁nhân 是thị 十thập 哲triết 之chi 首thủ 德đức 行hạnh 之chi 科khoa 皆giai 被bị 大Đại 道Đạo 夭yểu 屈khuất 之chi 令linh 其kỳ 短đoản 命mạng 歟# 禍họa 夷di 齊tề 者giả 伯bá 夷di 叔thúc 齊tề 孤cô 竹trúc 君quân 之chi 二nhị 子tử 皆giai 有hữu 志chí 節tiết 故cố 夫phu 子tử 云vân 古cổ 之chi 賢hiền 人nhân 也dã 亦diệc 被bị 大Đại 道Đạo 禍họa 害hại 之chi 令linh 餓ngạ 死tử 首thủ 陽dương 山sơn 下hạ 歟# 何hà 名danh 尊tôn 乎hồ 者giả 老lão 子tử 云vân 道đạo 尊tôn 德đức 貴quý 今kim 既ký 長trường/trưởng 惡ác 棄khí 善thiện 何hà 得đắc 云vân 尊tôn 貴quý 乎hồ 。
又hựu 言ngôn 萬vạn 物vật 皆giai 是thị 自tự 然nhiên 生sanh 化hóa 非phi 因nhân 緣duyên 者giả 。
非phi 因nhân 緣duyên 者giả 歸quy 牒điệp 上thượng 文văn 言ngôn 萬vạn 物vật 無vô 因nhân 而nhi 自tự 然nhiên 生sanh 。 無vô 緣duyên 而nhi 自tự 然nhiên 化hóa 此thử 牒điệp 宗tông 也dã 。
則tắc 一nhất 切thiết 無vô 因nhân 緣duyên 處xứ 悉tất 應ưng 生sanh 化hóa 謂vị 石thạch 應ưng 生sanh 草thảo 草thảo 或hoặc 生sanh 人nhân 人nhân 生sanh 畜súc 等đẳng 。
無vô 因nhân 緣duyên 處xứ 悉tất 應ưng 生sanh 化hóa 者giả 出xuất 偏thiên 生sanh 之chi 過quá 也dã 如như 糓cốc 芽nha 莖hành 無vô 種chủng 子tử 是thị 無vô 因nhân 處xứ 無vô 水thủy 土thổ/độ 人nhân 工công 是thị 無vô 緣duyên 處xứ 應ưng 生sanh 化hóa 者giả 即tức 糓cốc 芽nha 也dã 悉tất 者giả 一nhất 切thiết 皆giai 然nhiên 。 也dã 謂vị 一nhất 切thiết 世thế 界giới 。 無vô 種chủng 子tử 水thủy 土thổ/độ 等đẳng 處xứ 一nhất 切thiết 有hữu 情tình 。 千thiên 品phẩm 萬vạn 類loại 以dĩ 皆giai 無vô 因nhân 緣duyên 自tự 然nhiên 。 生sanh 故cố 今kim 現hiện 見kiến 無vô 本bổn 因nhân 緣duyên 之chi 處xứ 皆giai 不bất 生sanh 化hóa 不bất 生sanh 化hóa 則tắc 自tự 然nhiên 理lý 破phá 矣hĩ 石thạch 應ưng 生sanh 草thảo 下hạ 意ý 明minh 此thử 法pháp 因nhân 緣duyên 不bất 生sanh 彼bỉ 法pháp 以dĩ 顯hiển 各các 各các 因nhân 緣duyên 不bất 雜tạp 亂loạn 為vi 正chánh 因nhân 緣duyên 也dã 謂vị 畜súc 生sanh 所sở 生sanh 。 不bất 取thủ 人nhân 之chi 因nhân 緣duyên 人nhân 生sanh 因nhân 緣duyên 不bất 關quan 草thảo 石thạch 等đẳng 是thị 故cố 石thạch 中trung 無vô 草thảo 因nhân 緣duyên 不bất 生sanh 於ư 草thảo 草thảo 中trung 無vô 人nhân 因nhân 緣duyên 不bất 生sanh 於ư 人nhân 不bất 生sanh 於ư 魚ngư 等đẳng 一nhất 一nhất 例lệ 之chi 今kim 現hiện 見kiến 草thảo 不bất 生sanh 人nhân 等đẳng 即tức 知tri 互hỗ 用dụng 此thử 彼bỉ 因nhân 緣duyên 猶do 不bất 能năng 生sanh 況huống 都đô 無vô 緣duyên 而nhi 能năng 生sanh 耶da 。
又hựu 應ưng 生sanh 無vô 前tiền 後hậu 起khởi 無vô 早tảo 晚vãn 神thần 仙tiên 不bất 藉tạ 丹đan 藥dược 太thái 平bình 不bất 藉tạ 賢hiền 良lương 仁nhân 義nghĩa 不bất 藉tạ 教giáo 習tập 。
應ưng 生sanh 無vô 前tiền 後hậu 起khởi 無vô 早tảo 晚vãn 者giả 出xuất 常thường 生sanh 之chi 過quá 也dã 應ưng 當đương 也dã 合hợp 也dã 謂vị 既ký 無vô 因nhân 緣duyên 處xứ 自tự 然nhiên 而nhi 生sanh 。 且thả 如như 正chánh 月nguyệt 一nhất 日nhật 。 便tiện 合hợp 有hữu 糓cốc 麥mạch 麻ma 豆đậu 及cập 一nhất 切thiết 物vật 。 一nhất 時thời 齊tề 生sanh 人nhân 畜súc 等đẳng 亦diệc 爾nhĩ 不bất 應ưng 糓cốc 待đãi 三tam 月nguyệt 四tứ 月nguyệt 蕎# 豆đậu 待đãi 六lục 月nguyệt 七thất 月nguyệt 麥mạch 待đãi 九cửu 月nguyệt 十thập 月nguyệt 等đẳng 以dĩ 不bất 假giả 因nhân 緣duyên 自tự 然nhiên 。 能năng 生sanh 何hà 待đãi 時thời 耶da 神thần 仙tiên 不bất 藉tạ 丹đan 藥dược 者giả 就tựu 彼bỉ 宗tông 解giải 行hành 相tương 違vi 以dĩ 破phá 謂vị 彼bỉ 教giáo 云vân 一nhất 切thiết 自tự 然nhiên 。 而nhi 生sanh 自tự 然nhiên 而nhi 得đắc 。 不bất 因nhân 修tu 習tập 。 若nhược 如như 此thử 者giả 。 則tắc 自tự 然nhiên 神thần 仙tiên 而nhi 求cầu 習tập 彼bỉ 教giáo 之chi 徒đồ 何hà 必tất 燒thiêu 煉luyện 丸hoàn 丹đan 採thải 種chủng 靈linh 藥dược 吐thổ 納nạp 津tân 氣khí 服phục 蔘# 苓# 等đẳng 耶da 太thái 平bình 不bất 藉tạ 賢hiền 良lương 者giả 謂vị 自tự 然nhiên 大đại 平bình 何hà 必tất 賢hiền 能năng 良lương 善thiện 設thiết 風phong 政chánh 而nhi 治trị 之chi 耶da 仁nhân 義nghĩa 不bất 藉tạ 教giáo 習tập 者giả 自tự 然nhiên 仁nhân 義nghĩa 何hà 必tất 詩thi 書thư 禮lễ 樂nhạo/nhạc/lạc 教giáo 習tập 之chi 耶da 。
老lão 莊trang 周chu 孔khổng 何hà 必tất 用dụng 立lập 教giáo 為vi 軌quỹ 則tắc 乎hồ 。
莊trang 即tức 莊trang 子tử 周chu 即tức 周chu 公công 莊trang 姓tánh 也dã 名danh 周chu 字tự 子tử 休hưu 生sanh 梁lương 國quốc 蒙mông 縣huyện 師sư 長trưởng 桑tang 公công 子tử 受thọ 號hiệu 南nam 華hoa 仙tiên 人nhân 周chu 公công 者giả 周chu 即tức 周chu 代đại 姓tánh 姬# 名danh 旦đán 文văn 王vương 之chi 子tử 武võ 王vương 之chi 弟đệ 成thành 王vương 之chi 叔thúc 製chế 禮lễ 作tác 樂nhạc 以dĩ 輔phụ 成thành 王vương 軌quỹ 車xa 轍triệt 也dã 則tắc 法pháp 則tắc 也dã 此thử 亦diệc 轍triệt 則tắc 無vô 用dụng 也dã 。
又hựu 言ngôn 皆giai 從tùng 元nguyên 氣khí 而nhi 生sanh 成thành 者giả 則tắc 歘hốt 生sanh 之chi 神thần 未vị 曾tằng 習tập 慮lự 豈khởi 得đắc 嬰anh 孩hài 便tiện 能năng 愛ái 惡ác 驕kiêu 恣tứ 焉yên 。
皆giai 從tùng 元nguyên 氣khí 而nhi 生sanh 者giả 莊trang 子tử 云vân 人nhân 之chi 生sanh 氣khí 之chi 聚tụ 聚tụ 則tắc 為vi 生sanh 散tán 則tắc 為vi 死tử 文văn 子tử 云vân 天thiên 氣khí 為vi 魂hồn 地địa 氣khí 為vi 魄phách 易dị 曰viết 精tinh 氣khí 為vi 物vật 游du 魂hồn 為vi 變biến 歘hốt 者giả 從tùng 無vô 忽hốt 有hữu 不bất 令linh 人nhân 覺giác 不bất 知tri 何hà 所sở 來lai 也dã 未vị 曾tằng 習tập 慮lự 者giả 謂vị 未vị 曾tằng 經kinh 習tập 愛ái 惡ác 喜hỷ 怒nộ 之chi 情tình 慮lự 若nhược 言ngôn 自tự 然nhiên 無vô 宿túc 生sanh 習tập 種chủng 者giả 雖tuy 逐trục 境cảnh 隨tùy 緣duyên 不bất 得đắc 而nhi 生sanh 何hà 者giả 以dĩ 其kỳ 未vị 習tập 未vị 慮lự 故cố 也dã 嬰anh 孩hài 者giả 倉thương 頡hiệt 篇thiên 云vân 女nữ 曰viết 嬰anh 男nam 曰viết 孩hài 令linh 孩hài 兒nhi 幼ấu 時thời 逐trục 境cảnh 隨tùy 緣duyên 漸tiệm 漸tiệm 生sanh 愛ái 惡ác 等đẳng 則tắc 知tri 先tiên 已dĩ 經kinh 習tập 經kinh 慮lự 由do 託thác 生sanh 歷lịch 世thế 廢phế 忘vong 前tiền 習tập 今kim 因nhân 再tái 遇ngộ 境cảnh 緣duyên 愛ái 惡ác 漸tiệm 漸tiệm 明minh 顯hiển 豈khởi 但đãn 是thị 氣khí 如như 是thị 乎hồ 。
若nhược 言ngôn 欻hốt 有hữu 自tự 然nhiên 便tiện 能năng 隨tùy 念niệm 愛ái 惡ác 等đẳng 者giả 則tắc 五ngũ 德đức 六lục 藝nghệ 悉tất 能năng 隨tùy 念niệm 而nhi 解giải 何hà 待đãi 因nhân 緣duyên 學học 習tập 而nhi 成thành 。
若nhược 言ngôn 歘hốt 有hữu 等đẳng 者giả 若nhược 是thị 神thần 知tri 稟bẩm 氣khí 歘hốt 有hữu 自tự 然nhiên 先tiên 無vô 積tích 習tập 驕kiêu 恣tứ 便tiện 能năng 隨tùy 念niệm 愛ái 惡ác 者giả 則tắc 一nhất 切thiết 德đức 藝nghệ 悉tất 能năng 隨tùy 念niệm 而nhi 解giải 謂vị 逢phùng 女nữ 色sắc 等đẳng 便tiện 愛ái 遇ngộ 技kỹ 藝nghệ 便tiện 為vi 見kiến 不bất 平bình 能năng 斷đoạn 對đối 冤oan 親thân 能năng 解giải 不bất 應ưng 待đãi 十thập 年niên 五ngũ 秊niên 方phương 有hữu 能năng 為vi 之chi 事sự 今kim 既ký 不bất 然nhiên 則tắc 知tri 非phi 欻hốt 生sanh 便tiện 能năng 隨tùy 念niệm 也dã 既ký 無vô 隨tùy 念niệm 自tự 成thành 之chi 理lý 而nhi 有hữu 緣duyên 習tập 轉chuyển 變biến 之chi 道đạo 則tắc 稟bẩm 氣khí 成thành 神thần 神thần 散tán 歸quy 氣khí 不bất 為vi 當đương 矣hĩ 由do 是thị 觀quán 之chi 。 神thần 知tri 之chi 非phi 氣khí 可khả 以dĩ 明minh 矣hĩ 五ngũ 德đức 即tức 五ngũ 常thường 也dã 要yếu 言ngôn 曰viết 五ngũ 德đức 之chi 運vận 所sở 謂vị 五ngũ 行hành 也dã 行hành 者giả 老lão 聃đam 云vân 行hành 天thiên 之chi 氣khí 也dã 木mộc 仁nhân 德đức 金kim 義nghĩa 德đức 火hỏa 禮lễ 德đức 水thủy 信tín 德đức 土thổ/độ 智trí 德đức 謂vị 土thổ/độ 既ký 王vương 於ư 四tứ 時thời 故cố 四tứ 德đức 總tổng 名danh 為vi 智trí 然nhiên 則tắc 仁nhân 者giả 何hà 其kỳ 於ư 物vật 無vô 不bất 愛ái 之chi 謂vị 也dã 義nghĩa 者giả 何hà 於ư 其kỳ 所sở 宜nghi 行hành 之chi 謂vị 也dã 禮lễ 者giả 何hà 先tiên 後hậu 於ư 物vật 使sử 之chi 無vô 失thất 次thứ 之chi 謂vị 也dã 智trí 者giả 何hà 其kỳ 於ư 事sự 無vô 不bất 通thông 之chi 謂vị 也dã 信tín 者giả 何hà 得đắc 其kỳ 宜nghi 守thủ 而nhi 不bất 失thất 之chi 謂vị 也dã 六lục 藝nghệ 者giả 一nhất 曰viết 禮lễ 二nhị 曰viết 樂nhạo/nhạc/lạc 三tam 曰viết 射xạ 四tứ 曰viết 馭ngự 五ngũ 曰viết 書thư 六lục 曰viết 數sác 數sác 者giả 筭# 術thuật 也dã 藝nghệ 者giả 才tài 能năng 也dã 。
又hựu 若nhược 生sanh 是thị 稟bẩm 氣khí 而nhi 欻hốt 有hữu 死tử 是thị 氣khí 散tán 而nhi 欻hốt 無vô 則tắc 誰thùy 為vi 鬼quỷ 神thần 乎hồ 。
誰thùy 為vi 鬼quỷ 神thần 者giả 鬼quỷ 神thần 之chi 事sự 外ngoại 教giáo 及cập 世thế 人nhân 皆giai 許hứa 是thị 有hữu 故cố 約ước 此thử 難nạn/nan 之chi 尚thượng 書thư 云vân 多đa 才tài 多đa 藝nghệ 能năng 事sự 鬼quỷ 神thần 周chu 易dị 云vân 是thị 故cố 知tri 鬼quỷ 神thần 之chi 情tình 狀trạng 。
且thả 世thế 有hữu 鑑giám 達đạt 前tiền 生sanh 追truy 憶ức 往vãng 事sự 則tắc 知tri 生sanh 前tiền 相tương 續tục 非phi 稟bẩm 氣khí 而nhi 欻hốt 有hữu 。
鑑giám 達đạt 前tiền 生sanh 追truy 憶ức 往vãng 事sự 者giả 鑑giám 鏡kính 也dã 照chiếu 也dã 然nhiên 追truy 前tiền 續tục 後hậu 略lược 錄lục 三tam 人nhân 一nhất 晉tấn 太thái 傅phó/phụ 羊dương 祜hỗ (# 音âm 戶hộ )# 字tự 叔thúc 子tử 年niên 五ngũ 歲tuế 時thời 嘗thường 令linh 乳nhũ 母mẫu 取thủ 先tiên 所sở 弄lộng 指chỉ 環hoàn 乳nhũ 母mẫu 曰viết 汝nhữ 先tiên 無vô 此thử 物vật 於ư 何hà 取thủ 耶da 祜hỗ 曰viết 於ư 東đông 垣viên 邊biên 弄lộng 之chi 落lạc 桑tang 樹thụ 中trung 乳nhũ 母mẫu 曰viết 汝nhữ 可khả 自tự 覔# 祜hỗ 曰viết 此thử 非phi 我ngã 先tiên 宅trạch 兒nhi 不bất 知tri 處xứ 後hậu 因nhân 出xuất 門môn 遊du 隣lân 逕kính (# 音âm 徑kính 近cận 也dã )# 東đông 行hành 至chí 李# 家gia 入nhập 門môn 於ư 東đông 垣viên 樹thụ 下hạ 探thám 得đắc 小tiểu 環hoàn 李# 驚kinh 張trương 曰viết 此thử 亡vong 兒nhi 之chi 物vật 也dã 云vân 何hà 持trì 去khứ 祜hỗ 持trì 環hoàn 走tẩu 歸quy 乳nhũ 母mẫu 既ký 說thuyết 祜hỗ 之chi 一nhất 二nhị 李# 驚kinh 悲bi 遂toại 欲dục 求cầu 祜hỗ 為vi 兒nhi 里lý 中trung 解giải 喻dụ 然nhiên 後hậu 乃nãi 止chỉ 二nhị 晉tấn 書thư 說thuyết 鮑# 靚# (# 音âm 淨tịnh )# 字tự 太thái 玄huyền 東đông 海hải 人nhân 生sanh 五ngũ 歲tuế 語ngữ 父phụ 母mẫu 云vân 本bổn 是thị 曲khúc 陽dương 李# 家gia 兒nhi 年niên 九cửu 歲tuế 墮đọa 井tỉnh 死tử 其kỳ 父phụ 尋tầm 訪phỏng 果quả 得đắc 李# 氏thị 推thôi 問vấn 皆giai 符phù 驗nghiệm 焉yên 三tam 釋thích 曇đàm 諦đế 俗tục 姓tánh 康khang 氏thị 年niên 十thập 餘dư 歲tuế 。 見kiến 關quan 中trung 僧Tăng [(丰*力)/石]# 呼hô [(丰*力)/石]# [(丰*力)/石]# 曰viết 童đồng 子tử 何hà 得đắc 呼hô 宿túc 長trường/trưởng 名danh 諦đế 曰viết 和hòa 尚thượng 本bổn 是thị 我ngã 沙Sa 彌Di [(丰*力)/石]# 甚thậm 諤# 諦đế 父phụ 具cụ 說thuyết 諦đế 生sanh 時thời 本bổn 末mạt [(丰*力)/石]# 乃nãi 悟ngộ 而nhi 泣khấp 曰viết 即tức [(丰*力)/石]# 先tiên 師sư 弘hoằng 覺giác 法Pháp 師sư 也dã 以dĩ 此thử 驗nghiệm 之chi 則tắc 神thần 之chi 相tướng 續tục 未vị 嘗thường 絕tuyệt 滅diệt 故cố 得đắc 李# 死tử 為vi 鮑# 猶do 記ký 往vãng 生sanh 覺giác 滅diệt 成thành 曇đàm 還hoàn 論luận 昔tích 事sự 理lý 雖tuy 荒hoang 昧muội 事sự 甚thậm 昭chiêu 彰chương 而nhi 謂vị 身thân 死tử 神thần 無vô 還hoàn 歸quy 於ư 氣khí 何hà 罔võng 也dã 。
又hựu 驗nghiệm 鬼quỷ 神thần 靈linh 知tri 不bất 斷đoạn 則tắc 知tri 死tử 後hậu 非phi 氣khí 散tán 而nhi 欻hốt 無vô 。
又hựu 驗nghiệm 鬼quỷ 神thần 靈linh 知tri 不bất 斷đoạn 者giả 驗nghiệm 證chứng 也dã 今kim 錄lục 四tứ 類loại 以dĩ 證chứng 靈linh 知tri 不bất 斷đoạn 一nhất 蔣tưởng 濟tế 之chi 子tử 託thác 母mẫu 求cầu 官quan 蔣tưởng 濟tế 字tự 子tử 遍biến 楚sở 郡quận 曲khúc 阿a 人nhân 魏ngụy 文văn 帝đế 時thời 為vi 太thái 尉úy 有hữu 子tử 亡vong 已dĩ 七thất 年niên 其kỳ 妻thê 夜dạ 夢mộng 見kiến 亡vong 兒nhi 告cáo 之chi 曰viết 我ngã 在tại 地địa 下hạ 為vi 太thái 山sơn 役dịch 辛tân 苦khổ 頗phả 甚thậm 言ngôn 今kim 領lãnh 軍quân 府phủ 南nam 有hữu 孫tôn 阿a 者giả 太thái 山sơn 府phủ 君quân 欲dục 召triệu 為vi 省tỉnh 錄lục 事sự 願nguyện 父phụ 母mẫu 囑chúc 使sử 我ngã 得đắc 安an 樂lạc 其kỳ 妻thê 驚kinh 覺giác 涕thế 泣khấp 告cáo 濟tế 濟tế 為vi 人nhân 剛cang 強cường 。 初sơ 不bất 信tín 之chi 至chí 明minh 日nhật 夜dạ 妻thê 復phục 夢mộng 見kiến 亡vong 兒nhi 還hoàn 如như 前tiền 夢mộng 之chi 語ngữ 而nhi 蔣tưởng 濟tế 遂toại 至chí 領lãnh 軍quân 府phủ 南nam 訪phỏng 得đắc 孫tôn 阿a 即tức 以dĩ 夢mộng 中trung 亡vong 兒nhi 之chi 言ngôn 囑chúc 阿a 阿a 曰viết 若nhược 如như 是thị 當đương 地địa 下hạ 為vi 太thái 子tử 方phương 便tiện 經kinh 二nhị 月nguyệt 孫tôn 阿a 病bệnh 一nhất 宿túc 而nhi 卒thốt 後hậu 十thập 日nhật 其kỳ 妻thê 還hoàn 見kiến 亡vong 兒nhi 來lai 告cáo 之chi 曰viết 我ngã 在tại 地địa 下hạ 得đắc 太thái 山sơn 錄lục 事sự 免miễn 伇# (# 出xuất 〔# 別biệt 〕# 異dị 傳truyền )# 二nhị 嬖# 妾thiếp 之chi 父phụ 為vi 兒nhi 結kết 草thảo (# 嬖# 音âm 閉bế 愛ái 也dã )# 小tiểu 史sử 云vân 晉tấn 大đại 夫phu 魏ngụy 武võ 子tử 有hữu 寵sủng 妾thiếp 武võ 子tử 疾tật 命mạng 其kỳ 子tử 顆khỏa 告cáo 之chi 曰viết 吾ngô 死tử 必tất 嫁giá 此thử 妾thiếp 無vô 違vi 我ngã 言ngôn 及cập 疾tật 困khốn 復phục 命mạng 顆khỏa 曰viết 必tất 殺sát 妾thiếp 從tùng 我ngã 顆khỏa 思tư 之chi 曰viết 吾ngô 從tùng 父phụ 清thanh 釋thích 之chi 言ngôn 不bất 從tùng 昏hôn 亂loạn 之chi 語ngữ 後hậu 乃nãi 嫁giá 之chi 秦tần 以dĩ 杜đỗ 回hồi 為vi 將tương 伐phạt 晉tấn 晉tấn 命mạng 顆khỏa 為vi 將tương 拒cự 之chi 尅khắc 明minh 交giao 戰chiến 顆khỏa 夜dạ 夢mộng 一nhất 人nhân 謂vị 顆khỏa 曰viết 將tướng 軍quân 明minh 辰thần 早tảo 戰chiến 我ngã 卛# 鬼quỷ 以dĩ 助trợ 必tất 令linh 取thủ 勝thắng 顆khỏa 問vấn 之chi 曰viết 君quân 是thị 何hà 人nhân 。 而nhi 能năng 見kiến 助trợ 答đáp 曰viết 我ngã 是thị 將tướng 軍quân 亡vong 父phụ 嬖# 妾thiếp 之chi 父phụ 感cảm 將tướng 軍quân 不bất 殺sát 我ngã 女nữ 而nhi 改cải 嫁giá 之chi 故cố 卛# 鬼quỷ 兵binh 以dĩ 相tương 助trợ 顆khỏa 喜hỷ 侵xâm 晨thần 動động 戰chiến 以dĩ 擊kích 秦tần 軍quân 杜đỗ 回hồi 為vi 草thảo 草thảo 圍vi 之chi 進tiến 退thoái 無vô 路lộ 。 為vi 晉tấn 師sư 所sở 敗bại 語ngữ 云vân 鬼quỷ 役dịch 結kết 草thảo 此thử 之chi 謂vị 也dã 。 三tam 蘇tô 詔chiếu 卒thốt 後hậu 來lai 與dữ 姪điệt 節tiết 問vấn 答đáp 晉tấn 書thư 曰viết 蘇tô 詔chiếu 為vi 中trung 牟mâu 令linh 卒thốt 其kỳ 姪điệt 名danh 節tiết 每mỗi 見kiến 詔chiếu 來lai 與dữ 之chi 言ngôn 語ngữ 無vô 異dị 於ư 生sanh 人nhân 前tiền 後hậu 四tứ 十thập 度độ 來lai 節tiết 因nhân 問vấn 曰viết 死tử 何hà 如như 生sanh 曰viết 無vô 異dị 耳nhĩ 節tiết 曰viết 要yếu 當đương 不bất 如như 韶thiều 笑tiếu 曰viết 卿khanh 後hậu 自tự 知tri 之chi 節tiết 問vấn 死tử 者giả 何hà 不bất 歸quy 故cố 屍thi 骸hài 韶thiều 曰viết 譬thí 斷đoạn 卿khanh 一nhất 臂tý 以dĩ 投đầu 於ư 地địa 就tựu 剝bác 削tước 之chi 於ư 卿khanh 有hữu 患hoạn 否phủ/bĩ 屍thi 骸hài 如như 此thử 也dã 蘇tô 韶thiều 言ngôn 與dữ 生sanh 不bất 殊thù 者giả 將tương 知tri 死tử 神thần 識thức 不bất 滅diệt 也dã 又hựu 如như 死tử 去khứ 屍thi 骸hài 如như 棄khí 斷đoạn 臂tý 則tắc 人nhân 之chi 死tử 也dã 神thần 離ly 人nhân 形hình 更cánh 受thọ 鬼quỷ 形hình 亦diệc 可khả 知tri 矣hĩ 四tứ 孔khổng 子tử 語ngữ 子tử 貢cống 曰viết 死tử 後hậu 自tự 知tri 之chi 不bất 晚vãn 子tử 貢cống 問vấn 孔khổng 子tử 曰viết 死tử 人nhân 有hữu 知tri 乎hồ 無vô 知tri 乎hồ 子tử 曰viết 吾ngô 欲dục 言ngôn 死tử 之chi 有hữu 知tri 將tương 恐khủng 孝hiếu 子tử 順thuận 孫tôn 妨phương 生sanh 以dĩ 事sự 死tử 吾ngô 欲dục 言ngôn 死tử 之chi 無vô 知tri 將tương 恐khủng 不bất 孝hiếu 之chi 子tử 。 棄khí 其kỳ 父phụ 母mẫu 而nhi 不bất 葬táng 賜tứ (# 姓tánh 端đoan 木mộc 名danh 賜tứ 字tự 子tử 貢cống )# 欲dục 知tri 死tử 者giả 知tri 與dữ 無vô 知tri 非phi 今kim 之chi 急cấp 後hậu 將tương 自tự 知tri 之chi 未vị 晚vãn 也dã 。
故cố 祭tế 祀tự 求cầu 禱đảo 典điển 籍tịch 有hữu 文văn 況huống 死tử 而nhi 蘇tô 者giả 說thuyết 幽u 塗đồ 事sự 或hoặc 死tử 後hậu 感cảm 動động 妻thê 子tử 讎thù 報báo 怨oán 恩ân 今kim 古cổ 皆giai 有hữu 耶da 。
祭tế 祀tự 求cầu 禱đảo 者giả 祭tế 享hưởng 也dã 無vô 已dĩ 曰viết 祀tự 已dĩ 言ngôn 止chỉ 也dã 謂vị 年niên 祭tế 無vô 止chỉ 所sở 以dĩ 求cầu 索sách 禱đảo 福phước 也dã 典điển 籍tịch 有hữu 文văn 者giả 經Kinh 典điển 六lục 籍tịch 其kỳ 文văn 備bị 矣hĩ (# 亦diệc 如như 禮lễ 記ký 有hữu 祭tế 法pháp 祭tế 統thống 祭tế 義nghĩa 等đẳng 文văn )# 死tử 而nhi 蘇tô 者giả 說thuyết 幽u 塗đồ 事sự 者giả 麟lân 喜hỷ 二nhị 年niên 癸quý 亥hợi 東đông 平bình 王vương 劉lưu 約ước 是thị 劉lưu 聰thông 之chi 子tử 也dã 死tử 一nhất 宿túc 猶do 暖noãn 逐trục 不bất 殯tấn 殮liễm 乃nãi 蘇tô (# 蘇tô 息tức 也dã 死tử 而nhi 更cánh 生sanh 。 也dã )# 言ngôn 見kiến 元nguyên 海hải 於ư 不bất 周chu 山sơn 經kinh 五ngũ 日nhật 遂toại 至chí 崑# 崙lôn 山sơn 三tam 日nhật 後hậu 歸quy 於ư 不bất 周chu 山sơn 見kiến 諸chư 王vương 公công 卿khanh 。 將tương 相tương/tướng 死tử 者giả 悉tất 在tại 宮cung 殿điện 甚thậm 壯tráng 麗lệ 號hiệu 蒙mông 珠châu 離ly 國quốc 元nguyên 海hải 謂vị 約ước 曰viết 東đông 北bắc 有hữu 遮già 須tu 夷di 國quốc 無vô 主chủ 久cửu 待đãi 汝nhữ 父phụ 為vi 之chi 二nhị 年niên 當đương 來lai 來lai 後hậu 國quốc 中trung 大đại 亂loạn 相tương 殺sát 相tương/tướng 害hại 居cư 家gia 死tử 亡vong 略lược 盡tận 但đãn 可khả 永vĩnh 明minh 輩bối 數sổ 十thập 人nhân 在tại 耳nhĩ 汝nhữ 且thả 還hoàn 後hậu 年niên 當đương 來lai 見kiến 汝nhữ 非phi 遲trì 不bất 久cửu 約ước 辭từ 而nhi 道đạo 過quá 一nhất 國quốc 名danh 猗ỷ 尼ni 渠cừ 餘dư 國quốc (# 猗ỷ 音âm 倚ỷ )# 引dẫn 約ước 入nhập 宮cung 與dữ 皮bì 囊nang 一nhất 枚mai 曰viết 為vi 吾ngô 遺di 漢hán 皇hoàng 帝đế 約ước 辭từ 而nhi 歸quy 置trí 皮bì 囊nang 於ư 机cơ 上thượng 俄nga 而nhi 蘇tô 使sử 左tả 右hữu 机cơ 上thượng 取thủ 囊nang 開khai 之chi 有hữu 一nhất 方phương 白bạch 玉ngọc 題đề 文văn 曰viết 猗ỷ 尼ni 渠cừ 餘dư 國quốc 天thiên 王vương 敬kính 信tín 遮già 須tu 夷di 國quốc 天thiên 王vương 歲tuế 在tại 攝nhiếp 提đề 當đương 見kiến 馳trì 使sử 呈trình 劉lưu 聰thông 聰thông 曰viết 若nhược 審thẩm 如như 此thử 吾ngô 不bất 懼cụ 死tử 。 也dã 其kỳ 後hậu 約ước 死tử 屢lũ 晝trú 見kiến 之chi 聰thông 惡ác 之chi 謂vị 太thái 子tử 祭tế 曰viết 吾ngô 寢tẩm 病bệnh 惙chuyết (# 音âm 輟chuyết 疲bì 也dã )# 煩phiền 恠# 異dị 特đặc 甚thậm 往vãng 以dĩ 約ước 言ngôn 為vi 妖yêu 比tỉ 累lũy/lụy/luy 日nhật 見kiến 之chi 此thử 兒nhi 必tất 來lai 迎nghênh 也dã 吾ngô 何hà 以dĩ 圖đồ 人nhân 死tử 定định 有hữu 神thần 靈linh 如như 是thị 太thái 興hưng 元nguyên 年niên 聰thông 死tử 與dữ 此thử 玉ngọc 并tinh 葬táng 焉yên 由do 是thị 言ngôn 之chi 則tắc 死tử 而nhi 有hữu 知tri 豈khởi 虗hư 為vi 哉tai 又hựu 有hữu 死tử 而nhi 蘇tô 者giả 相tương 繼kế 不bất 絕tuyệt 皆giai 是thị 幽u 塗đồ 官quan 屬thuộc 受thọ 苦khổ 之chi 處xứ 豈khởi 蘇tô 者giả 虗hư 為vi 此thử 見kiến 哉tai 死tử 後hậu 感cảm 動động 妻thê 子tử 者giả 今kim 依y 儆# 誡giới 錄lục 略lược 引dẫn 二nhị 類loại 一nhất 通thông 泉tuyền 縣huyện 王vương 藻tảo 明minh 吏lại 法pháp 善thiện 刀đao 筆bút 元nguyên 戎nhung 薰huân 璋# 委ủy 任nhậm 孔khổng 目mục 吏lại 鄧đặng 可khả 球# 倚ỷ 為vi 中trung 要yếu 可khả 球# 有hữu 田điền 在tại 通thông 泉tuyền 謝tạ 梁lương 每mỗi 逋# 其kỳ 賦phú 藻tảo 追truy 莊trang 戶hộ 決quyết 責trách 令linh 於ư 市thị 可khả 球# 深thâm 衘# 之chi 乃nãi 潛tiềm 構# 藻tảo 賦phú 私tư 殺sát 之chi 藻tảo 死tử 經kinh 五ngũ 年niên 其kỳ 妻thê 夢mộng 藻tảo 曰viết 我ngã 負phụ 屈khuất 數số 論luận 于vu 天thiên 帝đế 今kim 方phương 得đắc 理lý 見kiến 差sai 人nhân 與dữ 吾ngô 同đồng 取thủ 可khả 球# 君quân 須tu 與dữ 我ngã 大đại 備bị 酒tửu 食thực 燒thiêu 化hóa 錢tiền 紙chỉ 筆bút 仍nhưng 飯phạn 僧Tăng 五ngũ 十thập 人nhân 妻thê 覺giác 而nhi 悲bi 祝chúc 之chi 曰viết 妾thiếp 今kim 家gia 貧bần 何hà 處xứ 得đắc 錢tiền 副phó 君quân 所sở 要yếu 哽ngạnh 泣khấp 而nhi 寐mị 復phục 夢mộng 藻tảo 曰viết 舊cựu 宅trạch 火hỏa 燒thiêu 桑tang 樹thụ 下hạ 有hữu 銀ngân 五ngũ 十thập 兩lưỡng 君quân 可khả 取thủ 用dụng 之chi 明minh 日nhật 掘quật 之chi 果quả 得đắc 銀ngân 乃nãi 賽tái 其kỳ 夢mộng 經kinh 月nguyệt 可khả 球# 卒thốt (# 上thượng 感cảm 動động 妻thê 下hạ 感cảm 妻thê 子tử )# 二nhị 豪hào 民dân 鄭trịnh 昌xương 妻thê 黃hoàng 氏thị 早tảo 亡vong 有hữu 二nhị 男nam 一nhất 女nữ 皆giai 幼ấu 而nhi 昌xương 再tái 娶thú 呂lữ 氏thị 呂lữ 氏thị 性tánh 狠ngận 而nhi 虐ngược 其kỳ 子tử 凌lăng 轢lịch 鞭tiên 扑# (# 普phổ 木mộc 切thiết 打đả 也dã )# 或hoặc 湯thang 火hỏa 潑bát 烙# 之chi 又hựu 加gia 以dĩ 凍đống 餒nỗi 昌xương 不bất 能năng 制chế 呂lữ 氏thị 後hậu 夢mộng 一nhất 婦phụ 人nhân 自tự 稱xưng 黃hoàng 氏thị 以dĩ 棗táo 一nhất 枚mai 令linh 吞thôn 之chi 覺giác 後hậu 得đắc 噎ế 疾tật 未vị 愈dũ 而nhi 復phục 夢mộng 黃hoàng 氏thị 以dĩ 計kế 簽# 其kỳ 兩lưỡng 手thủ 心tâm 怒nộ 云vân 憂ưu # (# 丑sửu 栗lật 切thiết 打đả 也dã )# 我ngã 男nam 女nữ 覺giác 而nhi 生sanh 瘡sang 漸tiệm 透thấu 於ư 手thủ 而nhi 死tử 矣hĩ 讎thù 報báo 怨oán 恩ân 者giả 謂vị 讎thù 怨oán 報báo 恩ân 也dã 報báo 恩ân 如như 前tiền 結kết 草thảo 讎thù 怨oán 者giả 今kim 於ư 顏nhan 之chi 推thôi 怨oán 魂hồn 誌chí 中trung 編biên 錄lục 三tam 條điều 一nhất 竇đậu 嬰anh 漢hán 孝hiếu 文văn 帝đế 竇đậu 皇hoàng 后hậu 從tùng 兄huynh 弟đệ 也dã 封phong 魏ngụy 其kỳ 侯hầu 為vi 丞thừa 相tương/tướng 後hậu 乃nãi 免miễn 相tương/tướng 因nhân 與dữ 太thái 僕bộc 灌quán 夫phu 交giao 結kết 甚thậm 歡hoan 恨hận 相tương 知tri 之chi 晚vãn 于vu 時thời 孝hiếu 景cảnh 帝đế 皇hoàng 后hậu 父phụ 同đồng 母mẫu 弟đệ 田điền 蚡# (# 音âm 憤phẫn )# 為vi 丞thừa 相tương 親thân 幸hạnh 縱tung 橫hoành 使sử 人nhân 就tựu 嬰anh 求cầu 城thành 南nam 田điền 數số 頃khoảnh 嬰anh 不bất 與dữ 曰viết 老lão 漢hán 雖tuy 棄khí 丞thừa 相tương/tướng 雖tuy 貴quý 寧ninh 可khả 以dĩ 勢thế 相tương/tướng 奪đoạt 乎hồ 灌quán 夫phu 亦diệc 助trợ 怒nộ 之chi 蚡# 皆giai 恨hận 之chi 及cập 蚡# 娶thú 妻thê 皇hoàng 太thái 后hậu 詔chiếu 列liệt 侯hầu 宗tông 室thất 往vãng 賀hạ 蚡# 灌quán 夫phu 狂cuồng 醉túy 不bất 肯khẳng 賀hạ 之chi 竇đậu 嬰anh 強cường/cưỡng 與dữ 俱câu 去khứ 因nhân 醉túy 酣# 言ngôn 辭từ 不bất 遜tốn 蚡# 遂toại 怒nộ 謂vị 長trường/trưởng 史sử 曰viết 有hữu 詔chiếu 宗tông 室thất 而nhi 灌quán 夫phu 罵mạ 座tòa 不bất 敬kính 并tinh 奏tấu 其kỳ 在tại 鄉hương 里lý 豪hào 橫hoạnh/hoành 處xứ 夫phu 棄khí 市thị 竇đậu 嬰anh 乃nãi 上thượng 書thư 具cụ 陳trần 灌quán 夫phu 醉túy 飽bão 事sự 不bất 足túc 誅tru 帝đế 召triệu 見kiến 之chi 嬰anh 與dữ 蚡# 互hỗ 相tương 言ngôn 長trường 短đoản 帝đế 問vấn 朝triêu 臣thần 兩lưỡng 人nhân 誰thùy 是thị 朝triều 廷đình 多đa 言ngôn 嬰anh 是thị 太thái 后hậu 聞văn 之chi 怒nộ 而nhi 不bất 食thực 且thả 曰viết 我ngã 在tại 人nhân 皆giai 陵lăng 藉tạ 吾ngô 弟đệ 我ngã 百bách 歲tuế 後hậu 魚ngư 肉nhục 之chi 乎hồ 及cập 出xuất 蚡# 復phục 為vi 嬰anh 造tạo 作tác 惡ác 語ngữ 以dĩ 聞văn 天thiên 子tử 亦diệc 為vi 蚡# 不bất 直trực 特đặc 為vi 太thái 后hậu 故cố 偏thiên 將tương 嬰anh 及cập 夫phu 棄khí 市thị 嬰anh 臨lâm 死tử 罵mạ 曰viết 若nhược 為vi 死tử 無vô 知tri 則tắc 已dĩ 耳nhĩ 有hữu 知tri 要yếu 不bất 獨độc 死tử 後hậu 一nhất 月nguyệt 餘dư 蚡# 病bệnh 一nhất 身thân 盡tận 痛thống 但đãn 號hào 呼hô 叩khấu 頭đầu 謝tạ 曰viết 自tự 幸hạnh 天thiên 子tử 使sử 視thị 鬼quỷ 者giả 瞻chiêm 之chi 見kiến 竇đậu 嬰anh 灌quán 夫phu 共cộng 守thủ 笞si 蚡# 遂toại 死tử 二nhị 何hà 敝tệ (# 音âm 厰# )# 為vi 交giao 阯# 刺thứ 吏lại 行hành 部bộ 到đáo 蒼thương 梧# 郡quận 高cao 要yếu 縣huyện 暮mộ 宿túc 鵲thước 奔bôn 亭đình 夜dạ 猶do 未vị 半bán 有hữu 一nhất 女nữ 子tử 從tùng 樓lâu 下hạ 出xuất 自tự 言ngôn 妾thiếp 姓tánh 穌tô 名danh 娥# 字tự 始thỉ 珍trân 本bổn 是thị 廣quảng 信tín 縣huyện [狂-王+盾]# 里lý 人nhân 早tảo 失thất 父phụ 母mẫu 夫phu 亦diệc 喪táng 亡vong 有hữu 雜tạp 繒tăng 一nhất 百bách 二nhị 十thập 疋thất 及cập 婢tỳ 一nhất 人nhân 名danh 致trí 富phú 欲dục 住trụ 傍bàng 縣huyện 賣mại 繒tăng 就tựu 同đồng 縣huyện 人nhân 王vương 伯bá 賃nhẫm 車xa 牛ngưu 一Nhất 乘Thừa 載tái 妾thiếp 并tinh 繒tăng 令linh 致trí 富phú 執chấp 轡bí 以dĩ 前tiền 秊niên 四tứ 月nguyệt 十thập 日nhật 到đáo 此thử 亭đình 外ngoại 于vu 時thời 日nhật 暮mộ 行hành 人nhân 既ký 絕tuyệt 復phục 不bất 能năng 前tiền 因nhân 即tức 留lưu 止chỉ 致trí 富phú 暴bạo 得đắc 腹phúc 痛thống 妾thiếp 往vãng 亭đình 長trường/trưởng 舍xá 乞khất 漿tương 水thủy 取thủ 火hỏa 亭đình 長trường/trưởng 襲tập 壽thọ 操thao 刀đao 持trì 戟kích (# 操thao 執chấp 也dã 釋thích 名danh 戟kích 格cách 也dã 傍bàng 有hữu 支chi 格cách 也dã )# 來lai 至chí 車xa 傍bàng 問vấn 妾thiếp 曰viết 夫phu 人nhân 從tùng 何hà 所sở 來lai 。 車xa 上thượng 何hà 載tái 丈trượng 夫phu 安an 在tại 何hà 故cố 獨độc 行hành 妾thiếp 應ưng 曰viết 何hà 故cố 問vấn 之chi 壽thọ 因nhân 持trì 妾thiếp 臂tý 曰viết 少thiểu 愛ái 有hữu 色sắc 寧ninh 可khả 相tương/tướng 樂lạc 乎hồ 妾thiếp 時thời 怖bố 懼cụ 不bất 肯khẳng 聽thính 從tùng 壽thọ 即tức 以dĩ 刀đao 刺thứ 脇hiếp 而nhi 死tử 又hựu 殺sát 致trí 富phú 於ư 樓lâu 下hạ 埋mai 妾thiếp 并tinh 婢tỳ 殺sát 牛ngưu 燒thiêu 車xa 車xa 釭# (# 音âm 工công 說thuyết 文văn 云vân 車xa 轂cốc 中trung 鐵thiết 也dã )# 及cập 牛ngưu 骨cốt 則tắc 捨xả 亭đình 東đông 空không 井tỉnh 中trung 妾thiếp 死tử 痛thống 無vô 所sở 訴tố 故cố 來lai 歸quy 於ư 明minh 使sử 君quân 敝tệ 曰viết 發phát 汝nhữ 死tử 骸hài 以dĩ 何hà 為vi 驗nghiệm 女nữ 子tử 曰viết 妾thiếp 上thượng 下hạ 皆giai 著trước 白bạch 衣y 青thanh 絲ti 履lý 猶do 未vị 朽hủ 掘quật 之chi 果quả 然nhiên 敝tệ 乃nãi 遣khiển 使sứ 捕bộ 壽thọ 下hạ 廣quảng 信tín 縣huyện 驗nghiệm 問vấn 與dữ 娥# 語ngữ 同đồng 収thâu 壽thọ 父phụ 母mẫu 兄huynh 弟đệ 。 皆giai 繫hệ 獄ngục 中trung 敝tệ 表biểu 殺sát 人nhân 若nhược 依y 常thường 律luật 不bất 至chí 族tộc 誅tru 但đãn 壽thọ 為vi 惡ác 隱ẩn 密mật 鬼quỷ 神thần 自tự 訴tố 千thiên 載tái 無vô 一nhất 請thỉnh 皆giai 斬trảm 之chi 以dĩ 助trợ 隱ẩn 德đức 上thượng 報báo 聽thính 之chi 三tam 梁lương 武võ 帝đế 欲dục 為vi 文văn 帝đế 陵lăng 上thượng 起khởi 寺tự 未vị 有hữu 佳giai 材tài 宣tuyên 意ý 有hữu 司ty 使sử 加gia 求cầu 訪phỏng 先tiên 有hữu 曲khúc 阿a 人nhân 姓tánh 弘hoằng 名danh 氏thị 家gia 甚thậm 富phú 厚hậu 乃nãi 共cộng 親thân 族tộc 多đa 齎tê 財tài 貨hóa 往vãng 湘# 治trị 生sanh 遂toại 經kinh 數số 年niên 營doanh 得đắc 一nhất 栰phạt 可khả 長trường/trưởng 千thiên 步bộ 還hoàn 至chí 南nam 津tân 被bị 孟# 少thiểu 卿khanh 希hy 朝triều 廷đình 旨chỉ 乃nãi 加gia 繩thằng 墨mặc 弘hoằng 氏thị 所sở 賷# 衣y 裳thường 繒tăng 綵thải 猶do 有hữu 殊thù 餘dư 誣vu 以dĩ 涉thiệp 道đạo 刻khắc 掠lược 得đắc 之chi 并tinh 初sơ 造tạo 作tác 過quá 裂liệt 非phi 商thương 估cổ 所sở 宜nghi 結kết 正chánh 處xứ 死tử 沒một 入nhập 其kỳ 栰phạt 以dĩ 充sung 寺tự 用dụng 奏tấu 遂toại 施thi 行hành 弘hoằng 氏thị 臨lâm 刑hình 之chi 日nhật 勑# 其kỳ 妻thê 子tử 可khả 黃hoàng 紙chỉ 百bách 張trương 并tinh 具cụ 笔# 墨mặc 置trí 棺quan 中trung 也dã 死tử 而nhi 有hữu 知tri 必tất 當đương 陳trần 訴tố 又hựu 書thư 少thiểu 卿khanh 姓tánh 名danh 數sổ 十thập 吞thôn 之chi 可khả 經kinh 一nhất 月nguyệt 少thiểu 卿khanh 端đoan 坐tọa 即tức 見kiến 弘hoằng 來lai 初sơ 猶do 避tị 捍hãn (# 音âm 翰hàn 禦ngữ 也dã )# 後hậu 稍sảo 欵khoản 服phục 但đãn 言ngôn 乞khất 命mạng 歐âu 血huyết 而nhi 死tử 凡phàm 諸chư 獄ngục 官quan 預dự 此thử 獄ngục 事sự 及cập 署thự 奏tấu 者giả 以dĩ 次thứ 殂tồ 沒một 未vị 出xuất 一nhất 秊niên 零linh 落lạc 皆giai 盡tận 皇hoàng 寺tự 營doanh 構# 始thỉ 訖ngật 天thiên 火hỏa 燒thiêu 之chi 略lược 無vô 纖tiêm 芥giới 所sở 埋mai 柱trụ 本bổn 入nhập 地địa 成thành 灰hôi 上thượng 略lược 敘tự 三tam 條điều 為vi 例lệ 其kỳ 中trung 或hoặc 有hữu 。 憾hám 積tích 冤oan 深thâm 論luận 情tình 訴tố 屈khuất 託thác 事sự 求cầu 申thân 靈linh 應ưng 實thật 多đa 故cố 無vô 虗hư 也dã 豈khởi 死tử 者giả 妄vọng 為vi 此thử 異dị 哉tai 又hựu 有hữu 巫# 覡# (# 上thượng 音âm 無vô 下hạ 音âm 檄# 男nam 曰viết 巫# 女nữ 曰viết 覡# 即tức 事sự 鬼quỷ 之chi 徒đồ 也dã )# 見kiến 人nhân 先tiên 祖tổ 父phụ 母mẫu 。 說thuyết 其kỳ 形hình 狀trạng 及cập 平bình 生sanh 語ngữ 言ngôn 一nhất 無vô 參tham 差sai 豈khởi 巫# 覡# 能năng 詐trá 為vi 其kỳ 說thuyết 哉tai 漢hán 時thời 有hữu 王vương 充sung 作tác 無vô 鬼quỷ 論luận 今kim 取thủ 其kỳ 辭từ 而nhi 破phá 之chi 王vương 充sung 曰viết 以dĩ 田điền 蚡# 心tâm 負phụ 慚tàm 恨hận 病bệnh 亂loạn 妄vọng 見kiến 凡phàm 人nhân 病bệnh 則tắc 畏úy 懼cụ 畏úy 懼cụ 則tắc 妄vọng 想tưởng 妄vọng 想tưởng 則tắc 虗hư 見kiến 破phá 曰viết 若nhược 田điền 蚡# 妄vọng 見kiến 不bất 當đương 呼hô 諾nặc 服phục 罪tội 豈khởi 有hữu 妄vọng 見kiến 而nhi 想tưởng 身thân 得đắc 病bệnh 耶da 若nhược 虗hư 見kiến 者giả 天thiên 子tử 令linh 視thị 鬼quỷ 者giả 瞻chiêm 之chi 見kiến 竇đậu 嬰anh 灌quán 夫phu 兩lưỡng 人nhân 共cộng 守thủ 見kiến 笞si 之chi 豈khởi 巫# 者giả 亦diệc 病bệnh 妄vọng 見kiến 乎hồ 若nhược 以dĩ 巫# 者giả 亦diệc 妄vọng 見kiến 者giả 不bất 當đương 所sở 見kiến 形hình 狀trạng 一nhất 與dữ 病bệnh 者giả 同đồng 也dã 由do 此thử 而nhi 言ngôn 執chấp 虗hư 妄vọng 見kiến 以dĩ 為vi 無vô 鬼quỷ 未vị 見kiến 其kỳ 得đắc 矣hĩ 耶da 者giả 語ngữ 絕tuyệt 之chi 辭từ 。
外ngoại 難nạn/nan 曰viết 若nhược 人nhân 死tử 為vi 鬼quỷ 則tắc 古cổ 來lai 之chi 鬼quỷ 填điền 塞tắc 巷hạng 路lộ 合hợp 有hữu 見kiến 者giả 如như 何hà 不bất 爾nhĩ 。
外ngoại 難nạn/nan 下hạ 四tứ 句cú 亦diệc 答đáp 王vương 充sung 之chi 問vấn 緣duyên 論luận 主chủ 取thủ 意ý 用dụng 之chi 不bất 具cụ 其kỳ 文văn 故cố 直trực 言ngôn 通thông 妨phương 標tiêu 入nhập 科khoa 文văn 也dã 難nạn/nan 意ý 云vân 若nhược 人nhân 死tử 為vi 鬼quỷ 則tắc 天thiên 地địa 開khai 闢tịch 已dĩ 來lai 。 道đạo 路lộ 之chi 上thượng 一nhất 步bộ 一nhất 鬼quỷ 也dã 見kiến 鬼quỷ 宜nghi 見kiến 數sổ 百bách 千thiên 。 萬vạn 滿mãn 堂đường 盈doanh 庭đình 填điền 塞tắc 巷hạng 路lộ 不bất 宜nghi 但đãn 見kiến 一nhất 人nhân 兩lưỡng 人nhân (# 鈔sao 意ý 似tự 以dĩ 一nhất 人nhân 則tắc 田điền 蚡# 兩lưỡng 人nhân 則tắc 竇đậu 嬰anh 灌quán 夫phu )# 。
答đáp 曰viết 人nhân 死tử 六lục 道đạo 不bất 必tất 皆giai 為vi 鬼quỷ 鬼quỷ 死tử 復phục 為vi 人nhân 等đẳng 豈khởi 古cổ 來lai 積tích 鬼quỷ 常thường 存tồn 耶da 。
答đáp 曰viết 下hạ 據cứ 鈔sao 云vân 夫phu 人nhân 死tử 為vi 鬼quỷ 鬼quỷ 死tử 為vi 牛ngưu 牛ngưu 死tử 為vi 天thiên 天thiên 死tử 復phục 為vi 人nhân 隨tùy 業nghiệp 變biến 化hóa 不bất 拘câu 一nhất 類loại 六lục 道đạo 輪luân 迴hồi 未vị 始thỉ 有hữu 極cực 豈khởi 可khả 人nhân 獨độc 有hữu 死tử 而nhi 鬼quỷ 無vô 死tử 乎hồ 若nhược 長trường/trưởng 不bất 死tử 即tức 可khả 如như 所sở 論luận 也dã 。
且thả 天thiên 地địa 之chi 氣khí 本bổn 無vô 知tri 也dã 人nhân 稟bẩm 無vô 知tri 之chi 氣khí 安an 得đắc 欻hốt 起khởi 而nhi 有hữu 知tri 乎hồ 。
安an 得đắc 欻hốt 起khởi 而nhi 有hữu 知tri 者giả 夫phu 知tri 即tức 神thần 識thức 也dã 神thần 有hữu 賢hiền 愚ngu 善thiện 惡ác 千thiên 差sai 稟bẩm 無vô 知tri 之chi 氣khí 豈khởi 有hữu 此thử 千thiên 差sai 耶da 夫phu 識thức 與dữ 氣khí 異dị 在tại 氣khí 無vô 知tri 在tại 識thức 有hữu 知tri 豈khởi 混hỗn 之chi 於ư 一nhất 氣khí 哉tai 故cố 經Kinh 云vân 四tứ 大đại 合hợp 散tán 。 唯duy 心tâm 為vi 本bổn 。 在tại 三tam 界giới 中trung 。 獨độc 來lai 獨độc 去khứ 。 無vô 一nhất 隨tùy 者giả 。 據cứ 此thử 則tắc 知tri 非phi 氣khí 為vi 本bổn 若nhược 氣khí 而nhi 生sanh 心tâm 心tâm 復phục 不bất 合hợp 善thiện 惡ác 等đẳng 別biệt 若nhược 善thiện 惡ác 亦diệc 氣khí 則tắc 不bất 因nhân 習tập 學học 既ký 不bất 因nhân 習tập 學học 何hà 用dụng 孔khổng 老lão 設thiết 教giáo 令linh 改cải 惡ác 為vi 善thiện 耶da 。
草thảo 木mộc 亦diệc 皆giai 稟bẩm 氣khí 何hà 不bất 知tri 乎hồ 。
草thảo 木mộc 至chí 何hà 不bất 知tri 者giả 若nhược 有hữu 知tri 之chi 類loại 即tức 稟bẩm 陰âm 陽dương 之chi 氣khí 無vô 知tri 之chi 物vật 則tắc 不bất 稟bẩm 氣khí 則tắc 知tri 與dữ 無vô 知tri 各các 異dị 今kim 既ký 俱câu 稟bẩm 陰âm 陽dương 不bất 得đắc 為vi 異dị 何hà 故cố 草thảo 木mộc 無vô 知tri 人nhân 畜súc 有hữu 知tri 據cứ 此thử 則tắc 知tri 是thị 神thần 識thức 不bất 關quan 氣khí 也dã 。
又hựu 言ngôn 貧bần 富phú 貴quý 賤tiện 。 賢hiền 愚ngu 善thiện 惡ác 吉cát 凶hung 禍họa 福phước 。 皆giai 由do 天thiên 命mạng 者giả 則tắc 天thiên 之chi 賦phú 命mạng 奚hề 有hữu 貧bần 多đa 富phú 少thiểu 賤tiện 多đa 貴quý 少thiểu 乃nãi 至chí 禍họa 多đa 福phước 少thiểu 。
貧bần 富phú 等đẳng 者giả 謂vị 貧bần 乏phạp 富phú 足túc 貴quý 尊tôn 賤tiện 輕khinh 賢hiền 能năng 愚ngu 憃xuẩn 善thiện 良lương 惡ác 過quá 吉cát 利lợi 福phước 祐hựu 凶hung 禍họa 二nhị 字tự 俱câu 訓huấn 害hại 皆giai 由do 天thiên 命mạng 者giả 論luận 語ngữ 云vân 死tử 生sanh 有hữu 命mạng 富phú 貴quý 在tại 天thiên 禮lễ 云vân 天thiên 命mạng 之chi 謂vị 性tánh (# 此thử 言ngôn 仁nhân 義nghĩa 本bổn 於ư 性tánh 性tánh 本bổn 於ư 天thiên 也dã )# 天thiên 之chi 賦phú 命mạng 下hạ 破phá 其kỳ 所sở 計kế 貧bần 富phú 等đẳng 皆giai 受thọ 之chi 於ư 天thiên 命mạng 也dã 賦phú 者giả 量lượng 也dã 奚hề 者giả 何hà 也dã 乃nãi 至chí 者giả 具cụ 云vân 愚ngu 多đa 賢hiền 少thiểu 惡ác 多đa 善thiện 少thiểu 凶hung 多đa 吉cát 少thiểu 耳nhĩ 。
苟cẩu 多đa 少thiểu 之chi 分phần 在tại 天thiên 天thiên 何hà 不bất 平bình 乎hồ 。
天thiên 何hà 不bất 平bình 者giả 既ký 富phú 貴quý 等đẳng 多đa 少thiểu 分phần 數số 由do 天thiên 興hưng 之chi 天thiên 何hà 不bất 均quân 平bình 興hưng 之chi 而nhi 乃nãi 不bất 平bình 乎hồ 。
原nguyên 人nhân 論luận 發phát 微vi 錄lục 第đệ 一nhất