Hoa Nghiêm Nguyên Nhân Luận Giải – Quyển 0003

華Hoa 嚴Nghiêm 原Nguyên 人Nhân 論Luận 解Giải
Quyển 0003
元Nguyên 圓Viên 覺Giác 解Giải

華Hoa 嚴Nghiêm 原Nguyên 人Nhân 論Luận 解Giải 卷quyển 下hạ

長Trường/trưởng 安An 大Đại 開Khai 元Nguyên 寺Tự 講Giảng 經Kinh 論Luận 沙Sa 門Môn 圓Viên 覺Giác 述Thuật

△# 第đệ 三tam 釋thích 大Đại 乘Thừa 法Pháp 相tương 教giáo 二nhị 初sơ 牒điệp 名danh 。

三tam 大Đại 乘Thừa 法Pháp 相tương 教giáo 者giả 。

以dĩ 具cụ 修tu 二nhị 利lợi 具cụ 證chứng 二nhị 空không 運vận 載tái 至chí 於ư 菩Bồ 提Đề 涅Niết 槃Bàn 。 究cứu 竟cánh 彼bỉ 岸ngạn 。 揀giản 異dị 前tiền 小tiểu 故cố 曰viết 大Đại 乘Thừa 。 廣quảng 說thuyết 諸chư 法Pháp 。 名danh 數số 之chi 相tướng 名danh 法pháp 相tướng 教giáo 。

△# 二nhị 敘tự 彼bỉ 所sở 宗tông 二nhị 初sơ 總tổng 標tiêu 舉cử 。

說thuyết 一nhất 切thiết 有hữu 情tình 。 無vô 始thỉ 以dĩ 來lai 。 法pháp 爾nhĩ 有hữu 八bát 種chủng 識thức 。

言ngôn 一nhất 切thiết 者giả 通thông 五ngũ 性tánh 故cố 無vô 始thỉ 法pháp 爾nhĩ 者giả 揀giản 異dị 外ngoại 道đạo 八bát 萬vạn 劫kiếp 等đẳng 八bát 種chủng 識thức 者giả 一nhất 眼nhãn 識thức 二nhị 耳nhĩ 識thức 三tam 鼻tị 識thức 四tứ 舌thiệt 識thức 五ngũ 身thân 識thức 六lục 意ý 識thức 七thất 末mạt 那na 識thức 八bát 阿a 賴lại 耶da 識thức 。 (# 末mạt 那na 此thử 云vân 意ý 恆hằng 審thẩm 思tư 量lượng 勝thắng 餘dư 識thức 故cố 阿a 賴lại 耶da 此thử 云vân 藏tạng 具cụ 能năng 藏tạng 所sở 藏tạng 我ngã 愛ái 執chấp 藏tạng 三tam 義nghĩa 故cố )# 。

△# 二nhị 別biệt 明minh 本bổn 末mạt 二nhị 初sơ 標tiêu 本bổn 。

於ư 中trung 第đệ 八bát 阿a 賴lại 耶da 識thức 。 是thị 其kỳ 根căn 本bổn 。

言ngôn 是thị 根căn 本bổn 者giả 此thử 識thức 執chấp 持trì 三tam 性tánh 名danh 言ngôn 種chủng 子tử 與dữ 七thất 能năng 變biến 所sở 變biến 為vi 所sở 依y 故cố 。 從tùng 因nhân 至chí 果quả 相tương 續tục 不bất 斷đoạn 故cố 。 別biệt 名danh 曰viết 心tâm 梵Phạn 語ngữ 質chất 多đa 集tập 起khởi 為vi 義nghĩa 集tập 諸chư 種chủng 子tử 起khởi 現hiện 行hành 故cố 緣duyên 種chủng 子tử 根căn 身thân 器khí 界giới 三tam 類loại 為vi 境cảnh 總tổng 有hữu 三tam 位vị 一nhất 我ngã 愛ái 執chấp 藏tạng 位vị 名danh 義nghĩa 如như 前tiền 二nhị 善thiện 惡ác 業nghiệp 果quả 。 位vị 梵Phạm 云vân 毗tỳ 播bá 迦ca 此thử 云vân 異dị 熟thục 有hữu 三tam 義nghĩa 故cố 得đắc 異dị 熟thục 名danh 一nhất 異dị 時thời 而nhi 熟thục 過quá 去khứ 造tạo 業nghiệp 今kim 世thế 受thọ 報báo 今kim 世thế 造tạo 業nghiệp 來lai 世thế 受thọ 等đẳng 二nhị 變biến 異dị 而nhi 熟thục 果quả 生sanh 因nhân 滅diệt 故cố 三tam 異dị 類loại 而nhi 熟thục 因nhân 通thông 善thiện 惡ác 果quả 唯duy 無vô 記ký 故cố 三tam 相tương 續tục 執chấp 持trì 位vị 梵Phạn 語ngữ 阿a 陀đà 那na 此thử 翻phiên 執chấp 持trì 謂vị 從tùng 凡phàm 位vị 直trực 至chí 轉chuyển 依y 執chấp 持trì 凡phàm 聖thánh 故cố 雖tuy 果quả 中trung 轉chuyển 成thành 圓viên 鏡kính 亦diệc 但đãn 轉chuyển 名danh 不bất 轉chuyển 體thể 故cố 具cụ 此thử 多đa 義nghĩa 故cố 能năng 為vi 本bổn 。

△# 二nhị 釋thích 成thành 為vi 本bổn 。

頓đốn 變biến 根căn 身thân 器khí 界giới 種chủng 子tử 轉chuyển 生sanh 七thất 識thức 皆giai 能năng 變biến 現hiện 。 自tự 分phần/phân 所sở 緣duyên 都đô 無vô 實thật 法pháp 。

言ngôn 頓đốn 變biến 果quả 身thân 等đẳng 者giả 釋thích 成thành 為vi 本bổn 之chi 義nghĩa 能năng 變biến 即tức 自tự 證chứng 分phần/phân 所sở 變biến 即tức 見kiến 相tương/tướng 二nhị 分phần 故cố 成thành 唯duy 識thức 云vân 變biến 謂vị 識thức 體thể 轉chuyển 似tự 二nhị 分phần 相tương 見kiến 俱câu 依y 自tự 證chứng 起khởi 故cố 依y 斯tư 二nhị 分phần 施thi 設thiết 我ngã 法pháp 彼bỉ 二nhị 離ly 此thử 無vô 所sở 依y 故cố 。 言ngôn 轉chuyển 生sanh 七thất 識thức 者giả 成thành 唯duy 識thức 引dẫn 楞lăng 伽già 云vân 譬thí 如như 巨cự 海hải 。 浪lãng 斯tư 由do 猛mãnh 風phong 起khởi 洪hồng 波ba 鼓cổ 溟minh 壑hác 無vô 有hữu 斷đoạn 絕tuyệt 時thời 。 藏tạng 識thức 海hải 亦diệc 然nhiên 境cảnh 界giới 風phong 所sở 動động 種chủng 種chủng 諸chư 識thức 浪lãng 騰đằng 躍dược 而nhi 轉chuyển 生sanh 故cố 知tri 七thất 識thức 皆giai 是thị 賴lại 耶da 轉chuyển 變biến 所sở 成thành 言ngôn 皆giai 能năng 變biến 現hiện 。 自tự 分phần/phân 所sở 緣duyên 者giả 謂vị 七thất 識thức 各các 有hữu 見kiến 相tương/tướng 二nhị 分phần 各các 從tùng 自tự 證chứng 起khởi 故cố 言ngôn 都đô 無vô 實thật 法pháp 者giả 遮già 離ly 識thức 外ngoại 實thật 我ngã 法pháp 故cố 。

△# 三tam 徵trưng 釋thích 二nhị 初sơ 徵trưng 。

如như 何hà 變biến 耶da 。

外ngoại 人nhân 乍sạ 聞văn 識thức 變biến 之chi 義nghĩa 未vị 達đạt 其kỳ 旨chỉ 故cố 作tác 此thử 徵trưng 。

△# 後hậu 釋thích 四tứ 初sơ 正chánh 釋thích 。

謂vị 我ngã 法pháp 分phân 別biệt 熏huân 習tập 力lực 故cố 。 諸chư 識thức 生sanh 時thời 變biến 似tự 我ngã 法pháp 第đệ 六lục 七thất 識thức 無vô 明minh 覆phú 故cố 緣duyên 此thử 執chấp 為vi 實thật 我ngã 實thật 法pháp 。

全toàn 是thị 彼bỉ 論luận 言ngôn 我ngã 法pháp 分phân 別biệt 者giả 眾chúng 生sanh 無vô 始thỉ 六lục 七thất 二nhị 識thức 橫hoạnh/hoành 計kế 我ngã 法pháp 種chủng 種chủng 分phân 別biệt 。 熏huân 在tại 藏tạng 識thức 而nhi 成thành 種chủng 子tử 藏tạng 識thức 生sanh 七thất 識thức 之chi 時thời 七thất 識thức 各các 有hữu 能năng 變biến 所sở 變biến 彼bỉ 所sở 變biến 境cảnh 似tự 實thật 我ngã 法pháp 六lục 七thất 不bất 了liễu 執chấp 似tự 為vi 真chân 所sở 以dĩ 不bất 了liễu 者giả 由do 無vô 明minh 覆phú 故cố 譬thí 如như 匠tượng 者giả 塑tố 鬼quỷ 廟miếu 門môn 他tha 日nhật 經kinh 過quá 由do 迷mê 醉túy 故cố 。 悞ngộ 為vi 實thật 鬼quỷ 而nhi 生sanh 驚kinh 怖bố 。 不bất 知tri 元nguyên 是thị 己kỷ 所sở 造tạo 作tác 凡phàm 夫phu 愚ngu 迷mê 。 執chấp 實thật 我ngã 法pháp 不bất 知tri 元nguyên 是thị 自tự 所sở 熏huân 習tập 自tự 識thức 變biến 現hiện 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 不bất 言ngôn 餘dư 識thức 者giả 前tiền 五ngũ 第đệ 八bát 無vô 此thử 執chấp 故cố 緣duyên 此thử 執chấp 為vi 實thật 我ngã 法pháp 者giả 謂vị 六lục 七thất 識thức 周chu 徧biến 計kế 度độ 如như 執chấp 空không 華hoa 二nhị 月nguyệt 以dĩ 為vi 實thật 華hoa 月nguyệt 等đẳng 。

△# 二nhị 喻dụ 明minh 二nhị 初sơ 標tiêu 二nhị 喻dụ 。

如như 患hoạn (# 重trọng 病bệnh 心tâm 惛hôn 見kiến 異dị 色sắc 人nhân 物vật 也dã )# 夢mộng (# 夢mộng 想tưởng 所sở 見kiến 可khả 知tri )# 者giả 患hoạn 夢mộng 力lực 故cố 心tâm 似tự 種chủng 種chủng 外ngoại 境cảnh 相tướng 現hiện 。

此thử 中trung 者giả 字tự 即tức 目mục 於ư 人nhân 非phi 牒điệp 詞từ 也dã 患hoạn 與dữ 夢mộng 是thị 二nhị 喻dụ 二nhị 中trung 隨tùy 一nhất 皆giai 能năng 妄vọng 見kiến 注chú 意ý 易dị 了liễu 言ngôn 心tâm 似tự 種chủng 種chủng 外ngoại 境cảnh 相tướng 現hiện 者giả 夢mộng 中trung 所sở 見kiến 。 根căn 身thân 器khí 界giới 全toàn 是thị 心tâm 變biến 離ly 心tâm 無vô 別biệt 根căn 身thân 器khí 界giới 故cố 。

△# 後hậu 隨tùy 便tiện 舉cử 夢mộng 二nhị 初sơ 喻dụ 凡phàm 夫phu 迷mê 時thời 。

夢mộng 時thời 執chấp 為vi 實thật 有hữu 外ngoại 物vật 。

△# 後hậu 喻dụ 聖thánh 者giả 了liễu 悟ngộ 。

寤ngụ 來lai 方phương 知tri 唯duy 夢mộng 所sở 變biến 。

上thượng 標tiêu 二nhị 喻dụ 此thử 下hạ 隨tùy 便tiện 但đãn 舉cử 夢mộng 爾nhĩ 上thượng 喻dụ 凡phàm 夫phu 迷mê 時thời 寤ngụ 來lai 方phương 知tri 下hạ 喻dụ 諸chư 聖thánh 者giả 了liễu 唯duy 識thức 理lý 故cố 。

△# 三tam 法pháp 合hợp 二nhị 初sơ 總tổng 合hợp 。

我ngã 身thân 亦diệc 爾nhĩ 。 唯duy 識thức 所sở 變biến 。

應ưng 云vân 根căn 身thân 器khí 界giới 亦diệc 爾nhĩ 文văn 影ảnh 略lược 故cố 。

△# 後hậu 別biệt 合hợp 二nhị 初sơ 合hợp 夢mộng 時thời 。

迷mê 故cố 執chấp 有hữu 我ngã 及cập 諸chư 境cảnh 由do 此thử 起khởi 惑hoặc 造tạo 業nghiệp 生sanh 死tử 無vô 窮cùng 。 (# 廣quảng 如như 前tiền 說thuyết )# 。

△# 後hậu 合hợp 寤ngụ 來lai 。

悟ngộ 解giải 此thử 理lý 方phương 知tri 我ngã 身thân 唯duy 識thức 所sở 變biến 。

迷mê 故cố 執chấp 有hữu 下hạ 合hợp 前tiền 夢mộng 時thời 等đẳng 由do 此thử 起khởi 惑hoặc (# 云vân 云vân )# 者giả 如như 夢mộng 中trung 人nhân 。 執chấp 於ư 夢mộng 境cảnh 為vi 實thật 有hữu 故cố 於ư 夢mộng 中trung 或hoặc 悲bi 或hoặc 喜hỷ 。 受thọ 苦khổ 受thọ 樂lạc 種chủng 種chủng 異dị 相tướng 。 (# 注chú 云vân 廣quảng 如như 前tiền 說thuyết 。 者giả 即tức 指chỉ 前tiền 人nhân 天thiên 小Tiểu 乘Thừa 中trung 所sở 說thuyết 善thiện 惡ác 。 因nhân 果quả 等đẳng 大Đại 乘Thừa 望vọng 之chi 皆giai 識thức 所sở 變biến 前tiền 宗tông 不bất 了liễu 謂vị 為vi 實thật 有hữu 若nhược 釋thích 行hành 相tương/tướng 與dữ 彼bỉ 不bất 殊thù )# 悟ngộ 解giải 此thử 理lý 下hạ 合hợp 前tiền 寤ngụ 來lai 已dĩ 下hạ 之chi 文văn 言ngôn 唯duy 識thức 所sở 變biến 者giả 唯duy 者giả 揀giản 持trì 義nghĩa 揀giản 離ly 識thức 外ngoại 實thật 有hữu 之chi 法pháp 持trì 取thủ 識thức 所sở 變biến 法pháp 非phi 全toàn 無vô 也dã 又hựu 唯duy 者giả 決quyết 定định 義nghĩa 決quyết 定định 唯duy 有hữu 能năng 變biến 識thức 故cố 又hựu 唯duy 者giả 顯hiển 勝thắng 義nghĩa 非phi 無vô 心tâm 所sở 等đẳng 但đãn 識thức 勝thắng 故cố 舉cử 王vương 攝nhiếp 所sở 故cố 但đãn 言ngôn 識thức 識thức 以dĩ 了liễu 別biệt 為vi 義nghĩa 八bát 皆giai 了liễu 別biệt 故cố 廣quảng 如như 彼bỉ 論luận 。

△# 四tứ 結kết 成thành 所sở 本bổn 。

識thức 為vi 身thân 本bổn (# 不bất 了liễu 之chi 義nghĩa 如như 後hậu 所sở 破phá )# 。

結kết 成thành 所sở 本bổn (# 注chú 指chỉ 後hậu 破phá 可khả 知tri )# 。

△# 第đệ 四tứ 釋thích 大Đại 乘Thừa 破phá 相tương 教giáo 四tứ 初sơ 牒điệp 名danh 。

四tứ 大Đại 乘Thừa 破phá 相tương 教giáo 者giả 。

△# 二nhị 釋thích 。

破phá 前tiền 大đại 小Tiểu 乘Thừa 法pháp 相tướng 之chi 執chấp 密mật 顯hiển 後hậu 真chân 性tánh 。 空không 寂tịch 之chi 理lý 。

(# △# 註chú 二nhị 初sơ 標tiêu )# 。

(# 破phá 相tương/tướng 之chi 談đàm )# 。

(# △# 後hậu 釋thích 二nhị 初sơ 雙song 指chỉ 二nhị 初sơ 經kinh )# 。

(# 不bất 唯duy 諸chư 部bộ 般Bát 若Nhã 遍biến 在tại 大Đại 乘Thừa 經Kinh )# 。

(# △# 後hậu 時thời )# 。

(# 前tiền 之chi 三tam 教giáo 依y 次thứ 先tiên 後hậu 此thử 教giáo 隨tùy 義nghĩa 即tức 破phá 無vô 定định 時thời 節tiết )# 。

(# △# 二nhị 引dẫn 義nghĩa 證chứng 成thành 二nhị 初sơ 證chứng 解giải 通thông 顯hiển 密mật 二nhị 初sơ 雙song 標tiêu 列liệt )# 。

(# 故cố 龍long 樹thụ 立lập 二nhị 種chủng 般Bát 若Nhã 一nhất 共cộng 般Bát 若Nhã 二nhị 不bất 共cộng )# 。

(# △# 後hậu 雙song 釋thích )# 。

(# 共cộng 者giả 二Nhị 乘Thừa 同đồng 聞văn 信tín 解giải 破phá 二Nhị 乘Thừa 法pháp 執chấp 故cố 不bất 共cộng 者giả 唯duy 菩Bồ 薩Tát 解giải 密mật 顯hiển 佛Phật 性tánh 故cố )# 。

(# △# 後hậu 證chứng 明minh 通thông 前tiền 後hậu 二nhị 初sơ 正chánh 明minh )# 。

(# 故cố 天Thiên 竺Trúc 戒giới 賢hiền 智trí 光quang 二nhị 論luận 師sư 各các 立lập 三tam 時thời 教giáo 指chỉ 此thử 空không 教giáo 或hoặc 云vân 在tại 唯duy 識thức 法pháp 相tướng 之chi 前tiền 或hoặc 云vân 在tại 後hậu )# 。

(# △# 後hậu 辨biện 取thủ 捨xả )# 。

(# 今kim 意ý 取thủ 後hậu )# 。

問vấn 據cứ 下hạ 文văn 中trung 但đãn 有hữu 破phá 大Đại 乘Thừa 法Pháp 相tương/tướng 之chi 文văn 曾tằng 無vô 小Tiểu 乘Thừa 此thử 合hợp 雙song 舉cử 答đáp 大Đại 乘Thừa 既ký 破phá 小tiểu 豈khởi 復phục 存tồn 若nhược 別biệt 言ngôn 者giả 與dữ 前tiền 不bất 異dị 。 故cố 不bất 重trùng 說thuyết 言ngôn 破phá 執chấp 者giả 佛Phật 於ư 權quyền 教giáo 之chi 中trung 就tựu 世thế 俗tục 諦đế 分phân 別biệt 蘊uẩn 處xứ 界giới 等đẳng 。 差sai 別biệt 之chi 法pháp 欲dục 顯hiển 從tùng 緣duyên 假giả 有hữu 漸tiệm 漸tiệm 誘dụ 物vật 令linh 知tri 世thế 出xuất 世thế 間gian 。 諸chư 法pháp 本bổn 空không 。 悟ngộ 無vô 生sanh 理lý 眾chúng 生sanh 不bất 了liễu 執chấp 為vi 定định 實thật 故cố 佛Phật 說thuyết 空không 教giáo 破phá 彼bỉ 諸chư 法pháp 定định 相tương/tướng 之chi 執chấp 名danh 破phá 相tương 教giáo 蓋cái 但đãn 除trừ 其kỳ 病bệnh 。 非phi 除trừ 藥dược 也dã 言ngôn 密mật 顯hiển 等đẳng 者giả 揀giản 非phi 明minh 說thuyết 故cố 云vân 密mật 顯hiển 真chân 性tánh 空không 寂tịch 之chi 理lý 。 即tức 顯hiển 性tánh 教giáo 中trung 所sở 詮thuyên 是thị 即tức 妙diệu 有hữu 之chi 真chân 空không 非phi 但đãn 空không 也dã 二nhị 宗tông 空không 義nghĩa 要yếu 須tu 審thẩm 知tri (# 注chú 中trung 分phần/phân 二nhị 初sơ 雙song 指chỉ 經kinh 時thời 不bất 唯duy 般Bát 若Nhã 徧biến 在tại 大Đại 乘Thừa 是thị 指chỉ 經kinh 也dã 泛phiếm 常thường 多đa 云vân 阿a 含hàm 四tứ 有hữu 般Bát 若Nhã 八bát 空không 今kim 不bất 但đãn 指chỉ 般Bát 若Nhã 名danh 破phá 相tương/tướng 餘dư 經kinh 亦diệc 有hữu 如như 華hoa 嚴nghiêm 云vân 法pháp 性tánh 本bổn 空không 寂tịch 。 無vô 取thủ 亦diệc 無vô 見kiến 性tánh 空không 即tức 是thị 佛Phật 不bất 可khả 得đắc 。 思tư 量lượng 法pháp 華hoa 云vân 諸chư 法pháp 從tùng 本bổn 來lai 。 常thường 自tự 寂tịch 滅diệt 相tướng 。 涅Niết 槃Bàn 云vân 乳nhũ 無vô 酪lạc 性tánh 石thạch 無vô 金kim 性tánh 眾chúng 生sanh 佛Phật 性tánh 。 猶do 如như 虗hư 空không 迦Ca 毗Tỳ 羅La 城Thành 。 空không 大đại 涅Niết 槃Bàn 空không 等đẳng 金kim 光quang 明minh 空không 品phẩm 之chi 類loại 但đãn 諸chư 經kinh 中trung 有hữu 破phá 情tình 處xứ 皆giai 屬thuộc 破phá 相tương/tướng 良lương 以dĩ 此thử 宗tông 判phán 教giáo 不bất 局cục 部bộ 帙# 故cố 曰viết 徧biến 在tại 前tiền 三tam 教giáo 下hạ 即tức 約ước 時thời 也dã 智trí 論luận 云vân 從tùng 得đắc 道Đạo 夜dạ 乃nãi 至chí 涅Niết 槃Bàn 。 常thường 說thuyết 般Bát 若Nhã 故cố 云vân 無vô 定định 時thời 節tiết 是thị 知tri 以dĩ 空không 為vi 第đệ 二nhị 時thời 者giả 就tựu 一nhất 類loại 說thuyết 非phi 盡tận 理lý 也dã 故cố 龍long 樹thụ 下hạ 引dẫn 義nghĩa 證chứng 成thành 於ư 中trung 有hữu 二nhị 初sơ 證chứng 解giải 通thông 顯hiển 密mật 即tức 智trí 論luận 意ý 於ư 中trung 先tiên 雙song 標tiêu 後hậu 共cộng 者giả 下hạ 雙song 釋thích 言ngôn 破phá 二Nhị 乘Thừa 法pháp 執chấp 者giả 然nhiên 聲Thanh 聞Văn 有hữu 二nhị 一nhất 者giả 愚ngu 法pháp 聲Thanh 聞Văn 一nhất 向hướng 不bất 信tín 大Đại 乘Thừa 。 故cố 二nhị 者giả 廣quảng 慧tuệ 聲Thanh 聞Văn 分phần/phân 違vi 法pháp 空không 故cố 大đại 品phẩm 云vân 欲dục 得đắc 聲Thanh 聞Văn 乘Thừa 。 當đương 學học 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 等đẳng 肇triệu 公công 云vân 三tam 乘thừa 同đồng 觀quán 性tánh 空không 而nhi 得đắc 道Đạo 也dã 。 不bất 共cộng 者giả 下hạ 菩Bồ 薩Tát 聞văn 空không 便tiện 知tri 是thị 即tức 有hữu 之chi 空không 有hữu 遮già 表biểu 耳nhĩ 故cố 不bất 著trước 空không 見kiến 。 不bất 同đồng 二Nhị 乘Thừa 。 聞văn 空không 便tiện 厭yếm 有hữu 為vi 於ư 嚴nghiêm 土thổ/độ 利lợi 他tha 不bất 生sanh 欣hân 樂nhạo 。 但đãn 欲dục 趣thú 寂tịch 又hựu 如như 天thiên 台thai 別biệt 教giáo 以dĩ 華hoa 嚴nghiêm 經kinh 聲Thanh 聞Văn 在tại 座tòa 如như 盲manh 如như 聾lung 名danh 不bất 共cộng 教giáo 亦diệc 依y 此thử 論luận 則tắc 知tri 不bất 共cộng 有hữu 二nhị 義nghĩa 故cố 一nhất 屬thuộc 通thông 教giáo 則tắc 有hữu 般Bát 若Nhã 二nhị 屬thuộc 別biệt 教giáo 則tắc 在tại 華hoa 嚴nghiêm 故cố 天Thiên 竺Trúc 下hạ 證chứng 時thời 通thông 前tiền 後hậu 言ngôn 戒giới 賢hiền 智trí 光quang 等đẳng 者giả 依y 華hoa 嚴nghiêm 大đại 鈔sao 指chỉ 賢hiền 首thủ 起khởi 信tín 疏sớ/sơ 初sơ 顯hiển 教giáo 分phân 齊tề 中trung 敘tự 今kim 略lược 引dẫn 云vân 謂vị 天Thiên 竺Trúc 那na 爛lạn 陀đà 寺tự 同đồng 時thời 有hữu 二nhị 大đại 德đức 一nhất 名danh 戒giới 賢hiền 二nhị 名danh 智trí 光quang 戒giới 賢hiền 依y 深thâm 密mật 等đẳng 經kinh 瑜du 伽già 等đẳng 論luận 立lập 三tam 時thời 教giáo 以dĩ 法pháp 相tướng 大Đại 乘Thừa 為vi 了liễu 義nghĩa 謂vị 佛Phật 初sơ 時thời 說thuyết 阿a 含hàm 等đẳng 有hữu 教giáo 第đệ 二nhị 時thời 說thuyết 般Bát 若Nhã 等đẳng 空không 教giáo 第đệ 三tam 時thời 說thuyết 深thâm 密mật 等đẳng 經kinh 明minh 唯duy 識thức 道Đạo 理lý 不bất 空không 不bất 有hữu 中trung 道đạo 之chi 教giáo 智trí 光quang 依y 妙diệu 智trí 等đẳng 經kinh 中trung 觀quán 等đẳng 論luận 亦diệc 立lập 三tam 時thời 教giáo 以dĩ 無vô 相tướng 大Đại 乘Thừa 為vi 真chân 了liễu 義nghĩa 謂vị 佛Phật 初sơ 時thời 說thuyết 有hữu 第đệ 二nhị 時thời 說thuyết 不bất 空không 不bất 有hữu 唯duy 識thức 之chi 教giáo 以dĩ 根căn 猶do 劣liệt 未vị 能năng 全toàn 入nhập 平bình 等đẳng 真chân 空không 故cố 第đệ 三tam 時thời 方phương 就tựu 究cứu 竟cánh 而nhi 說thuyết 緣duyên 生sanh 即tức 空không 平bình 等đẳng 一nhất 味vị 。 真chân 空không 之chi 教giáo 故cố 云vân 各các 立lập 云vân 云vân 言ngôn 或hoặc 云vân 在tại 唯duy 識thức 前tiền 者giả 戒giới 賢hiền 義nghĩa 也dã 或hoặc 云vân 在tại 後hậu 智trí 光quang 意ý 也dã 今kim 意ý 下hạ 辨biện 取thủ 捨xả 以dĩ 約ước 破phá 相tương/tướng 意ý 顯hiển 性tánh 故cố 取thủ 此thử 爾nhĩ 若nhược 空không 性tánh 相tướng 望vọng 遮già 表biểu 有hữu 殊thù 知tri 下hạ 自tự 見kiến )# 。

△# 三tam 破phá 法pháp 相tướng 二nhị 初sơ 正chánh 顯hiển 所sở 破phá 二nhị 初sơ 總tổng 詰cật 。

將tương 欲dục 破phá 之chi 先tiên 詰cật 之chi 曰viết 所sở 變biến 之chi 境cảnh 既ký 妄vọng 能năng 變biến 之chi 識thức 豈khởi 真chân 。

大đại 疏sớ/sơ 敘tự 智trí 光quang 義nghĩa 云vân 次thứ 第đệ 二nhị 時thời 也dã 漸tiệm 破phá 小Tiểu 乘Thừa 緣duyên 生sanh 實thật 有hữu 之chi 執chấp 故cố 說thuyết 依y 他tha 似tự 有hữu 以dĩ 彼bỉ 畏úy 怖bố 此thử 真chân 空không 故cố 猶do 存tồn 假giả 名danh 而nhi 接tiếp 引dẫn 之chi 今kim 則tắc 實thật 有hữu 之chi 執chấp 既ký 亡vong 假giả 名danh 一nhất 將tương 何hà 立lập 故cố 破phá 之chi 耳nhĩ 彼bỉ 宗tông 意ý 云vân 夢mộng 所sở 見kiến 境cảnh 雖tuy 非phi 實thật 有hữu 能năng 見kiến 夢mộng 想tưởng 則tắc 不bất 是thị 無vô 故cố 有hữu 力lực 能năng 變biến 於ư 境cảnh 今kim 用dụng 無vô 相tướng 宗tông 心tâm 境cảnh 俱câu 空không 義nghĩa 詰cật 之chi 意ý 云vân 心tâm 境cảnh 二nhị 法pháp 相tướng 待đãi 以dĩ 立lập 境cảnh 既ký 不bất 有hữu 心tâm 何hà 獨độc 存tồn 故cố 云vân 爾nhĩ 也dã 二nhị 別biệt 難nạn/nan 相tương 違vi 二nhị 初sơ 心tâm 境cảnh 有hữu 無vô 成thành 異dị 難nạn/nan 二nhị 初sơ 躡niếp 彼bỉ 所sở 立lập 以dĩ 按án 定định 。

若nhược 言ngôn 一nhất 有hữu 一nhất 無vô 者giả (# 此thử 下hạ 卻khước 將tương 彼bỉ 喻dụ 破phá 之chi )# 則tắc 夢mộng 想tưởng 與dữ 所sở 見kiến 物vật 應ưng 異dị 。

彼bỉ 立lập 心tâm 有hữu 境cảnh 無vô 故cố 註chú 意ý 由do 彼bỉ 前tiền 來lai 舉cử 於ư 夢mộng 喻dụ 成thành 立lập 境cảnh 空không 心tâm 有hữu 義nghĩa 彼bỉ 謂vị 夢mộng 境cảnh 是thị 無vô 夢mộng 想tưởng 且thả 有hữu 今kim 就tựu 彼bỉ 喻dụ 以dĩ 難nạn/nan 之chi 云vân 若nhược 如như 所sở 立lập 則tắc 心tâm 境cảnh 成thành 異dị 以dĩ 一nhất 有hữu 一nhất 無vô 故cố 雖tuy 難nạn/nan 之chi 尚thượng 未vị 顯hiển 過quá 故cố 但đãn 云vân 按án 定định 後hậu 段đoạn 躡niếp 此thử 方phương 顯hiển 過quá 也dã 。

△# 後hậu 就tựu 各các 異dị 以dĩ 辨biện 違vi 。

異dị 則tắc 夢mộng 不bất 是thị 物vật 物vật 不bất 是thị 夢mộng 寤ngụ 來lai 夢mộng 滅diệt 其kỳ 物vật 應ưng 在tại 。

彼bỉ 云vân 設thiết 如như 心tâm 境cảnh 異dị 者giả 有hữu 何hà 過quá 耶da 。 故cố 復phục 難nạn/nan 云vân 異dị 則tắc 心tâm 境cảnh 相tướng 乖quai 何hà 以dĩ 故cố 以dĩ 能năng 夢mộng 非phi 所sở 夢mộng 故cố 既ký 夢mộng 與dữ 物vật 兩lưỡng 不bất 相tương 是thị 即tức 應ưng 夢mộng 覺giác 物vật 只chỉ 在tại 也dã 如như 莊trang 周chu 夢mộng 蝶# 蝶# 若nhược 非phi 夢mộng 夢mộng 亦diệc 非phi 蝶# 莊trang 周chu 睡thụy 覺giác 蝶# 應ưng 尚thượng 在tại 以dĩ 周chu 與dữ 蝶# 二nhị 物vật 異dị 故cố 法pháp 中trung 可khả 知tri 此thử 則tắc 反phản 彼bỉ 境cảnh 空không 心tâm 有hữu 成thành 心tâm 空không 境cảnh 有hữu 也dã 。

△# 後hậu 心tâm 境cảnh 相tướng 乖quai 非phi 理lý 難nạn/nan 。

又hựu 物vật 若nhược 非phi 夢mộng 應ưng 是thị 真chân 物vật 夢mộng 若nhược 非phi 物vật 。 以dĩ 何hà 為vi 相tướng 。

言ngôn 應ưng 是thị 真chân 物vật 者giả 如như 周chu 所sở 夢mộng 蝶# 應ưng 是thị 真chân 蝶# 若nhược 是thị 真chân 蝶# 還hoàn 成thành 境cảnh 有hữu 乖quai 唯duy 識thức 故cố 問vấn 此thử 與dữ 前tiền 難nạn/nan 何hà 殊thù 答đáp 前tiền 約ước 有hữu 無vô 此thử 約ước 真chân 假giả 前tiền 過quá 尚thượng 輕khinh (# 容dung 假giả 有hữu 故cố )# 此thử 過quá 尤vưu 重trọng/trùng (# 真chân 即tức 實thật 故cố )# 言ngôn 夢mộng 若nhược 非phi 物vật 以dĩ 何hà 為vi 相tướng 。 者giả 如như 夢mộng 不bất 是thị 蝶# 應ưng 離ly 蝶# 外ngoại 別biệt 有hữu 夢mộng 相tương/tướng 若nhược 別biệt 有hữu 者giả 其kỳ 相tương/tướng 若nhược 何hà 彼bỉ 應ưng 無vô 答đáp 。

△# 二nhị 歸quy 復phục 能năng 破phá 二nhị 初sơ 對đối 前tiền 顯hiển 勝thắng 三tam 初sơ 申thân 今kim 正chánh 義nghĩa 三tam 初sơ 就tựu 喻dụ 明minh 空không 。

故cố 知tri 夢mộng 時thời 則tắc 夢mộng 相tương/tướng 夢mộng 物vật 似tự 能năng 見kiến 所sở 見kiến 之chi 殊thù 據cứ 理lý 則tắc 同đồng 一nhất 虗hư 妄vọng 。 都đô 無vô 所sở 有hữu 。

初sơ 二nhị 句cú 明minh 隨tùy 情tình 似tự 有hữu 後hậu 二nhị 句cú 究cứu 實thật 元nguyên 空không 圓viên 覺giác 鈔sao 云vân 所sở 言ngôn 夢mộng 者giả 但đãn 是thị 寤ngụ 人nhân 睡thụy 時thời 本bổn 有hữu 識thức 心tâm 由do 昧muội 略lược 故cố 忽hốt 然nhiên 妄vọng 現hiện 能năng 見kiến 之chi 想tưởng 及cập 所sở 夢mộng 身thân 所sở 見kiến 境cảnh 界giới 。 等đẳng 相tương/tướng 即tức 呼hô 此thử 相tương/tướng 而nhi 為vi 夢mộng 也dã 於ư 此thử 虗hư 妄vọng 一nhất 夢mộng 之chi 上thượng 似tự 有hữu 內nội 心tâm 外ngoại 境cảnh 之chi 異dị 內nội 心tâm 即tức 倒đảo 想tưởng 外ngoại 境cảnh 即tức 夢mộng 所sở 見kiến 身thân 及cập 所sở 經kinh 由do 之chi 地địa 等đẳng 理lý 實thật 而nhi 言ngôn 心tâm 外ngoại 無vô 境cảnh 境cảnh 外ngoại 無vô 心tâm 所sở 見kiến 之chi 境cảnh 既ký 脫thoát 體thể 全toàn 空không 能năng 見kiến 想tưởng 心tâm 豈khởi 獨độc 是thị 有hữu 故cố 曰viết 同đồng 一nhất 虗hư 妄vọng 都đô 無vô 所sở 有hữu 。 又hựu 夢mộng 所sở 見kiến 境cảnh 分phân 明minh 似tự 有hữu 豈khởi 便tiện 有hữu 耶da 若nhược 謂vị 能năng 執chấp 之chi 想tưởng 寤ngụ 來lai 雖tuy 無vô 不bất 妨phương 未vị 寤ngụ 之chi 時thời 而nhi 是thị 有hữu 者giả 所sở 見kiến 之chi 境cảnh 寤ngụ 來lai 雖tuy 無vô 不bất 妨phương 未vị 寤ngụ 亦diệc 應ưng 是thị 有hữu 若nhược 爾nhĩ 即tức 是thị 心tâm 境cảnh 俱câu 有hữu 何hà 言ngôn 唯duy 識thức 是thị 知tri 眾chúng 生sanh 本bổn 有hữu 。 性tánh 淨tịnh 真chân 心tâm 由do 不bất 了liễu 故cố 遂toại 有hữu 三tam 細tế 六lục 麤thô 等đẳng 現hiện 即tức 呼hô 此thử 等đẳng 云vân 唯duy 識thức 也dã 於ư 此thử 妄vọng 識thức 之chi 上thượng 似tự 有hữu 內nội 心tâm 外ngoại 境cảnh 之chi 殊thù 其kỳ 實thật 境cảnh 是thị 識thức 境cảnh 識thức 是thị 境cảnh 識thức 佛Phật 於ư 權quyền 教giáo 說thuyết 唯duy 識thức 理lý 者giả 良lương 由do 未vị 顯hiển 性tánh 淨tịnh 真chân 心tâm 且thả 含hàm 在tại 第đệ 八bát 識thức 中trung 以dĩ 接tiếp 劣liệt 機cơ 待đãi 其kỳ 根căn 熟thục 方phương 顯hiển 心tâm 境cảnh 俱câu 空không 至chí 終chung 教giáo 了liễu 義nghĩa 方phương 顯hiển 真chân 心tâm 本bổn 覺giác 也dã 。

△# 二nhị 法pháp 合hợp 二nhị 初sơ 正chánh 合hợp 。

諸chư 識thức 亦diệc 爾nhĩ 。

正chánh 合hợp 。

△# 後hậu 釋thích 成thành 。

以dĩ 皆giai 假giả 託thác 眾chúng 緣duyên 無vô 自tự 性tánh 故cố 。

由do 此thử 八bát 識thức 託thác 眾chúng 緣duyên 生sanh 謂vị 親thân 因nhân 緣duyên (# 識thức 種chủng 子tử 是thị )# 增tăng 上thượng 緣duyên (# 所sở 依y 根căn 是thị )# 所sở 緣duyên 緣duyên (# 境cảnh 界giới )# 等đẳng 無vô 間gian 緣duyên 。 (# 謂vị 前tiền 念niệm 引dẫn 後hậu 念niệm )# 八bát 識thức 皆giai 具cụ 此thử 四tứ 緣duyên 別biệt 而nhi 言ngôn 之chi 眼nhãn 識thức 九cửu 緣duyên 生sanh 等đẳng 既ký 託thác 諸chư 緣duyên 即tức 無vô 實thật 自tự 性tánh 也dã 此thử 以dĩ 破phá 相tương/tướng 宗tông 意ý 結kết 示thị 正chánh 義nghĩa 云vân 爾nhĩ 。

△# 三tam 引dẫn 證chứng 三tam 初sơ 中trung 論luận 。

故cố 中trung 觀quán 論luận 云vân 未vị 曾tằng 有hữu 一nhất 法pháp 不bất 從tùng 因nhân 緣duyên 。 生sanh 是thị 故cố 一nhất 切thiết 法pháp 。 無vô 不bất 是thị 空không 者giả 又hựu 云vân 因nhân 緣duyên 所sở 生sanh 法pháp 。 我ngã 說thuyết 即tức 是thị 空không 。

△# 次thứ 起khởi 信tín 論luận 。

起khởi 信tín 論luận 云vân 一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 。 唯duy 依y 妄vọng 念niệm 而nhi 有hữu 差sai 別biệt 。 若nhược 離ly 心tâm 念niệm 即tức 無vô 一nhất 切thiết 境cảnh 界giới 之chi 相tướng 。

△# 後hậu 金kim 剛cang 般Bát 若Nhã 。

經Kinh 云vân 凡phàm 所sở 有hữu 相tướng 。 皆giai 是thị 虗hư 妄vọng 又hựu 云vân 離ly 一nhất 切thiết 相tướng 。 即tức 名danh 諸chư 佛Phật (# 如như 此thử 等đẳng 文văn 遍biến 大Đại 乘Thừa 藏tạng )# 。

所sở 引dẫn 雖tuy 云vân 破phá 相tương/tướng 義nghĩa 兼kiêm 實thật 頓đốn 尋tầm 文văn 可khả 知tri 矣hĩ 今kim 初sơ 先tiên 正chánh 引dẫn 三tam 文văn 後hậu 注chú 總tổng 結kết 引dẫn 中trung 觀quán 偈kệ 意ý 初sơ 二nhị 句cú 出xuất 諸chư 法pháp 空không 所sở 以dĩ 法pháp 若nhược 實thật 有hữu 則tắc 不bất 假giả 因nhân 緣duyên 既ký 假giả 因nhân 緣duyên 即tức 無vô 自tự 性tánh 後hậu 二nhị 句cú 正chánh 顯hiển 空không 也dã 後hậu 又hựu 云vân 下hạ 顯hiển 即tức 色sắc 明minh 空không 揀giản 於ư 二Nhị 乘Thừa 析tích 法pháp 空không 也dã 下hạ 半bán 云vân 亦diệc 為vi 是thị 假giả 名danh 亦diệc 是thị 中trung 道đạo 義nghĩa 今kim 但đãn 用dụng 前tiền 半bán 成thành 立lập 空không 義nghĩa 耳nhĩ 起khởi 信tín 論luận 下hạ 即tức 彼bỉ 真Chân 如Như 門môn 之chi 文văn 正chánh 屬thuộc 頓đốn 教giáo 意ý 兼kiêm 破phá 相tương/tướng 言ngôn 一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 。 者giả 即tức 前tiền 教giáo 我ngã 法pháp 等đẳng 唯duy 依y 妄vọng 念niệm 者giả 即tức 前tiền 教giáo 八bát 識thức 等đẳng 謂vị 前tiền 教giáo 我ngã 法pháp 等đẳng 皆giai 依y 八bát 種chủng 妄vọng 識thức 所sở 變biến 有hữu 種chủng 種chủng 相tướng 。 離ly 識thức 之chi 外ngoại 無vô 別biệt 我ngã 法pháp 故cố 云vân 爾nhĩ 也dã 此thử 約ước 所sở 對đối 生sanh 滅diệt 門môn 中trung 就tựu 世thế 俗tục 諦đế 則tắc 有hữu 若nhược 離ly 心tâm 念niệm 下hạ 以dĩ 真chân 奪đoạt 俗tục 就tựu 真Chân 如Như 門môn 能năng 變biến 之chi 心tâm 尚thượng 不bất 可khả 得đắc 。 況huống 所sở 變biến 境cảnh 心tâm 境cảnh 兩lưỡng 忘vong 離ly 言ngôn 絕tuyệt 相tương/tướng 即tức 契khế 真Chân 如Như 門môn 矣hĩ 後hậu 半bán 正chánh 是thị 頓đốn 宗tông 絕tuyệt 待đãi 之chi 義nghĩa 故cố 論luận 不bất 引dẫn 經Kinh 云vân 下hạ 金kim 剛cang 般Bát 若Nhã 文văn 也dã 因nhân 須Tu 菩Bồ 提Đề 疑nghi 云vân 若nhược 菩Bồ 薩Tát 修tu 離ly 相tương/tướng 行hành 云vân 何hà 感cảm 得đắc 三tam 十thập 二nhị 相tướng 。 等đẳng 有hữu 相tương/tướng 之chi 果quả 故cố 佛Phật 呵ha 云vân 須Tu 菩Bồ 提Đề 汝nhữ 以dĩ 三tam 十thập 二nhị 相tướng 。 為vi 真chân 佛Phật 耶da 。 故cố 曰viết 凡phàm 所sở (# 云vân 云vân )# 謂vị 三tam 十thập 二nhị 相tướng 。 從tùng 緣duyên 假giả 有hữu 如như 幻huyễn 如như 化hóa 。 故cố 曰viết 虗hư 妄vọng 若nhược 取thủ 相tướng 者giả 。 非phi 見kiến 佛Phật 也dã 下hạ 云vân 若nhược 見kiến 諸chư 相tướng 非phi 相tướng 。 即tức 見kiến 如Như 來Lai 。 意ý 恐khủng 須Tu 菩Bồ 提Đề 見kiến 呵ha 有hữu 相tương/tướng 為vi 妄vọng 卻khước 執chấp 無vô 相tướng 為vi 真chân 雖tuy 離ly 有hữu 邊biên 還hoàn 落lạc 斷đoạn 見kiến 故cố 佛Phật 意ý 云vân 若nhược 知tri 諸chư 相tướng 從tùng 緣duyên 本bổn 空không 即tức 不bất 離ly 幻huyễn 相tương/tướng 便tiện 見kiến 真chân 佛Phật 非phi 離ly 相tương/tướng 外ngoại 別biệt 有hữu 佛Phật 耶da 今kim 但đãn 用dụng 初sơ 二nhị 句cú 以dĩ 相tương/tướng 空không 妄vọng 顯hiển 破phá 相tương/tướng 義nghĩa 其kỳ 下hạ 二nhị 句cú 通thông 顯hiển 性tánh 實thật 教giáo 義nghĩa 故cố 不bất 引dẫn 之chi 又hựu 云vân 下hạ 亦diệc 是thị 破phá 相tương/tướng 經kinh 言ngôn 一nhất 切thiết 相tương/tướng 者giả 凡phàm 夫phu 所sở 執chấp 五ngũ 塵trần 色sắc 相tướng 等đẳng 皆giai 情tình 計kế 妄vọng 有hữu 若nhược 離ly 情tình 計kế 相tương/tướng 本bổn 寂tịch 然nhiên 清thanh 淨tịnh 。 法Pháp 身thân 於ư 斯tư 顯hiển 矣hĩ 皆giai 破phá 相tương/tướng 義nghĩa 。

△# 二nhị 斷đoạn 義nghĩa 。

是thị 知tri 心tâm 境cảnh 皆giai 空không 方phương 是thị 大Đại 乘Thừa 實thật 理lý 。

即tức 躡niếp 前tiền 所sở 引dẫn 結kết 成thành 正chánh 義nghĩa 揀giản 前tiền 法pháp 相tướng 一nhất 有hữu 一nhất 空không 非phi 盡tận 理lý 故cố 。

△# 三tam 結kết 成thành 所sở 本bổn 。

若nhược 約ước 此thử 原nguyên 身thân 身thân 元nguyên 是thị 空không 空không 即tức 是thị 本bổn 。

△# 三tam 用dụng 後hậu 顯hiển 性tánh 義nghĩa 以dĩ 難nạn/nan 破phá 相tương/tướng 二nhị 初sơ 標tiêu 。

今kim 復phục 詰cật 此thử 教giáo 曰viết 。

△# 後hậu 釋thích 三tam 初sơ 躡niếp 前tiền 總tổng 徵trưng 二nhị 初sơ 約ước 人nhân 以dĩ 詰cật 。

若nhược 心tâm 境cảnh 皆giai 無vô 知tri 無vô 者giả 誰thùy 。

言ngôn 知tri 無vô 者giả 誰thùy 由do 此thử 教giáo 中trung 但đãn 約ước 遮già 詮thuyên 說thuyết 一nhất 切thiết 皆giai 空không 。 未vị 顯hiển 不bất 空không 真chân 實thật 之chi 性tánh 故cố 肇triệu 公công 云vân 若nhược 無vô 聖thánh 人nhân 誰thùy 與dữ 道đạo 遊du 故cố 云vân 知tri 無vô 者giả 誰thùy 。

△# 後hậu 約ước 法pháp 以dĩ 詰cật 。

又hựu 若nhược 都đô 無vô 實thật 法pháp 依y 何hà 現hiện 諸chư 虗hư 妄vọng 。

如như 實thật 教giáo 中trung 世thế 出xuất 世thế 法Pháp 。 皆giai 依y 不bất 空không 本bổn 覺giác 心tâm 現hiện 故cố 起khởi 信tín 云vân 二nhị 者giả 因nhân 熏huân 習tập 鏡kính 謂vị 如như 實thật 不bất 空không 一nhất 切thiết 世thế 間gian 。 境cảnh 界giới 悉tất 於ư 中trung 現hiện 。 不bất 出xuất 不bất 入nhập 。 不bất 失thất 不bất 壞hoại 。 常thường 住trụ 一nhất 心tâm 。 以dĩ 一nhất 切thiết 法pháp 。 即tức 真chân 實thật 性tánh 故cố 圓viên 覺giác 云vân 一nhất 切thiết 諸chư 眾chúng 生sanh 。 無vô 始thỉ 幻huyễn 無vô 明minh 。 皆giai 從tùng 諸chư 如Như 來Lai 。 圓viên 覺giác 心tâm 建kiến 立lập 。 等đẳng 皆giai 顯hiển 真chân 心tâm 隨tùy 緣duyên 成thành 事sự 不bất 但đãn 寂tịch 寂tịch 而nhi 已dĩ 。

△# 二nhị 立lập 理lý 正chánh 難nạn/nan 三tam 初sơ 現hiện 量lượng 相tương 違vi 破phá 二nhị 初sơ 立lập 理lý 。

且thả 現hiện 見kiến 世thế 間gian 。 虗hư 妄vọng 之chi 物vật 未vị 有hữu 不bất 依y 實thật 法pháp 而nhi 能năng 起khởi 者giả 。

△# 後hậu 指chỉ 陳trần 。

如như 無vô 濕thấp 性tánh 不bất 變biến 之chi 水thủy 何hà 有hữu 虗hư 妄vọng 假giả 相tương/tướng 之chi 波Ba 若Nhã 無vô 淨tịnh 明minh 不bất 變biến 之chi 鏡kính 何hà 有hữu 種chủng 種chủng 虗hư 假giả 之chi 影ảnh 。

此thử 有hữu 二nhị 意ý 一nhất 者giả 若nhược 望vọng 前tiền 立lập 理lý 之chi 文văn 即tức 指chỉ 事sự 別biệt 明minh 謂vị 前tiền 言ngôn 虗hư 妄vọng 之chi 物vật 必tất 依y 實thật 法pháp 起khởi 者giả 何hà 者giả 是thị 耶da 。 故cố 指chỉ 此thử 二nhị 事sự 云vân 如như 世thế 波ba 水thủy 鏡kính 像tượng 之chi 類loại 是thị 也dã 二nhị 者giả 若nhược 直trực 望vọng 法pháp 即tức 二nhị 喻dụ 也dã 依y 理lý 成thành 事sự 有hữu 類loại 於ư 斯tư 喻dụ 意ý 可khả 知tri 。

△# 二nhị 縱túng/tung 前tiền 奪đoạt 后hậu 破phá 二nhị 初sơ 對đối 前tiền 明minh 順thuận 。

又hựu 前tiền 說thuyết 夢mộng 想tưởng 夢mộng 境cảnh 。 誠thành 如như 所sở 言ngôn 。

即tức 前tiền 難nạn/nan 法pháp 相tướng 者giả 是thị 誠thành 如như 所sở 言ngôn 。 者giả 縱túng/tung 成thành 順thuận 理lý 蓋cái 心tâm 境cảnh 俱câu 空không 之chi 義nghĩa 若nhược 對đối 法pháp 相tướng 境cảnh 空không 心tâm 有hữu 則tắc 深thâm 有hữu 理lý 。

△# 後hậu 對đối 后hậu 顯hiển 進tiến 。

然nhiên 此thử 虗hư 妄vọng 之chi 夢mộng 必tất 因nhân 睡thụy 眠miên 之chi 人nhân 。

若nhược 望vọng 實thật 教giáo 則tắc 闕khuyết 妙diệu 有hữu 義nghĩa 在tại 睡thụy 眠miên 之chi 人nhân 喻dụ 所sở 依y 實thật 性tánh 。

△# 三tam 反phản 質chất 結kết 破phá 。

今kim 既ký 心tâm 境cảnh 皆giai 空không 未vị 審thẩm 依y 何hà 妄vọng 現hiện 。

但đãn 知tri 夢mộng 想tưởng 與dữ 夢mộng 境cảnh 皆giai 空không 而nhi 不bất 言ngôn 睡thụy 人nhân 則tắc 未vị 盡tận 理lý 。

△# 三tam 結kết 成thành 未vị 了liễu 三tam 初sơ 正chánh 結kết 。

故cố 知tri 此thử 教giáo 但đãn 破phá 執chấp 情tình 亦diệc 未vị 明minh 顯hiển 真chân 靈linh 之chi 性tánh 。

△# 二nhị 引dẫn 證chứng 二nhị 初sơ 法Pháp 鼓cổ 。

故cố 法Pháp 鼓cổ 經Kinh 云vân 一nhất 切thiết 空không 經Kinh 。 是thị 有hữu 餘dư 說thuyết 。 (# 有hữu 餘dư 者giả 餘dư 義nghĩa 未vị 了liễu 也dã )# 。

△# 後hậu 大đại 品phẩm 。

大đại 品phẩm 經Kinh 云vân 空không 是thị 大Đại 乘Thừa 之chi 初sơ 門môn 。

可khả 知tri 既ký 佛Phật 有hữu 明minh 文văn 則tắc 非phi 是thị 論luận 主chủ 強cường/cưỡng 破phá 之chi 也dã 佛Phật 意ý 說thuyết 空không 但đãn 為vi 破phá 執chấp 執chấp 為vi 究cứu 竟cánh 豈khởi 盡tận 佛Phật 心tâm 然nhiên 空không 性tánh 二nhị 宗tông 若nhược 望vọng 法pháp 相tướng 則tắc 顯hiển 大đại 同đồng 若nhược 空không 相tướng 望vọng 則tắc 亦diệc 成thành 異dị 大đại 抵để 空không 約ước 密mật 意ý 遮già 詮thuyên 性tánh 約ước 顯hiển 了liễu 直trực 說thuyết 圓viên 覺giác 疏sớ/sơ 五ngũ 對đối 禪thiền 源nguyên 詮thuyên 十thập 異dị 恐khủng 繁phồn 不bất 錄lục 。

△# 四tứ 總tổng 結kết 三tam 初sơ 正chánh 結kết 。

上thượng 之chi 四tứ 教giáo 展triển 轉chuyển 相tương 望vọng 前tiền 淺thiển 後hậu 深thâm 。

△# 二nhị 釋thích 成thành 偏thiên 淺thiển 二nhị 初sơ 淺thiển 。

若nhược 且thả 習tập 之chi 自tự 知tri 未vị 了liễu 名danh 之chi 為vi 淺thiển 。

△# 後hậu 偏thiên 。

若nhược 執chấp 為vi 了liễu 即tức 名danh 為vi 偏thiên 。

先tiên 釋thích 成thành 淺thiển 雖tuy 前tiền 云vân 有hữu 淺thiển 有hữu 深thâm 若nhược 望vọng 顯hiển 性tánh 總tổng 名danh 曰viết 淺thiển 後hậu 釋thích 成thành 偏thiên 故cố 知tri 淺thiển 深thâm 就tựu 法pháp 偏thiên 圓viên 約ước 人nhân 執chấp 則tắc 成thành 偏thiên 法pháp 非phi 偏thiên 也dã 又hựu 清thanh 涼lương 大đại 師sư 云vân 圓viên 機cơ 受thọ 教giáo 無vô 教giáo 不bất 圓viên 偏thiên 機cơ 受thọ 教giáo 圓viên 亦diệc 偏thiên 矣hĩ 若nhược 但đãn 執chấp 顯hiển 性tánh 不bất 融dung 前tiền 教giáo 未vị 免miễn 亦diệc 偏thiên 良lương 以dĩ 根căn 有hữu 漸tiệm 頓đốn 之chi 殊thù 故cố 教giáo 有hữu 淺thiển 深thâm 之chi 異dị 若nhược 也dã 愽# 究cứu 圓viên 解giải 方phương 可khả 會hội 其kỳ 淵uyên 源nguyên 如như 其kỳ 受thọ 一nhất 非phi 餘dư 安an 得đắc 窮cùng 乎hồ 圓viên 妙diệu 。

△# 三tam 雙song 結kết 二nhị 名danh 。

故cố 就tựu 習tập 人nhân 云vân 偏thiên 淺thiển 也dã 。

△# 第đệ 三tam 第đệ 三tam 釋thích 直trực 顯hiển 真chân 源nguyên 三tam 初sơ 標tiêu 牒điệp 大đại 門môn 。

三tam 直trực 顯hiển 真chân 源nguyên (# 習tập 佛Phật 了liễu 義nghĩa 實thật 教giáo 者giả )# 。

直trực 顯hiển 真chân 源nguyên 者giả 真chân 源nguyên 即tức 此thử 教giáo 所sở 明minh 覺giác 性tánh 揀giản 非phi 虗hư 妄vọng 曰viết 真chân 物vật 之chi 妙diệu 本bổn 曰viết 源nguyên 對đối 前tiền 四tứ 教giáo 得đắc 直trực 顯hiển 名danh 謂vị 前tiền 四tứ 教giáo 中trung 亦diệc 有hữu 真chân 性tánh 但đãn 隨tùy 機cơ 屈khuất 曲khúc 未vị 直trực 顯hiển 了liễu 此thử 教giáo 隨tùy 佛Phật 自tự 意ý 究cứu 竟cánh 而nhi 說thuyết 非phi 約ước 隨tùy 機cơ 方phương 名danh 直trực 顯hiển 耳nhĩ 。

△# 二nhị 當đương 教giáo 大đại 旨chỉ 二nhị 初sơ 總tổng 彰chương 大đại 意ý 七thất 初sơ 標tiêu 教giáo 。

五ngũ 一Nhất 乘Thừa 顯hiển 性tánh 教giáo 者giả 。

△# 二nhị 明minh 真chân 心tâm 本bổn 有hữu 。

說thuyết 一nhất 切thiết 有hữu 情tình 。 皆giai 有hữu 本bổn 覺giác 真chân 心tâm 。

一nhất 切thiết 有hữu 情tình 。 即tức 標tiêu 舉cử 能năng 有hữu 之chi 人nhân 言ngôn 有hữu 情tình 者giả 揀giản 木mộc 石thạch 等đẳng 故cố 言ngôn 一nhất 切thiết 。 皆giai 有hữu 者giả 揀giản 一nhất 分phân 半bán 無vô 故cố 本bổn 覺giác 真chân 心tâm 一nhất 句cú 標tiêu 舉cử 所sở 有hữu 之chi 法Pháp 。 言ngôn 本bổn 覺giác 真chân 心tâm 者giả 覺giác 以dĩ 了liễu 悟ngộ 為vi 義nghĩa 謂vị 真Chân 如Như 一nhất 法pháp 靈linh 明minh 鑑giám 照chiếu 性tánh 出xuất 自tự 古cổ 故cố 曰viết 本bổn 覺giác 即tức 對đối 始thỉ 覺giác 得đắc 本bổn 覺giác 名danh 摩Ma 訶Ha 衍Diên 。 論luận 本bổn 覺giác 二nhị 字tự 各các 具cụ 十thập 義nghĩa 恐khủng 繁phồn 且thả 置trí 揀giản 異dị 妄vọng 識thức 故cố 曰viết 真chân 心tâm 若nhược 作tác 釋thích 者giả 亦diệc 本bổn 亦diệc 覺giác 同đồng 依y 立lập 名danh 若nhược 揀giản 始thỉ 覺giác 本bổn 之chi 覺giác 也dã 本bổn 覺giác 即tức 真chân 心tâm 持trì 業nghiệp 可khả 了liễu 。

△# 三tam 辨biện 其kỳ 性tánh 德đức 。

無vô 始thỉ 已dĩ 來lai 。 常thường 住trụ 清thanh 淨tịnh 昭chiêu 昭chiêu 不bất 昧muội 了liễu 了liễu 常thường 知tri 。

亦diệc 別biệt 釋thích 其kỳ 相tương/tướng 此thử 二nhị 句cú 釋thích 本bổn 義nghĩa 即tức 起khởi 信tín 中trung 常thường 樂lạc 我ngã 淨tịnh 。 義nghĩa 自tự 性tánh 清thanh 淨tịnh 心tâm 。 義nghĩa 清thanh 涼lương 不bất 變biến 自tự 在tại 義nghĩa 昭chiêu 昭chiêu 下hạ 二nhị 句cú 釋thích 覺giác 義nghĩa 即tức 大đại 智trí 慧tuệ 光quang 明minh 。 義nghĩa 徧biến 照chiếu 法Pháp 界Giới 義nghĩa 真chân 實thật 識thức 知tri 義nghĩa 。

△# 四tứ 依y 義nghĩa 立lập 名danh 。

亦diệc 名danh 佛Phật 性tánh 亦diệc 。 名danh 如Như 來Lai 藏tạng 。

佛Phật 即tức 覺giác 義nghĩa 性tánh 即tức 本bổn 義nghĩa 此thử 與dữ 本bổn 覺giác 眼nhãn 目mục 殊thù 稱xưng 又hựu 性tánh 目mục 現hiện 因nhân 佛Phật 約ước 當đương 果quả 謂vị 此thử 真chân 心tâm 是thị 成thành 佛Phật 之chi 正chánh 因nhân 故cố 曰viết 佛Phật 性tánh 又hựu 泛phiếm 言ngôn 性tánh 者giả 通thông 情tình 無vô 情tình 今kim 言ngôn 佛Phật 性tánh 揀giản 無vô 情tình 義nghĩa 故cố 覺giác 以dĩ 照chiếu 察sát 為vi 義nghĩa 局cục 有hữu 情tình 故cố 言ngôn 如Như 來Lai 藏tạng 者giả 。 謂vị 如Như 來Lai 即tức 出xuất 纏triền 果quả 法pháp 離ly 倒đảo 曰viết 如như 出xuất 纏triền 名danh 來lai 藏tạng 以dĩ 隱ẩn 攝nhiếp 彰chương 名danh 言ngôn 眾chúng 生sanh 在tại 纏triền 之chi 因nhân 含hàm 攝nhiếp 出xuất 纏triền 之chi 果quả 雖tuy 有hữu 煩phiền 惱não 。 隱ẩn 覆phú 而nhi 性tánh 恆hằng 不bất 變biến 即tức 藏tạng 之chi 如Như 來Lai 或hoặc 如Như 來Lai 之chi 藏tạng 。 皆giai 依y 主chủ 釋thích 。

△# 五ngũ 明minh 妄vọng 覆phú 不bất 知tri 。

從tùng 無vô 始thỉ 際tế 。 妄vọng 想tưởng 翳ế 之chi 。 不bất 自tự 覺giác 知tri 。

翳ế 者giả 障chướng 弊tệ 義nghĩa 妄vọng 想tưởng 翳ế 之chi 一nhất 句cú 出xuất 不bất 覺giác 所sở 以dĩ 不bất 覺giác 知tri 者giả 正chánh 顯hiển 迷mê 真chân 故cố 。

△# 六lục 明minh 其kỳ 執chấp 妄vọng 。

但đãn 認nhận 凡phàm 質chất 故cố 躭đam 著trước 結kết 業nghiệp 。 受thọ 生sanh 死tử 苦khổ 。

言ngôn 躭đam 著trước 者giả 即tức 愛ái 染nhiễm 也dã 結kết 即tức 是thị 惑hoặc 即tức 惑hoặc 業nghiệp 苦khổ 三tam 法pháp 具cụ 矣hĩ 謂vị 此thử 眾chúng 生sanh 由do 迷mê 本bổn 覺giác 真chân 心tâm 法pháp 爾nhĩ 便tiện 執chấp 虗hư 妄vọng 身thân 心tâm 為vi 我ngã 由do 執chấp 我ngã 故cố 起khởi 惑hoặc 造tạo 業nghiệp 受thọ 生sanh 死tử 苦khổ 。 圓viên 覺giác 經Kinh 云vân 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 從tùng 無vô 始thỉ 來lai 。 種chủng 種chủng 顛điên 倒đảo 。 猶do 如như 迷mê 人nhân 。 四tứ 方phương 易dị 處xứ 。 妄vọng 認nhận 四tứ 大đại 。 為vi 自tự 身thân 相tướng 。 六lục 塵trần 緣duyên 影ảnh 。 為vi 自tự 心tâm 相tướng 。 由do 此thử 妄vọng 有hữu 。 輪luân 轉chuyển 生sanh 死tử 。 故cố 名danh 無vô 明minh 。

△# 七thất 顯hiển 如Như 來Lai 開khai 示thị 二nhị 初sơ 破phá 妄vọng 執chấp 。

大đại 覺giác 愍mẫn 之chi 說thuyết 。 一nhất 切thiết 皆giai 空không 。

說thuyết 一nhất 切thiết 皆giai 空không 。 者giả 破phá 妄vọng 執chấp 也dã 。

△# 後hậu 顯hiển 性tánh 。

又hựu 開khai 示thị 靈linh 覺giác 真chân 心tâm 清thanh 淨tịnh 。 全toàn 同đồng 諸chư 佛Phật 。

法pháp 華hoa 經Kinh 云vân 如Như 來Lai 為vi 一nhất 大đại 事sự 因nhân 緣duyên 。 故cố 出xuất 現hiện 於ư 世thế 。 所sở 謂vị 諸chư 佛Phật 世Thế 尊Tôn 。 欲dục 令linh 眾chúng 生sanh 。 開khai 佛Phật 知tri 見kiến 。 使sử 得đắc 清thanh 淨tịnh 故cố 。 出xuất 現hiện 於ư 世thế 。 欲dục 示thị 眾chúng 生sanh 佛Phật 。 之chi 知tri 見kiến 故cố 。 出xuất 現hiện 於ư 世thế 。 欲dục 令linh 眾chúng 生sanh 。 悟ngộ 佛Phật 知tri 見kiến 故cố 。 出xuất 現hiện 於ư 世thế 。 欲dục 令linh 眾chúng 生sanh 。 入nhập 佛Phật 之chi 知tri 見kiến 。 道đạo 故cố 出xuất 現hiện 於ư 世thế 。 嘉gia 祥tường 釋thích 云vân 開khai 示thị 約ước 能năng 化hóa 佛Phật 悟ngộ 入nhập 約ước 所sở 化hóa 機cơ 能năng 化hóa 之chi 佛Phật 大đại 開khai 之chi 與dữ 曲khúc 示thị 所sở 化hóa 之chi 機cơ 始thỉ 悟ngộ 之chi 與dữ 終chung 入nhập 佛Phật 知tri 見kiến 。 者giả 即tức 此thử 論luận 靈linh 覺giác 真chân 心tâm 也dã 全toàn 同đồng 諸chư 佛Phật 者giả 聖thánh 凡phàm 平bình 等đẳng 無vô 增tăng 減giảm 故cố 。 涅Niết 槃Bàn 經Kinh 云vân 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 同đồng 有hữu 佛Phật 性tánh 皆giai 同đồng 一Nhất 乘Thừa 同đồng 一nhất 解giải 脫thoát 一nhất 因nhân 一nhất 果quả 同đồng 一nhất 甘cam 露lộ 一nhất 切thiết 當đương 得đắc 常thường 樂lạc 我ngã 淨tịnh 。 清thanh 涼lương 釋thích 云vân 非phi 但đãn 因nhân 同đồng 果quả 亦diệc 同đồng 也dã 。

△# 二nhị 別biệt 引dẫn 教giáo 成thành 立lập 一nhất 論luận 大đại 意ý 三tam 初sơ 約ước 法pháp 總tổng 證chứng 二nhị 初sơ 正chánh 示thị 。

故cố 華hoa 嚴nghiêm 經Kinh 云vân 佛Phật 子tử 無vô 一nhất 眾chúng 生sanh 。 而nhi 不bất 具cụ 有hữu 如Như 來Lai 智trí 慧tuệ 。

此thử 為vi 宗tông 極cực 題đề 標tiêu 華hoa 嚴nghiêm 良lương 在tại 茲tư 矣hĩ 所sở 引dẫn 即tức 出xuất 現hiện 品phẩm 彼bỉ 明minh 佛Phật 智trí 總tổng 有hữu 十thập 喻dụ 此thử 即tức 第đệ 十thập 大đại 經kinh 潛tiềm 塵trần 喻dụ 言ngôn 佛Phật 子tử 者giả 標tiêu 告cáo 當đương 機cơ 也dã 無vô 一nhất 眾chúng 生sanh 。 而nhi 不bất 具cụ 有hữu 如Như 來Lai 智trí 。 慧tuệ 者giả 準chuẩn 清thanh 涼lương 大đại 疏sớ/sơ 釋thích 此thử 一nhất 文văn 總tổng 有hữu 三tam 意ý 一nhất 明minh 生sanh 等đẳng 有hữu 因nhân 二nhị 明minh 因nhân 有hữu 果quả 智trí 三Tam 明Minh 自tự 他tha 交giao 徹triệt 今kim 初sơ 無vô 一nhất 眾chúng 生sanh 。 而nhi 不bất 有hữu 則tắc 知tri 無vô 性tánh 者giả 非phi 眾chúng 生sanh 數số 謂vị 草thảo 木mộc 等đẳng 已dĩ 過quá 五ngũ 性tánh 之chi 見kiến (# 彼bỉ 鈔sao 釋thích 云vân 則tắc 知tri 無vô 性tánh 下hạ 反phản 成thành 上thượng 義nghĩa 即tức 涅Niết 槃Bàn 云vân 除trừ 墻tường 壁bích 瓦ngõa 礫lịch 。 餘dư 皆giai 有hữu 佛Phật 性tánh 。 故cố 無vô 佛Phật 性tánh 則tắc 非phi 眾chúng 生sanh 凡phàm 是thị 有hữu 心tâm 定định 當đương 作tác 佛Phật 則tắc 無vô 一nhất 不bất 有hữu 以dĩ 一nhất 切thiết 人nhân 皆giai 有hữu 心tâm 故cố 則tắc 知tri 言ngôn 無vô 佛Phật 性tánh 即tức 無vô 心tâm 也dã 無vô 心tâm 寧ninh 異dị 瓦ngõa 礫lịch 等đẳng 耶da 此thử 是thị 涅Niết 槃Bàn 一nhất 性tánh 之chi 宗tông 故cố 云vân 已dĩ 過quá 五ngũ 性tánh 之chi 見kiến 也dã )# 二nhị 者giả 眾chúng 生sanh 在tại 纏triền 之chi 因nhân 已dĩ 具cụ 出xuất 纏triền 果quả 法pháp 故cố 云vân 有hữu 如Như 來Lai 智trí 。 慧tuệ (# 鈔sao 云vân 二nhị 明minh 因nhân 有hữu 果quả 智trí 揀giản 勝thắng 初sơ 義nghĩa 但đãn 有hữu 佛Phật 性tánh 於ư 中trung 三tam 初sơ 正chánh 立lập 二nhị 正chánh 揀giản 三tam 結kết 勸khuyến 今kim 初sơ 謂vị 遠viễn 公công 等đẳng 釋thích 涅Niết 槃Bàn 言ngôn 因nhân 性tánh 本bổn 有hữu 果quả 性tánh 當đương 成thành 今kim 因nhân 有hữu 佛Phật 智trí 佛Phật 智trí 非phi 因nhân 故cố 超siêu 前tiền 也dã 所sở 以dĩ 有hữu 者giả 因nhân 果quả 二nhị 性tánh 無vô 二nhị 體thể 故cố 若nhược 因nhân 無vô 果quả 性tánh 果quả 是thị 新tân 生sanh 便tiện 有hữu 始thỉ 故cố 有hữu 始thỉ 佛Phật 性tánh 非phi 常thường 。 住trụ 故cố )# 非phi 但đãn 有hữu 性tánh 後hậu 方phương 當đương 成thành 亦diệc 非phi 理lý 先tiên 智trí 後hậu (# 鈔sao 云vân 第đệ 二nhị 正chánh 揀giản 前tiền 義nghĩa 於ư 中trung 二nhị 一nhất 揀giản 因nhân 果quả 不bất 同đồng 謂vị 前tiền 義nghĩa 意ý 如như 木mộc 有hữu 火hỏa 性tánh 鑽toàn 方phương 生sanh 火hỏa 乳nhũ 有hữu 酪lạc 性tánh 緣duyên 具cụ 成thành 酪lạc 今kim 此thử 中trung 意ý 果quả 尚thượng 本bổn 有hữu 況huống 於ư 因nhân 性tánh 況huống 當đương 有hữu 耶da 言ngôn 亦diệc 非phi 理lý 先tiên 智trí 後hậu 者giả 二nhị 揀giản 理lý 智trí 兩lưỡng 別biệt 若nhược 唯duy 理lý 為vi 先tiên 有hữu 者giả 則tắc 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 空không 。 不bất 名danh 智trí 慧tuệ 以dĩ 理lý 智trí 異dị 故cố 無vô 漏lậu 智trí 性tánh 本bổn 自tự 有hữu 之chi 不bất 應ưng 理lý 故cố 大đại 智trí 光quang 明minh 。 非phi 本bổn 有hữu 故cố 智trí 後hậu 生sanh 者giả 果quả 無vô 常thường 故cố 能năng 證chứng 所sở 證chứng 成thành 二nhị 體thể 故cố )# 是thị 知tri 涅Niết 槃Bàn 對đối 昔tích 方phương 便tiện 且thả 說thuyết 有hữu 性tánh 後hậu 學học 尚thượng 謂vị 談đàm 有hữu 藏tạng 無vô 況huống 聞văn 等đẳng 有hữu 果quả 智trí 誰thùy 當đương 信tín 者giả (# 是thị 知tri 涅Niết 槃Bàn 下hạ 第đệ 三tam 結kết 會hội 勸khuyến 信tín 謂vị 涅Niết 槃Bàn 終chung 極cực 會hội 昔tích 有hữu 餘dư 四tứ 十thập 九cửu 年niên 多đa 說thuyết 三tam 乘thừa 五ngũ 性tánh 之chi 教giáo 機cơ 習tập 已dĩ 久cửu 難nan 可khả 頓đốn 移di 且thả 說thuyết 有hữu 心tâm 皆giai 有hữu 佛Phật 性tánh 。 一nhất 經kinh 前tiền 後hậu 縱túng/tung 奪đoạt 合hợp 離ly 而nhi 其kỳ 明minh 言ngôn 凡phàm 是thị 有hữu 心tâm 定định 當đương 作tác 佛Phật 後hậu 學học 尚thượng 謂vị 談đàm 有hữu 藏tạng 無vô 者giả 即tức 大Đại 乘Thừa 法Pháp 師sư 法pháp 華hoa 疏sớ/sơ 意ý 涅Niết 槃Bàn 經kinh 言ngôn 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 皆giai 有hữu 佛Phật 性tánh 。 總tổng 談đàm 皆giai 有hữu 欲dục 奘tráng 眾chúng 生sanh 實thật 而nhi 明minh 之chi 通thông 別biệt 類loại 異dị 亦diệc 有hữu 無vô 者giả 藏tạng 在tại 一nhất 切thiết 總tổng 有hữu 之chi 中trung 言ngôn 通thông 別biệt 類loại 異dị 者giả 通thông 相tương/tướng 皆giai 有hữu 別biệt 揀giản 有hữu 無vô 有hữu 無vô 不bất 同đồng 不bất 應ưng 一nhất 例lệ 言ngôn 況huống 聞văn 等đẳng 有hữu 果quả 智trí 誰thùy 當đương 信tín 者giả 即tức 舉cử 今kim 宗tông 結kết 成thành 難nan 信tín 勸khuyến 物vật 信tín 耳nhĩ )# 三tam 彼bỉ 因nhân 中trung 之chi 果quả 智trí 即tức 他tha 佛Phật 之chi 果quả 智trí 以dĩ 圓viên 教giáo 宗tông 自tự 他tha 因nhân 果quả 無vô 二nhị 體thể 故cố 若nhược 不bất 爾nhĩ 者giả 。 此thử 說thuyết 眾chúng 生sanh 有hữu 果quả 何hà 名danh 說thuyết 佛Phật 智trí 耶da 斯tư 則tắc 玄huyền 又hựu 玄huyền 矣hĩ 非phi 華hoa 嚴nghiêm 宗tông 無vô 有hữu 斯tư 理lý (# 三tam 彼bỉ 因nhân 中trung 之chi 果quả 智trí 下hạ 第đệ 三tam 自tự 他tha 交giao 徹triệt 謂vị 諸chư 凡phàm 夫phu 。 因nhân 中trung 果quả 智trí 即tức 他tha 諸chư 佛Phật 已dĩ 成thành 。 果quả 智trí 自tự 身thân 佛Phật 性tánh 一nhất 身thân 竪thụ 論luận 他tha 佛Phật 在tại 凡phàm 自tự 他tha 橫hoạnh/hoành 辨biện 故cố 更cánh 玄huyền 也dã 不bất 爾nhĩ 此thử 說thuyết 眾chúng 生sanh 下hạ 以dĩ 理lý 成thành 立lập 自tự 他tha 平bình 等đẳng 謂vị 此thử 章chương 中trung 舉cử 其kỳ 十thập 喻dụ 以dĩ 辨biện 佛Phật 智trí 忽hốt 引dẫn 眾chúng 生sanh 有hữu 佛Phật 智trí 者giả 何hà 名danh 為vi 說thuyết 諸chư 佛Phật 心tâm 耶da 明minh 知tri 是thị 說thuyết 眾chúng 生sanh 之chi 心tâm 。 為vi 佛Phật 心tâm 矣hĩ 斯tư 則tắc 下hạ 乃nãi 結kết 歎thán 歸quy 宗tông 也dã )# 。

△# 二nhị 釋thích 通thông 疑nghi 難nan 二nhị 初sơ 順thuận 答đáp 前tiền 義nghĩa 。

但đãn 以dĩ 妄vọng 想tưởng 執chấp 著trước 而nhi 不bất 證chứng 得đắc 。

疑nghi 云vân 涅Niết 槃Bàn 云vân 佛Phật 性tánh 者giả 名danh 為vi 智trí 慧tuệ 有hữu 智trí 慧tuệ 時thời 則tắc 無vô 煩phiền 惱não 今kim 有hữu 佛Phật 智trí 那na 作tác 眾chúng 生sanh 釋thích 中trung 先tiên 順thuận 答đáp 前tiền 義nghĩa 謂vị 倒đảo 故cố 不bất 證chứng 豈khởi 得đắc 言ngôn 無vô 如như 壯tráng 士sĩ 迷mê 於ư 額ngạch 珠châu 豈khởi 謂vị 膚phu 中trung 無vô 實thật (# 鈔sao 如như 壯tráng 士sĩ 云vân 云vân 者giả 即tức 涅Niết 槃Bàn 第đệ 八bát 如Như 來Lai 性tánh 品phẩm 經kinh 文văn 廣quảng 長trường 撮toát 略lược 引dẫn 云vân 佛Phật 告cáo 迦Ca 葉Diếp 。 善thiện 男nam 子tử 譬thí 如như 力lực 士sĩ 。 眉mi 間gian 有hữu 珠châu 因nhân 與dữ 人nhân 相tương 撲phác 被bị 彼bỉ 頭đầu 觸xúc 珠châu 陷hãm 皮bì 底để 因nhân 而nhi 成thành 瘡sang 命mạng 醫y 治trị 療liệu 醫y 既ký 視thị 之chi 即tức 知tri 是thị 瘡sang 因nhân 珠châu 入nhập 膚phu 問vấn 力lực 士sĩ 云vân 汝nhữ 珠châu 何hà 在tại 答đáp 曰viết 我ngã 珠châu 已dĩ 失thất 良lương 醫y 語ngữ 云vân 珠châu 在tại 皮bì 中trung 初sơ 未vị 曾tằng 失thất 力lực 士sĩ 不bất 信tín 取thủ 鏡kính 視thị 之chi 明minh 了liễu 顯hiển 現hiện 力lực 士sĩ 見kiến 已dĩ 即tức 生sanh 。 歡hoan 喜hỷ 珠châu 喻dụ 佛Phật 性tánh 皮bì 喻dụ 煩phiền 惱não 失thất 喻dụ 不bất 知tri 醫y 喻dụ 善thiện 友hữu 鏡kính 喻dụ 教giáo 理lý 力lực 士sĩ 見kiến 珠châu 喻dụ 眾chúng 生sanh 見kiến 佛Phật 。 性tánh 云vân 爾nhĩ )# 又hựu 圓viên 覺giác 鈔sao 云vân 凡phàm 夫phu 妄vọng 想tưởng 二Nhị 乘Thừa 執chấp 著trước 經kinh 文văn 更cánh 有hữu 顛điên 倒đảo 二nhị 字tự 乃nãi 通thông 上thượng 二nhị 。

△# 二nhị 以dĩ 理lý 順thuận 成thành 。

若nhược 離ly 妄vọng 想tưởng 一Nhất 切Thiết 智Trí 自tự 然nhiên 智trí 無Vô 礙Ngại 智Trí 即tức 得đắc 現hiện 前tiền 。

若nhược 先tiên 無vô 離ly 倒đảo 寧ninh 有hữu 既ký 離ly 倒đảo 則tắc 現hiện 明minh 本bổn 不bất 無vô 如như 貧bần 得đắc 珠châu 非phi 今kim 授thọ 與dữ 是thị 以dĩ 涅Niết 槃Bàn 恐khủng 不bất 修tu 行hành 故cố 云vân 言ngôn 定định 有hữu 者giả 則tắc 為vi 執chấp 著trước 恐khủng 不bất 信tín 有hữu 故cố 云vân 若nhược 言ngôn 定định 無vô 則tắc 為vi 妄vọng 語ngữ 乍sạ 可khả 執chấp 著trước 不bất 可khả 妄vọng 語ngữ 自tự 然nhiên 智trí 者giả 自tự 覺giác 聖thánh 智trí 也dã 無Vô 礙Ngại 智Trí 者giả 始thỉ 本bổn 無vô 二nhị 絕tuyệt 二nhị 礙ngại 也dã (# 鈔sao 言ngôn 如như 貧bần 得đắc 珠châu 非phi 今kim 授thọ 與dữ 者giả 即tức 法pháp 華hoa 五ngũ 百bách 弟đệ 子tử 。 授thọ 記ký 品phẩm 說thuyết 繫hệ 珠châu 喻dụ 喻dụ 令linh 解giải 得đắc 記ký 經Kinh 云vân 譬thí 如như 有hữu 人nhân 。 至chí 親thân 友hữu 家gia 。 醉túy 酒tửu 而nhi 臥ngọa 。 是thị 時thời 親thân 友hữu 。 官quan 事sự 當đương 行hành 。 以dĩ 無vô 價giá 寶bảo 珠châu 。 繫hệ 其kỳ 衣y 裏lý 。 與dữ 之chi 而nhi 去khứ 。 其kỳ 人nhân 醉túy 臥ngọa 。 都đô 不bất 覺giác 知tri 。 起khởi 已dĩ 遊du 行hành 。 到đáo 於ư 他tha 國quốc 。 為vì 衣y 食thực 故cố 。 勤cần 力lực 求cầu 索sách 。 甚thậm 太thái 艱gian 難nan 若nhược 少thiểu 有hữu 得đắc 便tiện 以dĩ 為vi 足túc 。 於ư 後hậu 親thân 友hữu 。 會hội 遇ngộ 見kiến 之chi 。 而nhi 作tác 是thị 言ngôn 。 拙chuyết 哉tai 丈trượng 夫phu 何hà 為vi 衣y 食thực 。 乃nãi 至chí 如như 是thị 。 我ngã 昔tích 欲dục 令linh 。 汝nhữ 得đắc 安an 樂lạc 。 五ngũ 欲dục 自tự 恣tứ 。 於ư 某mỗ 年niên 日nhật 月nguyệt 。 以dĩ 無vô 價giá 寶bảo 珠châu 。 繫hệ 汝nhữ 衣y 裏lý 。 今kim 故cố 現hiện 在tại 。 而nhi 汝nhữ 不bất 知tri 。 勤cần 苦khổ 憂ưu 惱não 。 以dĩ 求cầu 自tự 活hoạt 。 甚thậm 為vi 癡si 也dã 。 汝nhữ 今kim 可khả 以dĩ 此thử 寶bảo 。 貿mậu 易dị 所sở 須tu 。 常thường 可khả 如như 意ý 。 無vô 所sở 乏phạp 短đoản 。 下hạ 合hợp 可khả 知tri 然nhiên 繫hệ 珠châu 有hữu 二nhị 一nhất 約ước 結kết 緣duyên 則tắc 圓viên 解giải 為vi 珠châu 為vi 說thuyết 為vi 繫hệ 煩phiền 惱não 惛hôn 醉túy 少thiểu 有hữu 微vi 解giải 故cố 曰viết 繫hệ 珠châu 五ngũ 道đạo 求cầu 樂nhạo/nhạc/lạc 為vi 勤cần 力lực 艱gian 難nan 證chứng 小tiểu 涅Niết 槃Bàn 不bất 求cầu 大đại 果quả 云vân 得đắc 少thiểu 為vi 足túc 。 後hậu 聞văn 法Pháp 華hoa 為vi 會hội 遇ngộ 親thân 友hữu 示thị 以dĩ 知tri 見kiến 如như 得đắc 衣y 珠châu 以dĩ 因nhân 易dị 果quả 無vô 樂nhạo/nhạc/lạc 不bất 得đắc 昔tích 以dĩ 繫hệ 之chi 故cố 云vân 非phi 今kim 授thọ 與dữ 二nhị 約ước 本bổn 性tánh 然nhiên 其kỳ 昔tích 繫hệ 亦diệc 非phi 新tân 與dữ 未vị 知tri 令linh 知tri 故cố 云vân 繫hệ 耳nhĩ 今kim 疏sớ/sơ 正chánh 取thủ 本bổn 性tánh 繫hệ 珠châu 以dĩ 成thành 本bổn 有hữu 故cố 云vân 非phi 今kim 授thọ 與dữ 是thị 以dĩ 涅Niết 槃Bàn 下hạ 以dĩ 涅Niết 槃Bàn 經kinh 結kết 成thành 上thượng 義nghĩa 執chấp 著trước 過quá 輕khinh 乍sạ 可khả 言ngôn 有hữu 妄vọng 語ngữ 過quá 重trọng/trùng 不bất 可khả 言ngôn 無vô 況huống 無vô 著trước 而nhi 知tri 決quyết 須tu 有hữu 矣hĩ 今kim 言ngôn 始thỉ 本bổn 無vô 二nhị 絕tuyệt 二nhị 礙ngại 者giả 此thử 有hữu 二nhị 意ý 一nhất 則tắc 眾chúng 生sanh 本bổn 有hữu 。 佛Phật 智trí 是thị 則tắc 本bổn 覺giác 不bất 礙ngại 始thỉ 覺giác 如như 是thị 而nhi 證chứng 名danh 無Vô 礙Ngại 智Trí 二nhị 者giả 斷đoạn 障chướng 顯hiển 了liễu 則tắc 無vô 煩phiền 惱não 所sở 知tri 二nhị 礙ngại 矣hĩ )# 。

△# 二nhị 舉cử 喻dụ 別biệt 明minh 二nhị 初sơ 喻dụ 。

便tiện 舉cử 一nhất 塵trần 含hàm 大Đại 千Thiên 經Kinh 卷quyển 之chi 喻dụ 。

△# 後hậu 合hợp 。

塵trần 況huống 眾chúng 生sanh 經kinh 況huống 佛Phật 智trí 。

論luận 中trung 撮toát 略lược 標tiêu 引dẫn 而nhi 已dĩ 然nhiên 經kinh 中trung 長trường/trưởng 行hành 文văn 廣quảng 今kim 引dẫn 偈kệ 頌tụng 云vân 如như 有hữu 大đại 經Kinh 卷quyển 量lượng 等đẳng 三Tam 千Thiên 界Giới 在tại 於ư 一nhất 塵trần 內nội 一nhất 切thiết 塵trần 悉tất 然nhiên 有hữu 一nhất 聰thông 慧tuệ 人nhân 淨tịnh 眼nhãn 悉tất 明minh 見kiến 破phá 塵trần 出xuất 經Kinh 卷quyển 普phổ 饒nhiêu 益ích 眾chúng 生sanh 。 佛Phật 智trí 亦diệc 如như 是thị 。 徧biến 在tại 眾chúng 生sanh 心tâm 妄vọng 想tưởng 之chi 所sở 纏triền 不bất 覺giác 亦diệc 不bất 知tri 。 諸chư 佛Phật 大đại 慈từ 。 悲bi 令linh 其kỳ 除trừ 妄vọng 想tưởng 如như 是thị 乃nãi 出xuất 現hiện 饒nhiêu 益ích 諸chư 菩Bồ 薩Tát 。 此thử 中trung 四tứ 偈kệ 前tiền 二nhị 偈kệ 喻dụ 明minh 後hậu 二nhị 偈kệ 法pháp 合hợp 前tiền 中trung 初sơ 偈kệ 明minh 大đại 經kinh 潛tiềm 塵trần 後hậu 偈kệ 明minh 出xuất 經kinh 益ích 物vật 後hậu 二nhị 偈kệ 亦diệc 然nhiên 今kim 論luận 此thử 段đoạn 即tức 法pháp 喻dụ 中trung 各các 前tiền 一nhất 偈kệ 意ý 以dĩ 喻dụ 上thượng 文văn 妄vọng 纏triền 佛Phật 智trí 也dã 大đại 疏sớ/sơ 云vân 大đại 經Kinh 卷quyển 者giả 喻dụ 佛Phật 智trí 無vô 涯nhai 性tánh 德đức 圓viên 滿mãn 也dã 等đẳng 三Tam 千Thiên 界Giới 者giả 喻dụ 智trí 如như 理lý 故cố 一nhất 塵trần 喻dụ 眾chúng 生sanh 者giả 略lược 有hữu 三tam 義nghĩa 一nhất 妄vọng 覆phú 真chân 故cố 二nhị 小tiểu 含hàm 大đại 故cố 三tam 一nhất 具cụ 多đa 故cố 一nhất 切thiết 塵trần 者giả 喻dụ 無vô 一nhất 眾chúng 生sanh 。 而nhi 不bất 具cụ 有hữu 佛Phật 智trí 故cố 。

△# 三tam 證chứng 佛Phật 開khai 示thị 二nhị 初sơ 合hợp 塵trần 含hàm 大đại 經kinh 。

次thứ 後hậu 又hựu 云vân 爾nhĩ 時thời 如Như 來Lai 。 普phổ 觀quán 法Pháp 界Giới 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 而nhi 作tác 是thị 言ngôn 。 奇kỳ 哉tai 奇kỳ 哉tai 。 此thử 諸chư 眾chúng 生sanh 。 云vân 何hà 具cụ 有hữu 如Như 來Lai 智trí 。 慧tuệ 迷mê 惑hoặc 不bất 見kiến 。

△# 後hậu 合hợp 破phá 塵trần 饒nhiêu 益ích 。

我ngã 當đương 教giáo 以dĩ 聖thánh 道Đạo 令linh 其kỳ 永vĩnh 離ly 妄vọng 想tưởng 自tự 於ư 身thân 中trung 。 得đắc 見kiến 如Như 來Lai 。 廣quảng 大đại 智trí 慧tuệ 。 與dữ 佛Phật 無vô 異dị 。

證chứng 佛Phật 開khai 示thị 即tức 合hợp 塵trần 含hàm 大đại 經kinh 如Như 來Lai 合hợp 前tiền 總tổng 慧tuệ 人nhân 普phổ 觀quán 下hạ 合hợp 淨tịnh 眼nhãn 悉tất 明minh 見kiến 奇kỳ 哉tai 者giả 嗟ta 歎thán 之chi 詞từ 奇kỳ 者giả 異dị 也dã 非phi 常thường 之chi 異dị 故cố 重trọng/trùng 歎thán 之chi 謂vị 眾chúng 生sanh 煩phiền 惱não 。 垢cấu 染nhiễm 身thân 中trung 而nhi 有hữu 圓viên 明minh 佛Phật 智trí 如như 貧bần 女nữ 而nhi 懷hoài 輪Luân 王Vương 胎thai 弊tệ 衣y 而nhi 裹khỏa 無vô 價giá 寶bảo 可khả 謂vị 世thế 間gian 之chi 異dị 事sự 也dã 若nhược 后hậu 妃phi 懷hoài 王vương 錦cẩm 囊nang 貯trữ 寶bảo 則tắc 非phi 異dị 矣hĩ 此thử 諸chư 眾chúng 生sanh 。 下hạ 明minh 所sở 歎thán 之chi 事sự 有hữu 而nhi 不bất 見kiến 是thị 須tu 開khai 之chi 所sở 以dĩ 我ngã 當đương 以dĩ 下hạ 正chánh 合hợp 破phá 塵trần 饒nhiêu 益ích 永vĩnh 離ly 妄vọng 想tưởng 即tức 合hợp 破phá 塵trần 得đắc 見kiến 智trí 慧tuệ 即tức 合hợp 出xuất 經Kinh 卷quyển 普phổ 。 饒nhiêu 益ích 眾chúng 生sanh 。

△# 三tam 依y 教giáo 原nguyên 人nhân 三tam 初sơ 辨biện 迷mê 悟ngộ 二nhị 初sơ 歎thán 昔tích 迷mê 二nhị 初sơ 明minh 迷mê 執chấp 之chi 由do 。

評bình 曰viết 我ngã 等đẳng 多đa 劫kiếp 未vị 遇ngộ 真chân 宗tông 不bất 解giải 反phản 自tự 原nguyên 身thân 。

言ngôn 真chân 宗tông 者giả 即tức 華hoa 嚴nghiêm 一Nhất 乘Thừa 實thật 教giáo 多đa 劫kiếp 未vị 遇ngộ 者giả 闕khuyết 勝thắng 緣duyên 故cố 不bất 解giải 反phản 自tự 原nguyên 身thân 者giả 闕khuyết 親thân 因nhân 故cố 即tức 內nội 無vô 始thỉ 覺giác 了liễu 因nhân 之chi 智trí 大đại 抵để 佛Phật 法Pháp 假giả 藉tạ 因nhân 緣duyên 既ký 因nhân 緣duyên 俱câu 闕khuyết 何hà 由do 得đắc 悟ngộ 。

△# 後hậu 顯hiển 迷mê 執chấp 之chi 相tướng 。

但đãn 執chấp 虗hư 妄vọng 之chi 相tướng 甘cam 認nhận 凡phàm 下hạ 或hoặc 畜súc 或hoặc 人nhân 。

既ký 迷mê 真chân 性tánh 所sở 以dĩ 執chấp 妄vọng 由do 執chấp 妄vọng 故cố 永vĩnh 處xứ 下hạ 流lưu 故cố 裴# 相tương/tướng 國quốc 發phát 菩Bồ 提Đề 心tâm 。 文văn 云vân 我ngã 有hữu 真chân 身thân 圓viên 滿mãn 空không 寂tịch 者giả 是thị 也dã 我ngã 有hữu 真chân 心tâm 廣quảng 大đại 靈linh 知tri 者giả 是thị 也dã 捨xả 而nhi 不bất 認nhận 而nhi 認nhận 此thử 身thân 妄vọng 念niệm 隨tùy 死tử 隨tùy 生sanh 與dữ 禽cầm 獸thú 雜tạp 類loại 比tỉ 肩kiên 受thọ 苦khổ 為vi 大đại 丈trượng 夫phu 。 者giả 豈khởi 不bất 羞tu 哉tai 斯tư 之chi 謂vị 也dã 。 上thượng 辨biện 昔tích 迷mê 。

△# 後hậu 顯hiển 今kim 悟ngộ 。

今kim 約ước 至chí 教giáo 原nguyên 之chi 方phương 覺giác 本bổn 來lai 是thị 佛Phật 。

遇ngộ 至chí 教giáo 為vi 勝thắng 緣duyên 解giải 心tâm 內nội 發phát 為vi 因nhân 了liễu 妄vọng 即tức 真chân 反phản 迷mê 成thành 悟ngộ 其kỳ 猶do 大đại 富phú 長trưởng 者giả 。 諸chư 相tướng 具cụ 足túc 。 忽hốt 因nhân 惛hôn 睡thụy 夢mộng 作tác 貧bần 賤tiện 醜xú 陋lậu 。 之chi 身thân 乞khất 丐cái 受thọ 苦khổ 無vô 所sở 不bất 至chí 。 忽hốt 人nhân 呼hô 覺giác 方phương 知tri 元nguyên 是thị 福phước 德đức 之chi 身thân 從tùng 前tiền 夢mộng 境cảnh 全toàn 成thành 虗hư 妄vọng 故cố 屏bính 山sơn 云vân 原nguyên 人nhân 一nhất 論luận 即tức 覺giác 者giả 之chi 一nhất 呼hô 也dã 。

△# 二nhị 依y 悟ngộ 修tu 證chứng 三tam 初sơ 約ước 悟ngộ 修tu 。

故cố 須tu 行hành 依y 佛Phật 行hạnh 心tâm 契khế 佛Phật 心tâm 返phản 本bổn 還hoàn 源nguyên 斷đoạn 除trừ 凡phàm 習tập 。

△# 二nhị 別biệt 明minh 證chứng 。

損tổn 之chi 又hựu 損tổn 以dĩ 至chí 無vô 為vi 。

△# 三tam 正chánh 明minh 證chứng 悟ngộ 之chi 相tướng 。

自tự 然nhiên 應ứng 用dụng 恆Hằng 沙sa 名danh 之chi 曰viết 佛Phật 。

行hành 依y 佛Phật 行hạnh 者giả 稱xưng 性tánh 悟ngộ 入nhập 故cố 前tiền 言ngôn 悟ngộ 者giả 即tức 屬thuộc 解giải 悟ngộ 此thử 言ngôn 悟ngộ 者giả 通thông 證chứng 解giải 故cố 返phản 本bổn 還hoàn 源nguyên 者giả 與dữ 體thể 相tướng 應ưng 也dã 斷đoạn 除trừ 凡phàm 習tập 者giả 達đạt 妄vọng 本bổn 空không 無vô 斷đoạn 而nhi 斷đoạn 也dã 言ngôn 凡phàm 習tập 者giả 即tức 二nhị 執chấp 二nhị 障chướng 也dã 然nhiên 諸chư 障chướng 品phẩm 有hữu 三tam 謂vị 種chủng 現hiện 習tập 於ư 此thử 三tam 中trung 習tập 氣khí 最tối 細tế 舉cử 細tế 況huống 麤thô 且thả 言ngôn 習tập 耳nhĩ 然nhiên 依y 此thử 宗tông 說thuyết 斷đoạn 證chứng 者giả 大đại 疏sớ/sơ 云vân 照chiếu 惑hoặc 無vô 本bổn 即tức 是thị 智trí 體thể 。 照chiếu 體thể 無vô 自tự 即tức 是thị 證chứng 如như 謂vị 迷mê 時thời 說thuyết 惑hoặc 悟ngộ 時thời 說thuyết 智trí 惑hoặc 體thể 智trí 體thể 無vô 二nhị 體thể 故cố 故cố 知tri 妄vọng 惑hoặc 性tánh 空không 全toàn 是thị 智trí 體thể 即tức 此thử 智trí 體thể 從tùng 緣duyên 無vô 性tánh 無vô 性tánh 之chi 性tánh 全toàn 是thị 真Chân 如Như 又hựu 即tức 寂tịch 之chi 照chiếu 曰viết 智trí 即tức 照chiếu 之chi 寂tịch 曰viết 如như 寂tịch 照chiếu 雙song 融dung 如như 智trí 一nhất 體thể 實thật 教giáo 斷đoạn 證chứng 大đại 意ý 如như 是thị 又hựu 十Thập 地Địa 經Kinh 云vân 非phi 初sơ 非phi 中trung 後hậu 非phi 言ngôn 辭từ 所sở 及cập 天thiên 親thân 論luận 釋thích 上thượng 句cú 云vân 是thị 斷đoạn 結kết 相tương/tướng 此thử 智trí 盡tận 漏lậu 為vi 初sơ 智trí 斷đoạn 為vi 中trung 為vi 後hậu 答đáp 云vân 非phi 初sơ 智trí 斷đoạn 亦diệc 非phi 中trung 後hậu 偈kệ 云vân 非phi 初sơ 非phi 中trung 後hậu 故cố 若nhược 爾nhĩ 云vân 何hà 。 斷đoạn 耶da 論luận 云vân 如như 燈đăng 燄diệm 非phi 唯duy 初sơ 中trung 後hậu 前tiền 中trung 後hậu 取thủ 故cố 謂vị 唯duy 取thủ 一nhất 時thời 則tắc 不bất 能năng 斷đoạn 。 三tam 時thời 總tổng 取thủ 方phương 說thuyết 能năng 斷đoạn 假giả 三tam 時thời 斷đoạn 則tắc 無vô 定định 斷đoạn 性tánh 謂vị 初sơ 若nhược 能năng 斷đoạn 不bất 假giả 中trung 後hậu 後hậu 若nhược 能năng 斷đoạn 不bất 假giả 初sơ 中trung 既ký 假giả 三tam 時thời 故cố 知tri 無vô 性tánh 一nhất 一nhất 准chuẩn 徵trưng 三tam 皆giai 不bất 斷đoạn 是thị 故cố 經kinh 言ngôn 非phi 初sơ 非phi 中trung 後hậu 由do 三tam 時thời 無vô 斷đoạn 方phương 能năng 斷đoạn 結kết 是thị 故cố 論luận 云vân 前tiền 中trung 後hậu 取thủ 故cố 論luận 主chủ 總tổng 取thủ 三tam 時thời 方phương 顯hiển 三tam 時thời 無vô 斷đoạn 經kinh 論luận 言ngôn 反phản 意ý 乃nãi 相tương/tướng 成thành 經kinh 則tắc 約ước 性tánh 論luận 則tắc 約ước 相tương/tướng 性tánh 相tướng 無vô 礙ngại 方phương 能năng 斷đoạn 結kết 此thử 通thông 實thật 教giáo 若nhược 直trực 就tựu 圓viên 教giáo 說thuyết 一nhất 障chướng 一nhất 切thiết 障chướng 一nhất 斷đoạn 一nhất 切thiết 斷đoạn 良lương 以dĩ 一nhất 念niệm 迷mê 處xứ 法Pháp 界Giới 皆giai 迷mê 而nhi 稱xưng 性tánh 斷đoạn 一nhất 惑hoặc 時thời 一nhất 切thiết 皆giai 斷đoạn 由do 一nhất 與dữ 一nhất 切thiết 互hỗ 為vi 緣duyên 起khởi 故cố 一nhất 法pháp 稱xưng 性tánh 徧biến 一nhất 切thiết 故cố 不bất 壞hoại 相tương/tướng 故cố 不bất 妨phương 別biệt 斷đoạn 以dĩ 別biệt 該cai 同đồng 皆giai 是thị 華hoa 嚴nghiêm 圓viên 宗tông 斷đoạn 證chứng 損tổn 之chi 又hựu 損tổn 下hạ 前tiền 約ước 悟ngộ 修tu 此thử 別biệt 明minh 證chứng 損tổn 之chi 又hựu 損tổn 者giả 躡niếp 前tiền 斷đoạn 習tập 起khởi 後hậu 證chứng 也dã 上thượng 一nhất 損tổn 字tự 即tức 前tiền 能năng 斷đoạn 下hạ 云vân 又hựu 損tổn 遣khiển 能năng 斷đoạn 心tâm 良lương 以dĩ 了liễu 妄vọng 本bổn 空không 假giả 名danh 曰viết 斷đoạn 執chấp 有hữu 實thật 斷đoạn 安an 能năng 造tạo 玄huyền 故cố 併tinh 斷đoạn 心tâm 亦diệc 遣khiển 之chi 爾nhĩ 故cố 云vân 又hựu 損tổn 則tắc 能năng 所sở 雙song 亡vong 方phương 契khế 無vô 為vi 矣hĩ 此thử 言ngôn 無vô 為vi 即tức 真Chân 如Như 性tánh 也dã 然nhiên 此thử 二nhị 句cú 語ngữ 借tá 道đạo 經kinh 彼bỉ 云vân 為vi 學học 日nhật 益ích 為vi 道đạo 日nhật 損tổn 損tổn 之chi 又hựu 損tổn 之chi 以dĩ 至chí 於ư 無vô 為vi 。 彼bỉ 意ý 謂vị 為vi 俗tục 學học 者giả 務vụ 求cầu 多đa 聞văn 日nhật 有hữu 所sở 益ích 修tu 道Đạo 之chi 士sĩ 絕tuyệt 學học 棄khí 智trí 反phản 其kỳ 樸phác 素tố 故cố 曰viết 無vô 為vi 。 今kim 但đãn 文văn 同đồng 義nghĩa 則tắc 各các 異dị 自tự 然nhiên 下hạ 正chánh 明minh 證chứng 悟ngộ 之chi 相tướng 言ngôn 應ứng 用dụng 恆Hằng 沙sa 者giả 前tiền 心tâm 契khế 佛Phật 心tâm 即tức 同đồng 佛Phật 體thể 今kim 顯hiển 即tức 體thể 之chi 用dụng 塵trần 塵trần 出xuất 現hiện 念niệm 念niệm 圓viên 成thành 故cố 曰viết 恆Hằng 沙sa 蓋cái 迷mê 時thời 成thành 恆Hằng 沙sa 塵trần 勞lao 悟ngộ 後hậu 成thành 恆Hằng 沙sa 妙diệu 用dụng 故cố 清thanh 凉# 心tâm 要yếu 云vân 心tâm 心tâm 作tác 佛Phật 無vô 一nhất 心tâm 而nhi 非phi 佛Phật 心tâm 處xứ 處xứ 證chứng 真chân 無vô 一nhất 塵trần 而nhi 非phi 佛Phật 土độ 良lương 以dĩ 知tri 一nhất 切thiết 。 法pháp 即tức 心tâm 自tự 性tánh 故cố 得đắc 成thành 就tựu 慧tuệ 身thân 。 不bất 由do 他tha 悟ngộ 。

△# 三tam 結kết 歎thán 深thâm 玄huyền 二nhị 初sơ 總tổng 結kết 前tiền 意ý 。

當đương 知tri 迷mê 悟ngộ 同đồng 一nhất 真chân 心tâm 。

迷mê 悟ngộ 同đồng 一nhất 真chân 心tâm 者giả 前tiền 文văn 廣quảng 說thuyết 迷mê 悟ngộ 之chi 相tướng 皆giai 約ước 於ư 人nhân 謂vị 迷mê 時thời 號hiệu 眾chúng 生sanh 悟ngộ 時thời 名danh 佛Phật 而nhi 其kỳ 所sở 迷mê 即tức 同đồng 所sở 悟ngộ 一nhất 真chân 心tâm 體thể 本bổn 無vô 異dị 也dã 大đại 鈔sao 云vân 動động 靜tĩnh 迷mê 悟ngộ 雖tuy 有hữu 二nhị 門môn 所sở 迷mê 真chân 性tánh 一nhất 源nguyên 莫mạc 二nhị 莫mạc 二nhị 之chi 源nguyên 即tức 一nhất 體thể 也dã 大đại 經Kinh 云vân 心tâm 佛Phật 與dữ 眾chúng 生sanh 是thị 三tam 無vô 差sai 別biệt 故cố 。 曰viết 同đồng 一nhất 真chân 心tâm 。

△# 後hậu 別biệt 歎thán 理lý 深thâm 。

大đại 哉tai 妙diệu 門môn 原nguyên 人nhân 至chí 此thử 。

(# △# 註chú 釋thích 殘tàn 疑nghi 二nhị 初sơ 總tổng 標tiêu )# 。

(# 然nhiên 佛Phật 說thuyết 前tiền 五ngũ 教giáo 或hoặc 漸tiệm 或hoặc 頓đốn )# 。

(# △# 後hậu 別biệt 釋thích 二nhị 初sơ 漸tiệm 二nhị 初sơ 總tổng 示thị )# 。

(# 若nhược 有hữu 中trung 下hạ 之chi 機cơ 則tắc 從tùng 淺thiển 至chí 深thâm 漸tiệm 漸tiệm 誘dụ 接tiếp )# 。

(# △# 後hậu 釋thích )# 。

(# 先tiên 說thuyết 初sơ 教giáo 令linh 離ly 惡ác 住trụ 善thiện 次thứ 說thuyết 二nhị 三tam 令linh 離ly 染nhiễm 住trụ 淨tịnh 後hậu 談đàm 四tứ 五ngũ 破phá 相tương/tướng 顯hiển 性tánh 會hội 權quyền 歸quy 實thật 依y 實thật 教giáo 修tu 乃nãi 至chí 成thành 佛Phật )# 。

(# △# 後hậu 頓đốn 二nhị 初sơ 總tổng 標tiêu )# 。

(# 若nhược 上thượng 上thượng 根căn 智trí 則tắc 從tùng 本bổn 至chí 末mạt )# 。

(# △# 後hậu 別biệt 釋thích )# 。

(# 謂vị 初sơ 便tiện 依y 第đệ 五ngũ 頓đốn 指chỉ 一nhất 真chân 心tâm 體thể 心tâm 體thể 既ký 顯hiển 自tự 覺giác 一nhất 切thiết 皆giai 是thị 。 虗hư 妄vọng 本bổn 來lai 空không 寂tịch 。 但đãn 以dĩ 迷mê 故cố 託thác 真chân 而nhi 起khởi 須tu 以dĩ 悟ngộ 心tâm 之chi 智trí 斷đoạn 惡ác 修tu 善thiện 。 息tức 妄vọng 歸quy 真chân 妄vọng 盡tận 真chân 圓viên 是thị 名danh 法Pháp 身thân 佛Phật )# 。

大đại 哉tai 者giả 歎thán 詞từ 也dã 包bao 括quát 凡phàm 聖thánh 徹triệt 究cứu 真chân 源nguyên 故cố 曰viết 大đại 也dã 教giáo 為vi 入nhập 理lý 之chi 門môn 從tùng 其kỳ 所sở 詮thuyên 得đắc 名danh 曰viết 妙diệu 或hoặc 能năng 詮thuyên 所sở 詮thuyên 皆giai 曰viết 妙diệu 門môn 聖thánh 智trí 悟ngộ 入nhập 之chi 所sở 由do 故cố 原nguyên 人nhân 一nhất 句cú 出xuất 其kỳ 所sở 以dĩ 亦diệc 對đối 前tiền 顯hiển 勝thắng 過quá 此thử 已dĩ 往vãng 。 更cánh 無vô 妙diệu 門môn (# 然nhiên 佛Phật 下hạ 注chú 釋thích 殘tàn 疑nghi 恐khủng 人nhân 疑nghi 云vân 前tiền 之chi 五ngũ 教giáo 皆giai 是thị 佛Phật 說thuyết 此thử 既ký 玄huyền 妙diệu 即tức 應ưng 前tiền 四Tứ 智Trí 無vô 用dụng 耶da 答đáp 機cơ 有hữu 勝thắng 劣liệt 教giáo 設thiết 多đa 方phương 若nhược 唯duy 一nhất 門môn 逗đậu 機cơ 不bất 足túc 又hựu 問vấn 既ký 有hữu 五ngũ 教giáo 未vị 知tri 所sở 被bị 之chi 機cơ 皆giai 要yếu 歷lịch 此thử 五ngũ 不bất 故cố 此thử 答đáp 云vân 機cơ 有hữu 頓đốn 漸tiệm 或hoặc 歷lịch 不bất 歷lịch 不bất 應ưng 一nhất 準chuẩn 若nhược 有hữu 下hạ 別biệt 明minh 漸tiệm 頓đốn 於ư 中trung 先tiên 明minh 漸tiệm 後hậu 明minh 頓đốn 言ngôn 中trung 下hạ 之chi 機cơ 者giả 論luận 文văn 從tùng 略lược 中trung 下hạ 合hợp 明minh 若nhược 別biệt 說thuyết 者giả 應ưng 云vân 若nhược 下hạ 機cơ 者giả 先tiên 從tùng 人nhân 天thiên 次thứ 入nhập 小Tiểu 乘Thừa 漸tiệm 漸tiệm 經kinh 歷lịch 乃nãi 至chí 第đệ 五ngũ 顯hiển 性tánh 若nhược 中trung 機cơ 者giả 不bất 由do 人nhân 天thiên 便tiện 從tùng 小Tiểu 乘Thừa 或hoặc 從tùng 法pháp 相tướng 乃nãi 至chí 顯hiển 性tánh 論luận 不bất 言ngôn 上thượng 機cơ 者giả 文văn 影ảnh 略lược 故cố 前tiền 有hữu 中trung 下hạ 後hậu 有hữu 上thượng 上thượng 上thượng 機cơ 必tất 然nhiên 亦diệc 應ưng 具cụ 云vân 若nhược 上thượng 根căn 者giả 不bất 歷lịch 前tiền 二nhị 或hoặc 從tùng 法pháp 相tướng 或hoặc 從tùng 破phá 相tương/tướng 便tiện 入nhập 實thật 教giáo 中trung 間gian 更cánh 有hữu 不bất 定định 之chi 機cơ 或hoặc 從tùng 人nhân 天thiên 不bất 歷lịch 小Tiểu 乘Thừa 便tiện 入nhập 大Đại 乘Thừa 或hoặc 從tùng 人nhân 天thiên 直trực 入nhập 顯hiển 性tánh 或hoặc 從tùng 小Tiểu 乘Thừa 直trực 入nhập 顯hiển 性tánh 良lương 以dĩ 眾chúng 生sanh 根căn 性tánh 。 有hữu 多đa 差sai 別biệt 論luận 不bất 繁phồn 文văn 可khả 以dĩ 意ý 得đắc 言ngôn 先tiên 說thuyết 初sơ 教giáo 令linh 離ly 惡ác 住trụ 善thiện 者giả 以dĩ 修tu 五Ngũ 戒Giới 十Thập 善Thiện 。 離ly 三tam 途đồ 惡ác 住trụ 人nhân 天thiên 善thiện 故cố 離ly 染nhiễm 住trụ 淨tịnh 者giả 染nhiễm 謂vị 二nhị 執chấp 二nhị 障chướng 淨tịnh 即tức 三tam 乘thừa 聖thánh 果Quả 會hội 權quyền 歸quy 實thật 不bất 唯duy 華hoa 嚴nghiêm 法pháp 華hoa 涅Niết 槃Bàn 亦diệc 此thử 宗tông 故cố 若nhược 上thượng 上thượng 根căn 下hạ 明minh 頓đốn 機cơ 也dã 上thượng 上thượng 根căn 者giả 即tức 圓viên 融dung 機cơ 從tùng 本bổn 至chí 末mạt 者giả 。 此thử 句cú 總tổng 標tiêu 即tức 以dĩ 顯hiển 性tánh 為vi 本bổn 漸tiệm 次thứ 乃nãi 至chí 人nhân 天thiên 。 為vi 末mạt 謂vị 初sơ 下hạ 別biệt 釋thích 從tùng 本bổn 至chí 末mạt 。 之chi 相tướng 頓đốn 指chỉ 一nhất 心tâm 是thị 顯hiển 性tánh 教giáo 本bổn 來lai 空không 寂tịch 。 即tức 破phá 相tương 教giáo 託thác 真chân 而nhi 起khởi 即tức 法pháp 相tướng 教giáo 謂vị 能năng 雙song 所sở 變biến 皆giai 以dĩ 真Chân 如Như 為vi 實thật 自tự 性tánh 唯duy 識thức 云vân 此thử 諸chư 法pháp 勝thắng 義nghĩa 亦diệc 即tức 是thị 真Chân 如Như 常thường 如như 其kỳ 性tánh 故cố 即tức 唯duy 識thức 實thật 性tánh 即tức 其kỳ 義nghĩa 也dã 斷đoạn 惡ác 修tu 善thiện 。 即tức 通thông 大đại 小Tiểu 乘Thừa 及cập 人nhân 天thiên 戒giới 善thiện 但đãn 以dĩ 悟ngộ 真chân 之chi 智trí 斷đoạn 修tu 異dị 於ư 前tiền 漸tiệm 不bất 悟ngộ 而nhi 修tu 也dã 良lương 以dĩ 此thử 宗tông 先tiên 悟ngộ 毗tỳ 盧lô 法Pháp 界Giới 後hậu 修tu 普Phổ 賢Hiền 行Hạnh 。 海hải 雖tuy 人nhân 天thiên 戒giới 善thiện 靡mĩ 有hữu 子tử 遺di 是thị 故cố 不bất 悟ngộ 而nhi 修tu 如như 土thổ/độ 作tác 器khí 器khí 器khí 皆giai 瓦ngõa 先tiên 悟ngộ 而nhi 修tu 如như 金kim 作tác 器khí 器khí 器khí 皆giai 金kim 矣hĩ 息tức 妄vọng 歸quy 真chân 者giả 應ưng 有hữu 問vấn 言ngôn 既ký 悟ngộ 一nhất 真chân 心tâm 體thể 了liễu 知tri 法pháp 法pháp 全toàn 真chân 何hà 必tất 更cánh 須tu 息tức 妄vọng 答đáp 楞lăng 嚴nghiêm 云vân 理lý 則tắc 頓đốn 悟ngộ 。 事sự 須tu 漸tiệm 除trừ 良lương 由do 無vô 始thỉ 習tập 深thâm 云vân 何hà 頓đốn 去khứ 其kỳ 猶do 聖thánh 王vương 登đăng 位vị 欲dục 與dữ 萬vạn 國quốc 同đồng 體thể 苗miêu 頑ngoan 不bất 庭đình 必tất 須tu 用dụng 武võ 直trực 得đắc 車xa 書thư 混hỗn 一nhất 方phương 能năng 坐tọa 拱củng 無vô 為vi 耳nhĩ 餘dư 文văn 可khả 知tri )# 。

△# 第đệ 四tứ 釋thích 第đệ 四tứ 會hội 通thông 本bổn 末mạt 二nhị 初sơ 標tiêu 牒điệp 大đại 門môn 。

四tứ 會hội 通thông 本bổn 末mạt (# 會hội 前tiền 所sở 斥xích 同đồng 歸quy 真chân 源nguyên 皆giai 是thị 正chánh 義nghĩa )# 。

前tiền 儒nho 道Đạo 人Nhân 天thiên 小Tiểu 乘Thừa 法pháp 相tướng 破phá 相tương/tướng 顯hiển 性tánh 遞đệ 遞đệ 相tương 望vọng 前tiền 前tiền 為vi 末mạt 後hậu 後hậu 為vi 本bổn 若nhược 以dĩ 顯hiển 性tánh 望vọng 前tiền 前tiền 皆giai 為vi 末mạt 顯hiển 性tánh 獨độc 本bổn 今kim 言ngôn 會hội 通thông 乃nãi 有hữu 二nhị 義nghĩa 一nhất 約ước 五ngũ 教giáo 相tương 望vọng 則tắc 以dĩ 顯hiển 性tánh 為vi 能năng 會hội 前tiền 四tứ 教giáo 及cập 儒nho 道đạo 皆giai 為vi 所sở 會hội 即tức 是thị 以dĩ 本bổn 會hội 末mạt 注chú 云vân 會hội 前tiền 所sở 斥xích 同đồng 歸quy 真chân 源nguyên 皆giai 了liễu 義nghĩa 故cố 真chân 源nguyên 既ký 非phi 所sở 斥xích 故cố 知tri 但đãn 會hội 前tiền 四tứ 然nhiên 約ước 能năng 所sở 相tương/tướng 合hợp 故cố 曰viết 會hội 通thông 本bổn 末mạt 二nhị 者giả 前tiền 顯hiển 性tánh 教giáo 亦diệc 是thị 所sở 會hội 即tức 以dĩ 此thử 第đệ 四tứ 一nhất 論luận 以dĩ 為vi 能năng 會hội 論luận 云vân 真chân 性tánh 雖tuy 為vi 身thân 本bổn 生sanh 起khởi 蓋cái 有hữu 因nhân 由do 則tắc 知tri 真chân 性tánh 亦diệc 所sở 會hội 也dã 以dĩ 但đãn 用dụng 真chân 性tánh 不bất 成thành 身thân 故cố (# 注chú 會hội 前tiền 所sở 斥xích 云vân 云vân 者giả 前tiền 以dĩ 執chấp 末mạt 迷mê 本bổn 故cố 須tu 斥xích 之chi 今kim 以dĩ 本bổn 該cai 末mạt 則tắc 前tiền 所sở 說thuyết 皆giai 是thị 即tức 本bổn 之chi 末mạt 迷mê 無vô 非phi 了liễu 義nghĩa 又hựu 依y 華hoa 嚴nghiêm 宗tông 具cụ 全toàn 收thu 全toàn 揀giản 二nhị 門môn 前tiền 約ước 別biệt 教giáo 一Nhất 乘Thừa 揀giản 則tắc 全toàn 揀giản 今kim 約ước 圓viên 教giáo 收thu 則tắc 全toàn 收thu )# 。

△# 後hậu 正chánh 釋thích 三tam 初sơ 總tổng 明minh 二nhị 初sơ 明minh 須tu 因nhân 緣duyên 初sơ 順thuận 明minh 。

真chân 性tánh 雖tuy 為vi 身thân 本bổn 生sanh 起khởi 蓋cái 有hữu 因nhân 由do 。

應ưng 有hữu 問vấn 云vân 前tiền 四tứ 教giáo 未vị 顯hiển 真chân 性tánh 故cố 非phi 了liễu 義nghĩa 今kim 既ký 直trực 顯hiển 已dĩ 是thị 盡tận 理lý 何hà 須tu 更cánh 會hội 前tiền 所sở 說thuyết 耶da 論luận 云vân 真chân 性tánh 雖tuy 為vi (# 云vân 云vân )# 意ý 謂vị 真chân 性tánh 為vi 本bổn 固cố 是thị 盡tận 理lý 然nhiên 性tánh 起khởi 為vi 相tương/tướng 必tất 具cụ 眾chúng 緣duyên 則tắc 前tiền 八bát 識thức 惑hoặc 業nghiệp 等đẳng 皆giai 其kỳ 緣duyên 也dã 。

△# 後hậu 反phản 顯hiển 。

不bất 可khả 無vô 端đoan 忽hốt 成thành 身thân 相tướng 。

如như 湛trạm 靜tĩnh 水thủy 要yếu 藉tạ 風phong 緣duyên 方phương 成thành 波ba 浪lãng 不bất 可khả 無vô 風phong 便tiện 成thành 浪lãng 也dã 。

△# 後hậu 正chánh 顯hiển 會hội 通thông 二nhị 初sơ 示thị 前tiền 斥xích 之chi 由do 。

但đãn 緣duyên 前tiền 宗tông 未vị 了liễu 所sở 以dĩ 節tiết 節tiết 斥xích 之chi 。

亦diệc 應ưng 先tiên 難nạn/nan 云vân 真chân 性tánh 成thành 身thân 既ký 假giả 八bát 識thức 等đẳng 緣duyên 則tắc 應ưng 前tiền 說thuyết 識thức 等đẳng 為vi 本bổn 亦diệc 有hữu 理lý 在tại 何hà 以dĩ 斥xích 之chi 故cố 今kim 釋thích 云vân 前tiền 宗tông 所sở 說thuyết 未vị 明minh 真chân 性tánh 但đãn 以dĩ 識thức 等đẳng 便tiện 為vi 身thân 本bổn 如như 執chấp 風phong 緣duyên 便tiện 為vi 波ba 浪lãng 不bất 言ngôn 水thủy 者giả 豈khởi 盡tận 理lý 耶da 。

△# 二nhị 正chánh 會hội 。

今kim 將tương 本bổn 末mạt 會hội 通thông 乃nãi 至chí 儒nho 道đạo 亦diệc 是thị 。

今kim 將tương 下hạ 正chánh 會hội 可khả 知tri 。

△# 二nhị 別biệt 會hội 四tứ 初sơ 依y 本bổn 起khởi 末mạt 二nhị 初sơ 標tiêu 示thị 。

(# 初sơ 唯duy 第đệ 五ngũ 性tánh 教giáo 所sở 說thuyết 從tùng 後hậu 段đoạn 已dĩ 去khứ 節tiết 級cấp 方phương 同đồng 諸chư 教giáo 各các 如như 註chú 說thuyết )# 。

(# 注chú 初sơ 唯duy 下hạ 別biệt 會hội 於ư 中trung 四tứ 初sơ 依y 本bổn 起khởi 末mạt 二nhị 舉cử 內nội 收thu 外ngoại 三tam 重trọng/trùng 辨biện 心tâm 境cảnh 四tứ 結kết 責trách 寡quả 聞văn 初sơ 文văn 分phần/phân 二nhị 初sơ 總tổng 彰chương 所sở 本bổn 即tức 標tiêu 生sanh 起khởi 以dĩ 為vi 宗tông 極cực 後hậu 依y 本bổn 會hội 末mạt 即tức 次thứ 第đệ 會hội 前tiền 諸chư 教giáo 一nhất 一nhất 文văn 中trung 皆giai 先tiên 以dĩ 注chú 詞từ 標tiêu 舉cử 後hậu 以dĩ 論luận 文văn 正chánh 顯hiển 初sơ 二nhị 又hựu 二nhị 先tiên 明minh 真chân 心tâm 本bổn 有hữu 後hậu 顯hiển 派phái 本bổn 從tùng 緣duyên 今kim 初sơ 此thử 文văn 大đại 抵để 全toàn 用dụng 起khởi 信tín 論luận 意ý 分phần/phân 判phán 諸chư 教giáo 淺thiển 深thâm 如như 得đắc 起khởi 信tín 意ý 則tắc 諸chư 教giáo 所sở 詮thuyên 分phân 齊tề 如như 指chỉ 諸chư 掌chưởng 爾nhĩ 問vấn 前tiền 云vân 宗tông 極cực 即tức 指chỉ 華hoa 嚴nghiêm 今kim 此thử 會hội 通thông 何hà 依y 起khởi 信tín 答đáp 華hoa 嚴nghiêm 一nhất 極cực 稱xưng 性tánh 圓viên 融dung 始thỉ 末mạt 深thâm 玄huyền 難nan 見kiến 分phân 齊tề 起khởi 信tín 深thâm 淺thiển 有hữu 序tự 故cố 得đắc 借tá 之chi 而nhi 起khởi 信tín 亦diệc 宗tông 華hoa 嚴nghiêm 同đồng 一nhất 性tánh 義nghĩa 故cố 用dụng 之chi 也dã 謂vị 起khởi 信tín 初sơ 說thuyết 一nhất 心tâm 即tức 當đương 華hoa 嚴nghiêm 一nhất 法Pháp 界Giới 心tâm 故cố 彼bỉ 立lập 義nghĩa 分phần/phân 云vân 摩Ma 訶Ha 衍Diên 者giả 。 總tổng 說thuyết 有hữu 二nhị 種chủng 一nhất 者giả 法pháp 二nhị 者giả 義nghĩa 所sở 言ngôn 法pháp 者giả 。 謂vị 眾chúng 生sanh 心tâm 是thị 心tâm 即tức 攝nhiếp 一nhất 切thiết 世thế 間gian 。 出xuất 世thế 間gian 法Pháp 。 云vân 云vân 次thứ 依y 一nhất 心tâm 開khai 真chân 生sanh 二nhị 門môn 解giải 釋thích 分phần/phân 云vân 依y 一nhất 心tâm 法pháp 有hữu 二nhị 種chủng 門môn 一nhất 心tâm 真Chân 如Như 門môn 二nhị 心tâm 生sanh 滅diệt 門môn 云vân 云vân 三tam 依y 生sanh 滅diệt 門môn 開khai 覺giác 不bất 覺giác 二nhị 義nghĩa 文văn 云vân 生sanh 滅diệt 門môn 者giả 依y 如Như 來Lai 藏tạng 。 故cố 有hữu 生sanh 滅diệt 心tâm 乃nãi 至chí 云vân 此thử 識thức 有hữu 二nhị 種chủng 義nghĩa 。 一nhất 者giả 覺giác 義nghĩa 二nhị 者giả 不bất 覺giác 義nghĩa 云vân 云vân 四tứ 依y 不bất 覺giác 義nghĩa 生sanh 三tam 細tế 文văn 云vân 依y 不bất 覺giác 故cố 有hữu 三tam 種chủng 相tương/tướng 與dữ 彼bỉ 不bất 覺giác 不bất 相tương 捨xả 離ly 。 云vân 何hà 為vi 三tam 。 一nhất 者giả 業nghiệp 相tương/tướng 二nhị 者giả 能năng 見kiến 相tương/tướng 三tam 者giả 境cảnh 界giới 相tương/tướng 五ngũ 依y 三tam 細tế 生sanh 六lục 麤thô 文văn 云vân 以dĩ 有hữu 境cảnh 界giới 緣duyên 故cố 復phục 生sanh 六lục 種chủng 相tương/tướng 一nhất 考khảo 智trí 相tương/tướng 法pháp 執chấp 俱câu 生sanh 二nhị 者giả 相tương 續tục 相tương/tướng 法pháp 執chấp 分phân 別biệt 三tam 者giả 執chấp 取thủ 相tương/tướng 我ngã 執chấp 俱câu 生sanh 四tứ 者giả 計kế 名danh 字tự 相tương/tướng 我ngã 執chấp 分phân 別biệt 五ngũ 者giả 起khởi 業nghiệp 相tương/tướng 六lục 者giả 業nghiệp 繫hệ 苦khổ 相tương/tướng 今kim 顯hiển 性tánh 教giáo 詮thuyên 至chí 一nhất 心tâm 若nhược 依y 賢hiền 首thủ 開khai 頓đốn 教giáo 即tức 當đương 真Chân 如Như 門môn 今kim 論luận 不bất 開khai 即tức 以dĩ 真Chân 如Như 門môn 合hợp 在tại 顯hiển 性tánh 教giáo 中trung 破phá 相tương/tướng 齊tề 生sanh 滅diệt 門môn 覺giác 不bất 覺giác 義nghĩa 法pháp 相tướng 齊tề 三tam 細tế 小Tiểu 乘Thừa 齊tề 後hậu 四tứ 麤thô 人nhân 天thiên 齊tề 起khởi 業nghiệp 受thọ 報báo 即tức 業nghiệp 繫hệ 苦khổ 儒nho 道đạo 所sở 說thuyết 尚thượng 不bất 知tri 受thọ 報báo 。 中trung 六lục 種chủng 差sai 別biệt 但đãn 於ư 人nhân 趣thú 中trung 以dĩ 義nghĩa 攝nhiếp 之chi 庶thứ 盡tận 內nội 外ngoại 原nguyên 人nhân 之chi 義nghĩa 耳nhĩ 已dĩ 知tri 大đại 義nghĩa 次thứ 按án 文văn 釋thích 注chú 文văn 標tiêu 舉cử 可khả 知tri )# 。

(# △# 二nhị 正chánh 明minh 二nhị 初sơ 總tổng 明minh 所sở 本bổn 二nhị 初sơ 明minh 真chân 心tâm 本bổn 有hữu 二nhị 初sơ 標tiêu 宗tông )# 。

謂vị 初sơ 唯duy 一nhất 真chân 靈linh 性tánh 。

△# 後hậu 顯hiển 相tương/tướng 。

不bất 生sanh 不bất 滅diệt 。 不bất 增tăng 不bất 減giảm 。 不bất 變biến 不bất 易dị 。

謂vị 初sơ 唯duy 一nhất 真chân 靈linh 性tánh 者giả 此thử 句cú 標tiêu 宗tông 次thứ 不bất 生sanh 下hạ 三tam 句cú 顯hiển 相tương/tướng 即tức 真Chân 如Như 門môn 意ý 彼bỉ 云vân 心tâm 真Chân 如Như 者giả 即tức 是thị 一nhất 法Pháp 界Giới 大đại 總tổng 相tương/tướng 法Pháp 門môn 體thể (# 即tức 論luận 一nhất 真chân 靈linh 性tánh )# 所sở 謂vị 心tâm 性tánh 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 。 與dữ 此thử 大đại 同đồng 也dã 乃nãi 至chí 云vân 畢tất 竟cánh 平bình 等đẳng 。 (# 論luận 云vân 不bất 增tăng 不bất 減giảm 。 是thị 平bình 等đẳng 義nghĩa )# 無vô 有hữu 變biến 易dị 。 (# 論luận 云vân 不bất 變biến 不bất 易dị 。 )# 不bất 可khả 破phá 壞hoại 。 唯duy 是thị 一nhất 心tâm 故cố 名danh 真Chân 如Như 。

△# 後hậu 派phái 本bổn 從tùng 緣duyên 二nhị 初sơ 出xuất 生sanh 滅diệt 所sở 以dĩ 。

眾chúng 生sanh 無vô 始thỉ 迷mê 睡thụy 。 不bất 自tự 覺giác 知tri 。

△# 後hậu 標tiêu 生sanh 滅diệt 所sở 依y 。

由do 隱ẩn 覆phú 故cố 名danh 如Như 來Lai 。 藏tạng 依y 如Như 來Lai 藏tạng 。 故cố 有hữu 生sanh 滅diệt 心tâm 相tương/tướng 。

眾chúng 生sanh 無vô 始thỉ 下hạ 派phái 本bổn 從tùng 緣duyên 此thử 下hạ 即tức 生sanh 滅diệt 門môn 初sơ 二nhị 句cú 出xuất 生sanh 滅diệt 所sở 以dĩ 由do 不bất 悟ngộ 故cố 全toàn 真Chân 如Như 成thành 生sanh 滅diệt 也dã 由do 隱ẩn 覆phú 故cố 名danh 如Như 來Lai 。 藏tạng 者giả 即tức 標tiêu 生sanh 滅diệt 門môn 所sở 依y 法pháp 體thể 龍long 樹thụ 論luận 於ư 此thử 作tác 兩lưỡng 重trọng/trùng 能năng 所sở 依y 初sơ 重trùng 以dĩ 如Như 來Lai 藏tạng 為vi 所sở 依y 總tổng 相tương 生sanh 滅diệt 不bất 生sanh 滅diệt 二nhị 義nghĩa 為vi 能năng 依y 別biệt 相tướng 第đệ 二nhị 重trùng 以dĩ 黎lê 耶da 識thức 為vi 所sở 依y 。 總tổng 相tương/tướng 覺giác 不bất 覺giác 二nhị 義nghĩa 為vi 能năng 依y 別biệt 相tướng 今kim 論luận 云vân 依y 如Như 來Lai 藏tạng 。 故cố 有hữu 生sanh 滅diệt 心tâm 相tương/tướng 者giả 正chánh 取thủ 如Như 來Lai 藏tạng 屬thuộc 顯hiển 性tánh 教giáo 生sanh 滅diệt 心tâm 者giả 屬thuộc 後hậu 破phá 相tương/tướng 相tương/tướng 躡niếp 而nhi 起khởi 。

△# 二nhị 依y 本bổn 會hội 末mạt 五ngũ 初sơ 會hội 破phá 相tương/tướng 二nhị 初sơ 標tiêu 舉cử 。

(# 自tự 此thử 方phương 是thị 第đệ 四tứ 教giáo 亦diệc 同đồng 破phá 此thử 已dĩ 前tiền 生sanh 滅diệt 諸chư 相tướng 也dã )# 。

(# 自tự 此thử 方phương 是thị 下hạ 依y 本bổn 會hội 末mạt 分phân 之chi 為vi 五ngũ 初sơ 會hội 破phá 相tương 教giáo 然nhiên 破phá 相tương 教giáo 義nghĩa 通thông 兩lưỡng 勢thế 若nhược 取thủ 空không 為vi 大Đại 乘Thừa 初sơ 門môn 即tức 令linh 入nhập 始thỉ 教giáo 若nhược 取thủ 破phá 相tương/tướng 顯hiển 性tánh 即tức 同đồng 終chung 教giáo 圭# 峯phong 以dĩ 終chung 頓đốn 圓viên 合hợp 為vi 顯hiển 性tánh 為vi 與dữ 法pháp 相tướng 躡niếp 趾chỉ 相tương 破phá 故cố 開khai 破phá 相tương/tướng 而nhi 以dĩ 賢hiền 首thủ 終chung 教giáo 義nghĩa 當đương 之chi 故cố 此thử 所sở 明minh 全toàn 同đồng 終chung 教giáo )# 。

(# △# 後hậu 正chánh 顯hiển )# 。

所sở 謂vị 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 。 真chân 心tâm 與dữ 生sanh 滅diệt 妄vọng 想tưởng 和hòa 合hợp 。 非phi 一nhất 非phi 異dị 。 名danh 為vi 阿a 賴lại 耶da 識thức 。 此thử 識thức 有hữu 覺giác 不bất 覺giác 二nhị 義nghĩa 。

言ngôn 所sở 謂vị 不bất 生sanh 滅diệt (# 云vân 云vân )# 者giả 此thử 中trung 真chân 心tâm 妄vọng 想tưởng 四tứ 字tự 論luận 主chủ 約ước 義nghĩa 加gia 文văn 令linh 人nhân 易dị 曉hiểu 餘dư 皆giai 起khởi 信tín 正chánh 文văn 言ngôn 不bất 生sanh 滅diệt 等đẳng 者giả 依y 龍long 樹thụ 論luận 不bất 生sanh 滅diệt 即tức 真Chân 如Như 生sanh 滅diệt 即tức 根căn 本bổn 無vô 明minh 謂vị 眾chúng 生sanh 迷mê 時thời 根căn 本bổn 無vô 明minh 起khởi 用dụng 名danh 獨độc 力lực 業nghiệp 相tương/tướng 能năng 熏huân 真Chân 如Như 真Chân 如Như 被bị 熏huân 起khởi 隨tùy 染nhiễm 用dụng 名danh 獨độc 力lực 隨tùy 相tương/tướng 真chân 妄vọng 和hòa 合hợp 名danh 俱câu 舍xá 動động 相tương/tướng 即tức 黎lê 耶da 細tế 相tương/tướng 故cố 曰viết 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 。 與dữ 生sanh 滅diệt 和hòa 合hợp 等đẳng 良lương 以dĩ 單đơn 真chân 不bất 立lập 獨độc 妄vọng 不bất 成thành 故cố 黎lê 耶da 中trung 通thông 真chân 及cập 妄vọng 方phương 名danh 真chân 具cụ 分phần/phân 唯duy 識thức 也dã 不bất 言ngôn 生sanh 滅diệt 與dữ 不bất 生sanh 滅diệt 。 合hợp 者giả 以dĩ 此thử 門môn 中trung 是thị 從tùng 本bổn 流lưu 末mạt 義nghĩa 故cố 言ngôn 非phi 一nhất 非phi 異dị 。 者giả 即tức 顯hiển 真chân 妄vọng 不bất 即tức 離ly 義nghĩa 由do 真chân 上thượng 隨tùy 緣duyên 妄vọng 上thượng 體thể 空không 故cố 真chân 妄vọng 不bất 異dị 由do 真chân 上thượng 不bất 變biến 妄vọng 上thượng 成thành 事sự 故cố 真chân 妄vọng 不bất 一nhất 故cố 勝thắng 鬘man 云vân 不bất 染nhiễm 而nhi 染nhiễm 難nan 可khả 了liễu 知tri 。 染nhiễm 而nhi 不bất 染nhiễm 難nan 可khả 了liễu 知tri 。 賢hiền 首thủ 用dụng 楞lăng 伽già 經kinh 意ý 以dĩ 如Như 來Lai 藏tạng 為vi 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 。 以dĩ 七thất 識thức 為vi 生sanh 滅diệt 此thử 二nhị 和hòa 合hợp 成thành 黎lê 耶da 識thức 故cố 黎lê 耶da 具cụ 生sanh 滅diệt 及cập 不bất 生sanh 滅diệt 應ưng 知tri 此thử 中trung 真chân 妄vọng 和hòa 合hợp 諸chư 識thức 緣duyên 起khởi 總tổng 作tác 四tứ 句cú 一nhất 唯duy 不bất 生sanh 滅diệt 謂vị 如Như 來Lai 藏tạng 如như 水thủy 濕thấp 性tánh 二nhị 唯duy 生sanh 滅diệt 謂vị 前tiền 七thất 識thức 如như 波ba 浪lãng 三tam 亦diệc 生sanh 滅diệt 亦diệc 不bất 生sanh 滅diệt 。 謂vị 黎lê 耶da 識thức 如như 海hải 含hàm 動động 靜tĩnh 四tứ 非phi 生sanh 滅diệt 非phi 不bất 生sanh 滅diệt 謂vị 無vô 明minh 如như 起khởi 浪lãng 風phong 緣duyên 言ngôn 阿a 賴lại 耶da 識thức 。 者giả 即tức 標tiêu 真chân 妄vọng 和hòa 合hợp 識thức 心tâm 名danh 也dã 亦diệc 云vân 黎lê 耶da 但đãn 梵Phạm 音âm 楚sở 夏hạ 梁lương 朝triêu 真Chân 諦Đế 三tam 藏tạng 就tựu 名danh 翻phiên 為vi 無vô 沒một 識thức 是thị 不bất 失thất 義nghĩa 唐đường 三tam 藏tạng 就tựu 義nghĩa 翻phiên 為vi 藏tạng 識thức 藏tạng 是thị 攝nhiếp 義nghĩa 所sở 攝nhiếp 名danh 藏tạng 攝nhiếp 藏tạng 不bất 失thất 故cố 大đại 義nghĩa 同đồng 耳nhĩ 以dĩ 諸chư 眾chúng 生sanh 。 取thủ 為vi 我ngã 故cố 所sở 以dĩ 然nhiên 者giả 。 良lương 以dĩ 真Chân 如Như 不bất 守thủ 自tự 性tánh 隨tùy 緣duyên 和hòa 合hợp 似tự 一nhất 似tự 常thường 愚ngu 者giả 不bất 知tri 。 以dĩ 似tự 為vi 實thật 孰thục 為vi 內nội 我ngã 我ngã 見kiến 所sở 攝nhiếp 故cố 名danh 曰viết 藏tạng 由do 此thử 二nhị 種chủng 我ngã 見kiến 不bất 起khởi 位vị 中trung 失thất 賴lại 耶da 名danh 又hựu 能năng 藏tạng 自tự 體thể 在tại 諸chư 法pháp 中trung 。 亦diệc 藏tạng 諸chư 法pháp 在tại 自tự 體thể 內nội 故cố 故cố 論luận 云vân 能năng 藏tạng 所sở 藏tạng 我ngã 愛ái 執chấp 藏tạng 是thị 此thử 義nghĩa 也dã 故cố 知tri 從tùng 義nghĩa 立lập 藏tạng 識thức 名danh 此thử 識thức 有hữu 覺giác 不bất 覺giác 二nhị 義nghĩa 者giả 由do 前tiền 不bất 生sanh 滅diệt 真chân 心tâm 故cố 有hữu 覺giác 義nghĩa 由do 前tiền 生sanh 滅diệt 妄vọng 識thức 故cố 立lập 不bất 覺giác 義nghĩa 龍long 樹thụ 論luận 云vân 覺giác 義nghĩa 者giả 是thị 真Chân 如Như 氣khí 分phần/phân 故cố 不bất 覺giác 義nghĩa 者giả 是thị 無vô 明minh 氣khí 分phần/phân 故cố 廣quảng 如như 彼bỉ 論luận 。

△# 二nhị 會hội 法pháp 相tướng 二nhị 初sơ 標tiêu 示thị 。

(# 此thử 下hạ 方phương 是thị 第đệ 三tam 法pháp 相tướng 教giáo 中trung 亦diệc 同đồng 此thử 說thuyết )# 。

(# 此thử 下hạ 方phương 是thị 會hội 法pháp 相tướng 教giáo 言ngôn 亦diệc 同đồng 此thử 說thuyết 者giả 良lương 以dĩ 此thử 文văn 正chánh 是thị 起khởi 信tín 終chung 實thật 教giáo 義nghĩa 以dĩ 深thâm 必tất 該cai 淺thiển 派phái 本bổn 成thành 末Mạt 法Pháp 相tương/tướng 齊tề 此thử 故cố 曰viết 亦diệc 同đồng 前tiền 後hậu 亦diệc 同đồng 皆giai 例lệ 此thử 釋thích )# 。

(# △# 二nhị 正chánh 顯hiển )# 。

依y 不bất 覺giác 故cố 最tối 初sơ 動động 念niệm 名danh 為vi 業nghiệp 相tương/tướng 又hựu 不bất 覺giác 此thử 念niệm 本bổn 無vô 故cố 轉chuyển 成thành 能năng 見kiến 之chi 識thức 及cập 所sở 見kiến 境cảnh 界giới 。 相tương/tướng 現hiện 又hựu 不bất 覺giác 此thử 境cảnh 但đãn 從tùng 自tự 心tâm 妄vọng 現hiện 執chấp 為vi 定định 有hữu 名danh 為vi 法pháp 執chấp 。

言ngôn 依y 不bất 覺giác 故cố 者giả 然nhiên 覺giác 義nghĩa 中trung 有hữu 本bổn 始thỉ 覺giác 等đẳng 義nghĩa 自tự 屬thuộc 淨tịnh 法pháp 上thượng 轉chuyển 門môn 中trung 非phi 今kim 所sở 用dụng 故cố 略lược 不bất 明minh 但đãn 說thuyết 不bất 覺giác 言ngôn 最tối 初sơ 動động 念niệm 名danh 為vi 業nghiệp 相tương/tướng 者giả 起khởi 信tín 云vân 一nhất 者giả 業nghiệp 相tương/tướng 以dĩ 依y 不bất 覺giác 故cố 心tâm 動động 說thuyết 名danh 為vi 業nghiệp 疏sớ/sơ 云vân 動động 作tác 是thị 業nghiệp 義nghĩa 即tức 此thử 心tâm 動động 是thị 也dã 名danh 為vi 業nghiệp 相tương/tướng 者giả 結kết 名danh 也dã 彼bỉ 疏sớ/sơ 云vân 此thử 雖tuy 動động 念niệm 而nhi 極cực 微vi 細tế 緣duyên 起khởi 一nhất 相tương/tướng 能năng 所sở 不bất 分phân 即tức 當đương 賴lại 耶da 自tự 證chứng 分phần/phân 也dã 如như 無vô 相tướng 論luận 云vân 問vấn 此thử 識thức 何hà 相tương/tướng 何hà 境cảnh 界giới 答đáp 相tương 及cập 境cảnh 界giới 不bất 可khả 分phân 別biệt 。 一nhất 體thể 無vô 異dị 。 當đương 知tri 此thử 約ước 賴lại 耶da 業nghiệp 相tương/tướng 義nghĩa 說thuyết 也dã 言ngôn 又hựu 不bất 覺giác 此thử 念niệm 至chí 能năng 見kiến 之chi 識thức 者giả 起khởi 信tín 云vân 二nhị 者giả 能năng 見kiến 相tương/tướng 以dĩ 依y 動động 故cố 能năng 見kiến 疏sớ/sơ 云vân 能năng 見kiến 相tương/tướng 者giả 即tức 是thị 轉chuyển 相tương 依y 前tiền 業nghiệp 識thức 轉chuyển 成thành 能năng 見kiến 如như 是thị 轉chuyển 相tương/tướng 雖tuy 有hữu 能năng 緣duyên 以dĩ 境cảnh 界giới 微vi 細tế 故cố 猶do 未vị 辨biện 之chi 如như 攝nhiếp 論luận 云vân 意ý 識thức 緣duyên 三tam 世thế 境cảnh 是thị 即tức 可khả 知tri 此thử 識thức 所sở 緣duyên 境cảnh 不bất 可khả 知tri 釋thích 曰viết 既ký 云vân 所sở 緣duyên 不bất 可khả 知tri 即tức 約ước 能năng 緣duyên 以dĩ 明minh 本bổn 識thức 轉chuyển 相tương/tướng 義nghĩa 也dã 此thử 當đương 賴lại 耶da 見kiến 分phần/phân 言ngôn 及cập 所sở 見kiến 境cảnh 界giới 。 相tương/tướng 現hiện 者giả 起khởi 信tín 云vân 三tam 者giả 境cảnh 界giới 相tương/tướng 以dĩ 依y 能năng 見kiến 故cố 境cảnh 界giới 妄vọng 現hiện 疏sớ/sơ 云vân 境cảnh 界giới 相tương/tướng 者giả 即tức 是thị 現hiện 相tướng 依y 前tiền 轉chuyển 相tương/tướng 能năng 現hiện 境cảnh 界giới 即tức 賴lại 耶da 相tương/tướng 分phần/phân 此thử 上thượng 三tam 細tế 屬thuộc 賴lại 耶da 識thức 言ngôn 又hựu 不bất 覺giác 至chí 名danh 為vi 法pháp 執chấp 者giả 即tức 六lục 麤thô 中trung 前tiền 二nhị 相tương/tướng 也dã 起khởi 信tín 云vân 以dĩ 有hữu 境cảnh 界giới 緣duyên 故cố 復phục 生sanh 六lục 種chủng 相tương/tướng 云vân 何hà 為vi 六lục 。 一nhất 者giả 智trí 相tương 依y 前tiền 境cảnh 界giới 心tâm 起khởi 分phân 別biệt 愛ái 與dữ 不bất 愛ái 故cố 疏sớ/sơ 云vân 於ư 前tiền 現hiện 識thức 所sở 現hiện 相tướng 上thượng 不bất 了liễu 自tự 心tâm 所sở 現hiện 故cố 創sáng/sang 起khởi 慧tuệ 數số 分phân 別biệt 染nhiễm 淨tịnh 執chấp 有hữu 定định 相tương/tướng 即tức 法pháp 執chấp 俱câu 生sanh 也dã 二nhị 者giả 相tương 續tục 相tương 依y 於ư 智trí 故cố 生sanh 其kỳ 苦khổ 樂lạc 覺giác 心tâm 起khởi 念niệm 相tương 應ứng 不bất 斷đoạn 故cố 疏sớ/sơ 云vân 謂vị 依y 前tiền 分phân 別biệt 愛ái 境cảnh 起khởi 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 覺giác 於ư 不bất 愛ái 境cảnh 起khởi 苦khổ 受thọ 覺giác 數sác 數sác 起khởi 念niệm 相tương 續tục 現hiện 前tiền 又hựu 能năng 起khởi 惑hoặc 潤nhuận 業nghiệp 引dẫn 持trì 生sanh 死tử 故cố 名danh 相tướng 續tục 即tức 法pháp 執chấp 分phân 別biệt 。

△# 三tam 會hội 小Tiểu 乘Thừa 二nhị 初sơ 標tiêu 舉cử 。

(# 此thử 下hạ 方phương 是thị 第đệ 二nhị 小Tiểu 乘Thừa 教giáo 中trung 亦diệc 同đồng 所sở 說thuyết )# 。

(# 此thử 下hạ 方phương 是thị 下hạ 會hội 小Tiểu 乘Thừa 教giáo 即tức 六lục 麤thô 中trung 執chấp 取thủ 計kế 名danh 二nhị 相tương/tướng )# 。

(# △# 後hậu 正chánh 顯hiển )# 。

執chấp 此thử 等đẳng 故cố 遂toại 見kiến 自tự 他tha 之chi 殊thù 便tiện 成thành 我ngã 執chấp 執chấp 我ngã 相tương/tướng 故cố 貪tham 愛ái 順thuận 情tình 諸chư 境cảnh 欲dục 以dĩ 潤nhuận 我ngã 嗔sân 嫌hiềm 違vi 情tình 諸chư 境cảnh 恐khủng 相tương/tướng 損tổn 惱não 愚ngu 癡si 之chi 情tình 。 展triển 轉chuyển 增tăng 長trưởng 。

言ngôn 執chấp 此thử 等đẳng 故cố 者giả 此thử 句cú 躡niếp 前tiền 相tương 續tục 相tương/tướng 起khởi 起khởi 信tín 云vân 三tam 者giả 執chấp 取thủ 相tương 依y 於ư 相tương 續tục 緣duyên 念niệm 境cảnh 界giới 住trụ 持trì 苦khổ 樂lạc 心tâm 起khởi 著trước 故cố 疏sớ/sơ 云vân 緣duyên 念niệm 境cảnh 界giới 住trụ 持trì 苦khổ 樂lạc 者giả 是thị 前tiền 相tương 續tục 相tương/tướng 心tâm 起khởi 著trước 故cố 一nhất 句cú 正chánh 釋thích 執chấp 取thủ 之chi 義nghĩa 謂vị 於ư 前tiền 苦khổ 樂lạc 等đẳng 不bất 了liễu 虗hư 妄vọng 深thâm 起khởi 取thủ 著trước 由do 取thủ 著trước 故cố 。 遂toại 見kiến 自tự 他tha 之chi 殊thù 便tiện 成thành 我ngã 執chấp 此thử 即tức 我ngã 執chấp 俱câu 生sanh 也dã 執chấp 我ngã 相tương/tướng 故cố 下hạ 即tức 當đương 計kế 名danh 字tự 相tương/tướng 彼bỉ 論luận 云vân 四tứ 者giả 計kế 名danh 字tự 相tương 依y 於ư 妄vọng 執chấp 分phân 別biệt 假giả 名danh 言ngôn 相tương/tướng 故cố 疏sớ/sơ 云vân 謂vị 彼bỉ 於ư 顛điên 倒đảo 所sở 執chấp 相tướng 上thượng 更cánh 立lập 假giả 名danh 是thị 分phân 別biệt 故cố 今kim 論luận 執chấp 我ngã 相tương/tướng 一nhất 句cú 亦diệc 躡niếp 前tiền 起khởi 而nhi 貪tham 瞋sân 癡si 配phối 此thử 相tương/tướng 者giả 由do 不bất 了liễu 順thuận 逆nghịch 等đẳng 境cảnh 及cập 與dữ 名danh 言ngôn 皆giai 虗hư 假giả 故cố 計kế 為vi 定định 實thật 遂toại 於ư 順thuận 情tình 名danh 相tướng 境cảnh 上thượng 起khởi 貪tham 於ư 違vi 情tình 名danh 相tướng 境cảnh 上thượng 起khởi 嗔sân 不bất 了liễu 二nhị 境cảnh 皆giai 由do 癡si 故cố 楞lăng 伽già 云vân 相tương/tướng 名danh 常thường 相tương 隨tùy 而nhi 生sanh 諸chư 妄vọng 想tưởng 釋thích 曰viết 諸chư 妄vọng 想tưởng 者giả 。 即tức 貪tham 瞋sân 癡si 也dã 。

△# 四tứ 會hội 人nhân 天thiên 二nhị 初sơ 標tiêu 舉cử 。

(# 此thử 下hạ 方phương 是thị 第đệ 一nhất 人nhân 天thiên 教giáo 中trung 亦diệc 同đồng 所sở 說thuyết )# 。

(# 會hội 人nhân 天thiên 中trung 標tiêu 舉cử 如như 注chú )# 。

(# △# 二nhị 正chánh 顯hiển )# 。

故cố 殺sát 盜đạo 等đẳng 心tâm 神thần 乘thừa 此thử 惡ác 業nghiệp 生sanh 於ư 地địa 獄ngục 。 鬼quỷ 畜súc 等đẳng 中trung 復phục 有hữu 怖bố 此thử 苦khổ 者giả 或hoặc 性tánh 善thiện 者giả 行hành 施thí 戒giới 等đẳng 心tâm 神thần 乘thừa 此thử 善thiện 業nghiệp 運vận 於ư 中trung 陰ấm 。 入nhập 母mẫu 胎thai 中trung 。

依y 論luận 會hội 通thông 即tức 起khởi 業nghiệp 受thọ 報báo 二nhị 相tương/tướng 由do 前tiền 三tam 毒độc 發phát 動động 身thân 口khẩu 造tạo 善thiện 惡ác 業nghiệp 。 業nghiệp 成thành 招chiêu 果quả 惡ác 中trung 殺sát 盜đạo 善thiện 中trung 施thí 戒giới 各các 等đẳng 其kỳ 餘dư 即tức 十thập 惡ác 十Thập 善Thiện 相tương/tướng 翻phiên 竝tịnh 屬thuộc 起khởi 業nghiệp 相tương/tướng 三tam 途đồ 人nhân 天thiên 即tức 受thọ 報báo 相tương/tướng 言ngôn 復phục 有hữu 怖bố 此thử 苦khổ 者giả 謂vị 遭tao 苦khổ 發phát 心tâm 改cải 惡ác 修tu 善thiện 故cố 或hoặc 性tánh 善thiện 者giả 由do 慣quán 熏huân 習tập 成thành 種chủng 性tánh 故cố 不bất 因nhân 遭tao 苦khổ 自tự 樂nhạo/nhạc/lạc 修tu 善thiện 也dã 言ngôn 心tâm 神thần 乘thừa 此thử 運vận 於ư 中trung 陰ấm 者giả 心tâm 神thần 即tức 賴lại 耶da 識thức 乘thừa 者giả 憑bằng 託thác 義nghĩa 運vận 者giả 轉chuyển 也dã 心tâm 為vi 能năng 乘thừa 業nghiệp 為vi 能năng 運vận 業nghiệp 如như 舟chu 車xa 心tâm 神thần 憑bằng 此thử 轉chuyển 入nhập 諸chư 趣thú 言ngôn 中trung 陰ấm 者giả 亦diệc 名danh 中trung 有hữu 謂vị 死tử 有hữu 之chi 後hậu 生sanh 有hữu 之chi 前tiền 中trung 間gian 所sở 有hữu 。 五ngũ 陰ấm 之chi 身thân 。 名danh 曰viết 中trung 陰ấm 即tức 以dĩ 異dị 熟thục 五ngũ 蘊uẩn 為vi 體thể 五ngũ 趣thú 之chi 中trung 皆giai 有hữu 中trung 陰ấm 除trừ 無vô 色sắc 界giới 但đãn 有hữu 四tứ 蘊uẩn 餘dư 皆giai 具cụ 有hữu 五ngũ 根căn 。 等đẳng 然nhiên 其kỳ 形hình 量lượng 大đại 小tiểu 各các 如như 本bổn 有hữu 之chi 量lượng 有hữu 云vân 人nhân 中trung 有hữu 減giảm 半bán 如như 本bổn 有hữu 六lục 尺xích 中trung 有hữu 三tam 尺xích 人nhân 天thiên 中trung 有hữu 其kỳ 身thân 潔khiết 白bạch 三tam 途đồ 中trung 有hữu 其kỳ 身thân 黑hắc 暗ám 一nhất 切thiết 中trung 有hữu 以dĩ 香hương 為vi 食thực 隨tùy 其kỳ 福phước 力lực 。 香hương 有hữu 差sai 殊thù 隨tùy 趣thú 勝thắng 劣liệt 勝thắng 得đắc 見kiến 劣liệt 劣liệt 不bất 見kiến 勝thắng 唯duy 同đồng 類loại 者giả 得đắc 互hỗ 相tương 見kiến 將tương 往vãng 受thọ 生sanh 時thời 不bất 見kiến 餘dư 境cảnh 但đãn 見kiến 受thọ 生sanh 和hòa 合hợp 因nhân 緣duyên 。 不bất 揀giản 遠viễn 近cận 剎sát 那na 便tiện 至chí 勢thế 力lực 極cực 速tốc 金kim 剛cang 鐵thiết 石thạch 不bất 能năng 為vi 礙ngại 。 言ngôn 入nhập 母mẫu 胎thai 中trung 。 者giả 俱câu 舍xá 頌tụng 云vân 倒đảo 心tâm 趣thú 欲dục 境cảnh 濕thấp 化hóa 染nhiễm 香hương 處xứ 謂vị 卵noãn 胎thai 二nhị 生sanh 中trung 有hữu 由do 彼bỉ 業nghiệp 力lực 。 遠viễn 見kiến 父phụ 母mẫu 交giao 會hội 起khởi 顛điên 倒đảo 心tâm 。 若nhược 男nam 中trung 有hữu 於ư 母mẫu 起khởi 愛ái 於ư 父phụ 起khởi 瞋sân 女nữ 者giả 反phản 此thử 由do 著trước 樂nhạo/nhạc/lạc 故cố 而nhi 便tiện 迷mê 悶muộn 以dĩ 迷mê 悶muộn 故cố 中trung 有hữu 麤thô 重trọng/trùng 而nhi 便tiện 受thọ 生sanh 故cố 云vân 倒đảo 心tâm 趣thú 欲dục 境cảnh 言ngôn 濕thấp 化hóa 染nhiễm 香hương 處xứ 者giả 謂vị 濕thấp 生sanh 中trung 有hữu 染nhiễm 香hương 受thọ 生sanh 若nhược 受thọ 生sanh 緣duyên 會hội 時thời 不bất 揀giản 遠viễn 近cận 皆giai 聞văn 香hương 氣khí 起khởi 染nhiễm 心tâm 已dĩ 彼bỉ 便tiện 受thọ 生sanh 隨tùy 業nghiệp 勝thắng 劣liệt 香hương 分phần/phân 好hảo 惡ác 故cố 曰viết 染nhiễm 香hương 若nhược 化hóa 生sanh 中trung 有hữu 染nhiễm 處xứ 受thọ 生sanh 若nhược 受thọ 生sanh 緣duyên 會hội 不bất 揀giản 遠viễn 近cận 見kiến 受thọ 生sanh 處xứ 而nhi 起khởi 愛ái 染nhiễm 彼bỉ 便tiện 受thọ 生sanh 隨tùy 業nghiệp 善thiện 惡ác 處xứ 有hữu 淨tịnh 穢uế 也dã 然nhiên 今kim 論luận 中trung 正chánh 說thuyết 人nhân 趣thú 故cố 但đãn 言ngôn 入nhập 母mẫu 胎thai 中trung 。 也dã 廣quảng 如như 別biệt 章chương 。

△# 五ngũ 會hội 儒nho 道đạo 二nhị 初sơ 總tổng 舉cử 。

(# 此thử 下hạ 方phương 是thị 儒nho 道đạo 二nhị 教giáo 亦diệc 同đồng 所sở 說thuyết )# 。

(# 儒nho 道đạo 二nhị 教giáo 亦diệc 同đồng 所sở 說thuyết 者giả 然nhiên 儒nho 道đạo 雖tuy 說thuyết 稟bẩm 氣khí 但đãn 溟minh 涬# 而nhi 說thuyết 非phi 如như 佛Phật 教giáo 本bổn 末mạt 詳tường 悉tất 而nhi 佛Phật 教giáo 四tứ 大đại 五ngũ 蘊uẩn 。 中trung 則tắc 具cụ 含hàm 稟bẩm 氣khí 之chi 氣khí 故cố 今kim 曲khúc 開khai 以dĩ 會hội 之chi 屏bính 山sơn 謂vị 西tây 方phương 有hữu 中trung 國quốc 之chi 書thư 中trung 國quốc 無vô 西tây 方phương 之chi 說thuyết 此thử 之chi 謂vị 也dã 。 又hựu 彼bỉ 溟minh 涬# 所sở 說thuyết 之chi 氣khí 得đắc 佛Phật 教giáo 發phát 明minh 方phương 能năng 委ủy 曲khúc 詳tường 盡tận )# 。

(# △# 二nhị 別biệt 會hội 三tam 初sơ 會hội 稟bẩm 氣khí 二nhị 初sơ 正chánh 會hội )# 。

稟bẩm 氣khí 受thọ 質chất (# 會hội 彼bỉ 所sở 說thuyết 以dĩ 氣khí 為vi 本bổn )# 氣khí 則tắc 頓đốn 具cụ 四tứ 大đại 漸tiệm 成thành 諸chư 根căn 心tâm 則tắc 頓đốn 具cụ 四tứ 蘊uẩn 漸tiệm 成thành 諸chư 識thức 十thập 月nguyệt 滿mãn 足túc 。 生sanh 來lai 名danh 人nhân 即tức 我ngã 等đẳng 今kim 者giả 。 身thân 心tâm 是thị 也dã 。

稟bẩm 氣khí 受thọ 質chất 者giả 氣khí 即tức 父phụ 母mẫu 赤xích 白bạch 中trung 有hữu 攬lãm 之chi 以dĩ 成thành 形hình 質chất 即tức 周chu 易dị 所sở 云vân 精tinh 氣khí 為vi 物vật 也dã 下hạ 說thuyết 心tâm 則tắc 頓đốn 具cụ 四tứ 蘊uẩn 即tức 游du 魂hồn 為vi 變biến 也dã 言ngôn 氣khí 則tắc 頓đốn 具cụ 四tứ 大đại 者giả 謂vị 所sở 稟bẩm 氣khí 中trung 便tiện 有hữu 地địa 水thủy 火hỏa 風phong 。 故cố 又hựu 瑜du 伽già 云vân 爾nhĩ 時thời 父phụ 母mẫu 。 貪tham 愛ái 俱câu 極cực 最tối 後hậu 各các 出xuất 。 一nhất 滴tích 濃nồng 厚hậu 精tinh 血huyết 。 和hòa 合hợp 住trụ 母mẫu 胎thai 中trung 。 猶do 如như 熟thục 乳nhũ 中trung 有hữu 賴lại 耶da 依y 之chi 而nhi 住trụ 此thử 即tức 名danh 為vi 。 羯yết 羅la 藍lam 位vị 言ngôn 漸tiệm 成thành 諸chư 根căn 者giả 寶bảo 積tích 經Kinh 云vân 是thị 諸chư 眾chúng 生sanh 。 託thác 胎thai 母mẫu 腹phúc 凡phàm 經kinh 三tam 十thập 八bát 箇cá 七thất 日nhật 有hữu 二nhị 十thập 九cửu 種chủng 業nghiệp 風phong 所sở 吹xuy 。 次thứ 第đệ 成thành 就tựu 。 第đệ 一nhất 七thất 日nhật 猶do 如như 酪lạc 漿tương 第đệ 二nhị 七thất 日nhật 。 狀trạng 如như 凝ngưng 酥tô 乃nãi 至chí 第đệ 三tam 十thập 七thất 七thất 日nhật 。 念niệm 欲dục 出xuất 生sanh 三tam 十thập 八bát 七thất 日nhật 。 滿mãn 足túc 十thập 月nguyệt 。 向hướng 母mẫu 產sản 門môn 倒đảo 卓trác 而nhi 生sanh 又hựu 云vân 從tùng 此thử 已dĩ 後hậu 。 復phục 經kinh 四tứ 日nhật 方phương 乃nãi 出xuất 生sanh 凡phàm 經kinh 二nhị 百bách 七thất 十thập 日nhật 故cố 云vân 漸tiệm 成thành 諸chư 根căn 心tâm 則tắc 頓đốn 具cụ 四tứ 蘊uẩn 漸tiệm 成thành 諸chư 識thức 者giả 以dĩ 賴lại 耶da 識thức 是thị 總tổng 報báo 主chủ 有hữu 王vương 必tất 有hữu 所sở 故cố 而nhi 前tiền 五ngũ 識thức 要yếu 依y 根căn 境cảnh 方phương 能năng 發phát 故cố 而nhi 處xứ 胎thai 時thời 根căn 境cảnh 未vị 具cụ 故cố 無vô 前tiền 五ngũ 其kỳ 六lục 七thất 識thức 由do 無vô 境cảnh 故cố 亦diệc 無vô 發phát 用dụng 出xuất 胎thai 之chi 後hậu 諸chư 識thức 方phương 具cụ 故cố 曰viết 漸tiệm 成thành 由do 此thử 故cố 說thuyết 賴lại 耶da 來lai 為vi 先tiên 鋒phong 去khứ 為vi 殿điện 後hậu 言ngôn 十thập 月nguyệt 滿mãn 足túc 。 者giả 如như 前tiền 所sở 說thuyết 。 通thông 計kế 在tại 胎thai 二nhị 百bách 七thất 十thập 日nhật 除trừ 小tiểu 盡tận 算toán 屬thuộc 十thập 月nguyệt 數số 然nhiên 約ước 多đa 分phần 故cố 說thuyết 十thập 月nguyệt 亦diệc 有hữu 五ngũ 七thất 八bát 月nguyệt 或hoặc 一nhất 年niên 生sanh 者giả 如như 羅la 去khứ 六lục 年niên 而nhi 誕đản 脅hiếp 尊tôn 者giả 六lục 十thập 年niên 老lão 聃đam 八bát 十thập 年niên 故cố 知tri 十thập 月nguyệt 多đa 人nhân 如như 是thị 。

△# 二nhị 結kết 正chánh 義nghĩa 二nhị 初sơ 舉cử 正chánh 義nghĩa 。

故cố 知tri 身thân 心tâm 各các 有hữu 其kỳ 本bổn 。

△# 二nhị 結kết 成thành 。

二nhị 類loại 和hòa 合hợp 方phương 成thành 一nhất 人nhân 天thiên 脩tu 羅la 等đẳng 大đại 同đồng 於ư 此thử 。

各các 有hữu 本bổn 者giả 身thân 以dĩ 血huyết 氣khí 為vi 本bổn 心tâm 以dĩ 業nghiệp 惑hoặc 為vi 本bổn (# 且thả 就tựu 枝chi 末mạt 實thật 通thông 法pháp 性tánh )# 言ngôn 二nhị 類loại 和hòa 合hợp 下hạ 結kết 成thành 可khả 知tri 言ngôn 天thiên 修tu 羅la 等đẳng 大đại 同đồng 此thử 者giả 同đồng 前tiền 氣khí 則tắc 頓đốn 具cụ 四tứ 大đại 漸tiệm 成thành 諸chư 根căn 心tâm 則tắc 頓đốn 具cụ 四tứ 蘊uẩn 漸tiệm 成thành 諸chư 識thức 故cố 起khởi 世thế 經Kinh 云vân 復phục 有hữu 一nhất 種chủng 。 以dĩ 身thân 善thiện 行hành 。 口khẩu 意ý 善thiện 行hành 。 身thân 壞hoại 命mạng 終chung 。 生sanh 於ư 上thượng 天thiên 彼bỉ 天thiên 上thượng 識thức 。 初sơ 相tương 續tục 生sanh 。 即tức 共cộng 名danh 色sắc 。 一nhất 時thời 俱câu 生sanh 。 有hữu 名danh 色sắc 故cố 。 即tức 生sanh 六lục 入nhập 。 彼bỉ 於ư 天thiên 中trung 。 若nhược 是thị 天thiên 男nam 。 即tức 於ư 天thiên 子tử 。 坐tọa 膝tất 邊biên 生sanh 。 若nhược 是thị 天thiên 女nữ 。 即tức 於ư 其kỳ 母mẫu 兩lưỡng 股cổ 內nội 生sanh 。 初sơ 出xuất 之chi 時thời 。 狀trạng 如như 人nhân 間gian 。 十thập 二nhị 歲tuế 兒nhi 。 彼bỉ 天thiên 即tức 稱xưng 。 是thị 我ngã 兒nhi 女nữ 。 (# 云vân 云vân )# 然nhiên 且thả 約ước 欲dục 界giới 若nhược 上thượng 二nhị 界giới 但đãn 由do 定định 力lực 引dẫn 生sanh 而nhi 無vô 色sắc 界giới 但đãn 有hữu 四tứ 蘊uẩn 無vô 四tứ 大đại 麤thô 色sắc 應ưng 說thuyết 上thượng 二nhị 界giới 但đãn 以dĩ 心tâm 為vi 本bổn 言ngôn 脩tu 羅la 者giả 梵Phạn 語ngữ 阿a 脩tu 羅la 古cổ 翻phiên 無vô 酒tửu 亦diệc 云vân 不bất 飲ẩm 酒tửu 神thần 謂vị 海hải 水thủy 醎hàm 苦khổ 釀# 酒tửu 不bất 成thành 因nhân 茲tư 不bất 飲ẩm 新tân 云vân 阿a 素tố 羅la 此thử 云vân 非phi 天thiên 謂vị 受thọ 福phước 如như 天thiên 無vô 天thiên 實thật 德đức 故cố 曰viết 非phi 天thiên 前tiền 人nhân 天thiên 中trung 而nhi 不bất 別biệt 說thuyết 阿a 脩tu 羅la 者giả 由do 此thử 脩tu 羅la 通thông 四tứ 生sanh 故cố 四tứ 趣thú 攝nhiếp 之chi 等đẳng 者giả 等đẳng 諸chư 僊tiên 也dã 如như 楞lăng 嚴nghiêm 開khai 十thập 種chủng 僊tiên 諸chư 教giáo 之chi 中trung 不bất 別biệt 說thuyết 者giả 合hợp 人nhân 中trung 故cố 既ký 屬thuộc 人nhân 中trung 與dữ 前tiền 人nhân 同đồng 。

△# 二nhị 會hội 自tự 然nhiên 二nhị 初sơ 正chánh 會hội 二nhị 初sơ 舉cử 因nhân 驗nghiệm 果quả 二nhị 初sơ 總tổng 明minh 。

然nhiên 雖tuy 因nhân 引dẫn 業nghiệp 受thọ 得đắc 此thử 身thân 復phục 由do 滿mãn 業nghiệp 故cố 貴quý 賤tiện 貧bần 富phú 壽thọ 夭yểu 病bệnh 健kiện 盛thịnh 衰suy 苦khổ 樂lạc 。

從tùng 此thử 已dĩ 下hạ 二nhị 段đoạn 先tiên 舉cử 論luận 文văn 後hậu 以dĩ 注chú 指chỉ 不bất 同đồng 前tiền 文văn 注chú 先tiên 標tiêu 舉cử 隨tùy 作tác 者giả 意ý 不bất 拘câu 一nhất 軌quỹ 耳nhĩ 此thử 文văn 承thừa 前tiền 心tâm 神thần 乘thừa 此thử 運vận 於ư 中trung 陰ấm 處xứ 來lai 前tiền 文văn 大đại 意ý 由do 持trì 五Ngũ 戒Giới 今kim 得đắc 人nhân 身thân 。 外ngoại 人nhân 難nạn/nan 云vân 既ký 由do 善thiện 業nghiệp 感cảm 得đắc 人nhân 身thân 人nhân 身thân 既ký 同đồng 則tắc 應ưng 貴quý 則tắc 同đồng 貴quý 賤tiện 則tắc 同đồng 賤tiện 何hà 故cố 不bất 同đồng 。 故cố 今kim 答đáp 云vân 引dẫn 業nghiệp 招chiêu 總tổng 報báo 滿mãn 業nghiệp 招chiêu 別biệt 報báo 總tổng 報báo 同đồng 者giả 引dẫn 業nghiệp 同đồng 故cố 別biệt 報báo 異dị 者giả 滿mãn 業nghiệp 不bất 同đồng 故cố 言ngôn 引dẫn 業nghiệp 者giả 唯duy 識thức 云vân 勝thắng 業nghiệp 名danh 引dẫn 引dẫn 餘dư 業nghiệp 生sanh 故cố 報báo 亦diệc 名danh 引dẫn 引dẫn 餘dư 果quả 故cố 言ngôn 滿mãn 業nghiệp 者giả 謂vị 能năng 成thành 滿mãn 總tổng 報báo 果quả 事sự 故cố 因nhân 果quả 發phát 有hữu 滿mãn 義nghĩa 如như 人nhân 修tu 五Ngũ 戒Giới 時thời 或hoặc 敬kính 或hoặc 慢mạn 或hoặc 施thí 或hoặc 慳san 等đẳng 由do 此thử 二nhị 業nghiệp 引dẫn 滿mãn 不bất 純thuần 故cố 於ư 果quả 中trung 總tổng 別biệt 報báo 異dị 總tổng 別biệt 善thiện 惡ác 應ưng 作tác 四tứ 句cú 分phân 別biệt 一nhất 者giả 總tổng 善thiện 別biệt 不bất 善thiện 謂vị 人nhân 中trung 貧bần 病bệnh 等đẳng 二nhị 者giả 別biệt 善thiện 總tổng 不bất 善thiện 如như 畜súc 有hữu 肥phì 好hảo/hiếu 莊trang 嚴nghiêm 等đẳng 三tam 總tổng 別biệt 俱câu 善thiện 如như 人nhân 中trung 壽thọ 福phước 等đẳng 四tứ 總tổng 別biệt 俱câu 不bất 善thiện 如như 畜súc 中trung 盲manh 跛bả 等đẳng 故cố 俱câu 舍xá 云vân 一nhất 業nghiệp 引dẫn 一nhất 生sanh 多đa 業nghiệp 能năng 圓viên 滿mãn 是thị 也dã 。

△# 二nhị 別biệt 顯hiển 。

謂vị 前tiền 生sanh 敬kính 慢mạn 為vi 因nhân 今kim 感cảm 貴quý 賤tiện 之chi 果quả 乃nãi 至chí 仁nhân 壽thọ 殺sát 夭yểu 施thí 富phú 慳san 貧bần 種chủng 種chủng 別biệt 報báo 。 不bất 可khả 具cụ 述thuật 。

此thử 則tắc 於ư 前tiền 三tam 報báo 之chi 中trung 生sanh 報báo 果quả 也dã 文văn 中trung 因nhân 果quả 二nhị 二nhị 相tương/tướng 合hợp 意ý 云vân 前tiền 生sanh 恭cung 敬kính 於ư 人nhân 今kim 感cảm 尊tôn 貴quý 之chi 果quả 前tiền 生sanh 輕khinh 慢mạn 於ư 人nhân 今kim 感cảm 卑ty 賤tiện 文văn 舉cử 敬kính 慢mạn 以dĩ 例lệ 其kỳ 餘dư 故cố 云vân 乃nãi 至chí 仁nhân 壽thọ 已dĩ 下hạ 即tức 所sở 例lệ 也dã 仁nhân 殺sát 施thí 慳san 為vi 因nhân 壽thọ 夭yểu 富phú 貧bần 為vi 果quả 言ngôn 種chủng 種chủng 別biệt 報báo 者giả 即tức 妍nghiên 醜xú 智trí 愚ngu 之chi 類loại 各các 以dĩ 因nhân 果quả 相tương/tướng 屬thuộc 明minh 之chi 在tại 五ngũ 果quả 中trung 即tức 等đẳng 流lưu 果quả 也dã 。

△# 二nhị 舉cử 果quả 驗nghiệm 因nhân 。

是thị 以dĩ 此thử 身thân 或hoặc 有hữu 無vô 惡ác 自tự 禍họa 無vô 善thiện 自tự 福phước 不bất 仁nhân 而nhi 壽thọ 不bất 殺sát 而nhi 夭yểu 等đẳng 者giả 皆giai 是thị 前tiền 生sanh 。 滿mãn 業nghiệp 已dĩ 定định 故cố 今kim 世thế 不bất 因nhân 所sở 作tác 自tự 然nhiên 而nhi 然nhiên 。

此thử 中trung 無vô 惡ác 自tự 禍họa 等đẳng 與dữ 前tiền 無vô 行hành 而nhi 貴quý 守thủ 行hành 而nhi 賤tiện 等đẳng 大đại 意ý 全toàn 同đồng 但đãn 前tiền 舉cử 之chi 意ý 在tại 反phản 彼bỉ 所sở 執chấp 今kim 所sở 明minh 者giả 正chánh 顯hiển 宿túc 業nghiệp 差sai 殊thù 而nhi 前tiền 事sự 迹tích 可khả 引dẫn 用dụng 爾nhĩ (# 如như 桀# 紂# 顏nhan 冉nhiễm 等đẳng )# 今kim 且thả 略lược 舉cử 其kỳ 一nhất 如như 云vân 不bất 殺sát 而nhi 夭yểu 者giả 不bất 殺sát 仁nhân 也dã 孔khổng 聖thánh 嘗thường 曰viết 仁nhân 者giả 壽thọ 又hựu 嘗thường 歎thán 顏nhan 子tử 曰viết 回hồi 也dã 其kỳ 心tâm 三tam 月nguyệt 不bất 違vi 仁nhân 若nhược 責trách 仁nhân 壽thọ 於ư 一nhất 世thế 則tắc 顏nhan 子tử 宜nghi 其kỳ 壽thọ 矣hĩ 何hà 不bất 幸hạnh 而nhi 短đoản 命mạng 乎hồ 蓋cái 自tự 顏nhan 子tử 宿túc 世thế 或hoặc 曾tằng 殺sát 生sanh 所sở 致trí 而nhi 現hiện 世thế 之chi 仁nhân 不bất 能năng 排bài 遣khiển 。 於ư 定định 業nghiệp 也dã 故cố 云vân 皆giai 是thị 前tiền 生sanh 。 滿mãn 業nghiệp 已dĩ 定định (# 云vân 云vân )# 舉cử 此thử 一nhất 端đoan 餘dư 悉tất 可khả 較giảo 然nhiên 因nhân 果quả 之chi 說thuyết 孔khổng 老lão 亦diệc 嘗thường 言ngôn 之chi 矣hĩ 老lão 子tử 云vân 天thiên 道đạo 好hảo/hiếu 還hoàn 夫phu 子tử 云vân 積tích 善thiện 之chi 家gia 必tất 有hữu 餘dư 慶khánh 曾tằng 子tử 云vân 出xuất 乎hồ 爾nhĩ 反phản 乎hồ 爾nhĩ 孟# 子tử 云vân 愛ái 人nhân 者giả 人nhân 恆hằng 愛ái 之chi 敬kính 人nhân 者giả 人nhân 恆hằng 敬kính 之chi 皆giai 因nhân 果quả 也dã 而nhi 但đãn 言ngôn 乎hồ 一nhất 世thế 不bất 說thuyết 過quá 去khứ 未vị 來lai 。 故cố 求cầu 其kỳ 實thật 或hoặc 時thời 不bất 驗nghiệm (# 如như 顏nhan 子tử 短đoản 命mạng 之chi 類loại 也dã )# 唯duy 佛Phật 具cụ 宿túc 住trụ 智trí 通thông 及cập 過quá 現hiện 未vị 來lai 。 業nghiệp 報báo 智trí 故cố 視thị 無vô 量lượng 劫kiếp 本bổn 生sanh 本bổn 事sự 猶do 如như 月nguyệt 擊kích 故cố 高cao 談đàm 因nhân 果quả 以dĩ 警cảnh 悟ngộ 世thế 人nhân 使sử 雖tuy 居cư 暗ám 室thất 尚thượng 知tri 畏úy 懼cụ 縱túng/tung 能năng 欺khi 人nhân 於ư 現hiện 世thế 將tương 知tri 不bất 免miễn 於ư 當đương 來lai 此thử 其kỳ 助trợ 世thế 教giáo 於ư 冥minh 冥minh 之chi 中trung 者giả 功công 不bất 淺thiển 矣hĩ 彼bỉ 闡xiển 提đề 之chi 輩bối 尚thượng 謂vị 吾ngô 佛Phật 以dĩ 因nhân 果quả 之chi 說thuyết 誑cuống 惑hoặc 愚ngu 俗tục 者giả 斯tư 亦diệc 不bất 仁nhân 之chi 甚thậm 哉tai 。

△# 二nhị 結kết 會hội 迷mê 執chấp 。

外ngoại 學học 者giả 不bất 知tri 前tiền 世thế 但đãn 據cứ 目mục 覩đổ 唯duy 執chấp 自tự 然nhiên (# 會hội 彼bỉ 所sở 說thuyết 自tự 然nhiên 為vi 本bổn )# 。

△# 三tam 會hội 天thiên 命mạng 三tam 初sơ 舉cử 因nhân 。

復phục 有hữu 前tiền 生sanh 少thiểu 時thời 修tu 善thiện 老lão 而nhi 造tạo 惡ác 或hoặc 少thiểu 惡ác 老lão 善thiện 。

△# 二nhị 辨biện 果quả 。

故cố 今kim 世thế 少thiếu 小tiểu 富phú 貴quý 而nhi 樂nhạo/nhạc/lạc 老lão 大đại 貧bần 賤tiện 而nhi 苦khổ 或hoặc 少thiểu 貧bần 苦khổ 老lão 富phú 貴quý 等đẳng 。

△# 三tam 結kết 會hội 異dị 執chấp 。

故cố 外ngoại 學học 唯duy 執chấp 否phủ/bĩ 泰thái 由do 於ư 時thời 運vận (# 會hội 彼bỉ 所sở 說thuyết 皆giai 由do 天thiên 命mạng )# 。

言ngôn 否phủ/bĩ 泰thái 者giả 即tức 周chu 易dị 二nhị 卦# 名danh 乾can/kiền/càn 上thượng 坤# 下hạ 曰viết 否phủ/bĩ 坤# 上thượng 乾can/kiền/càn 下hạ 曰viết 泰thái 泰thái 者giả 通thông 也dã 天thiên 地địa 交giao 接tiếp 萬vạn 物vật 通thông 生sanh 否phủ/bĩ 者giả 塞tắc 也dã 天thiên 地địa 不bất 交giao 陰âm 陽dương 閉bế 塞tắc 也dã 故cố 人nhân 之chi 時thời 運vận 窮cùng 通thông 象tượng 彼bỉ 二nhị 卦# 故cố 曰viết 否phủ/bĩ 泰thái 言ngôn 由do 於ư 時thời 命mạng 者giả 世thế 俗tục 謂vị 達đạt 與dữ 不bất 達đạt 是thị 命mạng 遇ngộ 與dữ 不bất 遇ngộ 是thị 時thời 如như 此thử 術thuật 數số 推thôi 占chiêm 能năng 知tri 人nhân 之chi 休hưu 咎cữu 云vân 某mỗ 年niên 當đương 有hữu 灾# 某mỗ 年niên 當đương 有hữu 喜hỷ 故cố 曰viết 陰âm 陽dương 注chú 定định 禍họa 福phước 莫mạc 逃đào 而nhi 不bất 知tri 是thị 。 宿túc 業nghiệp 所sở 致trí 如như 前tiền 所sở 說thuyết 。 時thời 定định 報báo 不bất 定định 等đẳng 四tứ 句cú 所sở 明minh 或hoặc 能năng 追truy 悔hối 曩nẵng 愆khiên 尚thượng 可khả 迴hồi 轉chuyển 故cố 世thế 有hữu 積tích 功công 累lũy 德đức 。 能năng 延diên 年niên 卻khước 禍họa 者giả 此thử 由do 不bất 定định 業nghiệp 可khả 轉chuyển 重trọng/trùng 令linh 輕khinh 轉chuyển 輕khinh 令linh 不bất 受thọ 也dã 孰thục 謂vị 否phủ/bĩ 泰thái 由do 天thiên 命mạng 而nhi 不bất 可khả 損tổn 益ích 乎hồ 而nhi 外ngoại 學học 者giả 尚thượng 曰viết 天thiên 也dã 是thị 不bất 違vi 哉tai 觀quán 尚thượng 書thư 說thuyết 紂# 辛tân 聞văn 祖tổ 伊y 告cáo 西tây 伯bá 將tương 舉cử 兵binh 乃nãi 曰viết 我ngã 生sanh 不bất 有hữu 命mạng 在tại 天thiên 項hạng 羽vũ 陰ấm 陵lăng 失thất 路lộ 乃nãi 曰viết 天thiên 亡vong 我ngã 矣hĩ 而nhi 書thư 史sử 未vị 嘗thường 是thị 其kỳ 說thuyết 則tắc 知tri 天thiên 命mạng 不bất 足túc 恃thị 也dã 何hà 不bất 早tảo 悟ngộ 而nhi 修tu 德đức 耶da 噫# 。

△# 次thứ 舉cử 內nội 收thu 外ngoại 三tam 初sơ 會hội 同đồng 所sở 變biến 二nhị 初sơ 別biệt 二nhị 本bổn 二nhị 初sơ 推thôi 氣khí 本bổn 。

然nhiên 所sở 稟bẩm 之chi 氣khí 展triển 轉chuyển 推thôi 本bổn 即tức 混hỗn 一nhất 之chi 元nguyên 氣khí 也dã 。

△# 二nhị 推thôi 心tâm 本bổn 。

所sở 起khởi 之chi 心tâm 展triển 轉chuyển 窮cùng 源nguyên 即tức 真chân 一nhất 之chi 靈linh 心tâm 也dã 。

於ư 中trung 先tiên 推thôi 氣khí 本bổn 此thử 所sở 稟bẩm 氣khí 即tức 前tiền 所sở 會hội 以dĩ 氣khí 為vi 本bổn 言ngôn 展triển 轉chuyển 推thôi 本bổn 者giả 謂vị 此thử 血huyết 氣khí 之chi 身thân 本bổn 乎hồ 父phụ 母mẫu 陰âm 陽dương 之chi 氣khí 所sở 成thành 父phụ 復phục 從tùng 祖tổ 祖tổ 從tùng 曾tằng 祖tổ 迤dĩ 邐lệ 推thôi 至chí 最tối 初sơ 天thiên 地địa 未vị 分phần/phân 則tắc 自tự 混hỗn 元nguyên 一nhất 氣khí 也dã 此thử 順thuận 世thế 俗tục 且thả 作tác 是thị 說thuyết 以dĩ 收thu 前tiền 稟bẩm 氣khí 之chi 義nghĩa 下hạ 當đương 會hội 之chi 令linh 同đồng 內nội 教giáo 言ngôn 所sở 起khởi 之chi 心tâm 下hạ 推thôi 心tâm 本bổn 即tức 前tiền 心tâm 則tắc 頓đốn 具cụ 四tứ 蘊uẩn 漸tiệm 成thành 諸chư 識thức 此thử 推thôi 心tâm 本bổn 外ngoại 教giáo 所sở 無vô 周chu 易dị 但đãn 云vân 游du 魂hồn 為vi 變biến 而nhi 不bất 備bị 明minh 游du 魂hồn 之chi 相tướng 復phục 何hà 為vi 本bổn 言ngôn 展triển 轉chuyển 窮cùng 源nguyên 即tức 一nhất 真chân 靈linh 心tâm 者giả 謂vị 此thử 心tâm 本bổn 從tùng 前tiền 世thế 善thiện 惡ác 業nghiệp 招chiêu 業nghiệp 又hựu 從tùng 惑hoặc 惑hoặc 從tùng 執chấp 起khởi 執chấp 由do 三tam 細tế 三tam 細tế 由do 不bất 覺giác 不bất 覺giác 由do 迷mê 真chân 所sở 迷mê 之chi 真chân 即tức 靈linh 心tâm 也dã 故cố 云vân 爾nhĩ 耳nhĩ 非phi 佛Phật 教giáo 了liễu 義nghĩa 安an 能năng 臻trăn 此thử 。

△# 二nhị 會hội 氣khí 歸quy 心tâm 。

究cứu 實thật 言ngôn 之chi 心tâm 外ngoại 的đích 無vô 別biệt 法pháp 元nguyên 氣khí 亦diệc 從tùng 心tâm 之chi 所sở 變biến 屬thuộc 前tiền 轉chuyển 識thức 所sở 現hiện 之chi 境cảnh 是thị 阿a 賴lại 耶da 相tương/tướng 分phần/phân 所sở 攝nhiếp 從tùng 初sơ 一nhất 念niệm 業nghiệp 相tương/tướng 分phân 為vi 心tâm 境cảnh 之chi 二nhị 。

前tiền 約ước 身thân 心tâm 別biệt 分phần/phân 似tự 各các 有hữu 本bổn 此thử 以dĩ 身thân 心tâm 相tương 望vọng 則tắc 身thân 又hựu 從tùng 心tâm 所sở 變biến 心tâm 外ngoại 無vô 法pháp 則tắc 知tri 元nguyên 氣khí 亦diệc 自tự 心tâm 生sanh 然nhiên 外ngoại 教giáo 乍sạ 聞văn 此thử 說thuyết 定định 生sanh 驚kinh 駭hãi 然nhiên 此thử 尚thượng 約ước 妄vọng 識thức 猶do 能năng 如như 是thị 況huống 真chân 心tâm 乎hồ 大đại 經Kinh 云vân 心tâm 如như 工công 畫họa 師sư 能năng 畫họa 諸chư 世thế 間gian 五ngũ 蘊uẩn 悉tất 從tùng 生sanh 無vô 法pháp 而nhi 不bất 造tạo 言ngôn 屬thuộc 前tiền 轉chuyển 識thức 所sở 現hiện 之chi 境cảnh 者giả 即tức 九cửu 相tương/tướng 中trung 第đệ 三tam 相tương/tướng 也dã 是thị 阿a 賴lại 耶da 相tương/tướng 攝nhiếp 者giả 即tức 以dĩ 轉chuyển 識thức 見kiến 分phân 為vi 能năng 現hiện 故cố 此thử 相tương/tướng 分phân 為vi 所sở 現hiện 也dã 言ngôn 從tùng 初sơ 一nhất 念niệm 云vân 云vân 者giả 由do 根căn 本bổn 無vô 明minh 熏huân 真Chân 如Như 真chân 妄vọng 和hòa 合hợp 成thành 俱câu 合hợp 動động 相tương/tướng 即tức 賴lại 耶da 證chứng 自tự 證chứng 分phần/phân 從tùng 此thử 漸tiệm 成thành 枝chi 末mạt 無vô 明minh 最tối 初sơ 心tâm 動động 名danh 為vi 業nghiệp 相tương/tướng 即tức 自tự 證chứng 分phần/phân 依y 此thử 業nghiệp 相tương/tướng 轉chuyển 成thành 能năng 見kiến 故cố 名danh 轉chuyển 相tương/tướng 即tức 是thị 見kiến 分phần/phân 依y 能năng 見kiến 心tâm 境cảnh 界giới 妄vọng 現hiện 名danh 為vi 現hiện 識thức 即tức 屬thuộc 相tương/tướng 分phần/phân 前tiền 云vân 元nguyên 氣khí 即tức 此thử 相tương/tướng 分phần/phân 現hiện 相tướng 攝nhiếp 也dã 。

△# 二nhị 辨biện 心tâm 境cảnh 始thỉ 末mạt 二nhị 初sơ 就tựu 心tâm 明minh 。

心tâm 既ký 從tùng 細tế 至chí 麤thô 展triển 轉chuyển 妄vọng 計kế 乃nãi 至chí 造tạo 業nghiệp (# 如như 前tiền 敘tự 列liệt )# 。

前tiền 文văn 承thừa 上thượng 會hội 稟bẩm 氣khí 來lai 所sở 以dĩ 從tùng 末mạt 逆nghịch 推thôi 至chí 本bổn 此thử 文văn 躡niếp 前tiền 從tùng 本bổn 順thuận 推thôi 至chí 末mạt 者giả 欲dục 結kết 成thành 身thân 相tướng 故cố 言ngôn 乃nãi 至chí 造tạo 業nghiệp 者giả 即tức 前tiền 九cửu 相tương/tướng 中trung 第đệ 八bát 不bất 取thủ 第đệ 九cửu 業nghiệp 繫hệ 苦khổ 相tương/tướng 以dĩ 第đệ 九cửu 相tương/tướng 即tức 是thị 身thân 故cố 。

△# 二nhị 就tựu 境cảnh 明minh 。

境cảnh 亦diệc 從tùng 微vi 至chí 著trước 展triển 轉chuyển 變biến 起khởi 乃nãi 至chí 天thiên 地địa 。

(# △# 註chú 二nhị 初sơ 會hội 外ngoại 教giáo 說thuyết )# 。

(# 即tức 彼bỉ 始thỉ 自tự 大đại 易dị 五ngũ 重trọng/trùng 運vận 轉chuyển 乃nãi 至chí 太thái 極cực 太thái 極cực 生sanh 兩lưỡng 儀nghi )# 。

(# △# 後hậu 揀giản 濫lạm 二nhị 初sơ 約ước 能năng 變biến 收thu 彼bỉ 道đạo 二nhị 初sơ 明minh 一nhất 分phần/phân 義nghĩa 同đồng )# 。

(# 彼bỉ 說thuyết 自tự 然nhiên 大Đại 道Đạo 如như 此thử 說thuyết 真chân 性tánh )# 。

(# △# 後hậu 正chánh 揀giản )# 。

(# 其kỳ 實thật 但đãn 是thị 一nhất 念niệm 能năng 變biến 見kiến 分phần/phân )# 。

(# △# 後hậu 約ước 所sở 變biến 收thu 彼bỉ 元nguyên 氣khí 二nhị 初sơ 明minh 分phần/phân 同đồng )# 。

(# 彼bỉ 云vân 元nguyên 氣khí 如như 此thử 一nhất 念niệm 初sơ 動động )# 。

(# △# 後hậu 正chánh 揀giản )# 。

(# 其kỳ 實thật 但đãn 是thị 境cảnh 界giới 之chi 相tướng )# 。

言ngôn 從tùng 微vi 至chí 著trước 者giả 三tam 細tế 相tương/tướng 分phần/phân 曰viết 微vi 以dĩ 未vị 離ly 本bổn 識thức 故cố 乃nãi 至chí 天thiên 地địa 者giả 由do 二nhị 執chấp 展triển 轉chuyển 熏huân 習tập 不bất 了liễu 唯duy 識thức 所sở 變biến 一nhất 向hướng 執chấp 為vi 外ngoại 物vật 是thị 麤thô 著trước 也dã 著trước 謂vị 顯hiển 著trứ (# 注chú 中trung 會hội 通thông 外ngoại 教giáo 之chi 說thuyết 言ngôn 即tức 彼bỉ 始thỉ 自tự 太thái 易dị 乃nãi 至chí 兩lưỡng 儀nghi 者giả 即tức 指chỉ 前tiền 從tùng 微vi 至chí 著trước 同đồng 五ngũ 運vận 也dã 言ngôn 五ngũ 重trọng/trùng 運vận 轉chuyển 者giả 即tức 周chu 易dị 鈎câu 命mạng 訣quyết 云vân 一nhất 曰viết 太thái 易dị 二nhị 曰viết 太thái 初sơ 三tam 曰viết 太thái 始thỉ 四tứ 曰viết 太thái 素tố 五ngũ 曰viết 太thái 極cực 如như 前tiền 已dĩ 釋thích 太thái 極cực 生sanh 兩lưỡng 儀nghi 即tức 前tiền 乃nãi 至chí 天thiên 地địa 是thị 也dã 彼bỉ 說thuyết 自tự 然nhiên 下hạ 揀giản 濫lạm 因nhân 前tiền 會hội 外ngoại 教giáo 之chi 說thuyết 恐khủng 人nhân 便tiện 謂vị 孔khổng 老lão 所sở 說thuyết 大Đại 道Đạo 元nguyên 氣khí 應ưng 與dữ 此thử 中trung 法pháp 性tánh 義nghĩa 同đồng 恐khủng 成thành 相tương/tướng 濫lạm 故cố 須tu 揀giản 之chi 謂vị 老lão 氏thị 云vân 杳# 兮hề 冥minh 兮hề 其kỳ 中trung 有hữu 精tinh 又hựu 云vân 視thị 之chi 不bất 見kiến 曰viết 微vi 搏bác 之chi 不bất 得đắc 曰viết 夷di 聽thính 之chi 不bất 聞văn 曰viết 希hy 又hựu 云vân 寂tịch 兮hề 寥liêu 兮hề 獨độc 立lập 而nhi 不bất 改cải 等đẳng 似tự 佛Phật 教giáo 中trung 說thuyết 真Chân 如Như 法pháp 性tánh 。 之chi 義nghĩa 其kỳ 實thật 下hạ 正chánh 揀giản 能năng 變biến 見kiến 分phần/phân 雖tuy 是thị 內nội 教giáo 然nhiên 是thị 妄vọng 識thức 異dị 於ư 真chân 心tâm 問vấn 何hà 以dĩ 得đắc 知tri 是thị 能năng 變biến 見kiến 分phần/phân 耶da 答đáp 此thử 識thức 初sơ 轉chuyển 未vị 有hữu 所sở 緣duyên 是thị 獨độc 立lập 而nhi 不bất 改cải 義nghĩa 有hữu 能năng 見kiến 用dụng 是thị 彼bỉ 其kỳ 中trung 有hữu 精tinh 從tùng 此thử 展triển 轉chuyển 方phương 有hữu 境cảnh 界giới 是thị 為vi 天thiên 下hạ 母mẫu 義nghĩa 故cố 知tri 是thị 也dã 然nhiên 約ước 一nhất 分phần/phân 義nghĩa 同đồng 未vị 必tất 全toàn 是thị 且thả 勿vật 認nhận 著trước 蓋cái 離ly 識thức 外ngoại 無vô 別biệt 萬vạn 法pháp 縱túng/tung 說thuyết 大Đại 道Đạo 豈khởi 離ly 識thức 耶da 彼bỉ 云vân 下hạ 前tiền 約ước 能năng 變biến 收thu 彼bỉ 大Đại 道Đạo 此thử 約ước 所sở 變biến 收thu 彼bỉ 元nguyên 氣khí 彼bỉ 說thuyết 元nguyên 氣khí 在tại 物vật 之chi 先tiên 似tự 黎lê 耶da 識thức 初sơ 動động 之chi 義nghĩa 其kỳ 實thật 下hạ 揀giản 如như 前tiền 已dĩ 明minh 亦diệc 以dĩ 離ly 識thức 無vô 別biệt 氣khí 故cố 雖tuy 是thị 揀giản 濫lạm 亦diệc 兼kiêm 收thu 之chi )# 。

(# △# 三tam 合hợp 內nội 外ngoại 成thành 身thân )# 。

業nghiệp 既ký 成thành 熟thục 即tức 從tùng 父phụ 母mẫu 稟bẩm 受thọ 二nhị 氣khí 氣khí 與dữ 業nghiệp 識thức 和hòa 合hợp 成thành 就tựu 人nhân 身thân 。

以dĩ 業nghiệp 為vi 內nội 業nghiệp 屬thuộc 心tâm 故cố 以dĩ 氣khí 為vi 外ngoại 氣khí 成thành 身thân 故cố 識thức 如như 弄lộng 獅sư 子tử 人nhân 父phụ 母mẫu 二nhị 氣khí 如như 獅sư 子tử 皮bì 氣khí 與dữ 業nghiệp 識thức 和hòa 合hợp 如như 人nhân 在tại 皮bì 中trung 成thành 就tựu 人nhân 身thân 如như 獅sư 子tử 跳khiêu 躍dược 似tự 有hữu 作tác 用dụng 故cố 人nhân 出xuất 則tắc 獅sư 子tử 不bất 能năng 運vận 動động 識thức 去khứ 則tắc 形hình 骸hài 之chi 身thân 死tử 矣hĩ 又hựu 攝nhiếp 論luận 云vân 譬thí 如như 幻huyễn 化hóa 人nhân 。 復phục 作tác 幻huyễn 化hóa 人nhân 如như 初sơ 幻huyễn 化hóa 人nhân 是thị 則tắc 名danh 為vi 。 業nghiệp 幻huyễn 化hóa 人nhân 所sở 作tác 是thị 名danh 為vi 業nghiệp 果quả 此thử 論luận 六lục 句cú 初sơ 二nhị 句cú 舉cử 喻dụ 後hậu 四tứ 句cú 法pháp 合hợp 且thả 喻dụ 意ý 者giả 如như 昔tích 壺hồ 公công 善thiện 幻huyễn 術thuật 一nhất 日nhật 於ư 鄽# 肆tứ 困khốn 臥ngọa 有hữu 一nhất 婦phụ 人nhân 。 自tự 壺hồ 中trung 出xuất 婦phụ 亦diệc 懸huyền 壺hồ 行hành 立lập 良lương 久cửu 見kiến 壺hồ 公công 困khốn 臥ngọa 不bất 覺giác 於ư 自tự 壺hồ 中trung 化hóa 出xuất 肴hào 酒tửu 及cập 一nhất 男nam 子tử 與dữ 共cộng 勸khuyến 飲ẩm 少thiểu 時thời 壺hồ 公công 將tương 覺giác 婦phụ 以dĩ 肴hào 酒tửu 及cập 幻huyễn 男nam 子tử 內nội 自tự 壺hồ 中trung 既ký 而nhi 婦phụ 人nhân 亦diệc 入nhập 壺hồ 公công 之chi 壺hồ 中trung 所sở 謂vị 幻huyễn 化hóa 人nhân 復phục 作tác 幻huyễn 化hóa 人nhân 也dã 法pháp 合hợp 中trung 初sơ 幻huyễn 化hóa 人nhân 如như 彼bỉ 婦phụ 人nhân 喻dụ 能năng 感cảm 業nghiệp 幻huyễn 人nhân 所sở 作tác 如như 彼bỉ 男nam 子tử 喻dụ 業nghiệp 所sở 成thành 身thân 應ưng 以dĩ 壺hồ 公công 喻dụ 賴lại 耶da 也dã 故cố 知tri 此thử 身thân 外ngoại 暨kỵ 天thiên 地địa 萬vạn 物vật 。 皆giai 幻huyễn 中trung 幻huyễn 也dã 如như 夢mộng 中trung 說thuyết 夢mộng 未vị 知tri 是thị 夢mộng 斯tư 之chi 謂vị 也dã 。 業nghiệp 所sở 成thành 識thức 名danh 業nghiệp 識thức 也dã 。

△# 三tam 重trọng/trùng 辨biện 心tâm 境cảnh 三tam 初sơ 正chánh 明minh 二nhị 初sơ 躡niếp 迹tích 總tổng 標tiêu 。

據cứ 此thử 則tắc 心tâm 識thức 所sở 變biến 之chi 境cảnh 乃nãi 成thành 二nhị 分phần 。

△# 二nhị 別biệt 釋thích 二nhị 初sơ 正chánh 報báo 。

一nhất 分phần/phân 與dữ 心tâm 識thức 和hòa 合hợp 成thành 人nhân 。

△# 二nhị 依y 報báo 。

一nhất 分phần/phân 不bất 與dữ 心tâm 識thức 和hòa 合hợp 即tức 是thị 天thiên 地địa 山sơn 河hà 國quốc 邑ấp 。

前tiền 文văn 從tùng 初sơ 唯duy 一nhất 真chân 靈linh 性tánh 下hạ 次thứ 第đệ 派phái 本bổn 成thành 末mạt 至chí 前tiền 十thập 月nguyệt 滿mãn 足túc 。 生sanh 來lai 名danh 為vi 人nhân 則tắc 內nội 教giáo 源nguyên 人nhân 之chi 義nghĩa 備bị 矣hĩ 又hựu 以dĩ 宿túc 業nghiệp 差sai 別biệt 會hội 儒nho 道đạo 所sở 說thuyết 自tự 然nhiên 。 天thiên 命mạng 至chí 於ư 業nghiệp 熟thục 稟bẩm 氣khí 成thành 就tựu 人nhân 身thân 已dĩ 盡tận 內nội 外ngoại 之chi 說thuyết 無vô 所sở 遺di 矣hĩ 今kim 此thử 一nhất 段đoạn 則tắc 就tựu 內nội 教giáo 心tâm 能năng 變biến 境cảnh (# 前tiền 云vân 元nguyên 氣khí 亦diệc 從tùng 心tâm 之chi 所sở 變biến )# 境cảnh 有hữu 內nội 外ngoại 故cố 成thành 情tình 器khí 之chi 異dị 然nhiên 後hậu 知tri 會hội 萬vạn 化hóa 而nhi 唯duy 心tâm 者giả 唯duy 佛Phật 教giáo 有hữu 之chi 矣hĩ 外ngoại 學học 不bất 知tri 妄vọng 謂vị 以dĩ 小tiểu 緣duyên 大đại 者giả 自tự 其kỳ 坐tọa 井tỉnh 而nhi 謂vị 天thiên 小tiểu 耳nhĩ 烏ô 足túc 與dữ 語ngữ 道đạo 哉tai 言ngôn 所sở 變biến 之chi 境cảnh 成thành 二nhị 分phần 者giả 謂vị 諸chư 識thức 生sanh 時thời 雖tuy 有hữu 多đa 緣duyên 要yếu 略lược 唯duy 二nhị 一nhất 者giả 根căn 身thân 識thức 所sở 依y 故cố 二nhị 者giả 器khí 界giới 識thức 所sở 緣duyên 故cố 所sở 依y 之chi 中trung 有hữu 總tổng 有hữu 別biệt 總tổng 謂vị 一nhất 身thân 別biệt 即tức 五ngũ 根căn 謂vị 眼nhãn 耳nhĩ 鼻tị 舌thiệt 身thân 。 諸chư 識thức 依y 此thử 方phương 能năng 發phát 故cố 能năng 依y 所sở 依y 不bất 相tương 捨xả 離ly 故cố 。 云vân 與dữ 識thức 和hòa 合hợp 成thành 人nhân 所sở 緣duyên 之chi 中trung 總tổng 名danh 曰viết 境cảnh 別biệt 則tắc 有hữu 六lục 謂vị 色sắc 聲thanh 香hương 味vị 觸xúc 法pháp 。 論luận 中trung 為vi 對đối 外ngoại 教giáo 執chấp 天thiên 地địa 生sanh 萬vạn 物vật 故cố 特đặc 言ngôn 之chi 而nhi 前tiền 六lục 境cảnh 並tịnh 在tại 天thiên 地địa 之chi 中trung 故cố 舉cử 天thiên 地địa 以dĩ 總tổng 收thu 之chi 然nhiên 天thiên 地địa 等đẳng 皆giai 色sắc 法pháp 攝nhiếp 廣quảng 如như 百bách 法pháp 等đẳng 說thuyết 。

△# 二nhị 出xuất 人nhân 靈linh 所sở 以dĩ 。

三tam 才tài 中trung 唯duy 人nhân 靈linh 者giả 由do 與dữ 心tâm 神thần 合hợp 也dã 。

外ngoại 教giáo 云vân 天thiên 生sanh 萬vạn 物vật 唯duy 人nhân 最tối 靈linh 彼bỉ 宗tông 則tắc 以dĩ 人nhân 及cập 萬vạn 物vật 皆giai 稟bẩm 天thiên 地địa 之chi 氣khí 故cố 曰viết 天thiên 生sanh 萬vạn 物vật 而nhi 於ư 所sở 稟bẩm 之chi 中trung 得đắc 天thiên 地địa 之chi 正chánh 氣khí 者giả 為vi 人nhân 故cố 以dĩ 人nhân 為vi 最tối 靈linh 今kim 內nội 教giáo 說thuyết 則tắc 不bất 如như 是thị 。 謂vị 此thử 血huyết 肉nhục 之chi 身thân 由do 與dữ 心tâm 神thần 合hợp 故cố 蓋cái 由do 心tâm 識thức 宿túc 世thế 熏huân 習tập 所sở 成thành 故cố 能năng 思tư 慮lự 等đẳng 雖tuy 禽cầm 畜súc 等đẳng 亦diệc 有hữu 心tâm 神thần 而nhi 無vô 明minh 深thâm 厚hậu 諸chư 識thức 昧muội 劣liệt 故cố 異dị 於ư 人nhân 非phi 干can 氣khí 也dã 所sở 稟bẩm 之chi 氣khí 但đãn 成thành 血huyết 肉nhục 之chi 身thân 此thử 血huyết 肉nhục 身thân 但đãn 心tâm 神thần 之chi 屋ốc 宅trạch 耳nhĩ 如như 傀# 儡# 之chi 屈khuất 伸thân 語ngữ 笑tiếu 豈khởi 木mộc 偶ngẫu 之chi 能năng 然nhiên 哉tai 。

△# 三tam 引dẫn 教giáo 證chứng 。

佛Phật 說thuyết 內nội 四tứ 大đại 與dữ 外ngoại 四tứ 大đại 不bất 同đồng 。 正chánh 是thị 此thử 也dã 。

此thử 通thông 指chỉ 諸chư 經kinh 論luận 說thuyết 內nội 則tắc 皮bì 肉nhục 等đẳng 為vi 地địa 精tinh 血huyết 等đẳng 為vi 水thủy 暖noãn 氣khí 為vi 火hỏa 動động 轉chuyển 為vi 風phong 如như 前tiền 小Tiểu 乘Thừa 教giáo 說thuyết 外ngoại 四tứ 大đại 可khả 知tri 若nhược 內nội 四tứ 大đại 則tắc 又hựu 以dĩ 因nhân 受thọ 大đại 種chủng 謂vị 藏tạng 識thức 持trì 種chủng 故cố 則tắc 有hữu 執chấp 受thọ 者giả 為vi 內nội 無vô 執chấp 受thọ 者giả 為vi 外ngoại 言ngôn 正chánh 是thị 此thử 者giả 由do 前tiền 心tâm 識thức 所sở 變biến 成thành 二nhị 分phần 故cố 及cập 人nhân 捨xả 壽thọ 無vô 執chấp 受thọ 故cố 內nội 亦diệc 成thành 外ngoại 故cố 懺sám 云vân 死tử 者giả 盡tận 也dã 。 氣khí 絕tuyệt 神thần 逝thệ 。 人nhân 物vật 一nhất 統thống 。 者giả 謂vị 內nội 四tứ 大đại 同đồng 外ngoại 四tứ 大đại 故cố 曰viết 一nhất 統thống 然nhiên 世thế 俗tục 執chấp 稟bẩm 氣khí 者giả 見kiến 人nhân 死tử 氣khí 消tiêu 謂vị 之chi 氣khí 散tán 為vi 死tử 殊thù 不bất 知tri 四tứ 大đại 。 之chi 中trung 火hỏa 風phong 二nhị 大đại 性tánh 輕khinh 舉cử 故cố 死tử 則tắc 先tiên 散tán 地địa 水thủy 後hậu 之chi 正chánh 意ý 以dĩ 賴lại 耶da 去khứ 體thể 非phi 干can 氣khí 也dã 。

△# 四tứ 結kết 責trách 寡quả 聞văn 。

哀ai 哉tai 寡quả 學học 異dị 執chấp 紛phân 然nhiên 。

異dị 執chấp 之chi 義nghĩa 廣quảng 如như 前tiền 說thuyết 。 紛phân 然nhiên 者giả 絲ti 亂loạn 之chi 狀trạng 也dã 。

△# 三tam 結kết 勸khuyến 生sanh 正chánh 解giải 二nhị 初sơ 正chánh 勸khuyến 。

寄ký 語ngữ 道đạo 流lưu 欲dục 成thành 佛Phật 者giả 必tất 須tu 洞đỗng 明minh 麤thô 細tế 本bổn 末mạt 方phương 能năng 棄khí 末mạt 歸quy 本bổn 返phản 照chiếu 心tâm 源nguyên 。

論luận 主chủ 愍mẫn 前tiền 寡quả 聞văn 異dị 執chấp 不bất 達đạt 身thân 本bổn 故cố 此thử 勸khuyến 之chi 學học 道Đạo 之chi 流lưu 本bổn 求cầu 成thành 佛Phật 不bất 達đạt 其kỳ 本bổn 徒đồ 事sự 勤cần 勞lao 言ngôn 必tất 須tu 者giả 謂vị 決quyết 定định 經kinh 由do 此thử 道đạo 離ly 此thử 別biệt 無vô 成thành 佛Phật 要yếu 門môn 故cố 洞đỗng 者giả 通thông 也dã 見kiến 解giải 通thông 徹triệt 無vô 偏thiên 滯trệ 也dã 麤thô 細tế 本bổn 末mạt 者giả 麤thô 細tế 即tức 丸hoàn 相tương/tướng 等đẳng 惑hoặc 本bổn 末mạt 即tức 真chân 妄vọng 等đẳng 法pháp 但đãn 不bất 隨tùy 妄vọng 念niệm 即tức 是thị 棄khí 末mạt 了liễu 性tánh 圓viên 明minh 即tức 是thị 歸quy 本bổn 譬thí 如như 有hữu 人nhân 。 迷mê 失thất 家gia 鄉hương 淹yêm 留lưu 外ngoại 郡quận 忽hốt 逢phùng 親thân 友hữu 示thị 以dĩ 家gia 山sơn 便tiện 當đương 捨xả 他tha 國quốc 之chi 艱gian 辛tân 返phản 故cố 鄉hương 而nhi 快khoái 樂lạc 矣hĩ 返phản 照chiếu 心tâm 源nguyên 者giả 謂vị 以dĩ 了liễu 因nhân 之chi 始thỉ 覺giác 還hoàn 照chiếu 正chánh 因nhân 之chi 本bổn 覺giác 知tri 真chân 本bổn 有hữu 達đạt 妄vọng 元nguyên 空không 大đại 經Kinh 云vân 不bất 能năng 了liễu 自tự 心tâm 云vân 何hà 知tri 正Chánh 道Đạo 彼bỉ 由do 顛điên 倒đảo 慧tuệ 增tăng 長trưởng 一nhất 切thiết 。 惡ác 是thị 知tri 若nhược 不bất 先tiên 了liễu 本bổn 心tâm 設thiết 使sử 多đa 劫kiếp 勤cần 修tu 非phi 真chân 修tu 故cố 如như 磨ma 甎chuyên 作tác 鏡kính 之chi 說thuyết 也dã 。

△# 後hậu 舉cử 果quả 示thị 益ích 。

麤thô 盡tận 細tế 除trừ 靈linh 性tánh 顯hiển 現hiện 無vô 法pháp 不bất 達đạt 名danh 法pháp 報báo 身thân 自tự 然nhiên 應ứng 現hiện 。 無vô 窮cùng 名danh 化hóa 身thân 佛Phật 。

即tức 如như 磨ma 鏡kính 靈linh 性tánh 顯hiển 現hiện 如như 彼bỉ 鏡kính 明minh 無vô 法pháp 不bất 達đạt 類loại 觸xúc 處xứ 以dĩ 光quang 輝huy 應ưng 現hiện 無vô 窮cùng 若nhược 隨tùy 形hình 而nhi 示thị 影ảnh 言ngôn 名danh 法pháp 報báo 身thân 及cập 化hóa 身thân 佛Phật 者giả 然nhiên 三Tam 身Thân 之chi 義nghĩa 諸chư 教giáo 皆giai 談đàm 今kim 就tựu 大Đại 乘Thừa 略lược 明minh 梗# 槩# 一nhất 依y 法pháp 相tướng 宗tông 一nhất 法Pháp 身thân 者giả 以dĩ 出xuất 纏triền 真Chân 如Như 為vi 體thể 但đãn 是thị 凝ngưng 然nhiên 不bất 變biến 之chi 性tánh 在tại 纏triền 名danh 如Như 來Lai 藏tạng 。 出xuất 纏triền 與dữ 無vô 為vi 功công 德đức 。 為vi 所sở 依y 故cố 。 名danh 曰viết 法Pháp 身thân 二nhị 報báo 身thân 者giả 酧# 因nhân 名danh 報báo 謂vị 諸chư 菩Bồ 薩Tát 。 藏tạng 識thức 具cụ 有hữu 四Tứ 智Trí 菩Bồ 提Đề 種chủng 子tử 在tại 因nhân 中trung 時thời 障chướng 覆phú 不bất 現hiện 由do 聖thánh 道Đạo 力lực 斷đoạn 彼bỉ 二nhị 障chướng 令linh 從tùng 種chủng 起khởi 直trực 至chí 等đẳng 覺giác 位vị 後hậu 解giải 脫thoát 道đạo 中trung 轉chuyển 賴lại 耶da 識thức 成thành 圓viên 鏡kính 智trí 於ư 色Sắc 究Cứu 竟Cánh 天Thiên 。 坐tọa 華hoa 王vương 座tòa 十thập 方phương 諸chư 佛Phật 。 流lưu 光quang 灌quán 頂đảnh 根căn 塵trần 相tướng 好hảo 徹triệt 周chu 法Pháp 界Giới 受thọ 用dụng 法Pháp 樂lạc 。 不bất 對đối 機cơ 宜nghi 名danh 自tự 報báo 身thân 即tức 以dĩ 真chân 無vô 漏lậu 五ngũ 蘊uẩn 為vi 體thể 復phục 由do 依y 定định 起khởi 用dụng 應ưng 十Thập 地Địa 機cơ 令linh 他tha 受thọ 法Pháp 樂lạc 名danh 他tha 報báo 身thân 二nhị 報báo 開khai 合hợp 隨tùy 時thời 說thuyết 異dị 三tam 化hóa 身thân 者giả 變biến 現hiện 為vi 義nghĩa 依y 前tiền 報báo 身thân 後hậu 得đắc 智trí 中trung 起khởi 大đại 悲bi 心tâm 。 依y 大đại 悲bi 心tâm 現hiện 三tam 類loại 化hóa 身thân 一nhất 者giả 千thiên 丈trượng 大đại 化hóa 身thân 應ưng 地địa 前tiền 類loại 說thuyết 大Đại 乘Thừa 法Pháp 。 二nhị 丈trượng 六lục 小tiểu 化hóa 身thân 應ưng 二Nhị 乘Thừa 機cơ 及cập 諸chư 凡phàm 夫phu 說thuyết 三tam 乘thừa 法Pháp 。 三tam 隨tùy 類loại 化hóa 身thân 謂vị 猿viên 中trung 現hiện 猿viên 鹿lộc 中trung 現hiện 鹿lộc 等đẳng 此thử 他tha 報báo 身thân 及cập 三tam 類loại 化hóa 皆giai 以dĩ 似tự 無vô 漏lậu 五ngũ 蘊uẩn 為vi 體thể 二nhị 依y 法pháp 性tánh 宗tông 所sở 說thuyết 三Tam 身Thân 依y 體thể 相tướng 用dụng 三tam 大đại 而nhi 立lập 起khởi 信tín 云vân 一nhất 者giả 體thể 大đại 謂vị 一nhất 切thiết 法pháp 。 真Chân 如Như 平bình 等đẳng 。 不bất 增tăng 減giảm 故cố 。 釋thích 曰viết 性tánh 體thể 當đương 相tương 即tức 法Pháp 身thân 也dã 。 二nhị 者giả 相tương/tướng 大đại 謂vị 如Như 來Lai 藏tạng 具cụ 足túc 無vô 量lượng 。 性tánh 功công 德đức 故cố 釋thích 曰viết 依y 不bất 空không 藏tạng 性tánh 德đức 本bổn 具cụ 修tu 行hành 出xuất 障chướng 與dữ 此thử 相tương 應ứng 名danh 真chân 報báo 也dã 三tam 者giả 用dụng 大đại 能năng 生sanh 世thế 間gian 出xuất 世thế 間gian 。 善thiện 因nhân 果quả 故cố 釋thích 曰viết 謂vị 佛Phật 隨tùy 染nhiễm 業nghiệp 幻huyễn 自tự 然nhiên 大đại 用dụng 應ưng 地địa 前tiền 類loại 及cập 諸chư 凡phàm 夫phu 令linh 始thỉ 成thành 世thế 善thiện 名danh 化hóa 身thân (# 名danh 世thế 間gian 善thiện )# 若nhược 他tha 報báo 身thân 隨tùy 登đăng 地địa 機cơ 說thuyết 大Đại 乘Thừa 法Pháp 。 令linh 終chung 成thành 出xuất 世thế 善thiện 也dã (# 地địa 上thượng 證chứng 真chân 名danh 出xuất 世thế 善thiện )# 今kim 論luận 言ngôn 法pháp 報báo 身thân 者giả 謂vị 以dĩ 性tánh 德đức 合hợp 於ư 性tánh 體thể 理lý 智trí 不bất 二nhị 法pháp 報báo 一nhất 源nguyên 也dã 故cố 金Kim 光Quang 明Minh 經Kinh 。 云vân 唯duy 如như 如như 及cập 如như 如như 智trí 獨độc 存tồn 斯tư 亦diệc 二nhị 身thân 義nghĩa 也dã 若nhược 華hoa 嚴nghiêm 宗tông 說thuyết 遮già 那na 佛Phật 具cụ 兩lưỡng 種chủng 十thập 身thân 一nhất 約ước 融dung 三tam 世thế 間gian 為vi 十thập 身thân 一nhất 眾chúng 生sanh 身thân 二nhị 國quốc 土độ 身thân 乃nãi 至chí 十thập 虗hư 空không 身thân 二nhị 就tựu 佛Phật 身thân 上thượng 自tự 具cụ 十thập 身thân 一nhất 菩Bồ 提Đề 身thân 二nhị 願nguyện 身thân 乃nãi 至chí 十thập 智trí 身thân 此thử 二nhị 種chủng 十thập 身thân 若nhược 與dữ 三Tam 身Thân 相tương/tướng 攝nhiếp 者giả 如như 前tiền 十thập 身thân 中trung 法Pháp 身thân 虗hư 空không 身thân 即tức 三Tam 身Thân 中trung 法Pháp 身thân 如Như 來Lai 身thân 智trí 身thân 即tức 報báo 身thân 攝nhiếp 餘dư 六Lục 通Thông 法pháp 化hóa 謂vị 法Pháp 身thân 體thể 故cố 應ưng 物vật 示thị 現hiện 國quốc 土độ 等đẳng 故cố 二nhị 約ước 內nội 十thập 身thân 中trung 者giả 法Pháp 身thân 全toàn 同đồng 菩Bồ 提Đề 願nguyện 化hóa 力lực 持trì 意ý 生sanh 五ngũ 身thân 即tức 同đồng 化hóa 身thân 相tướng 好hảo/hiếu 威uy 勢thế 福phước 德đức 三Tam 身Thân 通thông 報báo 化hóa 智trí 通thông 三Tam 身Thân 局cục 唯duy 法pháp 報báo 今kim 論luận 所sở 明minh 即tức 法pháp 性tánh 宗tông 及cập 圓viên 教giáo 也dã 以dĩ 本bổn 統thống 末mạt 亦diệc 攝nhiếp 諸chư 宗tông 矣hĩ 。

華Hoa 嚴Nghiêm 原Nguyên 人Nhân 論Luận 解Giải 卷quyển 下hạ (# 終chung )#