華Hoa 嚴Nghiêm 原Nguyên 人Nhân 論Luận 解Giải
Quyển 0002
元Nguyên 圓Viên 覺Giác 解Giải
華Hoa 嚴Nghiêm 原Nguyên 人Nhân 論Luận 解Giải 卷quyển 中trung
長Trường/trưởng 安An 大Đại 開Khai 元Nguyên 寺Tự 講Giảng 經Kinh 論Luận 沙Sa 門Môn 圓Viên 覺Giác 述Thuật
△# 第đệ 二nhị 釋thích 第đệ 二nhị 斥xích 偏thiên 淺thiển 分phần/phân 三tam 初sơ 標tiêu 牒điệp 章chương 門môn 。
二nhị 斥xích 偏thiên 淺thiển (# 習tập 佛Phật 不bất 了liễu 義nghĩa 經Kinh 者giả )# 。
偏thiên 淺thiển 之chi 義nghĩa 如như 下hạ 文văn 自tự 釋thích 。
△# 二nhị 標tiêu 列liệt 五ngũ 教giáo 二nhị 初sơ 標tiêu 。
佛Phật 教giáo 自tự 淺thiển 之chi 深thâm 略lược 有hữu 五ngũ 等đẳng 。
△# 後hậu 列liệt 。
一nhất 人nhân 天thiên 教giáo 二nhị 小Tiểu 乘Thừa 教giáo 三tam 大Đại 乘Thừa 法Pháp 相tương 教giáo 四tứ 大Đại 乘Thừa 破phá 相tương 教giáo (# 上thượng 四tứ 在tại 此thử 篇thiên 中trung )# 五ngũ 一Nhất 乘Thừa 顯hiển 性tánh 教giáo (# 在tại 第đệ 三tam 篇thiên 中trung )# 。
此thử 五ngũ 種chủng 教giáo 圭# 峯phong 約ước 義nghĩa 分phần/phân 判phán 由do 所sở 被bị 機cơ 有hữu 五ngũ 乘thừa 之chi 異dị 故cố 能năng 被bị 教giáo 有hữu 此thử 五ngũ 種chủng 言ngôn 五ngũ 乘thừa 者giả 一nhất 人nhân 天thiên 乘thừa 二nhị 聲Thanh 聞Văn 乘thừa 三tam 緣Duyên 覺Giác 乘thừa 四tứ 菩Bồ 薩Tát 乘thừa 五ngũ 佛Phật 乘thừa (# 此thử 依y 華hoa 嚴nghiêm 二nhị 地địa 及cập 圓viên 覺giác 彌Di 勒Lặc 章chương 意ý 從tùng 所sở 求cầu 法Pháp 以dĩ 立lập 乘thừa 名danh 耳nhĩ )# 今kim 合hợp 聲Thanh 聞Văn 緣Duyên 覺Giác 。 而nhi 開khai 菩Bồ 薩Tát 故cố 立lập 此thử 五ngũ 若nhược 依y 法pháp 相tướng 宗tông 說thuyết 五ngũ 種chủng 種chủng 性tánh 者giả 一nhất 聲Thanh 聞Văn 乘thừa 性tánh 二nhị 緣Duyên 覺Giác 乘thừa 性tánh 三tam 菩Bồ 薩Tát 乘thừa 性tánh 四tứ 不bất 定định 乘thừa 性tánh 五ngũ 者giả 無vô 性tánh 就tựu 不bất 定định 中trung 復phục 有hữu 四tứ 類loại 一nhất 聲Thanh 聞Văn 菩Bồ 薩Tát 。 性tánh 二nhị 緣Duyên 覺Giác 菩Bồ 薩Tát 。 性tánh 三tam 聲Thanh 聞Văn 緣Duyên 覺Giác 。 性tánh 四tứ 聲Thanh 聞Văn 緣Duyên 覺Giác 。 菩Bồ 薩Tát 性tánh 其kỳ 無vô 性tánh 者giả 謂vị 總tổng 無vô 前tiền 三tam 乘thừa 種chủng 性tánh 今kim 人nhân 天thiên 教giáo 收thu 彼bỉ 無vô 性tánh 小Tiểu 乘Thừa 教giáo 收thu 彼bỉ 聲Thanh 聞Văn 緣Duyên 覺Giác 。 二nhị 性tánh 後hậu 三tam 教giáo 收thu 彼bỉ 菩Bồ 薩Tát 性tánh 其kỳ 不bất 定định 性tánh 中trung 間gian 三tam 教giáo 攝nhiếp 之chi 若nhược 依y 賢hiền 首thủ 五ngũ 教giáo 者giả 一nhất 小Tiểu 乘Thừa 教giáo 同đồng 此thử 第đệ 二nhị 二nhị 大Đại 乘Thừa 始thỉ 教giáo 當đương 此thử 三tam 四tứ 三tam 終chung 教giáo 四tứ 頓đốn 教giáo 五ngũ 圓viên 教giáo 當đương 此thử 第đệ 五ngũ 良lương 以dĩ 賢hiền 首thủ 後hậu 三tam 皆giai 約ước 一Nhất 乘Thừa 故cố 圭# 峯phong 合hợp 之chi 賢hiền 首thủ 約ước 同đồng 教giáo 別biệt 教giáo 歷lịch 位vị 無vô 位vị 開khai 成thành 三tam 異dị 而nhi 彼bỉ 始thỉ 教giáo 雙song 收thu 西tây 域vực 空không 相tướng 二nhị 宗tông 以dĩ 俱câu 未vị 盡tận 大Đại 乘Thừa 法Pháp 理lý 故cố 合hợp 為vi 初sơ (# 初sơ 即tức 始thỉ 也dã )# 圭# 峯phong 依y 西tây 域vực 仍nhưng 為vi 二nhị 或hoặc 開khai 或hoặc 合hợp 各các 有hữu 攸du 當đương 不bất 可khả 一nhất 準chuẩn 萬vạn 松tùng 老lão 師sư 於ư 此thử 論luận 中trung 立lập 九cửu 對đối 十thập 八bát 重trọng/trùng 總tổng 該cai 賢hiền 首thủ 圭# 峯phong 二nhị 種chủng 五ngũ 教giáo 之chi 義nghĩa 一nhất 苦khổ 樂lạc 對đối (# 以dĩ 三tam 途đồ 對đối 人nhân 天thiên )# 二nhị 人nhân 天thiên 對đối (# 以dĩ 人nhân 對đối 天thiên )# 三tam 定định 散tán 對đối (# 欲dục 界giới 為vi 散tán 上thượng 二nhị 為vi 定định )# 四tứ 色sắc 空không 對đối (# 以dĩ 四tứ 禪thiền 對đối 四tứ 空không )# 五ngũ 凡phàm 聖thánh 對đối (# 前tiền 四tứ 皆giai 凡phàm 後hậu 三tam 乘thừa 聖thánh )# 六lục 大đại 小tiểu 對đối (# 聲Thanh 聞Văn 緣Duyên 覺Giác 。 小tiểu 始thỉ 教giáo 去khứ 皆giai 大đại )# 七thất 始thỉ 終chung 對đối (# 法pháp 相tướng 為vi 始thỉ 法pháp 性tánh 為vi 終chung )# 八bát 頓đốn 漸tiệm 對đối (# 始thỉ 終chung 歷lịch 位vị 頓đốn 教giáo 不bất 立lập )# 九cửu 偏thiên 圓viên 對đối (# 賢hiền 首thủ 前tiền 四tứ 皆giai 偏thiên 華hoa 嚴nghiêm 獨độc 為vi 圓viên 教giáo )# 是thị 則tắc 於ư 賢hiền 首thủ 小tiểu 教giáo 中trung 曲khúc 開khai 前tiền 五ngũ 對đối 收thu 此thử 論luận 義nghĩa 可khả 謂vị 辭từ 簡giản 而nhi 理lý 盡tận 矣hĩ 。
△# 三tam 正chánh 釋thích 自tự 四tứ 初sơ 人nhân 天thiên 教giáo 二nhị 小Tiểu 乘Thừa 教giáo 三tam 大Đại 乘Thừa 法Pháp 相tương 教giáo 四tứ 大Đại 乘Thừa 破phá 相tương 教giáo 初sơ 中trung 復phục 四tứ 今kim 初sơ 牒điệp 名danh 。
一nhất 人nhân 天thiên 教giáo 者giả 。
△# 二nhị 敘tự 彼bỉ 立lập 義nghĩa 三tam 初sơ 總tổng 明minh 大đại 意ý 。
佛Phật 為vi 初sơ 心tâm 人nhân 旦đán 說thuyết 三tam 世thế 業nghiệp 報báo 善thiện 惡ác 因nhân 果quả 。
初sơ 心tâm 人nhân 者giả 所sở 被bị 機cơ 也dã 對đối 後hậu 三tam 乘thừa 故cố 曰viết 初sơ 心tâm 一nhất 向hướng 方phương 便tiện 故cố 云vân 且thả 說thuyết 三tam 世thế 業nghiệp 報báo 者giả 謂vị 過quá 去khứ 造tạo 業nghiệp 今kim 世thế 受thọ 報báo 今kim 世thế 造tạo 業nghiệp 來lai 世thế 受thọ 報báo 。 故cố 曰viết 三tam 世thế 業nghiệp 即tức 能năng 招chiêu 之chi 因nhân 報báo 即tức 所sở 招chiêu 之chi 果quả 然nhiên 業nghiệp 與dữ 報báo 皆giai 通thông 善thiện 惡ác 故cố 曰viết 善thiện 惡ác 因nhân 果quả 如như 下hạ 廣quảng 明minh 。
△# 二nhị 別biệt 敘tự 二nhị 初sơ 敘tự 惡ác 因nhân 果quả 。
謂vị 造tạo 上thượng 品phẩm 十thập 惡ác 死tử 墮đọa 地địa 獄ngục 中trung 。 品phẩm 餓ngạ 鬼quỷ 下hạ 品phẩm 畜súc 生sanh 。
言ngôn 十thập 惡ác 者giả 。 謂vị 身thân 三tam 殺sát 盜đạo 婬dâm 語ngữ 四tứ 妄vọng 言ngôn 兩lưỡng 舌thiệt 。 惡ác 口khẩu 綺ỷ 語ngữ 。 意ý 三tam 貪tham 嗔sân 邪tà 見kiến 言ngôn 上thượng 品phẩm 者giả 泛phiếm 說thuyết 善thiện 惡ác 皆giai 有hữu 三tam 品phẩm 三tam 位vị 明minh 之chi 一nhất 約ước 境cảnh 且thả 如như 殺sát 生sanh 殺sát 人nhân 為vi 上thượng 殺sát 畜súc 為vi 中trung 蚊văn 蚋nhuế 為vi 下hạ 不bất 殺sát 反phản 此thử 謂vị 不bất 殺sát 人nhân 為vi 上thượng 不bất 殺sát 蚊văn 蚋nhuế 為vi 下hạ 二nhị 約ước 心tâm 不bất 論luận 善thiện 惡ác 但đãn 猛mãnh 利lợi 心tâm 作tác 為vi 上thượng 泛phiếm 爾nhĩ 心tâm 作tác 為vi 下hạ 庸dong 庸dong 為vi 中trung 三tam 約ước 時thời 若nhược 善thiện 若nhược 惡ác 。 但đãn 三tam 時thời 無vô 悔hối 。 為vi 上thượng 二nhị 時thời 無vô 悔hối 為vi 中trung 一nhất 時thời 為vi 下hạ 言ngôn 地địa 獄ngục 等đẳng 者giả 梵Phạm 云vân 捺nại 洛lạc 迦ca 此thử 云vân 苦khổ 器khí 即tức 眾chúng 生sanh 受thọ 苦khổ 。 之chi 器khí 也dã 今kim 言ngôn 地địa 獄ngục 約ước 義nghĩa 立lập 名danh 有hữu 云vân 地địa 者giả 底để 也dã 獄ngục 者giả 局cục 也dã 地địa 下hạ 有hữu 獄ngục 故cố 名danh 地địa 獄ngục 總tổng 有hữu 四tứ 類loại 謂vị 八bát 熱nhiệt 八bát 寒hàn 近cận 邊biên 孤cô 獨độc 言ngôn 八bát 熱nhiệt 者giả 一nhất 曰viết 等đẳng 活hoạt 謂vị 刀đao 劒kiếm 剉tỏa 斬trảm 成thành 千thiên 萬vạn 段đoạn 以dĩ 叉xoa 撥bát 聚tụ 唱xướng 言ngôn 活hoạt 活hoạt 。 彼bỉ 即tức 便tiện 活hoạt 活hoạt 已dĩ 復phục 斬trảm 斬trảm 已dĩ 復phục 活hoạt 故cố 曰viết 等đẳng 活hoạt 以dĩ 四tứ 王vương 天thiên 壽thọ 五ngũ 百bách 年niên 為vi 一nhất 日nhật 一nhất 夜dạ 。 如như 是thị 積tích 數số 。 至chí 五ngũ 百bách 歲tuế 。 二nhị 曰viết 眾chúng 合hợp 眾chúng 山sơn 四tứ 合hợp 碎toái 罪tội 人nhân 身thân 猶do 如như 微vi 塵trần 。 以dĩ 忉Đao 利Lợi 天thiên 壽thọ 一nhất 千thiên 年niên 為vi 一nhất 日nhật 一nhất 夜dạ 。 積tích 此thử 歲tuế 月nguyệt 壽thọ 一nhất 千thiên 歲tuế 。 三tam 曰viết 黑hắc 繩thằng 如như 世thế 解giải 木mộc 繩thằng 抨phanh 鋸cứ 解giải 以dĩ 夜dạ 摩ma 天thiên 二nhị 千thiên 年niên 壽thọ 為vi 一nhất 日nhật 一nhất 夜dạ 。 壽thọ 二nhị 千thiên 歲tuế 。 四tứ 曰viết 號hào 叫khiếu 以dĩ 兜Đâu 率Suất 天thiên 壽thọ 四tứ 千thiên 年niên 為vi 一nhất 晝trú 夜dạ 。 壽thọ 四tứ 千thiên 歲tuế 。 五ngũ 大đại 號hào 叫khiếu 以dĩ 化hóa 樂nhạo/nhạc/lạc 天thiên 八bát 千thiên 年niên 壽thọ 為vi 一nhất 晝trú 夜dạ 。 壽thọ 八bát 千thiên 歲tuế 。 六lục 曰viết 炎diễm 熱nhiệt 以dĩ 他tha 化hóa 天thiên 一nhất 萬vạn 六lục 千thiên 年niên 壽thọ 為vi 一nhất 晝trú 夜dạ 。 壽thọ 一nhất 萬vạn 六lục 千thiên 歲tuế 。 七thất 曰viết 極cực 炎diễm 熱nhiệt 壽thọ 半bán 中trung 劫kiếp 。 謂vị 從tùng 人nhân 壽thọ 八bát 萬vạn 四tứ 千thiên 歲tuế 。 等đẳng 百bách 年niên 減giảm 一nhất 歲tuế 減giảm 至chí 十thập 歲tuế 名danh 半bán 中trung 劫kiếp 為vi 此thử 獄ngục 壽thọ 八bát 曰viết 阿A 鼻Tỳ 此thử 云vân 無vô 間gian 有hữu 五ngũ 義nghĩa 故cố 立lập 無vô 間gian 名danh 一nhất 者giả 作tác 業nghiệp 無vô 間gian 約ước 治trị 罰phạt 說thuyết 二nhị 者giả 受thọ 報báo 無vô 間gian 約ước 果quả 報báo 說thuyết 三tam 者giả 受thọ 苦khổ 無vô 間gián 。 約ước 楚sở 痛thống 說thuyết 四tứ 者giả 壽thọ 命mạng 無vô 間gian 無vô 中trung 夭yểu 故cố 五ngũ 者giả 身thân 量lượng 無vô 間gian 謂vị 眾chúng 生sanh 自tự 業nghiệp 各các 各các 自tự 見kiến 。 身thân 滿mãn 獄ngục 中trung 。 間gian 無vô 空không 處xứ 。 故cố 曰viết 無vô 間gian 此thử 獄ngục 壽thọ 命mạng 一nhất 增tăng 減giảm 劫kiếp 言ngôn 八bát 寒hàn 者giả 正chánh 云vân 遏át 部bộ 曇đàm 此thử 翻phiên 為vi 疱pháo 寒hàn 苦khổ 觸xúc 身thân 如như 瘡sang 疱pháo 故cố 二nhị 曰viết 疱pháo 裂liệt 身thân 凍đống 裂liệt 故cố (# 此thử 二nhị 皆giai 約ước 苦khổ 相tương/tướng 立lập 名danh )# 三tam 蝎hạt 螫thích 沾triêm 四tứ 虎hổ 虎hổ 几kỉ 五ngũ 嚇# 嚇# 几kỉ (# 此thử 三tam 約ước 受thọ 苦khổ 聲thanh 立lập 名danh )# 六lục 青thanh 蓮liên 華hoa 七thất 紅hồng 蓮liên 華hoa 八bát 大đại 紅hồng 蓮liên 華hoa (# 寒hàn 苦khổ 觸xúc 身thân 變biến 如như 是thị 色sắc )# 然nhiên 此thử 八bát 寒hàn 壽thọ 量lượng 二nhị 說thuyết 不bất 同đồng 依y 俱câu 舍xá 說thuyết 比tỉ 前tiền 更cánh 長trường/trưởng 若nhược 準chuẩn 瑜du 伽già 說thuyết 八bát 寒hàn 壽thọ 量lượng 較giảo 於ư 八bát 熱nhiệt 次thứ 第đệ 減giảm 半bán 如như 按án 部bộ 陀đà 減giảm 於ư 等đẳng 活hoạt 之chi 半bán 乃nãi 至chí 大đại 紅hồng 蓮liên 華hoa 較giảo 阿A 鼻Tỳ 亦diệc 爾nhĩ 依y 此thử 則tắc 是thị 八bát 寒hàn 輕khinh 於ư 八bát 熱nhiệt 也dã 三tam 近cận 邊biên 獄ngục 者giả 八bát 熱nhiệt 四tứ 門môn 各các 有hữu 四tứ 獄ngục 一nhất 曰viết 煻đường 煨ổi 沸phí 灰hôi 齊tề 膝tất 下hạ 足túc 焦tiêu 爛lạn 舉cử 足túc 如như 故cố 二nhị 曰viết 屍thi 糞phẩn 糞phẩn 泥nê 齊tề 膝tất 中trung 有hữu 毒độc 蟲trùng 下hạ 足túc 食thực 盡tận 舉cử 足túc 還hoàn 復phục 。 三tam 曰viết 鋒phong 刃nhận 刀đao 劒kiếm 等đẳng 刃nhận 布bố 為vi 道đạo 路lộ 履lý 則tắc 割cát 傷thương 四tứ 曰viết 灰hôi 河hà 沸phí 熱nhiệt 灰hôi 汁trấp 或hoặc 煑chử 或hoặc 煎tiễn 皮bì 肉nhục 潰hội 爛lạn 四tứ 孤cô 獨độc 獄ngục 者giả 處xứ 所sở 不bất 定định 或hoặc 山sơn 間gian 樹thụ 下hạ 。 曠khoáng 野dã 城thành 隍hoàng 等đẳng 處xứ 依y 瑜du 伽già 說thuyết 近cận 邊biên 孤cô 獨độc 壽thọ 命mạng 不bất 定định 隨tùy 業nghiệp 長trường 短đoản 言ngôn 餓ngạ 鬼quỷ 者giả 謂vị 長trường 受thọ 饑cơ 餓ngạ 故cố 曰viết 餓ngạ 鬼quỷ 輕khinh 重trọng 不bất 同đồng 凡phàm 有hữu 九cửu 類loại 以dĩ 人nhân 間gian 二nhị 十thập 日nhật 為vi 一nhất 日nhật 一nhất 夜dạ 。 彼bỉ 還hoàn 以dĩ 三tam 十thập 日nhật 。 為vi 一nhất 月nguyệt 十thập 二nhị 月nguyệt 為vi 一nhất 年niên 壽thọ 五ngũ 百bách 歲tuế 。 上thượng 依y 俱câu 舍xá 有hữu 云vân 鬼quỷ 趣thú 壽thọ 命mạng 不bất 定định 極cực 長trưởng 者giả 七thất 萬vạn 歲tuế 言ngôn 畜súc 生sanh 者giả 畜súc 者giả 養dưỡng 也dã 人nhân 所sở 畜súc 養dưỡng 如như 牛ngưu 馬mã 犬khuyển 豕thỉ 。 之chi 類loại 此thử 名danh 則tắc 局cục 或hoặc 云vân 傍bàng 生sanh 傍bàng 行hành 而nhi 生sanh 通thông 一nhất 切thiết 飛phi 走tẩu 。 之chi 類loại 此thử 名danh 則tắc 寬khoan 別biệt 而nhi 言ngôn 之chi 羽vũ 毛mao 鱗lân 介giới 蠢xuẩn 蠕nhuyễn 飛phi 潛tiềm 其kỳ 類loại 繁phồn 廣quảng 於ư 中trung 最tối 福phước 德đức 者giả 如như 龍long 及cập 金kim 翅sí 。 皆giai 通thông 四tứ 生sanh 然nhiên 畜súc 趣thú 壽thọ 命mạng 長trường 短đoản 。 不bất 定định 極cực 長trưởng 者giả 壽thọ 一nhất 中trung 劫kiếp 廣quảng 如như 別biệt 章chương (# 此thử 依y 圭# 峯phong 行hạnh 願nguyện 章chương 引dẫn )# 今kim 言ngôn 中trung 品phẩm 餓ngạ 鬼quỷ 下hạ 品phẩm 畜súc 生sanh 者giả 圭# 峯phong 依y 雜tạp 集tập 等đẳng 論luận 故cố 作tác 此thử 配phối 若nhược 依y 華hoa 嚴nghiêm 二nhị 地địa 則tắc 以dĩ 畜súc 生sanh 為vi 中trung 餓ngạ 鬼quỷ 為vi 下hạ 清thanh 涼lương 引dẫn 正Chánh 法Pháp 念niệm 處xứ 經kinh 會hội 云vân 然nhiên 此thử 三tam 途đồ 各các 有hữu 邊biên 正chánh 正chánh 者giả 為vi 重trọng/trùng 邊biên 者giả 為vi 輕khinh 正chánh 鬼quỷ 望vọng 邊biên 畜súc 則tắc 鬼quỷ 重trọng/trùng 畜súc 輕khinh 正chánh 畜súc 望vọng 邊biên 鬼quỷ 則tắc 畜súc 重trọng/trùng 鬼quỷ 輕khinh 。
△# 後hậu 明minh 善thiện 因nhân 果quả 三tam 初sơ 人nhân 乘thừa 。
故cố 佛Phật 且thả 類loại 世thế 五ngũ 常thường 之chi 教giáo (# 天Thiên 竺Trúc 世thế 教giáo 儀nghi 式thức 雖tuy 殊thù 懲# 惡ác 勸khuyến 善thiện 無vô 別biệt 亦diệc 不bất 離ly 仁nhân 義nghĩa 等đẳng 五ngũ 而nhi 有hữu 德đức 行hạnh 可khả 修tu 例lệ 如như 此thử 國quốc 斂liểm 手thủ 而nhi 舉cử 土thổ/độ 蕃phồn 散tán 手thủ 而nhi 埀thùy 皆giai 為vi 禮lễ 也dã )# 令linh 持trì 五Ngũ 戒Giới 。 (# 不bất 殺sát 是thị 仁nhân 不bất 盜đạo 是thị 義nghĩa 不bất 邪tà 婬dâm 是thị 禮lễ 不bất 妄vọng 語ngữ 是thị 信tín 不bất 飲ẩm 噉đạm 酒tửu 肉nhục 神thần 氣khí 清thanh 潔khiết 益ích 於ư 智trí 也dã )# 得đắc 免miễn 三tam 途đồ 。 生sanh 人nhân 道đạo 中trung 。
△# 次thứ 天thiên 乘thừa 。
修tu 上thượng 品phẩm 十Thập 善Thiện 及cập 施thí 戒giới 等đẳng 生sanh 六lục 欲dục 天thiên 。 修tu 四tứ 禪thiền 八bát 定định 生sanh 色sắc 界giới 無vô 色sắc 界giới 。 天thiên (# 題đề 中trung 不bất 標tiêu 天thiên 鬼quỷ 地địa 獄ngục 者giả 界giới 地địa 不bất 同đồng 見kiến 聞văn 不bất 及cập 凡phàm 俗tục 尚thượng 不bất 知tri 末mạt 況huống 肯khẳng 窮cùng 本bổn 故cố 對đối 俗tục 教giáo 且thả 標tiêu 原nguyên 人nhân 今kim 敘tự 佛Phật 經Kinh 理lý 宜nghi 具cụ 列liệt )# 。
△# 後hậu 結kết 門môn 。
故cố 名danh 人nhân 天thiên 教giáo 也dã (# 然nhiên 業nghiệp 有hữu 三tam 種chủng 一nhất 惡ác 二nhị 善thiện 三tam 不bất 動động 報báo 有hữu 三tam 時thời 現hiện 報báo 生sanh 報báo 後hậu 報báo )# 。
五Ngũ 戒Giới 十Thập 善Thiện 。 四tứ 禪thiền 八bát 定định 等đẳng 是thị 善thiện 因nhân 人nhân 天thiên 等đẳng 是thị 善thiện 果quả 於ư 中trung 分phần/phân 二nhị 初sơ 人nhân 乘thừa 言ngôn 且thả 類loại 者giả 即tức 比tỉ 類loại 世thế 謂vị 世thế 俗tục 通thông 西tây 域vực 此thử 方phương 不bất 但đãn 周chu 孔khổng 說thuyết 五ngũ 常thường 也dã 言ngôn 五ngũ 常thường 者giả 謂vị 仁nhân 義nghĩa 禮lễ 智trí 信tín 是thị 人nhân 之chi 所sở 常thường 行hành 造tạo 次thứ 顛điên 沛# 不bất 容dung 離ly 故cố (# 注chú 中trung 別biệt 會hội 兩lưỡng 方phương 世thế 教giáo 以dĩ 顯hiển 大đại 同đồng 亦diệc 潛tiềm 通thông 妨phương 難nạn/nan 恐khủng 人nhân 疑nghi 云vân 佛Phật 出xuất 天Thiên 竺Trúc 彼bỉ 國quốc 世thế 教giáo 儀nghi 式thức 或hoặc 殊thù 那na 言ngôn 類loại 此thử 五ngũ 常thường 即tức 應ưng 是thị 佛Phật 教giáo 倣# 傚# 孔khổng 老lão 作tác 是thị 附phụ 會hội 故cố 為vi 此thử 通thông 云vân 云vân 又hựu 龍long 樹thụ 釋thích 摩ma 訶ha 衍diễn 論luận 引dẫn 道Đạo 品Phẩm 經kinh 此thử 方phương 所sở 無vô 立lập 四tứ 法Pháp 藏tạng 一nhất 補bổ 特đặc 伽già 羅la 。 藏tạng 經Kinh 云vân 佛Phật 子tử 諦đế 聽thính 。 為vì 汝nhữ 解giải 說thuyết 。 仁nhân 藏tạng 義nghĩa 藏tạng 禮lễ 藏tạng 智trí 藏tạng 信tín 藏tạng 并tinh 聲Thanh 聞Văn 藏tạng 及cập 菩Bồ 薩Tát 藏tạng 。 大đại 覺giác 法Pháp 藏tạng 所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 一nhất 切thiết 行hành 者giả 漸tiệm 次thứ 轉chuyển 勝thắng 次thứ 第đệ 之chi 法pháp 故cố ○# 言ngôn 天Thiên 竺Trúc 者giả [葸-十+夕]# 嶺lĩnh 之chi 西tây 有hữu 五ngũ 天Thiên 竺Trúc 謂vị 成thành 劫kiếp 之chi 時thời 光quang 音âm 天thiên 人nhân 下hạ 生sanh 於ư 此thử 故cố 受thọ 天thiên 名danh 梵Phạm 云vân 印ấn 土thổ/độ 或hoặc 云vân 身thân 毒độc 訛ngoa 略lược 云vân 竺trúc 言ngôn 世thế 教giáo 者giả 謂vị 國quốc 王vương 治trị 世thế 之chi 教giáo 也dã 西tây 域vực 有hữu 佛Phật 法Pháp 處xứ 依y 佛Phật 法Pháp 治trị 國quốc 如như 金kim 光quang 明minh 有hữu 王vương 法pháp 正chánh 論luận 品phẩm 又hựu 輪Luân 王Vương 以dĩ 十Thập 善Thiện 化hóa 世thế 遵tuân 古cổ 佛Phật 遺di 教giáo 也dã 言ngôn 儀nghi 式thức 雖tuy 殊thù 者giả 如như 正chánh 朔sóc 衣y 冠quan 之chi 類loại 隨tùy 方phương 或hoặc 殊thù 言ngôn 懲# 惡ác 勸khuyến 善thiện 無vô 別biệt 者giả 謂vị 與dữ 此thử 方phương 大đại 同đồng 言ngôn 亦diệc 不bất 離ly 仁nhân 等đẳng 者giả 德đức 行hạnh 雖tuy 多đa 舉cử 其kỳ 大đại 綱cương 不bất 出xuất 此thử 五ngũ 於ư 斯tư 可khả 見kiến 天thiên 下hạ 之chi 理lý 至chí 當đương 歸quy 一nhất 聖thánh 人nhân 之chi 心tâm 若nhược 合hợp 符phù 節tiết 非phi 周chu 孔khổng 特đặc 為vi 斯tư 民dân 而nhi 創sáng/sang 式thức 也dã 亦diệc 非phi 如Như 來Lai 倣# 傚# 此thử 方phương 而nhi 設thiết 教giáo 也dã 例lệ 如như 已dĩ 下hạ 舉cử 土thổ/độ 蕃phồn 與dữ 中trung 國quốc 禮lễ 異dị 以dĩ 況huống 天Thiên 竺Trúc 與dữ 震chấn 旦đán 亦diệc 然nhiên 略lược 舉cử 禮lễ 之chi 一nhất 端đoan 以dĩ 例lệ 仁nhân 義nghĩa 之chi 四tứ 是thị 知tri 諸chư 國quốc 禮lễ 樂nhạo/nhạc/lạc 互hỗ 有hữu 不bất 同đồng 當đương 論luận 其kỳ 心tâm 勿vật 責trách 其kỳ 事sự 或hoặc 者giả 封phong 於ư 一nhất 隅ngung 互hỗ 相tương 誚tiếu 訝nhạ 豈khởi 通thông 論luận 哉tai )# 。
令linh 持trì 五Ngũ 戒Giới 。 者giả 若nhược 翻phiên 前tiền 十thập 惡ác 此thử 合hợp 云vân 十Thập 善Thiện 故cố 華hoa 嚴nghiêm 二nhị 地địa 中trung 說thuyết 十Thập 善Thiện 通thông 五ngũ 乘thừa 謂vị 下hạ 品phẩm 人nhân 因nhân 中trung 品phẩm 天thiên 因nhân 上thượng 品phẩm 三tam 乘thừa 因nhân 上thượng 上thượng 品phẩm 佛Phật 因nhân 而nhi 佛Phật 於ư 律luật 儀nghi 中trung 又hựu 制chế 近cận 事sự 五Ngũ 戒Giới 。 亦diệc 通thông 五ngũ 乘thừa 故cố 知tri 五Ngũ 戒Giới 十Thập 善Thiện 。 大đại 同đồng 小tiểu 異dị 開khai 合hợp 隨tùy 宜nghi 其kỳ 猶do 大Đại 乘Thừa 六Lục 度Độ 十thập 度độ 耳nhĩ (# 注chú 不bất 殺sát 是thị 仁nhân 者giả 下hạ 注chú 家gia 以dĩ 五Ngũ 戒Giới 會hội 五ngũ 常thường 以dĩ 義nghĩa 同đồng 故cố 明minh 教giáo 大đại 師sư 云vân 一nhất 曰viết 不bất 殺sát 謂vị 當đương 愛ái 生sanh 不bất 可khả 以dĩ 己kỷ 輒triếp 暴bạo 一nhất 物vật 不bất 止chỉ 不bất 食thực 其kỳ 肉nhục 也dã 孟# 子tử 云vân 殺sát 一nhất 無vô 罪tội 非phi 仁nhân 也dã 故cố 以dĩ 不bất 殺sát 為vi 仁nhân 。 二nhị 不bất 盜đạo 者giả 謂vị 不bất 義nghĩa 不bất 取thủ 不bất 止chỉ 攘nhương 他tha 物vật 也dã 孟# 子tử 云vân 非phi 其kỳ 有hữu 而nhi 取thủ 之chi 非phi 義nghĩa 也dã 三tam 曰viết 不bất 婬dâm 謂vị 不bất 亂loạn 非phi 其kỳ 匹thất 偶ngẫu 也dã 而nhi 禮lễ 別biệt 尊tôn [(白-日+田)/廾]# 故cố 同đồng 不bất 婬dâm 四tứ 不bất 妄vọng 語ngữ 者giả 。 謂vị 不bất 以dĩ 言ngôn 欺khi 人nhân 而nhi 信tín 者giả 言ngôn 無vô 反phản 覆phúc 故cố 同đồng 不bất 妄vọng 五ngũ 不bất 飲ẩm 啖đạm 者giả 由do 飲ẩm 啖đạm 故cố 心tâm 神thần 濁trược 亂loạn 情tình 慮lự 癡si 狂cuồng 害hại 於ư 智trí 也dã 故cố 不bất 飲ẩm 啖đạm 智trí 思tư 清thanh 潔khiết 也dã 然nhiên 於ư 餘dư 說thuyết 但đãn 云vân 不bất 飲ẩm 圭# 峯phong 加gia 不bất 啖đạm 肉nhục 當đương 有hữu 所sở 據cứ 或hoặc 方phương 勸khuyến 人nhân 以dĩ 為vi 止chỉ 殺sát 之chi 漸tiệm 也dã 釋thích 此thử 五Ngũ 戒Giới 全toàn 依y 明minh 教giáo 然nhiên 此thử 五Ngũ 戒Giới 依y 律luật 儀nghi 中trung 復phục 有hữu 支chi 持trì 具cụ 闕khuyết 之chi 異dị 五ngũ 皆giai 能năng 持trì 名danh 為vi 支chi 具cụ 或hoặc 但đãn 能năng 持trì 四tứ 三tam 二nhị 等đẳng 名danh 為vi 支chi 闕khuyết 盡tận 形hình 壽thọ 持trì 名danh 為vi 持trì 具cụ 或hoặc 但đãn 能năng 持trì 十thập 年niên 五ngũ 年niên 下hạ 至chí 一nhất 日nhật 。 名danh 為vi 持trì 闕khuyết 支chi 時thời 相tương 望vọng 應ưng 有hữu 四tứ 句cú 具cụ 闕khuyết 之chi 義nghĩa 由do 此thử 有hữu 一nhất 分phần/phân 少thiểu 分phần 多đa 分phần 滿mãn 分phần 優Ưu 婆Bà 塞Tắc 。 夷di 梵Phạm 云vân 優Ưu 婆Bà 塞Tắc 此thử 云vân 近cận 事sự 男nam 夷di 女nữ 聲thanh 也dã 於ư 此thử 五ngũ 中trung 。 不bất 殺sát 闕khuyết 故cố 雖tuy 得đắc 人nhân 身thân 。 多đa 病bệnh 短đoản 命mạng 。 不bất 盜đạo 闕khuyết 故cố 資tư 財tài 乏phạp 少thiểu 。 不bất 婬dâm 闕khuyết 故cố 無vô 好hảo/hiếu 眷quyến 屬thuộc 不bất 妄vọng 闕khuyết 故cố 言ngôn 無vô 人nhân 受thọ 。 不bất 飲ẩm 闕khuyết 故cố 諸chư 情tình 暗ám 鈍độn 又hựu 此thử 五ngũ 中trung 前tiền 四tứ 是thị 性tánh 戒giới 謂vị 殺sát 盜đạo 等đẳng 體thể 性tánh 是thị 罪tội 。 故cố 曰viết 性tánh 戒giới 飲ẩm 酒tửu 一nhất 戒giới 是thị 名danh 遮già 戒giới 由do 飲ẩm 酒tửu 亂loạn 性tánh 犯phạm 前tiền 四tứ 故cố 故cố 佛Phật 制chế 此thử 以dĩ 防phòng 前tiền 四tứ 故cố 曰viết 遮già 戒giới )# 。
言ngôn 得đắc 免miễn 三tam 途đồ 者giả 所sở 離ly 惡ác 也dã 生sanh 人nhân 道đạo 者giả 。 所sở 感cảm 果quả 也dã 然nhiên 五Ngũ 戒Giới 十Thập 善Thiện 。 皆giai 依y 師sư 受thọ 三Tam 歸Quy 言ngôn 下hạ 得đắc 此thử 戒giới 體thể 或hoặc 先tiên 受thọ 三Tam 歸Quy 。 後hậu 受thọ 五Ngũ 戒Giới 十Thập 戒Giới 。 未vị 有hữu 不bất 歸quy 三Tam 寶Bảo 而nhi 得đắc 戒giới 者giả 由do 歸quy 佛Phật 故cố 不bất 墮đọa 地địa 獄ngục 。 歸quy 法pháp 故cố 不bất 墮đọa 餓ngạ 鬼quỷ 。 歸quy 僧Tăng 故cố 不bất 墮đọa 傍bàng 生sanh 。 今kim 言ngôn 得đắc 免miễn 三tam 途đồ 葢# 三Tam 歸Quy 之chi 力lực 也dã 以dĩ 受thọ 五Ngũ 戒Giới 必tất 先tiên 三Tam 歸Quy 故cố 略lược 不bất 言ngôn 。
修tu 上thượng 品phẩm 十Thập 善Thiện 者giả 此thử 有hữu 二nhị 意ý 一nhất 者giả 對đối 前tiền 五Ngũ 戒Giới 為vi 下hạ 故cố 曰viết 上thượng 品phẩm 上thượng 品phẩm 即tức 十Thập 善Thiện 也dã 二nhị 者giả 影ảnh 略lược 以dĩ 明minh 人nhân 中trung 十Thập 善Thiện 。 為vi 下hạ (# 前tiền 不bất 言ngôn 者giả 含hàm 五Ngũ 戒Giới 中trung )# 故cố 以dĩ 天thiên 中trung 為vi 上thượng 品phẩm 上thượng 品phẩm 之chi 十Thập 善Thiện 揀giản 下hạ 品phẩm 故cố 又hựu 於ư 天thiên 中trung 十Thập 善Thiện 是thị 總tổng 施thí 等đẳng 為vi 別biệt 謂vị 修tu 十Thập 善Thiện 與dữ 散tán 心tâm 俱câu 兼kiêm 行hành 施thí 等đẳng 生sanh 六lục 欲dục 天thiên 。 與dữ 定định 心tâm 俱câu 生sanh 上thượng 二nhị 界giới 言ngôn 十Thập 善Thiện 者giả 。 殺sát 盜đạo 婬dâm 妄vọng 與dữ 五Ngũ 戒Giới 同đồng 五ngũ 不bất 綺ỷ 語ngữ 謂vị 不bất 飾sức 非phi 言ngôn 六lục 不bất 兩lưỡng 舌thiệt 謂vị 語ngữ 不bất 背bội 面diện 七thất 不bất 惡ác 口khẩu 言ngôn 必tất 善thiện 順thuận 八bát 不bất 貪tham 愛ái 謂vị 心tâm 常thường 知tri 足túc 於ư 有hữu 有hữu 具cụ 不bất 生sanh 染nhiễm 著trước 。 九cửu 不bất 瞋sân 恚khuể 謂vị 不bất 以dĩ 忿phẫn 恨hận 宿túc 於ư 心tâm 十thập 不bất 邪tà 見kiến 謂vị 心tâm 見kiến 正chánh 直trực 無vô 誑cuống 無vô 諂siểm 此thử 後hậu 六lục 戒giới 諸chư 教giáo 標tiêu 列liệt 或hoặc 小tiểu 異dị 同đồng 皆giai 不bất 相tương 違vi 又hựu 有hữu 一nhất 經kinh 中trung 合hợp 語ngữ 四tứ 為vi 三tam 謂vị 不bất 誹phỉ 謗báng 不bất 欺khi 誑cuống 不bất 妄vọng 語ngữ 加gia 不bất 飲ẩm 酒tửu 食thực 肉nhục 。 為vi 四tứ 華hoa 嚴nghiêm 於ư 語ngữ 四tứ 中trung 妄vọng 言ngôn 兩lưỡng 舌thiệt 。 惡ác 口khẩu 綺ỷ 語ngữ 。 為vi 次thứ 此thử 約ước 重trọng/trùng 輕khinh 為vi 先tiên 後hậu 也dã 嵩tung 公công 輔phụ 教giáo 編biên 列liệt 意ý 三tam 為vi 嫉tật 恚khuể 癡si (# 故cố 前tiền 釋thích 貪tham 別biệt 依y 唯duy 識thức )# 瓔anh 珞lạc 梵Phạm 網võng 唯duy 局cục 大Đại 乘Thừa 故cố 此thử 不bất 會hội 然nhiên 其kỳ 意ý 三tam 得đắc 為vi 業nghiệp 道đạo 者giả 清thanh 涼lương 大đại 疏sớ/sơ 依y 瑜du 伽già 釋thích 云vân 貪tham 若nhược 未vị 決quyết 但đãn 名danh 煩phiền 惱não 決quyết 即tức 名danh 業nghiệp 嗔sân 癡si 亦diệc 然nhiên 故cố 意ý 三tam 中trung 要yếu 具cụ 五ngũ 緣duyên 方phương 成thành 業nghiệp 道đạo 言ngôn 五ngũ 緣duyên 者giả 一nhất 事sự (# 泛phiếm 言ngôn 他tha 物vật 他tha 所sở 攝nhiếp 故cố )# 二nhị 體thể (# 所sở 貪tham 物vật 體thể 即tức 金kim 銀ngân 財tài 寶bảo 。 等đẳng )# 三tam 差sai 別biệt 於ư 中trung 有hữu 三tam 一nhất 不bất 求cầu (# 始thỉ 欲dục 名danh 求cầu 即tức 他tha 物vật 想tưởng )# 二nhị 不bất 願nguyện (# 希hy 得đắc 屬thuộc 己kỷ 即tức 是thị 樂nhạo 欲dục )# 三tam 不bất 貪tham (# 終chung 起khởi 奪đoạt 想tưởng 為vi 貪tham )# 於ư 差sai 別biệt 中trung 前tiền 二nhị 方phương 便tiện 後hậu 一nhất 究cứu 竟cánh 并tinh 前tiền 事sự 體thể 即tức 是thị 五ngũ 緣duyên 於ư 此thử 五ngũ 中trung 。 若nhược 闕khuyết 究cứu 竟cánh 但đãn 名danh 煩phiền 惱não 善thiện 惡ác 相tướng 反phản 成thành 業nghiệp 例lệ 然nhiên 。
言ngôn 及cập 施thí 戒giới 者giả 謂vị 持trì 十Thập 善Thiện 時thời 又hựu 廣quảng 行hành 惠huệ 施thí 。 故cố 感cảm 欲dục 天thiên 衣y 食thực 自tự 然nhiên 。 宮cung 殿điện 隨tùy 身thân 眷quyến 屬thuộc 圍vi 繞nhiễu 。 如như 是thị 果quả 報báo 。 由do 布bố 施thí 故cố 。 天thiên 人nhân 壽thọ 長trường/trưởng 由do 持trì 戒giới 故cố 。 然nhiên 前tiền 云vân 十Thập 善Thiện 此thử 又hựu 云vân 戒giới 者giả 此thử 或hoặc 是thị 近cận 住trụ 戒giới 或hoặc 出xuất 家gia 戒giới 等đẳng 如như 報báo 恩ân 經kinh 中trung 說thuyết 有hữu 一nhất 日nhật 一nhất 夜dạ 。 持trì 近cận 住trụ 戒giới 或hoặc 沙Sa 彌Di 戒giới 比Bỉ 丘Khâu 戒giới 等đẳng 故cố 別biệt 言ngôn 之chi 而nhi 言ngôn 等đẳng 者giả 即tức 等đẳng 取thủ 忍nhẫn 進tiến 定định 或hoặc 餘dư 善thiện 法Pháp 謂vị 供cúng 養dường 三Tam 寶Bảo 。 孝hiếu 順thuận 父phụ 母mẫu 。 修tu 八bát 福phước 田điền 等đẳng 但đãn 十Thập 善Thiện 為vi 正chánh 因nhân 餘dư 皆giai 助trợ 因nhân 而nhi 是thị 有hữu 漏lậu 心tâm 修tu 故cố 不bất 免miễn 輪luân 迴hồi 非phi 如như 菩Bồ 薩Tát 通thông 無vô 漏lậu 者giả 言ngôn 生sanh 六lục 欲dục 天thiên 。 等đẳng 者giả 泛phiếm 言ngôn 天thiên 者giả 俱câu 舍xá 云vân 光quang 潔khiết 自tự 在tại 神thần 用dụng 得đắc 名danh 總tổng 為vi 三tam 界giới 別biệt 為vi 二nhị 十thập 八bát 天thiên 。 謂vị 欲dục 界giới 六lục 天thiên 。 色sắc 界giới 一nhất 十thập 八bát 天thiên 無vô 色sắc 界giới 四tứ 。 天thiên 言ngôn 欲dục 界giới 者giả 謂vị 飲ẩm 食thực 睡thụy 眠miên 。 男nam 女nữ 情tình 愛ái 故cố 名danh 欲dục 界giới 言ngôn 六lục 天thiên 者giả 一nhất 曰viết 四tứ 王vương 天thiên 壽thọ 五ngũ 百bách 歲tuế 。 以dĩ 人nhân 間gian 五ngũ 十thập 年niên 為vi 一nhất 晝trú 夜dạ 。 陰âm 陽dương 如như 人nhân 世thế 二nhị 忉Đao 利Lợi 天thiên 此thử 云vân 三tam 十thập 三tam 壽thọ 一nhất 千thiên 歲tuế 。 以dĩ 人nhân 間gian 百bách 年niên 。 為vi 一nhất 晝trú 夜dạ 。 以dĩ 相tương/tướng 抱bão 為vi 陰âm 陽dương 三tam 炎diễm 摩ma 天thiên 此thử 云vân 時thời 分phần/phân 以dĩ 蓮liên 華hoa 開khai 合hợp 為vi 晝trú 夜dạ 故cố 曰viết 時thời 分phần/phân 壽thọ 二nhị 千thiên 歲tuế 。 以dĩ 人nhân 間gian 二nhị 百bách 年niên 。 為vi 一nhất 晝trú 夜dạ 。 以dĩ 身thân 相tướng 近cận 為vi 陰âm 陽dương 四tứ 兜Đâu 率Suất 天thiên 此thử 云vân 知tri 足túc 於ư 所sở 受thọ 樂lạc 常thường 知tri 足túc 故cố 居cư 處xứ 倍bội 前tiền 壽thọ 四tứ 千thiên 歲tuế 。 以dĩ 人nhân 間gian 四tứ 百bách 年niên 。 為vi 一nhất 晝trú 夜dạ 。 以dĩ 執chấp 手thủ 為vi 陰âm 陽dương 五ngũ 化hóa 樂nhạo/nhạc/lạc 天thiên 謂vị 隨tùy 心tâm 意ý 樂nhạo/nhạc/lạc 自tự 化hóa 樂nhạc 具cụ 還hoàn 自tự 受thọ 用dụng 故cố 壽thọ 八bát 千thiên 歲tuế 。 以dĩ 人nhân 間gian 八bát 百bách 年niên 。 為vi 一nhất 晝trú 夜dạ 。 以dĩ 相tương/tướng 熟thục 視thị 為vi 陰âm 陽dương 六lục 他Tha 化Hóa 自Tự 在Tại 天Thiên 。 謂vị 他tha 化hóa 樂nhạc 具cụ 自tự 得đắc 受thọ 用dụng 故cố 壽thọ 一nhất 萬vạn 六lục 千thiên 歲tuế 。 以dĩ 人nhân 間gian 一nhất 千thiên 六lục 百bách 年niên 為vi 一nhất 晝trú 夜dạ 。 以dĩ 暫tạm 瞬thuấn 目mục 為vi 陰âm 陽dương 自tự 此thử 已dĩ 還hoàn 。 名danh 為vi 欲dục 界giới 。
言ngôn 修tu 四tứ 禪thiền 八bát 定định 者giả 梵Phạn 語ngữ 禪thiền 那na 此thử 云vân 靜tĩnh 慮lự 法pháp 苑uyển 章chương 云vân 靜tĩnh 者giả 性tánh 離ly 囂hiêu 塵trần 沉trầm 浮phù 等đẳng 障chướng 慮lự 者giả 專chuyên 心tâm 一nhất 志chí 籌trù 度độ 境cảnh 門môn 然nhiên 諸chư 無vô 色sắc 定định 有hữu 靜tĩnh 無vô 慮lự 純thuần 定định 心tâm 故cố 欲dục 界giới 等đẳng 持trì 有hữu 慮lự 無vô 靜tĩnh 多đa 散tán 動động 故cố 唯duy 色sắc 界giới 中trung 靜tĩnh 慮lự 均quân 平bình 故cố 得đắc 此thử 名danh 。 言ngôn 四tứ 禪thiền 者giả 一nhất 有hữu 尋tầm 有hữu 伺tứ 。 靜tĩnh 慮lự 尋tầm 伺tứ 亦diệc 名danh 覺giác 觀quán 對đối 治trị 欲dục 界giới 惡ác 不bất 善thiện 法pháp 。 故cố 然nhiên 尋tầm 約ước 麤thô 相tương/tướng 伺tứ 約ước 細tế 相tương/tướng 二nhị 無vô 尋tầm 無vô 伺tứ 。 靜tĩnh 慮lự 離ly 前tiền 初sơ 禪thiền 覺giác 觀quán 之chi 心tâm 生sanh 歡hoan 喜hỷ 。 故cố 三tam 離ly 喜hỷ 靜tĩnh 慮lự 離ly 前tiền 二nhị 禪thiền 喜hỷ 心tâm 憂ưu 喜hỷ 雙song 忘vong 住trụ 於ư 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 故cố 四tứ 離ly 喜hỷ 樂lạc 靜tĩnh 慮lự 離ly 前tiền 三tam 禪thiền 喜hỷ 樂lạc 苦khổ 樂lạc 雙song 忘vong 。 故cố 言ngôn 八bát 定định 者giả 四tứ 禪thiền 之chi 後hậu 加gia 無vô 色sắc 四tứ 空không 定định 謂vị 一nhất 者giả 空Không 無Vô 邊Biên 處Xứ 定Định 。 前tiền 色sắc 界giới 中trung 所sở 有hữu 色sắc 想tưởng 今kim 皆giai 超siêu 越việt 住trụ 無vô 邊biên 空không 處xứ 故cố 二nhị 色sắc 無vô 邊biên 處xứ 定định 前tiền 色sắc 與dữ 空không 皆giai 不bất 離ly 識thức 今kim 皆giai 超siêu 越việt 唯duy 住trụ 無vô 邊biên 識thức 故cố 三tam 無Vô 所Sở 有Hữu 處Xứ 定Định 。 前tiền 有hữu 識thức 可khả 住trụ 今kim 識thức 亦diệc 不bất 可khả 。 得đắc 若nhược 心tâm 若nhược 境cảnh 皆giai 無vô 所sở 有hữu 。 故cố 四tứ 非Phi 想Tưởng 非Phi 非Phi 想Tưởng 處Xứ 。 定định 前tiền 能năng 離ly 心tâm 識thức 之chi 想tưởng 今kim 亦diệc 無vô 故cố 此thử 與dữ 四tứ 禪thiền 俱câu 名danh 定định 者giả 以dĩ 四tứ 禪thiền 中trung 有hữu 一nhất 分phần/phân 定định 義nghĩa 故cố 得đắc 定định 名danh 言ngôn 生sanh 色sắc 無vô 色sắc 界giới 。 者giả 由do 修tu 四tứ 禪thiền 得đắc 生sanh 色sắc 界giới 。 謂vị 有hữu 五ngũ 蘊uẩn 色sắc 身thân 故cố 名danh 色sắc 界giới 言ngôn 無vô 色sắc 者giả 謂vị 無vô 麤thô 色sắc 蘊uẩn 但đãn 有hữu 四tứ 蘊uẩn 心tâm 及cập 心tâm 所sở 依y 定định 而nhi 住trụ 名danh 無vô 色sắc 界giới 。 (# 注chú 題đề 中trung 下hạ 通thông 妨phương 恐khủng 有hữu 難nạn/nan 云vân 此thử 既ký 具cụ 明minh 五ngũ 趣thú 何hà 故cố 題đề 中trung 但đãn 標tiêu 原nguyên 人nhân 不bất 言ngôn 天thiên 等đẳng 注chú 先tiên 牒điệp 難nạn/nan 界giới 地địa 不bất 同đồng 下hạ 正chánh 答đáp 應ưng 云vân 界giới 趣thú 不bất 同đồng 或hoặc 筆bút 悞ngộ 耳nhĩ 三tam 途đồ 人nhân 天thiên 類loại 趣thú 各các 別biệt 欲dục 色sắc 無vô 色sắc 。 依y 地địa 有hữu 殊thù 言ngôn 見kiến 聞văn 不bất 及cập 者giả 天thiên 堂đường 地địa 獄ngục 。 鬼quỷ 趣thú 孔khổng 老lão 不bất 談đàm 俗tục 眼nhãn 不bất 見kiến 故cố 云vân 爾nhĩ 也dã 凡phàm 俗tục 已dĩ 下hạ 約ước 所sở 對đối 機cơ 言ngôn 尚thượng 不bất 知tri 末mạt 者giả 且thả 以dĩ 天thiên 為vi 本bổn 人nhân 畜súc 為vi 末mạt 者giả 世thế 人nhân 但đãn 知tri 人nhân 畜súc 草thảo 木mộc 依y 天thiên 所sở 生sanh 不bất 知tri 人nhân 畜súc 從tùng 自tự 業nghiệp 招chiêu 妄vọng 謂vị 天thiên 生sanh 是thị 不bất 知tri 末mạt 況huống 能năng 知tri 彼bỉ 天thiên 等đẳng 果quả 為vi 何hà 物vật 縱túng/tung 若nhược 說thuyết 者giả 不bất 過quá 但đãn 云vân 清thanh 氣khí 上thượng 升thăng 高cao 明minh 悠du 久cửu 無vô 聲thanh 無vô 臭xú 以dĩ 為vi 至chí 極cực 更cánh 不bất 信tín 有hữu 佛Phật 。 教giáo 所sở 說thuyết 能năng 盡tận 天thiên 地địa 之chi 實thật 者giả 故cố 曰viết 況huống 肯khẳng 窮cùng 本bổn 豈khởi 復phục 能năng 知tri 空không 生sanh 大đại 覺giác 如như 海hải 一nhất 漚âu 者giả 乎hồ 故cố 對đối 下hạ 結kết 意ý 此thử 二nhị 句cú 出xuất 立lập 題đề 意ý 今kim 敘tự 下hạ 出xuất 此thử 文văn 意ý ○# 故cố 名danh 一nhất 句cú 結kết 門môn 可khả 知tri 注chú 中trung 然nhiên 業nghiệp 有hữu 下hạ 辨biện 業nghiệp 報báo 差sai 別biệt 業nghiệp 以dĩ 造tạo 作tác 為vi 義nghĩa 然nhiên 體thể 有hữu 假giả 實thật 身thân 語ngữ 是thị 假giả 思tư 是thị 實thật 體thể 然nhiên 思tư 有hữu 三tam 種chủng 謂vị 審thẩm 慮lự 决# 定định 動động 發phát 正chánh 取thủ 動động 發phát 方phương 成thành 業nghiệp 道đạo 謂vị 動động 身thân 思tư 是thị 身thân 之chi 實thật 發phát 語ngữ 思tư 是thị 語ngữ 之chi 實thật 審thẩm 決quyết 二nhị 思tư 但đãn 是thị 方phương 便tiện 意ý 業nghiệp 有hữu 無vô 如như 法Pháp 苑uyển 章chương 辨biện 注chú 一nhất 惡ác 者giả 便tiện 前tiền 三tam 品phẩm 十thập 惡ác 是thị 二nhị 善thiện 者giả 即tức 前tiền 五Ngũ 戒Giới 十Thập 善Thiện 。 等đẳng 是thị 三tam 不bất 動động 業nghiệp 者giả 即tức 前tiền 四tứ 禪thiền 八bát 定định 對đối 欲dục 界giới 散tán 動động 得đắc 不bất 動động 名danh 言ngôn 報báo 亦diệc 有hữu 三tam 時thời 等đẳng 者giả 報báo 以dĩ 酧# 因nhân 為vi 義nghĩa 現hiện 報báo 者giả 現hiện 在tại 作tác 善thiện 作tác 惡ác 。 現hiện 身thân 受thọ 報báo 。 如như 服phục 狼lang 虎hổ 藥dược 立lập 時thời 見kiến 効hiệu 此thử 約ước 極cực 猛mãnh 利lợi 心tâm 作tác 業nghiệp 故cố 得đắc 現hiện 報báo 如như 瑠lưu 璃ly 王vương 誅tru 滅diệt 釋Thích 種chủng 生sanh 陷hãm 阿A 鼻Tỳ 法pháp 照chiếu 和hòa 尚thượng 專chuyên 念niệm 彌di 陀đà 生sanh 歸quy 極cực 樂lạc 更cánh 不bất 歷lịch 中trung 有hữu 身thân 也dã 二nhị 生sanh 報báo 者giả 今kim 生sanh 作tác 業nghiệp 來lai 生sanh 受thọ 報báo 。 如như 今kim 歲tuế 種chủng 麥mạch 來lai 歲tuế 收thu 刈ngải 三tam 後hậu 報báo 者giả 今kim 生sanh 作tác 業nghiệp 隔cách 生sanh 方phương 受thọ 如như 負phụ 二nhị 人nhân 債trái 強cường/cưỡng 者giả 先tiên 牽khiên 善thiện 輕khinh 惡ác 重trọng/trùng 則tắc 先tiên 受thọ 惡ác 報báo 惡ác 輕khinh 善thiện 重trọng/trùng 則tắc 先tiên 受thọ 善thiện 報báo 則tắc 以dĩ 後hậu 受thọ 者giả 為vi 後hậu 報báo 也dã 此thử 約ước 善thiện 惡ác 間gian 雜tạp 復phục 由do 輕khinh 重trọng 分phần/phân 先tiên 後hậu 耳nhĩ 餘dư 經kinh 論luận 說thuyết 此thử 三tam 之chi 外ngoại 復phục 有hữu 不bất 定định 報báo 對đối 時thời 料liệu 揀giản 復phục 有hữu 四tứ 句cú 謂vị 一nhất 時thời 定định 報báo 不bất 定định 二nhị 報báo 定định 時thời 不bất 定định 三tam 時thời 報báo 俱câu 定định 四tứ 時thời 報báo 俱câu 不bất 定định 等đẳng )# 。
△# 三tam 總tổng 結kết 。
據cứ 此thử 教giáo 中trung 業nghiệp 為vi 身thân 本bổn 。
業nghiệp 為vi 身thân 本bổn 者giả 但đãn 知tri 此thử 身thân 從tùng 業nghiệp 所sở 招chiêu 而nhi 更cánh 不bất 推thôi 業nghiệp 從tùng 何hà 來lai 良lương 由do 根căn 鈍độn 未vị 能năng 窮cùng 究cứu 此thử 如như 西tây 方phương 宿túc 作tác 論luận 師sư 所sở 計kế 彼bỉ 見kiến 今kim 世thế 作tác 善thiện 而nhi 現hiện 身thân 受thọ 苦khổ 。 作tác 惡ác 受thọ 樂lạc 便tiện 作tác 是thị 思tư 若nhược 由do 士sĩ 夫phu 現hiện 在tại 所sở 作tác 。 即tức 應ưng 顛Điên 倒Đảo 當đương 知tri 。 由do 彼bỉ 宿túc 世thế 業nghiệp 行hành 是thị 故cố 今kim 世thế 作tác 善thiện 能năng 壞hoại 宿túc 業nghiệp 宿túc 業nghiệp 既ký 盡tận 即tức 得đắc 涅Niết 槃Bàn 等đẳng 。
△# 三tam 就tựu 彼bỉ 詰cật 難nạn/nan 二nhị 初sơ 總tổng 詰cật 造tạo 受thọ 。
今kim 詰cật 之chi 曰viết 既ký 由do 造tạo 業nghiệp 受thọ 五ngũ 道đạo 身thân 未vị 審thẩm 誰thùy 人nhân 造tạo 業nghiệp 誰thùy 人nhân 受thọ 報báo 。
彼bỉ 應ưng 答đáp 云vân 不bất 過quá 是thị 我ngã 身thân 心tâm 能năng 造tạo 故cố 。
△# 後hậu 躡niếp 迹tích 申thân 難nạn/nan 於ư 中trung 二nhị 初sơ 身thân 心tâm 各các 別biệt 難nạn/nan 於ư 中trung 又hựu 二nhị 初sơ 難nạn/nan 身thân 二nhị 初sơ 牒điệp 彼bỉ 所sở 立lập 。
若nhược 是thị 眼nhãn 耳nhĩ 手thủ 足túc 能năng 造tạo 業nghiệp 者giả 。
應ưng 再tái 詰cật 云vân 汝nhữ 言ngôn 身thân 心tâm 能năng 造tạo 者giả 且thả 汝nhữ 能năng 造tạo 之chi 身thân 不bất 過quá 眼nhãn 耳nhĩ 手thủ 足túc 等đẳng 而nhi 已dĩ 若nhược 此thử (# 云vân 云vân )# 者giả 牒điệp 彼bỉ 所sở 立lập 。
△# 後hậu 正chánh 設thiết 難nạn/nan 。
初sơ 死tử 之chi 人nhân 眼nhãn 耳nhĩ 手thủ 足túc 宛uyển 然nhiên 。 何hà 不bất 見kiến 聞văn 造tạo 作tác 。
宛uyển 然nhiên 者giả 謂vị 分phân 明minh 之chi 義nghĩa 此thử 以dĩ 現hiện 在tại 例lệ 過quá 去khứ 也dã 由do 彼bỉ 不bất 了liễu 身thân 等đẳng 是thị 假giả 執chấp 為vi 實thật 能năng 造tạo 故cố 招chiêu 此thử 難nạn/nan 。
△# 後hậu 難nạn/nan 心tâm 二nhị 初sơ 總tổng 難nạn/nan 二nhị 初sơ 按án 定định 。
若nhược 言ngôn 心tâm 作tác 。
△# 後hậu 正chánh 難nạn/nan 。
何hà 者giả 是thị 心tâm 。
因nhân 前tiền 難nạn/nan 身thân 彼bỉ 辭từ 理lý 屈khuất 遂toại 別biệt 執chấp 心tâm 故cố 今kim 詰cật 云vân 汝nhữ 所sở 言ngôn 心tâm 何hà 者giả 是thị 耶da 。 然nhiên 佛Phật 教giáo 說thuyết 心tâm 凡phàm 有hữu 四tứ 種chủng 。 一nhất 肉nhục 團đoàn 心tâm 五ngũ 藏tạng 中trung 火hỏa 也dã 二nhị 緣duyên 慮lự 心tâm 通thông 八bát 種chủng 識thức 俱câu 能năng 緣duyên 慮lự 自tự 分phần/phân 境cảnh 故cố 三tam 集tập 起khởi 心tâm 唯duy 賴lại 耶da 識thức 集tập 諸chư 種chủng 子tử 起khởi 現hiện 行hành 故cố 四tứ 堅kiên 實thật 心tâm 即tức 如Như 來Lai 藏tạng 。 性tánh 是thị 也dã 今kim 人nhân 天thiên 機cơ 不bất 知tri 後hậu 三tam 故cố 招chiêu 此thử 難nạn/nan 此thử 與dữ 世thế 俗tục 言ngôn 心tâm 大đại 同đồng 。
△# 後hậu 別biệt 詰cật 二nhị 初sơ 肉nhục 心tâm 二nhị 初sơ 正chánh 難nạn/nan 。
若nhược 言ngôn 肉nhục 心tâm 肉nhục 心tâm 有hữu 質chất 繫hệ 於ư 身thân 內nội 如như 何hà 速tốc 入nhập 眼nhãn 耳nhĩ 辨biện 外ngoại 是thị 非phi 是thị 非phi 不bất 知tri 因nhân 何hà 取thủ 捨xả 。
言ngôn 有hữu 質chất 者giả 以dĩ 肉nhục 團đoàn 心tâm 屬thuộc 色sắc 法pháp 故cố 但đãn 是thị 心tâm 等đẳng 所sở 依y 無vô 實thật 作tác 用dụng 言ngôn 如như 何hà 速tốc 入nhập 眼nhãn 耳nhĩ 等đẳng 者giả 然nhiên 佛Phật 說thuyết 第đệ 六lục 意ý 識thức 有hữu 二nhị 義nghĩa 用dụng 一nhất 與dữ 五ngũ 識thức 俱câu 行hành 如như 眼nhãn 緣duyên 色sắc 時thời 意ý 亦diệc 緣duyên 色sắc 分phân 別biệt 皂tạo 白bạch 起khởi 殊thù 勝thắng 解giải 耳nhĩ 緣duyên 聲thanh 等đẳng 例lệ 亦diệc 如như 之chi 二nhị 不bất 與dữ 五ngũ 俱câu 名danh 獨độc 頭đầu 意ý 如như 前tiền 五ngũ 不bất 緣duyên 境cảnh 時thời 內nội 自tự 思tư 等đẳng 今kim 人nhân 天thiên 教giáo 不bất 知tri 緣duyên 外ngoại 境cảnh 者giả 是thị 意ý 識thức 作tác 用dụng 執chấp 以dĩ 為vi 心tâm 故cố 招chiêu 此thử 難nạn/nan 。
△# 後hậu 結kết 難nạn/nan 。
且thả 心tâm 與dữ 眼nhãn 耳nhĩ 手thủ 足túc 俱câu 為vi 質chất 礙ngại 豈khởi 得đắc 內nội 外ngoại 相tướng 通thông 運vận 動động 應ưng 接tiếp 同đồng 造tạo 業nghiệp 緣duyên 。
顯hiển 肉nhục 團đoàn 心tâm 無vô 作tác 用dụng 也dã 如như 其kỳ 有hữu 用dụng 肺phế 等đẳng 應ưng 然nhiên 則tắc 諸chư 已dĩ 死tử 。 應ưng 能năng 緣duyên 慮lự 。
△# 後hậu 破phá 執chấp 情tình 慮lự 二nhị 初sơ 牒điệp 彼bỉ 救cứu 詞từ 。
若nhược 言ngôn 但đãn 是thị 喜hỷ 怒nộ 愛ái 惡ác 發phát 動động 身thân 口khẩu 令linh 造tạo 業nghiệp 者giả 。
恐khủng 彼bỉ 救cứu 云vân 心tâm 能năng 喜hỷ 怒nộ 愛ái 惡ác 發phát 動động 身thân 口khẩu 故cố 能năng 造tạo 業nghiệp 此thử 乃nãi 認nhận 情tình 為vi 心tâm 不bất 知tri 喜hỷ 怒nộ 等đẳng 但đãn 是thị 意ý 識thức 心tâm 所sở 法pháp 也dã 。
△# 後hậu 以dĩ 理lý 詰cật 責trách 。
喜hỷ 怒nộ 等đẳng 情tình 乍sạ 起khởi 乍sạ 滅diệt 自tự 無vô 其kỳ 體thể 將tương 何hà 為vi 主chủ 而nhi 作tác 業nghiệp 耶da 。
乍sạ 起khởi 乍sạ 滅diệt 者giả 謂vị 對đối 順thuận 情tình 境cảnh 則tắc 喜hỷ 則tắc 愛ái 對đối 違vi 情tình 境cảnh 則tắc 怒nộ 則tắc 惡ác 境cảnh 來lai 則tắc 起khởi 境cảnh 去khứ 則tắc 滅diệt 殊thù 不bất 知tri 心tâm 體thể 常thường 恆hằng 本bổn 無vô 起khởi 滅diệt 若nhược 境cảnh 去khứ 心tâm 無vô 心tâm 即tức 斷đoạn 滅diệt 誰thùy 為vi 主chủ 宰tể 而nhi 作tác 業nghiệp 也dã 。
△# 二nhị 身thân 心tâm 相tương/tướng 合hợp 難nạn/nan 二nhị 初sơ 先tiên 難nạn/nan 二nhị 初sơ 牒điệp 彼bỉ 救cứu 詞từ 。
設thiết 言ngôn 不bất 應ưng 如như 此thử 別biệt 別biệt 推thôi 尋tầm 都đô 是thị 我ngã 身thân 心tâm 能năng 造tạo 業nghiệp 者giả 。
亦diệc 躡niếp 前tiền 轉chuyển 破phá 也dã 由do 前tiền 身thân 心tâm 別biệt 破phá 彼bỉ 遂toại 立lập 身thân 心tâm 相tương/tướng 合hợp 義nghĩa 應ưng 先tiên 救cứu 云vân 不bất 應ưng 如như 此thử 別biệt 別biệt 推thôi 尋tầm 都đô 是thị 我ngã 身thân 我ngã 心tâm 總tổng 合hợp 能năng 造tạo 故cố 此thử 牒điệp 云vân 設thiết 。 作tác 此thử 說thuyết 者giả 。
△# 後hậu 躡niếp 迹tích 正chánh 詰cật 。
此thử 身thân 已dĩ 死tử 誰thùy 受thọ 苦khổ 樂lạc 之chi 報báo 。
縱túng/tung 言ngôn 身thân 心tâm 相tương/tướng 合hợp 則tắc 身thân 死tử 心tâm 滅diệt 誰thùy 受thọ 報báo 耶da 若nhược 許hứa 心tâm 不bất 滅diệt 則tắc 無vô 此thử 難nạn/nan 。
△# 後hậu 遮già 彼bỉ 轉chuyển 救cứu 四tứ 初sơ 牒điệp 彼bỉ 救cứu 詞từ 。
若nhược 言ngôn 死tử 後hậu 更cánh 有hữu 身thân 者giả 。
△# 二nhị 正chánh 申thân 難nạn/nan 。
豈khởi 有hữu 今kim 日nhật 身thân 心tâm 。 造tạo 罪tội 修tu 福phước 令linh 他tha 後hậu 世thế 身thân 心tâm 受thọ 苦khổ 受thọ 樂lạc 。
恐khủng 彼bỉ 救cứu 云vân 前tiền 身thân 雖tuy 死tử 仍nhưng 有hữu 後hậu 身thân 前tiền 身thân 造tạo 業nghiệp 後hậu 身thân 受thọ 報báo 復phục 有hữu 何hà 過quá 豈khởi 有hữu 下hạ 難nạn/nan 意ý 謂vị 若nhược 心tâm 不bất 威uy 自tự 作tác 自tự 受thọ 。 屬thuộc 於ư 一nhất 人nhân 於ư 理lý 則tắc 可khả 汝nhữ 今kim 既ký 報báo 身thân 心tâm 俱câu 滅diệt 。 則tắc 後hậu 身thân 心tâm 非phi 前tiền 身thân 心tâm 不bất 應ưng 彼bỉ 作tác 而nhi 令linh 此thử 受thọ 其kỳ 猶do 前tiền 官quan 枉uổng 法pháp 後hậu 官quan 被bị 黜truất 安an 有hữu 此thử 理lý 。
△# 三tam 結kết 成thành 違vi 理lý 。
據cứ 此thử 則tắc 修tu 福phước 者giả 屈khuất 甚thậm 造tạo 罪tội 者giả 幸hạnh 甚thậm 。
言ngôn 修tu 福phước 屈khuất 甚thậm 者giả 謂vị 現hiện 身thân 修tu 福phước 而nhi 由do 前tiền 身thân 所sở 造tạo 惡ác 故cố 令linh 現hiện 受thọ 苦khổ 如như 現hiện 職chức 官quan 清thanh 廉liêm 有hữu 德đức 而nhi 以dĩ 前tiền 官quan 枉uổng 濫lạm 之chi 罪tội 加gia 之chi 不bất 亦diệc 冤oan 乎hồ 造tạo 罪tội 幸hạnh 甚thậm 者giả 今kim 世thế 行hành 惡ác 之chi 人nhân 。 而nhi 以dĩ 前tiền 世thế 善thiện 故cố 得đắc 享hưởng 其kỳ 福phước 如như 現hiện 職chức 贓# 濫lạm 而nhi 以dĩ 前tiền 官quan 清thanh 廉liêm 之chi 功công 賞thưởng 之chi 不bất 亦diệc 幸hạnh 乎hồ 蓋cái 不bất 應ưng 得đắc 而nhi 得đắc 故cố 曰viết 幸hạnh 也dã 甚thậm 謂vị 過quá 甚thậm 。
△# 四tứ 結kết 責trách 。
如như 何hà 神thần 理lý 如như 此thử 無vô 道đạo 。
神thần 理lý 者giả 即tức 業nghiệp 理lý 也dã 業nghiệp 由do 心tâm 造tạo 故cố 得đắc 名danh 神thần 業nghiệp 理lý 至chí 公công 必tất 不bất 如như 此thử 枉uổng 濫lạm 但đãn 自tự 彼bỉ 宗tông 不bất 能năng 深thâm 究cứu 率suất 情tình 而nhi 論luận 故cố 似tự 枉uổng 也dã 。
△# 四tứ 結kết 顯hiển 未vị 了liễu 。
故cố 知tri 但đãn 習tập 此thử 教giáo 者giả 雖tuy 信tín 業nghiệp 緣duyên 不bất 達đạt 身thân 本bổn 。
既ký 信tín 業nghiệp 報báo 則tắc 勝thắng 前tiền 儒nho 老lão 唯duy 執chấp 自tự 然nhiên 氣khí 命mạng 等đẳng 故cố 致trí 雖tuy 言ngôn 但đãn 不bất 知tri 業nghiệp 由do 心tâm 造tạo 心tâm 法pháp 剎sát 那na 自tự 類loại 相tương 續tục 故cố 云vân 不bất 達đạt 身thân 本bổn 也dã 前tiền 後hậu 論luận 意ý 皆giai 躡niếp 迹tích 相tương 破phá 如như 此thử 人nhân 天thiên 宗tông 於ư 業nghiệp 報báo 業nghiệp 報báo 即tức 是thị 儒nho 道đạo 所sở 迷mê 故cố 但đãn 舉cử 業nghiệp 報báo 足túc 破phá 之chi 矣hĩ 未vị 達đạt 色sắc 心tâm 從tùng 緣duyên 等đẳng 是thị 此thử 教giáo 所sở 迷mê 即tức 以dĩ 小Tiểu 乘Thừa 復phục 為vi 能năng 破phá 。
△# 二nhị 釋thích 小Tiểu 乘Thừa 教giáo 四tứ 初sơ 牒điệp 名danh 。
二nhị 小Tiểu 乘Thừa 教giáo 者giả 。
乘thừa 以dĩ 運vận 載tái 為vi 義nghĩa 謂vị 依y 因nhân 緣duyên 教giáo 悟ngộ 生sanh 空không 理lý 修tu 自tự 利lợi 行hành 取thủ 灰hôi 斷đoạn 果quả 運vận 載tải 眾chúng 生sanh 。 出xuất 於ư 三tam 界giới 。 故cố 名danh 曰viết 乘thừa 不bất 求cầu 大đại 果quả 闕khuyết 於ư 利lợi 他tha 故cố 名danh 曰viết 小tiểu 小tiểu 之chi 乘thừa 故cố 揀giản 大đại 得đắc 名danh 此thử 以dĩ 大Đại 乘Thừa 貶biếm 他tha 立lập 號hiệu 故cố 爾nhĩ 。
△# 二nhị 正chánh 明minh 彼bỉ 教giáo 宗tông 三tam 初sơ 總tổng 顯hiển 因nhân 緣duyên 三tam 初sơ 明minh 緣duyên 生sanh 果quả 。
說thuyết 形hình 骸hài 之chi 色sắc 思tư 慮lự 之chi 心tâm 。
形hình 骸hài 之chi 色sắc 揀giản 外ngoại 四tứ 大đại 思tư 慮lự 之chi 心tâm 即tức 意ý 識thức 也dã 此thử 之chi 色sắc 心tâm 即tức 緣duyên 生sanh 果quả 。
△# 二nhị 明minh 生sanh 滅diệt 相tương/tướng 二nhị 初sơ 法pháp 。
從tùng 無vô 始thỉ 來lai 。 因nhân 緣duyên 力lực 故cố 。 念niệm 念niệm 生sanh 滅diệt 。 相tương 續tục 無vô 窮cùng 。
△# 後hậu 喻dụ 。
如như 水thủy 涓# 涓# 如như 燈đăng 焰diễm 焰diễm 。
言ngôn 無vô 始thỉ 者giả 揀giản 於ư 外ngoại 宗tông 有hữu 初sơ 始thỉ 故cố 又hựu 但đãn 知tri 今kim 世thế 而nhi 已dĩ 因nhân 緣duyên 力lực 者giả 出xuất 生sanh 滅diệt 所sở 以dĩ 由do 內nội 六lục 識thức 為vi 所sở 熏huân 三tam 毒độc 為vi 能năng 熏huân 起khởi 惑hoặc 造tạo 業nghiệp 為vi 能năng 招chiêu 因nhân 緣duyên 念niệm 念niệm 生sanh 滅diệt 。 者giả 此thử 之chi 身thân 心tâm 既ký 是thị 有hữu 為vi 之chi 法pháp 。 故cố 有hữu 四tứ 相tương/tướng 遷thiên 流lưu 前tiền 前tiền 念niệm 滅diệt 後hậu 後hậu 念niệm 生sanh 相tương 續tục 無vô 窮cùng 者giả 謂vị 後hậu 後hậu 續tục 於ư 前tiền 前tiền 不bất 斷đoạn 絕tuyệt 故cố 。 如như 水thủy 下hạ 舉cử 此thử 二nhị 喻dụ 以dĩ 顯hiển 生sanh 滅diệt 之chi 相tướng 。 涓# 涓# 點điểm 滴tích 流lưu 注chú 不bất 斷đoạn 。 而nhi 前tiền 前tiền 非phi 後hậu 後hậu 如như 燈đăng 焦tiêu 炷chú 前tiền 焰diễm 非phi 後hậu 焰diễm 雖tuy 前tiền 後hậu 不bất 同đồng 不bất 妨phương 相tương 續tục 無vô 始thỉ 至chí 今kim 。
△# 三Tam 明Minh 身thân 心tâm 相tương 依y 以dĩ 立lập 。
身thân 心tâm 假giả 合hợp 似tự 一nhất 似tự 常thường 。
身thân 心tâm 假giả 合hợp 者giả 互hỗ 相tương 資tư 持trì 如như 束thúc 蘆lô 故cố 謂vị 身thân 心tâm 為vi 二nhị 而nhi 不bất 相tương 離ly 。 故cố 言ngôn 似tự 一nhất 前tiền 後hậu 生sanh 滅diệt 而nhi 恆hằng 相tương 續tục 故cố 曰viết 似tự 常thường 。
△# 二nhị 別biệt 明minh 染nhiễm 淨tịnh 因nhân 果quả 二nhị 初sơ 染nhiễm 五ngũ 初sơ 因nhân 迷mê 起khởi 執chấp 。
凡phàm 愚ngu 不bất 覺giác 執chấp 之chi 為vi 我ngã 。
凡phàm 愚ngu 不bất 覺giác 者giả 無vô 明minh 覆phú 故cố 執chấp 之chi 為vi 我ngã 者giả 即tức 我ngã 執chấp 俱câu 生sanh 。
△# 二nhị 因nhân 執chấp 起khởi 惑hoặc 。
實thật 此thử 我ngã 故cố 即tức 起khởi 貪tham (# 貪tham 名danh 利lợi 以dĩ 榮vinh 我ngã )# 嗔sân (# 嗔sân 違vi 情tình 境cảnh 恐khủng 侵xâm 害hại 我ngã )# 癡si (# 非phi 理lý 計kế 校giáo )# 等đẳng 三tam 毒độc 。
實thật 此thử 我ngã 故cố 者giả 即tức 我ngã 執chấp 分phân 別biệt 寶bảo 者giả 愛ái 重trọng 義nghĩa 故cố 即tức 起khởi 已dĩ 下hạ 因nhân 執chấp 起khởi 惑hoặc 由do 我ngã 執chấp 故cố 生sanh 煩phiền 惱não 障chướng 煩phiền 惱não 障chướng 品phẩm 雖tuy 復phục 有hữu 多đa 三tam 毒độc 勝thắng 故cố 貪tham 者giả 成thành 唯duy 識thức 云vân 於ư 有hữu 有hữu 具cụ 染nhiễm 著trước 為vi 性tánh 於ư 順thuận 情tình 境cảnh 起khởi 愛ái 著trước 故cố 嗔sân 者giả 於ư 苦khổ 苦khổ 具cụ 憎tăng 恚khuể 為vi 性tánh 注chú 意ý 可khả 了liễu 圓viên 覺giác 又hựu 云vân 由do 於ư 欲dục 境cảnh 。 起khởi 諸chư 違vi 順thuận 。 境cảnh 背bội 愛ái 心tâm 。 而nhi 生sanh 憎tăng 嫉tật 。 造tạo 種chủng 種chủng 業nghiệp 。 是thị 故cố 復phục 生sanh 。 地địa 獄ngục 餓ngạ 鬼quỷ 。 癡si 者giả 於ư 諸chư 理lý 事sự 迷mê 暗ám 為vi 性tánh 由do 癡si 覆phú 故cố 於ư 逆nghịch 順thuận 境cảnh 不bất 能năng 了liễu 達đạt 。 遂toại 起khởi 貪tham 嗔sân 言ngôn 三tam 毒độc 者giả 從tùng 喻dụ 得đắc 名danh 如như 毒độc 蛇xà 毒độc 藥dược 觸xúc 必tất 傷thương 人nhân 服phục 必tất 喪táng 命mạng 此thử 三tam 亦diệc 爾nhĩ 能năng 害hại 眾chúng 生sanh 法Pháp 身thân 慧tuệ 命mạng 故cố 名danh 曰viết 毒độc 。
△# 三tam 因nhân 惑hoặc 作tác 業nghiệp 。
三tam 毒độc 擊kích 意ý 發phát 動động 身thân 口khẩu 。 造tạo 一nhất 切thiết 業nghiệp 。
擊kích 者giả 熏huân 動động 義nghĩa 即tức 以dĩ 三tam 毒độc 為vi 能năng 熏huân 意ý 識thức 為vi 所sở 熏huân 如như 風phong 擊kích 靜tĩnh 水thủy 以dĩ 成thành 波ba 浪lãng 言ngôn 發phát 動động 身thân 口khẩu 造tạo 一nhất 切thiết 業nghiệp 。 者giả 即tức 前tiền 十thập 惡ác 等đẳng 。
△# 四tứ 因nhân 業nghiệp 感cảm 果quả 二nhị 初sơ 總tổng 示thị 二nhị 初sơ 二nhị 報báo 差sai 別biệt 。
業nghiệp 成thành 難nạn/nan 迯# 故cố 受thọ 五ngũ 道đạo 苦khổ 樂lạc 等đẳng 身thân (# 別biệt 業nghiệp 所sở 感cảm )# 三tam 界giới 勝thắng 劣liệt 等đẳng 處xứ (# 共cộng 業nghiệp 所sở 感cảm )# 。
此thử 報báo 有hữu 二nhị 謂vị 五ngũ 道đạo 等đẳng 身thân 為vi 正chánh 報báo 三tam 界giới 九cửu 地địa 為vi 依y 報báo 由do 造tạo 十thập 惡ác 受thọ 三tam 途đồ 等đẳng 苦khổ 由do 修tu 戒giới 善thiện 受thọ 人nhân 天thiên 樂lạc 。 故cố 云vân 受thọ 五ngũ 道đạo 等đẳng (# 注chú 云vân 別biệt 業nghiệp 所sở 感cảm 者giả 人nhân 天thiên 造tạo 受thọ 不bất 同đồng 故cố )# 三tam 界giới 勝thắng 劣liệt 者giả 如như 以dĩ 欲dục 界giới 望vọng 色sắc 界giới 則tắc 色sắc 界giới 為vi 勝thắng 欲dục 界giới 為vi 劣liệt 以dĩ 四tứ 王vương 望vọng 忉Đao 利Lợi 則tắc 忉Đao 利Lợi 為vi 勝thắng 四tứ 王vương 為vi 劣liệt (# 注chú 云vân 共cộng 業nghiệp 所sở 感cảm 者giả 多đa 人nhân 同đồng 造tạo 同đồng 感cảm 故cố 名danh 曰viết 共cộng )# 。
△# 後hậu 三tam 道đạo 不bất 斷đoạn 。
於ư 所sở 受thọ 身thân 。 還hoàn 執chấp 為vi 我ngã 還hoàn 起khởi 貪tham 等đẳng 造tạo 業nghiệp 受thọ 報báo 。
金kim 剛cang 經kinh 疏sớ/sơ 序tự 云vân 惑hoặc 業nghiệp 襲tập 習tập 報báo 應ứng 綸luân 輪luân 塵trần 沙sa 劫kiếp 波ba 莫mạc 之chi 遏át 絕tuyệt 故cố 經kinh 論luận 呼hô 人nhân 為vi 數số 取thủ 趣thú 謂vị 數sác 數sác 起khởi 惑hoặc 造tạo 業nghiệp 受thọ 報báo 故cố 中trung 論luận 染nhiễm 染nhiễm 者giả 品phẩm 云vân 經kinh 說thuyết 貪tham 欲dục 嗔sân 恚khuể 愚ngu 癡si 是thị 世thế 間gian 根căn 本bổn 乃nãi 至chí 云vân 三tam 毒độc 因nhân 緣duyên 起khởi 於ư 三tam 業nghiệp 三tam 業nghiệp 因nhân 緣duyên 。 起khởi 於ư 三tam 界giới 是thị 故cố 有hữu 一nhất 切thiết 法pháp 證chứng 此thử 可khả 知tri 。
△# 後hậu 別biệt 顯hiển 果quả 相tương/tướng 二nhị 初sơ 明minh 二nhị 報báo 無vô 窮cùng 。
身thân 則tắc 生sanh 老lão 病bệnh 死tử 。 死tử 而nhi 復phục 生sanh 。 界giới 則tắc 成thành 住trụ 壞hoại 空không 空không 而nhi 復phục 成thành 。
(# △# 註chú 明minh 四tứ 劫kiếp 狀trạng 二nhị 初sơ 廣quảng 敘tự 成thành 劫kiếp 三tam 初sơ 躡niếp 前tiền 標tiêu 舉cử )# 。
(# 從tùng 空không 初sơ 成thành 世thế 界giới 者giả )# 。
(# △# 二nhị 正chánh 引dẫn 俱câu 舍xá 四tứ 初sơ 總tổng 明minh 器khí 界giới 成thành 立lập 始thỉ )# 。
(# 頌tụng 曰viết 空không 界giới 大đại 風phong 起khởi 傍bàng 廣quảng 數số 無vô 量lượng 厚hậu 十thập 六lục 洛lạc 叉xoa 金kim 剛cang 不bất 能năng 壞hoại 此thử 名danh 持trì 界giới 風phong 光quang 音âm 金kim 藏tạng 雲vân 布bố 及cập 三Tam 千Thiên 界Giới 〔# 再tái 〕# 如như 車xa 軸trục 下hạ 風phong 遏át 不bất 聽thính 流lưu 深thâm 十thập 一nhất 洛lạc 义# 始thỉ 作tác 金kim 剛cang 界giới )# 。
(# △# 二nhị 別biệt 明minh 器khí 界giới 成thành 立lập 相tương/tướng 二nhị 初sơ 正chánh 示thị )# 。
(# 次thứ 第đệ 金kim 藏tạng 雲vân 布bố 〔# 再tái 〕# 滿mãn 其kỳ 內nội 先tiên 成thành 梵Phạm 王Vương 界giới 乃nãi 至chí 夜Dạ 摩Ma 天Thiên 。 風phong 鼓cổ 清thanh 水thủy 成thành 須Tu 彌Di 七thất 金kim 等đẳng 滓chỉ 濁trược 為vi 山sơn 地địa 四tứ 洲châu 及cập 泥nê 梨lê 醎hàm 海hải 外ngoại 輪luân 圍vi )# 。
(# △# 後hậu 結kết 二nhị 初sơ 處xứ )# 。
(# 方phương 名danh 器khí 界giới 立lập )# 。
(# △# 後hậu 時thời )# 。
(# 時thời 經kinh 一nhất 增tăng 減giảm )# 。
(# △# 三tam 辨biện 正chánh 報báo 成thành 義nghĩa )# 。
(# 乃nãi 至chí 二nhị 禪thiền 福phước 盡tận 下hạ 生sanh 人nhân 間gian 。 初sơ 有hữu 地địa 餅bính 林lâm 藤đằng 後hậu 粳canh 米mễ 不bất 銷tiêu 大đại 小tiểu 便tiện 利lợi 。 男nam 女nữ 形hình 別biệt 分phần/phân 田điền 立lập 主chủ 求cầu 臣thần 佐tá 種chủng 種chủng 差sai 別biệt 。 經kinh 十thập 九cửu 增tăng 減giảm )# 。
(# △# 四tứ 總tổng 結kết 時thời 數số )# 。
(# 兼kiêm 前tiền 總tổng 二nhị 十thập 增tăng 減giảm 名danh 為vi 成thành 劫kiếp )# 。
(# △# 三tam 會hội 外ngoại 宗tông 三tam 初sơ 總tổng 會hội 四tứ 初sơ 標tiêu 舉cử )# 。
(# 議nghị 曰viết 空không 界giới 劫kiếp 中trung 是thị 道Đạo 教giáo 指chỉ 之chi 云vân 虗hư 無vô 之chi 道đạo )# 。
(# △# 二nhị 辨biện 異dị )# 。
(# 然nhiên 道đạo 體thể 寂tịch 照chiếu 靈linh 通thông 不bất 是thị 虛hư 無vô )# 。
(# △# 三tam 縱túng/tung 奪đoạt 會hội 釋thích )# 。
(# 老lão 氏thị 或hoặc 迷mê 之chi 或hoặc 權quyền 設thiết 務vụ 絕tuyệt 人nhân 欲dục )# 。
(# △# 四tứ 結kết )# 。
(# 故cố 指chỉ 空không 界giới 為vi 道đạo )# 。
(# △# 二nhị 別biệt 會hội 三tam 初sơ 合hợp 一nhất 氣khí )# 。
(# 空không 界giới 中trung 大đại 風phong 即tức 彼bỉ 混hỗn 沌# 一nhất 氣khí 故cố 故cố 彼bỉ 云vân 道đạo 生sanh 一nhất 也dã 金kim 藏tạng 雲vân 者giả 氣khí 形hình 之chi 始thỉ 即tức 太thái 極cực 也dã 〔# 再tái 〕# 下hạ 不bất 流lưu 陰ấm 氣khí 凝ngưng 也dã 陰âm 陽dương 相tương/tướng 合hợp 方phương 能năng 生sanh 成thành 矣hĩ )# 。
(# △# 二nhị 記ký 三tam 才tài )# 。
(# 梵Phạm 王Vương 界giới 須Tu 彌Di 者giả 彼bỉ 之chi 天thiên 也dã 滓chỉ 濁trược 者giả 地địa 即tức 一nhất 生sanh 二nhị 矣hĩ 二nhị 禪thiền 福phước 盡tận 下hạ 生sanh 即tức 人nhân 也dã 二nhị 生sanh 三tam 三tam 才tài 備bị 矣hĩ )# 。
(# △# 三tam 合hợp 萬vạn 物vật 二nhị 初sơ 正chánh 會hội )# 。
(# 地địa 餅bính 已dĩ 下hạ 乃nãi 至chí 種chủng 種chủng 。 即tức 三tam 生sanh 萬vạn 物vật 也dã )# 。
(# △# 後hậu 結kết 示thị )# 。
(# 此thử 當đương 三tam 皇hoàng 已dĩ 前tiền 穴huyệt 居cư 野dã 處xứ 未vị 有hữu 火hỏa 化hóa 等đẳng )# 。
(# △# 三tam 遣khiển 疑nghi 二nhị 初sơ 明minh 錯thác 謬mậu 異dị 說thuyết )# 。
(# 但đãn 以dĩ 其kỳ 時thời 無vô 文văn 字tự 記ký 載tái 故cố 後hậu 人nhân 傳truyền 聞văn 不bất 明minh 展triển 轉chuyển 錯thác 謬mậu 諸chư 家gia 著trước 作tác 種chủng 種chủng 異dị 說thuyết )# 。
(# △# 後hậu 重trọng/trùng 釋thích 二nhị 教giáo 不bất 同đồng 所sở 以dĩ )# 。
(# 佛Phật 教giáo 又hựu 緣duyên 通thông 明minh 三Tam 千Thiên 世Thế 界Giới 。 不bất 局cục 大đại 唐đường 故cố 內nội 外ngoại 教giáo 文văn 不bất 全toàn 同đồng 也dã )# 。
(# △# 後hậu 略lược 辨biện 餘dư 三tam 三tam 初sơ 住trụ )# 。
(# 住trụ 者giả 住trụ 劫kiếp 亦diệc 經kinh 二nhị 十thập 增tăng 減giảm )# 。
(# △# 二nhị 壞hoại )# 。
(# 壞hoại 者giả 壞hoại 劫kiếp 亦diệc 二nhị 十thập 增tăng 減giảm 前tiền 十thập 九cửu 增tăng 減giảm 壞hoại 有hữu 情tình 後hậu 一nhất 增tăng 減giảm 壞hoại 器khí 界giới 能năng 壞hoại 者giả 是thị 火hỏa 水thủy 風phong 三tam 灾# )# 。
(# △# 三tam 空không )# 。
(# 空không 者giả 空không 劫kiếp 亦diệc 二nhị 十thập 增tăng 減giảm 空không 中trung 無vô 世thế 界giới 及cập 諸chư 有hữu 情tình 也dã )# 。
△# 後hậu 結kết 無vô 窮cùng 二nhị 初sơ 法pháp 。
劫kiếp 劫kiếp 生sanh 生sanh 輪luân 迴hồi 不bất 絕tuyệt 。 無vô 終chung 無vô 始thỉ 。
△# 後hậu 喻dụ 。
如như 汲cấp 井tỉnh 輪luân 。
(# △# 註chú 二nhị 初sơ 對đối 世thế 教giáo 辨biện 優ưu 劣liệt )# 。
(# 道Đạo 教giáo 只chỉ 知tri 今kim 此thử 世thế 界giới 。 未vị 成thành 時thời 一nhất 度độ 空không 劫kiếp 云vân 虗hư 無vô 混hỗn 沌# 一nhất 氣khí 等đẳng 名danh 為vi 元nguyên 始thỉ 不bất 知tri 空không 界giới 已dĩ 前tiền 早tảo 經kinh 千thiên 千thiên 萬vạn 萬vạn 遍biến 成thành 住trụ 壞hoại 空không 終chung 而nhi 復phục 始thỉ )# 。
(# △# 後hậu 結kết 功công 超siêu 勝thắng )# 。
(# 故cố 知tri 佛Phật 教giáo 法pháp 中trung 小Tiểu 乘Thừa 淺thiển 淺thiển 之chi 教giáo 已dĩ 超siêu 外ngoại 典điển 深thâm 深thâm 之chi 說thuyết )# 。
五ngũ 蘊uẩn 初sơ 起khởi 曰viết 生sanh 蘊uẩn 熟thục 衰suy 變biến 曰viết 老lão 四tứ 大đại 增tăng 損tổn 。 為vi 病bệnh 五ngũ 蘊uẩn 滅diệt 壞hoại 為vi 死tử 上thượng 釋thích 前tiền 別biệt 業nghiệp 所sở 感cảm 界giới 則tắc 下hạ 釋thích 前tiền 共cộng 業nghiệp 所sở 感cảm 界giới 緣duyên 辨biện 果quả 曰viết 成thành 暫tạm 有hữu 所sở 依y 曰viết 住trụ 三tam 灾# 變biến 滅diệt 為vi 壞hoại 蕩đãng 然nhiên 無vô 物vật 曰viết 空không 生sanh 死tử 相tương 續tục 。 成thành 壞hoại 相tương/tướng 仍nhưng 循tuần 還hoàn 無vô 窮cùng 法Pháp 爾nhĩ 如như 是thị 。 (# 注chú 中trung 別biệt 明minh 世thế 界giới 成thành 住trụ 壞hoại 空không 之chi 狀trạng 於ư 中trung 先tiên 廣quảng 敘tự 成thành 劫kiếp 初sơ 句cú 躡niếp 前tiền 標tiêu 舉cử 頌tụng 曰viết 下hạ 正chánh 引dẫn 俱câu 舍xá 頌tụng 也dã 空không 界giới 者giả 前tiền 界giới 壞hoại 劫kiếp 之chi 後hậu 第đệ 二nhị 十thập 空không 劫kiếp 也dã 又hựu 此thử 空không 界giới 即tức 空không 輪luân 也dã 梵Phạn 語ngữ 洛lạc 叉xoa 此thử 云vân 億ức 謂vị 此thử 風phong 輪luân 厚hậu 十thập 六lục 億ức 阿a 毗tỳ 曇đàm 論luận 云vân 世thế 界giới 空không 二nhị 十thập 劫kiếp 後hậu 將tương 成thành 之chi 時thời 乃nãi 有hữu 毗tỳ 嵐lam 風phong 鼓cổ 之chi 以dĩ 為vi 風phong 輪luân 最tối 居cư 其kỳ 下hạ 厚hậu 九cửu 億ức 六lục 萬vạn 由do 旬tuần 。 廣quảng 十thập 二nhị 億ức 三tam 千thiên 四tứ 百bách 五ngũ 十thập 由do 旬tuần 。 雖tuy 數số 量lượng 小tiểu 有hữu 不bất 同đồng 大đại 抵để 皆giai 同đồng 風phong 輪luân 居cư 下hạ 也dã 風phong 力lực 大đại 故cố 金kim 剛cang 不bất 壞hoại 。 此thử 名danh 一nhất 句cú 結kết 風phong 名danh 也dã 此thử 風phong 有hữu 持trì 界giới 之chi 用dụng 持trì 界giới 即tức 風phong 持trì 業nghiệp 可khả 知tri 言ngôn 光quang 音âm 金kim 藏tạng 雲vân 至chí 始thỉ 作tác 金kim 剛cang 界giới 等đẳng 者giả 金kim 藏tạng 即tức 雲vân 之chi 名danh 雲vân 色sắc 如như 金kim 注chú 水thủy 無vô 窮cùng 故cố 曰viết 金kim 藏tạng 雲vân 升thăng 至chí 光quang 音âm 天thiên 也dã 遏át 止chỉ 絕tuyệt 也dã 若nhược 無vô 風phong 止chỉ 水thủy 注chú 無vô 窮cùng 北bắc 山sơn 云vân 大đại 雲vân 升thăng 空không 降giáng 雨vũ 如như 軸trục 積tích 彼bỉ 風phong 輪luân 之chi 上thượng 結kết 為vi 水thủy 輪luân 水thủy 輪luân 最tối 上thượng 堅kiên 凝ngưng 為vi 金kim 如như 乳nhũ 停đình 膜mô 是thị 為vi 金kim 輪luân 俱câu 舍xá 云vân 水thủy 輪luân 厚hậu 八bát 洛lạc 叉xoa 又hựu 因nhân 本bổn 經Kinh 云vân 水thủy 聚tụ 厚hậu 六lục 十thập 萬vạn 由do 旬tuần 。 水thủy 上thượng 別biệt 有hữu 大đại 風phong 吹xuy 轉chuyển 此thử 水thủy 於ư 上thượng 成thành 金kim 如như 熟thục 乳nhũ 上thượng 生sanh 膏cao 是thị 名danh 金kim 輪luân 厚hậu 三tam 洛lạc 叉xoa 二nhị 萬vạn 由do 旬tuần 論luận 中trung 引dẫn 頌tụng 十thập 一nhất 洛lạc 叉xoa 者giả 通thông 取thủ 水thủy 輪luân 八bát 洛lạc 叉xoa 及cập 金kim 輪luân 三tam 洛lạc 叉xoa 故cố 成thành 十thập 一nhất 也dã 此thử 意ý 明minh 金kim 輪luân 依y 水thủy 輪luân 水thủy 輪luân 依y 風phong 輪luân 風phong 輪luân 依y 空không 輪luân 空không 輪luân 最tối 在tại 下hạ 金kim 輪luân 最tối 在tại 上thượng ○# 次thứ 第đệ 金kim 藏tạng 雲vân 下hạ 此thử 明minh 器khí 界giới 成thành 立lập 之chi 相tướng 北bắc 山sơn 云vân 三tam 輪luân 既ký 成thành 雨vũ 自tự 空không 飛phi 注chú 金kim 輪luân 上thượng 彼bỉ 注chú 云vân 雨vũ 滿mãn 如như 車xa 軸trục 晝trú 夜dạ 不bất 息tức 。 猶do 如như 河hà 瀉tả ○# 先tiên 成thành 梵Phạm 王Vương 界giới 至chí 滑hoạt 水thủy 成thành 者giả 謂vị 風phong 吹xuy 此thử 水thủy 清thanh 者giả 上thượng 升thăng 自tự 上thượng 至chí 下hạ 次thứ 第đệ 先tiên 成thành 色sắc 界giới 。 梵Phạm 王Vương 天thiên 及cập 欲dục 界giới 空không 居cư 四tứ 天thiên 也dã 須Tu 彌Di 七thất 金kim 等đẳng 一nhất 句cú 在tại 清thanh 濁trược 之chi 間gian 忉Đao 利Lợi 居cư 須Tu 彌Di 頂đảnh 四tứ 王vương 居cư 須Tu 彌Di 之chi 半bán 故cố 但đãn 舉cử 須Tu 彌Di 則tắc 二nhị 天thiên 可khả 知tri 矣hĩ 七thất 金kim 者giả 一nhất 踰du 健kiện 陀đà 羅la 山sơn 此thử 云vân 持trì 雙song 二nhị 伊y 沙sa 駄đà 羅la 山sơn 此thử 云vân 持trì 軸trục 三tam 朅khiết 地địa 洛lạc 迦ca 此thử 云vân 檐diêm 木mộc 四tứ 蘇tô 達đạt 黎lê 舍xá 那na 山sơn 此thử 云vân 善thiện 見kiến 五ngũ 頞át 濕thấp 縛phược 羯yết 拏noa 此thử 云vân 馬mã 耳nhĩ 六lục 毗tỳ 那na 怛đát 迦ca 山sơn 此thử 云vân 象tượng 鼻tị 七thất 尼ni 民dân 達đạt 羅la 山sơn 此thử 云vân 魚ngư 名danh 此thử 七thất 皆giai 金kim 所sở 成thành 故cố 曰viết 七thất 金kim 須Tu 彌Di 居cư 中trung 七thất 金kim 繞nhiễu 之chi 滓chỉ 濁trược 為vi 山sơn 地địa 者giả 滓chỉ 澱# 也dã 謂vị 稠trù 泥nê 之chi 屬thuộc 結kết 為vi 土thổ/độ 〔# 后hậu 〕# 諸chư 山sơn 及cập 平bình 地địa 也dã 四tứ 洲châu 即tức 東đông 勝thắng 身thân 南nam 贍thiệm 部bộ 西tây 牛ngưu 貨hóa 北bắc 俱câu 盧lô 此thử 四tứ 居cư 須Tu 彌Di 四tứ 畔bạn 鹹hàm 海hải 之chi 中trung 蓋cái 汀# 渚chử 之chi 謂vị 故cố 曰viết 四tứ 洲châu 泥nê 犂lê 即tức 地địa 獄ngục 名danh 也dã 言ngôn 鹹hàm 海hải 者giả 即tức 四tứ 洲châu 所sở 依y 之chi 海hải 其kỳ 水thủy 味vị 鹹hàm 揀giản 七thất 金kim 山sơn 間gian 香hương 海hải 故cố 外ngoại 輪luân 圍vi 者giả 即tức 銕# 圍vi 山sơn 在tại 鹹hàm 海hải 外ngoại 此thử 等đẳng 皆giai 前tiền 滓chỉ 濁trược 所sở 成thành ○# 方phương 名danh 下hạ 二nhị 句cú 總tổng 結kết 上thượng 句cú 結kết 處xứ 下hạ 句cú 結kết 時thời 此thử 總tổng 明minh 一nhất 大đại 化hóa 佛Phật 所sở 王vương 一nhất 三Tam 千Thiên 界Giới 同đồng 時thời 成thành 立lập 。 ○# 言ngôn 一nhất 增tăng 減giảm 者giả 謂vị 從tùng 人nhân 壽thọ 八bát 萬vạn 四tứ 千thiên 歲tuế 。 時thời 百bách 年niên 減giảm 一nhất 歲tuế 減giảm 至chí 人nhân 十thập 歲tuế 時thời 名danh 曰viết 減giảm 劫kiếp 復phục 從tùng 十thập 歲tuế 百bách 年niên 增tăng 一nhất 歲tuế 增tăng 至chí 八bát 萬vạn 四tứ 千thiên 歲tuế 。 名danh 曰viết 增tăng 劫kiếp 先tiên 減giảm 後hậu 增tăng 合hợp 云vân 減giảm 增tăng 以dĩ 順thuận 文văn 故cố 但đãn 曰viết 增tăng 減giảm 齊tề 此thử 時thời 量lượng 名danh 一nhất 增tăng 減giảm 謂vị 器khí 界giới 成thành 立lập 經kinh 爾nhĩ 許hứa 時thời 。 也dã 乃nãi 至chí 已dĩ 下hạ 辨biện 正chánh 報báo 成thành 義nghĩa 引dẫn 俱câu 舍xá 等đẳng 文văn 言ngôn 二nhị 禪thiền 等đẳng 者giả 謂vị 光Quang 音Âm 天Thiên 。 人nhân 受thọ 天thiên 福phước 盡tận 當đương 墮đọa 人nhân 中trung 此thử 時thời 下hạ 生sanh 身thân 有hữu 光quang 明minh 。 飛phi 行hành 自tự 在tại 。 喜hỷ 樂lạc 為vi 食thực 意ý 生sanh 化hóa 身thân 是thị 時thời 大đại 海hải 乍sạ 增tăng 乍sạ 減giảm 開khai 川xuyên 原nguyên 路lộ 水thủy 所sở 減giảm 處xứ 有hữu 地địa 肥phì 出xuất 如như 細tế 蜂phong 蜜mật 香hương 色sắc 美mỹ 味vị 復phục 生sanh 地địa 皮bì 亦diệc 名danh 地địa 餅bính 地địa 味vị 盡tận 已dĩ 復phục 生sanh 。 林lâm 藤đằng 人nhân 皆giai 食thực 之chi 因nhân 貪tham 食thực 故cố 遂toại 失thất 神thần 通thông 光quang 明minh 。 亦diệc 滅diệt 世thế 間gian 黑hắc 暗ám 菩Bồ 薩Tát 慈từ 悲bi 。 現hiện 作tác 日nhật 月nguyệt 星tinh 辰thần 。 照chiếu 耀diệu 起khởi 世thế 經Kinh 云vân 寶bảo 意ý 菩Bồ 薩Tát 作tác 日nhật 天thiên 子tử 寶Bảo 吉Cát 祥Tường 菩Bồ 薩Tát 。 作tác 月nguyệt 天thiên 子tử 寶Bảo 光Quang 菩Bồ 薩Tát 。 作tác 星tinh 宮cung 天thiên 子tử 林lâm 藤đằng 滅diệt 已dĩ 後hậu 生sanh 秔canh 稻đạo 朝triêu 割cát 暮mộ 生sanh 由do 食thực 米mễ 故cố 遂toại 有hữu 便tiện 利lợi 分phần/phân 男nam 女nữ 形hình 愛ái 欲dục 滋tư 彰chương 人nhân 又hựu 乃nãi 具cụ 競cạnh 割cát 稻đạo 穀cốc 畜súc 積tích 自tự 供cung 強cường 弱nhược 相tương/tướng 凌lăng 無vô 能năng 制chế 者giả 。 集tập 眾chúng 相tướng 議nghị 立lập 一nhất 智trí 者giả 為vi 土thổ/độ 田điền 主chủ 眾chúng 共cộng 給cấp 之chi 主chủ 不bất 能năng 獨độc 治trị 故cố 求cầu 臣thần 佐tá 等đẳng 言ngôn 種chủng 種chủng 差sai 別biệt 。 者giả 即tức 宮cung 室thất 城thành 郭quách 舟chu 車xa 服phục 用dụng 之chi 類loại 經kinh 十thập 九cửu 劫kiếp 人nhân 理lý 方phương 全toàn 兼kiêm 前tiền 下hạ 總tổng 結kết 時thời 數số 具cụ 如như 俱câu 舍xá 等đẳng 論luận 及cập 慈từ 恩ân 劫kiếp 章chương 頌tụng 說thuyết 議nghị 曰viết 下hạ 會hội 釋thích 外ngoại 宗tông 所sở 以dĩ 會hội 者giả 以dĩ 佛Phật 教giáo 說thuyết 從tùng 空không 劫kiếp 次thứ 第đệ 有hữu 天thiên 地địa 萬vạn 物vật 。 而nhi 儒nho 老lão 亦diệc 以dĩ 從tùng 虗hư 無vô 太thái 極cực 等đẳng 漸tiệm 生sanh 天thiên 地địa 人nhân 等đẳng 二nhị 宗tông 所sở 說thuyết 為vi 同đồng 為vi 異dị 。 故cố 須tu 會hội 釋thích 以dĩ 決quyết 疑nghi 情tình 今kim 初sơ 正chánh 會hội 議nghị 曰viết 者giả 論luận 主chủ 評bình 也dã 空không 界giới 劫kiếp 中trung 至chí 虗hư 無vô 之chi 道đạo 一nhất 句cú 正chánh 標tiêu 舉cử 亦diệc 牒điệp 外ngoại 人nhân 疑nghi 辭từ 也dã 恐khủng 人nhân 疑nghi 云vân 佛Phật 教giáo 空không 劫kiếp 將tương 非phi 老lão 氏thị 所sở 謂vị 虗hư 無vô 之chi 道đạo 乎hồ 以dĩ 虗hư 無vô 之chi 言ngôn 同đồng 空không 義nghĩa 故cố 亦diệc 先tiên 天thiên 地địa 生sanh 似tự 同đồng 其kỳ 時thời 今kim 論luận 意ý 云vân 粗thô 說thuyết 似tự 同đồng 故cố 云vân 爾nhĩ 也dã 然nhiên 道đạo 體thể 下hạ 明minh 究cứu 實thật 則tắc 異dị 謂vị 佛Phật 教giáo 說thuyết 空không 劫kiếp 對đối 成thành 住trụ 壞hoại 一nhất 向hướng 是thị 空không 非phi 真chân 空không 妙diệu 有hữu 之chi 空không 也dã 道đạo 之chi 為vi 物vật 至chí 妙diệu 虗hư 通thông 不bất 屬thuộc 空không 有hữu 若nhược 以dĩ 空không 為vi 道đạo 非phi 真chân 道đạo 也dã 老lão 氏thị 下hạ 縱túng/tung 奪đoạt 會hội 釋thích 先tiên 奪đoạt 以dĩ 顯hiển 異dị 詳tường 老lão 氏thị 意ý 未vị 必tất 定định 指chỉ 空không 劫kiếp 為vi 虗hư 無vô 但đãn 彼bỉ 先tiên 天thiên 地địa 生sanh 及cập 道đạo 生sanh 一nhất 等đẳng 語ngữ 似tự 當đương 其kỳ 時thời 恐khủng 後hậu 人nhân 不bất 了liễu 便tiện 指chỉ 空không 劫kiếp 遂toại 成thành 執chấp 著trước 故cố 曰viết 迷mê 之chi 然nhiên 空không 劫kiếp 約ước 時thời 虗hư 無vô 約ước 道đạo 體thể 豈khởi 得đắc 同đồng 耶da 或hoặc 權quyền 設thiết 下hạ 縱túng/tung 成thành 顯hiển 同đồng 其kỳ 實thật 道đạo 非phi 空không 有hữu 不bất 妨phương 在tại 空không 同đồng 空không 在tại 有hữu 同đồng 有hữu 今kim 老lão 氏thị 約ước 道đạo 在tại 天thiên 地địa 先tiên 故cố 曰viết 虗hư 無vô 又hựu 欲dục 救cứu 人nhân 之chi 弊tệ 以dĩ 世thế 人nhân 著trước 有hữu 故cố 老lão 氏thị 云vân 大Đại 道Đạo 虗hư 無vô 曷hạt 嘗thường 有hữu 哉tai 故cố 曰viết 務vụ 絕tuyệt 人nhân 欲dục 人nhân 欲dục 者giả 即tức 著trước 有hữu 之chi 見kiến 如như 道đạo 經Kinh 云vân 五ngũ 色sắc 令linh 人nhân 目mục 盲manh 五ngũ 味vị 令linh 人nhân 口khẩu 爽sảng 等đẳng 是thị 也dã 又hựu 初sơ 章chương 云vân 常thường 無vô 欲dục 以dĩ 觀quán 其kỳ 妙diệu 常thường 有hữu 欲dục 以dĩ 觀quán 其kỳ 徼# 豈khởi 非phi 務vụ 絕tuyệt 人nhân 欲dục 之chi 謂vị 耶da 空không 界giới 中trung 大đại 風phong 即tức 一nhất 氣khí 者giả 此thử 風phong 即tức 前tiền 持trì 界giới 風phong 是thị 風phong 輪luân 也dã 混hỗn 沌# 即tức 陰âm 陽dương 未vị 分phần/phân 老lão 氏thị 謂vị 之chi 冲# 氣khí 也dã 故cố 彼bỉ 下hạ 引dẫn 彼bỉ 文văn 證chứng 言ngôn 道đạo 動động 出xuất 冲# 和hòa 之chi 氣khí 故cố 曰viết 道đạo 生sanh 一nhất 也dã 金kim 藏tạng 雲vân 下hạ 會hội 儒nho 門môn 五ngũ 運vận 之chi 說thuyết 雨vũ 下hạ 不bất 流lưu 者giả 即tức 前tiền 云vân 雨vũ 如như 車xa 軸trục 下hạ 風phong 遏át 不bất 聽thính 流lưu 論luận 以dĩ 此thử 為vi 陰ấm 氣khí 則tắc 以dĩ 金kim 藏tạng 雲vân 為vi 陽dương 氣khí 也dã 即tức 前tiền 一nhất 氣khí 至chí 此thử 轉chuyển 為vi 陰âm 陽dương 雖tuy 為vi 陰âm 陽dương 而nhi 尚thượng 未vị 分phân 散tán 故cố 曰viết 相tương/tướng 合hợp 猶do 屬thuộc 一nhất 也dã 梵Phạm 王Vương 界giới 下hạ 別biệt 配phối 三tam 才tài 尋tầm 前tiền 論luận 文văn 會hội 釋thích 可khả 了liễu 而nhi 論luận 以dĩ 天thiên 地địa 為vi 二nhị 三tam 才tài 為vi 三tam 者giả 蓋cái 論luận 主chủ 高cao 悟ngộ 與dữ 明minh 皇hoàng 義nghĩa 異dị 可khả 以dĩ 意ý 得đắc 不bất 必tất 守thủ 文văn 地địa 餅bính 云vân 云vân 其kỳ 義nghĩa 易dị 了liễu 若nhược 會hội 儒nho 宗tông 者giả 梵Phạm 王Vương 已dĩ 下hạ 即tức 太thái 極cực 生sanh 兩lưỡng 儀nghi 地địa 餅bính 已dĩ 下hạ 即tức 四tứ 象tượng 生sanh 八bát 卦# 等đẳng 言ngôn 三tam 皇hoàng 已dĩ 前tiền 者giả 然nhiên 依y 世thế 典điển 說thuyết 三tam 皇hoàng 有hữu 二nhị 頊# 公công 紀kỷ 年niên 緝tập 事sự 引dẫn 古cổ 今kim 說thuyết 云vân 混hỗn 沌# 初sơ 分phần/phân 清thanh 氣khí 上thượng 升thăng 濁trược 氣khí 下hạ 沈trầm 此thử 時thời 有hữu 盤bàn 古cổ 出xuất 治trị 一nhất 萬vạn 八bát 千thiên 。 歲tuế 盤bàn 古cổ 死tử 後hậu 形hình 分phân 為vi 物vật 象tượng 遂toại 有hữu 山sơn 川xuyên 草thảo 木mộc 日nhật 月nguyệt 雲vân 雷lôi 等đẳng 自tự 此thử 有hữu 天thiên 皇hoàng 氏thị 地địa 皇hoàng 氏thị 人nhân 皇hoàng 氏thị 此thử 名danh 前tiền 三tam 皇hoàng 各các 治trị 萬vạn 八bát 千thiên 歲tuế 次thứ 有hữu 巢sào 氏thị 燧toại 人nhân 氏thị 此thử 後hậu 方phương 有hữu 伏phục 犧# 神thần 農nông 黃hoàng 帝đế 為vi 後hậu 三tam 皇hoàng 伏phục 犧# 畫họa 八bát 卦# 造tạo 書thư 契khế 神thần 農nông 作tác 耒# 耜# 以dĩ 播bá 種chủng 百bách 穀cốc 嘗thường 藥dược 草thảo 以dĩ 愈dũ 眾chúng 疾tật 黃hoàng 帝đế 制chế 宮cung 室thất 衣y 服phục 舟chu 車xa 器khí 用dụng 定định 婚hôn 嫁giá 喪táng 制chế 之chi 禮lễ 等đẳng 而nhi 上thượng 古cổ 之chi 時thời 茹như 毛mao 飲ẩm 血huyết 穴huyệt 居cư 野dã 處xứ 人nhân 畜súc 無vô 別biệt 自tự 有hữu 巢sào 氏thị 出xuất 教giáo 民dân 夏hạ 居cư 櫓lỗ 巢sào 冬đông 居cư 塋# 窟quật 方phương 變biến 穴huyệt 居cư 野dã 處xứ 之chi 風phong 燧toại 人nhân 氏thị 興hưng 鑽toàn 燧toại 出xuất 火hỏa 民dân 始thỉ 熟thục 食thực 故cố 曰viết 三tam 皇hoàng 已dĩ 前tiền 至chí 火hỏa 化hóa 等đẳng 但đãn 以dĩ 其kỳ 時thời 下hạ 遣khiển 疑nghi 恐khủng 有hữu 疑nghi 云vân 孔khổng 老lão 所sở 說thuyết 與dữ 佛Phật 教giáo 既ký 同đồng 何hà 故cố 此thử 方phương 不bất 說thuyết 四tứ 輪luân 及cập 光Quang 音Âm 天Thiên 。 人nhân 下hạ 生sanh 而nhi 說thuyết 盤bàn 古cổ 等đẳng 耶da 故cố 論luận 釋thích 云vân 此thử 方phương 上thượng 古cổ 之chi 時thời 既ký 無vô 文văn 字tự 可khả 考khảo 所sở 以dĩ 不bất 得đắc 。 其kỳ 詳tường 今kim 但đãn 據cứ 老lão 氏thị 道đạo 生sanh 一nhất 等đẳng 語ngữ 及cập 太thái 極cực 五ngũ 運vận 之chi 說thuyết 有hữu 與dữ 佛Phật 教giáo 略lược 相tương 似tự 理lý 故cố 為vi 會hội 之chi 佛Phật 教giáo 下hạ 重trọng/trùng 釋thích 二nhị 教giáo 不bất 同đồng 所sở 以dĩ 縱túng/tung 此thử 方phương 有hữu 說thuyết 才tài 肇triệu 興hưng 之chi 事sự 不bất 過quá 但đãn 知tri 四tứ 海hải 九cửu 州châu 之chi 內nội 而nhi 已dĩ 而nhi 前tiền 俱câu 舍xá 等đẳng 經kinh 論luận 所sở 說thuyết 乃nãi 通thông 敘tự 化hóa 佛Phật 所sở 王vương 之chi 境cảnh 言ngôn 三tam 千thiên 者giả 俱câu 舍xá 頌tụng 云vân 四tứ 大đại 洲châu 日nhật 月nguyệt 須Tu 彌Di 盧lô 欲dục 天thiên 梵Phạm 釋Thích 各các 一nhất 千thiên 說thuyết 名danh 小tiểu 千thiên 界giới 此thử 小tiểu 千thiên 千thiên 倍bội 說thuyết 名danh 一nhất 中trung 千thiên 此thử 千thiên 倍bội 大Đại 千Thiên 皆giai 同đồng 一nhất 成thành 壞hoại 言ngôn 不bất 局cục 大đại 唐đường 者giả 論luận 主chủ 且thả 約ước 當đương 時thời 云vân 爾nhĩ 即tức 目mục 震chấn 旦đán 國quốc 也dã 如như 仁nhân 王vương 等đẳng 經kinh 論luận 說thuyết 此thử 閻Diêm 浮Phù 提Đề 。 有hữu 十thập 六lục 大đại 國quốc 。 二nhị 千thiên 中trung 國quốc 十thập 萬vạn 小tiểu 國quốc 而nhi 震chấn 旦đán 不bất 在tại 十thập 六lục 之chi 數số 故cố 知tri 前tiền 會hội 儒nho 老lão 且thả 欲dục 接tiếp 此thử 方phương 之chi 機cơ 耳nhĩ 其kỳ 實thật 內nội 外ngoại 不bất 得đắc 全toàn 同đồng 然nhiên 莊trang 子tử 云vân 無vô 極cực 之chi 外ngoại 復phục 有hữu 無vô 極cực 又hựu 云vân 六lục 合hợp 外ngoại 聖thánh 人nhân 存tồn 而nhi 不bất 論luận 蓋cái 以dĩ 時thời 機cơ 未vị 達đạt 故cố 孔khổng 老lão 存tồn 而nhi 不bất 言ngôn 而nhi 大đại 雄hùng 之chi 化hóa 普phổ 被bị 三tam 千thiên 徧biến 該cai 五ngũ 性tánh 其kỳ 教giáo 網võng 恢khôi 張trương 不bất 得đắc 不bất 爾nhĩ 然nhiên 此thử 三tam 千thiên 尚thượng 約ước 小tiểu 教giáo 方phương 之chi 華hoa 藏tạng 不bất 啻# 毫hào 末mạt 之chi 於ư 大đại 空không 爾nhĩ ○# 住trụ 者giả 下hạ 略lược 辨biện 餘dư 三tam 住trụ 劫kiếp 可khả 知tri 壞hoại 劫kiếp 中trung 言ngôn 前tiền 十thập 九cửu 增tăng 減giảm 壞hoại 有hữu 情tình 者giả 謂vị 於ư 一nhất 減giảm 劫kiếp 末mạt 人nhân 壽thọ 三tam 十thập 歲tuế 。 時thời 饑cơ 饉cận 劫kiếp 起khởi 七thất 年niên 七thất 月nguyệt 七thất 日nhật 。 由do 浸tẩm 風phong 吹xuy 起khởi 其kỳ 方phương 所sở 令linh 時thời 節tiết 失thất 度độ 五ngũ 穀cốc 不bất 成thành 。 故cố 致trí 饑cơ 饉cận 人nhân 壽thọ 二nhị 十thập 歲tuế 時thời 疾tật 疫dịch 劫kiếp 起khởi 由do 惡ác 鬼quỷ 神thần 損tổn 害hại 於ư 人nhân 七thất 月nguyệt 七thất 日nhật 。 而nhi 止chỉ 人nhân 壽thọ 十thập 歲tuế 時thời 。 刀đao 兵binh 劫kiếp 起khởi 。 草thảo 木mộc 皆giai 化hóa 刀đao 杖trượng 互hỗ 相tương 殺sát 害hại 唯duy 以dĩ 刀đao 杖trượng 而nhi 自tự 莊trang 嚴nghiêm 。 七thất 日nhật 七thất 夜dạ 。 而nhi 止chỉ 當đương 時thời 世thế 界giới 應ưng 無vô 有hữu 情tình 此thử 據cứ 小tiểu 教giáo 所sở 說thuyết 云vân 爾nhĩ 言ngôn 後hậu 一nhất 增tăng 減giảm 壞hoại 器khí 界giới 者giả 初sơ 火hỏa 灾# 起khởi 壞hoại 及cập 初sơ 禪thiền 由do 七thất 日nhật 輪luân 起khởi 於ư 空không 時thời 大đại 地địa 須Tu 彌Di 皆giai 發phát 火hỏa 燄diệm 俱câu 時thời 洞đỗng 然nhiên 以dĩ 其kỳ 熱nhiệt 故cố 吸hấp 下hạ 水thủy 輪luân 水thủy 如như 酥tô 油du 一nhất 切thiết 皆giai 盡tận 。 七thất 度độ 火hỏa 灾# 之chi 後hậu 有hữu 水thủy 灾# 起khởi 壞hoại 及cập 二nhị 禪thiền 七thất 度độ 水thủy 灾# 之chi 後hậu 有hữu 風phong 灾# 起khởi 壞hoại 及cập 三tam 禪thiền 故cố 論luận 結kết 云vân 能năng 壞hoại 者giả 是thị 火hỏa 水thủy 風phong 等đẳng 三tam 灾# 空không 劫kiếp 可khả 知tri 問vấn 彼bỉ 時thời 既ký 空không 誰thùy 復phục 知tri 其kỳ 劫kiếp 數số 耶da 答đáp 以dĩ 他tha 界giới 住trụ 劫kiếp 較giảo 之chi 可khả 知tri 言ngôn 劫kiếp 劫kiếp 下hạ 結kết 無vô 窮cùng 上thượng 三tam 句cú 法pháp 說thuyết 下hạ 一nhất 句cú 喻dụ 明minh 注chú 中trung 形hình 對đối 世thế 教giáo 以dĩ 辨biện 優ưu 劣liệt 文văn 相tương/tướng 易dị 了liễu 故cố 知tri 下hạ 結kết 功công 超siêu 勝thắng 言ngôn 淺thiển 淺thiển 之chi 教giáo 者giả 後hậu 四tứ 教giáo 相tương 望vọng 前tiền 前tiền 淺thiển 後hậu 後hậu 深thâm 此thử 乃nãi 淺thiển 中trung 之chi 淺thiển 爾nhĩ 若nhược 對đối 人nhân 天thiên 則tắc 亦diệc 次thứ 深thâm 然nhiên 不bất 對đối 彼bỉ 以dĩ 人nhân 天thiên 教giáo 未vị 出xuất 三tam 界giới 故cố )# 。
△# 五ngũ 結kết 示thị 二nhị 初sơ 明minh 輪luân 迴hồi 所sở 以dĩ 。
都đô 由do 不bất 了liễu 此thử 身thân 本bổn 不bất 是thị 我ngã 。
△# 後hậu 釋thích 無vô 我ngã 二nhị 初sơ 標tiêu 牒điệp 。
不bất 是thị 我ngã 者giả 。
△# 後hậu 正chánh 釋thích 。
謂vị 此thử 身thân 本bổn 因nhân 色sắc 心tâm 。 和hòa 合hợp 為vi 相tướng 。
應ưng 先tiên 問vấn 云vân 何hà 故cố 生sanh 死tử 輪luân 迴hồi 。 不bất 絕tuyệt 答đáp 云vân 都đô 由do 不bất 了liễu 云vân 云vân 所sở 以dĩ 起khởi 惑hoặc 造tạo 業nghiệp 生sanh 死tử 輪luân 迴hồi 。 問vấn 何hà 故cố 不bất 是thị 我ngã 論luận 牒điệp 云vân 不bất 是thị 我ngã 者giả 謂vị 此thử 下hạ 釋thích 圓viên 覺giác 云vân 眾chúng 生sanh 無vô 始thỉ 妄vọng 認nhận 四tứ 大đại 。 為vi 自tự 身thân 相tướng 。 六lục 塵trần 緣duyên 影ảnh 。 為vi 自tự 心tâm 相tướng 。 眾chúng 生sanh 不bất 了liễu 妄vọng 計kế 為vi 我ngã 離ly 色sắc 心tâm 外ngoại 。 誰thùy 是thị 我ngã 者giả 。
△# 後hậu 淨tịnh 二nhị 二nhị 初sơ 假giả 相tương/tướng 析tích 法pháp 三tam 初sơ 麤thô 析tích 三tam 初sơ 標tiêu 。
今kim 推thôi 尋tầm 分phân 析tích 。
△# 二nhị 釋thích 。
色sắc 有hữu 地địa 水thủy 火hỏa 風phong 。 之chi 四tứ 心tâm 有hữu 受thọ (# 能năng 領lãnh 納nạp 好hảo 惡ác 之chi 事sự 。 )# 想tưởng (# 能năng 取thủ 像tượng 者giả )# 行hành (# 能năng 造tạo 作tác 者giả 念niệm 念niệm 遷thiên 流lưu 。 )# 識thức 之chi 四tứ 。
承thừa 前tiền 起khởi 由do 前tiền 云vân 不bất 是thị 我ngã 者giả 本bổn 因nhân 色sắc 心tâm 和hòa 合hợp 成thành 故cố 外ngoại 人nhân 問vấn 云vân 色sắc 心tâm 和hòa 合hợp 即tức 是thị 我ngã 身thân 。 那na 言ngôn 不bất 是thị 答đáp 妄vọng 情tình 執chấp 著trước 則tắc 似tự 有hữu 之chi 觀quán 智trí 分phân 析tích 則tắc 知tri 本bổn 無vô 良lương 以dĩ 愚ngu 法pháp 聲Thanh 聞Văn 不bất 了liễu 即tức 色sắc 明minh 空không 要yếu 須tu 假giả 想tưởng 慧tuệ 數số 析tích 法pháp 方phương 知tri 是thị 空không 故cố 云vân 推thôi 尋tầm 分phân 析tích 也dã 色sắc 有hữu 等đẳng 者giả 色sắc 以dĩ 質chất 礙ngại 為vi 相tương/tướng 然nhiên 色sắc 通thông 形hình 顯hiển 長trường 短đoản 方phương 圓viên 等đẳng 謂vị 之chi 形hình 色sắc 青thanh 黃hoàng 赤xích 白bạch 。 等đẳng 謂vị 之chi 顯hiển 色sắc 地địa 水thủy 火hỏa 風phong 。 名danh 為vi 四tứ 大đại 此thử 之chi 四tứ 法pháp 周chu 徧biến 一nhất 切thiết 有hữu 為vi 法pháp 。 中trung 故cố 名danh 曰viết 大đại 圓viên 覺giác 經Kinh 云vân 我ngã 今kim 此thử 身thân 。 四tứ 大đại 和hòa 合hợp 。 所sở 謂vị 髮phát 毛mao 爪trảo 齒xỉ 。 皮bì 肉nhục 筋cân 骨cốt 。 髓tủy 腦não 垢cấu 色sắc 皆giai 歸quy 於ư 地địa 。 淫dâm 涕thế 膿nùng 血huyết 津tân 液dịch 涎tiên 沫mạt 痰đàm 淚lệ 精tinh 氣khí 大đại 小tiểu 便tiện 利lợi 。 皆giai 歸quy 於ư 水thủy 。 暖noãn 氣khí 歸quy 火hỏa 。 動động 轉chuyển 歸quy 風phong 。 四tứ 分phần 分phần 之chi 色sắc 在tại 何hà 處xứ 心tâm 有hữu 等đẳng 者giả 前tiền 色sắc 蘊uẩn 名danh 色sắc 此thử 四tứ 蘊uẩn 名danh 心tâm 蘊uẩn 者giả 積tích 聚tụ 為vi 義nghĩa 積tích 聚tụ 多đa 法pháp 成thành 一nhất 蘊uẩn 故cố 受thọ 以dĩ 領lãnh 納nạp 為vi 相tương/tướng 別biệt 有hữu 三tam 受thọ 謂vị 苦khổ 樂lạc 捨xả 想tưởng 以dĩ 想tưởng 像tượng 為vi 相tương/tướng 攀phàn 緣duyên 前tiền 境cảnh 追truy 憶ức 往vãng 事sự 等đẳng 行hành 以dĩ 遷thiên 流lưu 為vi 相tương/tướng 然nhiên 有hữu 與dữ 心tâm 相tương 應ứng 。 不bất 相tương 應ứng 異dị 且thả 相tương 應ứng 者giả 小Tiểu 乘Thừa 心tâm 所sở 四tứ 十thập 六lục 法pháp 中trung 除trừ 受thọ 想tưởng 二nhị 法pháp 餘dư 皆giai 是thị 也dã 不bất 相tương 應ứng 者giả 。 有hữu 十thập 四tứ 種chủng 。 百bách 法pháp 論luận 詳tường 明minh 識thức 以dĩ 了liễu 別biệt 為vi 義nghĩa 小Tiểu 乘Thừa 唯duy 一nhất 意ý 識thức 。
△# 三tam 通thông 略lược 總tổng 結kết 。
若nhược 皆giai 是thị 我ngã 則tắc 成thành 八bát 我ngã 。
△# 二nhị 細tế 析tích 二nhị 初sơ 析tích 色sắc 二nhị 初sơ 標tiêu 。
況huống 地địa 大đại 中trung 。 復phục 有hữu 眾chúng 多đa 。
△# 後hậu 釋thích 二nhị 初sơ 約ước 體thể 顯hiển 。
謂vị 三tam 百bách 六lục 十thập 。 段đoạn 骨cốt 一nhất 一nhất 各các 別biệt 。
△# 後hậu 約ước 相tương/tướng 顯hiển 。
皮bì 毛mao 筋cân 肉nhục 肝can 心tâm 脾tì 腎thận 各các 不bất 相tương 是thị 。
論luận 中trung 舉cử 三tam 百bách 六lục 十thập 。 段đoạn 骨cốt 等đẳng 猶do 是thị 麤thô 說thuyết 若nhược 從tùng 麤thô 至chí 細tế 析tích 者giả 謂vị 四tứ 支chi 五ngũ 根căn 漸tiệm 漸tiệm 分phân 析tích 一nhất 分phân 析tích 作tác 四tứ 分phần/phân 四tứ 分phân 析tích 作tác 十thập 六lục 分phần 析tích 至chí 極cực 微vi 名danh 隣lân 虗hư 塵trần 與dữ 空không 無vô 別biệt 方phương 名danh 曰viết 空không 皮bì 毛mao 下hạ 論luận 約ước 相tương/tướng 顯hiển 易dị 知tri 內nội 外ngoại 各các 舉cử 其kỳ 四tứ 各các 不bất 相tương 是thị 一nhất 句cú 總tổng 前tiền 多đa 法pháp 既ký 不bất 相tương 是thị 誰thùy 為vi 我ngã 者giả 又hựu 前tiền 水thủy 火hỏa 風phong 大đại 。 此thử 應ưng 例lệ 準chuẩn 析tích 之chi 水thủy 大đại 易dị 知tri 火hỏa 風phong 二nhị 大đại 雖tuy 各các 是thị 同đồng 依y 根căn 說thuyết 異dị 如như 呼hô 吸hấp 奔bôn 走tẩu 欠khiếm 伸thân 之chi 類loại 亦diệc 各các 用dụng 別biệt 然nhiên 泛phiếm 明minh 色sắc 蘊uẩn 有hữu 十thập 一nhất 法Pháp 。 謂vị 五ngũ 根căn 五ngũ 境cảnh 及cập 無vô 表biểu 色sắc 今kim 但đãn 說thuyết 身thân 故cố 不bất 言ngôn 境cảnh 等đẳng 應ưng 例lệ 析tích 之chi 。
△# 後hậu 析tích 心tâm 二nhị 初sơ 標tiêu 。
諸chư 心tâm 所sở 等đẳng 亦diệc 各các 不bất 同đồng 。
△# 後hậu 釋thích 。
見kiến 不bất 是thị 聞văn 喜hỷ 不bất 是thị 怒nộ 展triển 轉chuyển 乃nãi 至chí 。 八bát 萬vạn 塵trần 勞lao 。
心tâm 王vương 所sở 有hữu 差sai 別biệt 。 業nghiệp 用dụng 故cố 曰viết 心tâm 所sở 然nhiên 小Tiểu 乘Thừa 心tâm 所sở 都đô 有hữu 四tứ 十thập 六lục 法pháp 總tổng 成thành 六lục 位vị 有hữu 五ngũ 十thập 一nhất 種chủng 行hành 相tương/tướng 廣quảng 長trường 具cụ 如như 別biệt 釋thích 但đãn 今kim 論luận 意ý 欲dục 顯hiển 此thử 中trung 無vô 實thật 我ngã 故cố 若nhược 欲dục 細tế 辨biện 恐khủng 致trí 亡vong 羊dương 言ngôn 見kiến 聞văn 喜hỷ 怒nộ 者giả 見kiến 聞văn 易dị 知tri 喜hỷ 怒nộ 即tức 儒nho 宗tông 所sở 謂vị 七thất 情tình 亦diệc 不bất 離ly 前tiền 心tâm 所sở 法pháp 等đẳng 。 論luận 中trung 別biệt 舉cử 令linh 俗tục 易dị 知tri 言ngôn 八bát 萬vạn 塵trần 勞lao 者giả 即tức 八bát 萬vạn 四tứ 千thiên 。 煩phiền 惱não 略lược 舉cử 大đại 數số 云vân 爾nhĩ 謂vị 依y 根căn 本bổn 十thập 惑hoặc 一nhất 貪tham 二nhị 瞋sân 三tam 慢mạn 四tứ 無vô 明minh 五ngũ 疑nghi 六lục 不bất 正chánh 見kiến 七thất 身thân 見kiến 八bát 邊biên 見kiến 九cửu 見kiến 取thủ 十thập 戒giới 禁cấm 取thủ 然nhiên 一nhất 惑hoặc 有hữu 力lực 復phục 各các 成thành 十thập 十thập 惑hoặc 成thành 百bách 計kế 分phần/phân 三tam 品phẩm 上thượng 品phẩm 重trọng/trùng 故cố 分phần/phân 上thượng 中trung 下hạ 即tức 成thành 三tam 百bách 中trung 下hạ 不bất 分phân 但đãn 各các 成thành 百bách 總tổng 為vi 五ngũ 百bách 於ư 自tự 五ngũ 塵trần 總tổng 起khởi 五ngũ 百bách 於ư 他tha 五ngũ 塵trần 總tổng 起khởi 五ngũ 百bách 名danh 本bổn 一nhất 千thiên 又hựu 於ư 自tự 他tha 五ngũ 塵trần 一nhất 一nhất 別biệt 起khởi 五ngũ 百bách 即tức 成thành 五ngũ 千thiên 依y 別biệt 迷mê 四Tứ 諦Đế 苦Khổ 集Tập 滅Diệt 道Đạo 。 各các 有hữu 五ngũ 千thiên 。 故cố 成thành 二nhị 萬vạn 并tinh 本bổn 一nhất 千thiên 為vi 二nhị 萬vạn 一nhất 千thiên 依y 貪tham 瞋sân 癡si 及cập 等đẳng 分phần/phân 行hành 各các 二nhị 萬vạn 一nhất 千thiên 故cố 成thành 八bát 萬vạn 四tứ 千thiên 。 取thủ 坌bộn 汙ô 義nghĩa 故cố 擾nhiễu 動động 義nghĩa 故cố 名danh 曰viết 塵trần 勞lao 廣quảng 如như 別biệt 釋thích 。
△# 三tam 顯hiển 無vô 我ngã 三tam 初sơ 總tổng 明minh 。
既ký 有hữu 此thử 眾chúng 多đa 之chi 物vật 不bất 知tri 定định 取thủ 何hà 者giả 為vi 我ngã 。
即tức 假giả 設thiết 問vấn 也dã 。
△# 二nhị 別biệt 示thị 二nhị 初sơ 約ước 即tức 蘊uẩn 。
若nhược 皆giai 是thị 我ngã 我ngã 即tức 百bách 千thiên 一nhất 身thân 之chi 主chủ 多đa 主chủ 紛phân 亂loạn 。
出xuất 過quá 即tức 有hữu 多đa 我ngã 之chi 過quá 。
△# 後hậu 約ước 離ly 蘊uẩn 。
離ly 此thử 之chi 外ngoại 復phục 無vô 別biệt 法pháp 。
△# 三tam 總tổng 結kết 。
翻phiên 覆phú 推thôi 我ngã 。 皆giai 不bất 可khả 得đắc 。
即tức 離ly 相tương 待đãi 故cố 曰viết 反phản 覆phúc 。
△# 二nhị 實thật 智trí 斷đoạn 證chứng 二nhị 初sơ 承thừa 前tiền 起khởi 由do 。
便tiện 悟ngộ 此thử 身thân 但đãn 是thị 眾chúng 緣duyên 似tự 和hòa 合hợp 相tương/tướng 元nguyên 無vô 我ngã 人nhân 。
前tiền 假giả 觀quán 析tích 法pháp 以dĩ 為vi 方phương 便tiện 。 觀quán 行hành 成thành 熟thục 實thật 智trí 發phát 生sanh 然nhiên 小Tiểu 乘Thừa 修tu 行hành 不bất 出xuất 四Tứ 諦Đế 謂vị 知tri 苦khổ 斷đoạn 集tập 。 證chứng 滅diệt 修tu 道Đạo 。 於ư 中trung 苦khổ 是thị 世thế 間gian 果quả 先tiên 舉cử 令linh 知tri 言ngôn 但đãn 是thị 眾chúng 緣duyên 假giả 和hòa 合hợp 者giả 即tức 前tiền 四tứ 大đại 五ngũ 蘊uẩn 。 等đẳng 多đa 法pháp 聚tụ 集tập 於ư 中trung 無vô 有hữu 。 實thật 主chủ 宰tể 者giả 名danh 無vô 我ngã 人nhân 。
△# 後hậu 正chánh 明minh 斷đoạn 證chứng 二nhị 初sơ 四Tứ 諦Đế 。
為vi 誰thùy 貪tham 瞋sân 為vi 誰thùy 殺sát 盜đạo 施thí 戒giới (# 知tri 苦Khổ 諦Đế 也dã )# 遂toại 不bất 滯trệ 心tâm 於ư 三tam 界giới 有hữu 漏lậu 。 善thiện 惡ác (# 斷đoạn 集Tập 諦Đế 也dã )# 但đãn 修tu 無vô 我ngã 觀quán 智trí (# 道Đạo 諦Đế )# 以dĩ 斷đoạn 貪tham 等đẳng 止chỉ 息tức 諸chư 業nghiệp 證chứng 得đắc 我ngã 空không 真Chân 如Như (# 滅Diệt 諦Đế )# 。
△# 後hậu 四Tứ 果Quả 。
乃nãi 至chí 得đắc 阿A 羅La 漢Hán 。 果quả 灰hôi 身thân 滅diệt 智trí 方phương 斷đoạn 諸chư 苦khổ 。
為vi 誰thùy 貪tham 瞋sân 等đẳng 者giả 為vi 者giả 與dữ 也dã 反phản 前tiền 實thật 此thử 我ngã 故cố 起khởi 貪tham 瞋sân 癡si 。 今kim 既ký 知tri 我ngã 本bổn 空không 何hà 用dụng 貪tham 瞋sân 殺sát 盜đạo 施thí 戒giới 如như 設thiết 筵diên 宴yến 以dĩ 待đãi 賓tân 親thân 嚴nghiêm 器khí 械giới 以dĩ 禦ngữ 宼# 盜đạo 無vô 賓tân 則tắc 杯# 盤bàn 安an 設thiết 無vô 盜đạo 則tắc 器khí 械giới 何hà 施thí (# 註chú 云vân 知tri 苦Khổ 諦Đế 者giả 苦khổ 以dĩ 逼bức 迫bách 為vi 義nghĩa 諦đế 以dĩ 審thẩm 實thật 彰chương 名danh 佛Phật 說thuyết 苦khổ 定định 是thị 苦khổ 故cố 名danh 曰viết 實thật 如như 實thật 知tri 苦khổ 即tức 是thị 審thẩm 義nghĩa 苦Khổ 諦Đế 之chi 體thể 即tức 五ngũ 蘊uẩn 身thân 。 心tâm 謂vị 此thử 身thân 心tâm 是thị 眾chúng 苦khổ 所sở 依y 。 故cố 言ngôn 眾chúng 苦khổ 者giả 即tức 三tam 苦khổ 四tứ 苦khổ 五ngũ 苦khổ 八bát 苦khổ 等đẳng 言ngôn 三tam 苦khổ 者giả 謂vị 苦khổ 愛ái 苦khổ 苦khổ 樂lạc 受thọ 壞hoại 苦khổ 捨xả 受thọ 行hành 苦khổ 言ngôn 四tứ 苦khổ 者giả 謂vị 生sanh 老lão 病bệnh 死tử 。 五ngũ 苦khổ 者giả 前tiền 四tứ 苦khổ 上thượng 加gia 五ngũ 陰ấm 盛thịnh 苦khổ 言ngôn 八bát 苦khổ 者giả 前tiền 五ngũ 之chi 上thượng 加gia 愛ái 別biệt 離ly 怨oán 憎tăng 會hội 求cầu 不bất 得đắc 三tam 為vi 八bát 苦khổ 也dã )# 遂toại 不bất 滯trệ 心tâm 三tam 界giới 等đẳng 者giả 從tùng 喻dụ 得đắc 名danh 如như 世thế 漏lậu 室thất 不bất 堪kham 居cư 止chỉ 漏lậu 器khí 不bất 堪kham 舉cử 用dụng 然nhiên 漏lậu 有hữu 四tứ 種chủng 謂vị 欲dục 漏lậu 有hữu 漏lậu 無vô 明minh 漏lậu 見kiến 漏lậu 言ngôn 有hữu 漏lậu 善thiện 惡ác 者giả 謂vị 依y 造tạo 之chi 思tư 同đồng 時thời 王vương 所sở 與dữ 漏lậu 相tương 應ứng 所sở 修tu 善thiện 等đẳng 皆giai 有hữu 漏lậu 攝nhiếp 揀giản 無vô 漏lậu 善thiện 非phi 集Tập 諦Đế 也dã 惡ác 業nghiệp 可khả 知tri (# 註chú 云vân 斷đoạn 集Tập 諦Đế 者giả 集tập 以dĩ 增tăng 長trưởng 生sanh 死tử 。 為vi 事sự 集Tập 諦Đế 之chi 體thể 通thông 業nghiệp 惑hoặc 等đẳng )# 言ngôn 但đãn 修tu 無vô 我ngã 觀quán 者giả 即tức 人nhân 無vô 我ngã 其kỳ 實thật 有hữu 無vô 常thường 苦khổ 空không 。 不bất 淨tịnh 等đẳng 觀quán 及cập 八Bát 正Chánh 道Đạo 等đẳng 。 今kim 但đãn 以dĩ 無vô 我ngã 為vi 門môn 攝nhiếp 無vô 常thường 等đẳng 反phản 前tiền 執chấp 我ngã 故cố 偏thiên 說thuyết 之chi (# 註chú 云vân 道Đạo 諦Đế 者giả 道đạo 以dĩ 除trừ 患hoạn 為vi 功công 正chánh 取thủ 生sanh 空không 智trí 為vi 體thể 即tức 前tiền 無vô 我ngã 等đẳng 觀quán 兼kiêm 攝nhiếp 餘dư 行hành 為vi 助trợ 伴bạn 也dã )# 言ngôn 以dĩ 斷đoạn 貪tham 等đẳng 者giả 方phương 躡niếp 前tiền 起khởi 即tức 以dĩ 前tiền 道Đạo 諦Đế 智trí 為vi 能năng 斷đoạn 貪tham 等đẳng 為vi 所sở 斷đoạn 三tam 界giới 九cửu 地địa 分phân 別biệt 俱câu 生sanh 煩phiền 惱não 障chướng 品phẩm 皆giai 在tại 等đẳng 言ngôn 之chi 中trung 言ngôn 止chỉ 息tức 諸chư 業nghiệp 者giả 因nhân 惑hoặc 起khởi 業nghiệp 惑hoặc 既ký 不bất 生sanh 業nghiệp 自tự 停đình 寢tẩm 此thử 斷đoạn 貪tham 等đẳng 猶do 屬thuộc 道Đạo 諦Đế 相tương/tướng 躡niếp 而nhi 起khởi 證chứng 我ngã 空không 真Chân 如Như 者giả 智trí 有hữu 二nhị 用dụng 一nhất 能năng 斷đoạn 惑hoặc 二nhị 能năng 證chứng 理lý 我ngã 空không 真Chân 如Như 者giả 即tức 五ngũ 蘊uẩn 等đẳng 中trung 無vô 實thật 主chủ 宰tể 性tánh 一nhất 分phần/phân 生sanh 空không 理lý 也dã 即tức 小Tiểu 乘Thừa 三tam 種chủng 無vô 為vi 一nhất 擇trạch 滅diệt 無vô 為vi 。 二nhị 非phi 擇trạch 滅diệt 無vô 為vi 。 三tam 虗hư 空không 無vô 為vi (# 註chú 中trung 言ngôn 滅Diệt 諦Đế 者giả 滅diệt 以dĩ 累lũy/lụy/luy 盡tận 為vi 名danh 即tức 惑hoặc 苦khổ 皆giai 亡vong 大đại 患hoạn 永vĩnh 滅diệt )# 言ngôn 乃nãi 至chí 得đắc 阿A 羅La 漢Hán 。 果quả 者giả 乃nãi 至chí 中trung 間gian 含hàm 諸chư 位vị 故cố 然nhiên 小Tiểu 乘Thừa 斷đoạn 證chứng 位vị 次thứ 不bất 出xuất 道đạo 前tiền 七thất 賢hiền 道đạo 後hậu 四Tứ 果Quả 言ngôn 七thất 賢hiền 者giả 一nhất 五ngũ 停đình 心tâm 觀quán (# 謂vị 初sơ 作tác 五ngũ 種chủng 觀quán 想tưởng 止chỉ 息tức 妄vọng 心tâm 也dã )# 一nhất 多đa 貪tham 眾chúng 生sanh 作tác 不bất 淨tịnh 觀quán (# 有hữu 五ngũ 不bất 淨tịnh 一nhất 種chủng 子tử 不bất 淨tịnh 二nhị 住trú 處xứ 不bất 淨tịnh 三tam 自tự 體thể 不bất 淨tịnh 四tứ 自tự 相tương/tướng 不bất 淨tịnh 五ngũ 究cứu 竟cánh 不bất 淨tịnh 也dã )# 二nhị 多đa 瞋sân 眾chúng 生sanh 。 作tác 慈từ 悲bi 觀quán 三tam 多đa 癡si 眾chúng 生sanh 。 作tác 緣duyên 生sanh 觀quán 四tứ 散tán 亂loạn 眾chúng 生sanh 作tác 數sổ 息tức 觀quán 二nhị 別biệt 相tướng 念niệm 觀quán (# 別biệt 別biệt 觀quán 察sát 身thân 受thọ 心tâm 法pháp 。 )# 謂vị 觀quán 身thân 不bất 淨tịnh 。 (# 五ngũ 種chủng 不bất 淨tịnh 如như 前tiền 所sở 說thuyết 。 )# 觀quán 受thọ 是thị 苦khổ 。 (# 苦khổ 受thọ 苦khổ 苦khổ 等đẳng 亦diệc 如như 前tiền 所sở 說thuyết 。 )# 觀quán 心tâm 無vô 常thường 。 (# 念niệm 念niệm 生sanh 滅diệt 。 )# 觀quán 法pháp 無vô 我ngã 。 (# 五ngũ 蘊uẩn 假giả 合hợp )# 四tứ 法pháp 次thứ 第đệ 各các 別biệt 觀quán 察sát 故cố 曰viết 別biệt 相tướng 三tam 總tổng 相tương/tướng 念niệm 觀quán (# 謂vị 隨tùy 身thân 等đẳng 即tức 具cụ 苦khổ 空không 無vô 常thường 無vô 我ngã 。 四tứ 觀quán 一nhất 時thời 故cố 名danh 總tổng 相tương/tướng 念niệm 也dã )# 此thử 上thượng 三tam 位vị 名danh 三tam 資tư 糧lương 四tứ 暖noãn 位vị (# 如như 世thế 鑽toàn 火hỏa 暖noãn 相tương/tướng 初sơ 生sanh 火hỏa 之chi 前tiền 相tương/tướng 聖thánh 道Đạo 將tương 起khởi 行hành 相tương/tướng 亦diệc 然nhiên 故cố 爾nhĩ )# 謂vị 創sáng/sang 觀quán 欲dục 界giới 四Tứ 諦Đế 各các 有hữu 四tứ 相tương/tướng 共cộng 十thập 六lục 相tương/tướng 苦khổ 下hạ 四tứ 者giả 謂vị 苦khổ 無vô 常thường 空không 無vô 我ngã 集tập 下hạ 四tứ 者giả 集tập 因nhân 生sanh 緣duyên 滅diệt 下hạ 四tứ 者giả 滅diệt 淨tịnh 妙diệu 離ly 道đạo 下hạ 四tứ 者giả 道đạo 如như 行hành 出xuất 上thượng 二nhị 界giới 四Tứ 諦Đế 合hợp 觀quán 亦diệc 有hữu 十thập 六lục 。 共cộng 三tam 十thập 二nhị 此thử 位vị 之chi 中trung 初sơ 起khởi 智trí 觀quán 五ngũ 頂đảnh 位vị (# 可khả 動động 法pháp 中trung 此thử 最tối 為vi 勝thắng 。 如như 人nhân 首thủ 頂đảnh 最tối 極cực 尊tôn 故cố )# 亦diệc 觀quán 於ư 前tiền 三tam 十thập 二nhị 行hành 心tâm 漸tiệm 成thành 熟thục 故cố 六lục 忍nhẫn 位vị (# 忍nhẫn 可khả 諦đế 理lý 故cố 名danh 曰viết 忍nhẫn )# 此thử 忍nhẫn 分phần/phân 三tam 下hạ 忍nhẫn 位vị 者giả 印ấn 可khả 於ư 前tiền 三tam 十thập 二nhị 行hành 中trung 忍nhẫn 別biệt 作tác 七thất 周chu 減giảm 緣duyên 二nhị 十thập 四tứ 周chu 減giảm 行hành 如như 以dĩ 無vô 常thường 觀quán 欲dục 界giới 苦khổ 乃nãi 至chí 以dĩ 行hành 觀quán 上thượng 界giới 道đạo 上thượng 忍nhẫn 唯duy 一nhất 剎sát 那na 重trọng/trùng 觀quán 欲dục 苦khổ 七thất 世thế 第đệ 一nhất 位vị 。 (# 有hữu 漏lậu 道đạo 中trung 最tối 第đệ 一nhất 故cố )# 亦diệc 一nhất 剎sát 那na 。 重trọng/trùng 觀quán 欲dục 苦khổ 一nhất 行hành 但đãn 智trí 勝thắng 劣liệt 與dữ 上thượng 忍nhẫn 異dị (# 此thử 上thượng 明minh 道đạo 前tiền 七thất 賢hiền 也dã )# 言ngôn 道đạo 後hậu 四Tứ 果Quả 者giả 於ư 中trung 有hữu 四Tứ 向Hướng 四Tứ 果Quả 。 謂vị 之chi 八bát 輩bối 初sơ 預dự 流lưu 向hướng 修tu 十thập 六lục 心tâm 謂vị 上thượng 下hạ 八bát 諦đế 各các 有hữu 一nhất 忍nhẫn 一nhất 智trí 如như 緣duyên 欲dục 界giới 四Tứ 諦Đế 起khởi 苦khổ 法pháp 智trí 忍nhẫn 苦khổ 法pháp 智trí 集tập 滅diệt 道đạo 三tam 例lệ 然nhiên 上thượng 界giới 四Tứ 諦Đế 名danh 苦khổ 類loại 智trí 忍nhẫn (# 謂vị 於ư 欲dục 界giới 苦khổ 同đồng 類loại 故cố )# 苦khổ 類loại 智trí 等đẳng 於ư 中trung 八bát 忍nhẫn 名danh 無vô 間gian 道đạo 八bát 智trí 名danh 解giải 脫thoát 道đạo 前tiền 十thập 五ngũ 心tâm 八bát 無vô 間gian 七thất 解giải 脫thoát 名danh 預dự 流lưu 向hướng 第đệ 十thập 六lục 心tâm 第đệ 八bát 解giải 脫thoát 名danh 預dự 流lưu 果quả 此thử 位vị 有hữu 二nhị 行hành 相tương/tướng 一nhất 正chánh 住trụ 果quả 未vị 斷đoạn 修tu 惑hoặc 皆giai 屬thuộc 見kiến 道đạo 二nhị 進tiến 修tu 果quả 即tức 屬thuộc 修tu 道Đạo 斷đoạn 欲dục 界giới 修tu 惑hoặc 六lục 品phẩm 六lục 無vô 間gian 五ngũ 解giải 脫thoát 名danh 一nhất 來lai 向hướng 第đệ 六lục 解giải 脫thoát 名danh 一nhất 來lai 果quả (# 但đãn 有hữu 一nhất 度độ 〔# 來lai 欲dục 界giới 故cố 〕# )# 斷đoạn 後hậu 三tam 品phẩm 三tam 無vô 間gian 二nhị 解giải 脫thoát 名danh 不bất 還hoàn 向hướng 第đệ 三tam 解giải 脫thoát 名danh 不bất 還hoàn 果quả (# 更cánh 不bất 來lai 復phục 欲dục 界giới 生sanh 故cố )# 斷đoạn 上thượng 二nhị 界giới 七thất 十thập 二nhị 品phẩm (# 上thượng 二nhị 界giới 有hữu 八bát 地địa 每mỗi 地địa 九cửu 品phẩm 故cố 有hữu 七thất 十thập 二nhị 。 品phẩm 也dã )# 修tu 惑hoặc 七thất 十thập 二nhị 無vô 間gian 七thất 十thập 一nhất 解giải 脫thoát 名danh 阿A 羅La 漢Hán 。 向hướng (# 自tự 此thử 已dĩ 前tiền 皆giai 屬thuộc 修tu 道Đạo )# 第đệ 七thất 十thập 二nhị 解giải 脫thoát 名danh 阿A 羅La 漢Hán 。 果quả 證chứng 五ngũ 分phần 法Pháp 身thân 。 名danh 無Vô 學Học 位vị 梵Phạn 語ngữ 阿A 羅La 漢Hán 或hoặc 阿a 羅la 訶ha 此thử 云vân 應ưng 應ưng 有hữu 三tam 義nghĩa 一nhất 應ưng 已dĩ 永vĩnh 害hại 煩phiền 惱não 。 賊tặc 故cố 二nhị 應ưng 不bất 受thọ 後hậu 有hữu 。 身thân 故cố 三tam 應ưng 受thọ 人nhân 天thiên 。 妙diệu 供cúng 養dường 故cố 言ngôn 灰hôi 身thân 滅diệt 智trí 者giả 肇triệu 公công 公công 大đại 患hoạn 莫mạc 若nhược 於ư 有hữu 身thân 故cố 滅diệt 身thân 以dĩ 歸quy 無vô 勞lao 形hình 莫mạc 先tiên 於ư 有hữu 智trí 故cố 絕tuyệt 智trí 以dĩ 淪luân 虗hư 智trí 以dĩ 形hình 患hoạn 形hình 以dĩ 智trí 勞lao 輪luân 轉chuyển 修tu 途đồ 疲bì 而nhi 不bất 已dĩ 所sở 以dĩ 小Tiểu 乘Thừa 得đắc 四Tứ 果Quả 已dĩ 化hóa 火hỏa 焚phần 身thân 。 身thân 智trí 俱câu 滅diệt 入nhập 無vô 為vi 界giới 受thọ 寂tịch 滅diệt 樂nhạo/nhạc/lạc 依y 三tam 乘thừa 教giáo 此thử 處xứ 應ưng 列liệt 辟Bích 支Chi 佛Phật 位vị 論luận 不bất 明minh 者giả 與dữ 前tiền 聲Thanh 聞Văn 同đồng 觀quán 生sanh 空không 理lý 同đồng 斷đoạn 煩phiền 惱não 障chướng 證chứng 灰hôi 斷đoạn 果quả 故cố 不bất 別biệt 說thuyết 。
△# 三tam 結kết 成thành 所sở 本bổn 。
據cứ 此thử 宗tông 中trung 以dĩ 色sắc 心tâm 二nhị 法pháp 及cập 貪tham 瞋sân 癡si 。 為vi 根căn 身thân 器khí 界giới 之chi 本bổn 也dã 過quá 去khứ 未vị 來lai 。 更cánh 無vô 別biệt 法pháp 為vi 本bổn 。
大đại 鈔sao 云vân 然nhiên 小Tiểu 乘Thừa 計kế 生sanh 死tử 根căn 本bổn 。 雖tuy 有hữu 多đa 義nghĩa 略lược 舉cử 其kỳ 三tam 一nhất 計kế 色sắc 心tâm 如như 正chánh 理lý 論luận 第đệ 八bát 說thuyết 經Kinh 部bộ 師sư 計kế 現hiện 在tại 色sắc 心tâm 等đẳng 法pháp 為vi 染nhiễm 淨tịnh 因nhân 意ý 云vân 如như 大Đại 乘Thừa 第đệ 八bát 為vi 所sở 熏huân 故cố 二nhị 者giả 三tam 毒độc 為vi 因nhân 義nghĩa 如như 大Đại 乘Thừa 能năng 熏huân 故cố 阿a 含hàm 云vân 貪tham 恚khuể 愚ngu 癡si 。 是thị 世thế 間gian 根căn 本bổn 等đẳng 三tam 者giả 合hợp 取thủ 上thượng 二nhị 義nghĩa 同đồng 大Đại 乘Thừa 有hữu 能năng 所sở 熏huân 方phương 流lưu 轉chuyển 故cố 若nhược 爾nhĩ 焉yên 異dị 大Đại 乘Thừa 然nhiên 似tự 參tham 經kinh 意ý 而nhi 不bất 同đồng 者giả 但đãn 六lục 識thức 為vi 所sở 熏huân 非phi 第đệ 八bát 故cố 縱túng/tung 說thuyết 賴lại 耶da 但đãn 有hữu 名danh 字tự 。 能năng 熏huân 又hựu 非phi 七thất 識thức 故cố 全toàn 不bất 同đồng 過quá 去khứ 去khứ 未vị 來lai 等đẳng 者giả 此thử 以dĩ 現hiện 在tại 例lệ 餘dư 二nhị 世thế 同đồng 以dĩ 色sắc 心tâm 三tam 毒độc 為vi 本bổn 不bất 求cầu 別biệt 法pháp 。
△# 三tam 就tựu 彼bỉ 詰cật 難nạn/nan 三tam 初sơ 標tiêu 。
今kim 詰cật 之chi 曰viết 。
△# 二nhị 釋thích 二nhị 初sơ 立lập 理lý 。
夫phu 經kinh 生sanh 累lũy 世thế 為vi 身thân 本bổn 者giả 自tự 體thể 須tu 無vô 間gián 斷đoạn 。
此thử 以dĩ 大Đại 乘Thừa 義nghĩa 破phá 之chi 言ngôn 自tự 體thể 須tu 無vô 間gián 斷đoạn 者giả 。 如như 大Đại 乘Thừa 說thuyết 第đệ 八bát 識thức 故cố 論luận 云vân 恆hằng 轉chuyển 如như 瀑bộc 流lưu 又hựu 攝nhiếp 論luận 云vân 無vô 始thỉ 時thời 來lai 。 界giới 一nhất 切thiết 法pháp 等đẳng 。 依y 既ký 言ngôn 無vô 始thỉ 時thời 來lai 。 則tắc 知tri 無vô 間gián 斷đoạn 矣hĩ 。
△# 後hậu 正chánh 破phá 。
今kim 五ngũ 識thức 闕khuyết 緣duyên 不bất 起khởi (# 根căn 境cảnh 等đẳng 為vi 緣duyên )# 意ý 識thức 有hữu 時thời 不bất 行hành (# 悶muộn 絕tuyệt 睡thụy 眠miên 滅diệt 盡tận 定định 無vô 想tưởng 定định 無vô 想tưởng 天thiên )# 無vô 色sắc 界giới 天thiên 。 無vô 此thử 四tứ 大đại 。
言ngôn 闕khuyết 緣duyên 不bất 起khởi 者giả 謂vị 大Đại 乘Thừa 說thuyết 眼nhãn 識thức 九cửu 緣duyên 生sanh 耳nhĩ 識thức 八bát 緣duyên 生sanh 鼻tị 舌thiệt 身thân 三tam 七thất 緣duyên 生sanh (# 注chú 中trung 根căn 即tức 增tăng 上thượng 緣duyên 境cảnh 即tức 所sở 緣duyên 緣duyên 略lược 舉cử 此thử 二nhị 等đẳng 餘dư 緣duyên 故cố 隨tùy 闕khuyết 一nhất 緣duyên 即tức 不bất 得đắc 起khởi )# 言ngôn 意ý 識thức 者giả 即tức 獨độc 頭đầu 意ý 識thức (# 注chú 中trung 舉cử 五ngũ 位vị 不bất 行hành 悶muộn 絕tuyệt 睡thụy 眠miên 二nhị 位vị 約ước 下hạ 地địa 說thuyết 無vô 想tưởng 二nhị 定định 約ước 上thượng 地địa 說thuyết 謂vị 無vô 想tưởng 定định 中trung 心tâm 想tưởng 不bất 生sanh 此thử 通thông 外ngoại 道đạo 所sở 求cầu 之chi 定định 滅diệt 盡tận 定định 者giả 前tiền 六lục 七thất 識thức 一nhất 向hướng 不bất 生sanh 故cố 名danh 滅diệt 盡tận 此thử 定định 唯duy 聖thánh 人nhân 得đắc 二nhị 定định 次thứ 第đệ 應ưng 先tiên 無vô 想tưởng 言ngôn 無vô 想tưởng 天thiên 者giả 即tức 無vô 想tưởng 異dị 熟thục 謂vị 此thử 天thiên 中trung 是thị 第đệ 六lục 識thức 心tâm 心tâm 所sở 等đẳng 所sở 不bất 行hành 處xứ 此thử 之chi 五ngũ 位vị 皆giai 意ý 識thức 不bất 行hành 也dã )# 無vô 色sắc 界giới 無vô 四tứ 大đại 者giả 謂vị 此thử 四tứ 天thiên 都đô 無vô 麤thô 色sắc 但đãn 有hữu 四tứ 蘊uẩn 心tâm 心tâm 所sở 故cố 得đắc 無vô 色sắc 名danh 前tiền 五ngũ 識thức 等đẳng 即tức 是thị 無vô 心tâm 此thử 即tức 無vô 色sắc 彼bỉ 計kế 色sắc 心tâm 為vi 本bổn 今kim 既ký 皆giai 無vô 本bổn 義nghĩa 何hà 在tại 。
△# 三tam 結kết 難nạn/nan 。
如như 何hà 持trì 得đắc 此thử 身thân 世thế 世thế 不bất 絕tuyệt 。
如như 大Đại 乘Thừa 中trung 許hứa 有hữu 第đệ 八bát 持trì 種chủng 之chi 義nghĩa 則tắc 無vô 此thử 難nạn/nan 。
△# 四tứ 結kết 顯hiển 未vị 了liễu 。
是thị 知tri 專chuyên 此thử 教giáo 者giả 亦diệc 未vị 原nguyên 身thân 。
華Hoa 嚴Nghiêm 原Nguyên 人Nhân 論Luận 解Giải 卷quyển 中trung