GỐC SINH TỬ

Vầng dương vừa khuất non cao
Chim bay về tổ lao xao họp đoàn
Tiều phu hối hả về làng
Lắng im rừng núi, ngân vang chuông chùa.
Bước chân theo cánh gió đưa
Rời căn lều cỏ thiền sư lên đường
Đến khu nhà cạnh bìa rừng
Thăm gia đình nọ đã từng quy y
Nhờ thầy hướng dẫn mọi bề
Vợ chồng quấn quýt cận kề thương nhau.
Sau tuần trà nước mở đầu
Thiền sư bèn thốt đôi câu tâm tình:
“Vợ chồng con kết duyên lành
Lâu nay quyết chí tu hành tốt thay
Tu thân, tích đức hàng ngày
Lứa đôi yên ấm, ta đây rất mừng!
Ngày mai ta sẽ lên đường
Phải đi giáo hóa ở phương xa rồi
Hôm nay dặn lại đôi lời
Hàng ngày niệm Phật, suốt đời đừng quên
Nhớ thân này chẳng vững bền
Một người bệnh nặng gần bên tử thần
Người kia cần phải tĩnh tâm
Dốc lòng hộ niệm mười phân chu toàn
Đọc kinh tiếp dẫn râm ran
Đến giờ phút cuối nhẹ nhàng tiễn đưa,
Đừng nên than khóc dây dưa
Làm người hấp hối tâm tư chập chờn
Luyến lưu, rối loạn, bất an
Vãng sinh cõi tịnh vô vàn khó khăn
Khó mà giải thoát bản thân
Những lời ta dặn phải cần khắc ghi”.
Sáng hôm sau thầy ra đi
Vợ chồng đưa tiễn chia ly cuối làng.
Hai mùa thu lá úa vàng
Vợ chồng hoà thuận ngập tràn yêu thương
Cùng nhau bố thí thập phương
Sáng luôn niệm Phật, tối thường tụng kinh
Dốc lòng tạo chút phước lành
Xóm làng cảm mến lòng thành lứa đôi.
Một ngày chồng bị bệnh rồi
Thương hàn, đau nặng tới hồi nguy nan
Chạy thầy, chạy thuốc tràn lan
Thảy đều vô vọng chẳng làm gì hơn
Chồng bên cửa tử chập chờn
Vợ thời tuyệt vọng, nghĩ buồn tình xưa
Giờ đây rối loạn tâm tư
Quên lời dặn của thiền sư mất rồi
Thấy chồng mê mệt im hơi
Thương chồng, tủi phận, gục nơi bên chồng
Khóc than kể lể nỗi lòng
Chồng bèn mở mắt lặng trông thất thần
Đây lần cuối thấy người thân
Bên tai tiếng vợ vô ngần bi thương
Cảm tình ân ái lại vương
Mắt nhìn vợ quý hai hàng lệ rơi
Xuôi tay, nhắm mắt, lìa đời
Và rồi thần thức xuất nơi mắt người,
Vợ đang cúi xuống tận nơi
Mặt chồng gục khóc có rời xa đâu
Cho nên thần thức chui mau
Vào ngay mũi vợ thành sâu tức thì.
Sau khi chồng đã mất đi
Lễ tang chôn cất mọi bề êm xuôi
Cửa nhà hiu quạnh vắng người
Vợ ngồi cô độc buồn đời khóc than
Mũi kia đau nhức vô vàn
Sâu ngày mỗi lớn nhức càng thảm thê.
*
Thiền sư một bữa trở về
Ghé thăm đệ tử, chẳng hề hay tin
Đón thầy, vợ kể nỗi niềm
Ôn tồn thầy mới giảng liền cho nghe:
“Nín mau đừng khóc thương chi
Có sinh có tử lạ gì xưa nay
Bỏ đi thân khổ đau này
Như là quẳng gánh nặng ngay bên rừng
Đừng than khóc? Hãy vui mừng!
Nén trong lòng nỗi nhớ thương riêng mình
Tìm khuây trong cảnh tu hành
Nếu hoài vương vấn chút tình ái ân
Kiếp sau thời lại sẽ gần
Gặp nhau thêm nữa xoay vần mãi thôi
Trả vay, vay trả luân hồi
Oan gia kết chuỗi muôn đời chẳng ngưng!”
Vợ nghe xong hết đau thương
Tình cờ khịt mũi thấy văng ra ngoài
Một con sâu lớn và dài
Cơn đau trong mũi tức thời hết mau
Vợ đưa chân định giẫm sâu
Đạp sâu cho chết! Bấy lâu gây phiền!
Thiền sư lên tiếng ngăn liền:
“Sinh linh sát hại chớ nên bao giờ,
Ngoài ra con chẳng thể ngờ
Rằng con sâu đó chính là chồng con!”
Lạ lùng vợ mới hỏi luôn:
“Bạch thầy! Khi sống chồng con tu hành
Luôn niệm Phật, mãi làm lành
Tạo sao khi chết lại thành loài sâu?”
Thiền sư nghe nói lắc đầu:
“Bao lời ta dặn con đâu nhớ gì
Chồng con lúc sắp ra đi
Lãng quên chánh niệm cũng vì thương con
Vì dây luyến ái vẫn còn
Cho nên thần thức chập chờn lao đao
Nào đâu vượt được lên cao,
Chỉ thành sâu bọ chui vào mũi con
Công tu phút chốc chẳng còn
Phước theo dòng ái ân tuôn trôi rồi
Thoát sao khỏi kiếp luân hồi
Dây tình cột chặt nổi trôi xoay vòng.”
Nói cùng sâu thầy mủi lòng:
“Con thường tinh tấn, có công tu hành
Lẽ ra được hưởng phước lành
Vãng sinh cực lạc hay sinh cõi trời
Chỉ vì luyến ái lứa đôi
Mà gây nghiệp chướng để rồi thành sâu!”
Sâu nghe, im lặng hồi lâu
Ăn năn, hổ thẹn, buồn rầu nằm co
Thiền sư bèn chú nguyện cho.
Nhờ khi còn sống chồng tu nhiều rồi
Sau khi quằn quại một hồi
Sâu kia tắt thở êm xuôi tốt lành
Sau này thần thức tái sinh
Thoát loài sâu bọ, vào nhanh cõi người.
Vợ kia hối hận nguyện lời
Dốc lòng tinh tấn sống đời chân tu
Theo lời dạy của thiền sư
Nhân gieo tốt đẹp đã đưa phước lành
Sau này cũng được vãng sinh
Vào nơi tịnh thổ an bình mãi thôi.
*
Ngẫm xem đời sống con người
Có đâu ngắn ngủi nhất thời mà thôi
Mở đầu nào phải trên nôi
Để rồi chấm dứt ngay nơi nấm mồ,
Lọt lòng từ lúc trẻ thơ
Đến khi nhắm mắt giã từ nhân sinh
Chỉ là một buổi bình minh
Chuyển qua đêm tối thực tình khác đâu
Chuỗi thời gian lặng trôi mau
Không đầu, không cuối, chẳng bao giờ ngừng.

TÂM MINH NGÔ TẰNG GIAO
(thi hóa phỏng theo Truyện Cổ Phật Giáo)