浴佛 ( 浴dục 佛Phật )
Phật Học Đại Từ Điển
NGHĨA TIẾNG HÁN
（行事）與灌佛同。西天於平常行之。中日諸宗於四月八日之佛生日行之。禪家更於十二月八日之佛成道日行之。後漢書陶謙傳曰：「每浴佛輒多設飲飯，布席於路。」荊楚歲時記曰：「荊楚以四月八日諸寺各設會，香湯浴佛，共作龍華會。以為彌勒下生之徵也。」吳志劉繇傳曰：「笮融督廣陵彭城，大起浮圖祠。以銅為人，黃金塗身，衣以錦采，垂銅槃九重。下為重樓閣道，可容三千餘人，悉課讀佛經。令界內及旁郡人有好佛者，聽受道，復其他役，以招致之。由此遠近前後至者，五千餘人戶。每浴佛多設酒飯，布席於路，經數十里。民人來觀及就食，且萬人，費以巨億。」宋書劉敬宣傳曰：「八歲喪母。四月八日，敬宣見眾人灌佛，乃下頭上金鏡以為母灌。因悲泣不自勝。」僧史略上曰：「浴佛者，唐義淨三藏躬游西域，見印度每日禺中，維那鳴鐘，寺庭取銅石等像，於盤內磨香或泥，灌水以[(畾/(冗-几+互))*毛]揩之。舉兩指灌水於自頂之上，謂之吉祥之水，冀求勝利焉。問：浴佛表何？通曰：象佛生時龍噴香雨，浴佛身也。然彼日日灌洗，則非生日之意。疑五竺多熱，僧既頻浴，佛亦勤灌耳。東夏尚臘八，或二月四月八日，乃是為佛生日也。」參照灌佛條。
NGHĨA HÁN VIỆT
（ 行hành 事sự ） 與dữ 灌quán 佛Phật 同đồng 。 西tây 天thiên 於ư 平bình 常thường 行hành 之chi 。 中trung 日nhật 諸chư 宗tông 於ư 四tứ 月nguyệt 八bát 日nhật 。 之chi 佛Phật 生sanh 日nhật 行hành 之chi 。 禪thiền 家gia 更cánh 於ư 十thập 二nhị 月nguyệt 八bát 日nhật 之chi 佛Phật 成thành 道Đạo 日nhật 行hành 之chi 。 後hậu 漢hán 書thư 陶đào 謙khiêm 傳truyền 曰viết ： 「 每mỗi 浴dục 佛Phật 輒triếp 多đa 設thiết 飲ẩm 飯phạn ， 布bố 席tịch 於ư 路lộ 。 」 荊kinh 楚sở 歲tuế 時thời 記ký 曰viết ： 「 荊kinh 楚sở 以dĩ 四tứ 月nguyệt 八bát 日nhật 。 諸chư 寺tự 各các 設thiết 會hội ， 香hương 湯thang 浴dục 佛Phật ， 共cộng 作tác 龍long 華hoa 會hội 。 以dĩ 為vi 彌Di 勒Lặc 下hạ 生sanh 之chi 徵trưng 也dã 。 」 吳ngô 志chí 劉lưu 繇 傳truyền 曰viết ： 「 笮trách 融dung 督 廣quảng 陵lăng 彭 城thành ， 大đại 起khởi 浮phù 圖đồ 祠từ 。 以dĩ 銅đồng 為vi 人nhân ， 黃hoàng 金kim 塗đồ 身thân ， 衣y 以dĩ 錦cẩm 采thải ， 垂thùy 銅đồng 槃bàn 九cửu 重trọng 。 下hạ 為vi 重trọng 樓lâu 閣các 道đạo ， 可khả 容dung 三tam 千thiên 餘dư 人nhân 。 悉tất 課khóa 讀đọc 佛Phật 經Kinh 。 令linh 界giới 內nội 及cập 旁bàng 郡quận 人nhân 有hữu 好hảo 佛Phật 者giả ， 聽thính 受thọ 道đạo ， 復phục 其kỳ 他tha 役dịch ， 以dĩ 招chiêu 致trí 之chi 。 由do 此thử 遠viễn 近cận 前tiền 後hậu 至chí 者giả 五ngũ 千thiên 餘dư 人nhân 戶hộ 。 每mỗi 浴dục 佛Phật 多đa 設thiết 酒tửu 飯phạn ， 布bố 席tịch 於ư 路lộ ， 經kinh 數sổ 十thập 里lý 。 民dân 人nhân 來lai 觀quán 及cập 就tựu 食thực ， 且thả 萬vạn 人nhân ， 費phí 以dĩ 巨cự 億ức 。 」 宋tống 書thư 劉lưu 敬kính 宣tuyên 傳truyền 曰viết ： 「 八bát 歲tuế 喪táng 母mẫu 。 四tứ 月nguyệt 八bát 日nhật 。 敬kính 宣tuyên 見kiến 眾chúng 人nhân 灌quán 佛Phật ， 乃nãi 下hạ 頭đầu 上thượng 金kim 鏡kính 以dĩ 為vi 母mẫu 灌quán 。 因nhân 悲bi 泣khấp 不bất 自tự 勝thắng 。 」 僧Tăng 史sử 略lược 上thượng 曰viết ： 「 浴dục 佛Phật 者giả ， 唐đường 義nghĩa 淨tịnh 三Tam 藏Tạng 躬cung 游du 西tây 域vực ， 見kiến 印ấn 度độ 每mỗi 日nhật 禺 中trung ， 維duy 那na 鳴minh 鐘chung ， 寺tự 庭đình 取thủ 銅đồng 石thạch 等đẳng 像tượng ， 於ư 盤bàn 內nội 磨ma 香hương 或hoặc 泥nê ， 灌quán 水thủy 以dĩ [(畾/(冗-几+互))*毛] 揩khai 之chi 。 舉cử 兩lưỡng 指chỉ 灌quán 水thủy 於ư 自tự 頂đảnh 之chi 上thượng ， 謂vị 之chi 吉cát 祥tường 之chi 水thủy ， 冀ký 求cầu 勝thắng 利lợi 焉yên 。 問vấn ： 浴dục 佛Phật 表biểu 何hà ？ 通thông 曰viết ： 象tượng 佛Phật 生sanh 時thời 龍long 噴phún 香hương 雨vũ ， 浴dục 佛Phật 身thân 也dã 。 然nhiên 彼bỉ 日nhật 日nhật 灌quán 洗tẩy ， 則tắc 非phi 生sanh 日nhật 之chi 意ý 。 疑nghi 五ngũ 竺trúc 多đa 熱nhiệt ， 僧Tăng 既ký 頻tần 浴dục ， 佛Phật 亦diệc 勤cần 灌quán 耳nhĩ 。 東đông 夏hạ 尚thượng 臘lạp 八bát ， 或hoặc 二nhị 月nguyệt 四tứ 月nguyệt 八bát 日nhật 。 乃nãi 是thị 為vi 佛Phật 生sanh 日nhật 也dã 。 」 參tham 照chiếu 灌quán 佛Phật 條điều 。