ĐỜI NGƯỜI
TRONG MỘT CÂU

Nhà vua trẻ lên ngai vàng
Bèn truyền ngay lệnh cho quan đại thần
Phải đi khắp chốn xa gần
Bao nhiêu triết lý sưu tầm về cung
Tinh hoa kim cổ, tây đông
Rút thành nguyên tắc trị dân nước nhà.
Ba mươi năm thoáng trôi qua
Nay nhà vua trẻ tóc đà hoa râm
Một hôm tin báo đại thần
Trở về cùng với phái đoàn từ xa
Dắt theo một toán lạc đà
Chất hơn nghìn sách tinh hoa tuyệt vời.
*
Vua nhìn sách quý nghẹn lời:
“Trẫm nay đã yếu, tuổi trời lại cao
Sách nhiều, đọc chẳng hết nào
Khanh nên tóm tắt sách vào ít pho!”
Đại thần suy nghĩ âu lo,
Gắng bao công sức vào cho công trình
Thêm mười năm nữa trôi nhanh,
Hơn nghìn bộ sách rút thành năm trăm.
Vuốt râu bạc vua phán rằng:
“Sao còn nhiều quá? Chi bằng rút thêm!”
*
Đại thần cố gắng ngày đêm
Năm mùa lá rụng qua thềm thật mau
Sách nay rút lại trước sau
Thành ra một cuốn trình vào vua xem.
Vua nằm giường bệnh lim dim
Ngự y chầu chực im lìm xung quanh.
Thở ra vua nói: “Này khanh
Trẫm nay yếu lắm chắc đành chết thôi
Trước khi từ giã cõi đời
Đọc nguyên cả cuốn sách thời khó sao
Khanh nên thâu ngắn thế nào
Rút thành vài chữ, tóm vào một câu!”
*
Đại thần suy nghĩ hồi lâu
Tử thần như đã gần đâu đó rồi
Thời gian lắng đọng im hơi
Đại thần vội vã lại ngồi án thư
Nhẹ nhàng nâng bút tay đưa
Thảo nhanh vài chữ trên tờ hoa tiên
Quỳ dâng lên đấng vua hiền.
Trước khi nhắm mắt vua truyền đọc nghe
Nét buồn bốn chữ được ghi:
“Sinh, Lão, Bệnh, Tử” tiếp đi dòng đời.