妙法蓮華 ( 妙diệu 法Pháp 蓮liên 華hoa )
Phật Học Đại Từ Điển
NGHĨA TIẾNG HÁN
（術語）法華經中所說之法也。光宅謂妙法者，一乘之因一乘之果也，前十四品說一乘之因，後十四品為一乘之果。一乘之因果，對於三乘之麤法而謂為妙法。蓮華者譬也，蓮華必華實同時而存，以表一乘之因果為同時也。天台謂妙法者，十界十如權實之法也。九界之十如為權。佛界之十如為實。此權實之法，悉為實相，而即空即假即中，故曰妙。蓮華者，譬此權實之關係也。何則？華如權法，實如實法，佛成道後至今時說權法者，是為欲說今之實法之方便，猶如華之為實而開。此謂之為實施權。次說明今日前所說之權法，悉為方便，顯一乘之實法者，猶如華開而實現。此謂之華開蓮現。次一乘之實法顯了，則實法之外無權法，權法悉為實，猶如實成而華落，此謂之華落蓮成。如此以蓮華表權實之施開發也。慈恩謂妙法者，一乘之因果，蓮華有出水開敷二義，以出水之義表所詮之理，超出二乘之泥水，以開敷之義表能詮之教能開真理。是依天親法華論之義也。嘉祥謂妙法者一乘法也。蓮華有十六種義，此中該收諸師之義。法華光宅疏一曰：「因果兩法俱稱為妙法蓮華者，外譬一物必花實俱有。」法華玄義一曰：「所言妙者，名不可思議也。所言法者，十界十如權實之法也。蓮華譬權實法也，（中略）蓮華多奇，為蓮故華。華實具足，可喻即實而權。又華開蓮現，可喻即權而實。又華落蓮成，蓮成亦落，可喻非權非實。如是等種種義故，便以蓮華喻於妙法也。」法華玄贊一曰：「蓮華有二義：一出水義，所詮之理出離二乘泥濁水故。二開敷義，以勝教言開真理故。前為理教，後為教妙。」法華玄論二曰：「問：以何義故，取蓮華喻此經耶？答：略明十種義。」
NGHĨA HÁN VIỆT
（ 術thuật 語ngữ ） 法Pháp 華Hoa 經Kinh 中trung 。 所sở 說thuyết 之chi 法Pháp 也dã 。 光quang 宅trạch 謂vị 妙diệu 法Pháp 者giả 一Nhất 乘Thừa 之chi 因nhân 一Nhất 乘Thừa 之chi 果quả 也dã ， 前tiền 十thập 四tứ 品phẩm 說thuyết 一Nhất 乘Thừa 之chi 因nhân ， 後hậu 十thập 四tứ 品phẩm 為vi 一Nhất 乘Thừa 之chi 果quả 。 一Nhất 乘Thừa 之chi 因nhân 果quả ， 對đối 於ư 三tam 乘thừa 之chi 麤thô 法pháp 而nhi 謂vị 為vi 妙diệu 法Pháp 。 蓮liên 華hoa 者giả 譬thí 也dã ， 蓮liên 華hoa 必tất 華hoa 實thật 同đồng 時thời 而nhi 存tồn ， 以dĩ 表biểu 一Nhất 乘Thừa 之chi 因nhân 果quả 為vi 同đồng 時thời 也dã 。 天thiên 台thai 謂vị 妙diệu 法Pháp 者giả ， 十thập 界giới 十thập 如như 權quyền 實thật 之chi 法pháp 也dã 。 九cửu 界giới 之chi 十thập 如như 為vi 權quyền 。 佛Phật 界giới 之chi 十thập 如như 為vi 實thật 。 此thử 權quyền 實thật 之chi 法pháp ， 悉tất 為vi 實thật 相tướng 而nhi 即tức 空không 即tức 假giả 即tức 中trung ， 故cố 曰viết 妙diệu 。 蓮liên 華hoa 者giả ， 譬thí 此thử 權quyền 實thật 之chi 關quan 係hệ 也dã 。 何hà 則tắc ？ 華hoa 如như 權quyền 法pháp ， 實thật 如như 實thật 法pháp ， 佛Phật 成thành 道Đạo 後hậu 至chí 今kim 時thời 說thuyết 權quyền 法pháp 者giả ， 是thị 為vi 欲dục 說thuyết 今kim 之chi 實thật 法pháp 之chi 方phương 便tiện ， 猶do 如như 華hoa 之chi 為vi 實thật 而nhi 開khai 。 此thử 謂vị 之chi 為vi 實thật 施thí 權quyền 。 次thứ 說thuyết 明minh 今kim 日nhật 前tiền 所sở 說thuyết 之chi 權quyền 法pháp ， 悉tất 為vi 方phương 便tiện ， 顯hiển 一Nhất 乘Thừa 之chi 實thật 法pháp 者giả ， 猶do 如như 華hoa 開khai 而nhi 實thật 現hiện 。 此thử 謂vị 之chi 華hoa 開khai 蓮liên 現hiện 。 次thứ 一Nhất 乘Thừa 之chi 實thật 法pháp 顯hiển 了liễu ， 則tắc 實thật 法pháp 之chi 外ngoại 無vô 權quyền 法pháp ， 權quyền 法pháp 悉tất 為vi 實thật ， 猶do 如như 實thật 成thành 而nhi 華hoa 落lạc ， 此thử 謂vị 之chi 華hoa 落lạc 蓮liên 成thành 。 如như 此thử 以dĩ 蓮liên 華hoa 表biểu 權quyền 實thật 之chi 施thí 開khai 發phát 也dã 。 慈từ 恩ân 謂vị 妙diệu 法Pháp 者giả 一Nhất 乘Thừa 之chi 因nhân 果quả ， 蓮liên 華hoa 有hữu 出xuất 水thủy 開khai 敷phu 二nhị 義nghĩa ， 以dĩ 出xuất 水thủy 之chi 義nghĩa 表biểu 所sở 詮thuyên 之chi 理lý ， 超siêu 出xuất 二nhị 乘thừa 之chi 泥nê 水thủy ， 以dĩ 開khai 敷phu 之chi 義nghĩa 表biểu 能năng 詮thuyên 之chi 教giáo 能năng 開khai 真chân 理lý 。 是thị 依y 天thiên 親thân 法pháp 華hoa 論luận 之chi 義nghĩa 也dã 。 嘉gia 祥tường 謂vị 妙diệu 法Pháp 者giả 一Nhất 乘Thừa 法pháp 也dã 。 蓮liên 華hoa 有hữu 十thập 六lục 種chủng 。 義nghĩa ， 此thử 中trung 該cai 收thu 諸chư 師sư 之chi 義nghĩa 。 法pháp 華hoa 光quang 宅trạch 疏sớ 一nhất 曰viết ： 「 因nhân 果quả 兩lưỡng 法pháp 俱câu 稱xưng 為vi 妙diệu 法Pháp 蓮liên 華hoa 者giả ， 外ngoại 譬thí 一nhất 物vật 必tất 花hoa 實thật 俱câu 有hữu 。 」 法pháp 華hoa 玄huyền 義nghĩa 一nhất 曰viết ： 「 所sở 言ngôn 妙diệu 者giả 名danh 不Bất 可Khả 思Tư 議Nghị 也dã 。 所sở 言ngôn 法pháp 者giả ， 十thập 界giới 十thập 如như 權quyền 實thật 之chi 法pháp 也dã 。 蓮liên 華hoa 譬thí 權quyền 實thật 法pháp 也dã ， （ 中trung 略lược ） 蓮liên 華hoa 多đa 奇kỳ ， 為vi 蓮liên 故cố 華hoa 。 華hoa 實thật 具cụ 足túc ， 可khả 喻dụ 即tức 實thật 而nhi 權quyền 。 又hựu 華hoa 開khai 蓮liên 現hiện ， 可khả 喻dụ 即tức 權quyền 而nhi 實thật 。 又hựu 華hoa 落lạc 蓮liên 成thành ， 蓮liên 成thành 亦diệc 落lạc ， 可khả 喻dụ 非phi 權quyền 非phi 實thật 。 如như 是thị 等đẳng 種chủng 種chủng 。 義nghĩa 故cố ， 便tiện 以dĩ 蓮liên 華hoa 喻dụ 於ư 妙diệu 法Pháp 也dã 。 」 法pháp 華hoa 玄huyền 贊tán 一nhất 曰viết ： 「 蓮liên 華hoa 有hữu 二nhị 義nghĩa ： 一nhất 出xuất 水thủy 義nghĩa ， 所sở 詮thuyên 之chi 理lý 出xuất 離ly 二nhị 乘thừa 泥nê 濁trược 水thủy 故cố 。 二nhị 開khai 敷phu 義nghĩa ， 以dĩ 勝thắng 教giáo 言ngôn 開khai 真chân 理lý 故cố 。 前tiền 為vi 理lý 教giáo ， 後hậu 為vi 教giáo 妙diệu 。 」 法pháp 華hoa 玄huyền 論luận 二nhị 曰viết ： 「 問vấn 以dĩ 何hà 義nghĩa 故cố 。 取thủ 蓮liên 華hoa 喻dụ 此thử 經Kinh 耶da ？ 答đáp ： 略lược 明minh 十thập 種chủng 義nghĩa 。 」 。