Diệu Nhân
Từ Điển Đạo Uyển
妙因; 1041-1113 Nữ Thiền sư Việt Nam, thuộc phái Tì-ni-đa Lưu-chi đời thứ 17. Sư nối pháp Thiền sư Chân Không. Sư tên Ngọc Kiều, là trưởng nữ của Phụng Loát Vương. Thuở nhỏ, Sư đã có phong cách thuần hậu, đoan trang, được vua Lí Thánh Tông nuôi trong cung. Lớn lên, vua gả cho một người họ Lê. Khi chồng sớm qua đời, Sư tự thệ thủ tiết không chịu tái giá. Một hôm, Sư tự than: “Ta xem tất cả Pháp trong thế gian như giấc mộng, huyễn ảo, huống là các thứ phù vinh mà đáng trông cậy sao!” Sau đó, Sư đem tất cả tư trang ra bố thí và xuất gia cầu đạo. Sư đến Thiền sư Chân Không tại làng Phù Ðổng xin xuất gia Thụ giới Bồ Tát. Chân Không ban cho pháp danh Diệu Nhân và truyền yếu chỉ Thiền tông. Sau đó, Chân Không khuyên Sư đến làng Phù Ðổng, Tiên Du trụ trì chùa Hương Hải (cũng được gọi là chùa Linh Ứng). Tại đây, Sư thường dạy chúng: “Chỉ tính mình trở về nguồn, đốn tiệm liền tuỳ đó mà vào.” Thường ngày, Sư chỉ ngồi lặng lẽ, không thích thanh sắc, ngôn ngữ. Có người thấy vậy liền hỏi: “Tất cả chúng sinh bệnh nên ta bệnh, tại sao lại kị sắc thanh?” Sư dùng kệ trong kinh Kim cương đáp: “Bằng dùng sắc thấy ta, âm điệu nhận ra ta, người ấy hành tà đạo, hẳn không thấy được ta.” Lại hỏi: “Tại sao ngồi yên?” Sư đáp: “Xưa nay không đi.” Hỏi: “Thế nào chẳng nói?” Sư đáp: “Ðạo vốn không lời.” Năm Hội Tường Ðại Khánh thứ tư, ngày mùng 1 tháng 6, Sư có bệnh gọi chúng lại nói kệ: 生老病死。自古常然。欲求出離。解縛添纏 迷之求佛。惑之求禪。禪佛不求。枉口無言 Sinh lão bệnh tử, tự cổ thường nhiên. Dục cầu xuất li, giải phược thiêm triền. Mê chi cầu Phật, hoặc chi cầu Thiền. Thiền Phật bất cầu, uổng khẩu vô ngôn. *Sinh già bệnh chết, xưa nay lẽ thường Muốn cầu thoát ra, mở trói thêm ràng Mê đó tìm Phật, lầm đó cầu Thiền Phật Thiền chẳng cầu, uổng miệng không lời. Nói kệ xong, Sư cạo tóc, tắm rửa rồi ngồi kết già viên tịch, thọ 72 tuổi.