地藏 ( 地địa 藏tạng )
Phật Học Đại Từ Điển
NGHĨA TIẾNG HÁN
（菩薩）梵名乞叉底蘗沙Kṣitigarbha，在忉利天，受釋迦如來付屬，每日晨朝入恒沙禪定觀察眾機，於二佛中間無佛世界教化六道眾生之大悲菩薩也。安忍不動如大地，靜慮深密如秘藏，故名地藏。又在密教其密號為悲願金剛或稱與願金剛，在金剛界示現南方寶生如來之幢菩薩，在胎藏界則為地藏院中九尊之中尊地藏薩埵也。地藏菩薩本願功德經囑累人天品曰：「地藏記：吾今日在忉利天中，於百千萬億不可說不可說一切諸佛天龍八部大會之中，再以人天諸眾生等未出三界在火宅中者付囑於汝，無令是諸眾生墮惡趣中一日一夜。」地藏十輪經一曰：「此善男子，於一一日每晨朝時，為欲成熟諸有情故，入殑伽河沙等諸定。從定起已，徧於十方諸佛國土成熟一切所化有情，隨其所應，利益安樂。」地藏本願經下曰：「現在未來天人眾，吾今慇懃付屬汝，以大神通方便度，勿令墮在諸惡趣。」地藏十輪經一曰：「安忍不動猶如大地，靜慮深密猶如秘藏。」地藏講式曰：「梵號叉底俱舍，密亦號悲願金剛，今號地藏薩埵也。彼胎藏界現九尊之主伴，度九界妄情。此金剛界列寶生界會，舉大悲之幢導三有迷途。」案：地藏菩薩名。在釋迦既滅以後，彌勒未生以前，眾生賴以救苦，自誓必盡度六道眾生，始願成佛。現身於人天地獄之中，以救苦難。其狀圓頂。手持寶珠及錫杖。或云即閻羅王之化身也。
NGHĨA HÁN VIỆT
（ 菩Bồ 薩Tát ） 梵Phạm 名danh 乞khất 叉xoa 底để 蘗bách 沙sa K ṣ itigarbha ， 在tại 忉Đao 利Lợi 天Thiên 。 受thọ 釋Thích 迦Ca 如Như 來Lai 。 付phó 屬thuộc 每mỗi 日nhật 晨thần 朝triêu 。 入nhập 恒 沙sa 禪thiền 定định 觀quán 察sát 眾chúng 機cơ ， 於ư 二nhị 佛Phật 中trung 間gian 無vô 佛Phật 世thế 界giới 。 教giáo 化hóa 六lục 道đạo 。 眾chúng 生sanh 之chi 大Đại 悲Bi 菩Bồ 薩Tát 也dã 。 安an 忍nhẫn 不bất 動động 如như 大đại 地địa ， 靜tĩnh 慮lự 深thâm 密mật 如như 秘bí 藏tạng ， 故cố 名danh 地địa 藏tạng 。 又hựu 在tại 密mật 教giáo 其kỳ 密mật 號hiệu 為vi 悲bi 願nguyện 金kim 剛cang 或hoặc 稱xưng 與dữ 願nguyện 金kim 剛cang ， 在tại 金kim 剛cang 界giới 示thị 現hiện 南nam 方phương 寶bảo 生sanh 如Như 來Lai 之chi 幢tràng 菩Bồ 薩Tát 在tại 胎thai 藏tạng 界giới 則tắc 為vi 地địa 藏tạng 院viện 中trung 九cửu 尊tôn 之chi 中trung 尊tôn 地địa 藏tạng 薩tát 埵đóa 也dã 。 地Địa 藏Tạng 菩Bồ 薩Tát 。 本bổn 願nguyện 功công 德đức 。 經kinh 囑chúc 累lũy/lụy 人nhân 天thiên 品phẩm 曰viết ： 「 地địa 藏tạng 記ký 吾ngô 今kim 日nhật 。 在tại 忉Đao 利Lợi 天Thiên 中trung 。 於ư 百bách 千thiên 萬vạn 億ức 。 不bất 可khả 說thuyết 不bất 可khả 說thuyết 。 一nhất 切thiết 諸chư 佛Phật 。 天thiên 龍long 八bát 部bộ 。 大đại 會hội 之chi 中trung 。 再tái 以dĩ 人nhân 天thiên 。 諸chư 眾chúng 生sanh 等đẳng 。 未vị 出xuất 三tam 界giới 。 在tại 火hỏa 宅trạch 中trung 者giả 。 付phó 囑chúc 於ư 汝nhữ 。 無vô 令linh 是thị 諸chư 眾chúng 生sanh 。 墮đọa 惡ác 趣thú 中trung 。 一nhất 日nhật 一nhất 夜dạ 。 」 地địa 藏tạng 十thập 輪luân 經kinh 一nhất 曰viết 此thử 善thiện 男nam 子tử 。 於ư 一nhất 一nhất 日nhật 每mỗi 晨thần 朝triêu 時thời 。 為vì 欲dục 成thành 熟thục 。 諸chư 有hữu 情tình 故cố 。 入nhập 殑Căng 伽Già 河Hà 沙sa 等đẳng 諸chư 定định 。 從tùng 定định 起khởi 已dĩ 。 徧biến 於ư 十thập 方phương 諸chư 佛Phật 國quốc 土độ 。 成thành 熟thục 一nhất 切thiết 。 所sở 化hóa 有hữu 情tình 。 隨tùy 其kỳ 所sở 應ứng 。 利lợi 益ích 安an 樂lạc 。 」 地địa 藏tạng 本bổn 願nguyện 經kinh 下hạ 曰viết 現hiện 在tại 未vị 來lai 天thiên 人nhân 眾chúng 。 吾ngô 今kim 慇ân 懃cần 。 付phó 屬thuộc 汝nhữ 以dĩ 大đại 神thần 通thông 方phương 便tiện 度độ 。 勿vật 令linh 墮đọa 在tại 諸chư 惡ác 趣thú 。 」 地địa 藏tạng 十thập 輪luân 經kinh 一nhất 曰viết ： 「 安an 忍nhẫn 不bất 動động 猶do 如như 大đại 地địa 。 靜tĩnh 慮lự 深thâm 密mật 猶do 如như 秘bí 藏tạng 。 」 地địa 藏tạng 講giảng 式thức 曰viết ： 「 梵Phạm 號hiệu 叉xoa 底để 俱câu 舍xá ， 密mật 亦diệc 號hào 悲bi 願nguyện 金kim 剛cang ， 今kim 號hiệu 地địa 藏tạng 薩tát 埵đóa 也dã 。 彼bỉ 胎thai 藏tạng 界giới 現hiện 九cửu 尊tôn 之chi 主chủ 伴bạn ， 度độ 九cửu 界giới 妄vọng 情tình 。 此thử 金kim 剛cang 界giới 列liệt 寶bảo 生sanh 界giới 會hội ， 舉cử 大đại 悲bi 之chi 幢tràng 導đạo 三tam 有hữu 迷mê 途đồ 。 」 案án 地Địa 藏Tạng 菩Bồ 薩Tát 名danh 。 在tại 釋Thích 迦Ca 既ký 滅diệt 以dĩ 後hậu 彌Di 勒Lặc 未vị 生sanh 以dĩ 前tiền ， 眾chúng 生sanh 賴lại 以dĩ 救cứu 苦khổ ， 自tự 誓thệ 必tất 盡tận 度độ 六lục 道đạo 眾chúng 生sanh 。 始thỉ 願nguyện 成thành 佛Phật 。 現hiện 身thân 於ư 人nhân 天thiên 地địa 獄ngục 之chi 中trung 。 以dĩ 救cứu 苦khổ 難nạn 。 其kỳ 狀trạng 圓viên 頂đảnh 。 手thủ 持trì 寶bảo 珠châu 及cập 錫tích 杖trượng 。 或hoặc 云vân 即tức 閻Diêm 羅La 王Vương 之chi 化hóa 身thân 也dã 。