第一義 ( 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa )

Phật Học Đại Từ Điển

NGHĨA TIẾNG HÁN

 (術語)以名究竟之真理,是為最上,故云第一。深有理由,故云義,聖智之自覺也。大乘義章一曰:「第一是其顯勝之目,所以名義。」中論疏三本曰:「以其最上莫過,故稱第一。深有所以,目之為義。」勝鬘寶窟上末曰:「理極莫過,名為第一。深有所以,目此為義。」法華義疏四曰:「第一義者,一實之道,理極無過為第一。深有所以,稱為義也。」注維摩經一曰:「肇曰:第一義,謂諸法一相義也。」楞伽經二曰:「第一義者,聖智自覺所得,非言說妄想覺境界。」碧巖第一則曰:「如何是聖諦第一義?」

NGHĨA HÁN VIỆT

  ( 術thuật 語ngữ ) 以dĩ 名danh 究cứu 竟cánh 之chi 真chân 理lý , 是thị 為vi 最tối 上thượng , 故cố 云vân 第đệ 一nhất 。 深thâm 有hữu 理lý 由do , 故cố 云vân 義nghĩa , 聖thánh 智trí 之chi 自tự 覺giác 也dã 。 大Đại 乘Thừa 義nghĩa 章chương 一nhất 曰viết : 「 第đệ 一nhất 是thị 其kỳ 顯hiển 勝thắng 之chi 目mục , 所sở 以dĩ 名danh 義nghĩa 。 」 中trung 論luận 疏sớ 三tam 本bổn 曰viết : 「 以dĩ 其kỳ 最tối 上thượng 莫mạc 過quá , 故cố 稱xưng 第đệ 一nhất 。 深thâm 有hữu 所sở 以dĩ , 目mục 之chi 為vi 義nghĩa 。 」 勝thắng 鬘man 寶bảo 窟quật 上thượng 末mạt 曰viết : 「 理lý 極cực 莫mạc 過quá 。 名danh 為vi 第đệ 一nhất 。 深thâm 有hữu 所sở 以dĩ , 目mục 此thử 為vi 義nghĩa 。 」 法pháp 華hoa 義nghĩa 疏sớ 四tứ 曰viết 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 者giả 。 一nhất 實thật 之chi 道Đạo 。 理lý 極cực 無vô 過quá 為vi 第đệ 一nhất 。 深thâm 有hữu 所sở 以dĩ , 稱xưng 為vi 義nghĩa 也dã 。 」 注chú 維duy 摩ma 經kinh 一nhất 曰viết : 「 肇triệu 曰viết 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 。 謂vị 諸chư 法pháp 一nhất 相tướng 義nghĩa 也dã 。 」 楞lăng 伽già 經kinh 二nhị 曰viết 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 者giả 。 聖thánh 智trí 自tự 覺giác 所sở 得đắc 非phi 言ngôn 說thuyết 。 妄vọng 想tưởng 覺giác 境cảnh 界giới 。 」 碧bích 巖nham 第đệ 一nhất 則tắc 曰viết : 「 如như 何hà 是thị 聖Thánh 諦Đế 。 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 。