大Đại 慧Tuệ 度Độ 經Kinh 宗Tông 要Yếu
新Tân 羅La 元Nguyên 曉Hiểu 撰Soạn
大Đại 慧Tuệ 度Độ 經Kinh 宗Tông 要Yếu
釋thích 。 元nguyên 曉hiểu 撰soạn 。
將tương 說thuyết 此thử 經Kinh 六lục 門môn 分phân 別biệt 。 初sơ 述thuật 大đại 意ý 。 次thứ 顯hiển 經kinh 宗tông 。 三tam 釋thích 題đề 名danh 。 四tứ 明minh 緣duyên 起khởi 五ngũ 者giả 判phán 教giáo 。 六lục 者giả 消tiêu 文văn 。
第đệ 一nhất 述thuật 大đại 意ý 者giả 。 夫phu 波Ba 若Nhã 為vi 至chí 道đạo 也dã 。 無vô 道đạo 非phi 道đạo 無vô 至chí 不bất 至chí 。 蕭tiêu 焉yên 無vô 所sở 不bất 寂tịch 泰thái 然nhiên 無vô 所sở 不bất 蕩đãng 。 是thị 知tri 實thật 相tướng 無vô 相tướng 故cố 無vô 所sở 不bất 相tương 。 真chân 照chiếu 無vô 明minh 故cố 無vô 不bất 為vi 明minh 。 無vô 明minh 無vô 不bất 明minh 者giả 誰thùy 滅diệt 癡si 闇ám 而nhi 得đắc 慧tuệ 明minh 。 無vô 相tướng 無vô 非phi 相tướng 者giả 豈khởi 壞hoại 假giả 名danh 而nhi 說thuyết 實thật 相tướng 。 斯tư 則tắc 假giả 名danh 妄vọng 相tương/tướng 無vô 非phi 真chân 性tánh 。 而nhi 四tứ 辨biện 不bất 能năng 說thuyết 其kỳ 相tương/tướng 。 實thật 相tướng 般Bát 若Nhã 玄huyền 之chi 又hựu 玄huyền 之chi 也dã 。 貪tham 染nhiễm 癡si 闇ám 皆giai 是thị 慧tuệ 明minh 而nhi 五ngũ 眼nhãn 不bất 能năng 見kiến 其kỳ 照chiếu 。 觀quán 照chiếu 波Ba 若Nhã 損tổn 之chi 又hựu 損tổn 之chi 也dã 。 今kim 是thị 經Kinh 者giả 波Ba 若Nhã 為vi 宗tông 。 無vô 說thuyết 無vô 示thị 。 無vô 聞văn 無vô 得đắc 。 絕tuyệt 諸chư 戲hí 論luận 。 之chi 格cách 言ngôn 也dã 。 無vô 所sở 示thị 故cố 無vô 所sở 不bất 示thị 。 無vô 所sở 得đắc 故cố 。 無vô 所sở 不bất 得đắc 。 六Lục 度Độ 萬vạn 行hạnh 。 於ư 之chi 圓viên 滿mãn 。 五ngũ 眼nhãn 萬vạn 德đức 從tùng 是thị 生sanh 。 成thành 菩Bồ 薩Tát 之chi 要yếu 藏tạng 也dã 。 諸chư 佛Phật 之chi 真chân 母mẫu 也dã 。 所sở 以dĩ 無vô 上thượng 法Pháp 王Vương 。 將tương 說thuyết 是thị 經Kinh 。 尊tôn 重trọng 波Ba 若Nhã 親thân 自tự 敷phu 坐tọa 。 天thiên 雨vũ 四tứ 華hoa 以dĩ 供cúng 養dường 。 地địa 動động 六lục 變biến 而nhi 警cảnh 喜hỷ 。 十thập 方phương 大Đại 士Sĩ 最tối 在tại 邊biên 而nhi 遠viễn 來lai 二nhị 界giới 諸chư 天thiên 下hạ 高cao 光quang 而nhi 遐hà 至chí 。 常thường 啼đề 七thất 歲tuế 立lập 之chi 不bất 顧cố 骨cốt 髓tủy 之chi 摧tồi 。 河hà 天thiên 一nhất 座tòa 聞văn 之chi 便tiện 得đắc 。 菩Bồ 提Đề 之chi 記ký 。 至chí 如như 唐đường 虞ngu 之chi 蓋cái 天thiên 下hạ 周chu 孔khổng 之chi 冠quan 群quần 仙tiên 。 而nhi 猶do 諸chư 天thiên 設thiết 教giáo 不bất 敢cảm 逆nghịch 於ư 天thiên 則tắc 。 今kim 我ngã 法Pháp 王Vương 波Ba 若Nhã 真chân 典điển 諸chư 天thiên 奉phụng 而nhi 仰ngưỡng 信tín 不bất 敢cảm 。 違vi 於ư 佛Phật 教giáo 。 以dĩ 此thử 而nhi 推thôi 去khứ 彼bỉ 遠viễn 矣hĩ 。 豈khởi 可khả 同đồng 日nhật 而nhi 論luận 乎hồ 哉tai 。 爾nhĩ 乃nãi 信tín 受thọ 。 四tứ 句cú 福phước 廣quảng 虛hư 空không 。 捨xả 恆Hằng 沙sa 之chi 身thân 命mạng 所sở 不bất 能năng 況huống 起khởi 謗báng 一nhất 念niệm 罪tội 重trọng 五ngũ 逆nghịch 。 墮đọa 千thiên 劫kiếp 之chi 無vô 間gian 猶do 不bất 能năng 償thường 者giả 也dã 。 所sở 言ngôn 摩Ma 訶Ha 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 者giả 皆giai 是thị 彼bỉ 語ngữ 。 此thử 土thổ/độ 譯dịch 之chi 云vân 大đại 慧tuệ 度độ 。 由do 無vô 所sở 知tri 無vô 所sở 不bất 知tri 。 故cố 名danh 為vi 慧tuệ 。 無vô 所sở 到đáo 故cố 無vô 所sở 不bất 到đáo 乃nãi 名danh 為vi 度độ 。 由do 如như 是thị 故cố 。 無vô 所sở 不bất 能năng 。 能năng 生sanh 無vô 上thượng 大đại 人nhân 。 能năng 顯hiển 無vô 邊biên 大đại 果quả 。 以dĩ 此thử 義nghĩa 故cố 。 名danh 大đại 慧tuệ 度độ 。 所sở 言ngôn 經kinh 者giả 常thường 也dã 法pháp 也dã 。 常thường 性tánh 無vô 所sở 有hữu 。 故cố 先tiên 賢hiền 後hậu 聖thánh 之chi 常thường 軌quỹ 也dã 。 法pháp 相tướng 畢tất 竟cánh 空không 故cố 。 反phản 流lưu 歸quy 源nguyên 之chi 真chân 則tắc 也dã 。 此thử 經Kinh 六lục 百bách 有hữu 十thập 六lục 分phần 。 在tại 前tiền 四tứ 百bách 以dĩ 為vi 初sơ 分phần/phân 。 初sơ 分phân 之chi 內nội 有hữu 七thất 十thập 八bát 品phẩm 。 於ư 中trung 在tại 前tiền 明minh 起khởi 經kinh 之chi 緣duyên 故cố 言ngôn 初sơ 分phần/phân 緣duyên 起khởi 品phẩm 第đệ 一nhất 。
第đệ 二nhị 顯hiển 經kinh 宗tông 者giả 此thử 經Kinh 正chánh 以dĩ 波Ba 若Nhã 為vi 宗tông 。 通thông 而nhi 言ngôn 之chi 波Ba 若Nhã 有hữu 三tam 。 一nhất 文văn 字tự 波Ba 若Nhã 二nhị 實thật 相tướng 波Ba 若Nhã 三tam 觀quán 照chiếu 波Ba 若Nhã 。 今kim 此thử 經Kinh 者giả 後hậu 二nhị 為vi 宗tông 。 所sở 以dĩ 然nhiên 者giả 。 文văn 字tự 但đãn 是thị 能năng 詮thuyên 教giáo 故cố 。 後hậu 二nhị 是thị 其kỳ 所sở 詮thuyên 旨chỉ 故cố 。 今kim 欲dục 顯hiển 是thị 宗tông 義nghĩa 略lược 作tác 三tam 門môn 。 一nhất 明minh 實thật 相tướng 二nhị 明minh 觀quán 照chiếu 三tam 者giả 合hợp 明minh 二nhị 種chủng 般Bát 若Nhã 。 初sơ 明minh 實thật 相tướng 般Bát 若Nhã 相tương/tướng 者giả 諸chư 法pháp 實thật 相tướng 。 說thuyết 者giả 不bất 同đồng 。 有hữu 義nghĩa 依y 他tha 起khởi 自tự 性tánh 。 上thượng 遍biến 計kế 所sở 執chấp 。 自tự 性tánh 永vĩnh 無vô 所sở 顯hiển 真Chân 如Như 是thị 為vi 實thật 相tướng 。 依y 他tha 起khởi 性tánh 實thật 不bất 空không 故cố 。 瑜du 伽già 論luận 云vân 。 若nhược 諸chư 名danh 言ngôn 熏huân 習tập 之chi 想tưởng 所sở 建kiến 立lập 識thức 緣duyên 色sắc 等đẳng 相tương/tướng 事sự 計kế 為vi 色sắc 等đẳng 性tánh 。 當đương 知tri 此thử 性tánh 非phi 實thật 物vật 有hữu 非phi 勝thắng 義nghĩa 有hữu 。 唯duy 是thị 遍biến 計kế 所sở 執chấp 。 自tự 性tánh 當đương 知tri 假giả 有hữu 。 若nhược 遣khiển 名danh 言ngôn 熏huân 習tập 之chi 想tưởng 所sở 建kiến 立lập 識thức 。 如như 其kỳ 色sắc 等đẳng 相tương/tướng 事sự 緣duyên 離ly 言ngôn 說thuyết 性tánh 。 當đương 知tri 此thử 性tánh 是thị 實thật 物vật 有hữu 是thị 勝thắng 義nghĩa 有hữu 乃nãi 至chí 廣quảng 說thuyết 故cố 。 或hoặc 有hữu 說thuyết 者giả 。 依y 他tha 性tánh 空không 真Chân 如Như 亦diệc 空không 。 如như 是thị 乃nãi 為vi 。 諸chư 法pháp 實thật 相tướng 。 如như 下hạ 文văn 言ngôn 。 色sắc 無vô 所sở 有hữu 不bất 可khả 得đắc 。 受thọ 想tưởng 行hành 識thức 。 無vô 所sở 有hữu 不bất 可khả 得đắc 。 乃nãi 至chí 如như 法Pháp 性tánh 實thật 際tế 無vô 。 所sở 有hữu 不bất 可khả 得đắc 。 又hựu 言ngôn 諸chư 法pháp 實thật 相tướng 。 云vân 何hà 有hữu 諸chư 法pháp 無vô 所sở 有hữu 。 如như 是thị 有hữu 是thị 事sự 不bất 知tri 名danh 為vi 無vô 明minh 。 乃nãi 至chí 廣quảng 說thuyết 故cố 。 或hoặc 有hữu 說thuyết 者giả 。 依y 他tha 起khởi 性tánh 亦diệc 有hữu 亦diệc 空không 。 世thế 俗tục 故cố 有hữu 勝thắng 義nghĩa 故cố 空không 。 空không 即tức 真Chân 如Như 真Chân 如Như 不bất 空không 。 如như 是thị 名danh 為vi 。 諸chư 法pháp 實thật 相tướng 。 如như 下hạ 文văn 云vân 。 世thế 俗tục 法pháp 故cố 說thuyết 有hữu 業nghiệp 報báo 。 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 中trung 。 無vô 業nghiệp 無vô 報báo 。 瑜du 伽già 論luận 云vân 於ư 勝thắng 義nghĩa 上thượng 更cánh 無vô 勝thắng 義nghĩa 故cố 。 或hoặc 有hữu 說thuyết 者giả 。 二nhị 諦đế 法Pháp 門môn 但đãn 是thị 假giả 說thuyết 而nhi 非phi 實thật 相tướng 。 非phi 真chân 非phi 俗tục 非phi 有hữu 非phi 空không 。 如như 是thị 乃nãi 名danh 諸chư 法pháp 實thật 相tướng 。 如như 下hạ 文văn 云vân 。 有hữu 所sở 得đắc 無vô 所sở 得đắc 。 平bình 等đẳng 是thị 名danh 無vô 所sở 得đắc 。 論luận 云vân 若nhược 顛điên 倒đảo 少thiểu 許hứa 有hữu 實thật 者giả 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 諦Đế 。 亦diệc 應ưng 有hữu 實thật 故cố 。 問vấn 諸chư 師sư 所sở 說thuyết 何hà 者giả 為vi 實thật 。 答đáp 諸chư 師sư 說thuyết 皆giai 實thật 。 所sở 以dĩ 然nhiên 者giả 。 皆giai 是thị 聖thánh 典điển 不bất 相tương 違vi 故cố 。 諸chư 法pháp 實thật 相tướng 。 絕tuyệt 諸chư 戲hí 論luận 。 都đô 無vô 所sở 然nhiên 無vô 不bất 然nhiên 故cố 。 如như 釋thích 論luận 云vân 一nhất 切thiết 實thật 一nhất 切thiết 非phi 實thật 。 及cập 一nhất 切thiết 實thật 亦diệc 非phi 實thật 。 一nhất 切thiết 非phi 實thật 非phi 不bất 實thật 。 是thị 名danh 諸chư 法pháp 之chi 實thật 相tướng 。 案án 云vân 此thử 說thuyết 四tứ 句cú 是thị 實thật 相tướng 者giả 。 如như 其kỳ 次thứ 第đệ 許hứa 前tiền 四tứ 說thuyết 。 離ly 著trước 而nhi 說thuyết 無vô 不bất 當đương 故cố 。 若nhược 有hữu 著trước 者giả 如như 言ngôn 而nhi 取thủ 無vô 不bất 破phá 壞hoại 。 故cố 非phi 實thật 相tướng 。 離ly 絕tuyệt 四tứ 句cú 。 不bất 可khả 破phá 壞hoại 。 如như 是thị 乃nãi 名danh 諸chư 法pháp 實thật 相tướng 。 如như 廣quảng 百bách 論luận 頌tụng 曰viết 。
有hữu 非phi 有hữu 俱câu 非phi 。 諸chư 宗tông 皆giai 寂tịch 滅diệt 。
於ư 中trung 欲dục 興hưng 難nạn/nan 。 畢tất 竟cánh 不bất 能năng 申thân 。
或hoặc 有hữu 說thuyết 者giả 。 依y 此thử 大đại 般Bát 若Nhã 經kinh 以dĩ 如Như 來Lai 藏tạng 為vi 實thật 相tướng 般Bát 若Nhã 。 如như 下hạ 理lý 趣thú 分phần/phân 中trung 言ngôn 。
爾nhĩ 時thời 世Thế 尊Tôn 。 復phục 依y 一nhất 切thiết 。 住trụ 持trì 藏tạng 法pháp 。 如Như 來Lai 之chi 相tướng 。 為vi 諸chư 菩Bồ 薩Tát 。 宣tuyên 說thuyết 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 多đa 一nhất 切thiết 有hữu 情tình 。 住trụ 持trì 遍biến 滿mãn 甚thậm 深thâm 理lý 趣thú 。 勝thắng 藏tạng 法Pháp 門môn 。 謂vị 一nhất 切thiết 有hữu 情tình 。 皆giai 如Như 來Lai 藏tạng 。 普Phổ 賢Hiền 菩Bồ 薩Tát 。 自tự 體thể 遍biến 故cố 。 一nhất 切thiết 有hữu 情tình 。 皆giai 金kim 剛cang 藏tạng 以dĩ 金kim 剛cang 藏tạng 。 所sở 灌quán 灑sái 故cố 。 一nhất 切thiết 有hữu 情tình 。 皆giai 正Chánh 法Pháp 藏tạng 皆giai 隨tùy 正chánh 語ngữ 轉chuyển 故cố 。 一nhất 切thiết 有hữu 情tình 。 皆giai 妙diệu 業nghiệp 藏tạng 一nhất 切thiết 事sự 業nghiệp 。 加gia 行hành 依y 故cố 。 佛Phật 說thuyết 如như 是thị 。 住trụ 持trì 甚thậm 深thâm 理lý 趣thú 。 勝thắng 藏tạng 法Pháp 已dĩ 。 告cáo 金Kim 剛Cang 手Thủ 菩Bồ 薩Tát 云vân 。 若nhược 有hữu 得đắc 聞văn 。 如như 是thị 遍biến 滿mãn 。 波Ba 若Nhã 理lý 趣thú 勝thắng 藏tạng 法Pháp 門môn 。 信tín 解giải 受thọ 持trì 讀đọc 誦tụng 修tu 習tập 。 則tắc 能năng 通thông 達đạt 。 勝thắng 藏tạng 法pháp 性tánh 。 藏tạng 速tốc 證chứng 無Vô 上Thượng 正Chánh 等Đẳng 菩Bồ 提Đề 。 如như 寶bảo 性tánh 論luận 云vân 。 無vô 始thỉ 世thế 來lai 。 性tánh 作tác 諸chư 法pháp 依y 止chỉ 。 依y 性tánh 有hữu 諸chư 道đạo 及cập 。 證chứng 涅Niết 槃Bàn 果Quả 。 長trường/trưởng 行hành 釋thích 言ngôn 。 此thử 偈kệ 明minh 何hà 義nghĩa 。 無vô 始thỉ 世thế 來lai 。 性tánh 者giả 如như 經kinh 說thuyết 云vân 。 諸chư 佛Phật 如Như 來Lai 。 依y 如Như 來Lai 藏tạng 。 說thuyết 諸chư 眾chúng 生sanh 。 無vô 本bổn 際tế 不bất 可khả 得đắc 知tri 。 所sở 言ngôn 性tánh 者giả 如như 聖thánh 者giả 勝thắng 鬘man 經Kinh 云vân 。 世Thế 尊Tôn 如Như 來Lai 藏tạng 者giả 。 是thị 法Pháp 界Giới 藏tạng 。 出xuất 世thế 間gian 法Pháp 身thân 藏tạng 。 出xuất 世thế 間gian 上thượng 上thượng 藏tạng 。 自tự 性tánh 清thanh 淨tịnh 法Pháp 身thân 藏tạng 。 自tự 性tánh 清thanh 淨tịnh 如Như 來Lai 藏tạng 。 依y 此thử 五ngũ 句cú 攝nhiếp 大Đại 乘Thừa 論luận 及cập 佛Phật 性tánh 論luận 以dĩ 五ngũ 義nghĩa 釋thích 無vô 相tướng 。 論luận 云vân 所sở 言ngôn 性tánh 者giả 自tự 有hữu 五ngũ 義nghĩa 。 一nhất 自tự 性tánh 種chủng 類loại 義nghĩa 。 二nhị 因nhân 義nghĩa 。 三tam 生sanh 義nghĩa 。 四tứ 不bất 壞hoại 義nghĩa 。 五ngũ 祕bí 密mật 義nghĩa 。 乃nãi 至chí 廣quảng 說thuyết 。 今kim 此thử 經Kinh 云vân 一nhất 切thiết 有hữu 情tình 。 皆giai 如Như 來Lai 藏tạng 。 普Phổ 賢Hiền 菩Bồ 薩Tát 。 自tự 體thể 遍biến 故cố 者giả 。 謂vị 此thử 菩Bồ 薩Tát 。 意ý 為vì 一nhất 切thiết 有hữu 情tình 。 唯duy 一nhất 法Pháp 界Giới 無vô 別biệt 有hữu 情tình 。 由do 此thử 道Đạo 理lý 。 長trường 時thời 熏huân 修tu 。 是thị 故cố 自tự 心tâm 變biến 異dị 遍biến 諸chư 有hữu 情tình 以dĩ 為vi 自tự 體thể 。 如như 是thị 菩Bồ 薩Tát 。 隨tùy 分phần/phân 觀quán 心tâm 尚thượng 能năng 如như 是thị 。 況huống 諸chư 如Như 來Lai 圓viên 滿mãn 觀quán 心tâm 。 是thị 故cố 諸chư 有hữu 情tình 皆giai 為vi 如Như 來Lai 。 藏tạng 所sở 攝nhiếp 名danh 如Như 來Lai 藏tạng 。 如như 是thị 釋thích 也dã 。 如như 佛Phật 性tánh 論luận 云vân 。 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 皆giai 在tại 如Như 來Lai 智trí 內nội 。 皆giai 為vi 如Như 來Lai 。 之chi 所sở 攝nhiếp 持trì 故cố 。 說thuyết 所sở 攝nhiếp 眾chúng 生sanh 。 為vi 如Như 來Lai 藏tạng 。 如Như 來Lai 所sở 攝nhiếp 名danh 如Như 來Lai 藏tạng 故cố 。 以dĩ 金kim 剛cang 藏tạng 所sở 灌quán 灑sái 故cố 。 者giả 謂vị 佛Phật 地địa 所sở 有hữu 大Đại 圓Viên 鏡Kính 智Trí 。 相tương 應ứng 淨tịnh 識thức 所sở 攝nhiếp 。 種chủng 子tử 變biến 異dị 為vì 諸chư 有hữu 情tình 。 以dĩ 為vi 等đẳng 流lưu 果quả 故cố 言ngôn 。 所sở 灌quán 灑sái 故cố 。 皆giai 隨tùy 正chánh 語ngữ 轉chuyển 故cố 者giả 普Phổ 賢Hiền 菩Bồ 薩Tát 。 變biến 為vì 諸chư 有hữu 情tình 。
時thời 隨tùy 自tự 正chánh 語ngữ 變biến 異dị 生sanh 故cố 。 諸chư 有hữu 情tình 皆giai 是thị 正Chánh 法Pháp 也dã 。 皆giai 妙diệu 業nghiệp 藏tạng 者giả 以dĩ 如Như 來Lai 藏tạng 自tự 內nội 熏huân 習tập 力lực 故cố 。 生sanh 諸chư 有hữu 情tình 二nhị 種chủng 業nghiệp 。 謂vị 避tị 苦khổ 求cầu 樂nhạo/nhạc/lạc 。 諸chư 善thiện 事sự 業nghiệp 一nhất 切thiết 加gia 行hành 善thiện 心tâm 皆giai 依y 此thử 二nhị 業nghiệp 生sanh 故cố 。 言ngôn 一nhất 切thiết 事sự 業nghiệp 。 加gia 行hành 依y 故cố 。 由do 此thử 道Đạo 理lý 。 名danh 為vi 妙diệu 業nghiệp 。
次thứ 明minh 觀quán 照chiếu 般Bát 若Nhã 相tương/tướng 者giả 如như 論luận 說thuyết 云vân 。 諸chư 菩Bồ 薩Tát 從tùng 初sơ 發phát 心tâm 。 求cầu 一Nhất 切Thiết 種Chủng 智Trí 。 於ư 其kỳ 中trung 間gian 。 知tri 諸chư 法pháp 實thật 相tướng 。 慧tuệ 是thị 波Ba 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 總tổng 說thuyết 雖tuy 然nhiên 於ư 中trung 分phân 別biệt 。 如như 下hạ 論luận 文văn 諸chư 說thuyết 不bất 同đồng 。 今kim 於ư 其kỳ 中trung 略lược 出xuất 四tứ 義nghĩa 。 一nhất 有hữu 人nhân 言ngôn 無vô 漏lậu 慧tuệ 眼nhãn 是thị 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 相tương/tướng 。 何hà 以dĩ 故cố 一nhất 切thiết 慧tuệ 中trung 第đệ 一nhất 慧tuệ 是thị 名danh 波Ba 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 無vô 漏lậu 慧tuệ 根căn 。 是thị 第đệ 一nhất 故cố 。 二nhị 有hữu 人nhân 言ngôn 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 是thị 有hữu 漏lậu 慧tuệ 。 何hà 以dĩ 故cố 菩Bồ 薩Tát 。 至chí 道Đạo 樹thụ 下hạ 。 乃nãi 斷đoạn 結kết 使sử 。 先tiên 雖tuy 有hữu 大đại 智trí 慧tuệ 。 有hữu 無vô 量lượng 功công 德đức 。 而nhi 諸chư 煩phiền 惱não 未vị 斷đoạn 。 是thị 故cố 菩Bồ 薩Tát 。 波Ba 羅La 蜜Mật 是thị 。 有hữu 漏lậu 智trí 慧tuệ 。 三tam 有hữu 人nhân 言ngôn 菩Bồ 薩Tát 有hữu 漏lậu 無vô 漏lậu 。 智trí 慧tuệ 總tổng 名danh 波Ba 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 何hà 以dĩ 故cố 菩Bồ 薩Tát 。 觀quán 涅Niết 槃Bàn 行hành 佛Phật 道Đạo 。 以dĩ 是thị 事sự 故cố 。 應ưng 是thị 無vô 漏lậu 。 以dĩ 未vị 斷đoạn 結kết 使sử 。 事sự 未vị 成thành 辦biện 故cố 應ưng 名danh 有hữu 漏lậu 。 四tứ 有hữu 人nhân 言ngôn 是thị 波Ba 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 不bất 可khả 得đắc 相tướng 。 若nhược 有hữu 若nhược 無vô 。 若nhược 常thường 若nhược 無vô 常thường 若nhược 空không 若nhược 實thật 是thị 波Ba 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 眾chúng 界giới 入nhập 所sở 不bất 攝nhiếp 。 非phi 有hữu 為vi 非phi 無vô 為vi 。 非phi 法pháp 非phi 非phi 法pháp 。 不bất 取thủ 不bất 捨xả 。 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 。 出xuất 有hữu 無vô 四tứ 句cú 適thích 無vô 所sở 著trước 。 譬thí 如như 火hỏa 炎diễm 四tứ 邊biên 不bất 可khả 觸xúc 以dĩ 燒thiêu 手thủ 故cố 。 波Ba 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 亦diệc 如như 是thị 不bất 可khả 。 觸xúc 以dĩ 邪tà 見kiến 手thủ 燒thiêu 故cố 。 問vấn 曰viết 上thượng 種chủng 種chủng 人nhân 說thuyết 波Ba 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 何hà 者giả 為vi 實thật 。 答đáp 曰viết 有hữu 人nhân 言ngôn 各các 各các 有hữu 理lý 皆giai 是thị 實thật 故cố 。 如như 經kinh 說thuyết 五ngũ 百bách 比Bỉ 丘Khâu 。 各các 各các 說thuyết 二nhị 邊biên 及cập 中trung 道đạo 義nghĩa 。 佛Phật 言ngôn 皆giai 有hữu 道Đạo 理lý 。 有hữu 人nhân 言ngôn 末mạt 後hậu 答đáp 者giả 是thị 實thật 。 所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 不bất 可khả 破phá 不bất 可khả 壞hoại 故cố 。 若nhược 有hữu 法pháp 如như 毫hào 釐li 許hứa 。 有hữu 者giả 皆giai 有hữu 過quá 失thất 可khả 破phá 。 若nhược 言ngôn 無vô 亦diệc 可khả 破phá 。 是thị 波Ba 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 中trung 有hữu 亦diệc 無vô 無vô 亦diệc 無vô 非phi 有hữu 非phi 無vô 亦diệc 無vô 。 如như 是thị 言ngôn 說thuyết 。 亦diệc 無vô 是thị 名danh 寂tịch 滅diệt 。 無vô 礙ngại 無vô 戲hí 論luận 法pháp 。 是thị 故cố 不bất 可khả 。 破phá 不bất 可khả 壞hoại 是thị 名danh 真chân 實thật 。 波Ba 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 最tối 勝thắng 無vô 過quá 者giả 。 如như 轉Chuyển 輪Luân 聖Thánh 王Vương 。 降hàng 伏phục 諸chư 敵địch 而nhi 不bất 自tự 高cao 。 波Ba 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 亦diệc 如như 是thị 能năng 破phá 一nhất 切thiết 。 語ngữ 言ngôn 戲hí 論luận 。 亦diệc 不bất 有hữu 所sở 破phá 。 出xuất 第đệ 十thập 一nhất 三tam 即tức 中trung 。 案án 云vân 此thử 中trung 前tiền 三tam 義nghĩa 者giả 依y 迹tích 顯hiển 實thật 。 通thông 取thủ 地địa 前tiền 地địa 上thượng 波Ba 若Nhã 有hữu 漏lậu 無vô 漏lậu 。 隨tùy 義nghĩa 而nhi 說thuyết 。 第đệ 四tứ 義nghĩa 者giả 唯duy 顯hiển 地địa 上thượng 。 無vô 分phân 別biệt 智trí 。 證chứng 會hội 實thật 相tướng 絕tuyệt 諸chư 戲hí 論luận 。 超siêu 過quá 四tứ 句cú 遠viễn 離ly 五ngũ 相tương/tướng 。 故cố 言ngôn 末mạt 後hậu 答đáp 者giả 為vi 實thật 。 是thị 就tựu 最tối 勝thắng 。 作tác 如như 是thị 說thuyết 。 而nhi 非phi 盡tận 攝nhiếp 。 一Nhất 切Thiết 智Trí 慧Tuệ 。 故cố 言ngôn 諸chư 說thuyết 皆giai 有hữu 道Đạo 理lý 。 如như 下hạ 文văn 云vân 。 波Ba 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 攝nhiếp 一Nhất 切Thiết 智Trí 慧Tuệ 。 所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 菩Bồ 薩Tát 求cầu 佛Phật 。 道đạo 時thời 應ưng 學học 一nhất 切thiết 。 法pháp 得đắc 一Nhất 切Thiết 智Trí 慧Tuệ 。 所sở 謂vị 求cầu 聲Thanh 聞Văn 辟Bích 支Chi 佛Phật 佛Phật 智trí 慧tuệ 。 是thị 智trí 慧tuệ 有hữu 三tam 種chủng 。 學học 無Vô 學Học 非phi 學học 非phi 無Vô 學Học 非phi 學học 非phi 無Vô 學Học 。 智trí 者giả 如như 乾can/kiền/càn 慧tuệ 地địa 不bất 淨tịnh 安an 般ban 欲dục 界giới 繫hệ 四tứ 念niệm 處xứ 暖noãn 法pháp 頂Đảnh 法Pháp 忍Nhẫn 法Pháp 世Thế 第Đệ 一Nhất 法Pháp 等đẳng 。 乃nãi 至chí 廣quảng 說thuyết 。
第đệ 三tam 合hợp 明minh 二nhị 種chủng 般Bát 若Nhã 。 由do 非phi 一nhất 故cố 假giả 說thuyết 二nhị 種chủng 。 而nhi 離ly 能năng 所sở 畢tất 竟cánh 無vô 異dị 。 所sở 以dĩ 然nhiên 者giả 。 菩Bồ 薩Tát 修tu 行hành 。 般Bát 若Nhã 之chi 時thời 推thôi 求cầu 一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 性tánh 相tương/tướng 。 若nhược 我ngã 若nhược 無vô 我ngã 若nhược 常thường 若nhược 無vô 常thường 若nhược 生sanh 若nhược 滅diệt 。 若nhược 有hữu 若nhược 空không 。 如như 是thị 一nhất 切thiết 。 都đô 無vô 所sở 得đắc 。 不bất 得đắc 一nhất 切thiết 所sở 取thủ 相tương/tướng 不bất 起khởi 一nhất 切thiết 。 能năng 取thủ 之chi 見kiến 。 是thị 時thời 遠viễn 離ly 一nhất 切thiết 相tướng 。 見kiến 平bình 等đẳng 證chứng 會hội 。 諸chư 法pháp 實thật 相tướng 。 無vô 二nhị 無vô 別biệt 。 無vô 始thỉ 無vô 終chung 。 無vô 生sanh 無vô 滅diệt 。 非phi 有hữu 非phi 空không 。 超siêu 過quá 一nhất 切thiết 。 語ngữ 言ngôn 之chi 路lộ 永vĩnh 絕tuyệt 一nhất 切thiết 心tâm 行hành 之chi 處xứ 。 云vân 何hà 於ư 中trung 。 有hữu 二nhị 般Bát 若Nhã 。 但đãn 一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 無vô 。 不bất 同đồng 然nhiên 是thị 故cố 強cường/cưỡng 名danh 。 諸chư 法pháp 實thật 相tướng 。 一nhất 切thiết 分phân 別biệt 。 無vô 所sở 不bất 離ly 是thị 故cố 亦diệc 名danh 無vô 分phân 別biệt 智trí 。 無vô 智trí 而nhi 非phi 實thật 相tướng 無vô 實thật 相tướng 而nhi 非phi 智trí 。 如như 論luận 說thuyết 云vân 。 菩Bồ 薩Tát 觀Quán 一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 。 非phi 常thường 非phi 無vô 常thường 。 非phi 我ngã 非phi 無vô 我ngã 非phi 有hữu 非phi 無vô 等đẳng 。 亦diệc 不bất 有hữu 是thị 觀quán 是thị 名danh 菩Bồ 薩Tát 行hành 。 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 是thị 義nghĩa 捨xả 一nhất 切thiết 觀quán 滅diệt 一nhất 切thiết 語ngữ 言ngôn 。 離ly 一nhất 切thiết 心tâm 行hành 。 從tùng 本bổn 已dĩ 來lai 。 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 。 如như 涅Niết 槃Bàn 相tướng 。 諸chư 法pháp 亦diệc 如như 是thị 。 是thị 名danh 諸chư 法pháp 實thật 相tướng 。 乃nãi 至chí 廣quảng 說thuyết 。 問vấn 觀quán 照chiếu 般Bát 若Nhã 若nhược 有hữu 三tam 分phần/phân 不phủ 。 若nhược 有hữu 見kiến 分phần/phân 何hà 言ngôn 無vô 見kiến 。 若nhược 無vô 見kiến 分phần/phân 何hà 名danh 觀quán 照chiếu 。 有hữu 自tự 證chứng 分phần/phân 證chứng 自tự 體thể 者giả 則tắc 此thử 智trí 體thể 不bất 同đồng 實thật 相tướng 。 云vân 何hà 得đắc 言ngôn 。 無vô 二nhị 無vô 別biệt 。 若nhược 無vô 見kiến 分phần/phân 亦diệc 無vô 自tự 證chứng 則tắc 同đồng 虛hư 空không 不bất 得đắc 名danh 慧tuệ 。 答đáp 有hữu 義nghĩa 此thử 智trí 有hữu 見kiến 無vô 相tướng 。 有hữu 義nghĩa 此thử 智trí 無vô 相tướng 無vô 見kiến 。 唯duy 有hữu 自tự 證chứng 證chứng 於ư 自tự 體thể 。 或hoặc 有hữu 說thuyết 者giả 。 若nhược 就tựu 有hữu 別biệt 開khai 分phần/phân 三tam 分phần/phân 俱câu 無vô 。 若nhược 依y 無vô 異dị 假giả 說thuyết 三tam 分phần/phân 俱câu 有hữu 。 謂vị 即tức 於ư 此thử 。 平bình 等đẳng 之chi 中trung 無vô 相tướng 為vi 相tương/tướng 無vô 見kiến 為vi 見kiến 。 無vô 別biệt 自tự 證chứng 非phi 不bất 自tự 證chứng 。 如như 是thị 自tự 證chứng 無vô 所sở 不bất 證chứng 諸chư 法pháp 實thật 相tướng 。 無vô 非phi 自tự 故cố 。 故cố 此thử 自tự 證chứng 無vô 非phi 是thị 見kiến 。 見kiến 實thật 相tướng 者giả 是thị 無vô 所sở 見kiến 有hữu 所sở 見kiến 者giả 。 不bất 見kiến 實thật 故cố 。 故cố 此thử 見kiến 分phần/phân 無vô 非phi 實thật 相tướng 。 如như 是thị 三tam 分phần/phân 只chỉ 是thị 一nhất 味vị 。 若nhược 如như 是thị 說thuyết 。 有hữu 見kiến 不bất 見kiến 無vô 障chướng 無vô 礙ngại 。 即tức 是thị 解giải 脫thoát 。 若nhược 存tồn 能năng 見kiến 即tức 墮đọa 有hữu 邊biên 。 若nhược 無vô 見kiến 分phần/phân 則tắc 墮đọa 無vô 邊biên 。 不bất 離ly 邊biên 故cố 即tức 為vi 被bị 縛phược 如như 論luận 偈kệ 云vân 。
若nhược 人nhân 見kiến 般Bát 若Nhã 。 是thị 即tức 為vi 被bị 縛phược 。
若nhược 不bất 見kiến 般Bát 若Nhã 。 即tức 亦diệc 名danh 被bị 縛phược 。
若nhược 人nhân 見kiến 般Bát 若Nhã 。 是thị 則tắc 得đắc 解giải 脫thoát 。
若nhược 不bất 見kiến 般Bát 若Nhã 。 則tắc 亦diệc 得đắc 解giải 脫thoát 。
上thượng 來lai 第đệ 二nhị 顯hiển 經kinh 宗tông 竟cánh 。
第đệ 三tam 釋thích 題đề 名danh 者giả 。 摩ma 訶ha 言ngôn 大đại 般Bát 若Nhã 云vân 慧tuệ 。 波Ba 羅La 蜜Mật 者giả 。 名danh 到đáo 彼bỉ 岸ngạn 如như 論luận 說thuyết 也dã 。
將tương 釋thích 此thử 名danh 即tức 作tác 三tam 門môn 。 先tiên 大đại 次thứ 慧tuệ 後hậu 到đáo 彼bỉ 岸ngạn 。 所sở 言ngôn 大đại 者giả 。 總tổng 而nhi 言ngôn 之chi 。 凡phàm 諸chư 所sở 有hữu 大đại 事sự 大đại 法pháp 不bất 可khả 思tư 議nghị 神thần 力lực 。 威uy 德đức 皆giai 是thị 般Bát 若Nhã 之chi 所sở 成thành 辦biện 。 以dĩ 是thị 義nghĩa 故cố 。 名danh 之chi 為vi 大Đại 。 如như 下hạ 文văn 云vân 。 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 為vi 大đại 事sự 故cố 起khởi 。 不bất 可khả 思tư 議nghị 事sự 故cố 起khởi 。 不bất 可khả 稱xưng 事sự 故cố 起khởi 。 無vô 有hữu 量lượng 事sự 故cố 起khởi 。 無vô 等đẳng 等đẳng 事sự 故cố 起khởi 。 何hà 以dĩ 故cố 波Ba 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 中trung 含hàm 受thọ 。 五ngũ 波Ba 羅La 蜜Mật 。 含hàm 受thọ 內nội 空không 乃nãi 至chí 有hữu 法pháp 無vô 法pháp 空không 。 含hàm 受thọ 四tứ 念niệm 處xứ 乃nãi 至chí 八Bát 聖Thánh 道Đạo 分phần/phân 。 是thị 深thâm 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 中trung 。 含hàm 受thọ 佛Phật 十Thập 力Lực 。 乃nãi 至chí 一Nhất 切Thiết 種Chủng 智Trí 。 譬thí 如như 灌quán 頂đảnh 王vương 國quốc 土độ 中trung 尊tôn 。 諸chư 有hữu 官quan 事sự 皆giai 委ủy 大đại 臣thần 國quốc 王vương 安an 樂lạc 無vô 事sự 。 如như 是thị 須Tu 菩Bồ 提Đề 。 所sở 有hữu 聲Thanh 聞Văn 。 辟Bích 支Chi 佛Phật 法Pháp 。 若nhược 菩Bồ 薩Tát 法pháp 若nhược 佛Phật 法Pháp 一nhất 切thiết 皆giai 在tại 。 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 中trung 。 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 能năng 成thành 辦biện 其kỳ 事sự 。 乃nãi 至chí 廣quảng 說thuyết 。 別biệt 而nhi 論luận 之chi 乃nãi 有hữu 眾chúng 多đa 。 今kim 撮toát 其kỳ 要yếu 略lược 釋thích 四tứ 義nghĩa 有hữu 勝thắng 力lực 故cố 。 得đắc 多đa 聞văn 故cố 。 生sanh 大đại 人nhân 故cố 。 與dữ 大đại 果quả 故cố 。 有hữu 勝thắng 力lực 故cố 名danh 為vi 大đại 者giả 。 謂vị 諸chư 菩Bồ 薩Tát 。 能năng 學học 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 故cố 。 有hữu 不bất 思tư 議nghị 。 殊thù 勝thắng 神thần 力lực 。 如như 經kinh 言ngôn 欲dục 以dĩ 一nhất 毛mao 舉cử 三Tam 千Thiên 大Đại 千Thiên 國Quốc 土Độ 。 中trung 諸chư 須Tu 彌Di 山Sơn 。 擲trịch 過quá 他tha 方phương 無vô 量lượng 阿a 僧tăng 祇kỳ 諸chư 國quốc 土độ 。 不bất 嬈nhiễu 眾chúng 生sanh 者giả 。 當đương 學học 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 故cố 。 得đắc 多đa 聞văn 故cố 名danh 為vi 大đại 者giả 。 謂vị 諸chư 菩Bồ 薩Tát 。 學học 般Bát 若Nhã 故cố 過quá 去khứ 未vị 來lai 。 一nhất 切thiết 諸chư 佛Phật 所sở 說thuyết 言ngôn 教giáo 。 已dĩ 說thuyết 當đương 說thuyết 。 皆giai 得đắc 遍biến 聞văn 如như 經kinh 言ngôn 。 過quá 去khứ 諸chư 佛Phật 。 已dĩ 說thuyết 現hiện 在tại 諸chư 佛Phật 。 今kim 說thuyết 未vị 來lai 諸chư 佛Phật 當đương 說thuyết 。 欲dục 聞văn 聞văn 已dĩ 自tự 利lợi 亦diệc 利lợi 他tha 人nhân 。 當đương 學học 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 論luận 曰viết 菩Bồ 薩Tát 有hữu 三tam 昧muội 名danh 。 觀quán 三tam 世thế 諸chư 佛Phật 三tam 昧muội 。 入nhập 是thị 三tam 昧muội 。 皆giai 見kiến 三tam 世thế 。 諸chư 佛Phật 聞văn 其kỳ 說thuyết 法Pháp 。 問vấn 過quá 去khứ 未vị 來lai 。 諸chư 佛Phật 音âm 聲thanh 。 至chí 現hiện 在tại 故cố 菩Bồ 薩Tát 得đắc 聞văn 耶da 。 聲thanh 不bất 至chí 現hiện 而nhi 三tam 昧muội 力lực 能năng 聞văn 已dĩ 滅diệt 未vị 生sanh 音âm 耶da 。 若nhược 彼bỉ 音âm 聲thanh 至chí 現hiện 在tại 者giả 云vân 何hà 已dĩ 滅diệt 重trọng/trùng 生sanh 於ư 現hiện 。 云vân 何hà 未vị 生sanh 先tiên 現hiện 於ư 今kim 。 若nhược 彼bỉ 音âm 聲thanh 不bất 至chí 今kim 現hiện 則tắc 彼bỉ 音âm 聲thanh 已dĩ 滅diệt 未vị 生sanh 。 未vị 生sanh 已dĩ 滅diệt 即tức 是thị 無vô 聲thanh 。 云vân 何hà 得đắc 聞văn 於ư 無vô 聲thanh 耶da 。 答đáp 彼bỉ 過quá 未vị 音âm 雖tuy 不bất 至chí 今kim 而nhi 能năng 得đắc 聞văn 。 三tam 昧muội 力lực 故cố 。 如như 障chướng 外ngoại 色sắc 雖tuy 物vật 所sở 隔cách 而nhi 能năng 得đắc 見kiến 。 天thiên 眼nhãn 力lực 故cố 過quá 未vị 音âm 聲thanh 。 當đương 知tri 亦diệc 爾nhĩ 。 雖tuy 時thời 有hữu 隔cách 而nhi 能năng 得đắc 聞văn 。 得đắc 聞văn 曾tằng 有hữu 當đương 有hữu 之chi 聲thanh 非phi 聞văn 已dĩ 滅diệt 未vị 生sanh 之chi 無vô 。 若nhược 彼bỉ 過quá 未vị 諸chư 佛Phật 力lực 故cố 聲thanh 至chí 於ư 今kim 。 而nhi 令linh 聞văn 者giả 凡phàm 夫phu 二Nhị 乘Thừa 。 皆giai 得đắc 聽thính 聞văn 。 非phi 謂vị 般Bát 若Nhã 三tam 昧muội 之chi 力lực 。 故cố 此thử 經Kinh 言ngôn 已dĩ 說thuyết 當đương 說thuyết 。 當đương 說thuyết 即tức 是thị 當đương 有hữu 之chi 音âm 已dĩ 說thuyết 即tức 是thị 曾tằng 有hữu 之chi 聲thanh 。 問vấn 菩Bồ 薩Tát 現hiện 能năng 聞văn 於ư 曾tằng 當đương 。 佛Phật 豈khởi 不bất 能năng 令linh 聲thanh 至chí 。 今kim 若nhược 能năng 令linh 至chí 不bất 離ly 前tiền 難nạn/nan 。 重trọng/trùng 生sanh 逆nghịch 理lý 不bất 應ưng 理lý 故cố 。 答đáp 誰thùy 言ngôn 諸chư 佛Phật 不bất 能năng 令linh 至chí 但đãn 說thuyết 聞văn 至chí 非phi 般Bát 若Nhã 力lực 。 當đương 知tri 諸chư 佛Phật 。 法Pháp 輪luân 音âm 聲thanh 遍biến 於ư 三tam 世thế 。 無vô 所sở 不bất 至chí 。 能năng 至chí 所sở 至chí 不bất 可khả 得đắc 。 故cố 如như 華hoa 嚴nghiêm 經kinh 言ngôn 譬thí 如như 章chương 文văn 字tự 悉tất 入nhập 一nhất 切thiết 。 數số 所sở 入nhập 無vô 所sở 入nhập 。 法Pháp 輪luân 亦diệc 如như 是thị 。 如Như 來Lai 轉chuyển 法Pháp 輪luân 三tam 世thế 無vô 不bất 至chí 。 所sở 轉chuyển 無vô 所sở 轉chuyển 。 求cầu 之chi 不bất 可khả 得đắc 。 雖tuy 去khứ 來lai 音âm 至chí 於ư 今kim 現hiện 而nhi 非phi 重trọng/trùng 生sanh 亦diệc 非phi 過quá 理lý 。
所sở 以dĩ 然nhiên 者giả 。 佛Phật 知tri 三tam 世thế 長trường 遠viễn 之chi 劫kiếp 即tức 是thị 極cực 促xúc 。 一nhất 念niệm 之chi 頃khoảnh 。 而nhi 不bất 令linh 劫kiếp 促xúc 亦diệc 不bất 令linh 念niệm 長trường/trưởng 。 是thị 故cố 當đương 知tri 。 彼bỉ 聲thanh 至chí 今kim 無vô 重trọng/trùng 生sanh 逆nghịch 理lý 過quá 失thất 。 如như 彼bỉ 經kinh 言ngôn 。 無vô 量lượng 無vô 數số 劫kiếp 。 即tức 是thị 一nhất 念niệm 頃khoảnh 。 亦diệc 不bất 令linh 劫kiếp 短đoản 究cứu 竟cánh 剎sát 那na 法pháp 。 且thả 止chỉ 乘thừa 論luận 還hoàn 述thuật 本bổn 宗tông 。 生sanh 大đại 人nhân 故cố 名danh 為vi 大đại 者giả 。 四tứ 種chủng 大đại 人nhân 皆giai 從tùng 般Bát 若Nhã 。 而nhi 得đắc 生sanh 故cố 。 如như 論luận 說thuyết 言ngôn 一nhất 切thiết 世thế 間gian 中trung 。 十thập 方phương 三tam 世thế 諸chư 佛Phật 。 是thị 第đệ 一nhất 大đại 。 次thứ 有hữu 菩Bồ 薩Tát 辟Bích 支Chi 佛Phật 聲thanh 聞văn 。 是thị 四tứ 大đại 人nhân 皆giai 由do 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 生sanh 故cố 名danh 為vi 大đại 。 與dữ 大đại 果quả 故cố 名danh 之chi 為vi 大Đại 者giả 。 能năng 與dữ 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 無vô 邊biên 無vô 盡tận 果quả 故cố 。 如như 論luận 說thuyết 言ngôn 。
復phục 次thứ 能năng 與dữ 眾chúng 生sanh 。 大đại 果quả 報báo 無vô 量lượng 。 無vô 盡tận 常thường 不bất 變biến 壞hoại 。 所sở 謂vị 涅Niết 槃Bàn 。 故cố 名danh 為vi 大đại 。 餘dư 五ngũ 不bất 能năng 故cố 不bất 名danh 大đại 。 依y 是thị 四tứ 義nghĩa 般Bát 若Nhã 名danh 大đại 。 六lục 種chủng 釋thích 中trung 是thị 有hữu 財tài 釋thích 。
第đệ 二nhị 釋thích 慧tuệ 義nghĩa 者giả 。 解giải 了liễu 義nghĩa 是thị 慧tuệ 義nghĩa 。 能năng 了liễu 一nhất 切thiết 所sở 知tri 境cảnh 界giới 故cố 。 無vô 知tri 義nghĩa 是thị 慧tuệ 義nghĩa 。 有hữu 所sở 知tri 者giả 不bất 知tri 實thật 相tướng 故cố 。 破phá 壞hoại 義nghĩa 是thị 慧tuệ 義nghĩa 壞hoại 。 一nhất 切thiết 法pháp 可khả 言ngôn 性tánh 相tướng 故cố 。 不bất 壞hoại 義nghĩa 是thị 慧tuệ 義nghĩa 。 不bất 壞hoại 假giả 名danh 而nhi 證chứng 實thật 相tướng 故cố 。 遠viễn 離ly 義nghĩa 是thị 慧tuệ 義nghĩa 。 永vĩnh 離ly 一nhất 切thiết 。 取thủ 著trước 相tương/tướng 故cố 。 不bất 離ly 義nghĩa 是thị 慧tuệ 義nghĩa 證chứng 會hội 一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 相tướng 故cố 。
復phục 次thứ 無vô 離ly 無vô 不bất 離ly 義nghĩa 是thị 般Bát 若Nhã 義nghĩa 。 於ư 一nhất 切thiết 法pháp 。 都đô 無vô 所sở 離ly 無vô 所sở 不bất 離ly 故cố 。 無vô 壞hoại 無vô 不bất 壞hoại 義nghĩa 是thị 般Bát 若Nhã 義nghĩa 。 於ư 一nhất 切thiết 法pháp 。 永vĩnh 無vô 所sở 壞hoại 。 無vô 所sở 不bất 壞hoại 故cố 。 無vô 知tri 無vô 不bất 知tri 義nghĩa 是thị 般Bát 若Nhã 義nghĩa 。 由do 得đắc 無vô 所sở 知tri 無vô 所sở 不bất 知tri 故cố 。 無vô 義nghĩa 無vô 非phi 義nghĩa 義nghĩa 是thị 般Bát 若Nhã 義nghĩa 。 不bất 得đắc 一nhất 切thiết 義nghĩa 不bất 得đắc 非phi 義nghĩa 故cố 。 如như 是thị 等đẳng 義nghĩa 。 如như 論luận 廣quảng 說thuyết 。 如như 是thị 十thập 種chủng 。 般Bát 若Nhã 之chi 義nghĩa 。 若nhược 約ước 境cảnh 智trí 非phi 一nhất 之chi 義nghĩa 觀quán 照chiếu 名danh 慧tuệ 是thị 持trì 業nghiệp 釋thích 。 實thật 相tướng 名danh 慧tuệ 是thị 依y 主chủ 釋thích 。 若nhược 依y 能năng 所sở 無vô 二nhị 之chi 門môn 亦diệc 一nhất 實thật 相tướng 般Bát 若Nhã 亦diệc 持trì 業nghiệp 釋thích 。 問vấn 若nhược 彼bỉ 般Bát 若Nhã 之chi 名danh 此thử 土thổ/độ 譯dịch 言ngôn 慧tuệ 者giả 。 何hà 故cố 論luận 說thuyết 此thử 二nhị 不bất 稱xưng 。 如như 下hạ 文văn 云vân 。 不bất 亦diệc 稱xưng 者giả 稱xưng 名danh 智trí 慧tuệ 。 般Bát 若Nhã 之chi 實thật 相tướng 甚thậm 深thâm 極cực 重trọng 智trí 慧tuệ 輕khinh 薄bạc 。 是thị 故cố 不bất 能năng 稱xưng 。 又hựu 般Bát 若Nhã 多đa 智trí 慧tuệ 少thiểu 故cố 不bất 能năng 稱xưng 。 又hựu 般Bát 若Nhã 利lợi 益ích 處xứ 廣quảng 。 未vị 成thành 能năng 與dữ 世thế 間gian 。 果quả 報báo 成thành 已dĩ 與dữ 道Đạo 果Quả 報báo 。 又hựu 究cứu 竟cánh 盡tận 知tri 故cố 名danh 稱xưng 。 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 無vô 能năng 稱xưng 知tri 。 若nhược 常thường 若nhược 無vô 常thường 若nhược 實thật 若nhược 虛hư 若nhược 有hữu 若nhược 無vô 。 如như 是thị 等đẳng 不bất 可khả 稱xưng 義nghĩa 。 應ưng 知tri 。 答đáp 此thử 論luận 文văn 意ý 正chánh 明minh 智trí 慧tuệ 之chi 名danh 不bất 稱xưng 般Bát 若Nhã 之chi 體thể 。 非phi 謂vị 般Bát 若Nhã 之chi 稱xưng 不bất 當đương 智trí 慧tuệ 之chi 名danh 。 何hà 者giả 文văn 稱xưng 名danh 智trí 慧tuệ 者giả 是thị 舉cử 能năng 稱xưng 名danh 為vi 智trí 慧tuệ 。 般Bát 若Nhã 甚thậm 深thâm 極cực 重trọng 者giả 是thị 顯hiển 般Bát 若Nhã 之chi 體thể 離ly 言ngôn 絕tuyệt 慮lự 。 智trí 慧tuệ 輕khinh 薄bạc 者giả 是thị 明minh 般Bát 若Nhã 之chi 名danh 不bất 離ly 言ngôn 慮lự 。 是thị 故cố 此thử 名danh 。 不bất 能năng 稱xưng 體thể 。 又hựu 般Bát 若Nhã 多đa 智trí 慧tuệ 少thiểu 者giả 般Bát 若Nhã 之chi 體thể 無vô 量lượng 無vô 邊biên 。 所sở 知tri 所sở 證chứng 。 無vô 限hạn 量lượng 故cố 。 智trí 慧tuệ 之chi 名danh 有hữu 限hạn 有hữu 量lượng 能năng 稱xưng 能năng 知tri 唯duy 一nhất 名danh 故cố 。 是thị 故cố 少thiểu 名danh 不bất 稱xưng 多đa 體thể 。 次thứ 言ngôn 般Bát 若Nhã 利lợi 益ích 處xứ 廣quảng 者giả 。 是thị 明minh 般Bát 若Nhã 之chi 體thể 利lợi 益ích 處xứ 廣quảng 。 智trí 慧tuệ 之chi 名danh 所sở 不bất 能năng 詮thuyên 。 是thị 故cố 言ngôn 不bất 可khả 稱xưng 。 次thứ 言ngôn 究cứu 竟cánh 盡tận 知tri 故cố 名danh 稱xưng 者giả 。 是thị 明minh 智trí 慧tuệ 之chi 體thể 。 名danh 稱xưng 於ư 盡tận 知tri 而nhi 般Bát 若Nhã 體thể 都đô 無vô 所sở 知tri 。 謂vị 常thường 無vô 常thường 虛hư 實thật 有hữu 無vô 如như 是thị 一nhất 切thiết 。 不bất 可khả 得đắc 故cố 。 是thị 故cố 言ngôn 不bất 可khả 稱xưng 。 又hựu 釋thích 盡tận 知tri 體thể 相tướng 故cố 得đắc 以dĩ 名danh 稱xưng 其kỳ 體thể 相tướng 。 而nhi 般Bát 若Nhã 相tương/tướng 無vô 能năng 知tri 者giả 。 常thường 無vô 常thường 等đẳng 。 不bất 可khả 得đắc 故cố 。 由do 是thị 道Đạo 理lý 故cố 不bất 可khả 稱xưng 。 以dĩ 是thị 四tứ 義nghĩa 釋thích 不bất 可khả 稱xưng 。 是thị 顯hiển 名danh 體thể 不bất 得đắc 相tương 稱xứng 也dã 。 問vấn 般Bát 若Nhã 之chi 體thể 無vô 所sở 知tri 故cố 盡tận 知tri 之chi 名danh 不bất 得đắc 稱xưng 者giả 。 則tắc 如như 前tiền 釋thích 言ngôn 。 無vô 知tri 義nghĩa 是thị 慧tuệ 義nghĩa 。 是thị 名danh 可khả 稱xưng 般Bát 若Nhã 之chi 體thể 。 答đáp 無vô 知tri 之chi 名danh 亦diệc 不bất 稱xưng 體thể 。 直trực 是thị 遮già 詮thuyên 不bất 能năng 表biểu 示thị 故cố 。 但đãn 遮già 於ư 知tri 非phi 表biểu 於ư 無vô 故cố 。 問vấn 若nhược 爾nhĩ 甚thậm 深thâm 極cực 重trọng 之chi 言ngôn 是thị 舉cử 其kỳ 體thể 故cố 能năng 表biểu 示thị 。 能năng 表biểu 示thị 故cố 非phi 不bất 可khả 稱xưng 。 若nhược 甚thậm 深thâm 言ngôn 亦diệc 不bất 稱xưng 者giả 何hà 謂vị 此thử 言ngôn 是thị 舉cử 體thể 耶da 。 答đáp 甚thậm 深thâm 等đẳng 言ngôn 亦diệc 遮già 詮thuyên 。 但đãn 遮già 淺thiển 薄bạc 不bất 得đắc 深thâm 故cố 。 是thị 故cố 此thử 言ngôn 亦diệc 不bất 稱xưng 體thể 。 然nhiên 論luận 主chủ 意ý 向hướng 般Bát 若Nhã 體thể 。 而nhi 發phát 此thử 言ngôn 。 就tựu 般Bát 若Nhã 名danh 說thuyết 輕khinh 薄bạc 言ngôn 。 為vi 顯hiển 是thị 意ý 故cố 言ngôn 舉cử 體thể 。 非phi 謂vị 甚thậm 深thâm 之chi 言ngôn 能năng 稱xưng 般Bát 若Nhã 之chi 體thể 也dã 。 問vấn 若nhược 如như 是thị 者giả 。 前tiền 以dĩ 十thập 義nghĩa 釋thích 般Bát 若Nhã 名danh 。 皆giai 不bất 稱xưng 實thật 般Bát 若Nhã 之chi 體thể 。 亦diệc 不bất 稱xưng 於ư 般Bát 若Nhã 之chi 業nghiệp 。 云vân 何hà 而nhi 言ngôn 。 是thị 持trì 業nghiệp 釋thích 。 答đáp 般Bát 若Nhã 非phi 然nhiên 故cố 不bất 當đương 諸chư 名danh 。 而nhi 非phi 不bất 然nhiên 故cố 能năng 當đương 諸chư 名danh 。 又hựu 持trì 業nghiệp 釋thích 。 且thả 是thị 假giả 說thuyết 非phi 謂vị 實thật 然nhiên 故cố 不bất 相tương 違vi 也dã 。
第đệ 三tam 釋thích 到đáo 彼bỉ 岸ngạn 義nghĩa 者giả 。 到đáo 彼bỉ 岸ngạn 義nghĩa 乃nãi 有hữu 眾chúng 多đa 。 依y 此thử 經Kinh 論luận 略lược 出xuất 四tứ 義nghĩa 。 一nhất 者giả 從tùng 生sanh 死tử 此thử 岸ngạn 到đáo 涅Niết 槃Bàn 彼bỉ 岸ngạn 。 故cố 名danh 到đáo 彼bỉ 岸ngạn 如như 論luận 釋thích 言ngôn 。 三tam 乘thừa 之chi 人nhân 以dĩ 是thị 般Bát 若Nhã 到đáo 彼bỉ 岸ngạn 涅Niết 槃Bàn 滅diệt 。 一nhất 切thiết 憂ưu 苦khổ 。 以dĩ 是thị 義nghĩa 故cố 。 名danh 波Ba 羅La 蜜Mật 。 二nhị 者giả 從tùng 有hữu 相tương/tướng 此thử 岸ngạn 到đáo 無vô 相tướng 彼bỉ 岸ngạn 。 故cố 名danh 到đáo 彼bỉ 岸ngạn 。 如như 論luận 釋thích 言ngôn 。 是thị 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 等đẳng 以dĩ 色sắc 心tâm 二nhị 法pháp 推thôi 求cầu 破phá 壞hoại 不bất 得đắc 堅kiên 實thật 。 以dĩ 是thị 義nghĩa 故cố 。 名danh 波Ba 羅La 蜜Mật 。 三tam 者giả 從tùng 未vị 滿mãn 智trí 此thử 岸ngạn 到đáo 究cứu 竟cánh 智trí 彼bỉ 岸ngạn 故cố 名danh 到đáo 彼bỉ 岸ngạn 如như 論luận 釋thích 言ngôn 。 彼bỉ 岸ngạn 名danh 盡tận 一Nhất 切Thiết 智Trí 慧Tuệ 邊biên 智trí 。 名danh 不bất 可khả 破phá 壞hoại 相tương/tướng 。 不bất 可khả 破phá 壞hoại 。 相tương/tướng 者giả 即tức 是thị 如như 法Pháp 性tánh 實thật 際tế 。 以dĩ 其kỳ 實thật 故cố 。 不bất 可khả 破phá 壞hoại 。 是thị 三tam 事sự 攝nhiếp 入nhập 般Bát 若Nhã 中trung 故cố 。 名danh 波Ba 羅La 蜜Mật 。 四tứ 者giả 從tùng 有hữu 此thử 彼bỉ 岸ngạn 到đáo 無vô 彼bỉ 此thử 岸ngạn 。 無vô 所sở 到đáo 故cố 名danh 到đáo 彼bỉ 岸ngạn 如như 下hạ 文văn 言ngôn 。 此thử 彼bỉ 岸ngạn 不bất 度độ 。 故cố 名danh 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 金kim 鼓cổ 經Kinh 云vân 生sanh 死tử 涅Niết 槃Bàn 皆giai 妄vọng 見kiến 。 能năng 度độ 無vô 餘dư 故cố 。 名danh 波Ba 羅La 蜜Mật 。 此thử 四tứ 義nghĩa 中trung 第đệ 一nhất 第đệ 三tam 因nhân 中trung 說thuyết 果quả 是thị 有hữu 財tài 釋thích 。 第đệ 二nhị 第đệ 四tứ 說thuyết 其kỳ 已dĩ 到đáo 是thị 持trì 業nghiệp 釋thích 也dã 。 若nhược 以dĩ 此thử 大đại 慧tuệ 度độ 之chi 名danh 目mục 能năng 詮thuyên 者giả 是thị 依y 主chủ 釋thích 也dã 。
第đệ 四tứ 明minh 說thuyết 經Kinh 因nhân 緣duyên 者giả 。 如như 論luận 說thuyết 云vân 。 問vấn 曰viết 佛Phật 以dĩ 何hà 因nhân 緣duyên 故cố 。 說thuyết 摩Ma 訶Ha 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 經kinh 。 諸chư 佛Phật 之chi 法Pháp 。 不bất 以dĩ 無vô 事sự 及cập 小tiểu 因nhân 緣duyên 。 而nhi 自tự 發phát 言ngôn 。 譬thí 如như 須Tu 彌Di 山Sơn 王Vương 。 不bất 以dĩ 無vô 事sự 及cập 小tiểu 因nhân 緣duyên 而nhi 動động 。 今kim 有hữu 何hà 等đẳng 大đại 因nhân 緣duyên 故cố 。 佛Phật 說thuyết 是thị 經Kinh 。 答đáp 中trung 廣quảng 出xuất 眾chúng 多đa 因nhân 緣duyên 。 今kim 撮toát 其kỳ 要yếu 略lược 出xuất 六lục 因nhân 。 一nhất 為vi 廣quảng 示thị 。 菩Bồ 薩Tát 行hành 故cố 。 二nhị 為vi 不bất 違vi 諸chư 天thiên 請thỉnh 故cố 。 三tam 為vi 欲dục 斷đoạn 諸chư 人nhân 疑nghi 故cố 。 四tứ 為vi 欲dục 治trị 眾chúng 生sanh 病bệnh 故cố 。 五ngũ 為vi 欲dục 說thuyết 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 諦Đế 故cố 。 六lục 為vi 欲dục 伏phục 諸chư 論luận 議nghị 師sư 故cố 。 初sơ 為vi 廣quảng 示thị 菩Bồ 薩Tát 行hạnh 者giả 。 如như 論luận 說thuyết 言ngôn 。 佛Phật 於ư 三tam 藏tạng 中trung 廣quảng 引dẫn 種chủng 種chủng 譬thí 喻dụ 。 為vi 聲Thanh 聞Văn 說thuyết 法Pháp 。 而nhi 不bất 說thuyết 菩Bồ 薩Tát 道Đạo 。 唯duy 中trung 阿a 含hàm 本bổn 業nghiệp 經kinh 中trung 佛Phật 記ký 彌Di 勒Lặc 。 當đương 得đắc 作tác 佛Phật 。 亦diệc 不bất 說thuyết 種chủng 種chủng 菩Bồ 薩Tát 行hành 。 今kim 欲dục 為vi 彌Di 勒Lặc 。 等đẳng 廣quảng 說thuyết 諸chư 菩Bồ 薩Tát 行hành 。 故cố 說thuyết 是thị 經kinh 。 二nhị 為vi 不bất 違vi 諸chư 天thiên 請thỉnh 者giả 論luận 說thuyết 言ngôn 。
爾nhĩ 時thời 菩Bồ 薩Tát 。 菩Bồ 提Đề 樹thụ 下hạ 。 降hàng 魔ma 眾chúng 已dĩ 得đắc 無vô 上thượng 覺giác 。 是thị 時thời 三Tam 千Thiên 大Đại 千Thiên 世Thế 界Giới 。 主chủ 梵Phạm 天Thiên 王Vương 名danh 尸thi 棄khí 。 及cập 色sắc 界giới 諸chư 天thiên 。 等đẳng 釋Thích 提Đề 桓Hoàn 因Nhân 。 及cập 欲dục 界giới 諸chư 天thiên 。 等đẳng 皆giai 詣nghệ 佛Phật 所sở 。 請thỉnh 轉chuyển 法Pháp 輪luân 。 亦diệc 念niệm 本bổn 願nguyện 及cập 大đại 慈từ 悲bi 。 故cố 受thọ 請thỉnh 說thuyết 法Pháp 。 諸chư 法Pháp 甚thậm 深thâm 。 者giả 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 是thị 。 以dĩ 是thị 故cố 說thuyết 此thử 經Kinh 。 三tam 為vi 欲dục 斷đoạn 諸chư 人nhân 疑nghi 者giả 論luận 云vân 。 有hữu 人nhân 疑nghi 佛Phật 不phủ 。 得đắc 一Nhất 切Thiết 智Trí 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 諸chư 法pháp 無vô 量lượng 。 無vô 數số 云vân 何hà 一nhất 人nhân 。 能năng 知tri 一nhất 切thiết 法pháp 。 佛Phật 住trụ 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 實thật 相tướng 清thanh 淨tịnh 如như 虛hư 空không 。 無vô 量lượng 無vô 數số 。 法pháp 中trung 自tự 發phát 誠thành 言ngôn 。 我ngã 是thị 一Nhất 切Thiết 智Trí 人nhân 。 欲dục 斷đoạn 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 疑nghi 。 以dĩ 是thị 故cố 說thuyết 此thử 經Kinh 。 案án 云vân 此thử 中trung 發phát 誠thành 言ngôn 者giả 謂vị 不bất 妄vọng 語ngữ 。 有hữu 長trường/trưởng 舌thiệt 故cố 。 喻dụ 如như 世thế 共cộng 知tri 有hữu 長trường/trưởng 舌thiệt 者giả 如như 世thế 典điển 云vân 舌thiệt 長trường/trưởng 覆phú 鼻tị 必tất 不bất 妄vọng 語ngữ 。 依y 此thử 比tỉ 量lượng 證chứng 成thành 道Đạo 理lý 。 證chứng 知tri 如Như 來Lai 所sở 言ngôn 非phi 妄vọng 。 是thị 故cố 如Như 來Lai 。 有hữu 一Nhất 切Thiết 智Trí 以dĩ 是thị 斷đoạn 除trừ 眾chúng 生sanh 疑nghi 也dã 。 四tứ 為vi 欲dục 治trị 眾chúng 生sanh 病bệnh 者giả 論luận 云vân 。 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 為vi 結kết 使sử 病bệnh 之chi 所sở 煩phiền 惱não 。 無vô 始thỉ 已dĩ 來lai 。 無vô 人nhân 能năng 治trị 常thường 為vi 外ngoại 道đạo 惡ác 師sư 所sở 誤ngộ 。 我ngã 今kim 出xuất 世thế 。 為vi 大đại 醫y 王vương 。 集tập 諸chư 法pháp 藥dược 汝nhữ 等đẳng 當đương 服phục 。 以dĩ 是thị 故cố 說thuyết 此thử 經Kinh 。 五ngũ 為vi 欲dục 說thuyết 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 諦Đế 者giả 論luận 云vân 。 佛Phật 欲dục 說thuyết 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 悉tất 檀đàn 相tương/tướng 故cố 說thuyết 是thị 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 經kinh 。 有hữu 四tứ 種chủng 悉tất 檀đàn 。 何hà 者giả 為vi 四tứ 。 一nhất 者giả 世thế 界giới 悉tất 檀đàn 二nhị 者giả 各các 各các 為vi 人nhân 悉tất 檀đàn 三tam 者giả 對đối 治trị 悉tất 檀đàn 四tứ 者giả 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 悉tất 檀đàn 。 此thử 四tứ 悉tất 檀đàn 攝nhiếp 一nhất 切thiết 十Thập 二Nhị 部Bộ 經Kinh 。 八bát 萬vạn 四tứ 千thiên 法Pháp 藏tạng 。 皆giai 是thị 實thật 不bất 相tương 違vi 背bội 。 世thế 界giới 悉tất 檀đàn 者giả 有hữu 法pháp 從tùng 緣duyên 和hòa 合hợp 故cố 。 有hữu 無vô 別biệt 性tánh 。 如như 車xa 轅viên 輻bức 軸trục 輞võng 和hòa 合hợp 故cố 有hữu 無vô 別biệt 事sự 。 人nhân 亦diệc 如như 是thị 。 五ngũ 眾chúng 和hòa 合hợp 故cố 有hữu 。 無vô 別biệt 人nhân 也dã 。 問vấn 曰viết 如như 經kinh 說thuyết 言ngôn 一nhất 人nhân 出xuất 世thế 多đa 人nhân 蒙mông 度độ 。 又hựu 佛Phật 二nhị 夜dạ 經kinh 中trung 說thuyết 。 佛Phật 從tùng 得đắc 道Đạo 夜dạ 至chí 涅Niết 槃Bàn 夜dạ 是thị 二nhị 夜dạ 中trung 間gian 。 所sở 說thuyết 經Kinh 教giáo 一nhất 切thiết 皆giai 實thật 而nhi 不bất 顛điên 倒đảo 。 若nhược 實thật 無vô 人nhân 者giả 云vân 何hà 說thuyết 人nhân 等đẳng 。 答đáp 曰viết 人nhân 等đẳng 世thế 界giới 故cố 有hữu 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 故cố 無vô 。 如như 如như 法pháp 性tánh 。 實thật 際tế 世thế 界giới 故cố 無vô 。 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 故cố 有hữu 。 人nhân 等đẳng 亦diệc 如như 是thị 。 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 故cố 。 無vô 世thế 界giới 故cố 有hữu 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 五ngũ 眾chúng 因nhân 緣duyên 有hữu 故cố 有hữu 人nhân 。 非phi 如như 一nhất 人nhân 第đệ 二nhị 頭đầu 第đệ 三tam 手thủ 無vô 其kỳ 因nhân 緣duyên 而nhi 有hữu 假giả 名danh 。 如như 是thị 等đẳng 相tướng 。 名danh 世thế 界giới 悉tất 檀đàn 。 云vân 何hà 各các 各các 為vi 人nhân 悉tất 檀đàn 。 觀quán 人nhân 心tâm 行hành 。 而nhi 為vi 說thuyết 法Pháp 。 於ư 一nhất 事sự 中trung 。 或hoặc 聽thính 或hoặc 不bất 聽thính 。 如như 經Kinh 中trung 說thuyết 。 雜tạp 報báo 業nghiệp 故cố 。 雜tạp 生sanh 世thế 間gian 得đắc 雜tạp 觸xúc 得đắc 雜tạp 受thọ 。 又hựu 餘dư 經kinh 說thuyết 無vô 人nhân 得đắc 觸xúc 無vô 人nhân 得đắc 受thọ 。 前tiền 為vi 斷đoạn 見kiến 人nhân 後hậu 為vi 常thường 見kiến 人nhân 。 如như 是thị 等đẳng 相tướng 。 名danh 為vi 各các 各các 為vi 人nhân 悉tất 檀đàn 。 云vân 何hà 為vi 對đối 治trị 悉tất 檀đàn 。 有hữu 法pháp 對đối 治trị 即tức 有hữu 實thật 性tánh 則tắc 無vô 。 如như 不bất 淨tịnh 觀quán 於ư 欲dục 病bệnh 中trung 是thị 善thiện 對đối 治trị 。 於ư 瞋sân 病bệnh 中trung 不bất 名danh 為vi 善thiện 非phi 對đối 治trị 法pháp 。 如như 是thị 慈từ 心tâm 。 於ư 瞋sân 是thị 善thiện 於ư 欲dục 非phi 善thiện 。 如như 是thị 等đẳng 相tướng 。 名danh 為vi 對đối 治trị 。 云vân 何hà 名danh 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 悉tất 檀đàn 。 一nhất 切thiết 法pháp 性tánh 。 一nhất 切thiết 論luận 議nghị 。 一nhất 切thiết 是thị 非phi 一nhất 一nhất 可khả 破phá 。 諸chư 佛Phật 辟Bích 支Chi 佛Phật 。 阿A 羅La 漢Hán 所sở 行hành 真chân 實thật 。 法pháp 不bất 可khả 破phá 不bất 可khả 壞hoại 。 且thả 於ư 三tam 悉tất 檀đàn 中trung 所sở 不bất 通thông 此thử 中trung 皆giai 通thông 。 乃nãi 至chí 廣quảng 說thuyết 。 案án 云vân 總tổng 而nhi 言ngôn 之chi 。 一nhất 切thiết 教giáo 門môn 不bất 出xuất 二nhị 宗tông 。 所sở 謂vị 二nhị 諦đế 但đãn 於ư 世thế 諦đế 有hữu 多đa 差sai 別biệt 。 故cố 於ư 其kỳ 中trung 分phần/phân 出xuất 二nhị 種chủng 。 此thử 二nhị 之chi 餘dư 皆giai 屬thuộc 初sơ 一nhất 。 中trung 二nhị 悉tất 檀đàn 。 有hữu 何hà 異dị 者giả 。 通thông 而nhi 言ngôn 之chi 為vi 人nhân 悉tất 檀đàn 無vô 非phi 對đối 治trị 。 對đối 治trị 悉tất 檀đàn 亦diệc 是thị 為vi 人nhân 。 然nhiên 於ư 一nhất 事sự 中trung 。 有hữu 無vô 異dị 說thuyết 。 是thị 由do 人nhân 異dị 故cố 名danh 為vi 人nhân 。 不bất 由do 病bệnh 異dị 以dĩ 授thọ 別biệt 藥dược 。 唯duy 一nhất 事sự 故cố 不bất 名danh 對đối 治trị 。 若nhược 說thuyết 別biệt 法pháp 以dĩ 治trị 異dị 病bệnh 。 病bệnh 別biệt 藥dược 異dị 故cố 名danh 對đối 治trị 。 非phi 於ư 一nhất 事sự 中trung 。 為vi 人nhân 異dị 說thuyết 。 故cố 於ư 中trung 不bất 名danh 為vi 人nhân 。 除trừ 此thử 二nhị 種chủng 說thuyết 世thế 俗tục 事sự 皆giai 是thị 世thế 界giới 悉tất 檀đàn 所sở 攝nhiếp 。 問vấn 諸chư 佛Phật 說thuyết 法Pháp 。 無vô 不bất 為vi 人nhân 。 無vô 非phi 對đối 治trị 眾chúng 生sanh 病bệnh 者giả 。 云vân 何hà 初sơ 後hậu 二nhị 種chủng 悉tất 檀đàn 不bất 名danh 為vi 人nhân 不bất 名danh 對đối 治trị 。 答đáp 通thông 相tương/tướng 而nhi 言ngôn 有hữu 如Như 來Lai 問vấn 。 但đãn 為vi 直trực 示thị 世thế 俗tục 假giả 名danh 又hựu 為vi 直trực 顯hiển 勝thắng 義nghĩa 實thật 相tướng 。 如như 是thị 二nhị 種chủng 。 由do 諦đế 故cố 異dị 不bất 由do 人nhân 異dị 不bất 由do 病bệnh 別biệt 。 是thị 故cố 別biệt 立lập 初sơ 後hậu 二nhị 也dã 。 問vấn 若nhược 說thuyết 人nhân 等đẳng 世thế 諦đế 故cố 有hữu 非phi 如như 一nhất 人nhân 第đệ 二nhị 頭đầu 等đẳng 者giả 。 蘊uẩn 界giới 處xứ 中trung 何hà 法pháp 所sở 攝nhiếp 。 又hựu 若nhược 有hữu 人nhân 。 即tức 是thị 有hữu 我ngã 。 何hà 異dị 犢độc 子tử 部bộ 所sở 立lập 耶da 。 答đáp 薩tát 婆bà 多đa 宗tông 說thuyết 無vô 有hữu 人nhân 如như 第đệ 二nhị 頭đầu 。 蘊uẩn 界giới 處xứ 法pháp 所sở 不bất 攝nhiếp 故cố 。 犢độc 子tử 部bộ 說thuyết 實thật 有hữu 人nhân 法pháp 。 不bất 即tức 不bất 離ly 。 雖tuy 蘊uẩn 界giới 處xứ 之chi 所sở 不bất 攝nhiếp 。 而nhi 在tại 第đệ 五ngũ 不bất 可khả 說thuyết 藏tạng 。 今kim 大Đại 乘Thừa 說thuyết 因nhân 緣duyên 故cố 有hữu 而nhi 無vô 別biệt 性tánh 。 色sắc 心tâm 等đẳng 法pháp 。 皆giai 亦diệc 如như 是thị 。 若nhược 實thật 有hữu 人nhân 是thị 增tăng 益ích 邊biên 。 若nhược 都đô 無vô 人nhân 是thị 損tổn 減giảm 邊biên 。 大Đại 乘Thừa 不bất 爾nhĩ 。 從tùng 緣duyên 有hữu 故cố 離ly 損tổn 減giảm 邊biên 。 無vô 別biệt 性tánh 故cố 離ly 增tăng 益ích 邊biên 。 蘊uẩn 界giới 處xứ 中trung 何hà 法pháp 攝nhiếp 者giả 。 心tâm 不bất 相tương 應ứng 。 行hành 蘊uẩn 中trung 攝nhiếp 。 二nhị 十thập 四tứ 中trung 眾chúng 生sanh 同đồng 分phần/phân 攝nhiếp 。 當đương 知tri 法Pháp 界Giới 法pháp 處xứ 所sở 攝nhiếp 。 且thả 止chỉ 乘thừa 論luận 還hoàn 述thuật 本bổn 宗tông 。 六lục 為vi 欲dục 伏phục 諸chư 論luận 議nghị 師sư 者giả 論luận 云vân 。 欲dục 令linh 長trường 爪trảo 梵Phạm 志Chí 。 等đẳng 大đại 論luận 議nghị 師sư 於ư 佛Phật 法Pháp 中trung 。 生sanh 信tín 故cố 說thuyết 是thị 經kinh 。 彼bỉ 若nhược 不bất 聞văn 般Bát 若Nhã 氣khí 分phân 離ly 絕tuyệt 四tứ 句cú 。 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 法Pháp 。 小tiểu 信tín 尚thượng 不bất 得đắc 何hà 況huống 得đắc 道Đạo 果quả 。 乃nãi 至chí 廣quảng 說thuyết 。 長trường 爪trảo 梵Phạm 志Chí 。 論luận 議nghị 因nhân 緣duyên 此thử 中trung 應ưng 廣quảng 說thuyết 。 其kỳ 餘dư 諸chư 緣duyên 廣quảng 如như 論luận 說thuyết 。 說thuyết 經Kinh 因nhân 緣duyên 略lược 述thuật 如như 是thị 。
次thứ 第đệ 五ngũ 判phán 教giáo 者giả 分phần/phân 判phán 佛Phật 教giáo 諸chư 說thuyết 不bất 同đồng 。 今kim 且thả 略lược 出xuất 二nhị 說thuyết 平bình 章chương 是thị 非phi 。 有hữu 人nhân 說thuyết 言ngôn 一nhất 化hóa 教giáo 門môn 不bất 出xuất 二nhị 途đồ 。 一nhất 者giả 頓đốn 教giáo 二nhị 者giả 漸tiệm 教giáo 。 漸tiệm 教giáo 之chi 內nội 有hữu 其kỳ 五ngũ 時thời 。 一nhất 四Tứ 諦Đế 教giáo 二nhị 無vô 相tướng 教giáo 三tam 抑ức 揚dương 教giáo 四tứ 一Nhất 乘Thừa 教giáo 五ngũ 常thường 住trụ 教giáo 。 從tùng 淺thiển 至chí 深thâm 漸tiệm 次thứ 而nhi 說thuyết 。 今kim 此thử 經Kinh 等đẳng 諸chư 般Bát 若Nhã 教giáo 在tại 第đệ 二nhị 時thời 名danh 無vô 相tướng 教giáo 。 或hoặc 有hữu 說thuyết 者giả 。 出xuất 世thế 教giáo 門môn 不bất 過quá 三tam 品phẩm 。 所sở 謂vị 經kinh 說thuyết 三tam 種chủng 法Pháp 輪luân 如như 解giải 深thâm 密mật 經kinh 言ngôn 。 勝thắng 義nghĩa 生sanh 菩Bồ 薩Tát 。 白bạch 言ngôn 世Thế 尊Tôn 。 初sơ 於ư 一nhất 時thời 。 在tại 波ba 羅la 泥nê 斯tư 仙Tiên 人Nhân 墮Đọa 處Xứ 。 施Thí 鹿Lộc 林Lâm 中trung 。 唯duy 為vi 發phát 趣thú 聲Thanh 聞Văn 乘Thừa 者giả 。 以dĩ 四Tứ 諦Đế 相tướng 。 轉chuyển 正Chánh 法Pháp 輪luân 。 雖tuy 是thị 甚thậm 奇kỳ 。 甚thậm 為vi 希hy 有hữu 。 而nhi 是thị 法Pháp 輪luân 有hữu 上thượng 有hữu 容dung 。 是thị 未vị 了liễu 義nghĩa 。 是thị 諸chư 諍tranh 論luận 。 安an 足túc 處xứ 所sở 。 世Thế 尊Tôn 在tại 昔tích 。 第đệ 二nhị 時thời 中trung 。 唯duy 為vi 發phát 趣thú 。 修tu 大Đại 乘Thừa 者giả 。 依y 一nhất 切thiết 法pháp 。 空không 無vô 自tự 性tánh 無vô 生sanh 。 無vô 滅diệt 本bổn 來lai 寂tịch 靜tĩnh 。 自tự 性tánh 涅Niết 槃Bàn 。 以dĩ 隱ẩn 密mật 相tướng 。 轉chuyển 正Chánh 法Pháp 輪luân 。 而nhi 是thị 法Pháp 輪luân 亦diệc 是thị 有hữu 上thượng 。 是thị 未vị 了liễu 義nghĩa 。 是thị 諸chư 諍tranh 論luận 。 安an 足túc 處xứ 所sở 。 世Thế 尊Tôn 於ư 今kim 。 第đệ 三tam 時thời 中trung 。 普phổ 為vì 發phát 趣thú 。 一nhất 切thiết 乘thừa 者giả 。 依y 一nhất 切thiết 法pháp 。 空không 無vô 自tự 性tánh 無vô 生sanh 無vô 滅diệt 。 本bổn 來lai 寂tịch 靜tĩnh 。 自tự 性tánh 涅Niết 槃Bàn 。 無vô 自tự 性tánh 性tánh 。 以dĩ 顯hiển 了liễu 相tướng 。 轉chuyển 正Chánh 法Pháp 輪luân 。 無vô 上thượng 無vô 容dung 。 是thị 其kỳ 了liễu 義nghĩa 。 非phi 諸chư 諍tranh 論luận 。 安an 足túc 處xứ 所sở 。 今kim 此thử 大đại 品phẩm 并tinh 諸chư 般Bát 若Nhã 皆giai 是thị 第đệ 二nhị 法Pháp 輪luân 所sở 攝nhiếp 。 問vấn 是thị 二nhị 師sư 說thuyết 何hà 者giả 為vi 實thật 。 答đáp 二nhị 種chủng 教giáo 門môn 三tam 種chủng 法Pháp 輪luân 是thị 就tựu 一nhất 途đồ 亦diệc 有hữu 道Đạo 理lý 。 然nhiên 其kỳ 判phán 此thử 大đại 品phẩm 經kinh 等đẳng 皆giai 屬thuộc 第đệ 二nhị 時thời 攝nhiếp 。 第đệ 二nhị 法Pháp 輪luân 者giả 理lý 必tất 不bất 然nhiên 。 違vi 經kinh 論luận 故cố 。 如như 此thử 論luận 釋thích 畢tất 定định 品phẩm 言ngôn 。 須Tu 菩Bồ 提Đề 聞văn 法Pháp 華Hoa 經Kinh 。 說thuyết 若nhược 於ư 佛Phật 所sở 。 作tác 小tiểu 功công 德đức 。 乃nãi 至chí 戲hí 咲# 。 一nhất 稱xưng 南Nam 無mô 佛Phật 。 漸tiệm 漸tiệm 必tất 當đương 作tác 佛Phật 。 又hựu 聞văn 阿a 鞞bệ 跋bạt 致trí 。 品phẩm 中trung 有hữu 退thoái 不bất 退thoái 如như 法Pháp 華hoa 經kinh 中trung 。 畢tất 定định 餘dư 經kinh 說thuyết 有hữu 退thoái 有hữu 不bất 退thoái 。 是thị 故cố 今kim 問vấn 為vi 畢tất 定định 為vi 不bất 畢tất 定định 。 乃nãi 至chí 廣quảng 說thuyết 。 以dĩ 是thị 驗nghiệm 知tri 說thuyết 是thị 經Kinh 時thời 。 在tại 法pháp 華hoa 後hậu 。 即tức 示thị 第đệ 二nhị 時thời 者giả 不bất 應ưng 道Đạo 理lý 也dã 。 問vấn 若nhược 判phán 此thử 經Kinh 在tại 法pháp 華hoa 後hậu 者giả 是thị 說thuyết 云vân 何hà 通thông 。 如như 仁nhân 王vương 經kinh 言ngôn 爾nhĩ 時thời 大đại 眾chúng 。 各các 相tương 謂vị 言ngôn 。 大đại 覺giác 世Thế 尊Tôn 。 前tiền 已dĩ 為vi 我ngã 等đẳng 大đại 眾chúng 。 二nhị 十thập 九cửu 年niên 說thuyết 摩Ma 訶Ha 般Bát 若Nhã 。 金kim 剛cang 般Bát 若Nhã 天thiên 王vương 問vấn 般Bát 若Nhã 光quang 讚tán 。 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 今kim 日nhật 如Như 來Lai 。 放phóng 大đại 光quang 明minh 。 斯tư 作tác 何hà 事sự 。 答đáp 摩Ma 訶Ha 般Bát 若Nhã 。 非phi 一nhất 眾chúng 多đa 。 有hữu 在tại 前tiền 說thuyết 有hữu 在tại 後hậu 說thuyết 如như 論luận 說thuyết 言ngôn 。 此thử 經Kinh 二nhị 萬vạn 二nhị 千thiên 偈kệ 。 大đại 般Bát 若Nhã 十thập 萬vạn 偈kệ 。 若nhược 龍long 王vương 宮cung 阿a 修tu 羅la 宮cung 。 天thiên 宮cung 中trung 者giả 千thiên 億ức 萬vạn 偈kệ 。 乃nãi 至chí 廣quảng 說thuyết 。 以dĩ 是thị 義nghĩa 故cố 。 不bất 相tương 違vi 也dã 。 又hựu 此thử 論luận 云vân 復phục 次thứ 有hữu 二nhị 種chủng 說thuyết 法Pháp 。 一nhất 者giả 諍tranh 處xứ 二nhị 者giả 無vô 諍tranh 處xứ 。 諍tranh 處xứ 者giả 如như 餘dư 經kinh 。 今kim 欲dục 明minh 無vô 諍tranh 處xứ 故cố 說thuyết 是thị 摩Ma 訶Ha 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 經kinh 。 以dĩ 此thử 證chứng 知tri 。 今kim 此thử 經Kinh 者giả 同đồng 於ư 第đệ 三tam 顯hiển 了liễu 法Pháp 輪luân 。 非phi 諸chư 諍tranh 論luận 。 安an 足túc 處xứ 故cố 。 而nhi 判phán 此thử 經Kinh 等đẳng 示thị 第đệ 二nhị 法Pháp 輪luân 。 是thị 即tức 此thử 經Kinh 為vi 諍tranh 論luận 處xứ 。 不bất 應ưng 謂vị 論luận 說thuyết 是thị 無vô 諍tranh 。 又hựu 此thử 經Kinh 言ngôn 欲dục 求cầu 三tam 乘thừa 菩Bồ 提Đề 。 當đương 學học 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 又hựu 言ngôn 波Ba 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 中trung 雖tuy 。 無vô 法pháp 可khả 得đắc 。 而nhi 有hữu 三tam 乘thừa 之chi 教giáo 。 乃nãi 至chí 廣quảng 說thuyết 。 如như 解giải 深thâm 密mật 經kinh 中trung 。 亦diệc 言ngôn 一nhất 切thiết 聲Thanh 聞Văn 獨Độc 覺Giác 。 菩Bồ 薩Tát 皆giai 是thị 一nhất 。 妙diệu 清thanh 淨tịnh 道Đạo 。 當đương 知tri 此thử 經Kinh 。 同đồng 彼bỉ 第đệ 三tam 普phổ 為vì 發phát 趣thú 。 一nhất 切thiết 乘thừa 者giả 。 以dĩ 顯hiển 了liễu 相tướng 。 轉chuyển 正Chánh 法Pháp 輪luân 。 而nhi 彼bỉ 第đệ 二nhị 法Pháp 輪luân 中trung 言ngôn 唯duy 為vi 發phát 趣thú 。 修tu 大Đại 乘Thừa 者giả 。 何hà 得đắc 以dĩ 此thử 屬thuộc 彼bỉ 第đệ 二nhị 。 又hựu 此thử 經Kinh 如như 化hóa 品phẩm 言ngôn 。 若nhược 法pháp 有hữu 生sanh 滅diệt 者giả 如như 化hóa 。 若nhược 法pháp 無vô 生sanh 無vô 滅diệt 。 所sở 謂vị 無vô 誑cuống 相tương/tướng 涅Niết 槃Bàn 。 是thị 法pháp 非phi 變biến 化hóa 。 須Tu 菩Bồ 提Đề 言ngôn 。 如như 佛Phật 所sở 說thuyết 。 一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 性tánh 空không 。 非phi 聲Thanh 聞Văn 作tác 乃nãi 至chí 非phi 諸chư 佛Phật 作tác 。 云vân 何hà 涅Niết 槃Bàn 一nhất 法pháp 非phi 如như 化hóa 。 佛Phật 言ngôn 如như 是thị 如như 是thị 。 一nhất 切thiết 法pháp 性tánh 常thường 空không 。 若nhược 新tân 發phát 意ý 菩Bồ 薩Tát 。 聞văn 一nhất 切thiết 法pháp 。 皆giai 是thị 性tánh 空không 乃nãi 至chí 涅Niết 槃Bàn 。 亦diệc 皆giai 如như 化hóa 心tâm 即tức 驚kinh 怖bố 。 為vi 是thị 新tân 發phát 意ý 菩Bồ 薩Tát 。 故cố 分phân 別biệt 生sanh 滅diệt 者giả 如như 化hóa 不bất 生sanh 滅diệt 者giả 不bất 如như 化hóa 。 須Tu 菩Bồ 提Đề 言ngôn 。
世Thế 尊Tôn 云vân 何hà 。 令linh 新tân 發phát 意ý 菩Bồ 薩Tát 。 知tri 是thị 性tánh 空không
佛Phật 告cáo 須Tu 菩Bồ 提Đề 。
諸chư 法pháp 先tiên 有hữu 今kim 無vô 耶da 。 以dĩ 是thị 文văn 證chứng 當đương 知tri 。 此thử 經Kinh 說thuyết 涅Niết 槃Bàn 法pháp 。 亦diệc 無vô 自tự 性tánh 。 而nhi 彼bỉ 第đệ 二nhị 法Pháp 輪luân 中trung 言ngôn 一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 無vô 。 生sanh 無vô 滅diệt 本bổn 來lai 寂tịch 靜tĩnh 。 自tự 性tánh 涅Niết 槃Bàn 。 不bất 言ngôn 涅Niết 槃Bàn 無vô 自tự 性tánh 性tánh 。 第đệ 三tam 了liễu 義nghĩa 法Pháp 輪luân 中trung 言ngôn 一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 無vô 。 生sanh 無vô 滅diệt 乃nãi 至chí 涅Niết 槃Bàn 。 無vô 自tự 性tánh 性tánh 。 以dĩ 是thị 故cố 知tri 。 今kim 此thử 經Kinh 宗tông 超siêu 過quá 第đệ 二nhị 同đồng 第đệ 三tam 也dã 。 又hựu 華hoa 嚴nghiêm 經Kinh 云vân 。 生sanh 死tử 及cập 涅Niết 槃Bàn 是thị 二nhị 悉tất 虛hư 妄vọng 愚ngu 智trí 亦diệc 如như 是thị 。 二nhị 皆giai 無vô 真chân 實thật 。 今kim 此thử 經Kinh 云vân 。 色sắc 受thọ 想tưởng 等đẳng 。 如như 幻huyễn 如như 夢mộng 。 乃nãi 至chí 涅Niết 槃Bàn 。 如như 幻huyễn 如như 夢mộng 。 若nhược 當đương 有hữu 法pháp 勝thắng 涅Niết 槃Bàn 者giả 。 我ngã 說thuyết 亦diệc 復phục 。 如như 幻huyễn 如như 夢mộng 。 當đương 知tri 此thử 經Kinh 。 同đồng 彼bỉ 華hoa 嚴nghiêm 無vô 上thượng 無vô 容dung 。 究cứu 竟cánh 了liễu 義nghĩa 。 但đãn 其kỳ 教giáo 門môn 各các 各các 異dị 一nhất 耳nhĩ 。 第đệ 五ngũ 判phán 教giáo 略lược 述thuật 如như 之chi 。
第đệ 六lục 消tiêu 文văn 依y 論luận 廣quảng 釋thích 。
大Đại 慧Tuệ 度Độ 經Kinh 宗Tông 要Yếu 終Chung