大Đại 智Trí 度Độ 論Luận
Quyển 80
龍Long 樹Thụ 菩Bồ 薩Tát 造Tạo 後Hậu 秦Tần 鳩Cưu 摩Ma 羅La 什Thập 譯Dịch
大Đại 智Trí 度Độ 論Luận 釋Thích 無Vô 盡Tận 方Phương 便Tiện 品Phẩm 第đệ 六lục 十thập 七thất (# 卷quyển 八bát 十thập )#
聖thánh 者giả 龍long 樹thụ 造tạo
後hậu 秦tần 龜quy 茲tư 國quốc 三Tam 藏Tạng 鳩Cưu 摩Ma 羅La 什Thập 譯dịch
【# 經kinh 】# 。
爾nhĩ 時thời 須Tu 菩Bồ 提Đề 作tác 是thị 念niệm 。
是thị 諸chư 佛Phật 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 甚thậm 深thâm 。 我ngã 當đương 問vấn 佛Phật 。
作tác 是thị 念niệm 已dĩ 。 白bạch 佛Phật 言ngôn 。
世Thế 尊Tôn 。 是thị 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 不bất 可khả 盡tận 。
佛Phật 言ngôn 。
虛hư 空không 不bất 可khả 盡tận 故cố 。 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 不bất 可khả 盡tận 。
世Thế 尊Tôn 。 云vân 何hà 應ưng 生sanh 。 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。
佛Phật 言ngôn 。
色sắc 不bất 可khả 盡tận 故cố 。 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 應ưng 生sanh 。 受thọ 。 想tưởng 。 行hành 。 識thức 不bất 可khả 盡tận 故cố 。 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 應ưng 生sanh 。 檀Đàn 波Ba 羅La 蜜Mật 。 不bất 可khả 盡tận 故cố 。 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 應ưng 生sanh 。 尸Thi 羅La 波Ba 羅La 蜜Mật 。 羼Sằn 提Đề 波Ba 羅La 蜜Mật 。 毘Tỳ 梨Lê 耶Da 波Ba 羅La 蜜Mật 。 禪Thiền 波Ba 羅La 蜜Mật 。 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 不bất 可khả 盡tận 故cố 。 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 應ưng 生sanh 。 乃nãi 至chí 一Nhất 切Thiết 種Chủng 智Trí 。 不bất 可khả 盡tận 故cố 。 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 應ưng 生sanh 。
復phục 次thứ 。 須Tu 菩Bồ 提Đề 。 癡si 空không 不bất 可khả 盡tận 故cố 。 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 應ưng 生sanh 。 行hành 空không 不bất 可khả 盡tận 故cố 。 菩Bồ 薩Tát 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 應ưng 生sanh 。 識thức 空không 不bất 可khả 盡tận 故cố 。 菩Bồ 薩Tát 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 應ưng 生sanh 。 名danh 色sắc 空không 不bất 可khả 盡tận 故cố 。 菩Bồ 薩Tát 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 應ưng 生sanh 。 六lục 處xứ 空không 不bất 可khả 盡tận 故cố 。 菩Bồ 薩Tát 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 應ưng 生sanh 。 六lục 觸xúc 空không 不bất 可khả 盡tận 故cố 。 菩Bồ 薩Tát 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 應ưng 生sanh 。 受thọ 空không 不bất 可khả 盡tận 故cố 。 菩Bồ 薩Tát 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 應ưng 生sanh 。 愛ái 空không 不bất 可khả 盡tận 故cố 。 菩Bồ 薩Tát 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 應ưng 生sanh 。 取thủ 空không 不bất 可khả 盡tận 故cố 。 菩Bồ 薩Tát 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 應ưng 生sanh 。 有hữu 空không 不bất 可khả 盡tận 故cố 。 菩Bồ 薩Tát 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 應ưng 生sanh 。 生sanh 空không 不bất 可khả 盡tận 故cố 。 菩Bồ 薩Tát 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 應ưng 生sanh 。 老lão 。 死tử 。 憂ưu 。 悲bi 。 苦khổ 。 惱não 空không 不bất 可khả 盡tận 故cố 。 菩Bồ 薩Tát 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 應ưng 生sanh 。 如như 是thị 。 須Tu 菩Bồ 提Đề 。 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 應ưng 生sanh 。
須Tu 菩Bồ 提Đề 。 是thị 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。 是thị 獨độc 菩Bồ 薩Tát 法pháp 。 能năng 除trừ 諸chư 邊biên 顛điên 倒đảo 。 坐tọa 道Đạo 場Tràng 時thời 。 應ưng 如như 是thị 觀quán 。 當đương 得đắc 一nhất 切thiết 種chủng 智trí 。
須Tu 菩Bồ 提Đề 。 若nhược 有hữu 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 以dĩ 虛hư 空không 不bất 可khả 盡tận 法pháp 。 行hành 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 觀quán 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。 不bất 墮đọa 聲Thanh 聞Văn 。 辟Bích 支Chi 佛Phật 地Địa 。 住trụ 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 。
須Tu 菩Bồ 提Đề 。 若nhược 求cầu 菩Bồ 薩Tát 道Đạo 。 而nhi 轉chuyển 還hoàn 者giả 。 皆giai 離ly 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 念niệm 故cố 。 是thị 人nhân 不bất 知tri 。 云vân 何hà 行hành 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 以dĩ 虛hư 空không 不bất 可khả 盡tận 。 法pháp 觀quán 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。
須Tu 菩Bồ 提Đề 。 若nhược 求cầu 菩Bồ 薩Tát 道Đạo 。 而nhi 轉chuyển 還hoàn 者giả 。 皆giai 不bất 得đắc 是thị 。 方phương 便tiện 力lực 故cố 。 於ư 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 而nhi 轉chuyển 還hoàn 。
須Tu 菩Bồ 提Đề 。 若nhược 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 於ư 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 。 不bất 轉chuyển 還hoàn 者giả 。 皆giai 得đắc 是thị 方phương 便tiện 力lực 故cố 。
須Tu 菩Bồ 提Đề 。 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 應ưng 以dĩ 虛hư 空không 不bất 可khả 盡tận 。 法pháp 觀quán 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 應ưng 以dĩ 虛hư 空không 不bất 可khả 盡tận 。 法pháp 生sanh 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。
如như 是thị 。 須Tu 菩Bồ 提Đề 。 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 觀quán 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 時thời 。 不bất 見kiến 法pháp 無vô 因nhân 緣duyên 生sanh 。 不bất 見kiến 法pháp 常thường 不bất 滅diệt 。 不bất 見kiến 法pháp 有hữu 我ngã 。 人nhân 。 壽thọ 者giả 。 命mạng 者giả 。 眾chúng 生sanh 。 知tri 者giả 。 見kiến 者giả 。 不bất 見kiến 法pháp 無vô 常thường 。 不bất 見kiến 法pháp 苦khổ 。 不bất 見kiến 法pháp 無vô 我ngã 。 不bất 見kiến 法pháp 寂tịch 滅diệt 非phi 寂tịch 滅diệt 。 如như 是thị 。 須Tu 菩Bồ 提Đề 。 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 行hành 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 應ưng 如như 是thị 觀quán 。 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。
須Tu 菩Bồ 提Đề 。 若nhược 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 能năng 如như 是thị 行hành 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 是thị 時thời 不bất 見kiến 色sắc 若nhược 常thường 。 若nhược 無vô 常thường 。 若nhược 苦khổ 。 若nhược 樂nhạo/nhạc/lạc 。 若nhược 我ngã 。 若nhược 無vô 我ngã 。 若nhược 寂tịch 滅diệt 。 若nhược 非phi 寂tịch 滅diệt 。 受thọ 。 想tưởng 。 行hành 。 識thức 亦diệc 如như 是thị 。
須Tu 菩Bồ 提Đề 。 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 是thị 時thời 亦diệc 不bất 見kiến 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 亦diệc 不bất 見kiến 以dĩ 是thị 法pháp 見kiến 。 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 禪Thiền 波Ba 羅La 蜜Mật 。 乃nãi 至chí 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 。 亦diệc 不bất 見kiến 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 。 亦diệc 不bất 見kiến 以dĩ 是thị 法pháp 見kiến 。 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 。
如như 是thị 。 須Tu 菩Bồ 提Đề 。 一nhất 切thiết 法pháp 不bất 可khả 得đắc 故cố 。 是thị 為vi 應ưng 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 行hành 。
若nhược 菩Bồ 薩Tát 行hành 無vô 所sở 得đắc 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 時thời 。 惡ác 魔ma 愁sầu 毒độc 。 如như 箭tiễn 入nhập 心tâm 。 譬thí 如như 人nhân 新tân 喪táng 父phụ 母mẫu 。 如như 是thị 。 須Tu 菩Bồ 提Đề 。 惡ác 魔ma 見kiến 菩Bồ 薩Tát 行hành 無vô 所sở 得đắc 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 時thời 。 便tiện 大đại 愁sầu 毒độc 。 如như 箭tiễn 入nhập 心tâm 。
須Tu 菩Bồ 提Đề 白bạch 佛Phật 言ngôn 。
世Thế 尊Tôn 。 但đãn 一nhất 魔ma 愁sầu 毒độc 。 三Tam 千Thiên 大Đại 千Thiên 世Thế 界Giới 中trung 。 魔ma 亦diệc 復phục 愁sầu 毒độc 。
佛Phật 告cáo 須Tu 菩Bồ 提Đề 。
三Tam 千Thiên 大Đại 千Thiên 世Thế 界Giới 中trung 。 諸chư 惡ác 魔ma 皆giai 愁sầu 毒độc 。 如như 箭tiễn 入nhập 心tâm 。 各các 於ư 其kỳ 坐tọa 。 不bất 能năng 自tự 安an 。
須Tu 菩Bồ 提Đề 。 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 能năng 如như 是thị 行hành 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 是thị 時thời 一nhất 切thiết 。 世thế 間gian 天thiên 及cập 人nhân 。 阿a 修tu 羅la 。 不bất 能năng 得đắc 其kỳ 便tiện 。 令linh 其kỳ 憂ưu 惱não 。 須Tu 菩Bồ 提Đề 。 以dĩ 是thị 故cố 。 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 欲dục 得đắc 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 。 當đương 行hành 是thị 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。
菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 行hành 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 時thời 。 具cụ 足túc 修tu 檀Đàn 波Ba 羅La 蜜Mật 。 尸Thi 羅La 波Ba 羅La 蜜Mật 。 羼Sằn 提Đề 波Ba 羅La 蜜Mật 。 毘Tỳ 梨Lê 耶Da 波Ba 羅La 蜜Mật 。 禪Thiền 波Ba 羅La 蜜Mật 。 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 須Tu 菩Bồ 提Đề 。 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 行hành 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 時thời 。 具cụ 足túc 諸chư 波Ba 羅La 蜜Mật 。
須Tu 菩Bồ 提Đề 白bạch 佛Phật 言ngôn 。
世Thế 尊Tôn 。 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 行hành 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 時thời 。 云vân 何hà 具cụ 足túc 。 檀Đàn 波Ba 羅La 蜜Mật 。 尸Thi 羅La 波Ba 羅La 蜜Mật 。 羼Sằn 提Đề 波Ba 羅La 蜜Mật 。 毘Tỳ 梨Lê 耶Da 波Ba 羅La 蜜Mật 。 禪Thiền 波Ba 羅La 蜜Mật 。 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。
佛Phật 告cáo 須Tu 菩Bồ 提Đề 。
菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 所sở 有hữu 布bố 施thí 。 皆giai 迴hồi 向hướng 薩Tát 婆Bà 若Nhã 。 如như 是thị 。 須Tu 菩Bồ 提Đề 。 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 行hành 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 時thời 。 具cụ 足túc 檀Đàn 波Ba 羅La 蜜Mật 。 須Tu 菩Bồ 提Đề 。 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 所sở 有hữu 持trì 戒giới 。 皆giai 迴hồi 向hướng 薩Tát 婆Bà 若Nhã 。 是thị 為vi 具cụ 足túc 。 尸Thi 羅La 波Ba 羅La 蜜Mật 。 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 所sở 有hữu 忍nhẫn 辱nhục 。 皆giai 迴hồi 向hướng 薩Tát 婆Bà 若Nhã 。 是thị 為vi 具cụ 足túc 。 羼Sằn 提Đề 波Ba 羅La 蜜Mật 。 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 所sở 有hữu 精tinh 進tấn 。 皆giai 迴hồi 向hướng 薩Tát 婆Bà 若Nhã 。 是thị 為vi 具cụ 足túc 。 毘Tỳ 梨Lê 耶Da 波Ba 羅La 蜜Mật 。 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 所sở 有hữu 禪thiền 定định 。 皆giai 迴hồi 向hướng 薩Tát 婆Bà 若Nhã 。 是thị 為vi 具cụ 足túc 。 禪Thiền 波Ba 羅La 蜜Mật 。 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 所sở 有hữu 智trí 慧tuệ 。 皆giai 迴hồi 向hướng 薩Tát 婆Bà 若Nhã 。 是thị 為vi 具cụ 足túc 。 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 如như 是thị 。 須Tu 菩Bồ 提Đề 。 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 行hành 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 具cụ 足túc 六Lục 波Ba 羅La 蜜Mật 。
【# 論luận 】#
釋thích 曰viết 。
須Tu 菩Bồ 提Đề 從tùng 佛Phật 聞văn 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 種chủng 種chủng 相tương/tướng 。 初sơ 聞văn 。
畢tất 竟cánh 空không 相tướng
中trung 聞văn 。
囑chúc 累lụy
如như 似tự 有hữu 。 後hậu 還hoàn 聞văn 說thuyết 。
空không
所sở 謂vị 般Bát 若Nhã 義nghĩa 無vô 量lượng 。 名danh 。 字tự 。 句cú 眾chúng 有hữu 量lượng 。
是thị 時thời 。 須Tu 菩Bồ 提Đề 作tác 是thị 念niệm 。
諸chư 佛Phật 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 甚thậm 深thâm 。 我ngã 當đương 問vấn 佛Phật 所sở 以dĩ 甚thậm 深thâm 。
佛Phật 說thuyết 菩Bồ 提Đề 少thiểu 許hứa 分phần/phân 。 但đãn 為vi 破phá 眾chúng 生sanh 顛điên 倒đảo 故cố 。 不bất 具cụ 足túc 說thuyết 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 無vô 能năng 受thọ 者giả 故cố 。
若nhược 人nhân 取thủ 如như 相tương/tướng 。
佛Phật 言ngôn 。
如như 亦diệc 空không 。 無vô 生sanh 。 住trụ 。 滅diệt 故cố 。 若nhược 法pháp 無vô 生sanh 。 住trụ 。 滅diệt 。 是thị 法pháp 即tức 無vô 。
法pháp 性tánh 。 實thật 際tế 亦diệc 如như 是thị 。
若nhược 有hữu 取thủ 畢tất 竟cánh 空không 者giả 。 亦diệc 言ngôn 非phi 也dã 。
何hà 以dĩ 故cố 。 若nhược 畢tất 竟cánh 空không 是thị 定định 相tương/tướng 可khả 取thủ 。 是thị 非phi 畢tất 竟cánh 空không 。
是thị 故cố 言ngôn
甚thậm 深thâm
我ngã 當đương 更cánh 問vấn 佛Phật 。
須Tu 菩Bồ 提Đề 作tác 是thị 念niệm 已dĩ 。 如như 佛Phật 自tự 說thuyết 。
三tam 世thế 諸chư 佛Phật 。 用dụng 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 得đắc 道Đạo 。 般Bát 若Nhã 故cố 不bất 盡tận 。 已dĩ 不bất 盡tận 。 今kim 不bất 盡tận 。 當đương 不bất 盡tận 。
是thị 故cố 我ngã 今kim 但đãn 問vấn
不bất 盡tận
義nghĩa 。
佛Phật 答đáp 。
如như 虛hư 空không 不bất 盡tận 故cố 。 般Bát 若Nhã 亦diệc 不bất 盡tận 。
如như 虛hư 空không 無vô 有hữu 法pháp 。 但đãn 有hữu 名danh 字tự 。 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 亦diệc 如như 是thị 。
般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 若nhược 如như 虛hư 空không 。 無vô 所sở 有hữu 故cố 不bất 可khả 盡tận 。 云vân 何hà 菩Bồ 薩Tát 。 能năng 生sanh 是thị 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。
能năng 生sanh
者giả 。 菩Bồ 薩Tát 云vân 何hà 。 心tâm 中trung 生sanh 能năng 行hành 。 能năng 得đắc 。
佛Phật 答đáp 。
色sắc 無vô 盡tận 故cố 。 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 應ưng 生sanh 。
如như 色sắc 初sơ 。 後hậu 。 中trung 生sanh 不bất 可khả 得đắc 。 色sắc 即tức 。 生sanh 色sắc 不bất 可khả 得đắc 。 離ly 色sắc 。 生sanh 色sắc 不bất 可khả 得đắc 。 生sanh 不bất 可khả 得đắc 。 生sanh 生sanh 不bất 可khả 得đắc 。 如như 先tiên 破phá 生sanh 中trung 說thuyết 。
生sanh 不bất 可khả 得đắc 故cố 。 色sắc 亦diệc 不bất 可khả 得đắc 。 色sắc 不bất 可khả 得đắc 故cố 。 色sắc 生sanh 不bất 可khả 得đắc 。
二nhị 法pháp 不bất 可khả 得đắc 故cố 。 色sắc 如như 幻huyễn 。 如như 夢mộng 。 但đãn 誑cuống 人nhân 眼nhãn 。
若nhược 色sắc 有hữu 生sanh 必tất 有hữu 盡tận 。 以dĩ 無vô 生sanh 故cố 亦diệc 無vô 盡tận 。
色sắc 真chân 相tương/tướng 即tức 是thị 般Bát 若Nhã 。 波Ba 羅La 蜜Mật 相tương/tướng 。 是thị 故cố 說thuyết 。
色sắc 不bất 可khả 盡tận 。 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 亦diệc 不bất 可khả 盡tận 。
受thọ 。 想tưởng 。 行hành 。 識thức 。 檀Đàn 波Ba 羅La 蜜Mật 。 乃nãi 至chí 一Nhất 切Thiết 種Chủng 智Trí 。 亦diệc 如như 是thị 。
復phục 次thứ 。
應ưng 生sanh 般Bát 若Nhã
者giả 。 無vô 明minh 虛hư 空không 不bất 可khả 盡tận 故cố 。
若nhược 人nhân 但đãn 觀quán 畢tất 竟cánh 空không 。 多đa 墮đọa 斷đoạn 滅diệt 邊biên 。 若nhược 觀quán 有hữu 。 多đa 墮đọa 常thường 邊biên 。 離ly 是thị 二nhị 邊biên 故cố 。 說thuyết 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 空không 。
何hà 以dĩ 故cố 。 若nhược 法pháp 從tùng 因nhân 緣duyên 和hòa 合hợp 生sanh 。 是thị 法pháp 無vô 有hữu 定định 性tánh 。 若nhược 法pháp 無vô 定định 性tánh 。 即tức 是thị 畢tất 竟cánh 空không 寂tịch 滅diệt 相tương/tướng 。 離ly 二nhị 邊biên 故cố 。 假giả 名danh 為vi 中Trung 道Đạo 。 是thị 故cố 說thuyết 。
十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。 如như 虛hư 空không 無vô 法pháp 故cố 不bất 盡tận
癡si 亦diệc 從tùng 因nhân 緣duyên 和hòa 合hợp 生sanh 。 故cố 無vô 自tự 相tương/tướng 。 無vô 自tự 相tướng 故cố 。 畢tất 竟cánh 空không 如như 虛hư 空không 。
復phục 次thứ 。 因nhân 緣duyên 生sanh 故cố 無vô 實thật 。 如như 《# 經kinh 》# 中trung 說thuyết 。
因nhân 眼nhãn 緣duyên 色sắc 生sanh 觸xúc 念niệm 。 觸xúc 念niệm 從tùng 癡si 生sanh 。
觸xúc 念niệm 不bất 在tại 眼nhãn 中trung 。 不bất 在tại 色sắc 中trung 。 不bất 在tại 內nội 。 不bất 在tại 外ngoại 。 亦diệc 不bất 在tại 中trung 間gian 。 亦diệc 不bất 從tùng 十thập 方phương 三tam 世thế 來lai 。 是thị 法pháp 定định 相tướng 不bất 可khả 得đắc 。
何hà 以dĩ 故cố 。 一nhất 切thiết 法pháp 入nhập 如như 故cố 。
若nhược 得đắc 是thị 無vô 明minh 定định 相tương/tướng 。 即tức 是thị 智trí 慧tuệ 。 不bất 名danh 為vi 癡si 。
是thị 故cố 癡si 相tương/tướng 。 智trí 慧tuệ 相tương/tướng 無vô 異dị 。 癡si 實thật 相tướng 即tức 是thị 智trí 慧tuệ 。 取thủ 著trước 智trí 慧tuệ 相tương/tướng 即tức 是thị 癡si 。
是thị 故cố 癡si 實thật 相tướng 。 畢tất 竟cánh 清thanh 淨tịnh 。 如như 虛hư 空không 無vô 生sanh 無vô 滅diệt 。
是thị 故cố 說thuyết
得đắc 是thị 觀quán 故cố 。 迴hồi 向hướng 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 。 即tức 名danh 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。
問vấn 曰viết 。
若nhược 無vô 無vô 明minh 。 亦diệc 無vô 諸chư 行hành 等đẳng 。 云vân 何hà 說thuyết 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。
答đáp 曰viết 。
說thuyết 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 有hữu 三tam 種chủng 。
一nhất 者giả 。 凡phàm 夫phu 肉nhục 眼nhãn 所sở 見kiến 。 顛điên 倒đảo 著trước 我ngã 心tâm 。 起khởi 諸chư 煩phiền 惱não 。 業nghiệp 。 往vãng 來lai 生sanh 死tử 中trung 。
二nhị 者giả 。 賢hiền 聖thánh 以dĩ 法Pháp 眼nhãn 。 分phân 別biệt 諸chư 法pháp 。 老lão 。 病bệnh 。 死tử 。 心tâm 厭yếm 。 欲dục 出xuất 世thế 間gian 。 求cầu 老lão 。 死tử 因nhân 緣duyên 由do 生sanh 故cố 。 是thị 生sanh 由do 諸chư 煩phiền 惱não 。 業nghiệp 因nhân 緣duyên 。
何hà 以dĩ 故cố 。 無vô 煩phiền 惱não 人nhân 則tắc 不bất 生sanh 。 是thị 故cố 知tri 煩phiền 惱não 為vi 生sanh 因nhân 。 煩phiền 惱não 因nhân 緣duyên 是thị 無vô 明minh 。 無vô 明minh 故cố 。 應ưng 捨xả 而nhi 取thủ 。 應ưng 取thủ 而nhi 捨xả 。 何hà 者giả 應ưng 捨xả 。 老lão 。 病bệnh 諸chư 苦khổ 因nhân 緣duyên 煩phiền 惱não 應ưng 捨xả 。 以dĩ 少thiểu 顛điên 倒đảo 樂nhạo/nhạc/lạc 因nhân 緣duyên 故cố 而nhi 取thủ 。 持trì 戒giới 。 禪thiền 定định 。 智trí 慧tuệ 。 諸chư 善thiện 根căn 本bổn 。 是thị 涅Niết 槃Bàn 樂nhạo/nhạc/lạc 因nhân 緣duyên 。 是thị 事sự 應ưng 取thủ 而nhi 捨xả 。 是thị 中trung 無vô 有hữu 知tri 者giả 。 見kiến 者giả 。 作tác 者giả 。
何hà 以dĩ 故cố 。 是thị 法pháp 無vô 定định 相tương/tướng 。 但đãn 從tùng 虛hư 誑cuống 因nhân 緣duyên 相tương 續tục 生sanh 。 行hành 者giả 知tri 是thị 。 虛hư 誑cuống 不bất 實thật 。 則tắc 不bất 生sanh 戲hí 論luận 。 是thị 但đãn 滅diệt 苦khổ 故cố 。 入nhập 於ư 涅Niết 槃Bàn 。 不bất 究cứu 盡tận 求cầu 諸chư 苦khổ 相tương/tướng 。
三tam 者giả 。 諸chư 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 大đại 智trí 人nhân 利lợi 根căn 故cố 。 但đãn 求cầu 究cứu 盡tận 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 根căn 本bổn 相tương/tướng 。 不bất 以dĩ 憂ưu 怖bố 自tự 沒một 。 求cầu 時thời 不bất 得đắc 定định 相tương/tướng 。 老lão 法pháp 畢tất 竟cánh 空không 。 但đãn 從tùng 虛hư 誑cuống 假giả 名danh 有hữu 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。
分phân 別biệt 諸chư 法pháp 相tương/tướng 者giả 。 說thuyết 老lão 是thị 心tâm 不bất 相tương 應ứng 行hành 。 是thị 相tướng 不bất 可khả 得đắc 。 頭đầu 白bạch 等đẳng 是thị 色sắc 相tướng 。 非phi 老lão 相tương/tướng 。 二nhị 事sự 不bất 可khả 得đắc 故cố 。 無vô 老lão 相tương/tướng 。
復phục 次thứ 。 世thế 人nhân 名danh 老lão 相tương/tướng 。
髮phát 白bạch 。 齒xỉ 離ly 。 面diện 皺trứu 。 身thân 曲khúc 。 羸luy 瘦sấu 。 力lực 薄bạc 。 諸chư 根căn 闇ám 塞tắc 。 如như 是thị 等đẳng 名danh 老lão 相tương/tướng 。 但đãn 是thị 事sự 不bất 然nhiên 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 髮phát 白bạch 非phi 唯duy 老lão 者giả 。 又hựu 年niên 壯tráng 而nhi 白bạch 。 老lão 年niên 而nhi 黑hắc 者giả 。 羸luy 瘦sấu 。 皺trứu 曲khúc 亦diệc 爾nhĩ 。 有hữu 人nhân 老lão 而nhi 。 諸chư 根căn 明minh 利lợi 。 少thiểu 而nhi 闇ám 塞tắc 者giả 。 又hựu 服phục 還hoàn 年niên 藥dược 。 雖tuy 老lão 而nhi 壯tráng 。 如như 是thị 老lão 無vô 定định 相tướng 。 無vô 定định 相tương/tướng 故cố 。 諸chư 法pháp 和hòa 合hợp 。 假giả 名danh 為vi 老lão 。 又hựu 如như 假giả 輪luân 。 軸trục 。 轅viên 。 輻bức 等đẳng 為vi 車xa 。 是thị 假giả 名danh 非phi 實thật 。
復phục 次thứ 。 有hữu 人nhân 言ngôn 。
說thuyết 果quả 報báo 五ngũ 眾chúng 故cố 相tương/tướng 。 名danh 為vi 老lão 。 是thị 亦diệc 不bất 然nhiên 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 一nhất 切thiết 有hữu 為vi 法pháp 。 念niệm 念niệm 生sanh 滅diệt 不bất 住trụ 。 若nhược 不bất 住trụ 則tắc 無vô 故cố 。 無vô 故cố 則tắc 無vô 老lão 。 一nhất 切thiết 有hữu 為vi 法pháp 若nhược 有hữu 住trụ 。 則tắc 無vô 無vô 常thường 。 若nhược 無vô 無vô 常thường 即tức 是thị 常thường 。 若nhược 常thường 則tắc 無vô 老lão 。 何hà 況huống 非phi 常thường 非phi 無vô 常thường 。 畢tất 竟cánh 空không 中trung 而nhi 有hữu 老lão 。
復phục 次thứ 。 諸chư 法pháp 畢tất 竟cánh 空không 中trung 。 生sanh 相tướng 不bất 可khả 得đắc 。 何hà 況huống 有hữu 老lão 。
如như 是thị 等đẳng 種chủng 種chủng 因nhân 緣duyên 。 求cầu 老lão 法pháp 不bất 可khả 得đắc 。 不bất 可khả 得đắc 故cố 無vô 相tướng 。 如như 虛hư 空không 不bất 可khả 盡tận 。
如như 老lão 。 乃nãi 至chí 無vô 明minh 亦diệc 如như 是thị 。
破phá 無vô 明minh 。 如như 上thượng 說thuyết 。
菩Bồ 薩Tát 觀quán 諸chư 法pháp 實thật 相tướng 。 畢tất 竟cánh 空không 無vô 所sở 有hữu 。 無vô 所sở 得đắc 。 亦diệc 不bất 著trước 是thị 事sự 故cố 。 於ư 眾chúng 生sanh 中trung 。 而nhi 生sanh 大đại 悲bi 。
眾chúng 生sanh 愚ngu 癡si 故cố 。 於ư 不bất 實thật 顛điên 倒đảo 虛hư 妄vọng 。 法pháp 中trung 受thọ 諸chư 苦khổ 惱não 。
初sơ
十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên
但đãn 是thị 凡phàm 夫phu 人nhân 故cố 。 於ư 是thị 中trung 不bất 求cầu 是thị 非phi 。 第đệ 二nhị 。
十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên
二Nhị 乘Thừa 人nhân 及cập 未vị 得đắc 無Vô 生Sanh 忍Nhẫn 。 法pháp 菩Bồ 薩Tát 所sở 觀quán 。 第đệ 三tam 。
十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên
從tùng 得đắc 無Vô 生Sanh 忍Nhẫn 法Pháp 。 乃nãi 至chí 坐tọa 道Đạo 場Tràng 。 菩Bồ 薩Tát 所sở 觀quán 。
是thị 故cố 說thuyết
無vô 明minh 虛hư 空không 不bất 可khả 盡tận 。 乃nãi 至chí 憂ưu 。 悲bi 。 苦khổ 。 惱não 虛hư 空không 不bất 可khả 盡tận 故cố 。 菩Bồ 薩Tát 行hành 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。
如như 是thị 深thâm 觀quán 因nhân 緣duyên 法pháp 。 離ly 諸chư 邊biên 。 顛điên 倒đảo 。
者giả 。
邊biên
名danh 常thường 邊biên 。 斷đoạn 滅diệt 邊biên 。 有hữu 邊biên 。 無vô 邊biên 。 實thật 邊biên 。 空không 邊biên 。 世thế 間gian 有hữu 邊biên 。 等đẳng 著trước 諸chư 邊biên 。
顛điên 倒đảo
者giả 。 無vô 常thường 中trung 起khởi 常thường 等đẳng 諸chư 顛điên 倒đảo 煩phiền 惱não 。 觀quán 是thị 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 法pháp 。 諸chư 邊biên 。 顛điên 倒đảo 滅diệt 。
諸chư 煩phiền 惱não 有hữu 二nhị 分phần 。
一nhất 者giả 。 外ngoại 道đạo 邪tà 見kiến 人nhân 名danh 為vi 。
邊biên
二nhị 者giả 。 餘dư 眾chúng 生sanh 煩phiền 惱não 名danh 為vi 。
顛điên 倒đảo
觀quán 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。 是thị 二nhị 種chủng 煩phiền 惱não 皆giai 滅diệt 。
是thị 第đệ 三tam
十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên
觀quán 甚thậm 深thâm 。 唯duy 諸chư 菩Bồ 薩Tát 。 坐tọa 道Đạo 場Tràng 者giả 能năng 觀quán 。 先tiên 雖tuy 能năng 觀quán 。 未vị 能năng 具cụ 足túc 。 如như 《# 城thành 譬thí 喻dụ 經kinh 》# 中trung 說thuyết 。
佛Phật 言ngôn 。
我ngã 本bổn 未vị 得đắc 道Đạo 時thời 。 如như 是thị 思tư 惟duy 。
眾chúng 生sanh 可khả 愍mẫn 。 深thâm 入nhập 嶮hiểm 道đạo 。 所sở 謂vị 數sác 數sác 生sanh 。 數sác 數sác 老lão 。 數sác 數sác 死tử 。 往vãng 來lai 世thế 間gian 。 不bất 知tri 出xuất 處xứ 。 我ngã 即tức 時thời 復phục 作tác 是thị 念niệm 。
何hà 因nhân 緣duyên 有hữu 老lão 死tử 。 如như 是thị 求cầu 覓mịch 時thời 得đắc 實thật 智trí 慧tuệ 。 生sanh 因nhân 緣duyên 是thị 老lão 死tử 等đẳng 。
是thị 故cố 知tri 第đệ 三tam 觀quán 。 坐tọa 道Đạo 場Tràng 乃nãi 得đắc 。 如như 《# 經kinh 》# 廣quảng 說thuyết 。
又hựu 復phục 觀quán 如như 是thị 因nhân 緣duyên 法pháp 。 過quá 於ư 二Nhị 乘Thừa 。 得đắc 一Nhất 切Thiết 種Chủng 智Trí 。 若nhược 有hữu 人nhân 於ư 佛Phật 道Đạo 退thoái 者giả 。 皆giai 不bất 得đắc 是thị 甚thậm 深thâm 觀quán 故cố 。 若nhược 得đắc 是thị 觀quán 則tắc 不bất 退thoái 。
何hà 以dĩ 故cố 。 深thâm 入nhập 畢tất 竟cánh 空không 中trung 。 則tắc 不bất 見kiến 聲Thanh 聞Văn 。 辟Bích 支Chi 佛Phật 地Địa 。 不bất 見kiến 故cố 則tắc 不bất 於ư 是thị 中trung 住trụ 。
復phục 次thứ 。 能năng 如như 是thị 觀quán 。 因nhân 緣duyên 法pháp 者giả 。 不bất 見kiến 有hữu 一nhất 法pháp 定định 自tự 在tại 無vô 。 因nhân 緣duyên 而nhi 生sanh 。 一nhất 切thiết 法pháp 不bất 自tự 在tại 。 皆giai 屬thuộc 因nhân 緣duyên 生sanh 。
有hữu 人nhân 雖tuy 見kiến 一nhất 切thiết 法pháp 。 從tùng 因nhân 緣duyên 生sanh 。 謂vị 為vi 從tùng 邪tà 因nhân 緣duyên 生sanh 。
邪tà 因nhân 緣duyên
者giả 。 微vi 塵trần 。 世thế 性tánh 等đẳng 。
是thị 故cố 說thuyết 。
不bất 見kiến 法pháp 無vô 因nhân 緣duyên 生sanh 。 亦diệc 不bất 見kiến 法pháp 。 從tùng 常thường 因nhân 緣duyên 微vi 塵trần 。 世thế 性tánh 生sanh 。
如như 虛hư 空không 常thường 。 常thường 故cố 則tắc 無vô 生sanh 。 虛hư 空không 亦diệc 不bất 與dữ 物vật 作tác 因nhân 。 以dĩ 是thị 故cố 。 無vô 有hữu 法pháp 從tùng 常thường 因nhân 緣duyên 生sanh 。
復phục 次thứ 。 菩Bồ 薩Tát 如như 是thị 。 觀quán 一nhất 切thiết 法pháp 。 屬thuộc 因nhân 緣duyên 生sanh 。 不bất 自tự 在tại 。 不bất 自tự 在tại 故cố 無vô 我ngã 。 乃nãi 至chí 無vô 知tri 者giả 。 見kiến 者giả 。
爾nhĩ 時thời 菩Bồ 薩Tát 安an 住trụ 。 畢tất 竟cánh 空không 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 中trung 。 不bất 見kiến 一nhất 切thiết 。 色sắc 等đẳng 法pháp 若nhược 有hữu 。 若nhược 無vô 等đẳng 。 亦diệc 不bất 見kiến 般Bát 若Nhã 。 亦diệc 不bất 見kiến 用dụng 是thị 法pháp 行hành 般Bát 若Nhã 。 乃nãi 至chí 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 亦diệc 如như 是thị 。 是thị 名danh 菩Bồ 薩Tát 。 無vô 所sở 得đắc 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 得đắc 是thị 無vô 所sở 得đắc 般Bát 若Nhã 。 於ư 一nhất 切thiết 法pháp 中trung 。 便tiện 得đắc 無vô 所sở 障chướng 礙ngại 般Bát 若Nhã 。
爾nhĩ 時thời 諸chư 魔ma 極cực 大đại 愁sầu 毒độc 。
何hà 以dĩ 故cố 。 以dĩ 是thị 菩Bồ 薩Tát 。 深thâm 入nhập 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。 畢tất 竟cánh 空không 中trung 。 不bất 著trước 有hữu 。 無vô 。 非phi 有hữu 非phi 無vô 。 等đẳng 六lục 十thập 二nhị 諸chư 邪tà 見kiến 魔ma 網võng 。 我ngã 今kim 無vô 有hữu 法pháp 可khả 得đắc 菩Bồ 薩Tát 便tiện 。 譬thí 如như 捕bộ 魚ngư 人nhân 。 見kiến 一nhất 魚ngư 深thâm 入nhập 大đại 水thủy 。 鉤câu 網võng 所sở 不bất 及cập 。 則tắc 絕tuyệt 望vọng 憂ưu 愁sầu 。 亦diệc 如như 新tân 喪táng 父phụ 母mẫu 。
復phục 次thứ 。 菩Bồ 薩Tát 能năng 如như 是thị 。 行hành 無vô 所sở 得đắc 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 則tắc 能năng 具cụ 足túc 。 檀Đàn 波Ba 羅La 蜜Mật 等đẳng 。
何hà 以dĩ 故cố 。 行hành 如như 是thị 法pháp 。 諸chư 煩phiền 惱não 障chướng 。 般Bát 若Nhã 法pháp 皆giai 折chiết 薄bạc 。 諸chư 魔ma 人nhân 民dân 不bất 能năng 得đắc 便tiện 故cố 。 諸chư 波Ba 羅La 蜜Mật 得đắc 具cụ 足túc 。 先tiên 來lai 雖tuy 行hành 六Lục 波Ba 羅La 蜜Mật 。 未vị 能năng 得đắc 如như 是thị 具cụ 足túc 。
須Tu 菩Bồ 提Đề 問vấn 。
世Thế 尊Tôn 。 菩Bồ 薩Tát 云vân 何hà 。 能năng 行hành 如như 是thị 。 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 能năng 具cụ 足túc 檀Đàn 波Ba 羅La 蜜Mật 。 等đẳng 諸chư 波Ba 羅La 蜜Mật 。
佛Phật 答đáp 。
若nhược 菩Bồ 薩Tát 所sở 有hữu 布bố 施thí 。 皆giai 迴hồi 向hướng 薩Tát 婆Bà 若Nhã 。
者giả 。
有hữu 二nhị 種chủng 人nhân 。
軟nhuyễn 根căn 。 利lợi 根căn 。 軟nhuyễn 根căn 者giả 。 少thiểu 多đa 布bố 施thí 。 皆giai 取thủ 相tương/tướng 迴hồi 向hướng 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 。 利lợi 根căn 者giả 。 破phá 是thị 取thủ 相tương/tướng 。 而nhi 戲hí 論luận 空không 法pháp 。 信tín 力lực 轉chuyển 薄bạc 。 不bất 用dụng 薩Tát 婆Bà 若Nhã 。 但đãn 求cầu 諸chư 法pháp 實thật 相tướng 。 是thị 二nhị 種chủng 人nhân 。 皆giai 不bất 能năng 具cụ 足túc 。 檀Đàn 波Ba 羅La 蜜Mật 。 一nhất 者giả 。 以dĩ 信tín 力lực 多đa 。 慧tuệ 力lực 少thiểu 。 二nhị 者giả 。
以dĩ 慧tuệ 力lực 多đa 。 信tín 力lực 少thiểu 故cố 。
佛Phật 今kim 說thuyết 信tín 力lực 。 慧tuệ 力lực 等đẳng 故cố 。 能năng 迴hồi 向hướng 薩Tát 婆Bà 若Nhã 。
念niệm 薩Tát 婆Bà 若Nhã
者giả 。 是thị 信tín 力lực 。
如như 薩Tát 婆Bà 若Nhã 迴hồi 向hướng
者giả 。 是thị 智trí 力lực 。
乃nãi 至chí 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 亦diệc 如như 是thị 。
大đại 智Trí 度Độ 論luận 釋thích 六Lục 度Độ 相tương/tướng 攝nhiếp 品phẩm 第đệ 六lục 十thập 八bát 。
【# 經Kinh 】#
須Tu 菩Bồ 提Đề 白bạch 佛Phật 言ngôn 。
世Thế 尊Tôn 。 云vân 何hà 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 住trụ 檀Đàn 波Ba 羅La 蜜Mật 。 取thủ 尸Thi 羅La 波Ba 羅La 蜜Mật 。
佛Phật 告cáo 須Tu 菩Bồ 提Đề 。
菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 布bố 施thí 時thời 。 持trì 是thị 布bố 施thí 迴hồi 向hướng 薩Tát 婆Bà 若Nhã 。 於ư 眾chúng 生sanh 中trung 住trụ 慈từ 身thân 。 口khẩu 。 意ý 業nghiệp 。 是thị 為vi 菩Bồ 薩Tát 。 住trụ 檀Đàn 波Ba 羅La 蜜Mật 。 取thủ 尸Thi 羅La 波Ba 羅La 蜜Mật 。
世Thế 尊Tôn 。 云vân 何hà 菩Bồ 薩Tát 。 住trụ 檀Đàn 波Ba 羅La 蜜Mật 。 取thủ 羼Sằn 提Đề 波Ba 羅La 蜜Mật 。
佛Phật 告cáo 須Tu 菩Bồ 提Đề 。
菩Bồ 薩Tát 布bố 施thí 時thời 。 受thọ 者giả 嗔sân 恚khuể 罵mạ 辱nhục 。 惡ác 言ngôn 加gia 之chi 。 是thị 時thời 菩Bồ 薩Tát 。 忍nhẫn 辱nhục 不bất 生sanh 瞋sân 心tâm 。 是thị 為vi 菩Bồ 薩Tát 。 住trụ 檀Đàn 波Ba 羅La 蜜Mật 。 取thủ 羼Sằn 提Đề 波Ba 羅La 蜜Mật 。
世Thế 尊Tôn 。 云vân 何hà 菩Bồ 薩Tát 。 住trụ 檀Đàn 波Ba 羅La 蜜Mật 。 取thủ 毘Tỳ 梨Lê 耶Da 波Ba 羅La 蜜Mật 。
佛Phật 言ngôn 。
菩Bồ 薩Tát 布bố 施thí 時thời 。 受thọ 者giả 瞋sân 恚khuể 罵mạ 辱nhục 。 惡ác 言ngôn 加gia 之chi 。 菩Bồ 薩Tát 增tăng 益ích 布bố 施thí 。 心tâm 作tác 是thị 念niệm 。
我ngã 應ưng 當đương 施thí 。 不bất 應ưng 有hữu 所sở 惜tích 。 即tức 時thời 生sanh 身thân 精tinh 進tấn 。 心tâm 精tinh 進tấn 。 是thị 為vi 菩Bồ 薩Tát 。 住trụ 檀Đàn 波Ba 羅La 蜜Mật 。 取thủ 毘Tỳ 梨Lê 耶Da 波Ba 羅La 蜜Mật 。
世Thế 尊Tôn 。 云vân 何hà 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 住trụ 檀Đàn 波Ba 羅La 蜜Mật 。 取thủ 禪Thiền 波Ba 羅La 蜜Mật 。
佛Phật 言ngôn 。
菩Bồ 薩Tát 布bố 施thí 時thời 。 迴hồi 向hướng 薩Tát 婆Bà 若Nhã 。 不bất 趣thú 聲Thanh 聞Văn 。 辟Bích 支Chi 佛Phật 地Địa 。 但đãn 一nhất 心tâm 念niệm 薩Tát 婆Bà 若Nhã 。 是thị 為vi 菩Bồ 薩Tát 。 住trụ 檀Đàn 波Ba 羅La 蜜Mật 。 取thủ 禪Thiền 波Ba 羅La 蜜Mật 。
世Thế 尊Tôn 。 云vân 何hà 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 住trụ 檀Đàn 波Ba 羅La 蜜Mật 。 取thủ 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。
佛Phật 言ngôn 。
菩Bồ 薩Tát 布bố 施thí 時thời 。 知tri 布bố 施thí 空không 如như 幻huyễn 。 不bất 見kiến 為vi 眾chúng 生sanh 布bố 施thí 有hữu 益ích 。 無vô 益ích 。 是thị 為vi 菩Bồ 薩Tát 。 住trụ 檀Đàn 波Ba 羅La 蜜Mật 。 取thủ 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。
須Tu 菩Bồ 提Đề 白bạch 佛Phật 言ngôn 。
世Thế 尊Tôn 。 云vân 何hà 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 住trụ 尸Thi 羅La 波Ba 羅La 蜜Mật 。 取thủ 檀Đàn 波Ba 羅La 蜜Mật 。 羼Sằn 提Đề 波Ba 羅La 蜜Mật 。 毘Tỳ 梨Lê 耶Da 波Ba 羅La 蜜Mật 。 禪Thiền 波Ba 羅La 蜜Mật 。 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。
佛Phật 告cáo 須Tu 菩Bồ 提Đề 。
菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 住trụ 尸Thi 羅La 波Ba 羅La 蜜Mật 中trung 。 身thân 。 口khẩu 。 意ý 生sanh 布bố 施thí 福phước 德đức 。 助trợ 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 。 持trì 是thị 功công 德đức 。 不bất 取thủ 聲Thanh 聞Văn 。 辟Bích 支Chi 佛Phật 地Địa 。 住trụ 尸Thi 羅La 波Ba 羅La 蜜Mật 中trung 。 不bất 奪đoạt 他tha 命mạng 。 不bất 劫kiếp 奪đoạt 他tha 物vật 。 不bất 行hành 邪tà 婬dâm 。 不bất 妄vọng 語ngữ 。 不bất 兩lưỡng 舌thiệt 。 不bất 惡ác 口khẩu 。 不bất 綺ỷ 語ngữ 。 不bất 貪tham 嫉tật 。 不bất 瞋sân 恚khuể 。 不bất 邪tà 見kiến 。 所sở 有hữu 布bố 施thí 。 飢cơ 者giả 與dữ 食thực 。 渴khát 者giả 與dữ 飲ẩm 。 須tu 乘thừa 與dữ 乘thừa 。 須tu 衣y 與dữ 衣y 。 須tu 香hương 與dữ 香hương 。 須tu 瓔anh 珞lạc 與dữ 瓔anh 珞lạc 。 塗đồ 香hương 。 臥ngọa 具cụ 。 房phòng 舍xá 。 燈đăng 燭chúc 。 資tư 生sanh 所sở 須tu 。 盡tận 給cấp 與dữ 之chi 。 持trì 是thị 布bố 施thí 與dữ 眾chúng 生sanh 共cộng 之chi 。 迴hồi 向hướng 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 。 如như 是thị 迴hồi 向hướng 。 不bất 墮đọa 聲Thanh 聞Văn 。 辟Bích 支Chi 佛Phật 地Địa 。 須Tu 菩Bồ 提Đề 。 是thị 為vi 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 住trụ 尸Thi 羅La 波Ba 羅La 蜜Mật 。 取thủ 檀Đàn 波Ba 羅La 蜜Mật 。
世Thế 尊Tôn 。 云vân 何hà 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 住trụ 尸Thi 羅La 波Ba 羅La 蜜Mật 。 取thủ 羼Sằn 提Đề 波Ba 羅La 蜜Mật 。
佛Phật 言ngôn 。
菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 住trụ 尸Thi 羅La 波Ba 羅La 蜜Mật 中trung 。 若nhược 有hữu 眾chúng 生sanh 。 來lai 節tiết 節tiết 支chi 解giải 。 菩Bồ 薩Tát 於ư 是thị 中trung 。 不bất 生sanh 瞋sân 恚khuể 心tâm 。 乃nãi 至chí 一nhất 念niệm 。 作tác 是thị 言ngôn 。
我ngã 得đắc 大đại 利lợi 。 眾chúng 生sanh 來lai 取thủ 我ngã 支chi 節tiết 用dụng 。 我ngã 無vô 一nhất 念niệm 瞋sân 恚khuể 。
是thị 為vi 菩Bồ 薩Tát 。 住trụ 尸Thi 羅La 波Ba 羅La 蜜Mật 。 中trung 取thủ 羼Sằn 提Đề 波Ba 羅La 蜜Mật 。
世Thế 尊Tôn 。 云vân 何hà 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 住trụ 尸Thi 羅La 波Ba 羅La 蜜Mật 。 取thủ 毘Tỳ 梨Lê 耶Da 波Ba 羅La 蜜Mật 。
佛Phật 言ngôn 。
若nhược 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 身thân 精tinh 進tấn 。 心tâm 精tinh 進tấn 。 常thường 不bất 捨xả 。 作tác 是thị 念niệm 。
一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 在tại 生sanh 死tử 中trung 。 我ngã 當đương 拔bạt 著trước 甘cam 露lộ 地địa 。
是thị 為vi 菩Bồ 薩Tát 。 住trụ 尸Thi 羅La 波Ba 羅La 蜜Mật 。 中trung 取thủ 毘Tỳ 梨Lê 耶Da 波Ba 羅La 蜜Mật 。
世Thế 尊Tôn 。 云vân 何hà 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 住trụ 尸Thi 羅La 波Ba 羅La 蜜Mật 。 取thủ 禪Thiền 波Ba 羅La 蜜Mật 。
佛Phật 言ngôn 。
菩Bồ 薩Tát 入nhập 初sơ 禪thiền 。 第đệ 二nhị 。 第đệ 三tam 。 第đệ 四tứ 禪thiền 。 不bất 貪tham 聲Thanh 聞Văn 。 辟Bích 支Chi 佛Phật 地Địa 。 作tác 是thị 念niệm 。
我ngã 當đương 住trụ 禪Thiền 波Ba 羅La 蜜Mật 中trung 。 度độ 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 生sanh 死tử 。
是thị 為vi 菩Bồ 薩Tát 。 住trụ 尸Thi 羅La 波Ba 羅La 蜜Mật 。 取thủ 禪Thiền 波Ba 羅La 蜜Mật 。
世Thế 尊Tôn 。 云vân 何hà 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 住trụ 尸Thi 羅La 波Ba 羅La 蜜Mật 。 取thủ 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。
佛Phật 言ngôn 。
菩Bồ 薩Tát 住trụ 尸Thi 羅La 波Ba 羅La 蜜Mật 中trung 。 無vô 有hữu 法pháp 可khả 見kiến 。
若nhược 作tác 法pháp 。 若nhược 有hữu 為vi 法pháp 。 若nhược 數số 法pháp 。 若nhược 相tương/tướng 法pháp 。 若nhược 有hữu 。 若nhược 無vô 。 但đãn 見kiến 諸chư 法pháp 不bất 過quá 如như 相tương/tướng 。 以dĩ 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 漚âu 和hòa 拘câu 舍xá 羅la 力lực 故cố 。 不bất 墮đọa 聲Thanh 聞Văn 。 辟Bích 支Chi 佛Phật 地Địa 。 是thị 為vi 菩Bồ 薩Tát 。 住trụ 尸Thi 羅La 波Ba 羅La 蜜Mật 。 取thủ 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。
【# 論luận 】#
釋thích 曰viết 。
上thượng 品phẩm 末mạt 說thuyết 。
云vân 何hà 菩Bồ 薩Tát 行hành 。 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 時thời 。 具cụ 足túc 六Lục 波Ba 羅La 蜜Mật 。
佛Phật 一nhất 一nhất 答đáp 。
此thử 品phẩm 中trung 。 須Tu 菩Bồ 提Đề 問vấn 。
云vân 何hà 菩Bồ 薩Tát 行hành 。 一nhất 波Ba 羅La 蜜Mật 攝nhiếp 五ngũ 波Ba 羅La 蜜Mật 。
問vấn 曰viết 。
六Lục 波Ba 羅La 蜜Mật 。 各các 各các 異dị 相tướng 。 云vân 何hà 行hành 一nhất 波Ba 羅La 蜜Mật 攝nhiếp 。 五ngũ 波Ba 羅La 蜜Mật 。
答đáp 曰viết 。
菩Bồ 薩Tát 以dĩ 方phương 便tiện 力lực 故cố 。 行hành 一nhất 波Ba 羅La 蜜Mật 能năng 攝nhiếp 。 五ngũ 波Ba 羅La 蜜Mật 。
復phục 次thứ 。 有hữu 為vi 法pháp 。 因nhân 緣duyên 果quả 報báo 。 相tương 續tục 故cố 相tương/tướng 成thành 。 善thiện 法Pháp 。 善thiện 法Pháp 因nhân 緣duyên 故cố 。 是thị 波Ba 羅La 蜜Mật 皆giai 是thị 善thiện 法Pháp 故cố 。 行hành 一nhất 則tắc 攝nhiếp 五ngũ 。 以dĩ 一nhất 波Ba 羅La 蜜Mật 為vi 主chủ 。 餘dư 波Ba 羅La 蜜Mật 有hữu 分phần/phân 。
有hữu 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 深thâm 行hành 檀Đàn 波Ba 羅La 蜜Mật 。 安an 住trụ 檀Đàn 波Ba 羅La 蜜Mật 中trung 。 布bố 施thí 眾chúng 生sanh 。 時thời 得đắc 慈từ 心tâm 。 從tùng 慈từ 能năng 起khởi 慈từ 身thân 。 口khẩu 業nghiệp 。 是thị 時thời 菩Bồ 薩Tát 。 即tức 取thủ 尸Thi 羅La 波Ba 羅La 蜜Mật 。
何hà 以dĩ 故cố 。 慈từ 業nghiệp 是thị 三tam 善thiện 道đạo 。 尸Thi 羅La 波Ba 羅La 蜜Mật 根căn 本bổn 。 所sở 謂vị 不bất 貪tham 。 不bất 瞋sân 。 正chánh 見kiến 。 是thị 三tam 慈từ 業nghiệp 能năng 生sanh 三tam 種chủng 身thân 業nghiệp 。 四tứ 種chủng 口khẩu 業nghiệp 。
慈từ
即tức 是thị 善thiện 業nghiệp 。 為vì 利lợi 益ích 眾chúng 生sanh 故cố 。 名danh 為vi 。
慈từ
取thủ 羼Sằn 提Đề 波Ba 羅La 蜜Mật
者giả 。 菩Bồ 薩Tát 為vi 一nhất 切thiết 。 智trí 慧tuệ 故cố 布bố 施thí 。 受thọ 者giả 瞋sân 。 若nhược 施thí 主chủ 唱xướng 言ngôn 。
我ngã 能năng 一nhất 切thiết 施thí 。
受thọ 者giả 不bất 得đắc 稱xưng 意ý 。 便tiện 作tác 是thị 言ngôn 。
誰thùy 使sử 汝nhữ 請thỉnh 我ngã 而nhi 。 不bất 隨tùy 我ngã 意ý 。
瞋sân
者giả 是thị 心tâm 惡ác 業nghiệp 。
罵mạ
者giả 是thị 口khẩu 惡ác 業nghiệp 。
打đả 害hại
者giả 是thị 身thân 惡ác 業nghiệp 。
瞋sân 有hữu 上thượng 。 中trung 。 下hạ 。
上thượng 者giả 害hại 殺sát 。 中trung 者giả 罵mạ 詈lị 。 下hạ 者giả 心tâm 瞋sân 。
爾nhĩ 時thời 菩Bồ 薩Tát 不bất 生sanh 。 三tam 種chủng 惡ác 業nghiệp 。 意ý 業nghiệp 是thị 根căn 本bổn 故cố 。 但đãn 說thuyết 意ý 業nghiệp 。 作tác 是thị 念niệm 。
是thị 我ngã 之chi 罪tội 。 我ngã 請thỉnh 彼bỉ 人nhân 而nhi 不bất 能năng 得đắc 稱xưng 意ý 。 由do 我ngã 薄bạc 福phước 。 不bất 能năng 具cụ 足túc 施thí 與dữ 。 我ngã 若nhược 瞋sân 者giả 。 既ký 失thất 財tài 物vật 。 又hựu 失thất 福phước 德đức 。 是thị 故cố 不bất 應ưng 瞋sân 。
取thủ 毘Tỳ 梨Lê 耶Da 波Ba 羅La 蜜Mật
者giả 。 若nhược 菩Bồ 薩Tát 布bố 施thí 時thời 。 受thọ 者giả 打đả 害hại 。 心tâm 不bất 沒một 不bất 捨xả 。
布bố 施thí 。 如như 先tiên 說thuyết 。
為vi 布bố 施thí 故cố 。 身thân 。 心tâm 勤cần 精tinh 進tấn 。 作tác 是thị 念niệm 。
我ngã 先tiên 世thế 不bất 強cường/cưỡng 意ý 布bố 施thí 故cố 。 今kim 不bất 能năng 得đắc 稱xưng 受thọ 者giả 意ý 。 但đãn 當đương 勤cần 布bố 施thí 。 不bất 應ưng 計kế 餘dư 小tiểu 事sự 。
取thủ 禪Thiền 波Ba 羅La 蜜Mật
者giả 。 菩Bồ 薩Tát 布bố 施thí 。 不bất 求cầu 今kim 世thế 福phước 樂lạc 。 亦diệc 不bất 求cầu 後hậu 世thế 。 轉Chuyển 輪Luân 聖Thánh 王Vương 。 天thiên 王vương 。 人nhân 王vương 。 亦diệc 不bất 求cầu 世thế 間gian 禪thiền 定định 樂nhạo/nhạc/lạc 。 為vì 眾chúng 生sanh 故cố 。 不bất 求cầu 涅Niết 槃Bàn 樂nhạo/nhạc/lạc 。 但đãn 攝nhiếp 是thị 諸chư 意ý 在tại 一Nhất 切Thiết 種Chủng 智Trí 中trung 。 不bất 令linh 散tán 亂loạn 。
取thủ 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật
者giả 。 菩Bồ 薩Tát 布bố 施thí 時thời 。 常thường 觀quán 一nhất 切thiết 有hữu 為vi 。 作tác 法pháp 虛hư 誑cuống 不bất 堅kiên 固cố 。 如như 幻huyễn 。 如như 夢mộng 。
施thí 眾chúng 生sanh 時thời 。 不bất 見kiến 有hữu 益ích 。 無vô 益ích 。
何hà 以dĩ 故cố 。
是thị 布bố 施thí 物vật 。 非phi 定định 是thị 樂nhạo/nhạc/lạc 因nhân 緣duyên 。
或hoặc 時thời 得đắc 食thực 腹phúc 脹trướng 而nhi 死tử 。 或hoặc 時thời 得đắc 財tài 。 為vị 賊tặc 所sở 害hại 。 亦diệc 以dĩ 得đắc 財tài 物vật 故cố 生sanh 慳san 貪tham 心tâm 。 而nhi 墮đọa 餓ngạ 鬼quỷ 中trung 。 又hựu 此thử 財tài 物vật 有hữu 為vi 相tương/tướng 故cố 。 念niệm 念niệm 生sanh 滅diệt 無vô 常thường 。 生sanh 苦khổ 因nhân 緣duyên 。
復phục 次thứ 。 此thử 財tài 物vật 入nhập 諸chư 法pháp 實thật 相tướng 。 畢tất 竟cánh 空không 中trung 。 不bất 分phân 別biệt 有hữu 利lợi 。 無vô 利lợi 。 是thị 故cố 菩Bồ 薩Tát 。 於ư 受thọ 者giả 不bất 求cầu 恩ân 分phần/phân 。 於ư 布bố 施thí 不bất 望vọng 果quả 報báo 。 設thiết 求cầu 報báo 。 若nhược 彼bỉ 不bất 報báo 。 則tắc 生sanh 怨oán 恨hận 。 菩Bồ 薩Tát 作tác 是thị 念niệm 。
諸chư 法pháp 畢tất 竟cánh 空không 故cố 。 我ngã 無vô 所sở 與dữ 。 若nhược 求cầu 果quả 報báo 。 當đương 求cầu 畢tất 竟cánh 空không 。 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 。 如như 布bố 施thí 相tương/tướng 。
是thị 故cố 不bất 見kiến 有hữu 益ích 。 以dĩ 畢tất 竟cánh 空không 故cố 。 亦diệc 不bất 見kiến 無vô 益ích 。
如như 是thị 。 於ư 檀Đàn 波Ba 羅La 蜜Mật 邊biên 。 取thủ 五ngũ 波Ba 羅La 蜜Mật 。
菩Bồ 薩Tát 以dĩ 尸Thi 羅La 波Ba 羅La 蜜Mật 為vi 主chủ 。 所sở 有hữu 身thân 。 口khẩu 。 意ý 善thiện 業nghiệp 布bố 施thí 。 多đa 聞văn 。 思tư 惟duy 。 持trì 戒giới 等đẳng 助trợ 。 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 。 持trì 戒giới 力lực 大đại 故cố 。 總tổng 名danh 。
尸Thi 羅La 波Ba 羅La 蜜Mật
何hà 以dĩ 故cố 。 欲dục 界giới 中trung 持trì 戒giới 為vi 上thượng 。 餘dư 布bố 施thí 。 聞văn 。 思tư 。 修tu 慧tuệ 等đẳng 。 以dĩ 欲dục 界giới 心tâm 散tán 亂loạn 故cố 得đắc 力lực 微vi 薄bạc 。
如như 《# 阿a 毘tỳ 曇đàm 》# 中trung 說thuyết 。
出xuất 法pháp 。 名danh 欲dục 界giới 繫hệ 戒giới 。 色sắc 。 無vô 色sắc 界giới 繫hệ 淨tịnh 禪thiền 定định 。 學học 。 無Vô 學Học 法pháp 及cập 涅Niết 槃Bàn 。
菩Bồ 薩Tát 以dĩ 是thị 。 持trì 戒giới 等đẳng 法Pháp 。 不bất 趣thú 聲Thanh 聞Văn 。 辟Bích 支Chi 佛Phật 地Địa 。 但đãn 安an 住trụ 尸Thi 羅La 波Ba 羅La 蜜Mật 中trung 。
不bất 奪đoạt 眾chúng 生sanh 命mạng 乃nãi 至chí 不bất 為vi 邪tà 見kiến 。 住trụ 是thị 助trợ 道đạo 戒giới 。 具cụ 足túc 十Thập 善Thiện 道đạo 戒giới 。
菩Bồ 薩Tát 住trụ 是thị 。 二nhị 種chủng 戒giới 中trung 布bố 施thí 眾chúng 生sanh 。 須tu 食thực 與dữ 食thực 。 食thực 等đẳng 義nghĩa 。 如như 初sơ 品phẩm 中trung 說thuyết 。
皆giai 以dĩ 此thử 福phước 。 迴hồi 向hướng 佛Phật 道Đạo 。 不bất 趣thú 二Nhị 乘Thừa 。
何hà 以dĩ 故cố 。 菩Bồ 薩Tát 有hữu 二nhị 種chủng 破phá 戒giới 。
一nhất 者giả 。 十thập 不bất 善thiện 道đạo 。 二nhị 者giả 。 向hướng 聲Thanh 聞Văn 。 辟Bích 支Chi 佛Phật 地Địa 。 與dữ 此thử 相tương 違vi 。 則tắc 是thị 二nhị 種chủng 持trì 戒giới 。
取thủ 羼Sằn 提Đề 波Ba 羅La 蜜Mật
者giả 。 菩Bồ 薩Tát 住trụ 尸Thi 羅La 波Ba 羅La 蜜Mật 。 欲dục 具cụ 足túc 忍nhẫn 辱nhục 波Ba 羅La 蜜Mật 。 若nhược 眾chúng 生sanh 來lai 節tiết 節tiết 支chi 解giải 持trì 去khứ 。 乃nãi 至chí 不bất 生sanh 。 一nhất 念niệm 瞋sân 心tâm 。 何hà 況huống 起khởi 身thân 。 口khẩu 惡ác 業nghiệp 。
問vấn 曰viết 。
忍nhẫn 辱nhục 名danh 一nhất 切thiết 侵xâm 奪đoạt 能năng 忍nhẫn 。 何hà 以dĩ 但đãn 說thuyết 。
割cát 截tiệt 身thân 體thể
答đáp 曰viết 。
所sở 著trước 物vật 有hữu 內nội 。 外ngoại 。
內nội 名danh 自tự 身thân 頭đầu 目mục 。 髓tủy 腦não 等đẳng 。 外ngoại 名danh 妻thê 子tử 。 珍trân 寶bảo 等đẳng 。 雖tuy 俱câu 是thị 著trước 處xứ 。 內nội 著trước 最tối 深thâm 。
復phục 次thứ 。 或hoặc 有hữu 人nhân 雖tuy 隨tùy 逐trục 財tài 物vật 而nhi 死tử 。 亦diệc 是thị 為vi 身thân 故cố 。
又hựu 復phục 人nhân 多đa 惜tích 身thân 。
時thời 有hữu 惜tích 財tài 。 惜tích 財tài 者giả 少thiểu 故cố 不bất 說thuyết 。
復phục 次thứ 。 是thị 人nhân 尚thượng 不bất 惜tích 身thân 。 何hà 況huống 餘dư 物vật 。 是thị 故cố 但đãn 說thuyết 大đại 因nhân 緣duyên 。 當đương 知tri 已dĩ 攝nhiếp 小tiểu 者giả 。
問vấn 曰viết 。
乃nãi 至chí 不bất 生sanh 。 一nhất 念niệm 瞋sân 心tâm
者giả 。 為vi 是thị 變biến 化hóa 身thân 。 為vi 是thị 父phụ 母mẫu 生sanh 身thân 。 若nhược 是thị 變biến 化hóa 身thân 。 則tắc 不bất 足túc 為vi 奇kỳ 。 若nhược 是thị 父phụ 母mẫu 生sanh 身thân 。 未vị 斷đoạn 結kết 人nhân 。 云vân 何hà 能năng 不bất 生sanh 一nhất 念niệm 瞋sân 心tâm 。
答đáp 曰viết 。
有hữu 人nhân 言ngôn 。
煩phiền 惱não 業nghiệp 因nhân 緣duyên 生sanh 身thân 。 是thị 菩Bồ 薩Tát 於ư 無vô 量lượng 劫kiếp 。 為vi 眾chúng 生sanh 修tu 集tập 慈từ 心tâm 故cố 。 雖tuy 有hữu 割cát 截tiệt 。 不bất 生sanh 瞋sân 心tâm 。 如như 慈từ 母mẫu 養dưỡng 育dục 嬰anh 兒nhi 。 雖tuy 復phục 屎thỉ 尿niệu 污ô 身thân 。 以dĩ 深thâm 愛ái 故cố 而nhi 不bất 生sanh 瞋sân 。 又hựu 愍mẫn 其kỳ 無vô 知tri 。 菩Bồ 薩Tát 於ư 眾chúng 生sanh 亦diệc 如như 是thị 。 未vị 得đắc 聖thánh 道Đạo 者giả 。 皆giai 如như 小tiểu 兒nhi 。 我ngã 為vi 菩Bồ 薩Tát 。 應ưng 生sanh 慈từ 心tâm 。 當đương 如như 父phụ 母mẫu 。 眾chúng 生sanh 雖tuy 復phục 。 加gia 惡ác 於ư 我ngã 。 我ngã 不bất 應ưng 瞋sân 。
何hà 以dĩ 故cố 。 眾chúng 生sanh 不bất 自tự 在tại 。 煩phiền 惱não 所sở 使sử 故cố 。
復phục 次thứ 。 菩Bồ 薩Tát 無vô 量lượng 劫kiếp 。 來lai 常thường 修tu 畢tất 竟cánh 空không 法pháp 。 不bất 見kiến 割cát 者giả 。 罵mạ 者giả 。 亦diệc 不bất 見kiến 善thiện 者giả 。 惡ác 者giả 。 皆giai 如như 幻huyễn 。 如như 夢mộng 。 諸chư 瞋sân 恚khuể 者giả 皆giai 愚ngu 癡si 。 若nhược 我ngã 報báo 彼bỉ 。 與dữ 彼bỉ 無vô 異dị 。
復phục 次thứ 。 菩Bồ 薩Tát 作tác 是thị 念niệm 。
我ngã 應ưng 瞋sân 處xứ 而nhi 不bất 瞋sân 。 則tắc 為vi 大đại 利lợi 。
取thủ 毘Tỳ 梨Lê 耶Da 波Ba 羅La 蜜Mật
者giả 。 住trụ 尸Thi 羅La 波Ba 羅La 蜜Mật 。 多đa 是thị 出xuất 家gia 人nhân 。
時thời 有hữu 在tại 家gia 者giả 。
一nhất 切thiết 出xuất 家gia 。 人nhân 得đắc 無vô 量lượng 戒giới 律luật 儀nghi 。 具cụ 足túc 四tứ 十thập 種chủng 善thiện 道đạo 。 深thâm 入nhập 諸chư 法Pháp 實thật 相tướng 。 過quá 聲Thanh 聞Văn 。 辟Bích 支Chi 佛Phật 地Địa 。 是thị 三tam 種chủng 戒giới 。 名danh 尸Thi 羅La 波Ba 羅La 蜜Mật 。
在tại 家gia 者giả 。 無vô 無vô 量lượng 戒giới 律luật 儀nghi 。 是thị 故cố 不bất 具cụ 足túc 住trụ 。 尸Thi 羅La 波Ba 羅La 蜜Mật 。
菩Bồ 薩Tát 作tác 是thị 念niệm 。
我ngã 今kim 捨xả 世thế 樂lạc 入nhập 道đạo 。 不bất 可khả 但đãn 住trụ 持trì 戒giới 。 持trì 戒giới 是thị 餘dư 。 功công 德đức 住trú 處xứ 。 若nhược 但đãn 得đắc 住trú 處xứ 。 不bất 得đắc 餘dư 功công 德đức 者giả 。 得đắc 利lợi 甚thậm 薄bạc 。
譬thí 如như 人nhân 在tại 寶bảo 洲châu 。 但đãn 得đắc 水thủy 精tinh 珠châu 。 則tắc 所sở 利lợi 益ích 薄bạc 。 是thị 故cố 菩Bồ 薩Tát 。 欲dục 具cụ 足túc 五ngũ 波Ba 羅La 蜜Mật 故cố 。 身thân 。 心tâm 勤cần 精tinh 進tấn 。
身thân 精tinh 進tấn
者giả 。 如như 法Pháp 致trí 財tài 。 以dĩ 用dụng 布bố 施thí 等đẳng 。
心tâm 精tinh 進tấn
者giả 。 慳san 貪tham 等đẳng 諸chư 惡ác 心tâm 來lai 破phá 。 六Lục 波Ba 羅La 蜜Mật 者giả 。 不bất 令linh 得đắc 入nhập 。
得đắc 此thử 二nhị 種chủng 精tinh 進tấn 已dĩ 。 應ưng 作tác 是thị 念niệm 。
一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 沈trầm 沒một 生sanh 死tử 。 我ngã 應ưng 拯chửng 濟tế 。 著trước 甘cam 露lộ 地địa 。 聲Thanh 聞Văn 人nhân 但đãn 度độ 自tự 身thân 。 尚thượng 不bất 應ưng 懈giải 怠đãi 。 何hà 況huống 菩Bồ 薩Tát 。 自tự 度độ 及cập 為vì 一nhất 切thiết 。 眾chúng 生sanh 而nhi 當đương 懈giải 怠đãi 。 以dĩ 是thị 事sự 故cố 。 我ngã 不bất 應ưng 懈giải 廢phế 。 雖tuy 身thân 疲bì 苦khổ 。 心tâm 不bất 應ưng 息tức 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 此thử 大Đại 乘Thừa 法Pháp 若nhược 不bất 運vận 用dụng 。 則tắc 為vi 敗bại 壞hoại 。
取thủ 禪Thiền 波Ba 羅La 蜜Mật
者giả 。 菩Bồ 薩Tát 住trụ 尸Thi 羅La 波Ba 羅La 蜜Mật 。 或hoặc 未vị 得đắc 無Vô 生Sanh 忍Nhẫn 法pháp 故cố 。 諸chư 煩phiền 惱não 風phong 吹xuy 動động 願nguyện 樹thụ 。 欲dục 壞hoại 其kỳ 尸Thi 羅La 波Ba 羅La 蜜Mật 。
爾nhĩ 時thời 應ưng 求cầu 禪thiền 定định 樂nhạo/nhạc/lạc 。 除trừ 去khứ 五ngũ 欲dục 樂nhạo/nhạc/lạc 。 五ngũ 欲dục 樂lạc 除trừ 故cố 。 戒giới 德đức 清thanh 淨tịnh 。 煩phiền 惱não 雖tuy 未vị 斷đoạn 。 已dĩ 折chiết 伏phục 故cố 。 不bất 能năng 生sanh 亂loạn 。 譬thí 如như 毒độc 蛇xà 。 以dĩ 咒chú 術thuật 力lực 故cố 。 毒độc 不bất 得đắc 螫thích 。
禪thiền
者giả 。 四tứ 禪thiền 。 四tứ 無vô 色sắc 定định 。 四Tứ 無Vô 量Lượng 心Tâm 。 等đẳng 諸chư 禪thiền 定định 。
菩Bồ 薩Tát 得đắc 禪thiền 。 心tâm 雖tuy 柔nhu 軟nhuyễn 。 安an 住trụ 尸Thi 羅La 波Ba 羅La 蜜Mật 故cố 。 亦diệc 不bất 取thủ 聲Thanh 聞Văn 。 辟Bích 支Chi 佛Phật 地Địa 。
是thị 菩Bồ 薩Tát 但đãn 作tác 是thị 念niệm 。
我ngã 應ưng 行hành 禪Thiền 波Ba 羅La 蜜Mật 。 不bất 為vi 小Tiểu 乘Thừa 涅Niết 槃Bàn 。 亦diệc 不bất 為vì 果quả 報báo 。 但đãn 為vì 度độ 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 故cố 。 說thuyết 諸chư 法pháp 實thật 相tướng 。 是thị 實thật 智trí 從tùng 禪thiền 定định 生sanh 。 是thị 心tâm 不bất 為vi 覺giác 。 觀quán 所sở 動động 。 亦diệc 不bất 為vì 貪tham 欲dục 。 瞋sân 恚khuể 所sở 濁trược 。 繫hệ 心tâm 一nhất 處xứ 。 清thanh 淨tịnh 柔nhu 軟nhuyễn 。 則tắc 能năng 生sanh 實thật 智trí 。 如như 水thủy 澄trừng 靜tĩnh 。 照chiếu 鑒giám 分phân 明minh 。
菩Bồ 薩Tát 住trụ 尸Thi 羅La 波Ba 羅La 蜜Mật 得đắc 是thị 禪thiền 。 得đắc 禪thiền 故cố 心tâm 清thanh 淨tịnh 。 心tâm 清thanh 淨tịnh 故cố 。 知tri 諸chư 法pháp 如như 實thật 。 有hữu 為vi 法pháp 從tùng 因nhân 緣duyên 和hòa 合hợp 生sanh 虛hư 誑cuống 。 菩Bồ 薩Tát 以dĩ 慧tuệ 眼nhãn 觀quán 。 不bất 見kiến 是thị 有hữu 為vi 法pháp 實thật 。
有hữu 為vi 法pháp
有hữu 種chủng 種chủng 名danh 。 所sở 謂vị 作tác 法pháp 。 有hữu 為vi 。 數số 法pháp 。 相tương/tướng 法pháp 。 若nhược 有hữu 若nhược 無vô 。
以dĩ
有hữu 為vi
故cố 。 可khả 說thuyết 。
無vô 為vi
有hữu 為vi 相tương/tướng 尚thượng 不bất 可khả 得đắc 。 何hà 況huống 無vô 為vi 。
問vấn 曰viết 。
有hữu 為vi 法pháp 是thị 有hữu 相tương/tướng 。 無vô 為vi 法pháp 是thị 無vô 相tướng 。 今kim 何hà 以dĩ 有hữu 為vi 相tương/tướng 中trung 說thuyết 無vô 相tướng 。
答đáp 曰viết 。
無vô 為vi 有hữu 二nhị 種chủng 。
一nhất 者giả 。 無vô 相tướng 。 寂tịch 滅diệt 。 無vô 戲hí 論luận 。 如như 涅Niết 槃Bàn 。 二nhị 者giả 。 相tương 待đãi 。
無vô
因nhân 。
有hữu
而nhi 生sanh 。 如như 廟miếu 堂đường 上thượng 無vô 馬mã 。 能năng 生sanh 無vô 心tâm 。 此thử 無vô 心tâm 是thị 生sanh 諸chư 煩phiền 惱não 因nhân 緣duyên 。 云vân 何hà 是thị 無vô 為vi 法Pháp 。
是thị 菩Bồ 薩Tát 不phủ 見kiến 此thử 有hữu 。 無vô 等đẳng 法pháp 。 但đãn 見kiến 諸chư 法pháp 如như 。 法pháp 性tánh 。 實thật 際tế 。
問vấn 曰viết 。
汝nhữ 先tiên 言ngôn
離ly 有hữu 則tắc 無vô 無vô
今kim 云vân 何hà 。
見kiến 如như 。 法pháp 性tánh 。 實thật 際tế 。
答đáp 曰viết 。
不bất 見kiến 有hữu 為vi 法pháp 。 若nhược 常thường 。 樂nhạo/nhạc/lạc 。 我ngã 。 淨tịnh 等đẳng 。 是thị 虛hư 誑cuống 法pháp 若nhược 無vô 。 即tức 是thị 諸chư 法pháp 實thật 。
見kiến 無vô 生sanh 法pháp 故cố 。 能năng 離ly 有hữu 生sanh 法pháp 。 是thị 無vô 生sanh 法pháp 無vô 定định 實thật 相tướng 可khả 取thủ 。 但đãn 能năng 令linh 人nhân 離ly 虛hư 誑cuống 有hữu 生sanh 法pháp 故cố 。 名danh 。
無vô 生sanh
若nhược 得đắc 如như 是thị 智trí 慧tuệ 。 以dĩ 方phương 便tiện 力lực 。 本bổn 願nguyện 。 悲bi 心tâm 故cố 。 不bất 取thủ 二Nhị 乘Thừa 證chứng 。 直trực 至chí 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 。
是thị 名danh 菩Bồ 薩Tát 。 住trụ 尸Thi 羅La 波Ba 羅La 蜜Mật 。 取thủ 五ngũ 波Ba 羅La 蜜Mật 。
大Đại 智Trí 度Độ 論Luận 卷quyển 第đệ 八bát 十thập