Đại Trí Độ Luận – Quyển 56

大Đại 智Trí 度Độ 論Luận
Quyển 56
龍Long 樹Thụ 菩Bồ 薩Tát 造Tạo 後Hậu 秦Tần 鳩Cưu 摩Ma 羅La 什Thập 譯Dịch

大Đại 智Trí 度Độ 論Luận 釋Thích 顧Cố 視Thị 品Phẩm 第đệ 三tam 十thập (# 卷quyển 五ngũ 十thập 六lục )#

聖thánh 者giả 龍long 樹thụ 造tạo

後hậu 秦tần 龜quy 茲tư 國quốc 三Tam 藏Tạng 鳩Cưu 摩Ma 羅La 什Thập 譯dịch

【# 經Kinh 】#

爾nhĩ 時thời 諸chư 天thiên 王vương 及cập 諸chư 天thiên 。 諸chư 梵Phạm 王Vương 及cập 諸chư 梵Phạm 天Thiên 。 伊y 賒xa 那na 天thiên 及cập 神thần 仙tiên 。 并tinh 諸chư 天thiên 女nữ 。 同đồng 時thời 三tam 反phản 稱xưng 歎thán 。

快khoái 哉tai 。 快khoái 哉tai 。 慧Tuệ 命mạng 須Tu 菩Bồ 提Đề 所sở 說thuyết 法Pháp 。 皆giai 是thị 佛Phật 出xuất 世thế 間gian 。 因nhân 緣duyên 恩ân 力lực 。 演diễn 布bố 是thị 教giáo 。

若nhược 有hữu 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 行hành 是thị 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 不bất 遠viễn 離ly 者giả 。 我ngã 輩bối 視thị 是thị 人nhân 如như 佛Phật 。

何hà 以dĩ 故cố 。 是thị 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 中trung 。 雖tuy 無vô 法pháp 可khả 得đắc 。 所sở 謂vị 色sắc 。 受thọ 。 想tưởng 。 行hành 。 識thức 。 乃nãi 至chí 一Nhất 切Thiết 種Chủng 智Trí 。 而nhi 有hữu 三tam 乘thừa 之chi 教giáo 。 聲Thanh 聞Văn 。 辟Bích 支Chi 佛Phật 。 佛Phật 乘thừa 。

爾nhĩ 時thời

佛Phật 告cáo 諸chư 天thiên 子tử 。

如như 是thị 。 如như 是thị 。 諸chư 天thiên 子tử 。 如như 汝nhữ 所sở 言ngôn 。 是thị 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 中trung 。 雖tuy 無vô 法pháp 可khả 得đắc 。 而nhi 有hữu 三tam 乘thừa 之chi 教giáo 。 所sở 謂vị 聲Thanh 聞Văn 。 辟Bích 支Chi 佛Phật 。 佛Phật 乘thừa 。

諸chư 天thiên 子tử 。 若nhược 有hữu 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 行hành 是thị 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 不bất 遠viễn 離ly 者giả 。 視thị 是thị 人nhân 當đương 如như 佛Phật 。 以dĩ 無vô 所sở 得đắc 故cố 。

何hà 以dĩ 故cố 。 是thị 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 中trung 。 廣quảng 說thuyết 三tam 乘thừa 之chi 教giáo 。 所sở 謂vị 聲Thanh 聞Văn 。 辟Bích 支Chi 佛Phật 佛Phật 乘thừa 。

檀Đàn 波Ba 羅La 蜜Mật 。 中trung 佛Phật 不bất 可khả 得đắc 。 離ly 檀Đàn 波Ba 羅La 蜜Mật 。 佛Phật 亦diệc 不bất 可khả 得đắc 。 乃nãi 至chí 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 中trung 佛Phật 不bất 可khả 得đắc 。 離ly 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 佛Phật 亦diệc 不bất 可khả 得đắc 。 內nội 空không 乃nãi 至chí 無vô 法pháp 有hữu 法pháp 空không 。 四tứ 念niệm 處xứ 乃nãi 至chí 十Thập 八Bát 不Bất 共Cộng 法Pháp 。 一Nhất 切Thiết 種Chủng 智Trí 亦diệc 如như 是thị 。

佛Phật 語ngữ 諸chư 天thiên 子tử 。

菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 若nhược 能năng 學học 是thị 一nhất 切thiết 法pháp 。 所sở 謂vị 檀Đàn 波Ba 羅La 蜜Mật 。 乃nãi 至chí 一Nhất 切Thiết 種Chủng 智Trí 。 以dĩ 是thị 事sự 故cố 。 當đương 視thị 是thị 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 如như 佛Phật 。

諸chư 天thiên 子tử 。 我ngã 昔tích 於ư 然nhiên 燈đăng 佛Phật 時thời 。 華hoa 嚴nghiêm 城thành 內nội 。 四tứ 衢cù 道đạo 頭đầu 。 見kiến 佛Phật 聞văn 法Pháp 。 即tức 得đắc 不bất 離ly 檀Đàn 波Ba 羅La 蜜Mật 行hành 。 不bất 離ly 尸Thi 羅La 波Ba 羅La 蜜Mật 。 羼Sằn 提Đề 波Ba 羅La 蜜Mật 。 毘Tỳ 梨Lê 耶Da 波Ba 羅La 蜜Mật 。 禪Thiền 波Ba 羅La 蜜Mật 。 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 行hành 。

不bất 離ly 內nội 空không 乃nãi 至chí 無vô 法pháp 有hữu 法pháp 空không 。 四tứ 念niệm 處xứ 乃nãi 至chí 八Bát 聖Thánh 道Đạo 分phần/phân 。 不bất 離ly 四tứ 禪thiền 。 四Tứ 無Vô 量Lượng 心Tâm 。 四tứ 無vô 色sắc 定định 。 一nhất 切thiết 三tam 昧muội 門môn 。 一nhất 切thiết 陀đà 憐lân 尼ni 門môn 。 不bất 離ly 四Tứ 無Vô 所Sở 畏Úy 。 佛Phật 十Thập 力Lực 。 四Tứ 無Vô 礙Ngại 智Trí 。 十Thập 八Bát 不Bất 共Cộng 法Pháp 。 大đại 慈từ 大đại 悲bi 。 及cập 餘dư 無vô 量lượng 。 諸chư 佛Phật 法Pháp 行hành 。 亦diệc 無vô 所sở 得đắc 故cố 。

是thị 時thời 。 然nhiên 燈đăng 佛Phật 記ký 我ngã 當đương 來lai 世thế 。 過quá 一nhất 阿a 僧tăng 祇kỳ 劫kiếp 當đương 作tác 佛Phật 。 號hiệu 釋Thích 迦Ca 牟Mâu 尼Ni 。 多Đa 陀Đà 阿A 伽Già 度Độ 。 阿a 羅la 訶ha 。 三Tam 藐Miệu 三Tam 佛Phật 陀Đà 。 鞞bệ 侈xỉ 遮già 羅la 那na 。 脩tu 伽già 度độ 。 路lộ 迦ca 憊# 。 無Vô 上Thượng 士Sĩ 。 調Điều 御Ngự 丈Trượng 夫Phu 。 天Thiên 人Nhân 師Sư 。 佛Phật 。

世Thế 尊Tôn 。

爾nhĩ 時thời 諸chư 天thiên 子tử 白bạch 佛Phật 言ngôn 。

世Thế 尊Tôn 。 希hy 有hữu 。 是thị 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 能năng 令linh 諸chư 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 得đắc 薩Tát 婆Bà 若Nhã 。 於ư 色sắc 不bất 取thủ 不bất 捨xả 故cố 。 於ư 受thọ 。 想tưởng 。 行hành 。 識thức 不bất 取thủ 不bất 捨xả 故cố 。 乃nãi 至chí 一Nhất 切Thiết 種Chủng 智Trí 。 不bất 取thủ 不bất 捨xả 故cố 。

【# 論luận 】#

釋thích 曰viết 。

人nhân 以dĩ 歡hoan 喜hỷ 之chi 至chí 。 則tắc 三tam 反phản 稱xưng 歎thán 。 是thị 故cố 諸chư 天thiên 。 聞văn 大Đại 德đức 須Tu 菩Bồ 提Đề 。 說thuyết 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 歡hoan 喜hỷ 言ngôn 。

快khoái 哉tai 。 快khoái 哉tai 。

天thiên 王vương

者giả 。 四tứ 天thiên 處xứ 四Tứ 天Thiên 王Vương 。 三Tam 十Thập 三Tam 天Thiên 王Vương 。 釋Thích 提Đề 桓Hoàn 因Nhân 。 乃nãi 至chí 諸chư 梵Phạm 天Thiên 王Vương 。 梵Phạm 天Thiên 已dĩ 上thượng 更cánh 無vô 有hữu 王vương 。

諸chư 天thiên

是thị 欲dục 界giới 天thiên 。

諸chư 梵Phạm

是thị 色sắc 界giới 天thiên 。

伊y 賒xa 那na

是thị 大Đại 自Tự 在Tại 天Thiên 王Vương 。 并tinh 其kỳ 眷quyến 屬thuộc 。

神thần 仙tiên

者giả 。 有hữu 二nhị 種chủng 。

或hoặc 天thiên 。 或hoặc 人nhân 。

天thiên 女nữ

者giả 。 是thị 天Thiên 帝Đế 釋Thích 。 夫phu 人nhân 舍xá 脂chi 等đẳng 諸chư 天thiên 女nữ 。

所sở 以dĩ 歎thán 須Tu 菩Bồ 提Đề 說thuyết 深thâm 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 者giả 。 知tri 其kỳ 承thừa 佛Phật 神thần 力lực 故cố 。

若nhược 能năng 行hành 是thị 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 我ngã 等đẳng 當đương 視thị 是thị 人nhân 如như 佛Phật 。

所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 尊tôn 重trọng 法Pháp 故cố 。

法pháp 者giả 。 所sở 謂vị 深thâm 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。

深thâm 法Pháp 者giả 。 一nhất 切thiết 法pháp 雖tuy 畢tất 竟cánh 空không 。 而nhi 有hữu 三tam 乘thừa 分phân 別biệt 。

所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 諸chư 法pháp 若nhược 畢tất 竟cánh 空không 。 更cánh 不bất 應ưng 修tu 集tập 。 三tam 乘thừa 功công 德đức 。 則tắc 墮đọa 斷đoạn 滅diệt 中trung 。 若nhược 修tu 三tam 乘thừa 功công 德đức 。 則tắc 是thị 分phân 別biệt 差sai 降giáng/hàng 。 不bất 應ưng 是thị 畢tất 竟cánh 空không 。

是thị 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 雖tuy 畢tất 竟cánh 空không 而nhi 不bất 墮đọa 斷đoạn 滅diệt 。 雖tuy 分phân 別biệt 有hữu 三tam 乘thừa 亦diệc 不bất 生sanh 著trước 心tâm 。 於ư 二nhị 事sự 中trung 不bất 取thủ 定định 相tương/tướng 。

是thị 事sự 甚thậm 深thâm 微vi 妙diệu 。 故cố 諸chư 天thiên 大đại 歡hoan 喜hỷ 。 歎thán 言ngôn 。

快khoái 哉tai 。

佛Phật 然nhiên 其kỳ 讚tán 。 更cánh 說thuyết 甚thậm 深thâm 因nhân 緣duyên 。

從tùng 六Lục 波Ba 羅La 蜜Mật 。 乃nãi 至chí 一Nhất 切Thiết 種Chủng 智Trí 。 中trung 佛Phật 不bất 可khả 得đắc 。 離ly 此thử 佛Phật 亦diệc 不bất 可khả 得đắc 。 諸chư 法pháp 和hòa 合hợp 因nhân 緣duyên 故cố 有hữu 佛Phật 。 無vô 有hữu 自tự 性tánh 。

若nhược 菩Bồ 薩Tát 能năng 。 如như 是thị 行hành 者giả 。 當đương 知tri 是thị 菩Bồ 薩Tát 即tức 是thị 佛Phật 。

即tức 是thị 佛Phật

者giả 。 是thị 世thế 界giới 中trung 語ngữ 。 如như 太thái 子tử 雖tuy 未vị 正chánh 位vị 。 必tất 當đương 為vi 王vương 。

此thử 中trung 佛Phật 自tự 引dẫn 本bổn 事sự 以dĩ 為vi 證chứng 。 此thử 菩Bồ 薩Tát 已dĩ 得đắc 無Vô 生Sanh 忍Nhẫn 。 入nhập 菩Bồ 薩Tát 位vị 。 見kiến 十thập 方phương 諸chư 佛Phật 。

諸chư 天thiên 聞văn 佛Phật 。 廣quảng 明minh 已dĩ 所sở 歎thán 義nghĩa 。 解giải 心tâm 轉chuyển 深thâm 。 重trùng 復phục 讚tán 歎thán 。

以dĩ 見kiến 一nhất 切thiết 法pháp 過quá 罪tội 故cố

不bất 取thủ

有hữu 利lợi 益ích 故cố 。

不bất 捨xả

又hựu 以dĩ 一nhất 切thiết 法pháp 畢tất 竟cánh 空không 。 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 故cố 。

不bất 取thủ

不bất 捨xả

【# 經Kinh 】#

爾nhĩ 時thời 佛Phật 觀quán 四tứ 眾chúng 和hòa 合hợp 。 比Bỉ 丘Khâu 。 比Bỉ 丘Khâu 尼Ni 。 優Ưu 婆Bà 塞Tắc 。 優Ưu 婆Bà 夷Di 。 及cập 諸chư 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 并tinh 四Tứ 天Thiên 王Vương 天Thiên 。 乃nãi 至chí 阿A 迦Ca 尼Ni 吒Tra 諸chư 天thiên 。 皆giai 會hội 坐tọa 。

普phổ 觀quán 已dĩ

佛Phật 告cáo 釋Thích 提Đề 桓Hoàn 因Nhân 。

憍kiêu 尸thi 迦ca 。 若nhược 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 若nhược 比Bỉ 丘Khâu 。 若nhược 比Bỉ 丘Khâu 尼Ni 。 若nhược 優Ưu 婆Bà 塞Tắc 。 若nhược 優Ưu 婆Bà 夷Di 。 若nhược 諸chư 天thiên 子tử 。 若nhược 諸chư 天thiên 女nữ 。 是thị 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 若nhược 聽thính 。 受thọ 持trì 。 親thân 近cận 。 讀đọc 。 誦tụng 。 為vì 他tha 說thuyết 。 正chánh 憶ức 念niệm 。 不bất 離ly 薩Tát 婆Bà 若Nhã 心tâm 。 諸chư 天thiên 子tử 。 是thị 人nhân 。 魔ma 若nhược 魔ma 天thiên 。 不bất 能năng 得đắc 其kỳ 便tiện 。

何hà 以dĩ 故cố 。 是thị 善thiện 男nam 子tử 善thiện 女nữ 人nhân 。 諦đế 了liễu 知tri 色sắc 空không 。 空không 不bất 能năng 得đắc 空không 便tiện 。 無vô 相tướng 不bất 能năng 得đắc 無vô 相tướng 便tiện 。 無vô 作tác 不bất 能năng 得đắc 無vô 作tác 便tiện 。 諦đế 了liễu 知tri 受thọ 。 想tưởng 。 行hành 。 識thức 空không 。 空không 不bất 能năng 得đắc 空không 便tiện 。 乃nãi 至chí 無vô 作tác 不bất 能năng 得đắc 無vô 作tác 便tiện 。 乃nãi 至chí 諦đế 了liễu 知tri 一nhất 切thiết 種chủng 智trí 空không 。 空không 不bất 能năng 得đắc 空không 便tiện 。 乃nãi 至chí 無vô 作tác 不bất 能năng 得đắc 無vô 作tác 便tiện 。

何hà 以dĩ 故cố 。 是thị 諸chư 法pháp 自tự 性tánh 不bất 可khả 得đắc 。 無vô 事sự 可khả 得đắc 便tiện 。 誰thùy 受thọ 惱não 者giả 。

復phục 次thứ 。 憍kiêu 尸thi 迦ca 。 是thị 善thiện 男nam 子tử 善thiện 女nữ 人nhân 。 若nhược 人nhân 。 非phi 人nhân 不bất 能năng 得đắc 其kỳ 便tiện 。

何hà 以dĩ 故cố 。 是thị 善thiện 男nam 子tử 善thiện 女nữ 人nhân 。 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 中trung 。 善thiện 修tu 慈từ 心tâm 。 悲bi 。 喜hỷ 。 捨xả 心tâm 。 以dĩ 無vô 所sở 得đắc 故cố 。

憍kiêu 尸thi 迦ca 。 是thị 善thiện 男nam 子tử 。 善thiện 女nữ 人nhân 終chung 不bất 橫hoạnh 死tử 。

何hà 以dĩ 故cố 。 是thị 善thiện 男nam 子tử 善thiện 女nữ 人nhân 。 行hành 檀Đàn 波Ba 羅La 蜜Mật 。 於ư 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 等đẳng 心tâm 供cung 給cấp 故cố 。

復phục 次thứ 。 憍kiêu 尸thi 迦ca 。 三Tam 千Thiên 大Đại 千Thiên 世Thế 界Giới 。 四Tứ 天Thiên 王Vương 天Thiên 。 三Tam 十Thập 三Tam 天Thiên 。 夜dạ 摩ma 天thiên 。 兜Đâu 率Suất 陀Đà 天Thiên 。 化hóa 樂nhạo/nhạc/lạc 天thiên 。 他Tha 化Hóa 自Tự 在Tại 天Thiên 。 梵Phạm 天Thiên 。 光quang 音âm 天thiên 。 遍biến 淨tịnh 天thiên 。 廣quảng 果quả 天thiên 。 是thị 諸chư 天thiên 中trung 。 有hữu 發phát 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 心tâm 者giả 。 未vị 聞văn 是thị 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 未vị 受thọ 持trì 。 親thân 近cận 。 是thị 諸chư 天thiên 子tử 。 今kim 應ưng 聞văn 。 受thọ 持trì 。 親thân 近cận 。 讀đọc 。 誦tụng 。 正chánh 憶ức 念niệm 。 不bất 離ly 薩Tát 婆Bà 若Nhã 心tâm 。

復phục 次thứ 。 憍kiêu 尸thi 迦ca 。 諸chư 善thiện 男nam 子tử 善thiện 女nữ 人nhân 。 聞văn 是thị 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 受thọ 持trì 。 親thân 近cận 。 讀đọc 。 誦tụng 。 正chánh 憶ức 念niệm 。 不bất 離ly 薩Tát 婆Bà 若Nhã 心tâm 。 是thị 諸chư 善thiện 男nam 子tử 善thiện 女nữ 人nhân 。 若nhược 在tại 空không 舍xá 。 若nhược 在tại 曠khoáng 野dã 。 若nhược 人nhân 住trú 處xứ 。 終chung 不bất 怖bố 畏úy 。

何hà 以dĩ 故cố 。 是thị 諸chư 善thiện 男nam 子tử 善thiện 女nữ 人nhân 。 明minh 於ư 內nội 空không 。 以dĩ 無vô 所sở 得đắc 故cố 。 明minh 於ư 外ngoại 空không 。 乃nãi 至chí 無vô 法pháp 有hữu 法pháp 空không 。 以dĩ 無vô 所sở 得đắc 故cố 。

【# 論luận 】#

問vấn 曰viết 。

此thử 中trung 佛Phật 觀quán 四tứ 部bộ 眾chúng 已dĩ 。 何hà 以dĩ 告cáo 釋Thích 提Đề 桓Hoàn 因Nhân 。

答đáp 曰viết 。

餘dư 品phẩm 中trung 多đa 說thuyết 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 體thể 。 今kim 欲dục 讚tán 般Bát 若Nhã 功công 德đức 。 故cố 命mạng 釋Thích 提Đề 桓Hoàn 因Nhân 。 譬thí 如như 先tiên 以dĩ 好hảo/hiếu 寶bảo 示thị 人nhân 。 然nhiên 後hậu 讚tán 寶bảo 所sở 能năng 。

復phục 次thứ 。 普phổ 觀quán 者giả 。 欲dục 令linh 會hội 中trung 眾chúng 生sanh 。 各các 知tri 佛Phật 顧cố 念niệm 則tắc 不bất 自tự 輕khinh 。 不bất 自tự 輕khinh 故cố 堪kham 任nhậm 聽thính 法Pháp 。 是thị 以dĩ 普phổ 觀quán 。 譬thí 如như 王vương 顧cố 眄miện 群quần 下hạ 。 群quần 下hạ 則tắc 欣hân 然nhiên 自tự 慶khánh 。

說thuyết 功công 德đức 故cố 。 應ưng 以dĩ 白bạch 衣y 證chứng 。 白bạch 衣y 中trung 釋Thích 提Đề 桓Hoàn 因Nhân 為vi 大đại 。

說thuyết 般Bát 若Nhã 者giả 。 以dĩ 出xuất 家gia 人nhân 為vi 證chứng 。 出xuất 家gia 人nhân 中trung 。 是thị 舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 須Tu 菩Bồ 提Đề 等đẳng 為vi 大đại 。

問vấn 曰viết 。

先tiên 言ngôn

釋thích

是thị 字tự 。

提đề 婆bà 因nhân

是thị 天thiên 主chủ 。 今kim 佛Phật 何hà 以dĩ 不bất 言ngôn 。

釋thích

乃nãi 命mạng 言ngôn 。

憍kiêu 尸thi 迦ca

答đáp 曰viết 。

昔tích 摩Ma 伽Già 陀Đà 國Quốc 中trung 。 有hữu 婆Bà 羅La 門Môn 名danh 摩ma 伽già 。 姓tánh 憍kiêu 尸thi 迦ca 。 有hữu 福phước 德đức 大đại 智trí 慧tuệ 。 知tri 友hữu 三tam 十thập 三tam 人nhân 。 共cộng 修tu 福phước 德đức 。 命mạng 終chung 皆giai 生sanh 。 須Tu 彌Di 山Sơn 頂đảnh 。 第đệ 二nhị 天thiên 上thượng 。 摩ma 伽già 婆Bà 羅La 門Môn 為vi 天thiên 主chủ 。 三tam 十thập 二nhị 人nhân 為vi 輔phụ 臣thần 。 以dĩ 此thử 三tam 十thập 三tam 人nhân 故cố 。 名danh 為vì 三Tam 十Thập 三Tam 天Thiên 。 喚hoán 其kỳ 本bổn 姓tánh 。 故cố 言ngôn 憍kiêu 尸thi 迦ca 。 或hoặc 言ngôn 天thiên 主chủ 。 或hoặc 言ngôn 千thiên 眼nhãn 等đẳng 。 大đại 人nhân 喚hoán 之chi 。 故cố 稱xưng 其kỳ 姓tánh 。

此thử 中trung 所sở 說thuyết

般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật

者giả 。 是thị 十thập 方phương 諸chư 佛Phật 所sở 說thuyết 。 語ngữ 言ngôn 名danh 字tự 。 書thư 寫tả 經Kinh 卷quyển 。 宣tuyên 傳truyền 顯hiển 示thị 實thật 相tướng 智trí 慧tuệ 。

何hà 以dĩ 故cố 。 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 無vô 諸chư 觀quán 語ngữ 言ngôn 相tương/tướng 。 而nhi 因nhân 語ngữ 言ngôn 。 經Kinh 卷quyển 。 能năng 得đắc 此thử 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 是thị 故cố 以dĩ 名danh 字tự 。 經Kinh 卷quyển 。 名danh 為vi 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。

此thử 中trung 略lược 說thuyết 佛Phật 意ý 。

若nhược 能năng 聞văn 。 受thọ 持trì 般Bát 若Nhã 等đẳng 。 當đương 得đắc 種chủng 種chủng 功công 德đức 。 後hậu 當đương 廣quảng 說thuyết 。 欲dục 度độ 眾chúng 生sanh 。 為vi 得đắc 佛Phật 道Đạo 故cố 。 供cúng 養dường 。 受thọ 學học 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 是thị 人nhân 。 魔ma 若nhược 魔ma 天thiên 。 不bất 能năng 得đắc 便tiện 。

問vấn 曰viết 。

何hà 者giả 是thị 魔ma 。 何hà 故cố 惱não 菩Bồ 薩Tát 。 云vân 何hà 得đắc 便tiện 。

答đáp 曰viết 。

魔ma

名danh 自tự 在tại 天thiên 主chủ 。

雖tuy 以dĩ 福phước 德đức 因nhân 緣duyên 生sanh 彼bỉ 。 而nhi 懷hoài 諸chư 邪tà 見kiến 。 以dĩ 欲dục 界giới 眾chúng 生sanh 。 是thị 己kỷ 人nhân 民dân 。 雖tuy 復phục 死tử 生sanh 展triển 轉chuyển 。 不bất 離ly 我ngã 界giới 。 若nhược 復phục 上thượng 生sanh 色sắc 。 無vô 色sắc 界giới 。 還hoàn 來lai 屬thuộc 我ngã 。 若nhược 有hữu 得đắc 外ngoại 道đạo 五ngũ 通thông 。 亦diệc 未vị 出xuất 我ngã 界giới 。 皆giai 不bất 以dĩ 為vi 憂ưu 。 若nhược 佛Phật 及cập 菩Bồ 薩Tát 出xuất 世thế 者giả 。 化hóa 度độ 我ngã 民dân 。 拔bạt 生sanh 死tử 根căn 。 入nhập 無Vô 餘Dư 涅Niết 槃Bàn 。 永vĩnh 不bất 復phục 還hoàn 。 空không 我ngã 境cảnh 界giới 。 是thị 故cố 起khởi 恨hận 讎thù 嫉tật 。

又hựu 見kiến 欲dục 界giới 人nhân 。 皆giai 往vãng 趣thú 佛Phật 。 不bất 來lai 歸quy 己kỷ 。 失thất 供cúng 養dường 故cố 。 心tâm 生sanh 嫉tật 妬đố 。 是thị 以dĩ 以dĩ 佛Phật 。 菩Bồ 薩Tát 名danh 為vi 怨oán 家gia 。

是thị 菩Bồ 薩Tát 入nhập 法pháp 位vị 。 得đắc 法Pháp 性tánh 生sanh 身thân 。 魔ma 雖tuy 起khởi 惡ác 不bất 能năng 壞hoại 敗bại 。 若nhược 未vị 得đắc 阿a 鞞bệ 跋bạt 致trí 者giả 。 魔ma 則tắc 種chủng 種chủng 破phá 壞hoại 。

若nhược 菩Bồ 薩Tát 一nhất 心tâm 。 不bất 惜tích 身thân 命mạng 。 有hữu 方phương 便tiện 求cầu 佛Phật 道Đạo 者giả 。 十thập 方phương 諸chư 佛Phật 。 及cập 諸chư 大đại 菩Bồ 薩Tát 。 皆giai 共cộng 護hộ 持trì 。 以dĩ 是thị 因nhân 緣duyên 故cố 。 能năng 成thành 佛Phật 道Đạo 。

若nhược 為vi 菩Bồ 薩Tát 。 而nhi 有hữu 懈giải 怠đãi 。 貪tham 著trước 世thế 樂lạc 。 不bất 能năng 專chuyên 心tâm 。 勤cần 求cầu 佛Phật 道Đạo 。 是thị 則tắc 自tự 欺khi 。 亦diệc 欺khi 十thập 方phương 諸chư 佛Phật 。 及cập 諸chư 菩Bồ 薩Tát 。

所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 自tự 言ngôn 。

我ngã 為vì 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 故cố 求cầu 佛Phật 道Đạo

而nhi 行hành 雜tạp 行hành 。 壞hoại 菩Bồ 薩Tát 法Pháp 。 以dĩ 是thị 罪tội 故cố 。 諸chư 佛Phật 菩Bồ 薩Tát 。 所sở 不bất 守thủ 護hộ 。 魔ma 得đắc 其kỳ 便tiện 。

所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 一nhất 切thiết 聖thánh 人nhân 。 已dĩ 入nhập 正chánh 位vị 。 一nhất 心tâm 行hành 道Đạo 。 深thâm 樂nhạo 涅Niết 槃Bàn 。 魔ma 入nhập 邪tà 位vị 。 愛ái 著trước 邪tà 道đạo 。 邪tà 。 正chánh 相tương 違vi 。 是thị 故cố 憎tăng 嫉tật 正chánh 行hạnh 。 狂cuồng 愚ngu 自tự 高cao 。 喚hoán 佛Phật 沙Sa 門Môn 瞿Cù 曇Đàm 。 佛Phật 稱xưng 其kỳ 實thật 名danh 為vi 弊tệ 魔ma 。 以dĩ 相tương 違vi 故cố 名danh 為vi 怨oán 家gia 。

如như 《# 經kinh 》# 說thuyết 魔ma 有hữu 四tứ 種chủng 。

一nhất 者giả 。 煩phiền 惱não 魔ma 。 二nhị 者giả 。 五ngũ 眾chúng 魔ma 。 三tam 者giả 。 死tử 魔ma 。 四tứ 者giả 。 自Tự 在Tại 天Thiên 子Tử 魔ma 。

此thử 中trung 以dĩ 般Bát 若Nhã 力lực 故cố 。 四tứ 魔ma 不bất 能năng 得đắc 便tiện 。

得đắc 諸chư 法pháp 實thật 相tướng 。 煩phiền 惱não 斷đoạn 則tắc 壞hoại 煩phiền 惱não 魔ma 。 天thiên 魔ma 亦diệc 不bất 能năng 得đắc 其kỳ 便tiện 。 入nhập 無Vô 餘Dư 涅Niết 槃Bàn 故cố 。 則tắc 壞hoại 五ngũ 眾chúng 魔ma 及cập 死tử 魔ma 。

云vân 何hà 為vi

得đắc 便tiện

魔ma 及cập 魔ma 民dân 。 來lai 恐khủng 怖bố 菩Bồ 薩Tát 。 如như 《# 經kinh 》# 中trung 說thuyết 魔ma 作tác 龍long 身thân 。 種chủng 種chủng 異dị 形hình 。 可khả 畏úy 之chi 象tượng 。 夜dạ 來lai 恐khủng 怖bố 行hành 者giả 。 或hoặc 現hiện 上thượng 妙diệu 五ngũ 欲dục 。 壞hoại 亂loạn 菩Bồ 薩Tát 。 或hoặc 轉chuyển 世thế 間gian 人nhân 心tâm 令linh 。 作tác 大đại 供cúng 養dường 。 行hành 者giả 貪tham 著trước 供cúng 養dường 故cố 。 則tắc 失thất 道Đạo 德đức 。 或hoặc 轉chuyển 人nhân 心tâm 令linh 輕khinh 惱não 菩Bồ 薩Tát 。 或hoặc 罵mạ 。 或hoặc 打đả 。 或hoặc 傷thương 。 或hoặc 害hại 。 行hành 者giả 遭tao 苦khổ 。 或hoặc 生sanh 瞋sân 恚khuể 憂ưu 愁sầu 。 如như 是thị 等đẳng 。 魔ma 隨tùy 前tiền 人nhân 意ý 所sở 趣thú 向hướng 。 因nhân 而nhi 壞hoại 之chi 。 是thị 名danh 。

得đắc 便tiện

如như 〈# 魔ma 品phẩm 〉# 中trung 廣quảng 說thuyết 。

問vấn 曰viết 。

魔ma 力lực 甚thậm 大đại 。 肉nhục 身thân 菩Bồ 薩Tát 道Đạo 力lực 尚thượng 少thiểu 。 云vân 何hà 不bất 得đắc 便tiện 。

答đáp 曰viết 。

如như 上thượng 說thuyết 。 為vi 諸chư 佛Phật 菩Bồ 薩Tát 所sở 護hộ 故cố 。

此thử 中trung 佛Phật 自tự 說thuyết 因nhân 緣duyên 。

是thị 人nhân 善thiện 修tu 諸chư 法pháp 空không 。 亦diệc 不bất 著trước 空không 。

不bất 著trước 空không 者giả 。 云vân 何hà 當đương 得đắc 便tiện 。 譬thí 如như 無vô 瘡sang 則tắc 不bất 受thọ 毒độc 。

無vô 相tướng 。 無vô 作tác 亦diệc 如như 是thị 。

復phục 次thứ 。 一nhất 切thiết 法pháp 實thật 觀quán 。 皆giai 是thị 空không 。 無vô 相tướng 。 無vô 作tác 相tương/tướng 。 皆giai 是thị 空không 。 無vô 相tướng 。 無vô 作tác 相tương/tướng 故cố 。 則tắc 無vô 得đắc 便tiện 。 亦diệc 無vô 受thọ 便tiện 者giả 。 是thị 故cố 空không 不bất 應ưng 得đắc 空không 便tiện 。 無vô 相tướng 不bất 應ưng 得đắc 無vô 相tướng 便tiện 。 無vô 作tác 不bất 應ưng 得đắc 無vô 作tác 便tiện 。 以dĩ 一nhất 相tương/tướng 故cố 。 如như 火hỏa 不bất 能năng 滅diệt 火hỏa 。 得đắc 水thủy 則tắc 滅diệt 。 以dĩ 異dị 相tướng 故cố 。

問vấn 曰viết 。

菩Bồ 薩Tát 住trụ 三tam 解giải 脫thoát 門môn 。 則tắc 是thị 受thọ 便tiện 處xứ 。 與dữ 一nhất 切thiết 法pháp 相tương 違vi 故cố 。

空không 與dữ 有hữu 相tương 違vi 。 無vô 相tướng 與dữ 有hữu 相tương/tướng 相tương 違vi 。 無vô 作tác 與dữ 有hữu 作tác 相tương 違vi 。

答đáp 曰viết 。

此thử 經Kinh 中trung 佛Phật 自tự 說thuyết 。

三tam 解giải 脫thoát 門môn 。 無vô 有hữu 自tự 性tánh 。

又hựu 先tiên 論luận 議nghị 中trung 說thuyết 。 於ư 空không 。 無vô 相tướng 。 無vô 作tác 中trung 亦diệc 不bất 著trước 。

是thị 故cố 雖tuy 住trụ 。 三tam 解giải 脫thoát 門môn 。 魔ma 及cập 魔ma 民dân 。 不bất 得đắc 其kỳ 便tiện 。

問vấn 曰viết 。

餘dư 處xứ 皆giai 言ngôn

菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát

今kim 何hà 以dĩ 言ngôn 。

善thiện 男nam 子tử 善thiện 女nữ 人nhân 。

答đáp 曰viết 。

先tiên 說thuyết 實thật 相tướng 智trí 慧tuệ 難nan 受thọ 。 以dĩ 能năng 受thọ 故cố 。 則tắc 是thị 菩Bồ 薩Tát 摩ma 訶ha 薩tát 。 今kim 說thuyết 供cúng 養dường 。 受thọ 持trì 。 讀đọc 。 誦tụng 等đẳng 。 雜tạp 說thuyết 故cố 。 得đắc 稱xưng 。

善thiện 男nam 子tử 善thiện 女nữ 人nhân 。

復phục 次thứ 。 《# 經kinh 》# 中trung 說thuyết 女nữ 人nhân 有hữu 五ngũ 礙ngại 。

不bất 得đắc 作tác 釋Thích 提Đề 桓Hoàn 因Nhân 。 梵Phạm 王Vương 。 魔ma 王vương 。 轉Chuyển 輪Luân 聖Thánh 王Vương 。 佛Phật 。 聞văn 是thị 五ngũ 礙ngại 。 不bất 得đắc 作tác 佛Phật 。 女nữ 人nhân 心tâm 退thoái 。 不bất 能năng 發phát 意ý 。 或hoặc 有hữu 說thuyết 法Pháp 者giả 。 不bất 為vi 女nữ 人nhân 說thuyết 佛Phật 道Đạo 。 是thị 故cố 佛Phật 此thử 間gian 說thuyết 。

善thiện 男nam 子tử 善thiện 女nữ 人nhân 。

女nữ 人nhân 可khả 得đắc 作tác 佛Phật 。 非phi 不bất 轉chuyển 女nữ 身thân 也dã 。 五ngũ 礙ngại 者giả 。 說thuyết 一nhất 身thân 事sự 。

善thiện 男nam 子tử 。 善thiện 女nữ 人nhân 義nghĩa 。 先tiên 已dĩ 廣quảng 說thuyết 。

人nhân 不bất 得đắc 便tiện

者giả 。

人nhân

名danh 若nhược 賊tặc 。 若nhược 官quan 。 若nhược 怨oán 等đẳng 。 欲dục 惱não 亂loạn 菩Bồ 薩Tát 。 求cầu 索sách 其kỳ 便tiện 。

問vấn 曰viết 。

先tiên 說thuyết 不bất 得đắc 便tiện 因nhân 緣duyên 。 何hà 以dĩ 但đãn 說thuyết 空không 。 今kim 說thuyết 人nhân 不bất 得đắc 便tiện 。 但đãn 說thuyết 四Tứ 無Vô 量Lượng 心Tâm 。

答đáp 曰viết 。

有hữu 人nhân 言ngôn 。

先tiên 說thuyết 魔ma 若nhược 魔ma 民dân 。 怨oán 大đại 故cố 法pháp 亦diệc 大đại 。 故cố 說thuyết 空không 。 怨oán 小tiểu 故cố 法pháp 亦diệc 小tiểu 。 故cố 說thuyết 四Tứ 無Vô 量Lượng 心Tâm 。

有hữu 人nhân 言ngôn 。

四Tứ 無Vô 量Lượng 心Tâm 。 是thị 菩Bồ 薩Tát 常thường 行hành 。 為vi 集tập 諸chư 功công 德đức 故cố 。 後hậu 以dĩ 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 空không 相tướng 。 令linh 除trừ 邪tà 見kiến 。 不bất 著trước 眾chúng 生sanh 。 亦diệc 不bất 著trước 法pháp 。 是thị 二nhị 法pháp 前tiền 後hậu 無vô 在tại 。

復phục 次thứ 。 上thượng 魔ma 作tác 恐khủng 怖bố 事sự 甚thậm 多đa 。 多đa 不bất 現hiện 本bổn 形hình 。 或hoặc 現hiện 雷lôi 震chấn 。 或hoặc 作tác 風phong 雨vũ 。 或hoặc 作tác 病bệnh 痛thống 等đẳng 。 是thị 故cố 說thuyết 諸chư 法pháp 空không 。 令linh 人nhân 來lai 惡ác 口khẩu 罵mạ 詈lị 。 刀đao 杖trượng 。 打đả 斫chước 。 故cố 用dụng 四Tứ 無Vô 量Lượng 心Tâm 。

不bất 橫hoạnh 死tử

者giả 。 所sở 謂vị 無vô 罪tội 而nhi 死tử 。

或hoặc 壽thọ 命mạng 未vị 盡tận 。 錯thác 投đầu 藥dược 故cố 。 或hoặc 不bất 順thuận 藥dược 法pháp 。 或hoặc 無vô 看khán 病bệnh 人nhân 。 或hoặc 飢cơ 渴khát 。 寒hàn 熱nhiệt 等đẳng 夭yểu 命mạng 。 是thị 名danh 橫hoạnh 死tử 。

菩Bồ 薩Tát 從tùng 初sơ 發phát 意ý 來lai 。 於ư 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 中trung 。 常thường 行hành 檀Đàn 波Ba 羅La 蜜Mật 。

應ứng 病bệnh 與dữ 藥dược 。 隨tùy 病bệnh 所sở 須tu 。 拯chửng 濟tế 孤cô 窮cùng 。 隨tùy 其kỳ 所sở 乞khất 。 皆giai 給cấp 與dữ 之chi 。 於ư 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 中trung 。 悉tất 皆giai 平bình 等đẳng 。 好hảo/hiếu 心tâm 供cúng 養dường 。 亦diệc 行hành 是thị 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 以dĩ 是thị 功công 德đức 故cố 不bất 橫hoạnh 死tử 。

是thị 中trung 略lược 說thuyết 三tam 功công 德đức 已dĩ 。 三Tam 千Thiên 大Đại 千Thiên 世Thế 界Giới 中trung 。 諸chư 天thiên 發phát 心tâm 。 未vị 聞văn 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 者giả 。 先tiên 說thuyết 善thiện 男nam 子tử 。 善thiện 女nữ 人nhân 應ưng 聞văn 。 受thọ 持trì 乃nãi 至chí 正chánh 憶ức 念niệm 。 今kim 說thuyết 因nhân 緣duyên 。

諸chư 天thiên 有hữu 大đại 功công 德đức 。 猶do 尚thượng 供cúng 養dường 。 何hà 況huống 於ư 人nhân 。 雖tuy 一nhất 切thiết 人nhân 天thiên 。 應ưng 聽thính 般Bát 若Nhã 。 能năng 發phát 無vô 上thượng 道Đạo 心tâm 者giả 。 最tối 應ưng 深thâm 心tâm 聽thính 。

所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 般Bát 若Nhã 是thị 佛Phật 道Đạo 之chi 本bổn 故cố 。

問vấn 曰viết 。

此thử 天thiên 發phát 心tâm 。 何hà 以dĩ 不bất 聞văn 般Bát 若Nhã 。

答đáp 曰viết 。

有hữu 人nhân 言ngôn 。

此thử 天thiên 前tiền 世thế 人nhân 中trung 發phát 意ý 。 今kim 生sanh 天thiên 上thượng 。 五ngũ 欲dục 覆phú 心tâm 故cố 不bất 聞văn 。

復phục 次thứ 。 諸chư 天thiên 雖tuy 發phát 無vô 上thượng 道Đạo 心tâm 。 五ngũ 情tình 利lợi 。 五ngũ 欲dục 妙diệu 。 染nhiễm 著trước 深thâm 故cố 。 視thị 東đông 忘vong 西tây 。 不bất 能năng 求cầu 般Bát 若Nhã 。 色sắc 界giới 諸chư 天thiên 。 雖tuy 先tiên 聞văn 法Pháp 發phát 心tâm 。 以dĩ 味vị 著trước 禪thiền 定định 深thâm 故cố 。 不bất 能năng 求cầu 般Bát 若Nhã 。 是thị 故cố 說thuyết 不bất 聞văn 者giả 應ưng 聞văn 。 受thọ 持trì 。

復phục 次thứ 。 先tiên 說thuyết 魔ma 及cập 魔ma 民dân 。 不bất 能năng 得đắc 其kỳ 便tiện 。 是thị 內nội 因nhân 緣duyên 。 所sở 謂vị 空không 三tam 昧muội 。 及cập 四Tứ 無Vô 量Lượng 心Tâm 。 今kim 更cánh 說thuyết 不bất 得đắc 便tiện 。 是thị 外ngoại 因nhân 緣duyên 。 所sở 謂vị 佛Phật 告cáo 諸chư 天thiên 。

汝nhữ 等đẳng 供cúng 養dường 受thọ 持trì 般Bát 若Nhã 。 是thị 善thiện 男nam 子tử 。 善thiện 女nữ 人nhân 亦diệc 受thọ 持trì 供cúng 養dường 是thị 般Bát 若Nhã 。 同đồng 事sự 故cố 。 若nhược 魔ma 來lai 破phá 。 汝nhữ 應ưng 守thủ 護hộ 。

復phục 次thứ 。 受thọ 持trì 般Bát 若Nhã 者giả 。 若nhược 在tại 空không 舍xá 住trụ 。 若nhược 在tại 曠khoáng 野dã 。 若nhược 在tại 人nhân 間gian 住trụ 。

處xứ 空không 舍xá 中trung 。 多đa 諸chư 鬼quỷ 魅mị 及cập 以dĩ 賊tặc 寇khấu 。 眾chúng 惡ác 易dị 來lai 。 故cố 初sơ 說thuyết 。

除trừ 人nhân 住trú 處xứ 及cập 以dĩ 空không 舍xá 。 餘dư 殘tàn 山sơn 澤trạch 樹thụ 林lâm 等đẳng 。 皆giai 是thị 曠khoáng 野dã 。 少thiểu 人nhân 行hành 故cố 。 多đa 諸chư 虎hổ 狼lang 師sư 子tử 。 惡ác 賊tặc 鬼quỷ 魅mị 。

人nhân 所sở 住trú 處xứ 不bất 淨tịnh 故cố 。 魔ma 及cập 鬼quỷ 神thần 尠tiển 來lai 諸chư 難nạn 少thiểu 故cố 。 是thị 以dĩ 後hậu 說thuyết 。

行hành 者giả 於ư 三tam 處xứ 住trụ 。 無vô 所sở 畏úy 懼cụ 。 以dĩ 二nhị 因nhân 緣duyên 故cố 。

一nhất 者giả 。 善thiện 修tu 十thập 八bát 空không 。 二nhị 者giả 。 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 威uy 德đức 故cố 。

【# 經Kinh 】#

爾nhĩ 時thời 三Tam 千Thiên 大Đại 千Thiên 世Thế 界Giới 中trung 。 諸chư 四Tứ 天Thiên 王Vương 天Thiên 。 三Tam 十Thập 三Tam 天Thiên 。 夜dạ 摩ma 天thiên 。 兜Đâu 率Suất 陀Đà 天Thiên 。 化hóa 樂nhạo/nhạc/lạc 天thiên 。 他Tha 化Hóa 自Tự 在Tại 天Thiên 。 乃nãi 至chí 首thủ 陀đà 婆bà 諸chư 天thiên 。 白bạch 佛Phật 言ngôn 。

世Thế 尊Tôn 。 是thị 善thiện 男nam 子tử 善thiện 女nữ 人nhân 。 能năng 受thọ 持trì 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 親thân 近cận 。 讀đọc 。 誦tụng 。 正chánh 憶ức 念niệm 。 亦diệc 不bất 離ly 薩Tát 婆Bà 若Nhã 心tâm 者giả 。 我ngã 等đẳng 常thường 當đương 守thủ 護hộ 。

何hà 以dĩ 故cố 。

世Thế 尊Tôn 。

以dĩ 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 因nhân 緣duyên 故cố 。 斷đoạn 三tam 惡ác 道đạo 。 斷đoạn 天thiên 人nhân 貧bần 。 斷đoạn 諸chư 災tai 患hoạn 疾tật 病bệnh 飢cơ 餓ngạ 。

以dĩ 菩Bồ 薩Tát 因nhân 緣duyên 故cố 。 便tiện 有hữu 十Thập 善Thiện 道Đạo 出xuất 世thế 間gian 。 四tứ 禪thiền 。 四Tứ 無Vô 量Lượng 心Tâm 。 四tứ 無vô 色sắc 定định 。 檀Đàn 波Ba 羅La 蜜Mật 。 尸Thi 羅La 波Ba 羅La 蜜Mật 。 羼Sằn 提Đề 波Ba 羅La 蜜Mật 。 毘Tỳ 梨Lê 耶Da 波Ba 羅La 蜜Mật 。 禪Thiền 波Ba 羅La 蜜Mật 。 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 內nội 空không 乃nãi 至chí 無vô 法pháp 有hữu 法pháp 空không 。 四tứ 念niệm 處xứ 乃nãi 至chí 一Nhất 切Thiết 種Chủng 智Trí 。

以dĩ 菩Bồ 薩Tát 因nhân 緣duyên 故cố 。 世thế 間gian 便tiện 有hữu 。 生sanh 剎sát 利lợi 大đại 姓tánh 。 婆Bà 羅La 門Môn 大đại 姓tánh 。 居cư 士sĩ 大đại 家gia 。 諸chư 王vương 及cập 轉Chuyển 輪Luân 聖Thánh 王Vương 。 四Tứ 天Thiên 王Vương 天Thiên 。 乃nãi 至chí 阿A 迦Ca 尼Ni 吒Tra 天Thiên 。

以dĩ 菩Bồ 薩Tát 因nhân 緣duyên 故cố 。 有hữu 須Tu 陀Đà 洹Hoàn 。 須Tu 陀Đà 洹Hoàn 果Quả 。 乃nãi 至chí 阿A 羅La 漢Hán 。 阿A 羅La 漢Hán 果Quả 。 辟Bích 支Chi 佛Phật 。 辟Bích 支Chi 佛Phật 道Đạo 。

以dĩ 菩Bồ 薩Tát 因nhân 緣duyên 故cố 。 有hữu 成thành 就tựu 眾chúng 生sanh 。 淨tịnh 佛Phật 世thế 界giới 。 便tiện 有hữu 諸chư 佛Phật 出xuất 現hiện 於ư 世thế 。 便tiện 有hữu 轉chuyển 法Pháp 輪luân 。 知tri 有hữu 佛Phật 寶bảo 。 法Pháp 寶bảo 。 比Bỉ 丘Khâu 僧Tăng 寶bảo 。

世Thế 尊Tôn 。 以dĩ 是thị 因nhân 緣duyên 故cố 。 一nhất 切thiết 世thế 間gian 。 諸chư 天thiên 及cập 人nhân 。 阿a 脩tu 羅la 。 應ưng 守thủ 護hộ 是thị 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。

佛Phật 語ngứ 釋Thích 提Đề 桓Hoàn 因Nhân 。

如như 是thị 。 如như 是thị 。 憍kiêu 尸thi 迦ca 。 以dĩ 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 因nhân 緣duyên 故cố 。 斷đoạn 三tam 惡ác 道đạo 。 乃nãi 至chí 三Tam 寶Bảo 出xuất 現hiện 於ư 世thế 。 以dĩ 是thị 故cố 。 諸chư 天thiên 及cập 人nhân 。 阿a 修tu 羅la 常thường 應ưng 守thủ 護hộ 。 供cúng 養dường 。 恭cung 敬kính 。 尊tôn 重trọng 。 讚tán 歎thán 是thị 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。

憍kiêu 尸thi 迦ca 。 供cúng 養dường 恭cung 敬kính 。 尊tôn 重trọng 讚tán 歎thán 。 是thị 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 即tức 是thị 供cúng 養dường 我ngã 。 以dĩ 是thị 故cố 。 是thị 諸chư 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 諸chư 天thiên 及cập 人nhân 。 阿a 修tu 羅la 常thường 應ưng 守thủ 護hộ 。 供cúng 養dường 。 恭cung 敬kính 。 尊tôn 重trọng 。 讚tán 歎thán 。

憍kiêu 尸thi 迦ca 。 若nhược 三Tam 千Thiên 大Đại 千Thiên 世Thế 界Giới 。 滿mãn 中trung 聲Thanh 聞Văn 。 辟Bích 支Chi 佛Phật 。 譬thí 如như 竹trúc ủy 。 稻đạo 麻ma 叢tùng 林lâm 。 若nhược 有hữu 善thiện 男nam 子tử 善thiện 女nữ 人nhân 。 供cúng 養dường 。 恭cung 敬kính 。 尊tôn 重trọng 。 讚tán 歎thán 。 不bất 如như 供cúng 養dường 。 恭cung 敬kính 。 尊tôn 重trọng 。 讚tán 歎thán 初sơ 發phát 心tâm 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 不bất 離ly 六Lục 波Ba 羅La 蜜Mật 。 所sở 得đắc 福phước 德đức 。

何hà 以dĩ 故cố 。 不bất 以dĩ 聲Thanh 聞Văn 。 辟Bích 支Chi 佛Phật 因nhân 緣duyên 故cố 有hữu 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 及cập 諸chư 佛Phật 出xuất 現hiện 於ư 世thế 。 以dĩ 有hữu 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 因nhân 緣duyên 故cố 。 有hữu 聲Thanh 聞Văn 。 辟Bích 支Chi 佛Phật 。 諸chư 佛Phật 出xuất 現hiện 於ư 世thế 。

以dĩ 是thị 故cố 。 憍kiêu 尸thi 迦ca 。 是thị 諸chư 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 一nhất 切thiết 世thế 間gian 。 諸chư 天thiên 及cập 人nhân 。 阿a 修tu 羅la 常thường 應ưng 守thủ 護hộ 。 供cúng 養dường 。 恭cung 敬kính 。 尊tôn 重trọng 。 讚tán 歎thán 。

【# 論luận 】#

釋thích 曰viết 。

爾nhĩ 時thời 諸chư 天thiên 白bạch 佛Phật 。

我ngã 等đẳng 當đương 守thủ 護hộ 是thị 菩Bồ 薩Tát 。 與dữ 我ngã 等đẳng 同đồng 事sự 故cố 。 亦diệc 以dĩ 求cầu 佛Phật 道Đạo 者giả 。 能năng 自tự 捨xả 身thân 樂nhạo 欲dục 。 使sử 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 得đắc 樂lạc 故cố 。

因nhân 菩Bồ 薩Tát 斷đoạn 三tam 惡ác 道đạo

者giả 。 菩Bồ 薩Tát 雖tuy 未vị 離ly 欲dục 。 能năng 遮già 眾chúng 生sanh 。 十thập 不bất 善thiện 故cố 。 斷đoạn 三tam 惡ác 道đạo 。 及cập 天thiên 人nhân 貧bần 。 諸chư 災tai 患hoạn 等đẳng 。

行hành 十Thập 善Thiện 故cố 。 開khai 三tam 善thiện 道đạo 門môn 。

或hoặc 有hữu 菩Bồ 薩Tát 。 見kiến 五ngũ 欲dục 過quá 罪tội 。 能năng 離ly 欲dục 得đắc 四tứ 禪thiền 。 以dĩ 本bổn 願nguyện 故cố 。 起khởi 四Tứ 無Vô 量Lượng 心Tâm 。 欲dục 離ly 種chủng 種chủng 因nhân 緣duyên 身thân 苦khổ 故cố 。 起khởi 四tứ 無vô 色sắc 定định 。

為vì 佛Phật 道Đạo 故cố 。 修tu 六Lục 波Ba 羅La 蜜Mật 。 乃nãi 至chí 一Nhất 切Thiết 種Chủng 智Trí 。

是thị 法pháp 亦diệc 自tự 行hành 。 亦diệc 教giáo 人nhân 。 以dĩ 是thị 福phước 德đức 道Đạo 法Pháp 。 於ư 眾chúng 生sanh 中trung 。 展triển 轉chuyển 相tương 教giáo 。 常thường 在tại 世thế 間gian 。

今kim 當đương 說thuyết 是thị 諸chư 善thiện 法Pháp 果quả 報báo 。

生sanh 剎sát 利lợi 大đại 姓tánh 。 乃nãi 至chí 三Tam 寶Bảo 出xuất 現hiện 於ư 世thế 。 如như 先tiên 義nghĩa 中trung 說thuyết 。

今kim 是thị 菩Bồ 薩Tát 。 結kết 業nghiệp 生sanh 身thân 。 在tại 因nhân 緣duyên 中trung 。 無vô 有hữu 力lực 勢thế 。 而nhi 能năng 說thuyết 是thị 善thiện 法Pháp 。 令linh 眾chúng 生sanh 修tu 行hành 。 我ngã 等đẳng 云vân 何hà 。 當đương 不bất 守thủ 護hộ 。 譬thí 如như 太thái 子tử 雖tuy 小tiểu 。 群quần 臣thần 百bá 官quan 。 無vô 不bất 奉phụng 承thừa 。

佛Phật 可khả 諸chư 天thiên 。 述thuật 而nhi 成thành 之chi 。

若nhược 供cúng 養dường 菩Bồ 薩Tát 。 即tức 是thị 供cúng 養dường 佛Phật 。

者giả 。 般Bát 若Nhã 是thị 三tam 世thế 佛Phật 母mẫu 。 若nhược 為vi 般Bát 若Nhã 故cố 。 供cúng 養dường 菩Bồ 薩Tát 。 則tắc 為vi 供cúng 養dường 佛Phật 。

不bất 如như 供cúng 養dường 。 恭cung 敬kính 初sơ 發phát 意ý 菩Bồ 薩Tát

者giả 。

問vấn 曰viết 。

二Nhị 乘Thừa 已dĩ 證chứng 實thật 際tế 。 是thị 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 福phước 田điền 。 何hà 以dĩ 故cố 不bất 如như 。 初sơ 發phát 意ý 菩Bồ 薩Tát 。

答đáp 曰viết 。

以dĩ 三tam 事sự 故cố 不bất 如như 。

一nhất 者giả 。 用dụng 薩Tát 婆Bà 若Nhã 心tâm 行hành 般Bát 若Nhã 。 二nhị 者giả 。 常thường 不bất 離ly 六Lục 波Ba 羅La 蜜Mật 。 等đẳng 諸chư 功công 德đức 。 三tam 者giả 。 由do 是thị 菩Bồ 薩Tát 。 斷đoạn 三tam 惡ác 道đạo 。 出xuất 生sanh 三tam 乘thừa 。 依y 二Nhị 乘Thừa 人nhân 不bất 能năng 。 斷đoạn 三tam 惡ác 道đạo 。 出xuất 生sanh 三tam 乘thừa 。

大Đại 智Trí 度Độ 論Luận 釋Thích 滅Diệt 諍Tranh 亂Loạn 品Phẩm 第đệ 三tam 十thập 一nhất

【# 經Kinh 】#

爾nhĩ 時thời 釋Thích 提Đề 桓Hoàn 因Nhân 白bạch 佛Phật 言ngôn 。

世Thế 尊Tôn 。 甚thậm 奇kỳ 希hy 有hữu 。 諸chư 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 是thị 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 若nhược 聞văn 。 受thọ 持trì 。 親thân 近cận 。 讀đọc 。 誦tụng 。 為vì 他tha 人nhân 說thuyết 。 正chánh 憶ức 念niệm 時thời 。 得đắc 如như 是thị 今kim 世thế 功công 德đức 。 亦diệc 成thành 就tựu 眾chúng 生sanh 。 淨tịnh 佛Phật 世thế 界giới 。 從tùng 一nhất 佛Phật 界giới 至chí 一nhất 佛Phật 界giới 。 供cúng 養dường 諸chư 佛Phật 。 所sở 欲dục 供cúng 養dường 之chi 具cụ 。 隨tùy 意ý 即tức 得đắc 。 從tùng 諸chư 佛Phật 聞văn 法Pháp 。 至chí 得đắc 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 。 終chung 不bất 中trung 忘vong 。

亦diệc 得đắc 家gia 成thành 就tựu 。 母mẫu 成thành 就tựu 。 生sanh 成thành 就tựu 。 眷quyến 屬thuộc 成thành 就tựu 。 相tương/tướng 成thành 就tựu 。 光quang 明minh 成thành 就tựu 。 眼nhãn 成thành 就tựu 。 耳nhĩ 成thành 就tựu 。 三tam 昧muội 成thành 就tựu 。 陀đà 羅la 尼ni 成thành 就tựu 。 是thị 菩Bồ 薩Tát 以dĩ 方phương 便tiện 力lực 。 變biến 身thân 如như 佛Phật 。 從tùng 一nhất 界giới 至chí 一nhất 界giới 。 到đáo 無vô 佛Phật 處xứ 。 讚tán 檀Đàn 波Ba 羅La 蜜Mật 。 乃nãi 至chí 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 讚tán 四tứ 禪thiền 。 四Tứ 無Vô 量Lượng 心Tâm 。 四tứ 無vô 色sắc 定định 。 讚tán 四tứ 念niệm 處xứ 。 乃nãi 至chí 十Thập 八Bát 不Bất 共Cộng 法Pháp 。 以dĩ 方phương 便tiện 力lực 說thuyết 法Pháp 。 以dĩ 三tam 乘thừa 法Pháp 。 度độ 脫thoát 眾chúng 生sanh 。 所sở 謂vị 聲Thanh 聞Văn 。 辟Bích 支Chi 佛Phật 。 佛Phật 乘thừa 。

世Thế 尊Tôn 。 快khoái 哉tai 。 希hy 有hữu 。 受thọ 是thị 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 為vi 已dĩ 總tổng 攝nhiếp 五ngũ 波Ba 羅La 蜜Mật 。 乃nãi 至chí 十Thập 八Bát 不Bất 共Cộng 法Pháp 。 亦diệc 攝nhiếp 須Tu 陀Đà 洹Hoàn 果Quả 。 乃nãi 至chí 阿A 羅La 漢Hán 果Quả 。 辟Bích 支Chi 佛Phật 道Đạo 。 佛Phật 道Đạo 。 一Nhất 切Thiết 智Trí 。 一Nhất 切Thiết 種Chủng 智Trí 。

佛Phật 告cáo 釋Thích 提Đề 桓Hoàn 因Nhân 。

如như 是thị 。 如như 是thị 。 憍kiêu 尸thi 迦ca 。 受thọ 是thị 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 為vi 已dĩ 總tổng 攝nhiếp 五ngũ 波Ba 羅La 蜜Mật 。 乃nãi 至chí 一Nhất 切Thiết 種Chủng 智Trí 。

復phục 次thứ 。 憍kiêu 尸thi 迦ca 。 是thị 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 受thọ 持trì 。 親thân 近cận 。 讀đọc 。 誦tụng 。 為vì 他tha 說thuyết 。 正chánh 憶ức 念niệm 。 是thị 善thiện 男nam 子tử 。 善thiện 女nữ 人nhân 所sở 。 得đắc 今kim 世thế 功công 德đức 。 汝nhữ 一nhất 心tâm 諦đế 聽thính 。

釋Thích 提Đề 桓Hoàn 因Nhân 言ngôn 。

唯duy 。

世Thế 尊Tôn 。 受thọ 教giáo 。

佛Phật 告cáo 釋Thích 提Đề 桓Hoàn 因Nhân 。

憍kiêu 尸thi 迦ca 。 若nhược 有hữu 外ngoại 道đạo 諸chư 梵Phạm 志Chí 。 若nhược 魔ma 。 若nhược 魔ma 民dân 。 若nhược 增tăng 上thượng 慢mạn 人nhân 。 欲dục 乖quai 錯thác 破phá 壞hoại 菩Bồ 薩Tát 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 心tâm 。 是thị 諸chư 人nhân 適thích 生sanh 此thử 心tâm 。 即tức 時thời 滅diệt 去khứ 。 終chung 不bất 從tùng 願nguyện 。

何hà 以dĩ 故cố 。 憍kiêu 尸thi 迦ca 。 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 長trường 夜dạ 行hành 檀Đàn 波Ba 羅La 蜜Mật 。 行hành 尸thi 羅la 。 羼sằn 提đề 。 毘tỳ 梨lê 耶da 。 禪thiền 。 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。

以dĩ 眾chúng 生sanh 長trường 夜dạ 貪tham 諍tranh 故cố 。 菩Bồ 薩Tát 悉tất 捨xả 內nội 外ngoại 物vật 。 安an 立lập 眾chúng 生sanh 。 於ư 檀Đàn 波Ba 羅La 蜜Mật 中trung 。 以dĩ 眾chúng 生sanh 長trường 夜dạ 破phá 戒giới 故cố 。 菩Bồ 薩Tát 悉tất 捨xả 內nội 外ngoại 法pháp 。 安an 立lập 眾chúng 生sanh 於ư 戒giới 。 以dĩ 眾chúng 生sanh 長trường 夜dạ 鬪đấu 諍tranh 故cố 。 菩Bồ 薩Tát 悉tất 捨xả 內nội 外ngoại 法pháp 。 安an 立lập 眾chúng 生sanh 於ư 忍nhẫn 辱nhục 。 以dĩ 眾chúng 生sanh 長trường 夜dạ 懈giải 怠đãi 故cố 。 菩Bồ 薩Tát 悉tất 捨xả 內nội 外ngoại 法pháp 。 安an 立lập 眾chúng 生sanh 於ư 精tinh 進tấn 。 以dĩ 眾chúng 生sanh 長trường 夜dạ 亂loạn 心tâm 故cố 。 菩Bồ 薩Tát 悉tất 捨xả 內nội 外ngoại 法pháp 。 安an 立lập 眾chúng 生sanh 於ư 禪thiền 。 以dĩ 眾chúng 生sanh 長trường 夜dạ 愚ngu 癡si 故cố 。 菩Bồ 薩Tát 悉tất 捨xả 內nội 外ngoại 法pháp 。 安an 立lập 眾chúng 生sanh 。 於ư 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。

以dĩ 眾chúng 生sanh 長trường 夜dạ 。 為vi 愛ái 結kết 故cố 。 流lưu 轉chuyển 生sanh 死tử 。 是thị 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 以dĩ 方phương 便tiện 力lực 故cố 。 斷đoạn 眾chúng 生sanh 愛ái 結kết 。 安an 立lập 於ư 四tứ 禪thiền 。 四Tứ 無Vô 量Lượng 心Tâm 。 四tứ 無vô 色sắc 定định 。 四tứ 念niệm 處xứ 乃nãi 至chí 八Bát 聖Thánh 道Đạo 分phần/phân 。 空không 。 無vô 相tướng 。 無Vô 作Tác 三Tam 昧Muội 。 安an 立lập 眾chúng 生sanh 。 於ư 須Tu 陀Đà 洹Hoàn 果Quả 。 乃nãi 至chí 阿A 羅La 漢Hán 果Quả 。 辟Bích 支Chi 佛Phật 道Đạo 。 佛Phật 道Đạo 。

憍kiêu 尸thi 迦ca 。 是thị 為vi 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 行hành 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 得đắc 現hiện 世thế 功công 德đức 。

後hậu 世thế 功công 德đức 。 得đắc 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 。 菩Bồ 薩Tát 轉chuyển 法Pháp 輪luân 所sở 願nguyện 滿mãn 足túc 。 入nhập 無Vô 餘Dư 涅Niết 槃Bàn 。 憍kiêu 尸thi 迦ca 。 是thị 為vi 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 後hậu 世thế 功công 德đức 。

復phục 次thứ 。 憍kiêu 尸thi 迦ca 。

善thiện 男nam 子tử 善thiện 女nữ 人nhân 。 是thị 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 若nhược 聞văn 。 受thọ 持trì 。 親thân 近cận 。 讀đọc 。 誦tụng 。 為vì 他tha 說thuyết 。 正chánh 憶ức 念niệm 。 其kỳ 所sở 住trú 處xứ 。 魔ma 若nhược 魔ma 民dân 。 若nhược 外ngoại 道đạo 梵Phạm 志Chí 。 增tăng 上thượng 慢mạn 人nhân 。 欲dục 輕khinh 毀hủy 難nạn/nan 問vấn 。 破phá 壞hoại 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 終chung 不bất 能năng 成thành 。 其kỳ 人nhân 惡ác 心tâm 轉chuyển 滅diệt 。 功công 德đức 轉chuyển 增tăng 。 聞văn 是thị 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 故cố 。 漸tiệm 以dĩ 三tam 乘thừa 道đạo 。 得đắc 盡tận 眾chúng 苦khổ 。

譬thí 如như 。 憍kiêu 尸thi 迦ca 。 有hữu 藥dược 名danh 摩ma 祇kỳ 。 有hữu 蛇xà 飢cơ 行hành 索sách 食thực 。 見kiến 虫trùng 欲dục 噉đạm 。 虫trùng 趣thú 藥dược 所sở 。 藥dược 氣khí 力lực 故cố 。 蛇xà 不bất 能năng 前tiền 。 即tức 便tiện 還hoàn 去khứ 。

何hà 以dĩ 故cố 。 是thị 藥dược 力lực 能năng 勝thắng 毒độc 故cố 。

憍kiêu 尸thi 迦ca 。 摩ma 祇kỳ 藥dược 有hữu 如như 是thị 力lực 。 是thị 善thiện 男nam 子tử 善thiện 女nữ 人nhân 。 是thị 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 若nhược 受thọ 持trì 。 親thân 近cận 。 讀đọc 。 誦tụng 。 為vì 他tha 說thuyết 。 正chánh 憶ức 念niệm 。 若nhược 有hữu 種chủng 種chủng 鬪đấu 諍tranh 起khởi 。 欲dục 來lai 破phá 壞hoại 者giả 。 以dĩ 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 威uy 力lực 故cố 。 隨tùy 所sở 起khởi 處xứ 。 即tức 疾tật 消tiêu 滅diệt 。 其kỳ 人nhân 即tức 生sanh 善thiện 心tâm 。 增tăng 益ích 功công 德đức 。

何hà 以dĩ 故cố 。 是thị 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 能năng 滅diệt 諸chư 法pháp 諍tranh 亂loạn 。 何hà 等đẳng 諸chư 法pháp 。

所sở 謂vị 婬dâm 。 怒nộ 。 癡si 。 無vô 明minh 乃nãi 至chí 大đại 苦khổ 聚tụ 。 諸chư 蓋cái 。 結kết 。 使sử 。 纏triền 。 我ngã 見kiến 。 人nhân 見kiến 。 眾chúng 生sanh 見kiến 。 斷đoạn 見kiến 。 常thường 見kiến 。 垢cấu 見kiến 。 淨tịnh 見kiến 。 有hữu 見kiến 。 無vô 見kiến 。 如như 是thị 一nhất 切thiết 諸chư 見kiến 。 慳san 貪tham 。 犯phạm 戒giới 。 瞋sân 恚khuể 。 懈giải 怠đãi 。 亂loạn 意ý 。 無vô 智trí 。 常thường 想tưởng 。 樂lạc 想tưởng 。 淨tịnh 想tưởng 。 我ngã 想tưởng 。 如như 是thị 等đẳng 愛ái 行hành 。

著trước 色sắc 。 著trước 受thọ 。 想tưởng 。 行hành 。 識thức 。 著trước 檀Đàn 波Ba 羅La 蜜Mật 。 尸Thi 羅La 波Ba 羅La 蜜Mật 。 羼Sằn 提Đề 波Ba 羅La 蜜Mật 。 毘Tỳ 梨Lê 耶Da 波Ba 羅La 蜜Mật 。 禪Thiền 波Ba 羅La 蜜Mật 。 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 著trước 內nội 空không 。 外ngoại 空không 。 內nội 外ngoại 空không 。 乃nãi 至chí 無vô 法pháp 有hữu 法pháp 空không 。 著trước 四tứ 念niệm 處xứ 。 乃nãi 至chí 十Thập 八Bát 不Bất 共Cộng 法Pháp 。 著trước 一Nhất 切Thiết 智Trí 。 一Nhất 切Thiết 種Chủng 智Trí 。 著trước 涅Niết 槃Bàn 。

是thị 一nhất 切thiết 法pháp 諍tranh 亂loạn 。 盡tận 能năng 滅diệt 。 不bất 令linh 增tăng 長trưởng 。

【# 論luận 】#

釋thích 曰viết 。

聞văn

者giả 。 若nhược 從tùng 佛Phật 。 若nhược 菩Bồ 薩Tát 。 若nhược 餘dư 說thuyết 法Pháp 人nhân 邊biên 。 聞văn 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 是thị 十thập 方phương 三tam 世thế 諸chư 佛Phật 法Pháp 寶bảo 藏tạng 。 聞văn 已dĩ 。 用dụng 信tín 力lực 故cố 。

受thọ

念niệm 力lực 故cố 。

持trì

得đắc 氣khí 味vị 故cố 。 常thường 來lai 承thừa 奉phụng 。 諮tư 受thọ 故cố 。

親thân 近cận

親thân 近cận 已dĩ 。 或hoặc 看khán 文văn 。 或hoặc 口khẩu 受thọ 。 故cố 言ngôn 。

讀đọc

為vi 常thường 得đắc 不bất 忘vong 故cố 。

誦tụng

宣tuyên 傳truyền 未vị 聞văn 。 故cố 言ngôn 。

為vì 他tha 說thuyết

聖thánh 人nhân 經kinh 書thư 。 直trực 說thuyết 難nan 了liễu 故cố 解giải 義nghĩa 。 觀quán 諸chư 佛Phật 法Pháp 。 不bất 可khả 思tư 議nghị 。 有hữu 大đại 悲bi 於ư 眾chúng 生sanh 故cố 說thuyết 法Pháp 。 不bất 以dĩ 邪tà 見kiến 戲hí 論luận 求cầu 佛Phật 法Pháp 。 如như 佛Phật 意ý 旨chỉ 不bất 著trước 故cố 。 說thuyết 法Pháp 亦diệc 不bất 著trước 。 除trừ 四tứ 顛điên 倒đảo 。 等đẳng 諸chư 邪tà 憶ức 念niệm 故cố 。 住trụ 四tứ 念niệm 處xứ 正chánh 憶ức 念niệm 中trung 。 但đãn 為vi 得đắc 道Đạo 故cố 。 不bất 為vi 戲hí 論luận 。 名danh 為vi 。

正chánh 憶ức 念niệm

正chánh 憶ức 念niệm 是thị 一nhất 切thiết 善thiện 法Pháp 之chi 根căn 本bổn 。 修tu 習tập 行hành 者giả 初sơ 入nhập 。 名danh 為vi 。

正chánh 憶ức 念niệm

常thường 行hành 得đắc 禪thiền 定định 故cố 名danh 為vi 。

修tu

今kim 世thế 功công 德đức

者giả 。 如như 先tiên 說thuyết 義nghĩa 。 今kim 釋Thích 提Đề 桓Hoàn 因Nhân 。 更cánh 說thuyết 今kim 世thế 功công 德đức 。 所sở 謂vị 。

教giáo 化hóa 眾chúng 生sanh 。 乃nãi 至chí 令linh 眾chúng 生sanh 得đắc 三tam 乘thừa 。

先tiên 說thuyết 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 攝nhiếp 三tam 乘thừa 。 令linh 解giải 其kỳ 義nghĩa 。 是thị 故cố 言ngôn 。

般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 中trung 。 攝nhiếp 五ngũ 波Ba 羅La 蜜Mật 。 乃nãi 至chí 一Nhất 切Thiết 種Chủng 智Trí 。

佛Phật 可khả 其kỳ 所sở 說thuyết 者giả 。 欲dục 令linh 人nhân 信tín 故cố 。

所sở 得đắc 今kim 世thế 功công 德đức 。 汝nhữ 一nhất 心tâm 諦đế 聽thính 。

者giả 。 上thượng 略lược 說thuyết 今kim 世thế 功công 德đức 。 佛Phật 今kim 欲dục 廣quảng 說thuyết 其kỳ 事sự 。 難nan 信tín 故cố 言ngôn 。

一nhất 心tâm 諦đế 聽thính

復phục 次thứ 。 因nhân 小tiểu 果quả 大đại 。 難nan 信tín 故cố 言ngôn 。

一nhất 心tâm 諦đế 聽thính

帝Đế 釋Thích 雖tuy 信tín 受thọ 。 人nhân 不bất 知tri 故cố 。 言ngôn 。

唯duy 。

世Thế 尊Tôn 。

是thị 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 雖tuy 不bất 可khả 破phá 壞hoại 。 而nhi 宣tuyên 示thị 實thật 相tướng 語ngữ 言ngôn 可khả 破phá 。 語ngữ 言ngôn 破phá 故cố 。 信tín 心tâm 未vị 定định 者giả 亦diệc 可khả 破phá 。 是thị 故cố 說thuyết 。

若nhược 外ngoại 道đạo 梵Phạm 志Chí 等đẳng 來lai 。 欲dục 破phá 壞hoại 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。

梵Phạm 志Chí

者giả 。 是thị 一nhất 切thiết 出xuất 家gia 外ngoại 道đạo 。 若nhược 有hữu 承thừa 用dụng 其kỳ 法pháp 者giả 。 亦diệc 名danh 梵Phạm 志Chí 。 梵Phạm 志Chí 愛ái 著trước 其kỳ 法pháp 。 聞văn 實thật 相tướng 空không 法pháp 。 不bất 信tín 故cố 欲dục 破phá 壞hoại 。

魔ma 若nhược 魔ma 民dân

如như 先tiên 說thuyết 。

增tăng 上thượng 慢mạn 人nhân

者giả 。 是thị 佛Phật 弟đệ 子tử 。 得đắc 禪thiền 定định 未vị 得đắc 聖thánh 道Đạo 。 自tự 謂vị 已dĩ 得đắc 。 是thị 人nhân 聞văn 無vô 須Tu 陀Đà 洹Hoàn 。 乃nãi 至chí 無vô 阿A 羅La 漢Hán 。 無vô 道đạo 。 無vô 涅Niết 槃Bàn 。 便tiện 發phát 增tăng 上thượng 慢mạn 。 生sanh 忿phẫn 惱não 心tâm 。 欲dục 破phá 是thị 實thật 相tướng 空không 法pháp 。

是thị 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 神thần 力lực 故cố 。 令linh 彼bỉ 惡ác 心tâm 。 即tức 時thời 滅diệt 去khứ 。 終chung 不bất 成thành 願nguyện 。

如như 人nhân 以dĩ 手thủ 障chướng 鉾mâu 。 但đãn 自tự 傷thương 其kỳ 手thủ 。 鉾mâu 無vô 所sở 損tổn 。

何hà 以dĩ 故cố 。 菩Bồ 薩Tát 於ư 內nội 外ngoại 法pháp 不bất 著trước 。

眾chúng 生sanh 從tùng 無vô 始thỉ 世thế 界giới 來lai 。 常thường 著trước 內nội 外ngoại 法pháp 故cố 起khởi 鬪đấu 諍tranh 。 菩Bồ 薩Tát 捨xả 內nội 外ngoại 著trước 處xứ 。 自tự 安an 立lập 六Lục 波Ba 羅La 蜜Mật 。 教giáo 化hóa 眾chúng 生sanh 。 令linh 捨xả 內nội 外ngoại 鬪đấu 法pháp 。 安an 立lập 眾chúng 生sanh 。 於ư 六Lục 波Ba 羅La 蜜Mật 。 是thị 無vô 量lượng 世thế 修tu 集tập 福phước 德đức 力lực 。 鬪đấu 諍tranh 根căn 盡tận 故cố 。 雖tuy 有hữu 鬪đấu 亂loạn 事sự 來lai 。 不bất 能năng 得đắc 便tiện 。

譬thí 如như 毒độc 蛇xà 。 欲dục 食thực 蝦hà 蟇# 。 常thường 隨tùy 逐trục 之chi 。 蝦hà 蟇# 到đáo 摩ma 祇kỳ 藥dược 所sở 。 蛇xà 聞văn 藥dược 氣khí 。 毒độc 即tức 消tiêu 歇hiết 。 是thị 壞hoại 法pháp 惡ác 人nhân 。 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 欲dục 壞hoại 行hành 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 人nhân 。 常thường 隨tùy 逐trục 之chi 。 以dĩ 般Bát 若Nhã 力lực 勢thế 故cố 。 瞋sân 恚khuể 。 邪tà 見kiến 之chi 毒độc 。 即tức 時thời 消tiêu 滅diệt 。

有hữu 降hàng 伏phục 得đắc 道Đạo 者giả 。 有hữu 作tác 弟đệ 子tử 者giả 。 有hữu 復phục 道đạo 還hoàn 去khứ 者giả 。

是thị 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 能năng 破phá 無vô 明minh 。 等đẳng 諸chư 結kết 使sử 。 滅diệt 諸chư 斷đoạn 常thường 邪tà 見kiến 等đẳng 。 能năng 滅diệt 著trước 五ngũ 眾chúng 。 乃nãi 至chí 涅Niết 槃Bàn 。 何hà 況huống 瞋sân 恚khuể 。 嫉tật 妬đố 。 鬪đấu 亂loạn 之chi 事sự 。 而nhi 不bất 能năng 滅diệt 。

【# 經Kinh 】#

復phục 次thứ 。 憍kiêu 尸thi 迦ca 。 三Tam 千Thiên 大Đại 千Thiên 世Thế 界Giới 中trung 。 諸chư 四Tứ 天Thiên 王Vương 天Thiên 。 諸chư 釋Thích 提Đề 桓Hoàn 因Nhân 。 諸chư 梵Phạm 天Thiên 王Vương 。 乃nãi 至chí 阿A 迦Ca 尼Ni 吒Tra 天Thiên 。 常thường 守thủ 護hộ 是thị 善thiện 男nam 子tử 善thiện 女nữ 人nhân 。 能năng 受thọ 持trì 。 供cúng 養dường 。 讀đọc 。 誦tụng 。 為vì 他tha 說thuyết 。 正chánh 憶ức 念niệm 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 者giả 。 十thập 方phương 現hiện 在tại 諸chư 佛Phật 。 亦diệc 共cộng 擁ủng 護hộ 。 是thị 善thiện 男nam 子tử 善thiện 女nữ 人nhân 。 能năng 聞văn 。 受thọ 持trì 。 供cúng 養dường 。 讀đọc 。 誦tụng 。 為vì 他tha 說thuyết 。 正chánh 憶ức 念niệm 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 者giả 。

是thị 善thiện 男nam 子tử 善thiện 女nữ 人nhân 。 不bất 善thiện 法Pháp 滅diệt 。 善thiện 法Pháp 轉chuyển 增tăng 。 所sở 謂vị 檀Đàn 波Ba 羅La 蜜Mật 轉chuyển 增tăng 。 以dĩ 無vô 所sở 得đắc 故cố 。 乃nãi 至chí 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 轉chuyển 增tăng 。 以dĩ 無vô 所sở 得đắc 故cố 。 內nội 空không 轉chuyển 增tăng 。 乃nãi 至chí 無vô 法pháp 。 有hữu 法pháp 空không 轉chuyển 增tăng 。 以dĩ 無vô 所sở 得đắc 故cố 。 四tứ 念niệm 處xứ 乃nãi 至chí 十Thập 八Bát 不Bất 共Cộng 法Pháp 轉chuyển 增tăng 。 以dĩ 無vô 所sở 得đắc 故cố 。 諸chư 三tam 昧muội 門môn 。 諸chư 陀đà 羅la 尼ni 門môn 。 一Nhất 切Thiết 智Trí 。 一Nhất 切Thiết 種Chủng 智Trí 轉chuyển 增tăng 。 以dĩ 無vô 所sở 得đắc 故cố 。

是thị 善thiện 男nam 子tử 。 善thiện 女nữ 人nhân 所sở 說thuyết 。 人nhân 皆giai 信tín 受thọ 。

親thân 友hữu 堅kiên 固cố 。 不bất 說thuyết 無vô 益ích 之chi 語ngữ 。 不bất 為vi 瞋sân 恚khuể 所sở 覆phú 。 不bất 為vi 憍kiêu 慢mạn 。 慳san 貪tham 。 嫉tật 妬đố 所sở 覆phú 。

是thị 人nhân 自tự 不bất 殺sát 生sanh 。 教giáo 人nhân 不bất 殺sát 生sanh 。 讚tán 不bất 殺sát 生sanh 法pháp 。 亦diệc 歡hoan 喜hỷ 讚tán 歎thán 。 不bất 殺sát 生sanh 者giả 。 自tự 遠viễn 離ly 不bất 與dữ 取thủ 。 亦diệc 教giáo 人nhân 遠viễn 。 離ly 不bất 與dữ 取thủ 。 讚tán 遠viễn 離ly 不bất 與dữ 取thủ 法pháp 。 亦diệc 歡hoan 喜hỷ 讚tán 歎thán 。 遠viễn 離ly 不bất 與dữ 取thủ 者giả 。 自tự 不bất 邪tà 婬dâm 。 教giáo 人nhân 不bất 邪tà 婬dâm 。 讚tán 不bất 邪tà 婬dâm 法pháp 。 亦diệc 歡hoan 喜hỷ 讚tán 歎thán 。 不bất 邪tà 婬dâm 者giả 。 自tự 不bất 妄vọng 語ngữ 。 教giáo 人nhân 不bất 妄vọng 語ngữ 。 讚tán 不bất 妄vọng 語ngữ 法pháp 。 亦diệc 歡hoan 喜hỷ 讚tán 歎thán 。 不bất 妄vọng 語ngữ 者giả 。 兩lưỡng 舌thiệt 。 惡ác 口khẩu 。 無vô 利lợi 益ích 語ngữ 。 亦diệc 如như 是thị 。 自tự 不bất 貪tham 教giáo 人nhân 不bất 貪tham 。 讚tán 不bất 貪tham 法pháp 。 亦diệc 歡hoan 喜hỷ 讚tán 歎thán 不bất 貪tham 者giả 。 不bất 瞋sân 惱não 。 不bất 邪tà 見kiến 。 亦diệc 如như 是thị 。

自tự 行hành 檀Đàn 波Ba 羅La 蜜Mật 。 教giáo 人nhân 行hành 檀Đàn 波Ba 羅La 蜜Mật 。 讚tán 行hành 檀Đàn 波Ba 羅La 蜜Mật 法pháp 。 亦diệc 歡hoan 喜hỷ 讚tán 歎thán 。 行hành 檀Đàn 波Ba 羅La 蜜Mật 者giả 。 自tự 行hành 尸Thi 羅La 波Ba 羅La 蜜Mật 。 教giáo 人nhân 行hành 尸Thi 羅La 波Ba 羅La 蜜Mật 。 讚tán 尸Thi 羅La 波Ba 羅La 蜜Mật 。 亦diệc 歡hoan 喜hỷ 讚tán 歎thán 。 行hành 尸Thi 羅La 波Ba 羅La 蜜Mật 者giả 。 自tự 行hành 羼Sằn 提Đề 波Ba 羅La 蜜Mật 。 教giáo 人nhân 行hành 羼Sằn 提Đề 波Ba 羅La 蜜Mật 。 讚tán 羼Sằn 提Đề 波Ba 羅La 蜜Mật 。 亦diệc 歡hoan 喜hỷ 讚tán 歎thán 。 行hành 羼Sằn 提Đề 波Ba 羅La 蜜Mật 者giả 。 自tự 行hành 毘Tỳ 梨Lê 耶Da 波Ba 羅La 蜜Mật 。 教giáo 人nhân 行hành 毘Tỳ 梨Lê 耶Da 波Ba 羅La 蜜Mật 。 讚tán 毘Tỳ 梨Lê 耶Da 波Ba 羅La 蜜Mật 。 亦diệc 歡hoan 喜hỷ 讚tán 歎thán 。 行hành 毘Tỳ 梨Lê 耶Da 波Ba 羅La 蜜Mật 者giả 。 自tự 行hành 禪Thiền 波Ba 羅La 蜜Mật 。 教giáo 人nhân 行hành 禪Thiền 波Ba 羅La 蜜Mật 。 讚tán 禪Thiền 波Ba 羅La 蜜Mật 。 亦diệc 歡hoan 喜hỷ 讚tán 歎thán 。 行hành 禪Thiền 波Ba 羅La 蜜Mật 者giả 。 自tự 行hành 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 教giáo 人nhân 行hành 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 讚tán 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 亦diệc 歡hoan 喜hỷ 讚tán 歎thán 。 行hành 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 者giả 。

自tự 修tu 內nội 空không 。 教giáo 人nhân 修tu 內nội 空không 。 讚tán 內nội 空không 。 亦diệc 歡hoan 喜hỷ 讚tán 歎thán 。 修tu 內nội 空không 者giả 。 乃nãi 至chí 自tự 修tu 無vô 法pháp 有hữu 法pháp 空không 。 教giáo 人nhân 修tu 無vô 法pháp 有hữu 法pháp 空không 。 讚tán 無vô 法pháp 有hữu 法pháp 空không 。 亦diệc 歡hoan 喜hỷ 讚tán 歎thán 。 修tu 無vô 法pháp 有hữu 法pháp 空không 者giả 。

自tự 入nhập 一nhất 切thiết 三tam 昧muội 中trung 。 教giáo 人nhân 入nhập 一nhất 切thiết 三tam 昧muội 中trung 。 讚tán 一nhất 切thiết 三tam 昧muội 。 亦diệc 歡hoan 喜hỷ 讚tán 歎thán 。 入nhập 一nhất 切thiết 三tam 昧muội 者giả 。

自tự 得đắc 陀đà 羅la 尼ni 。 教giáo 人nhân 得đắc 陀đà 羅la 尼ni 。 讚tán 陀đà 羅la 尼ni 。 亦diệc 歡hoan 喜hỷ 讚tán 歎thán 。 得đắc 陀đà 羅la 尼ni 者giả 。

自tự 入nhập 初sơ 禪thiền 。 教giáo 人nhân 入nhập 初sơ 禪thiền 。 讚tán 初sơ 禪thiền 。 亦diệc 歡hoan 喜hỷ 讚tán 歎thán 。 入nhập 初sơ 禪thiền 者giả 。 二nhị 禪thiền 。 三tam 禪thiền 。 四tứ 禪thiền 亦diệc 如như 是thị 。

自tự 入nhập 慈từ 心tâm 中trung 。 教giáo 人nhân 入nhập 慈từ 心tâm 中trung 。 讚tán 慈từ 心tâm 。 亦diệc 歡hoan 喜hỷ 讚tán 歎thán 。 入nhập 慈từ 心tâm 者giả 。 悲bi 。 喜hỷ 。 捨xả 心tâm 亦diệc 如như 是thị 。

自tự 入nhập 無vô 邊biên 空không 處xứ 。 教giáo 人nhân 入nhập 無vô 邊biên 空không 處xứ 。 讚tán 無vô 邊biên 空không 處xứ 。 亦diệc 歡hoan 喜hỷ 讚tán 歎thán 。 入nhập 無vô 邊biên 空không 處xứ 者giả 。 無Vô 邊Biên 識Thức 處Xứ 。 無Vô 所Sở 有Hữu 處Xứ 。 非Phi 有Hữu 想Tưởng 非Phi 無Vô 想Tưởng 處Xứ 亦diệc 如như 是thị 。

自tự 修tu 四Tứ 念Niệm 處Xứ 。 教giáo 人nhân 修tu 四Tứ 念Niệm 處Xứ 。 讚tán 四tứ 念niệm 處xứ 。 亦diệc 歡hoan 喜hỷ 讚tán 歎thán 。 修tu 四Tứ 念Niệm 處Xứ 者giả 。 四tứ 正chánh 勤cần 。 四Tứ 如Như 意Ý 足Túc 。 五ngũ 根căn 。 五Ngũ 力Lực 。 七thất 覺giác 分phần/phân 。 八Bát 聖Thánh 道Đạo 分Phần 亦diệc 如như 是thị 。

自tự 修tu 空không 。 無vô 相tướng 。 無Vô 作Tác 三Tam 昧Muội 。 教giáo 人nhân 修tu 空không 。 無vô 相tướng 。 無Vô 作Tác 三Tam 昧Muội 。 讚tán 空không 。 無vô 相tướng 。 無Vô 作Tác 三Tam 昧Muội 。 亦diệc 歡hoan 喜hỷ 讚tán 歎thán 修tu 空không 。 無vô 相tướng 。 無Vô 作Tác 三Tam 昧Muội 者giả 。

自tự 入nhập 八Bát 解Giải 脫Thoát 中trung 。 教giáo 人nhân 入nhập 八Bát 解Giải 脫Thoát 。 讚tán 八bát 解giải 脫thoát 。 亦diệc 歡hoan 喜hỷ 讚tán 歎thán 。 入nhập 八Bát 解Giải 脫Thoát 者giả 。

自tự 入nhập 九cửu 次thứ 第đệ 定định 中trung 。 教giáo 人nhân 入nhập 九cửu 次thứ 第đệ 定định 。 讚tán 九cửu 次thứ 第đệ 定định 。 亦diệc 歡hoan 喜hỷ 讚tán 歎thán 。 入nhập 九cửu 次thứ 第đệ 定định 者giả 。

自tự 修tu 佛Phật 十Thập 力Lực 。 四Tứ 無Vô 所Sở 畏Úy 。 四Tứ 無Vô 礙Ngại 智Trí 。 大đại 慈từ 大đại 悲bi 。 十Thập 八Bát 不Bất 共Cộng 法Pháp 亦diệc 如như 是thị 。 自tự 行hành 不bất 謬mậu 錯thác 法pháp 。 自tự 行hành 常thường 捨xả 法pháp 。 教giáo 人nhân 行hành 不bất 謬mậu 錯thác 法pháp 。 常thường 捨xả 法pháp 。 讚tán 不bất 謬mậu 錯thác 法pháp 。 常thường 捨xả 法pháp 。 亦diệc 歡hoan 喜hỷ 讚tán 歎thán 。 行hành 不bất 謬mậu 錯thác 法pháp 。 常thường 捨xả 法pháp 者giả 。

自tự 得đắc 一Nhất 切Thiết 種Chủng 智Trí 。 教giáo 人nhân 得đắc 一Nhất 切Thiết 種Chủng 智Trí 。 讚tán 一Nhất 切Thiết 種Chủng 智Trí 。 亦diệc 歡hoan 喜hỷ 讚tán 歎thán 。 得đắc 一Nhất 切Thiết 種Chủng 智Trí 者giả 。

是thị 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 行hành 六Lục 波Ba 羅La 蜜Mật 時thời 。 所sở 有hữu 布bố 施thí 。 與dữ 眾chúng 生sanh 共cộng 已dĩ 。 迴hồi 向hướng 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 。 以dĩ 無vô 所sở 得đắc 故cố 。 所sở 有hữu 持trì 戒giới 。 忍nhẫn 辱nhục 。 精tinh 進tấn 。 禪thiền 定định 。 智trí 慧tuệ 。 與dữ 眾chúng 生sanh 共cộng 已dĩ 。 迴hồi 向hướng 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 。 是thị 亦diệc 無vô 所sở 得đắc 故cố 。

是thị 善thiện 男nam 子tử 。 善thiện 女nữ 人nhân 如như 是thị 。 行hành 六Lục 波Ba 羅La 蜜Mật 時thời 。 作tác 是thị 念niệm 。

我ngã 若nhược 不bất 布bố 施thí 。 當đương 生sanh 貧bần 窮cùng 家gia 。 不bất 能năng 成thành 就tựu 眾chúng 生sanh 。 淨tịnh 佛Phật 世thế 界giới 。 亦diệc 不bất 能năng 得đắc 。 一Nhất 切Thiết 種Chủng 智Trí 。 我ngã 若nhược 不bất 持trì 戒giới 。 當đương 生sanh 三tam 惡ác 道đạo 中trung 。 尚thượng 不bất 得đắc 人nhân 身thân 。 何hà 況huống 能năng 成thành 就tựu 眾chúng 生sanh 。 淨tịnh 佛Phật 世thế 界giới 。 得đắc 一Nhất 切Thiết 種Chủng 智Trí 。 我ngã 若nhược 不bất 修tu 忍nhẫn 辱nhục 。 則tắc 當đương 諸chư 根căn 毀hủy 壞hoại 。 色sắc 不bất 具cụ 足túc 。 不bất 能năng 得đắc 菩Bồ 薩Tát 具cụ 足túc 色sắc 身thân 。 眾chúng 生sanh 見kiến 者giả 。 必tất 至chí 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 。 亦diệc 不bất 能năng 得đắc 。 以dĩ 具cụ 足túc 色sắc 身thân 成thành 就tựu 眾chúng 生sanh 。 淨tịnh 佛Phật 世thế 界giới 。 得đắc 一Nhất 切Thiết 種Chủng 智Trí 。 我ngã 若nhược 懈giải 怠đãi 。 不bất 能năng 得đắc 菩Bồ 薩Tát 道Đạo 。 亦diệc 不bất 能năng 得đắc 。 成thành 就tựu 眾chúng 生sanh 。 淨tịnh 佛Phật 世thế 界giới 。 得đắc 一Nhất 切Thiết 種Chủng 智Trí 。 我ngã 若nhược 亂loạn 心tâm 。 不bất 能năng 得đắc 生sanh 諸chư 禪thiền 定định 。 不bất 能năng 以dĩ 此thử 禪thiền 定định 成thành 就tựu 眾chúng 生sanh 。 淨tịnh 佛Phật 世thế 界giới 。 得đắc 一Nhất 切Thiết 種Chủng 智Trí 。 我ngã 若nhược 無vô 智trí 。 不bất 能năng 得đắc 方phương 便tiện 智trí 。 以dĩ 方phương 便tiện 智trí 過quá 聲Thanh 聞Văn 。 辟Bích 支Chi 佛Phật 地Địa 。 成thành 就tựu 眾chúng 生sanh 。 淨tịnh 佛Phật 世thế 界giới 。 得đắc 一Nhất 切Thiết 種Chủng 智Trí 。

是thị 菩Bồ 薩Tát 復phục 作tác 是thị 思tư 惟duy 。

我ngã 不bất 應ưng 隨tùy 慳san 貪tham 故cố 不phủ 。 具cụ 足túc 檀Đàn 波Ba 羅La 蜜Mật 。 不bất 應ưng 隨tùy 犯phạm 戒giới 故cố 不bất 具cụ 足túc 。 尸Thi 羅La 波Ba 羅La 蜜Mật 。 不bất 應ưng 隨tùy 瞋sân 恚khuể 故cố 不bất 具cụ 足túc 。 羼Sằn 提Đề 波Ba 羅La 蜜Mật 。 不bất 應ưng 隨tùy 懈giải 怠đãi 故cố 不bất 具cụ 足túc 。 毘Tỳ 梨Lê 耶Da 波Ba 羅La 蜜Mật 。 不bất 應ưng 隨tùy 亂loạn 意ý 故cố 不bất 具cụ 足túc 。 禪Thiền 波Ba 羅La 蜜Mật 。 不bất 應ưng 隨tùy 癡si 心tâm 故cố 不bất 具cụ 足túc 。 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 若nhược 不bất 具cụ 足túc 。 檀Đàn 波Ba 羅La 蜜Mật 。 尸Thi 羅La 波Ba 羅La 蜜Mật 。 羼Sằn 提Đề 波Ba 羅La 蜜Mật 。 毘Tỳ 梨Lê 耶Da 波Ba 羅La 蜜Mật 。 禪Thiền 波Ba 羅La 蜜Mật 。 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 我ngã 終chung 不bất 能năng 。 出xuất 到đáo 一Nhất 切Thiết 種Chủng 智Trí 。

如như 是thị 善thiện 男nam 子tử 善thiện 女nữ 人nhân 。 是thị 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 受thọ 持trì 。 親thân 近cận 。 讀đọc 。 誦tụng 。 為vì 他tha 說thuyết 。 正chánh 憶ức 念niệm 。 亦diệc 不bất 離ly 薩Tát 婆Bà 若Nhã 心tâm 。 得đắc 是thị 今kim 世thế 。 後hậu 世thế 功công 德đức 。

釋Thích 提Đề 桓Hoàn 因Nhân 白bạch 佛Phật 言ngôn 。

世Thế 尊Tôn 。 希hy 有hữu 。 是thị 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 為vi 迴hồi 向hướng 薩Tát 婆Bà 若Nhã 心tâm 故cố 。 亦diệc 為vi 不bất 高cao 心tâm 故cố 。

佛Phật 告cáo 釋Thích 提Đề 桓Hoàn 因Nhân 。

憍kiêu 尸thi 迦ca 。 云vân 何hà 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 為vi 迴hồi 向hướng 薩Tát 婆Bà 若Nhã 心tâm 故cố 。 亦diệc 為vi 不bất 高cao 心tâm 故cố 。

釋Thích 提Đề 桓Hoàn 因Nhân 白bạch 佛Phật 言ngôn 。

世Thế 尊Tôn 。 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 若nhược 行hành 世thế 間gian 檀Đàn 波Ba 羅La 蜜Mật 。 布bố 施thí 諸chư 佛Phật 。 辟Bích 支Chi 佛Phật 。 聲Thanh 聞Văn 。 及cập 諸chư 貧bần 窮cùng 。 乞khất 匂# 。 行hành 路lộ 人nhân 。 是thị 菩Bồ 薩Tát 無vô 方phương 便tiện 故cố 生sanh 高cao 心tâm 。 若nhược 行hành 世thế 間gian 尸Thi 羅La 波Ba 羅La 蜜Mật 。 言ngôn 我ngã 行hành 尸Thi 羅La 波Ba 羅La 蜜Mật 。 我ngã 能năng 具cụ 足túc 。 尸Thi 羅La 波Ba 羅La 蜜Mật 。 無vô 方phương 便tiện 故cố 生sanh 高cao 心tâm 。 言ngôn 我ngã 行hành 羼Sằn 提Đề 波Ba 羅La 蜜Mật 。 毘Tỳ 梨Lê 耶Da 波Ba 羅La 蜜Mật 。 禪Thiền 波Ba 羅La 蜜Mật 。 我ngã 行hành 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 我ngã 修tu 般Bát 若Nhã 。 波Ba 羅La 蜜Mật 以dĩ 是thị 世thế 間gian 。 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 無vô 方phương 便tiện 故cố 生sanh 高cao 心tâm 。

世Thế 尊Tôn 。 菩Bồ 薩Tát 修tu 世thế 間gian 四tứ 念niệm 處xứ 時thời 。 自tự 念niệm 言ngôn 。

我ngã 修tu 四Tứ 念Niệm 處Xứ 。 我ngã 具cụ 足túc 四tứ 念niệm 處xứ 。 無vô 方phương 便tiện 力lực 。 故cố 生sanh 高cao 心tâm 。 我ngã 修tu 四tứ 正chánh 懃cần 。 四Tứ 如Như 意Ý 足Túc 。 五ngũ 根căn 。 五Ngũ 力Lực 。 七thất 覺giác 分phần/phân 。 八Bát 聖Thánh 道Đạo 分Phần 。 自tự 念niệm 言ngôn 。

我ngã 修tu 空không 。 無vô 相tướng 。 無Vô 作Tác 三Tam 昧Muội 。 我ngã 修tu 一nhất 切thiết 三tam 昧muội 門môn 。 當đương 得đắc 一nhất 切thiết 。 陀đà 羅la 尼ni 門môn 。 我ngã 修tu 佛Phật 十Thập 力Lực 。 四Tứ 無Vô 所Sở 畏Úy 。 十Thập 八Bát 不Bất 共Cộng 法Pháp 。 我ngã 當đương 成thành 就tựu 眾chúng 生sanh 。 我ngã 當đương 淨tịnh 佛Phật 世thế 界giới 。 我ngã 當đương 得đắc 一nhất 切thiết 種chủng 智trí 。 著trước 吾ngô 我ngã 無vô 方phương 便tiện 力lực 。 故cố 生sanh 高cao 心tâm 。

世Thế 尊Tôn 。 如như 是thị 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 行hành 世thế 間gian 善thiện 法Pháp 。 著trước 吾ngô 我ngã 故cố 生sanh 高cao 心tâm 。

世Thế 尊Tôn 。 若nhược 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 行hành 出xuất 世thế 間gian 檀Đàn 波Ba 羅La 蜜Mật 。 不bất 得đắc 施thí 者giả 。 不bất 得đắc 受thọ 者giả 。 不bất 得đắc 施thí 物vật 。 如như 是thị 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 行hành 出xuất 世thế 間gian 檀Đàn 波Ba 羅La 蜜Mật 。 為vi 迴hồi 向hướng 薩Tát 婆Bà 若Nhã 故cố 。 亦diệc 不bất 生sanh 高cao 心tâm 。 行hành 尸Thi 羅La 波Ba 羅La 蜜Mật 。 尸thi 羅la 不bất 可khả 得đắc 。 行hành 羼Sằn 提Đề 波Ba 羅La 蜜Mật 。 羼sằn 提đề 不bất 可khả 得đắc 。 行hành 毘Tỳ 梨Lê 耶Da 波Ba 羅La 蜜Mật 。 毘tỳ 梨lê 耶da 不bất 可khả 得đắc 。 行hành 禪Thiền 波Ba 羅La 蜜Mật 。 禪thiền 不bất 可khả 得đắc 。 行hành 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 般Bát 若Nhã 不bất 可khả 得đắc 。 修tu 四Tứ 念Niệm 處Xứ 。 四tứ 念niệm 處xử 不bất 可khả 得đắc 。 乃nãi 至chí 修tu 十Thập 八Bát 不Bất 共Cộng 法Pháp 。 十Thập 八Bát 不Bất 共Cộng 法Pháp 不bất 可khả 得đắc 。 修tu 大đại 慈từ 大đại 悲bi 。 大đại 慈từ 大đại 悲bi 不bất 可khả 得đắc 。 乃nãi 至chí 修tu 一Nhất 切Thiết 種Chủng 智Trí 。 一Nhất 切Thiết 種Chủng 智Trí 不bất 可khả 得đắc 。

世Thế 尊Tôn 。 如như 是thị 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 為vi 迴hồi 向hướng 薩Tát 婆Bà 若Nhã 故cố 。 亦diệc 為vi 不bất 生sanh 高cao 心tâm 故cố 。

【# 論luận 】#

問vấn 曰viết 。

先tiên 已dĩ 說thuyết 魔ma 若nhược 魔ma 民dân 等đẳng 三tam 種chủng 人nhân 欲dục 破phá 壞hoại 般Bát 若Nhã 。 今kim 何hà 以dĩ 故cố 重trùng 說thuyết 。

答đáp 曰viết 。

佛Phật 先tiên 說thuyết 三tam 種chủng 人nhân 來lai 求cầu 便tiện 恐khủng 怖bố 。 欲dục 令linh 愁sầu 惱não 。

中trung 來lai 者giả 。 不bất 為vi 惱não 人nhân 。 但đãn 欲dục 破phá 毀hủy 。 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 不bất 隨tùy 其kỳ 願nguyện 。 不bất 能năng 得đắc 破phá 。

後hậu 來lai 三tam 種chủng 人nhân 。 雖tuy 欲dục 生sanh 心tâm 破phá 壞hoại 。 即tức 時thời 滅diệt 去khứ 。

所sở 語ngữ 人nhân 皆giai 信tín 受thọ

者giả 。 是thị 菩Bồ 薩Tát 常thường 令linh 不bất 善thiện 法Pháp 斷đoạn 滅diệt 。 善thiện 法Pháp 轉chuyển 增tăng 。 所sở 謂vị 檀Đàn 波Ba 羅La 蜜Mật 。 乃nãi 至chí 一Nhất 切Thiết 種Chủng 智Trí 。 是thị 人nhân 修tu 集tập 福phước 德đức 。 智trí 慧tuệ 故cố 。 成thành 大đại 威uy 德đức 。 設thiết 使sử 妄vọng 語ngữ 。 人nhân 皆giai 信tín 受thọ 。 何hà 況huống 實thật 語ngữ 。

親thân 友hữu 堅kiên 固cố

者giả 。 是thị 人nhân 於ư 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 中trung 。 深thâm 有hữu 慈từ 悲bi 心tâm 。 何hà 況huống 親thân 友hữu 於ư 我ngã 有hữu 益ích 。 是thị 菩Bồ 薩Tát 愛ái 敬kính 佛Phật 道Đạo 。 知tri 身thân 口khẩu 無vô 常thường 故cố 。 不bất 說thuyết 無vô 益ích 之chi 言ngôn 。

以dĩ 善thiện 法Pháp 增tăng 長trưởng 故cố 。 瞋sân 恚khuể 等đẳng 煩phiền 惱não 不bất 能năng 覆phú 心tâm 。 行hành 者giả 作tác 是thị 念niệm 。

結kết 使sử 雖tuy 起khởi 。 智trí 慧tuệ 思tư 惟duy 。 不bất 令linh 覆phú 心tâm 。 結kết 使sử 若nhược 起khởi 。 今kim 世thế 不bất 善thiện 。 後hậu 世thế 不bất 善thiện 。 妨phương 於ư 佛Phật 道Đạo 。 設thiết 使sử 心tâm 起khởi 結kết 使sử 。 不bất 起khởi 口khẩu 業nghiệp 。 設thiết 口khẩu 業nghiệp 起khởi 。 不bất 成thành 身thân 業nghiệp 。 設thiết 身thân 業nghiệp 起khởi 。 不bất 至chí 大đại 惡ác 。 如như 凡phàm 夫phu 人nhân 也dã 。 是thị 菩Bồ 薩Tát 雖tuy 卑ty 陋lậu 鄙bỉ 賤tiện 。 以dĩ 行hành 勝thắng 法Pháp 故cố 。 得đắc 在tại 勝thắng 人nhân 數số 中trung 。 是thị 今kim 世thế 功công 德đức 。

是thị 人nhân 深thâm 樂nhạo/nhạc/lạc 善thiện 法Pháp 故cố 。 能năng 於ư 善thiện 法Pháp 。 四tứ 種chủng 正chánh 行hạnh 求cầu 。 二Nhị 乘Thừa 人nhân 不bất 能năng 具cụ 足túc 四tứ 行hành 。 以dĩ 不bất 深thâm 樂nhạo/nhạc/lạc 善thiện 法Pháp 故cố 。 所sở 謂vị 自tự 不bất 殺sát 生sanh 。 慈từ 悲bi 一nhất 切thiết 。 深thâm 自tự 利lợi 故cố 。 亦diệc 教giáo 他tha 。 慈từ 是thị 一nhất 切thiết 賢hiền 聖thánh 法pháp 故cố 。 常thường 讚tán 歎thán 。 是thị 菩Bồ 薩Tát 常thường 欲dục 令linh 人nhân 得đắc 樂lạc 故cố 。 見kiến 有hữu 不bất 殺sát 者giả 。 歡hoan 喜hỷ 愛ái 樂nhạo 。

乃nãi 至chí 一Nhất 切Thiết 種Chủng 智Trí 亦diệc 如như 是thị 。

上thượng 四tứ 種chủng 行hành 廣quảng 說thuyết 。 今kim 略lược 說thuyết 一nhất 切thiết 功công 德đức 。 總tổng 攝nhiếp 入nhập 六Lục 波Ba 羅La 蜜Mật 中trung 。 所sở 得đắc 果quả 報báo 。 與dữ 眾chúng 生sanh 共cộng 之chi 。

是thị 菩Bồ 薩Tát 未vị 入nhập 正chánh 位vị 。 諸chư 煩phiền 惱não 未vị 盡tận 故cố 。 或hoặc 時thời 起khởi 慳san 。 等đẳng 諸chư 煩phiền 惱não 。

爾nhĩ 時thời 應ưng 作tác 是thị 思tư 惟duy 。 諫gián 喻dụ 其kỳ 心tâm 。

若nhược 不bất 布bố 施thí 。 我ngã 自tự 失thất 四tứ 事sự 功công 德đức 。 所sở 謂vị 。

後hậu 身thân 生sanh 貧bần 窮cùng 。 貧bần 窮cùng 故cố 自tự 。 不bất 能năng 利lợi 益ích 。 何hà 能năng 利lợi 他tha 。

若nhược 不bất 利lợi 他tha 。 則tắc 不bất 能năng 成thành 就tựu 眾chúng 生sanh 。 若nhược 不bất 能năng 成thành 就tựu 眾chúng 生sanh 。 亦diệc 不bất 能năng 淨tịnh 佛Phật 世thế 界giới 。

何hà 以dĩ 故cố 。 以dĩ 眾chúng 生sanh 淨tịnh 故cố 。 世thế 界giới 清thanh 淨tịnh 。

若nhược 不bất 具cụ 足túc 。 是thị 等đẳng 眾chúng 事sự 。 云vân 何hà 當đương 得đắc 。 一Nhất 切Thiết 種Chủng 智Trí 。

以dĩ 要yếu 言ngôn 之chi 。 無vô 方phương 便tiện 者giả 。 雖tuy 行hành 六Lục 波Ba 羅La 蜜Mật 。 內nội 不bất 能năng 離ly 我ngã 心tâm 。 外ngoại 取thủ 諸chư 法pháp 相tướng 。 所sở 謂vị 我ngã 是thị 施thí 者giả 。 彼bỉ 是thị 受thọ 者giả 。 是thị 布bố 施thí 物vật 。 是thị 因nhân 緣duyên 故cố 。 不bất 能năng 到đáo 佛Phật 道Đạo 。

與dữ 此thử 相tương 違vi 。 是thị 有hữu 方phương 便tiện 。

問vấn 曰viết 。

若nhược 世thế 間gian 波Ba 羅La 蜜Mật 等đẳng 。 非phi 是thị 正Chánh 道Đạo 。 是thị 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 中trung 。 佛Phật 何hà 以dĩ 說thuyết 。

答đáp 曰viết 。

此thử 是thị 行hành 者giả 初sơ 門môn 。 與dữ 正Chánh 道Đạo 相tương 似tự 故cố 。 先tiên 行hành 相tương 似tự 法pháp 。 後hậu 得đắc 真chân 道đạo 。

大Đại 智Trí 度Độ 論Luận 卷quyển 第đệ 五ngũ 十thập 六lục