大Đại 智Trí 度Độ 論Luận
Quyển 53
龍Long 樹Thụ 菩Bồ 薩Tát 造Tạo 後Hậu 秦Tần 鳩Cưu 摩Ma 羅La 什Thập 譯Dịch
大Đại 智Trí 度Độ 論Luận 釋Thích 無Vô 生Sanh 品Phẩm 第đệ 二nhị 十thập 六lục 。 卷quyển 五ngũ 十thập 三tam )#
聖thánh 者giả 龍long 樹thụ 造tạo
後hậu 秦tần 龜quy 茲tư 國quốc 三Tam 藏Tạng 鳩Cưu 摩Ma 羅La 什Thập 譯dịch
【# 經Kinh 】#
爾nhĩ 時thời 慧Tuệ 命mạng 舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 語ngữ 須Tu 菩Bồ 提Đề 。
菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 行hành 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 觀quán 諸chư 法pháp 。 何hà 等đẳng 是thị 菩Bồ 薩Tát 。 何hà 等đẳng 是thị 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 何hà 等đẳng 是thị 觀quán 。
須Tu 菩Bồ 提Đề 語ngứ 舍Xá 利Lợi 弗Phất 。
如như 汝nhữ 所sở 問vấn 。
何hà 等đẳng 是thị 菩Bồ 薩Tát
為vi 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 。 是thị 人nhân 發phát 大đại 心tâm 。 以dĩ 是thị 故cố 名danh 為vi 菩Bồ 薩Tát 。 亦diệc 知tri 一nhất 切thiết 法pháp 。 一nhất 切thiết 種chủng 相tương/tướng 。 是thị 中trung 亦diệc 不bất 著trước 。 知tri 色sắc 相tướng 不bất 著trước 。 乃nãi 至chí 知tri 十Thập 八Bát 不Bất 共Cộng 法Pháp 亦diệc 不bất 著trước 。
舍Xá 利Lợi 弗Phất 問vấn 須Tu 菩Bồ 提Đề 。
何hà 等đẳng 為vi 一nhất 切thiết 法pháp 相tướng 。
須Tu 菩Bồ 提Đề 言ngôn 。
若nhược 以dĩ 名danh 字tự 。 因nhân 緣duyên 和hòa 合hợp 等đẳng 。 知tri 諸chư 法pháp 是thị 色sắc 。 是thị 聲thanh 。 香hương 。 味vị 。 觸xúc 。 法pháp 。 是thị 內nội 。 是thị 外ngoại 。 是thị 有hữu 為vi 法pháp 。 是thị 無vô 為vi 法Pháp 。 以dĩ 是thị 名danh 字tự 。 相tương/tướng 語ngữ 言ngôn 知tri 諸chư 法pháp 。 是thị 名danh 知tri 諸chư 法pháp 相tướng 。
如như 舍Xá 利Lợi 弗Phất 所sở 問vấn 。
何hà 等đẳng 是thị 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật
遠viễn 離ly 故cố 。 名danh 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 何hà 等đẳng 法pháp 遠viễn 離ly 。 遠viễn 離ly 眾chúng 。 界giới 。 入nhập 。 遠viễn 離ly 檀Đàn 波Ba 羅La 蜜Mật 。 乃nãi 至chí 禪Thiền 波Ba 羅La 蜜Mật 。 遠viễn 離ly 內nội 空không 乃nãi 至chí 無vô 法pháp 有hữu 法pháp 空không 。 以dĩ 是thị 故cố 。 遠viễn 離ly 名danh 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。
復phục 次thứ 。 遠viễn 離ly 四tứ 念niệm 處xứ 。 乃nãi 至chí 遠viễn 離ly 。 十Thập 八Bát 不Bất 共Cộng 法Pháp 。 遠viễn 離ly 一nhất 切thiết 智trí 。 以dĩ 是thị 因nhân 緣duyên 故cố 。 遠viễn 離ly 名danh 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。
如như 舍Xá 利Lợi 弗Phất 所sở 問vấn 。
何hà 等đẳng 是thị 觀quán
舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 行hành 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 時thời 。 觀quán 色sắc 非phi 常thường 非phi 無vô 常thường 。 非phi 樂nhạo/nhạc/lạc 非phi 苦khổ 。 非phi 我ngã 非phi 無vô 我ngã 。 非phi 空không 非phi 不bất 空không 。 非phi 相tướng 非phi 無vô 相tướng 。 非phi 作tác 非phi 無vô 作tác 。 非phi 寂tịch 滅diệt 非phi 不bất 寂tịch 滅diệt 。 非phi 離ly 非phi 不bất 離ly 。 受thọ 。 想tưởng 。 行hành 。 識thức 亦diệc 如như 是thị 。 檀Đàn 波Ba 羅La 蜜Mật 。 乃nãi 至chí 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 內nội 空không 乃nãi 至chí 無vô 法pháp 有hữu 法pháp 空không 。 四tứ 念niệm 處xứ 乃nãi 至chí 十Thập 八Bát 不Bất 共Cộng 法Pháp 。 一nhất 切thiết 三tam 昧muội 門môn 。 一nhất 切thiết 陀đà 羅la 尼ni 門môn 。 乃nãi 至chí 一Nhất 切Thiết 種Chủng 智Trí 。 觀quán 非phi 常thường 非phi 無vô 常thường 。 非phi 樂nhạo/nhạc/lạc 非phi 苦khổ 。 非phi 我ngã 非phi 無vô 我ngã 。 非phi 空không 非phi 不bất 空không 。 非phi 相tướng 非phi 無vô 相tướng 。 非phi 作tác 非phi 無vô 作tác 。 非phi 寂tịch 滅diệt 非phi 不bất 寂tịch 滅diệt 。 非phi 離ly 非phi 不bất 離ly 。 舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 是thị 名danh 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 行hành 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 時thời 觀quán 諸chư 法pháp 。
【# 論luận 】#
問vấn 曰viết 。
所sở 謂vị 。
菩Bồ 薩Tát 義nghĩa 。 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 義nghĩa 。 諸chư 觀quán 義nghĩa 。
上thượng 已dĩ 問vấn 。 今kim 何hà 以dĩ 更cánh 問vấn 。
答đáp 曰viết 。
先tiên 已dĩ 答đáp 大đại 樹thụ 喻dụ 。 非phi 一nhất 斫chước 可khả 斷đoạn 。 是thị 事sự 難nạn/nan 故cố 更cánh 問vấn 。
復phục 次thứ 。 是thị 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 有hữu 無vô 量lượng 義nghĩa 。 如như 〈# 曇đàm 無vô 竭kiệt 品phẩm 〉# 中trung 說thuyết 。
般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 如như 大đại 海hải 水thủy 無vô 量lượng 。 如như 須Tu 彌Di 山Sơn 。 種chủng 種chủng 嚴nghiêm 飾sức 。 是thị 故cố 問vấn 。
又hựu 此thử 問vấn 雖tuy 同đồng 。 答đáp 義nghĩa 種chủng 種chủng 異dị 。
復phục 次thứ 。 諸chư 佛Phật 斷đoạn 法pháp 愛ái 。 不bất 立lập 經kinh 書thư 。 亦diệc 不bất 莊trang 嚴nghiêm 言ngôn 語ngữ 。 但đãn 為vi 拯chửng 濟tế 眾chúng 生sanh 。 隨tùy 應ứng 度độ 者giả 說thuyết 。 如như 大đại 清thanh 涼lương 美mỹ 池trì 。 無vô 量lượng 眾chúng 生sanh 。 前tiền 後hậu 來lai 飲ẩm 。 各các 飽bão 而nhi 去khứ 。 聽thính 者giả 亦diệc 如như 是thị 。 佛Phật 先tiên 說thuyết 菩Bồ 薩Tát 。 般Bát 若Nhã 及cập 觀quán 。 前tiền 來lai 者giả 有hữu 得đắc 解giải 悟ngộ 而nhi 去khứ 。 後hậu 來lai 者giả 未vị 聞văn 。 是thị 故cố 重trùng 問vấn 。
菩Bồ 薩Tát
者giả 。
菩Bồ 提Đề
有hữu 三tam 種chủng 。
有hữu 阿A 羅La 漢Hán 菩Bồ 提Đề 。 有hữu 辟Bích 支Chi 佛Phật 菩Bồ 提Đề 。 有hữu 佛Phật 菩Bồ 提Đề 。 無Vô 學Học 智trí 慧tuệ 清thanh 淨tịnh 無vô 垢cấu 故cố 。 名danh 為vi 菩Bồ 提Đề 。 菩Bồ 薩Tát 雖tuy 有hữu 大đại 智trí 慧tuệ 。 諸chư 煩phiền 惱não 習tập 未vị 盡tận 故cố 。 不bất 名danh 菩Bồ 提Đề 。 此thử 中trung 但đãn 說thuyết 一nhất 種chủng 。 所sở 謂vị 佛Phật 菩Bồ 提Đề 也dã 。
薩tát 埵đóa
秦tần 言ngôn 眾chúng 生sanh 。 是thị 眾chúng 生sanh 為vì 無vô 上thượng 道Đạo 故cố 。 發phát 心tâm 修tu 行hành 。
復phục 次thứ 。
薩tát 埵đóa
名danh 大đại 心tâm 。
是thị 人nhân 發phát 大đại 心tâm 求cầu 無vô 上thượng 菩Bồ 提Đề 而nhi 未vị 得đắc 。 以dĩ 是thị 故cố 名danh 為vi 。
菩Bồ 提Đề 薩Tát 埵Đóa
佛Phật 已dĩ 得đắc 是thị 菩Bồ 提Đề 。 不bất 名danh 為vi 菩Bồ 提Đề 薩tát 埵đóa 。 大đại 心tâm 滿mãn 足túc 故cố 。
菩Bồ 薩Tát
餘dư 義nghĩa 。 如như 先tiên 廣quảng 說thuyết 。
復phục 次thứ 。 佛Phật 此thử 中trung 自tự 說thuyết 因nhân 緣duyên 。
是thị 人nhân 為vì 佛Phật 道Đạo 故cố 修tu 行hành 。 知tri 一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 相tướng 亦diệc 不bất 著trước 。
諸chư 法pháp 相tướng
者giả 。 可khả 以dĩ 知tri 諸chư 法pháp 門môn 。 是thị 色sắc 。 是thị 聲thanh 等đẳng 。
略lược 說thuyết 菩Bồ 薩Tát 義nghĩa 。
先tiên 知tri 諸chư 法pháp 各các 各các 相tương/tướng 。 如như 地địa 堅kiên 相tương/tướng 。 然nhiên 後hậu 知tri 畢tất 竟cánh 空không 相tướng 。 於ư 是thị 二nhị 種chủng 智trí 慧tuệ 中trung 亦diệc 不bất 著trước 。 但đãn 欲dục 度độ 眾chúng 生sanh 故cố 。
菩Bồ 薩Tát 得đắc 如như 是thị 智trí 慧tuệ 。 一nhất 切thiết 別biệt 相tướng 法pháp 中trung 。 皆giai 得đắc 遠viễn 離ly 。 如như 色sắc 中trung 離ly 色sắc 。 離ly 色sắc 即tức 是thị 自tự 相tương/tướng 空không 。
遠viễn 離ly
者giả 。 是thị 。
空không
之chi 別biệt 名danh 。 菩Bồ 薩Tát 得đắc 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 於ư 一nhất 切thiết 法pháp 。 心tâm 皆giai 遠viễn 離ly 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 見kiến 一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 罪tội 過quá 故cố 。
阿a 羅la 蜜mật
秦tần 言ngôn 遠viễn 離ly 。
波Ba 羅La 蜜Mật
秦tần 言ngôn 度độ 彼bỉ 岸ngạn 。 此thử 二nhị 音âm 相tương 近cận 。 義nghĩa 相tương/tướng 會hội 。 故cố 以dĩ 。
阿a 羅la 蜜mật
釋thích
波Ba 羅La 蜜Mật
遠viễn 離ly 何hà 等đẳng 法pháp 。 所sở 謂vị 眾chúng 。 界giới 。 入nhập 。 乃nãi 至chí 一nhất 切thiết 智trí 。 以dĩ 遠viễn 離ly 是thị 諸chư 法pháp 故cố 。 名danh 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 如như 禪Thiền 波Ba 羅La 蜜Mật 。 能năng 調điều 伏phục 人nhân 心tâm 。 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 能năng 令linh 人nhân 遠viễn 離ly 諸chư 法pháp 。
觀quán
者giả 。 不bất 觀quán 諸chư 法pháp 。 常thường 無vô 常thường 等đẳng 。 如như 先tiên 說thuyết 。
【# 經Kinh 】#
舍Xá 利Lợi 弗Phất 問vấn 須Tu 菩Bồ 提Đề 。
何hà 因nhân 緣duyên 故cố 。 色sắc 不bất 生sanh 。 是thị 非phi 色sắc 。 受thọ 。 想tưởng 。 行hành 。 識thức 不bất 生sanh 。 是thị 非phi 識thức 。 乃nãi 至chí 一Nhất 切Thiết 種Chủng 智Trí 不bất 生sanh 。 是thị 非phi 一Nhất 切Thiết 種Chủng 智Trí 。
須Tu 菩Bồ 提Đề 言ngôn 。
色sắc 。 色sắc 相tướng 空không 。 色sắc 空không 中trung 無vô 色sắc 無vô 生sanh 。 以dĩ 是thị 因nhân 緣duyên 故cố 。 色sắc 不bất 生sanh 。 是thị 非phi 色sắc 。 受thọ 。 想tưởng 。 行hành 。 識thức 。 識thức 相tương/tướng 空không 。 識thức 空không 中trung 無vô 識thức 無vô 生sanh 。 以dĩ 是thị 因nhân 緣duyên 故cố 。 受thọ 。 想tưởng 。 行hành 。 識thức 不bất 生sanh 。 是thị 非phi 受thọ 。 想tưởng 。 行hành 。 識thức 。 舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 檀Đàn 波Ba 羅La 蜜Mật 。 檀Đàn 波Ba 羅La 蜜Mật 相tương/tướng 空không 。 檀Đàn 波Ba 羅La 蜜Mật 空không 。 中trung 無vô 檀Đàn 波Ba 羅La 蜜Mật 無vô 生sanh 。 尸Thi 羅La 波Ba 羅La 蜜Mật 。 羼Sằn 提Đề 波Ba 羅La 蜜Mật 。 毘Tỳ 梨Lê 耶Da 波Ba 羅La 蜜Mật 。 禪Thiền 波Ba 羅La 蜜Mật 。 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 相tướng 空không 。 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 空không 。 中trung 無vô 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 無vô 生sanh 。 以dĩ 是thị 因nhân 緣duyên 故cố 。 舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 不bất 生sanh 。 是thị 非phi 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 內nội 空không 乃nãi 至chí 無vô 法pháp 有hữu 法pháp 空không 。 四tứ 念niệm 處xứ 乃nãi 至chí 十Thập 八Bát 不Bất 共Cộng 法Pháp 。 一Nhất 切Thiết 種Chủng 智Trí 。 亦diệc 如như 是thị 。 以dĩ 是thị 因nhân 緣duyên 故cố 。 內nội 空không 不bất 生sanh 是thị 非phi 內nội 空không 。 乃nãi 至chí 一Nhất 切Thiết 種Chủng 智Trí 。 不bất 生sanh 是thị 非phi 一Nhất 切Thiết 種Chủng 智Trí 。
舍Xá 利Lợi 弗Phất 問vấn 須Tu 菩Bồ 提Đề 。
汝nhữ 何hà 因nhân 緣duyên 故cố 言ngôn
色sắc 不bất 二nhị 是thị 非phi 色sắc
受thọ 。 想tưởng 。 行hành 。 識thức 不bất 二nhị 是thị 非phi 識thức 。
乃nãi 至chí 。
一Nhất 切Thiết 種Chủng 智Trí 。 不bất 二nhị 是thị 非phi 一Nhất 切Thiết 種Chủng 智Trí
須Tu 菩Bồ 提Đề 答đáp 言ngôn 。
所sở 有hữu 色sắc 。 所sở 有hữu 不bất 二nhị 。 所sở 有hữu 受thọ 。 想tưởng 。 行hành 。 識thức 。 所sở 有hữu 不bất 二nhị 。 是thị 一nhất 切thiết 法pháp 皆giai 不bất 合hợp 。 不bất 散tán 。 無vô 色sắc 。 無vô 形hình 。 無vô 對đối 。 一nhất 相tương/tướng 。 所sở 謂vị 無vô 相tướng 。 眼nhãn 乃nãi 至chí 一Nhất 切Thiết 種Chủng 智Trí 。 亦diệc 如như 是thị 。 以dĩ 是thị 因nhân 緣duyên 故cố 。 舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 色sắc 不bất 二nhị 。 是thị 非phi 色sắc 。 受thọ 。 想tưởng 。 行hành 。 識thức 不bất 二nhị 。 是thị 非phi 識thức 。 乃nãi 至chí 一Nhất 切Thiết 種Chủng 智Trí 不bất 二nhị 。 是thị 非phi 一Nhất 切Thiết 種Chủng 智Trí 。
舍Xá 利Lợi 弗Phất 問vấn 須Tu 菩Bồ 提Đề 。
何hà 因nhân 緣duyên 故cố 言ngôn
是thị 色sắc 入nhập 無vô 二nhị 法pháp 數số
受thọ 。 想tưởng 。 行hành 。 識thức 入nhập 無vô 二nhị 法pháp 數số 。
乃nãi 至chí 。
一Nhất 切Thiết 種Chủng 智Trí 。 入nhập 無vô 二nhị 法pháp 數số
須Tu 菩Bồ 提Đề 答đáp 言ngôn 。
色sắc 不bất 異dị 無vô 生sanh 。 無vô 生sanh 不bất 異dị 色sắc 。 色sắc 即tức 是thị 無vô 生sanh 。 無vô 生sanh 即tức 是thị 色sắc 。 受thọ 。 想tưởng 。 行hành 。 識thức 不bất 異dị 無vô 生sanh 。 無vô 生sanh 不bất 異dị 識thức 。 識thức 即tức 是thị 無vô 生sanh 。 無vô 生sanh 即tức 是thị 識thức 。 以dĩ 是thị 因nhân 緣duyên 故cố 。 舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 色sắc 入nhập 無vô 二nhị 法pháp 數số 。 受thọ 。 想tưởng 。 行hành 。 識thức 入nhập 無vô 二nhị 法pháp 數số 。 乃nãi 至chí 一Nhất 切Thiết 種Chủng 智Trí 。 亦diệc 如như 是thị 。
【# 論luận 】#
問vấn 曰viết 。
上thượng 品phẩm 竟cánh 。 便tiện 應ưng 問vấn 。
不bất 生sanh
何hà 以dĩ 此thử 中trung 方phương 問vấn 。
答đáp 曰viết 。
三tam 種chủng 大đại 法pháp 易dị 解giải 。 利lợi 益ích 多đa 眾chúng 生sanh 故cố 先tiên 問vấn 。
何hà 因nhân 緣duyên 故cố 。 色sắc 不bất 生sanh 。 為vi 非phi 色sắc 。 乃nãi 至chí 一Nhất 切Thiết 種Chủng 智Trí 。 不bất 生sanh 為vi 非phi 一Nhất 切Thiết 種Chủng 智Trí 。
須Tu 菩Bồ 提Đề 答đáp 。
色sắc 是thị 空không 。 色sắc 中trung 無vô 色sắc 相tướng 。
行hành 者giả 以dĩ 是thị 無vô 生sanh 智trí 慧tuệ 。 令linh 色sắc 無vô 生sanh 。 若nhược 能năng 得đắc 是thị 無vô 生sanh 。 心tâm 作tác 是thị 念niệm 。
今kim 即tức 得đắc 色sắc 實thật 相tướng 。
是thị 故cố 言ngôn 。
色sắc 無vô 生sanh 。 為vi 非phi 色sắc 。
色sắc 性tánh 常thường 自tự 無vô 生sanh 。 非phi 今kim 智trí 慧tuệ 力lực 故cố 使sử 無vô 生sanh 。 如như 有hữu 人nhân 破phá 色sắc 令linh 空không 。 猶do 存tồn 本bổn 色sắc 想tưởng 。 譬thí 如như 除trừ 廁trắc 作tác 舍xá 。 今kim 雖tuy 無vô 廁trắc 。 猶do 有hữu 不bất 淨tịnh 想tưởng 。 若nhược 能năng 知tri 廁trắc 本bổn 無vô 。 幻huyễn 化hóa 所sở 作tác 。 則tắc 無vô 廁trắc 想tưởng 。 行hành 者giả 如như 是thị 。 若nhược 能năng 知tri 色sắc 從tùng 本bổn 已dĩ 來lai 。 初sơ 自tự 無vô 生sanh 者giả 。 則tắc 不bất 復phục 存tồn 色sắc 想tưởng 。 是thị 故cố 言ngôn 。
色sắc 無vô 生sanh 為vi 非phi 色sắc
乃nãi 至chí 一Nhất 切Thiết 種Chủng 智Trí 亦diệc 如như 是thị 。
問vấn 曰viết 。
汝nhữ 先tiên 自tự 說thuyết
無vô 生sanh 即tức 是thị 無vô 二nhị
今kim 何hà 以dĩ 更cánh 問vấn 。
答đáp 曰viết 。
義nghĩa 雖tuy 一nhất 。 所sở 入nhập 觀quán 門môn 異dị 。
上thượng 言ngôn 。
破phá 因nhân 中trung 先tiên 有hữu 果quả 。 若nhược 無vô 果quả 。 是thị 生sanh 法pháp 一nhất 異dị 等đẳng 。 是thị 生sanh 若nhược 初sơ 生sanh 。 若nhược 後hậu 生sanh 。 破phá 如như 是thị 等đẳng 生sanh 。 名danh 。
無vô 生sanh
今kim 破phá 眼nhãn 色sắc 。 有hữu 無vô 等đẳng 諸chư 二nhị 故cố 。 是thị 名danh 。
不bất 二nhị
行hành 者giả 或hoặc 先tiên 入nhập 無vô 生sanh 觀quán 門môn 。 後hậu 入nhập 不bất 二nhị 。 或hoặc 先tiên 入nhập 不bất 二nhị 。 後hậu 入nhập 無vô 生sanh 觀quán 。 義nghĩa 雖tuy 一nhất 。 行hành 者giả 分phân 別biệt 。
破phá 色sắc 二nhị 故cố 言ngôn
不bất 二nhị
破phá 色sắc 生sanh 故cố 言ngôn 。
無vô 生sanh
上thượng 說thuyết 無vô 生sanh 因nhân 緣duyên 。 謂vị 。
自tự 相tương/tướng 空không
今kim 說thuyết 不bất 二nhị 因nhân 緣duyên 。 所sở 謂vị 。
不bất 合hợp 。 不bất 散tán 。 一nhất 相tương/tướng 。 所sở 謂vị 無vô 相tướng 。
等đẳng 。 義nghĩa 雖tuy 同đồng 一nhất 空không 。 上thượng 。
自tự 相tương/tướng 空không
此thử 是thị 。
散tán 空không
色sắc 入nhập 無vô 二nhị 法pháp 數số
者giả 。 行hành 者giả 觀quán 色sắc 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 相tương/tướng 。 是thị 時thời 分phân 別biệt 色sắc 。 今kim 變biến 為vi 無vô 生sanh 。 是thị 故cố 說thuyết 色sắc 無vô 生sanh 即tức 是thị 不bất 二nhị 。
何hà 以dĩ 故cố 。 色sắc 破phá 散tán 即tức 是thị 無vô 生sanh 。 如như 先tiên 分phân 別biệt 諸chư 法pháp 時thời 。 離ly 色sắc 不bất 得đắc 更cánh 有hữu 生sanh 。 今kim 色sắc 破phá 散tán 即tức 是thị 無vô 生sanh 。 不bất 得đắc 更cánh 有hữu 無vô 生sanh 。 以dĩ 是thị 故cố 。 色sắc 即tức 是thị 入nhập 無vô 二nhị 法pháp 數số 。
是thị 二nhị 阿A 羅La 漢Hán 。 於ư 佛Phật 前tiền 共cộng 論luận 竟cánh 。 須Tu 菩Bồ 提Đề 白bạch 佛Phật 而nhi 更cánh 說thuyết 是thị 義nghĩa 。 欲dục 使sử 佛Phật 證chứng 知tri 故cố 。
【# 經Kinh 】#
爾nhĩ 時thời 須Tu 菩Bồ 提Đề 白bạch 佛Phật 言ngôn 。
世Thế 尊Tôn 。 若nhược 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 行hành 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 如như 是thị 觀quán 諸chư 法pháp 。 是thị 時thời 見kiến 色sắc 無vô 生sanh 。 畢tất 竟cánh 淨tịnh 故cố 。 見kiến 受thọ 。 想tưởng 。 行hành 。 識thức 無vô 生sanh 。 畢tất 竟cánh 淨tịnh 故cố 。
見kiến 我ngã 無vô 生sanh 。 乃nãi 至chí 知tri 者giả 。 見kiến 者giả 無vô 生sanh 。 畢tất 竟cánh 淨tịnh 故cố 。
見kiến 檀Đàn 波Ba 羅La 蜜Mật 。 無vô 生sanh 乃nãi 至chí 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 無vô 生sanh 。 畢tất 竟cánh 淨tịnh 故cố 。
見kiến 內nội 空không 無vô 生sanh 乃nãi 至chí 無vô 法pháp 。 有hữu 法pháp 空không 無vô 生sanh 。 畢tất 竟cánh 淨tịnh 故cố 。
見kiến 四tứ 念niệm 處xứ 無vô 生sanh 乃nãi 至chí 十Thập 八Bát 不Bất 共Cộng 法Pháp 無vô 生sanh 。 畢tất 竟cánh 淨tịnh 故cố 。
見kiến 一nhất 切thiết 三tam 昧muội 。 一nhất 切thiết 陀đà 羅la 尼ni 無vô 生sanh 。 畢tất 竟cánh 淨tịnh 故cố 。 乃nãi 至chí 見kiến 一Nhất 切Thiết 種Chủng 智Trí 無vô 生sanh 。 畢tất 竟cánh 淨tịnh 故cố 。
見kiến 凡phàm 夫phu 。 凡phàm 夫phu 法pháp 無vô 生sanh 。 畢tất 竟cánh 淨tịnh 故cố 。
見kiến 須Tu 陀Đà 洹Hoàn 。 須Tu 陀Đà 洹Hoàn 法Pháp 。 斯Tư 陀Đà 含Hàm 。 斯Tư 陀Đà 含Hàm 法pháp 。 阿A 那Na 含Hàm 。 阿A 那Na 含Hàm 法pháp 。 阿A 羅La 漢Hán 。 阿A 羅La 漢Hán 法Pháp 。 辟Bích 支Chi 佛Phật 。 辟Bích 支Chi 佛Phật 法Pháp 。 菩Bồ 薩Tát 。 菩Bồ 薩Tát 法pháp 。 佛Phật 。 佛Phật 法Pháp 無vô 生sanh 。 畢tất 竟cánh 淨tịnh 故cố 。
舍Xá 利Lợi 弗Phất 語ngữ 須Tu 菩Bồ 提Đề 。
如như 我ngã 聞văn 須Tu 菩Bồ 提Đề 所sở 說thuyết 義nghĩa 。 色sắc 是thị 不bất 生sanh 。 受thọ 。 想tưởng 。 行hành 。 識thức 是thị 不bất 生sanh 。 乃nãi 至chí 佛Phật 。 佛Phật 法Pháp 是thị 不bất 生sanh 。 若nhược 爾nhĩ 者giả 。 不bất 應ưng 得đắc 須Tu 陀Đà 洹Hoàn 。 須Tu 陀Đà 洹Hoàn 果Quả 。 斯Tư 陀Đà 含Hàm 。 斯Tư 陀Đà 含Hàm 果Quả 。 阿A 那Na 含Hàm 。 阿A 那Na 含Hàm 果Quả 。 阿A 羅La 漢Hán 。 阿A 羅La 漢Hán 果Quả 。 辟Bích 支Chi 佛Phật 。 辟Bích 支Chi 佛Phật 道Đạo 。 不bất 應ưng 得đắc 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 一Nhất 切Thiết 種Chủng 智Trí 。 亦diệc 無vô 六lục 道đạo 別biệt 異dị 。 亦diệc 不bất 得đắc 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 五ngũ 種chủng 菩Bồ 提Đề 。
須Tu 菩Bồ 提Đề 。 若nhược 一nhất 切thiết 法pháp 不bất 生sanh 相tương/tướng 。 何hà 以dĩ 故cố 須Tu 陀Đà 洹Hoàn 為vi 斷đoạn 三tam 結kết 故cố 修tu 道Đạo 。 斯Tư 陀Đà 含Hàm 為vi 薄bạc 婬dâm 恚khuể 癡si 故cố 修tu 道Đạo 。 阿A 那Na 含Hàm 為vi 斷đoạn 五ngũ 下hạ 分phần/phân 結kết 故cố 修tu 道Đạo 。 阿A 羅La 漢Hán 為vi 斷đoạn 五ngũ 上thượng 分phần/phân 結kết 故cố 修tu 道Đạo 。 辟Bích 支Chi 佛Phật 為vi 辟Bích 支Chi 佛Phật 。 法pháp 故cố 修tu 道Đạo 。 何hà 以dĩ 故cố 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 作tác 難nan 行hành 。 為vi 眾chúng 生sanh 受thọ 種chủng 種chủng 苦khổ 。 何hà 以dĩ 故cố 佛Phật 得đắc 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 。 何hà 以dĩ 故cố 佛Phật 轉chuyển 法Pháp 輪luân 。
須Tu 菩Bồ 提Đề 語ngứ 舍Xá 利Lợi 弗Phất 。
我ngã 不bất 欲dục 令linh 無vô 生sanh 法pháp 有hữu 所sở 得đắc 。
我ngã 亦diệc 不bất 欲dục 令linh 無vô 生sanh 法pháp 中trung 。 得đắc 須Tu 陀Đà 洹Hoàn 。 須Tu 陀Đà 洹Hoàn 果Quả 。 乃nãi 至chí 不bất 欲dục 令linh 無vô 生sanh 法pháp 中trung 。 得đắc 阿A 羅La 漢Hán 。 阿A 羅La 漢Hán 果Quả 。 辟Bích 支Chi 佛Phật 。 辟Bích 支Chi 佛Phật 道Đạo 。
我ngã 亦diệc 不bất 欲dục 令linh 無vô 生sanh 法pháp 中trung 。 菩Bồ 薩Tát 作tác 難nan 行hành 。 為vi 眾chúng 生sanh 受thọ 種chủng 種chủng 苦khổ 。 菩Bồ 薩Tát 亦diệc 不bất 以dĩ 難nan 行hành 心tâm 行hành 道Đạo 。
何hà 以dĩ 故cố 。 舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 生sanh 難nạn/nan 心tâm 。 苦khổ 心tâm 。 不bất 能năng 利lợi 益ích 。 無vô 量lượng 阿a 僧tăng 祇kỳ 眾chúng 生sanh 。 舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 今kim 菩Bồ 薩Tát 憐lân 愍mẫn 眾chúng 生sanh 。 於ư 眾chúng 生sanh 如như 父phụ 母mẫu 兄huynh 弟đệ 想tưởng 。 如như 兒nhi 子tử 及cập 己kỷ 身thân 想tưởng 。 如như 是thị 能năng 利lợi 益ích 無vô 量lượng 。 阿a 僧tăng 祇kỳ 眾chúng 生sanh 。 是thị 用dụng 無vô 所sở 得đắc 故cố 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 應ưng 生sanh 如như 是thị 心tâm 。
如như 我ngã 一nhất 切thiết 處xứ 。 一nhất 切thiết 種chủng 不bất 可khả 得đắc 。 內nội 外ngoại 法Pháp 亦diệc 如như 是thị 。
若nhược 生sanh 如như 是thị 想tưởng 。 則tắc 無vô 難nạn/nan 心tâm 。 苦khổ 心tâm 。
何hà 以dĩ 故cố 。 是thị 菩Bồ 薩Tát 於ư 一nhất 切thiết 種chủng 。 一nhất 切thiết 處xứ 。 一nhất 切thiết 法pháp 不bất 受thọ 故cố 。
舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 我ngã 亦diệc 不bất 欲dục 令linh 無vô 生sanh 法pháp 中trung 。 佛Phật 得đắc 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 。 亦diệc 不bất 欲dục 令linh 無vô 生sanh 法pháp 中trung 轉chuyển 法Pháp 輪luân 。 亦diệc 不bất 欲dục 令linh 以dĩ 無vô 生sanh 法pháp 得đắc 道Đạo 。
【# 論luận 】#
者giả 言ngôn 。
無vô 生sanh 觀quán 有hữu 二nhị 種chủng 。
一nhất 者giả 。 柔nhu 順thuận 忍nhẫn 觀quán 。 二nhị 者giả 。 無Vô 生Sanh 忍Nhẫn 觀quán 。 前tiền 說thuyết 無vô 生sanh 是thị 柔nhu 順thuận 忍nhẫn 觀quán 。 不bất 畢tất 竟cánh 淨tịnh 。 漸tiệm 習tập 柔nhu 順thuận 觀quán 。 得đắc 無Vô 生Sanh 忍Nhẫn 。 則tắc 畢tất 竟cánh 淨tịnh 。
問vấn 曰viết 。
菩Bồ 薩Tát 未vị 盡tận 結kết 。 未vị 得đắc 佛Phật 道Đạo 。 智trí 慧tuệ 未vị 淳thuần 淨tịnh 。 云vân 何hà 言ngôn 。
畢tất 竟cánh 清thanh 淨tịnh
答đáp 曰viết 。
是thị 菩Bồ 薩Tát 得đắc 無Vô 生Sanh 忍Nhẫn 時thời 。 滅diệt 諸chư 煩phiền 惱não 。 得đắc 菩Bồ 薩Tát 道Đạo 。 入nhập 菩Bồ 薩Tát 位vị 。 雖tuy 有hữu 煩phiền 惱não 氣khí 。 坐tọa 道Đạo 場Tràng 時thời 乃nãi 盡tận 。 無vô 所sở 妨phương 故cố 畢tất 竟cánh 淨tịnh 。
復phục 次thứ 。
畢tất 竟cánh 清thanh 淨tịnh
者giả 。 於ư 柔nhu 順thuận 道đạo 。 畢tất 竟cánh 清thanh 淨tịnh 。 非phi 為vi 佛Phật 道Đạo 。
以dĩ 眾chúng 生sanh 空không 。 法pháp 空không 故cố 。 從tùng 見kiến 色sắc 無vô 生sanh 畢tất 竟cánh 淨tịnh 。 乃nãi 至chí 佛Phật 及cập 佛Phật 法Pháp 無vô 生sanh 。 畢tất 竟cánh 清thanh 淨tịnh 。
須Tu 菩Bồ 提Đề 種chủng 種chủng 因nhân 緣duyên 。 說thuyết 諸chư 法pháp 相tướng 。 決quyết 定định 無vô 生sanh 。 因nhân 此thử 事sự 。 舍Xá 利Lợi 弗Phất 作tác 是thị 難nạn/nan 。
賢hiền 聖thánh 中trung 最tối 小tiểu 者giả 須Tu 陀Đà 洹Hoàn 。 須Tu 陀Đà 洹Hoàn 法Pháp 。 最tối 大đại 者giả 佛Phật 。 佛Phật 法Pháp 。 若nhược 爾nhĩ 者giả 。 聖thánh 人nhân 無vô 大đại 無vô 小tiểu 。 聖thánh 法pháp 亦diệc 無vô 優ưu 劣liệt 。 亦diệc 無vô 六lục 道đạo 別biệt 異dị 。
此thử 略lược 難nạn/nan 。 後hậu 問vấn 斷đoạn 三tam 結kết 修tu 道Đạo 者giả 。 為vi 廣quảng 難nạn/nan 。
問vấn 曰viết 。
云vân 何hà 是thị 五ngũ 種chủng 菩Bồ 提Đề 。
答đáp 曰viết 。
一nhất 者giả 。 柔nhu 順thuận 忍nhẫn 。 二nhị 者giả 。 無Vô 生Sanh 忍Nhẫn 及cập 三tam 種chủng 菩Bồ 提Đề 。 於ư 三tam 菩Bồ 提Đề 中trung 。 過quá 二nhị 而nhi 住trụ 第đệ 三tam 菩Bồ 提Đề 。
復phục 有hữu 五ngũ 種chủng 菩Bồ 提Đề 。
一nhất 者giả 。 名danh 。
發phát 心tâm 菩Bồ 提Đề
於ư 無vô 量lượng 生sanh 死tử 中trung 發phát 心tâm 。 為vì 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 故cố 。 名danh 為vi 菩Bồ 提Đề 。 此thử 因nhân 中trung 說thuyết 果quả 。 二nhị 者giả 。 名danh 。
伏phục 心tâm 菩Bồ 提Đề
折chiết 諸chư 煩phiền 惱não 。 降hàng 伏phục 其kỳ 心tâm 。 行hành 諸chư 波Ba 羅La 蜜Mật 。 三tam 者giả 。 名danh 。
明minh 菩Bồ 提Đề
觀quán 三tam 世thế 諸chư 法pháp 本bổn 末mạt 總tổng 相tương/tướng 。 別biệt 相tướng 。 分phân 別biệt 籌trù 量lượng 。 得đắc 諸chư 法pháp 實thật 相tướng 。 畢tất 竟cánh 清thanh 淨tịnh 。 所sở 謂vị 般Bát 若Nhã 。 波Ba 羅La 蜜Mật 相tương/tướng 。 四tứ 者giả 。 名danh 。
出xuất 到đáo 菩Bồ 提Đề
於ư 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 中trung 。 得đắc 方phương 便tiện 力lực 故cố 。 亦diệc 不bất 著trước 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 滅diệt 一nhất 切thiết 煩phiền 惱não 。 見kiến 一nhất 切thiết 十thập 方phương 諸chư 佛Phật 。 得đắc 無Vô 生Sanh 法Pháp 忍Nhẫn 。 出xuất 三tam 界giới 。 到đáo 薩Tát 婆Bà 若Nhã 。 五ngũ 者giả 。 名danh 。
無vô 上thượng 菩Bồ 提Đề
坐tọa 道Đạo 場Tràng 。 斷đoạn 煩phiền 惱não 習tập 。 得đắc 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 。
如như 是thị 等đẳng 五ngũ 菩Bồ 提Đề 義nghĩa 。 餘dư 諸chư 賢hiền 聖thánh 斷đoạn 結kết 義nghĩa 。 如như 先tiên 說thuyết 。
問vấn 曰viết 。
聲Thanh 聞Văn 道đạo 廣quảng 說thuyết 斷đoạn 結kết 義nghĩa 。 何hà 以dĩ 不bất 說thuyết 。 辟Bích 支Chi 佛Phật 行hạnh 。 菩Bồ 薩Tát 有hữu 種chủng 種chủng 行hành 。
答đáp 曰viết 。
辟Bích 支Chi 佛Phật 於ư 聲Thanh 聞Văn 無vô 復phục 異dị 道đạo 。 但đãn 福phước 德đức 。 利lợi 根căn 。 小tiểu 深thâm 入nhập 諸chư 法Pháp 。 實thật 相tướng 為vi 異dị 。
菩Bồ 薩Tát 道Đạo 雖tuy 有hữu 種chủng 種chủng 眾chúng 行hành 。 但đãn 難nan 行hành 。 苦khổ 行hạnh 為vi 希hy 有hữu 事sự 。 眾chúng 生sanh 見kiến 已dĩ 。 歡hoan 喜hỷ 言ngôn 。
菩Bồ 薩Tát 為vi 我ngã 等đẳng 作tác 此thử 行hành 。
餘dư 行hành 雖tuy 深thâm 妙diệu 。 人nhân 所sở 不bất 知tri 。 不bất 能năng 感cảm 物vật 。 故cố 不bất 說thuyết 。
復phục 次thứ 。 如như 舍Xá 利Lợi 弗Phất 難nạn/nan 意ý 。
若nhược 諸chư 法pháp 都đô 是thị 無vô 生sanh 空không 寂tịch 者giả 。 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 皆giai 著trước 樂nhạo/nhạc/lạc 。 菩Bồ 薩Tát 何hà 以dĩ 故cố 獨độc 受thọ 苦khổ 行hạnh 。
復phục 次thứ 。 諸chư 佛Phật 常thường 樂nhạo 遠viễn 離ly 寂tịch 滅diệt 。 斷đoạn 法pháp 愛ái 。 決quyết 定định 知tri 諸chư 法pháp 。 不bất 轉chuyển 不bất 還hoàn 。 何hà 以dĩ 故cố 與dữ 眾chúng 生sanh 轉chuyển 法Pháp 輪luân 。
須Tu 菩Bồ 提Đề 於ư 佛Phật 前tiền 說thuyết 無vô 生sanh 法pháp 。 佛Phật 不bất 呵ha 折chiết 。 得đắc 快khoái 心tâm 樂nhạo 說thuyết 無vô 難nạn/nan 力lực 故cố 。 答đáp 舍Xá 利Lợi 弗Phất 。
我ngã 亦diệc 都đô 不bất 欲dục 令linh 無vô 生sanh 法pháp 中trung 。 有hữu 六lục 種chủng 聖thánh 人nhân 。 除trừ 菩Bồ 薩Tát 故cố 言ngôn 。
六lục
及cập 六lục 道đạo 別biệt 異dị 。
何hà 以dĩ 故cố 。 以dĩ 得đắc 無vô 生sanh 法pháp 證chứng 故cố 。 謂vị 為vi 聖thánh 法pháp 。 聖thánh 人nhân 有hữu 差sai 別biệt 。 於ư 無vô 生sanh 法pháp 中trung 。 都đô 無vô 所sở 有hữu 。
復phục 次thứ 。 於ư 無vô 生sanh 法pháp 中trung 。 有hữu 二nhị 種chủng 失thất 。
麁thô 失thất
者giả 。 殺sát 盜đạo 等đẳng 罪tội 故cố 。 有hữu 三tam 惡ác 道đạo 。
細tế 失thất
者giả 。 用dụng 著trước 心tâm 布bố 施thí 。 持trì 戒giới 等đẳng 福phước 故cố 。 有hữu 三tam 善thiện 道đạo 。
若nhược 菩Bồ 薩Tát 生sanh 難nạn/nan 心tâm 。 苦khổ 心tâm 。 則tắc 不bất 能năng 度độ 。 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 如như 世thế 間gian 小tiểu 事sự 。 心tâm 難nan 以dĩ 為vi 苦khổ 。 猶do 尚thượng 不bất 成thành 。 何hà 況huống 成thành 佛Phật 道đạo 。
成thành 因nhân 緣duyên 者giả 。 所sở 謂vị 大đại 慈từ 大đại 悲bi 心tâm 。 於ư 眾chúng 生sanh 如như 父phụ 母mẫu 。 兒nhi 子tử 。 己kỷ 身thân 想tưởng 。
何hà 以dĩ 故cố 。 父phụ 母mẫu 。 兒nhi 子tử 。 己kỷ 身thân 。 自tự 然nhiên 生sanh 愛ái 。 非phi 推thôi 而nhi 愛ái 也dã 。
菩Bồ 薩Tát 善thiện 修tu 大đại 悲bi 心tâm 故cố 。 於ư 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 乃nãi 至chí 怨oán 讎thù 。 同đồng 意ý 愛ái 念niệm 。 是thị 大đại 悲bi 果quả 報báo 利lợi 益ích 之chi 具cụ 。 都đô 無vô 所sở 惜tích 。 於ư 內nội 外ngoại 所sở 有hữu 。 盡tận 與dữ 眾chúng 生sanh 。
此thử 中trung 說thuyết 不bất 惜tích 因nhân 緣duyên 。 所sở 謂vị 。
一nhất 切thiết 處xứ 。 一nhất 切thiết 種chủng 。 一nhất 切thiết 法pháp 不bất 可khả 得đắc 故cố 。
若nhược 行hành 者giả 初sơ 入nhập 佛Phật 法Pháp 。 用dụng 眾chúng 生sanh 空không 。 知tri 諸chư 法pháp 無vô 我ngã 。 今kim 用dụng 法pháp 空không 。 知tri 諸chư 法pháp 亦diệc 空không 。 以dĩ 此thử 大đại 悲bi 心tâm 及cập 諸chư 法pháp 空không 。 二nhị 因nhân 緣duyên 故cố 。 能năng 不bất 惜tích 內nội 外ngoại 所sở 有hữu 。 利lợi 益ích 眾chúng 生sanh 。 不bất 起khởi 難nan 行hành 想tưởng 。 苦khổ 行hạnh 想tưởng 。 一nhất 心tâm 精tinh 進tấn 歡hoan 喜hỷ 。 如như 人nhân 為vi 自tự 身thân 及cập 為vi 父phụ 母mẫu 。 妻thê 子tử 。 勤cần 身thân 修tu 業nghiệp 。 不bất 以dĩ 為vi 苦khổ 。 若nhược 為vi 他tha 作tác 。 則tắc 無vô 歡hoan 心tâm 。
苦khổ 行hạnh 。 難nan 行hành 。 如như 後hậu 品phẩm 。
本bổn 生sanh 因nhân 緣duyên 。 變biến 化hóa 現hiện 受thọ 畜súc 生sanh 形hình 。
中trung 說thuyết 。
一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 畢tất 竟cánh 空không 。 不bất 可khả 思tư 議nghị 相tướng 故cố 。 一nhất 切thiết 法pháp 還hoàn 而nhi 不bất 轉chuyển 故cố 。 不bất 名danh 為vi 轉chuyển 。 但đãn 為vi 破phá 虛hư 妄vọng 顛điên 倒đảo 故cố 。 名danh 為vi 。
轉chuyển 法Pháp 輪luân
【# 經Kinh 】#
舍Xá 利Lợi 弗Phất 語ngữ 須Tu 菩Bồ 提Đề 。
今kim 欲dục 令linh 以dĩ 生sanh 法pháp 得đắc 道Đạo 。 以dĩ 無vô 生sanh 法pháp 得đắc 道Đạo 。
須Tu 菩Bồ 提Đề 語ngứ 舍Xá 利Lợi 弗Phất 。
我ngã 不bất 欲dục 令linh 以dĩ 生sanh 法pháp 得đắc 道Đạo 。
舍Xá 利Lợi 弗Phất 言ngôn 。
今kim 須Tu 菩Bồ 提Đề 。 欲dục 令linh 以dĩ 無vô 生sanh 法pháp 得đắc 道Đạo 。
須Tu 菩Bồ 提Đề 言ngôn 。
我ngã 亦diệc 不bất 欲dục 令linh 以dĩ 無vô 生sanh 法pháp 得đắc 道Đạo 。
舍Xá 利Lợi 弗Phất 言ngôn 。
如như 須Tu 菩Bồ 提Đề 所sở 說thuyết 。 無vô 知tri 無vô 得đắc 。
須Tu 菩Bồ 提Đề 言ngôn 。
有hữu 知tri 有hữu 得đắc 。 不bất 以dĩ 二nhị 法pháp 。 今kim 以dĩ 世thế 間gian 。 名danh 字tự 故cố 有hữu 知tri 有hữu 得đắc 。 世thế 間gian 名danh 字tự 故cố 有hữu 須Tu 陀Đà 洹Hoàn 。 乃nãi 至chí 阿A 羅La 漢Hán 。 辟Bích 支Chi 佛Phật 。 諸chư 佛Phật 。 第đệ 一nhất 實thật 義nghĩa 中trung 。 無vô 知tri 無vô 得đắc 。 無vô 須Tu 陀Đà 洹Hoàn 乃nãi 至chí 無vô 諸chư 佛Phật 。
須Tu 菩Bồ 提Đề 。 若nhược 世thế 間gian 名danh 字tự 故cố 有hữu 知tri 有hữu 得đắc 。 六lục 道đạo 別biệt 異dị 亦diệc 世thế 間gian 名danh 字tự 故cố 有hữu 。 非phi 以dĩ 第đệ 一nhất 實thật 義nghĩa 耶da 。
須Tu 菩Bồ 提Đề 言ngôn 。
如như 是thị 。 如như 是thị 。 舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 如như 世thế 間gian 名danh 字tự 故cố 有hữu 知tri 有hữu 得đắc 。 六lục 道đạo 別biệt 異dị 亦diệc 世thế 間gian 名danh 字tự 故cố 有hữu 。 非phi 以dĩ 第đệ 一nhất 實thật 義nghĩa 。
何hà 以dĩ 故cố 。 舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 第đệ 一nhất 實thật 義nghĩa 中trung 。 無vô 業nghiệp 無vô 報báo 。 無vô 生sanh 無vô 滅diệt 。 無vô 淨tịnh 無vô 垢cấu 。
舍Xá 利Lợi 弗Phất 語ngữ 須Tu 菩Bồ 提Đề 。
不bất 生sanh 法pháp 生sanh 。 生sanh 法pháp 生sanh 。
須Tu 菩Bồ 提Đề 言ngôn 。
我ngã 不bất 欲dục 令linh 不bất 生sanh 法pháp 生sanh 。 亦diệc 不bất 欲dục 令linh 生sanh 法pháp 生sanh 。
舍Xá 利Lợi 弗Phất 言ngôn 。
何hà 等đẳng 不bất 生sanh 法pháp 。 不bất 欲dục 令linh 生sanh 。
須Tu 菩Bồ 提Đề 言ngôn 。
色sắc 是thị 不bất 生sanh 法pháp 。 自tự 性tánh 空không 。 不bất 欲dục 令linh 生sanh 。 受thọ 。 想tưởng 。 行hành 。 識thức 不bất 生sanh 法pháp 。 自tự 性tánh 空không 。 不bất 欲dục 令linh 生sanh 。 乃nãi 至chí 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 不bất 生sanh 法pháp 。 自tự 性tánh 空không 。 不bất 欲dục 令linh 生sanh 。
舍Xá 利Lợi 弗Phất 語ngữ 須Tu 菩Bồ 提Đề 。
生sanh 生sanh 。 不bất 生sanh 生sanh 。
須Tu 菩Bồ 提Đề 言ngôn 。
非phi 生sanh 生sanh 。 亦diệc 非phi 不bất 生sanh 生sanh 。
何hà 以dĩ 故cố 。 舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 生sanh 。 不bất 生sanh 。 是thị 二nhị 法pháp 不bất 合hợp 。 不bất 散tán 。 無vô 色sắc 。 無vô 形hình 。 無vô 對đối 。 一nhất 相tương/tướng 。 所sở 謂vị 無vô 相tướng 。 舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 以dĩ 是thị 因nhân 緣duyên 故cố 。 非phi 生sanh 生sanh 。 亦diệc 非phi 不bất 生sanh 生sanh 。
爾nhĩ 時thời 舍Xá 利Lợi 弗Phất 語ngữ 須Tu 菩Bồ 提Đề 。
須Tu 菩Bồ 提Đề 樂nhạo 說thuyết 無vô 生sanh 法pháp 及cập 無vô 生sanh 相tương/tướng 。
須Tu 菩Bồ 提Đề 語ngứ 舍Xá 利Lợi 弗Phất 。
我ngã 樂nhạo 說thuyết 無vô 生sanh 法pháp 。 亦diệc 樂nhạo 說thuyết 無vô 生sanh 相tương/tướng 。
何hà 以dĩ 故cố 。 諸chư 無vô 生sanh 法pháp 及cập 無vô 生sanh 相tương/tướng 。 樂nhạo 說thuyết 及cập 語ngữ 言ngôn 。 是thị 一nhất 切thiết 法pháp 。 皆giai 不bất 合hợp 。 不bất 散tán 。 無vô 色sắc 。 無vô 形hình 。 無vô 對đối 。 一nhất 相tương/tướng 。 所sở 謂vị 無vô 相tướng 。
舍Xá 利Lợi 弗Phất 語ngữ 須Tu 菩Bồ 提Đề 。
汝nhữ 樂nhạo 說thuyết 不bất 生sanh 法pháp 。 亦diệc 樂nhạo 說thuyết 不bất 生sanh 相tương/tướng 。 是thị 樂nhạo 說thuyết 語ngữ 言ngôn 亦diệc 不bất 生sanh 。
須Tu 菩Bồ 提Đề 言ngôn 。
如như 是thị 。 如như 是thị 。 舍Xá 利Lợi 弗Phất 。
何hà 以dĩ 故cố 。 舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 色sắc 不bất 生sanh 。 受thọ 。 想tưởng 。 行hành 。 識thức 不bất 生sanh 。 眼nhãn 不bất 生sanh 乃nãi 至chí 意ý 不bất 生sanh 。 地địa 種chủng 不bất 生sanh 。 乃nãi 至chí 識thức 種chủng 不bất 生sanh 。 身thân 行hành 不bất 生sanh 。 口khẩu 行hành 不bất 生sanh 。 意ý 行hành 不bất 生sanh 。 檀Đàn 波Ba 羅La 蜜Mật 不bất 生sanh 。 乃nãi 至chí 一Nhất 切Thiết 種Chủng 智Trí 不bất 生sanh 。 以dĩ 是thị 因nhân 緣duyên 故cố 。 舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 我ngã 樂nhạo 說thuyết 不bất 生sanh 法pháp 。 亦diệc 樂nhạo 說thuyết 不bất 生sanh 相tương/tướng 。 是thị 樂nhạo 說thuyết 。 語ngữ 言ngôn 亦diệc 不bất 生sanh 。
【# 論luận 】#
者giả 言ngôn 。
爾nhĩ 時thời 舍Xá 利Lợi 弗Phất 知tri 須Tu 菩Bồ 提Đề 。 樂nhạo 說thuyết 無vô 難nạn/nan 而nhi 問vấn 言ngôn 。
若nhược 一nhất 切thiết 法pháp 無vô 生sanh 相tương/tướng 。 此thử 無vô 生sanh 相tương/tướng 云vân 何hà 證chứng 。 用dụng 是thị 生sanh 法pháp 得đắc 證chứng 。 為vi 用dụng 不bất 生sanh 法pháp 得đắc 證chứng 。
若nhược 用dụng 生sanh 法pháp 得đắc 證chứng 。 生sanh 法pháp 虛hư 誑cuống 。 汝nhữ 已dĩ 種chủng 種chủng 因nhân 緣duyên 破phá 。 又hựu 不bất 可khả 以dĩ 生sanh 法pháp 得đắc 脫thoát 生sanh 法pháp 。
若nhược 以dĩ 無vô 生sanh 法pháp 得đắc 證chứng 。 無vô 生sanh 未vị 有hữu 法pháp 相tướng 。 不bất 可khả 以dĩ 證chứng 。 云vân 何hà 得đắc 證chứng 。
須Tu 菩Bồ 提Đề 二nhị 法pháp 皆giai 不bất 受thọ 。 俱câu 有hữu 過quá 故cố 。 如như 先tiên 說thuyết 。
舍Xá 利Lợi 弗Phất 作tác 是thị 念niệm 。
佛Phật 經Kinh 說thuyết 二nhị 法pháp 。 攝nhiếp 一nhất 切thiết 法pháp 。
若nhược 有hữu 為vi 。 若nhược 無vô 為vi 。 生sanh 者giả 有hữu 為vi 。 無vô 生sanh 者giả 無vô 為vi 。 今kim 須Tu 菩Bồ 提Đề 。 離ly 此thử 二nhị 法Pháp 。 云vân 何hà 當đương 說thuyết 得đắc 道Đạo 事sự 。
作tác 是thị 念niệm 已dĩ 。 問vấn 須Tu 菩Bồ 提Đề 。
無vô 有hữu 得đắc 道Đạo 事sự 耶da 。
須Tu 菩Bồ 提Đề 是thị 大đại 阿A 羅La 漢Hán 。 行hành 無Vô 諍Tranh 三Tam 昧Muội 第đệ 一nhất 。 但đãn 為vì 菩Bồ 薩Tát 。 故cố 說thuyết 是thị 無vô 生sanh 。
汝nhữ 云vân 何hà 當đương 作tác 邪tà 見kiến 。 說thuyết 無vô 得đắc 道Đạo 者giả 。
是thị 故cố 言ngôn
有hữu 知tri 有hữu 得đắc
知tri
得đắc
者giả 即tức 是thị 得đắc 道Đạo 果quả 之chi 別biệt 名danh 。
須Tu 菩Bồ 提Đề 恐khủng 違vi 前tiền 語ngữ 。 故cố 言ngôn 。
不bất 以dĩ 二nhị 法pháp 故cố 。 但đãn 為vi 世thế 俗tục 故cố 說thuyết 。 有hữu 須Tu 陀Đà 洹Hoàn 乃nãi 至chí 佛Phật 。
何hà 以dĩ 故cố 。 一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 。 實thật 無vô 我ngã 相tương/tướng 。 今kim 用dụng 我ngã 分phân 別biệt 須Tu 陀Đà 洹Hoàn 乃nãi 至chí 佛Phật 。 是thị 世thế 俗tục 法pháp 。
復phục 次thứ 。 未vị 得đắc 法Pháp 空không 故cố 。 言ngôn 是thị 善thiện 是thị 不bất 善thiện 。 是thị 有hữu 為vi 是thị 無vô 為vi 等đẳng 。 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 中trung 。 無vô 眾chúng 生sanh 故cố 。 無vô 須Tu 陀Đà 洹Hoàn 乃nãi 至chí 佛Phật 。 法pháp 空không 故cố 。 無vô 須Tu 陀Đà 洹Hoàn 果Quả 。 乃nãi 至chí 佛Phật 道Đạo 。 聖thánh 人nhân 。 聖thánh 法pháp 猶do 尚thượng 虛hư 誑cuống 無vô 定định 實thật 。 何hà 況huống 凡phàm 人nhân 。 六lục 道đạo 業nghiệp 及cập 果quả 報báo 。
問vấn 曰viết 。
須Tu 菩Bồ 提Đề 已dĩ 種chủng 種chủng 因nhân 緣duyên 。 定định 說thuyết 不bất 生sanh 法pháp 。 今kim 舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 何hà 以dĩ 更cánh 問vấn 。
不bất 生sanh 法pháp 生sanh 。 生sanh 法pháp 生sanh 。
答đáp 曰viết 。
須Tu 菩Bồ 提Đề 上thượng 說thuyết 得đắc 道Đạo 因nhân 緣duyên 故cố 。 舍Xá 利Lợi 弗Phất 得đắc 須Tu 菩Bồ 提Đề 意ý 。 雖tuy 說thuyết 不bất 生sanh 法pháp 破phá 一nhất 切thiết 法pháp 。 為vì 因nhân 緣duyên 故cố 說thuyết 。 而nhi 心tâm 不bất 著trước 無vô 生sanh 法pháp 。 是thị 故cố 更cánh 問vấn 。
又hựu 以dĩ 此thử 法Pháp 甚thậm 深thâm 。 欲dục 令linh 聽thính 者giả 了liễu 了liễu 得đắc 解giải 。 故cố 更cánh 問vấn 。 上thượng 問vấn 得đắc 道Đạo 行hành 法pháp 。 今kim 總tổng 問vấn 一nhất 切thiết 法pháp 云vân 何hà 生sanh 。 用dụng 慧tuệ 眼nhãn 知tri 一nhất 切thiết 法pháp 皆giai 不bất 生sanh 。 今kim 現hiện 見kiến 諸chư 法pháp 生sanh 。 是thị 故cố 問vấn 。
云vân 何hà 生sanh
須Tu 菩Bồ 提Đề 答đáp 。
二nhị 事sự 皆giai 非phi 。
若nhược
生sanh
生sanh 。 生sanh 法pháp 已dĩ 生sanh 。 不bất 應ưng 更cánh 生sanh 。
若nhược
不bất 生sanh
生sanh 。 生sanh 法pháp 未vị 有hữu 故cố 。 不bất 應ưng 生sanh 。
若nhược 謂vị 生sanh 時thời
半bán 生sanh 半bán 不bất 生sanh
是thị 亦diệc 不bất 生sanh 。 若nhược 生sanh 分phần/phân 則tắc 已dĩ 生sanh 竟cánh 。 若nhược 未vị 生sanh 分phần/phân 則tắc 無vô 生sanh 。
是thị 故cố 須Tu 菩Bồ 提Đề 。 不bất 用dụng 是thị 肉nhục 眼nhãn 見kiến 。 以dĩ 不bất 通thông 達đạt 故cố 。 二nhị 法pháp 皆giai 不bất 受thọ 。 但đãn 說thuyết 。
是thị 生sanh 如như 幻huyễn 。 如như 夢mộng 。 從tùng 虛hư 誑cuống 法pháp 生sanh 。 應ưng 離ly 。 應ưng 不bất 取thủ 相tương/tướng 。
舍Xá 利Lợi 弗Phất 問vấn 。
何hà 等đẳng 法pháp 二nhị 俱câu 不bất 受thọ 。
須Tu 菩Bồ 提Đề 以dĩ 世thế 諦đế 故cố 。 說thuyết 。
色sắc 乃nãi 至chí 一Nhất 切Thiết 種Chủng 智Trí 。 畢tất 竟cánh 不bất 生sanh 。 自tự 然nhiên 空không 相tướng 。 不bất 欲dục 令linh 實thật 中trung 有hữu 生sanh 。
若nhược 世thế 諦đế 虛hư 誑cuống 可khả 有hữu 生sanh 。 生sanh 如như 幻huyễn 化hóa 。
此thử 中trung 說thuyết 不bất 生sanh 因nhân 緣duyên 。 所sở 謂vị 。
不bất 合hợp 。 不bất 散tán 。
有hữu 人nhân 言ngôn 。
生sanh 與dữ 法pháp 異dị 。 謂vị 。
生sanh 是thị 常thường 。 所sở 可khả 生sanh 法pháp 無vô 常thường 。 是thị 故cố 更cánh 問vấn 。 答đáp 者giả 以dĩ 生sanh 。 法pháp 不bất 異dị 。 若nhược 說thuyết 生sanh 法pháp 。 已dĩ 說thuyết 生sanh 相tương/tướng 。
生sanh 。 不bất 生sanh 。 如như 上thượng 說thuyết 。
舍Xá 利Lợi 弗Phất 聞văn 須Tu 菩Bồ 提Đề 所sở 說thuyết 。 知tri 須Tu 菩Bồ 提Đề 。 心tâm 愛ái 樂nhạo 無vô 生sanh 法pháp 故cố 。 語ngữ 須Tu 菩Bồ 提Đề 。
汝nhữ 實thật 愛ái 樂nhạo 說thuyết 無vô 生sanh 法pháp 。
須Tu 菩Bồ 提Đề 即tức 受thọ 其kỳ 問vấn 。 心tâm 亦diệc 無vô 愧quý 。
何hà 以dĩ 故cố 。 是thị 論luận 議nghị 不bất 可khả 破phá 。 無vô 有hữu 過quá 罪tội 。 何hà 以dĩ 知tri 之chi 。 須Tu 菩Bồ 提Đề 自tự 說thuyết 。
無vô 法pháp 可khả 合hợp 。 無vô 法pháp 可khả 散tán 。 無vô 色sắc 。 無vô 形hình 。 空không 。 一nhất 相tương/tướng 。 所sở 謂vị 無vô 相tướng 。
空không 相tướng 尚thượng 不bất 受thọ 。 何hà 況huống 餘dư 相tương/tướng 。
舍Xá 利Lợi 弗Phất 重trọng/trùng 讚tán 。
汝nhữ 樂nhạo 說thuyết 無vô 生sanh 法pháp 及cập 語ngữ 言ngôn 皆giai 無vô 生sanh 。 是thị 實thật 清thanh 淨tịnh 。
若nhược 當đương 樂nhạo 說thuyết 及cập 語ngữ 言ngôn 非phi 無vô 生sanh 。 但đãn 說thuyết 外ngoại 物vật 無vô 生sanh 者giả 。 則tắc 非phi 清thanh 淨tịnh 。
須Tu 菩Bồ 提Đề 即tức 復phục 受thọ 其kỳ 讚tán 。 答đáp 舍Xá 利Lợi 弗Phất 。
非phi 但đãn 樂nhạo 說thuyết 語ngữ 言ngôn 是thị 無vô 生sanh 。 色sắc 乃nãi 至chí 一Nhất 切Thiết 種Chủng 智Trí 。 亦diệc 無vô 所sở 生sanh 。
【# 經Kinh 】#
爾nhĩ 時thời 舍Xá 利Lợi 弗Phất 語ngữ 須Tu 菩Bồ 提Đề 。
須Tu 菩Bồ 提Đề 於ư 說thuyết 法Pháp 人nhân 中trung 。 應ưng 最tối 在tại 上thượng 。
何hà 以dĩ 故cố 。 須Tu 菩Bồ 提Đề 隨tùy 所sở 問vấn 皆giai 能năng 答đáp 。
須Tu 菩Bồ 提Đề 言ngôn 。
諸chư 法pháp 無vô 所sở 依y 故cố 。
舍Xá 利Lợi 弗Phất 語ngữ 須Tu 菩Bồ 提Đề 。
云vân 何hà 諸chư 法pháp 無vô 所sở 依y 。
須Tu 菩Bồ 提Đề 言ngôn 。
色sắc 性tánh 常thường 空không 。 不bất 依y 內nội 。 不bất 依y 外ngoại 。 不bất 依y 兩lưỡng 中trung 間gian 。 受thọ 。 想tưởng 。 行hành 。 識thức 性tánh 常thường 空không 。 不bất 依y 內nội 。 不bất 依y 外ngoại 。 不bất 依y 兩lưỡng 中trung 間gian 。
眼nhãn 。 耳nhĩ 。 鼻tị 。 舌thiệt 。 身thân 意ý 性tánh 常thường 空không 。 不bất 依y 內nội 。 不bất 依y 外ngoại 。 不bất 依y 兩lưỡng 中trung 間gian 。
色sắc 性tánh 常thường 空không 。 乃nãi 至chí 法pháp 性tánh 常thường 空không 。 不bất 依y 內nội 。 不bất 依y 外ngoại 。 不bất 依y 兩lưỡng 中trung 間gian 。
檀Đàn 波Ba 羅La 蜜Mật 性tánh 常thường 空không 。 乃nãi 至chí 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 性tánh 常thường 空không 。 不bất 依y 內nội 。 不bất 依y 外ngoại 。 不bất 依y 兩lưỡng 中trung 間gian 。
內nội 空không 性tánh 常thường 空không 。 乃nãi 至chí 無vô 法pháp 。 有hữu 法pháp 空không 性tánh 常thường 空không 。 不bất 依y 內nội 。 不bất 依y 外ngoại 。 不bất 依y 兩lưỡng 中trung 間gian 。
舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 四tứ 念niệm 處xứ 性tánh 常thường 空không 。 乃nãi 至chí 一Nhất 切Thiết 種Chủng 智Trí 性tánh 常thường 空không 。 不bất 依y 內nội 。 不bất 依y 外ngoại 。 不bất 依y 兩lưỡng 中trung 間gian 。
以dĩ 是thị 因nhân 緣duyên 故cố 。 舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 無vô 所sở 依y 。 性tánh 常thường 空không 故cố 。
如như 是thị 。 舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 行hành 六Lục 波Ba 羅La 蜜Mật 時thời 。 應ưng 淨tịnh 色sắc 。 受thọ 。 想tưởng 。 行hành 。 識thức 。 乃nãi 至chí 應ưng 淨tịnh 。 一Nhất 切Thiết 種Chủng 智Trí 。
舍Xá 利Lợi 弗Phất 問vấn 須Tu 菩Bồ 提Đề 。
菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 云vân 何hà 行hành 六Lục 波Ba 羅La 蜜Mật 。 時thời 淨tịnh 菩Bồ 薩Tát 道Đạo 。
須Tu 菩Bồ 提Đề 言ngôn 。
有hữu 世thế 間gian 檀Đàn 波Ba 羅La 蜜Mật 。 有hữu 出xuất 世thế 間gian 檀Đàn 波Ba 羅La 蜜Mật 。 尸Thi 羅La 波Ba 羅La 蜜Mật 。 羼Sằn 提Đề 波Ba 羅La 蜜Mật 。 毘Tỳ 梨Lê 耶Da 波Ba 羅La 蜜Mật 。 禪Thiền 波Ba 羅La 蜜Mật 。 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 有hữu 世thế 間gian 。 有hữu 出xuất 世thế 間gian 。
舍Xá 利Lợi 弗Phất 問vấn 須Tu 菩Bồ 提Đề 。
云vân 何hà 世thế 間gian 。 檀Đàn 波Ba 羅La 蜜Mật 。 云vân 何hà 出xuất 世thế 間gian 。 檀Đàn 波Ba 羅La 蜜Mật 。
須Tu 菩Bồ 提Đề 言ngôn 。
若nhược 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 作tác 施thí 主chủ 。 能năng 施thí 沙Sa 門Môn 。 婆Bà 羅La 門Môn 。 貧bần 窮cùng 。 乞khất 人nhân 。 須tu 食thực 與dữ 食thực 。 須tu 飲ẩm 與dữ 飲ẩm 。 須tu 衣y 與dữ 衣y 。 臥ngọa 具cụ 。 床sàng 榻tháp 。 房phòng 舍xá 。 香hương 華hoa 。 瓔anh 珞lạc 。 醫y 藥dược 。 種chủng 種chủng 所sở 須tu 。 資tư 生sanh 之chi 物vật 。 若nhược 妻thê 子tử 。 國quốc 土độ 。 頭đầu 目mục 。 手thủ 足túc 。 支chi 節tiết 。 內nội 。 外ngoại 之chi 物vật 。 盡tận 以dĩ 給cấp 施thí 。 施thí 時thời 作tác 是thị 念niệm 。
我ngã 與dữ 。 彼bỉ 取thủ 。 我ngã 不bất 慳san 貪tham 。 我ngã 為vi 施thí 主chủ 。 我ngã 能năng 捨xả 一nhất 切thiết 。 我ngã 隨tùy 佛Phật 教giáo 施thí 。 我ngã 行hành 檀Đàn 波Ba 羅La 蜜Mật 。
作tác 是thị 施thí 已dĩ 。 用dụng 得đắc 法Pháp 與dữ 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 共cộng 之chi 。 迴hồi 向hướng 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 。 念niệm 言ngôn 。
是thị 布bố 施thí 因nhân 緣duyên 。 令linh 眾chúng 生sanh 得đắc 今kim 世thế 樂lạc 。 後hậu 當đương 令linh 得đắc 入nhập 涅Niết 槃Bàn 。
是thị 人nhân 布bố 施thí 有hữu 三tam 礙ngại 。 何hà 等đẳng 三tam 。 我ngã 相tương/tướng 。 他tha 相tương/tướng 。 施thí 相tương/tướng 。 著trước 是thị 三tam 相tương/tướng 布bố 施thí 。 是thị 名danh 世thế 間gian 。 檀Đàn 波Ba 羅La 蜜Mật 。 何hà 因nhân 緣duyên 故cố 名danh 世thế 間gian 。 於ư 世thế 間gian 中trung 。 不bất 動động 不bất 出xuất 。 是thị 名danh 世thế 間gian 。 檀Đàn 波Ba 羅La 蜜Mật 。
云vân 何hà 名danh 出xuất 世thế 間gian 。 檀Đàn 波Ba 羅La 蜜Mật 。 所sở 謂vị 三tam 分phần/phân 清thanh 淨tịnh 。 何hà 等đẳng 三tam 。 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 布bố 施thí 時thời 。 我ngã 不bất 可khả 得đắc 。 不bất 見kiến 受thọ 者giả 。 施thí 物vật 不bất 可khả 得đắc 。 亦diệc 不bất 望vọng 報báo 。 是thị 名danh 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 三tam 分phần/phân 清thanh 淨tịnh 檀Đàn 波Ba 羅La 蜜Mật 。
復phục 次thứ 。 舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 布bố 施thí 時thời 。 施thí 與dữ 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 眾chúng 生sanh 亦diệc 不bất 可khả 得đắc 。 以dĩ 此thử 布bố 施thí 。 迴hồi 向hướng 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 。 乃nãi 至chí 不bất 見kiến 。 微vi 細tế 法pháp 相tướng 。 舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 是thị 名danh 出xuất 世thế 間gian 。 檀Đàn 波Ba 羅La 蜜Mật 。
何hà 以dĩ 故cố 名danh 為vi 出xuất 世thế 間gian 。 於ư 世thế 間gian 中trung 能năng 動động 。 能năng 出xuất 。 是thị 故cố 名danh 出xuất 世thế 間gian 。 檀Đàn 波Ba 羅La 蜜Mật 。
尸Thi 羅La 波Ba 羅La 蜜Mật 有hữu 所sở 依y 。 是thị 為vi 世thế 間gian 。 尸Thi 羅La 波Ba 羅La 蜜Mật 。 無vô 所sở 依y 。 是thị 為vi 出xuất 世thế 間gian 。 尸Thi 羅La 波Ba 羅La 蜜Mật 。 餘dư 如như 檀Đàn 波Ba 羅La 蜜Mật 說thuyết 。 羼Sằn 提Đề 波Ba 羅La 蜜Mật 。 毘Tỳ 梨Lê 耶Da 波Ba 羅La 蜜Mật 。 禪Thiền 波Ba 羅La 蜜Mật 。 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 有hữu 所sở 依y 是thị 名danh 世thế 間gian 。 無vô 所sở 依y 是thị 。 名danh 出xuất 世thế 間gian 。 餘dư 亦diệc 如như 檀đàn 中trung 說thuyết 。
如như 是thị 。 舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 行hành 六Lục 波Ba 羅La 蜜Mật 時thời 。 淨tịnh 菩Bồ 薩Tát 道Đạo 。
舍Xá 利Lợi 弗Phất 問vấn 須Tu 菩Bồ 提Đề 。
云vân 何hà 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 為vi 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 道đạo 。
須Tu 菩Bồ 提Đề 言ngôn 。
四tứ 念niệm 處xứ 是thị 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 為vi 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 道đạo 。 乃nãi 至chí 八Bát 聖Thánh 道Đạo 分phần/phân 。 空không 解giải 脫thoát 門môn 。 無vô 相tướng 解giải 脫thoát 門môn 。 無vô 作tác 解giải 脫thoát 門môn 。 內nội 空không 乃nãi 至chí 無vô 法pháp 有hữu 法pháp 空không 。 一nhất 切thiết 三tam 昧muội 門môn 。 一nhất 切thiết 陀đà 羅la 尼ni 門môn 。 佛Phật 十Thập 力Lực 四Tứ 無Vô 所Sở 畏Úy 。 四Tứ 無Vô 礙Ngại 智Trí 。 十Thập 八Bát 不Bất 共Cộng 法Pháp 。 大đại 慈từ 大đại 悲bi 。 舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 是thị 名danh 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 為vi 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 道đạo 。
【# 論luận 】#
問vấn 曰viết 。
五ngũ 百bách 阿A 羅La 漢Hán 。 佛Phật 各các 說thuyết 其kỳ 第đệ 一nhất 。
如như 舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 智trí 慧tuệ 第đệ 一nhất 。 目Mục 揵Kiền 連Liên 神thần 足túc 第đệ 一nhất 。 摩Ma 訶Ha 迦Ca 葉Diếp 。 行hành 頭đầu 陀đà 中trung 第đệ 一nhất 。 須Tu 菩Bồ 提Đề 得đắc 無Vô 諍Tranh 三Tam 昧Muội 第đệ 一nhất 。 摩Ma 訶Ha 迦Ca 旃Chiên 延Diên 。 分phân 別biệt 修tu 多đa 羅la 第đệ 一nhất 。 富phú 樓lâu 那na 說thuyết 法Pháp 人nhân 中trung 第đệ 一nhất 。 今kim 舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 何hà 以dĩ 故cố 讚tán 須Tu 菩Bồ 提Đề 於ư 說thuyết 法Pháp 人nhân 中trung 。 應ưng 最tối 第đệ 一nhất 。
答đáp 曰viết 。
佛Phật 以dĩ 佛Phật 眼nhãn 觀quán 。 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 利lợi 根căn 。 鈍độn 根căn 。 籌trù 量lượng 一nhất 切thiết 法pháp 總tổng 相tương/tướng 。 別biệt 相tướng 。 隨tùy 其kỳ 所sở 得đắc 法pháp 。 各các 記ký 第đệ 一nhất 。 無vô 錯thác 。
富phú 樓lâu 那na 於ư 四tứ 眾chúng 中trung 。 用dụng 十thập 二nhị 部bộ 經kinh 。 種chủng 種chủng 法Pháp 門môn 。 種chủng 種chủng 因nhân 緣duyên 。 譬thí 喻dụ 說thuyết 法Pháp 。 能năng 利lợi 益ích 眾chúng 生sanh 第đệ 一nhất 。
須Tu 菩Bồ 提Đề 常thường 行hành 無Vô 諍Tranh 三Tam 昧Muội 。 與dữ 菩Bồ 薩Tát 同đồng 事sự 。 巧xảo 便tiện 樂nhạo 說thuyết 一nhất 種chủng 。 空không 相tướng 法Pháp 門môn 。 勝thắng 富phú 樓lâu 那na 。 譬thí 如như 巧xảo 師sư 。 多đa 有hữu 所sở 能năng 。 所sở 能năng 多đa 故cố 。 普phổ 不bất 精tinh 悉tất 。 如như 有hữu 人nhân 偏thiên 能năng 一nhất 事sự 。 則tắc 必tất 盡tận 其kỳ 美mỹ 。 富phú 樓lâu 那na 雖tuy 多đa 能năng 。 不bất 如như 須Tu 菩Bồ 提Đề 。 常thường 樂nhạo/nhạc/lạc 行hành 空không 故cố 。 能năng 巧xảo 說thuyết 空không 。 是thị 故cố 舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 聞văn 須Tu 菩Bồ 提Đề 。 巧xảo 說thuyết 空không 義nghĩa 。 便tiện 讚tán 言ngôn 。
汝nhữ 於ư 說thuyết 法Pháp 人nhân 中trung 。 應ưng 作tác 第đệ 一nhất 。
舍Xá 利Lợi 弗Phất 見kiến 須Tu 菩Bồ 提Đề 隨tùy 所sở 問vấn 皆giai 能năng 答đáp 。 如như 風phong 行hành 空không 中trung 。 無vô 所sở 罣quái 礙ngại 。
爾nhĩ 時thời 須Tu 菩Bồ 提Đề 不bất 謙khiêm 不bất 受thọ 。
何hà 以dĩ 故cố 。 安an 立lập 平bình 實thật 。 好hảo/hiếu 人nhân 相tương/tướng 故cố 。 好hảo/hiếu 人nhân 相tương/tướng 者giả 。 不bất 自tự 讚tán 。 不bất 自tự 毀hủy 。 於ư 他tha 亦diệc 不bất 讚tán 。 不bất 毀hủy 。 若nhược 自tự 讚tán 身thân 。 非phi 大đại 人nhân 相tương/tướng 。 不bất 為vi 人nhân 所sở 讚tán 而nhi 便tiện 自tự 美mỹ 。 若nhược 自tự 毀hủy 。 是thị 姣# 輸du 人nhân 。 若nhược 毀hủy 他tha 。 是thị 讒sàm 賊tặc 人nhân 。 若nhược 讚tán 他tha 。 是thị 諂siểm 媚mị 人nhân 。 須Tu 菩Bồ 提Đề 說thuyết 無vô 生sanh 法pháp 故cố 。 舍Xá 利Lợi 弗Phất 雖tuy 讚tán 而nhi 非phi 諂siểm 。
須Tu 菩Bồ 提Đề 以dĩ 舍Xá 利Lợi 弗Phất 實thật 讚tán 故cố 不bất 謙khiêm 。 又hựu 以dĩ 斷đoạn 法pháp 愛ái 故cố 心tâm 不bất 高cao 。 亦diệc 不bất 愛ái 著trước 。 但đãn 答đáp 無vô 礙ngại 無vô 障chướng 因nhân 緣duyên 。
所sở 謂vị 一nhất 切thiết 法pháp 。 無vô 所sở 依y 止chỉ 。 無vô 所sở 依y 止chỉ 故cố 。 無vô 障chướng 無vô 礙ngại 。 無vô 所sở 依y 止chỉ 義nghĩa 。 如như 先tiên 說thuyết 。
此thử 中trung 須Tu 菩Bồ 提Đề 自tự 說thuyết 。
內nội 法pháp 空không 故cố 。 色sắc 不bất 依y 止chỉ 內nội 。 外ngoại 法pháp 空không 故cố 。 色sắc 不bất 依y 止chỉ 外ngoại 。 中trung 間gian 無vô 所sở 有hữu 故cố 。 色sắc 不bất 依y 止chỉ 中trung 間gian 。
如như 色sắc 。 乃nãi 至chí 一Nhất 切Thiết 種Chủng 智Trí 。 亦diệc 如như 是thị 。
若nhược 菩Bồ 薩Tát 知tri 。 一nhất 切thiết 三tam 界giới 。 無vô 常thường 空không 故cố 。 不bất 中trung 依y 止chỉ 。
爾nhĩ 時thời 煩phiền 惱não 折chiết 。 能năng 淨tịnh 菩Bồ 薩Tát 道Đạo 。 是thị 故cố 須Tu 菩Bồ 提Đề 說thuyết 。
菩Bồ 薩Tát 行hành 六Lục 波Ba 羅La 蜜Mật 。 應ưng 淨tịnh 色sắc 乃nãi 至chí 一Nhất 切Thiết 種Chủng 智Trí 。
問vấn 曰viết 。
淨tịnh 色sắc 乃nãi 至chí 淨tịnh 。 一Nhất 切Thiết 種Chủng 智Trí 。 即tức 是thị 淨tịnh 菩Bồ 薩Tát 道Đạo 。 何hà 以dĩ 故cố 更cánh 問vấn 。
答đáp 曰viết 。
菩Bồ 薩Tát 能năng 令linh 色sắc 畢tất 竟cánh 空không 。 是thị 名danh 清thanh 淨tịnh 。 是thị 事sự 深thâm 妙diệu 。 不bất 可khả 頓đốn 得đắc 。
是thị 故cố 舍Xá 利Lợi 弗Phất 問vấn 。
新tân 學học 菩Bồ 薩Tát 。 云vân 何hà 修tu 是thị 初sơ 方phương 便tiện 道đạo 。
須Tu 菩Bồ 提Đề 答đáp 。
若nhược 菩Bồ 薩Tát 能năng 。 行hành 二nhị 種chủng 波Ba 羅La 蜜Mật 。 六Lục 波Ba 羅La 蜜Mật 。 是thị 初sơ 開khai 菩Bồ 薩Tát 道Đạo 。 能năng 用dụng 無vô 所sở 得đắc 空không 。 行hành 三Tam 十Thập 七Thất 品Phẩm 。 是thị 開khai 佛Phật 道Đạo 。
淨tịnh
者giả 名danh 為vi 開khai 。 如như 去khứ 道đạo 中trung 荊kinh 棘cức 。 名danh 為vi 開khai 道đạo 。
何hà 等đẳng 是thị 二nhị 種chủng 波Ba 羅La 蜜Mật 。 一nhất 者giả 。 世thế 間gian 。 二nhị 者giả 。 出xuất 世thế 間gian 。
世thế 間gian 者giả 。 須Tu 菩Bồ 提Đề 自tự 說thuyết 義nghĩa 。 所sở 謂vị 須tu 食thực 與dữ 食thực 等đẳng 。 是thị 義nghĩa 。 如như 初sơ 品phẩm 中trung 說thuyết 。 若nhược 施thí 時thời 有hữu 所sở 依y 止chỉ 。 譬thí 如như 老lão 病bệnh 人nhân 依y 恃thị 他tha 力lực 。 能năng 行hành 能năng 立lập 。 施thí 者giả 離ly 實thật 智trí 慧tuệ 。 心tâm 力lực 薄bạc 少thiểu 故cố 依y 止chỉ 。 依y 止chỉ 者giả 。 己kỷ 身thân 。 財tài 物vật 。 受thọ 者giả 。 是thị 法pháp 中trung 取thủ 相tương/tướng 心tâm 著trước 。 生sanh 憍kiêu 慢mạn 等đẳng 諸chư 煩phiền 惱não 。 是thị 名danh 世thế 間gian 。 不bất 動động 。 不bất 出xuất 。
動động
者giả 。 柔nhu 順thuận 忍nhẫn 。
出xuất
者giả 。 無Vô 生Sanh 法Pháp 忍Nhẫn 。 聲Thanh 聞Văn 法Pháp 中trung 。
動động
者giả 學học 人nhân 。
出xuất
者giả 。 無Vô 學Học 。
餘dư 者giả 。 五ngũ 波Ba 羅La 蜜Mật 亦diệc 如như 是thị 。
是thị 名danh 初sơ 開khai 菩Bồ 薩Tát 道Đạo 。
問vấn 曰viết 。
菩Bồ 薩Tát 道Đạo 即tức 是thị 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 道đạo 。 何hà 以dĩ 故cố 更cánh 問vấn 。
答đáp 曰viết 。
菩Bồ 薩Tát 時thời 有hữu 道đạo 。 佛Phật 已dĩ 到đáo 不bất 須tu 道đạo 。 是thị 道đạo 為vi 得đắc 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 故cố 。 名danh 為vi 菩Bồ 提Đề 道đạo 。 菩Bồ 薩Tát 行hạnh 是thị 道Đạo 故cố 。 名danh 菩Bồ 薩Tát 道Đạo 。
此thử 中trung 佛Phật 說thuyết 。
遠viễn 道đạo 。 所sở 謂vị 六Lục 波Ba 羅La 蜜Mật 。 菩Bồ 薩Tát 道Đạo 也dã 。 近cận 道đạo 。 所sở 謂vị 三Tam 十Thập 七Thất 品Phẩm 。 菩Bồ 提Đề 道Đạo 也dã 。
六Lục 波Ba 羅La 蜜Mật 中trung 布bố 施thí 。 持trì 戒giới 等đẳng 雜tạp 。 故cố 遠viễn 。 三Tam 十Thập 七Thất 品Phẩm 。 但đãn 有hữu 禪thiền 定định 。 智trí 慧tuệ 。 故cố 近cận 。 六Lục 波Ba 羅La 蜜Mật 有hữu 世thế 間gian 。 出xuất 世thế 間gian 。 雜tạp 。 故cố 遠viễn 。 三Tam 十Thập 七Thất 品Phẩm 。 三tam 解giải 脫thoát 門môn 。 等đẳng 乃nãi 至chí 大đại 慈từ 大đại 悲bi 。 畢tất 竟cánh 清thanh 淨tịnh 。 故cố 近cận 。
復phục 次thứ 。 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 道Đạo 者giả 。 從tùng 初sơ 發phát 意ý 。 乃nãi 至chí 金Kim 剛Cang 三Tam 昧Muội 。 其kỳ 中trung 為vi 菩Bồ 提Đề 。 菩Bồ 薩Tát 行hành 。 皆giai 是thị 菩Bồ 提Đề 道Đạo 。
【# 經Kinh 】#
爾nhĩ 時thời 舍Xá 利Lợi 弗Phất 讚tán 須Tu 菩Bồ 提Đề 言ngôn 。
善thiện 哉tai 善thiện 哉tai 。 何hà 等đẳng 波Ba 羅La 蜜Mật 力lực 。
須Tu 菩Bồ 提Đề 言ngôn 。
是thị 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 力lực 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 能năng 生sanh 一nhất 切thiết 諸chư 善thiện 法Pháp 。
若nhược 聲Thanh 聞Văn 法Pháp 。 辟Bích 支Chi 佛Phật 法Pháp 。 菩Bồ 薩Tát 法pháp 。 佛Phật 法Pháp 。
舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 能năng 受thọ 一nhất 切thiết 諸chư 善thiện 法Pháp 。
聲Thanh 聞Văn 法Pháp 。 辟Bích 支Chi 佛Phật 法Pháp 。 菩Bồ 薩Tát 法pháp 。 佛Phật 法Pháp 。
舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 過quá 去khứ 諸chư 佛Phật 。 行hành 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 得đắc 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 。 未vị 來lai 諸chư 佛Phật 。 亦diệc 行hành 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 當đương 得đắc 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 。 舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 今kim 現hiện 在tại 十thập 方phương 。 諸chư 國quốc 界giới 中trung 諸chư 佛Phật 。 亦diệc 行hành 是thị 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 得đắc 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 。
舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 若nhược 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 聞văn 說thuyết 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 時thời 不bất 疑nghi 不bất 難nan 。 當đương 知tri 是thị 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 行hành 菩Bồ 提Đề 道Đạo 。 菩Bồ 薩Tát 道Đạo 者giả 。 救cứu 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 故cố 。 心tâm 不bất 捨xả 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 以dĩ 無vô 所sở 得đắc 故cố 。 是thị 菩Bồ 薩Tát 常thường 應ưng 。 不bất 離ly 是thị 念niệm 。 所sở 謂vị 大đại 悲bi 念niệm 。
舍Xá 利Lợi 弗Phất 復phục 問vấn 。
欲dục 使sử 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 常thường 不bất 離ly 是thị 念niệm 。 所sở 謂vị 大đại 悲bi 念niệm 。 若nhược 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 常thường 不bất 離ly 大đại 悲bi 念niệm 。 令linh 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 皆giai 當đương 作tác 菩Bồ 薩Tát 。
何hà 以dĩ 故cố 。 須Tu 菩Bồ 提Đề 。 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 亦diệc 不bất 離ly 諸chư 念niệm 故cố 。
須Tu 菩Bồ 提Đề 言ngôn 。
善thiện 哉tai 善thiện 哉tai 。 舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 汝nhữ 欲dục 難nạn/nan 我ngã 而nhi 成thành 我ngã 義nghĩa 。
何hà 以dĩ 故cố 。 眾chúng 生sanh 無vô 故cố 念niệm 亦diệc 無vô 。 眾chúng 生sanh 性tánh 無vô 故cố 念niệm 亦diệc 性tánh 無vô 。 眾chúng 生sanh 法pháp 無vô 故cố 念niệm 亦diệc 法pháp 無vô 。 眾chúng 生sanh 離ly 故cố 念niệm 亦diệc 離ly 。 眾chúng 生sanh 空không 故cố 念niệm 亦diệc 空không 。 眾chúng 生sanh 不bất 可khả 知tri 故cố 。 念niệm 亦diệc 不bất 可khả 知tri 。 舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 色sắc 無vô 故cố 念niệm 亦diệc 無vô 。 色sắc 性tánh 無vô 故cố 念niệm 亦diệc 性tánh 無vô 。 色sắc 法pháp 無vô 故cố 念niệm 亦diệc 法pháp 無vô 。 色sắc 離ly 故cố 念niệm 亦diệc 離ly 。 色sắc 空không 故cố 念niệm 亦diệc 空không 。 色sắc 不bất 可khả 知tri 故cố 。 念niệm 亦diệc 不bất 可khả 知tri 。 受thọ 。 想tưởng 。 行hành 。 識thức 亦diệc 如như 是thị 。 眼nhãn 乃nãi 至chí 意ý 。 色sắc 乃nãi 至chí 法pháp 。 地địa 種chủng 乃nãi 至chí 識thức 種chủng 。 檀Đàn 波Ba 羅La 蜜Mật 。 乃nãi 至chí 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 內nội 空không 乃nãi 至chí 無vô 法pháp 有hữu 法pháp 空không 。 四tứ 念niệm 處xứ 乃nãi 至chí 十Thập 八Bát 不Bất 共Cộng 法Pháp 。 一nhất 切thiết 三tam 昧muội 門môn 。 一nhất 切thiết 陀đà 羅la 尼ni 門môn 。 一Nhất 切Thiết 智Trí 。 一Nhất 切Thiết 種Chủng 智Trí 。 乃nãi 至chí 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 無vô 故cố 。 念niệm 亦diệc 無vô 乃nãi 至chí 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 。 不bất 可khả 知tri 故cố 。 念niệm 亦diệc 不bất 可khả 知tri 。
舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 行hành 是thị 道đạo 。 我ngã 欲dục 使sử 不bất 離ly 是thị 念niệm 。 所sở 謂vị 大đại 悲bi 念niệm 。
爾nhĩ 時thời 佛Phật 讚tán 須Tu 菩Bồ 提Đề 言ngôn 。
善thiện 哉tai 善thiện 哉tai 。 是thị 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 其kỳ 有hữu 說thuyết 者giả 。 亦diệc 當đương 如như 是thị 說thuyết 。 如như 汝nhữ 所sở 說thuyết 。 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 皆giai 是thị 承thừa 佛Phật 意ý 故cố 。 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 學học 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 應ưng 當đương 如như 汝nhữ 所sở 說thuyết 學học 。
須Tu 菩Bồ 提Đề 說thuyết 是thị 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 品phẩm 時thời 。 三Tam 千Thiên 大Đại 千Thiên 世Thế 界Giới 。 六lục 種chủng 振chấn 動động 。
東đông 湧dũng 西tây 沒một 。 西tây 湧dũng 東đông 沒một 。 南nam 湧dũng 北bắc 沒một 。 北bắc 湧dũng 南nam 沒một 。 中trung 湧dũng 邊biên 沒một 。 邊biên 湧dũng 中trung 沒một 。
爾nhĩ 時thời 佛Phật 微vi 笑tiếu 。 須Tu 菩Bồ 提Đề 白bạch 佛Phật 言ngôn 。
何hà 因nhân 何hà 緣duyên 故cố 微vi 笑tiếu 。
佛Phật 告cáo 須Tu 菩Bồ 提Đề 。
如như 我ngã 於ư 此thử 。 世thế 界giới 說thuyết 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 東đông 方phương 無vô 量lượng 。 阿a 僧tăng 祇kỳ 世thế 界giới 諸chư 佛Phật 。 亦diệc 為vì 諸chư 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 說thuyết 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 南nam 西tây 北bắc 方phương 。 四tứ 維duy 。 上thượng 下hạ 。 亦diệc 說thuyết 是thị 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。
說thuyết 是thị 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 品phẩm 時thời 。 十thập 二nhị 那na 由do 他tha 。 諸chư 天thiên 人nhân 得đắc 無Vô 生Sanh 法Pháp 忍Nhẫn 。 十thập 方phương 諸chư 佛Phật 。 說thuyết 是thị 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 時thời 。 無vô 量lượng 阿a 僧tăng 祇kỳ 眾chúng 生sanh 。 亦diệc 發phát 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 心tâm 。
【# 論luận 】#
者giả 言ngôn 。
舍Xá 利Lợi 弗Phất 作tác 是thị 念niệm 。
須Tu 菩Bồ 提Đề 所sở 說thuyết 。 分phân 別biệt 六Lục 波Ba 羅La 蜜Mật 世thế 間gian 。 出xuất 世thế 間gian 。 及cập 菩Bồ 提Đề 道Đạo 。 大đại 利lợi 益ích 眾chúng 生sanh 故cố 。
歡hoan 喜hỷ 讚tán 言ngôn 。
善thiện 哉tai 善thiện 哉tai 。
再tái 言ngôn 之chi 者giả 。 善thiện 之chi 至chí 也dã 。
問vấn 。
是thị 何hà 波Ba 羅La 蜜Mật 力lực 。
須Tu 菩Bồ 提Đề 作tác 是thị 思tư 惟duy 。
一nhất 切thiết 心tâm 數số 法pháp 中trung 。 除trừ 智trí 慧tuệ 。 無vô 能năng 如như 是thị 分phân 別biệt 。 斷đoạn 疑nghi 開khai 道đạo 。 諸chư 波Ba 羅La 蜜Mật 中trung 。 離ly 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 自tự 體thể 不bất 能năng 成thành 就tựu 。 何hà 況huống 能năng 分phân 別biệt 開khai 道đạo 。
如như 是thị 思tư 惟duy 已dĩ 。 答đáp 舍Xá 利Lợi 弗Phất 。
是thị 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 力lực 。
如như 先tiên 說thuyết 。
諸chư 法pháp 中trung 無vô 我ngã 。 無vô 知tri 者giả 。 無vô 見kiến 者giả 。 今kim 以dĩ 此thử 證chứng 知tri 。 是thị 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 力lực 。 非phi 佛Phật 力lực 。 非phi 須Tu 菩Bồ 提Đề 力lực 。
何hà 以dĩ 故cố 。 須Tu 菩Bồ 提Đề 說thuyết 因nhân 緣duyên 。 所sở 謂vị 。
般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 離ly 斷đoạn 常thường 。 有hữu 無vô 二nhị 邊biên 等đẳng 故cố 。 能năng 生sanh 一nhất 切thiết 善thiện 法Pháp 。 所sở 謂vị 三tam 乘thừa 法Pháp 定định 相tương/tướng 。 堅kiên 牢lao 不bất 壞hoại 相tương/tướng 。 又hựu 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 無vô 量lượng 無vô 邊biên 故cố 。 能năng 受thọ 一nhất 切thiết 善thiện 法Pháp 。 如như 大đại 海hải 能năng 受thọ 。 眾chúng 川xuyên 萬vạn 流lưu 。
三tam 乘thừa 善thiện 法Pháp
者giả 。 所sở 謂vị 六Lục 波Ba 羅La 蜜Mật 。 乃nãi 至chí 十Thập 八Bát 不Bất 共Cộng 法Pháp 。
十thập 方phương 三tam 世thế 諸chư 佛Phật 。 行hành 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 故cố 。 皆giai 得đắc 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 。 雖tuy 行hành 餘dư 波Ba 羅La 蜜Mật 。 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 最tối 尊tôn 大đại 。 有hữu 分phân 別biệt 通thông 達đạt 力lực 。 譬thí 如như 和hòa 合hợp 下hạ 藥dược 。 巴ba 豆đậu 最tối 有hữu 力lực 。 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 亦diệc 如như 是thị 。 雖tuy 與dữ 餘dư 波Ba 羅La 蜜Mật 合hợp 。 而nhi 破phá 諸chư 煩phiền 惱não 。 拔bạt 邪tà 見kiến 捨xả 戲hí 論luận 。 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 力lực 最tối 勝thắng 。 以dĩ 是thị 故cố 。 說thuyết 。
皆giai 是thị 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 力lực
問vấn 曰viết 。
種chủng 種chủng 讚tán 此thử 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 微vi 妙diệu 甚thậm 深thâm 。 誰thùy 能năng 隨tùy 順thuận 應ưng 。 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 行hành 。
答đáp 曰viết 。
有hữu 菩Bồ 薩Tát 無vô 量lượng 世thế 集tập 諸chư 福phước 德đức 利lợi 根căn 。 諸chư 煩phiền 惱não 折chiết 薄bạc 。 雖tuy 未vị 到đáo 阿a 鞞bệ 跋bạt 致trí 地địa 。 聞văn 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 即tức 時thời 信tín 受thọ 深thâm 入nhập 。 通thông 達đạt 如như 是thị 相tướng 者giả 。 則tắc 能năng 行hành 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 道đạo 。 所sở 謂vị 救cứu 度độ 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 令linh 離ly 世thế 間gian 憂ưu 惱não 。 大đại 悲bi 心tâm 故cố 。 不bất 離ly 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 菩Bồ 薩Tát 常thường 不bất 應ưng 離ly 大đại 悲bi 及cập 畢tất 竟cánh 空không 念niệm 。 畢tất 竟cánh 空không 破phá 世thế 間gian 諸chư 煩phiền 惱não 。 示thị 涅Niết 槃Bàn 。 而nhi 大đại 悲bi 引dẫn 之chi 令linh 還hoàn 入nhập 善thiện 法Pháp 中trung 。 以dĩ 利lợi 益ích 眾chúng 生sanh 。
爾nhĩ 時thời 舍Xá 利Lợi 弗Phất 難nạn/nan 須Tu 菩Bồ 提Đề 。
若nhược 菩Bồ 薩Tát 不bất 離ly 是thị 大đại 悲bi 念niệm 及cập 畢tất 竟cánh 空không 念niệm 者giả 。 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 皆giai 當đương 作tác 菩Bồ 薩Tát 。
何hà 以dĩ 故cố 。 是thị 畢tất 竟cánh 空không 無vô 相tướng 。 無vô 所sở 分phân 別biệt 。 不bất 應ưng 菩Bồ 薩Tát 有hữu 而nhi 眾chúng 生sanh 無vô 。 若nhược 有hữu 。 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 應ưng 共cộng 有hữu 。 若nhược 無vô 。 菩Bồ 薩Tát 亦diệc 應ưng 無vô 。
須Tu 菩Bồ 提Đề 答đáp 。
汝nhữ 欲dục 難nạn/nan 我ngã 而nhi 助trợ 成thành 我ngã 義nghĩa 。
何hà 以dĩ 故cố 。 諸chư 法pháp 相tướng 畢tất 竟cánh 空không 故cố 。 眾chúng 生sanh 亦diệc 空không 。 眾chúng 生sanh 空không 故cố 。 畢tất 竟cánh 空không 念niệm 亦diệc 空không 。 若nhược 諸chư 法pháp 畢tất 竟cánh 空không 。 何hà 有hữu 眾chúng 生sanh 實thật 空không 。 而nhi 難nạn/nan 我ngã 言ngôn 。
眾chúng 生sanh 不bất 離ly 是thị 念niệm 。 皆giai 當đương 為vì 菩Bồ 薩Tát 。
是thị 故cố 說thuyết 。
眾chúng 生sanh 無vô 所sở 有hữu 故cố 。 畢tất 竟cánh 空không 念niệm 。 亦diệc 無vô 所sở 有hữu 。 眾chúng 生sanh 無vô 性tánh 。 眾chúng 生sanh 離ly 。 眾chúng 生sanh 空không 。 眾chúng 生sanh 不bất 可khả 知tri 。 畢tất 竟cánh 空không 念niệm 亦diệc 畢tất 竟cánh 空không 。
色sắc 乃nãi 至chí 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 。 亦diệc 如như 是thị 。
問vấn 曰viết 。
此thử 中trung 念niệm 。 是thị 不bất 離ly 大đại 悲bi 念niệm 。 何hà 以dĩ 說thuyết 。
不bất 離ly 畢tất 竟cánh 空không 念niệm
答đáp 曰viết 。
菩Bồ 薩Tát 不bất 離ly 是thị 念niệm 。 心tâm 不bất 捨xả 眾chúng 生sanh 。 用dụng 無vô 所sở 得đắc 故cố 。 無vô 所sở 得đắc 空không 。 畢tất 竟cánh 空không 。 名danh 異dị 而nhi 義nghĩa 一nhất 。 不bất 可khả 得đắc 空không 在tại 初sơ 。 畢tất 竟cánh 空không 在tại 後hậu 。 以dĩ 畢tất 竟cánh 空không 大đại 故cố 。 生sanh 悲bi 亦diệc 大đại 。 大đại 悲bi 。 如như 《# 阿a 差sai 末mạt 經kinh 》# 中trung 說thuyết 。 有hữu 三tam 種chủng 悲bi 。
眾chúng 生sanh 緣duyên 。 法pháp 緣duyên 。 無vô 緣duyên 。 無vô 緣duyên 悲bi 從tùng 畢tất 竟cánh 空không 生sanh 。 以dĩ 是thị 解giải 舍Xá 利Lợi 弗Phất 所sở 難nạn/nan 。
佛Phật 證chứng 其kỳ 說thuyết 故cố 。 讚tán 言ngôn 。
善thiện 哉tai 。 若nhược 欲dục 解giải 說thuyết 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 者giả 。 當đương 如như 汝nhữ 所sở 說thuyết 。
爾nhĩ 時thời 眾chúng 中trung 天thiên 。 人nhân 。 菩Bồ 薩Tát 作tác 是thị 念niệm 。
般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 甚thậm 深thâm 。 三tam 世thế 諸chư 佛Phật 。 皆giai 從tùng 中trung 生sanh 。 須Tu 菩Bồ 提Đề 小Tiểu 乘Thừa 人nhân 。 云vân 何hà 佛Phật 讚tán 。
欲dục 說thuyết 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 當đương 如như 汝nhữ 所sở 說thuyết 。
是thị 故cố 次thứ 言ngôn 。
須Tu 菩Bồ 提Đề 所sở 說thuyết 。 皆giai 承thừa 佛Phật 意ý 。
正chánh 使sử 彌Di 勒Lặc 等đẳng 諸chư 菩Bồ 薩Tát 。 梵Phạm 天Thiên 王Vương 等đẳng 。 不bất 承thừa 佛Phật 意ý 。 尚thượng 不bất 能năng 得đắc 問vấn 。 何hà 況huống 須Tu 菩Bồ 提Đề 在tại 佛Phật 前tiền 自tự 恣tứ 樂nhạo 說thuyết 。
諸chư 菩Bồ 薩Tát 欲dục 學học 。 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 亦diệc 當đương 如như 汝nhữ 所sở 說thuyết 學học 。
說thuyết 是thị 品phẩm 時thời 。 三Tam 千Thiên 大Đại 千Thiên 世Thế 界Giới 。 地địa 六lục 種chủng 振chấn 動động 。
者giả 。 是thị 時thời 會hội 中trung 。 多đa 有hữu 菩Bồ 薩Tát 。 發phát 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 心tâm 。 皆giai 當đương 作tác 佛Phật 。 佛Phật 是thị 天thiên 地địa 大đại 主chủ 。 地địa 神thần 歡hoan 喜hỷ 。
我ngã 主chủ 今kim 生sanh 。
故cố 使sử 地địa 大đại 動động 。
復phục 次thứ 。 人nhân 心tâm 信tín 深thâm 。 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 者giả 。 難nan 得đắc 希hy 有hữu 故cố 。 是thị 人nhân 以dĩ 福phước 德đức 因nhân 緣duyên 。 感cảm 大đại 風phong 以dĩ 動động 水thủy 。 水thủy 動động 故cố 地địa 動động 。
復phục 次thứ 。 地địa 下hạ 大đại 龍long 王vương 欲dục 來lai 聽thính 。 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 從tùng 水thủy 出xuất 故cố 水thủy 動động 。 水thủy 動động 故cố 地địa 動động 。
復phục 次thứ 。 佛Phật 神thần 力lực 故cố 令linh 地địa 動động 。 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 難nan 見kiến 難nan 知tri 。 欲dục 引dẫn 導đạo 眾chúng 人nhân 令linh 益ích 信tín 樂nhạo 故cố 。
餘dư 地địa 動động 因nhân 緣duyên 。 如như 先tiên 說thuyết 。
此thử 中trung 佛Phật 自tự 說thuyết 因nhân 緣duyên 。 所sở 謂vị 。
我ngã 說thuyết 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 十thập 方phương 諸chư 佛Phật 。 亦diệc 說thuyết 是thị 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 十thập 二nhị 那na 由do 陀đà 天thiên 人nhân 得đắc 阿a 鞞bệ 跋bạt 致trí 地địa 。 入nhập 法pháp 位vị 。 是thị 故cố 地địa 動động 。 又hựu 十thập 方phương 世thế 界giới 眾chúng 生sanh 等đẳng 。 亦diệc 發phát 無vô 上thượng 道Đạo 意ý 。 是thị 故cố 地địa 動động 。
爾nhĩ 時thời 諸chư 天thiên 亦diệc 有hữu 散tán 種chủng 種chủng 蓮liên 華hoa 。 及cập 種chủng 種chủng 雜tạp 香hương 。 天thiên 衣y 。 天thiên 蓋cái 。 千thiên 萬vạn 種chủng 天thiên 妓kỹ 樂nhạc 。 諸chư 龍long 王vương 等đẳng 。 從tùng 四tứ 大đại 海hải 水thủy 中trung 涌dũng 出xuất 。 及cập 諸chư 夜dạ 叉xoa 。 羅la 剎sát 等đẳng 皆giai 生sanh 慈từ 心tâm 。 合hợp 手thủ 讚tán 佛Phật 。
又hựu 佛Phật 笑tiếu 時thời 。 無vô 量lượng 光quang 明minh 。 遍biến 覆phú 十thập 方phương 。 如như 恆Hằng 河Hà 沙sa 等đẳng 世thế 界giới 。 有hữu 爾nhĩ 所sở 等đẳng 希hy 有hữu 事sự 。
取thủ 要yếu 言ngôn 之chi 。 地địa 動động 皆giai 由do 說thuyết 。 諸chư 法pháp 實thật 相tướng 。 所sở 謂vị 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。
大Đại 智Trí 度Độ 論Luận 卷quyển 第đệ 五ngũ 十thập 三tam