大Đại 智Trí 度Độ 論Luận
Quyển 43
龍Long 樹Thụ 菩Bồ 薩Tát 造Tạo 後Hậu 秦Tần 鳩Cưu 摩Ma 羅La 什Thập 譯Dịch

大Đại 智Trí 度Độ 論Luận 釋Thích 集Tập 散Tán 品Phẩm 第Đệ 九Cửu 下Hạ (# 卷quyển 第đệ 四tứ 十thập 三tam )#

龍long 樹thụ 菩Bồ 薩Tát 造tạo

後hậu 秦tần 龜quy 茲tư 國quốc 三Tam 藏Tạng 鳩Cưu 摩Ma 羅La 什Thập 譯dịch

【# 經Kinh 】#

復phục 次thứ 。

世Thế 尊Tôn 。 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 欲dục 行hành 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 應ưng 如như 是thị 思tư 惟duy 。

何hà 者giả 是thị 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 何hà 以dĩ 故cố 名danh 。 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 是thị 誰thùy 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。

若nhược 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 行hành 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 如như 是thị 念niệm 。

若nhược 法pháp 無vô 所sở 有hữu 。 不bất 可khả 得đắc 。 是thị 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。

爾nhĩ 時thời 舍Xá 利Lợi 弗Phất 問vấn 須Tu 菩Bồ 提Đề 。

何hà 等đẳng 法pháp 無vô 所sở 有hữu 。 不bất 可khả 得đắc 。

須Tu 菩Bồ 提Đề 言ngôn 。

般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 是thị 法pháp 無vô 所sở 有hữu 。 不bất 可khả 得đắc 。 禪Thiền 波Ba 羅La 蜜Mật 。 毘Tỳ 梨Lê 耶Da 波Ba 羅La 蜜Mật 。 羼Sằn 提Đề 波Ba 羅La 蜜Mật 。 尸Thi 羅La 波Ba 羅La 蜜Mật 。 檀Đàn 波Ba 羅La 蜜Mật 。 是thị 法pháp 無vô 所sở 有hữu 。 不bất 可khả 得đắc 。

內nội 空không 故cố 。 外ngoại 空không 。 內nội 外ngoại 空không 。 空không 空không 。 大đại 空không 。 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 空không 。 有hữu 為vi 空không 。 無vô 為vi 空không 。 畢tất 竟cánh 空không 。 無vô 始thỉ 空không 。 散tán 空không 。 性tánh 空không 。 自tự 相tương/tướng 空không 。 諸chư 法pháp 空không 。 不bất 可khả 得đắc 空không 。 無vô 法pháp 空không 。 有hữu 法pháp 空không 。 無vô 法pháp 有hữu 法pháp 空không 故cố 。

舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 色sắc 法pháp 。 無vô 所sở 有hữu 。 不bất 可khả 得đắc 。 受thọ 。 想tưởng 。 行hành 。 識thức 法pháp 。 無vô 所sở 有hữu 。 不bất 可khả 得đắc 。 內nội 空không 法pháp 。 無vô 所sở 有hữu 。 不bất 可khả 得đắc 。 乃nãi 至chí 無vô 法pháp 。 有hữu 法pháp 空không 法pháp 。 無vô 所sở 有hữu 。 不bất 可khả 得đắc 。

舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 四Tứ 念Niệm 處Xứ 法Pháp 。 無vô 所sở 有hữu 。 不bất 可khả 得đắc 。 乃nãi 至chí 十Thập 八Bát 不Bất 共Cộng 法Pháp 。 無vô 所sở 有hữu 。 不bất 可khả 得đắc 。

舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 諸chư 神thần 通thông 法pháp 。 無vô 所sở 有hữu 。 不bất 可khả 得đắc 。 如như 相tương/tướng 法pháp 。 無vô 所sở 有hữu 。 不bất 可khả 得đắc 。 法pháp 性tánh 。 法pháp 相tướng 。 法pháp 住trụ 。 法pháp 位vị 。 實thật 際tế 法pháp 。 無vô 所sở 有hữu 。 不bất 可khả 得đắc 。

舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 佛Phật 無vô 所sở 有hữu 。 不bất 可khả 得đắc 。 薩Tát 婆Bà 若Nhã 法pháp 。 無vô 所sở 有hữu 。 不bất 可khả 得đắc 。 一Nhất 切Thiết 種Chủng 智Trí 法pháp 。 無vô 所sở 有hữu 。 不bất 可khả 得đắc 。

內nội 空không 乃nãi 至chí 無vô 法pháp 。 有hữu 法pháp 空không 故cố 。

舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 若nhược 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 如như 是thị 思tư 惟duy 。 如như 是thị 觀quan 時thời 。 心tâm 不bất 沒một 。 不bất 悔hối 。 不bất 驚kinh 。 不bất 畏úy 。 不bất 怖bố 。 當đương 知tri 是thị 菩Bồ 薩Tát 。 不bất 離ly 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 行hành 。

舍Xá 利Lợi 弗Phất 問vấn 須Tu 菩Bồ 提Đề 。

何hà 因nhân 緣duyên 故cố 。 當đương 知tri 菩Bồ 薩Tát 。 不bất 離ly 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 行hành 。

須Tu 菩Bồ 提Đề 言ngôn 。

色sắc 離ly 色sắc 性tánh 。 受thọ 。 想tưởng 。 行hành 。 識thức 離ly 識thức 性tánh 。 六Lục 波Ba 羅La 蜜Mật 。 離ly 六Lục 波Ba 羅La 蜜Mật 性tánh 。 乃nãi 至chí 實thật 際tế 離ly 實thật 際tế 性tánh 。

舍Xá 利Lợi 弗Phất 復phục 問vấn 須Tu 菩Bồ 提Đề 。

云vân 何hà 是thị 色sắc 性tánh 。 云vân 何hà 是thị 受thọ 。 想tưởng 。 行hành 。 識thức 性tánh 。 云vân 何hà 乃nãi 至chí 實thật 際tế 性tánh 。

須Tu 菩Bồ 提Đề 言ngôn 。

無vô 所sở 有hữu 。 是thị 色sắc 性tánh 。 無vô 所sở 有hữu 。 是thị 受thọ 。 想tưởng 。 行hành 。 識thức 性tánh 。 乃nãi 至chí 無vô 所sở 有hữu 。 是thị 實thật 際tế 性tánh 。

舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 以dĩ 是thị 因nhân 緣duyên 故cố 。 當đương 知tri 色sắc 。 離ly 色sắc 性tánh 。 受thọ 。 想tưởng 。 行hành 。 識thức 。 離ly 識thức 性tánh 。 乃nãi 至chí 實thật 際tế 。 離ly 實thật 際tế 性tánh 。

舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 色sắc 亦diệc 離ly 色sắc 相tướng 。 受thọ 。 想tưởng 。 行hành 。 識thức 。 亦diệc 離ly 識thức 相tương/tướng 。 乃nãi 至chí 實thật 際tế 。 亦diệc 離ly 實thật 際tế 相tương/tướng 。 相tương/tướng 亦diệc 離ly 相tương/tướng 。 性tánh 亦diệc 離ly 性tánh 。

舍Xá 利Lợi 弗Phất 問vấn 須Tu 菩Bồ 提Đề 。

菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 若nhược 如như 是thị 學học 。 得đắc 成thành 就tựu 薩Tát 婆Bà 若Nhã 。

須Tu 菩Bồ 提Đề 言ngôn 。

如như 是thị 。 如như 是thị 。 舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 若nhược 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 如như 是thị 學học 。 得đắc 成thành 就tựu 薩Tát 婆Bà 若Nhã 。

何hà 以dĩ 故cố 。 以dĩ 諸chư 法pháp 不bất 生sanh 。 不bất 成thành 就tựu 故cố 。

舍Xá 利Lợi 弗Phất 問vấn 須Tu 菩Bồ 提Đề 。

何hà 因nhân 緣duyên 故cố 。 諸chư 法pháp 不bất 生sanh 不bất 成thành 就tựu 。

須Tu 菩Bồ 提Đề 言ngôn 。

色sắc 。 色sắc 空không 。 是thị 色sắc 生sanh 。 成thành 就tựu 不bất 可khả 得đắc 。 受thọ 。 想tưởng 。 行hành 。 識thức 。 識thức 空không 。 是thị 識thức 生sanh 。 成thành 就tựu 不bất 可khả 得đắc 。 乃nãi 至chí 實thật 際tế 。 實thật 際tế 空không 。 是thị 實thật 際tế 生sanh 。 成thành 就tựu 不bất 可khả 得đắc 。

舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 如như 是thị 學học 。 漸tiệm 近cận 薩Tát 婆Bà 若Nhã 。 漸tiệm 得đắc 身thân 清thanh 淨tịnh 。 心tâm 清thanh 淨tịnh 。 相tương/tướng 清thanh 淨tịnh 。 漸tiệm 得đắc 身thân 清thanh 淨tịnh 。 心tâm 清thanh 淨tịnh 。 相tương/tướng 清thanh 淨tịnh 故cố 。 是thị 菩Bồ 薩Tát 不phủ 生sanh 染nhiễm 心tâm 。 不bất 生sanh 瞋sân 心tâm 。 不bất 生sanh 癡si 心tâm 。 不bất 生sanh 憍kiêu 慢mạn 心tâm 。 不bất 生sanh 慳san 貪tham 心tâm 。 不bất 生sanh 邪tà 見kiến 心tâm 。

是thị 菩Bồ 薩Tát 不phủ 生sanh 染nhiễm 心tâm 。 乃nãi 至chí 不bất 生sanh 。 邪tà 見kiến 心tâm 故cố 。 終chung 不bất 生sanh 母mẫu 人nhân 腹phúc 中trung 。 常thường 得đắc 化hóa 生sanh 。 從tùng 一nhất 佛Phật 國quốc 。 至chí 一nhất 佛Phật 國quốc 。 成thành 就tựu 眾chúng 生sanh 。 淨tịnh 佛Phật 世thế 界giới 。 乃nãi 至chí 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 。 終chung 不bất 離ly 諸chư 佛Phật 。 舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 當đương 作tác 是thị 行hành 。 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 當đương 作tác 是thị 學học 。 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。

【# 論luận 】#

問vấn 曰viết 。

上thượng 來lai 廣quảng 說thuyết 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 今kim 須Tu 菩Bồ 提Đề 。 何hà 以dĩ 作tác 是thị 言ngôn 。

菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 應ưng 如như 是thị 思tư 惟duy 。

何hà 者giả 是thị 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật

答đáp 曰viết 。

須Tu 菩Bồ 提Đề 上thượng 來lai

謙khiêm 讓nhượng 門môn

說thuyết 。 次thứ 。

不bất 住trụ 門môn

說thuyết 。 今kim 明minh 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 體thể 。 何hà 等đẳng 是thị 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。

般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật

者giả 。 是thị 一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 實thật 相tướng 。 不bất 可khả 破phá 。 不bất 可khả 壞hoại 。 若nhược 有hữu 佛Phật 。 若nhược 無vô 佛Phật 。 常thường 住trụ 諸chư 法pháp 相tướng 。 法pháp 位vị 。 非phi 佛Phật 。 非phi 辟Bích 支Chi 佛Phật 。 非phi 菩Bồ 薩Tát 。 非phi 聲Thanh 聞Văn 。 非phi 天thiên 人nhân 所sở 作tác 。 何hà 況huống 其kỳ 餘dư 小tiểu 眾chúng 生sanh 。

復phục 次thứ 。 常thường 是thị 一nhất 邊biên 。 斷đoạn 滅diệt 是thị 一nhất 邊biên 。 離ly 是thị 二nhị 邊biên 行hành 中trung 道đạo 。 是thị 為vi 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。

又hựu 復phục 常thường 。 無vô 常thường 。 苦khổ 。 樂nhạo/nhạc/lạc 。 空không 。 實thật 。 我ngã 。 無vô 我ngã 等đẳng 。 亦diệc 如như 是thị 。

色sắc 法pháp 是thị 一nhất 邊biên 。 無vô 色sắc 法pháp 是thị 一nhất 邊biên 。 可khả 見kiến 法pháp 。 不bất 可khả 見kiến 法pháp 。 有hữu 對đối 。 無vô 對đối 。 有hữu 為vi 。 無vô 為vi 。 有hữu 漏lậu 。 無vô 漏lậu 。 世thế 間gian 。 出xuất 世thế 間gian 等đẳng 諸chư 二nhị 法pháp 。 亦diệc 如như 是thị 。

復phục 次thứ 。 無vô 明minh 是thị 一nhất 邊biên 。 無vô 明minh 盡tận 是thị 一nhất 邊biên 。 乃nãi 至chí 老lão 死tử 是thị 一nhất 邊biên 。 老lão 死tử 盡tận 是thị 一nhất 邊biên 。 諸chư 法pháp 有hữu 是thị 一nhất 邊biên 。 諸chư 法pháp 無vô 是thị 一nhất 邊biên 。 離ly 是thị 二nhị 邊biên 行hành 中trung 道đạo 。 是thị 為vi 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。

菩Bồ 薩Tát 是thị 一nhất 邊biên 。 六Lục 波Ba 羅La 蜜Mật 是thị 一nhất 邊biên 。 佛Phật 是thị 一nhất 邊biên 。 菩Bồ 提Đề 是thị 一nhất 邊biên 。 離ly 是thị 二nhị 邊biên 行hành 中trung 道đạo 。 是thị 為vi 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。

略lược 說thuyết 內nội 六lục 情tình 是thị 一nhất 邊biên 。 外ngoại 六lục 塵trần 是thị 一nhất 邊biên 。 離ly 是thị 二nhị 邊biên 行hành 中trung 道đạo 。 是thị 名danh 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。

此thử 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 是thị 一nhất 邊biên 。 此thử 非phi 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 是thị 一nhất 邊biên 。 離ly 是thị 二nhị 邊biên 行hành 中trung 道đạo 。 是thị 名danh 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 如như 是thị 等đẳng 二nhị 門môn 。 廣quảng 說thuyết 無vô 量lượng 。 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 相tướng 。

復phục 次thứ 。 離ly 有hữu 。 離ly 無vô 。 離ly 非phi 有hữu 非phi 無vô 。 不bất 墮đọa 愚ngu 癡si 而nhi 能năng 行hành 善thiện 道đạo 。 是thị 為vi 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 如như 是thị 等đẳng 三tam 門môn 。 是thị 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 相tương/tướng 。

復phục 次thứ 。 須Tu 菩Bồ 提Đề 此thử 中trung 自tự 說thuyết 。

是thị 法pháp 無vô 所sở 有hữu 。 不bất 可khả 得đắc 。

是thị 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 空không 故cố 。 無vô 所sở 有hữu 。 常thường 無vô 常thường 等đẳng 諸chư 觀quán 。 求cầu 覓mịch 無vô 定định 相tương/tướng 故cố 。 不bất 可khả 得đắc 。

復phục 次thứ 。

無vô 所sở 有hữu

者giả 。 此thử 中trung 須Tu 菩Bồ 提Đề 自tự 說thuyết 。

般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 乃nãi 至chí 五ngũ 波Ba 羅La 蜜Mật 。 法pháp 無vô 所sở 有hữu 。

不bất 可khả 取thủ 。 不bất 可khả 受thọ 。 不bất 可khả 著trước 故cố 。

復phục 次thứ 。 十thập 八bát 空không 故cố 。 是thị 六Lục 波Ba 羅La 蜜Mật 無vô 所sở 有hữu 。 不bất 可khả 得đắc 。

譬thí 如như 大đại 風phong 。 能năng 破phá 散tán 諸chư 雲vân 。 亦diệc 如như 大đại 火hỏa 燒thiêu 乾can 草thảo 木mộc 。 如như 金kim 剛cang 寶bảo 。 摧tồi 破phá 大đại 山sơn 。 諸chư 空không 亦diệc 如như 是thị 。 能năng 破phá 諸chư 法pháp 。

何hà 以dĩ 故cố 名danh 。 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật

者giả 。

般Bát 若Nhã

者giả (# 秦tần 言ngôn 智trí 慧tuệ )# 。 一nhất 切thiết 諸chư 智trí 慧tuệ 中trung 。 最tối 為vi 第đệ 一nhất 。 無vô 上thượng 。 無vô 比tỉ 。 無vô 等đẳng 。 更cánh 無vô 勝thắng 者giả 。 窮cùng 盡tận 到đáo 邊biên 。 如như 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 中trung 佛Phật 為vi 第đệ 一nhất 。 一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 中trung 。 涅Niết 槃Bàn 為vi 第đệ 一nhất 。 一nhất 切thiết 眾chúng 中trung 。 比Bỉ 丘Khâu 僧Tăng 為vi 第đệ 一nhất 。

問vấn 曰viết 。

汝nhữ 先tiên 說thuyết 諸chư 法Pháp 實thật 相tướng 是thị 。 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 所sở 謂vị 法pháp 位vị 。 法pháp 住trụ 。 有hữu 佛Phật 。 無vô 佛Phật 常thường 住trụ 不bất 異dị 。 今kim 何hà 以dĩ 說thuyết 諸chư 智trí 慧tuệ 中trung 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 第đệ 一nhất 。 譬thí 如như 諸chư 法pháp 中trung 涅Niết 槃Bàn 為vi 第đệ 一nhất 。

答đáp 曰viết 。

世thế 間gian 法pháp 。 或hoặc 時thời 因nhân 中trung 說thuyết 果quả 。 或hoặc 時thời 果quả 中trung 說thuyết 因nhân 。 無vô 咎cữu 。

如như 人nhân 日nhật 食thực 數số 匹thất 布bố 。 布bố 不bất 可khả 食thực 。 從tùng 布bố 因nhân 緣duyên 得đắc 食thực 。 是thị 名danh 因nhân 中trung 說thuyết 果quả 。 如như 見kiến 好hảo/hiếu 畫họa 而nhi 言ngôn 好hảo/hiếu 手thủ 。 是thị 名danh 果quả 中trung 說thuyết 因nhân 。

因nhân 諸chư 法pháp 實thật 相tướng 生sanh 智trí 慧tuệ 。 是thị 則tắc 果quả 中trung 說thuyết 因nhân 。

復phục 次thứ 。 是thị 菩Bồ 薩Tát 入nhập 不bất 二nhị 入nhập 法Pháp 門môn 。 是thị 時thời 能năng 直trực 行hành 。 此thử 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 不bất 分phân 別biệt 是thị 因nhân 是thị 果quả 。 是thị 緣duyên 是thị 知tri 。 是thị 內nội 是thị 外ngoại 。 是thị 此thử 是thị 彼bỉ 等đẳng 。 所sở 謂vị 一nhất 相tương/tướng 。 無vô 相tướng 。 以dĩ 是thị 故cố 不bất 應ưng 難nạn/nan 。

復phục 次thứ 。 世thế 間gian 三tam 種chủng 智trí 慧tuệ 。

一nhất 者giả 。 世thế 俗tục 巧xảo 便tiện 。 博bác 識thức 文văn 藝nghệ 。 仁nhân 智trí 禮lễ 敬kính 等đẳng 。 二nhị 者giả 。 離ly 生sanh 智trí 慧tuệ 。 所sở 謂vị 離ly 欲dục 界giới 。 乃nãi 至chí 無vô 所sở 有hữu 處xứ 。 三tam 者giả 。 出xuất 世thế 間gian 智trí 慧tuệ 。 所sở 謂vị 離ly 我ngã 及cập 我ngã 所sở 。 諸chư 漏lậu 盡tận 聲Thanh 聞Văn 。 辟Bích 支Chi 佛Phật 智trí 慧tuệ 。

般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 為vi 最tối 殊thù 勝thắng 。 畢tất 竟cánh 清thanh 淨tịnh 。 無vô 所sở 著trước 故cố 。 為vì 饒nhiêu 益ích 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 故cố 。

聲Thanh 聞Văn 。 辟Bích 支Chi 佛Phật 智trí 慧tuệ 。 雖tuy 漏lậu 盡tận 故cố 清thanh 淨tịnh 。 無vô 大đại 慈từ 悲bi 。 不bất 能năng 饒nhiêu 益ích 一nhất 切thiết 故cố 不bất 如như 。 何hà 況huống 世thế 俗tục 罪tội 垢cấu 。 不bất 淨tịnh 。 欺khi 誑cuống 智trí 慧tuệ 。 三tam 種chủng 智trí 慧tuệ 不bất 及cập 是thị 智trí 慧tuệ 故cố 。 名danh 為vi 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。

復phục 次thứ 。 是thị 智trí 慧tuệ 為vì 度độ 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 故cố 。 為vi 得đắc 佛Phật 道Đạo 故cố 。 是thị 智trí 慧tuệ 相tương 應ứng 。 受thọ 。 想tưởng 。 行hành 。 識thức 。 及cập 從tùng 智trí 慧tuệ 起khởi 身thân 業nghiệp 。 口khẩu 業nghiệp 。 及cập 生sanh 。 住trụ 等đẳng 心tâm 不bất 相tương 應ứng 諸chư 行hành 。 是thị 諸chư 法pháp 和hòa 合hợp 。 名danh 為vi 波Ba 羅La 蜜Mật 。

是thị 諸chư 波Ba 羅La 蜜Mật 中trung 。 智trí 慧tuệ 多đa 故cố 。 名danh 為vi 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 念niệm 。 定định 等đẳng 多đa 故cố 。 名danh 為vi 禪Thiền 波Ba 羅La 蜜Mật 。 餘dư 波Ba 羅La 蜜Mật 義nghĩa 。 亦diệc 如như 是thị 。

如như 是thị 等đẳng 種chủng 種chủng 。 無vô 量lượng 因nhân 緣duyên 故cố 。 名danh 為vi 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。

是thị 誰thùy 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật

者giả 。

第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 中trung 無vô 知tri 者giả 。 見kiến 者giả 。 得đắc 者giả 。 一nhất 切thiết 法pháp 無vô 我ngã 。 無vô 我ngã 所sở 相tương/tướng 。 諸chư 法pháp 但đãn 空không 。 因nhân 緣duyên 和hòa 合hợp 相tương 續tục 生sanh 。 若nhược 爾nhĩ 。 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 當đương 屬thuộc 誰thùy 。

佛Phật 法Pháp 有hữu 二nhị 種chủng 。

一nhất 者giả 。 世thế 諦đế 。 二nhị 者giả 。 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 諦Đế 。

為vi 世thế 諦đế 故cố 。 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 屬thuộc 菩Bồ 薩Tát 。 凡phàm 夫phu 人nhân 法pháp 種chủng 種chủng 過quá 罪tội 。 不bất 清thanh 淨tịnh 故cố 。 則tắc 不bất 屬thuộc 凡phàm 夫phu 人nhân 。 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 畢tất 竟cánh 清thanh 淨tịnh 。 凡phàm 夫phu 所sở 不bất 樂lạc 。 如như 蠅dăng 樂lạc 處xứ 不bất 淨tịnh 。 不bất 好hảo/hiếu 蓮liên 花hoa 。 凡phàm 夫phu 人nhân 雖tuy 復phục 離ly 欲dục 。 有hữu 吾ngô 我ngã 心tâm 。 著trước 離ly 欲dục 法pháp 故cố 。 不bất 樂nhạo 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。

聲Thanh 聞Văn 。 辟Bích 支Chi 佛Phật 。 雖tuy 欲dục 樂lạc 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 無vô 深thâm 慈từ 悲bi 故cố 。 大đại 厭yếm 世thế 間gian 。 一nhất 心tâm 向hướng 涅Niết 槃Bàn 。 是thị 故cố 不bất 能năng 。 具cụ 足túc 得đắc 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。

是thị 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 菩Bồ 薩Tát 成thành 佛Phật 時thời 。 轉chuyển 名danh 。

一Nhất 切Thiết 種Chủng 智Trí

以dĩ 是thị 故cố 。 般Bát 若Nhã 不bất 屬thuộc 佛Phật 。 不bất 屬thuộc 聲Thanh 聞Văn 。 辟Bích 支Chi 佛Phật 。 不bất 屬thuộc 凡phàm 夫phu 。 但đãn 屬thuộc 菩Bồ 薩Tát 。

問vấn 曰viết 。

此thử 經Kinh 中trung 常thường 說thuyết 五ngũ 眾chúng 在tại 前tiền 。 一Nhất 切Thiết 種Chủng 智Trí 在tại 後hậu 。 今kim 何hà 以dĩ 先tiên 。 說thuyết 六Lục 波Ba 羅La 蜜Mật 。

答đáp 曰viết 。

舍Xá 利Lợi 弗Phất 問vấn 須Tu 菩Bồ 提Đề 。 無vô 所sở 有hữu 義nghĩa 解giải 。 五ngũ 眾chúng 種chủng 種chủng 因nhân 緣duyên 觀quán 。 強cường/cưỡng 令linh 無vô 所sở 有hữu 。 難nan 解giải 。 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 即tức 是thị 無vô 所sở 有hữu 。 易dị 解giải 。

譬thí 如như 水thủy 中trung 月nguyệt 。 易dị 明minh 其kỳ 空không 。 天thiên 上thượng 月nguyệt 。 難nạn/nan 令linh 無vô 所sở 有hữu 。

五ngũ 波Ba 羅La 蜜Mật 。 與dữ 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 同đồng 名danh 。 同đồng 事sự 。 是thị 故cố 續tục 說thuyết 。 五ngũ 波Ba 羅La 蜜Mật 。 然nhiên 後hậu 續tục 說thuyết 五ngũ 眾chúng 。 乃nãi 至chí 一Nhất 切Thiết 種Chủng 智Trí 無vô 所sở 有hữu 。 不bất 可khả 得đắc 。

菩Bồ 薩Tát 入nhập 是thị 門môn 。 觀quán 諸chư 法pháp 實thật 相tướng 。 不bất 恐khủng 不bất 怖bố 者giả 。 當đương 知tri 是thị 菩Bồ 薩Tát 。 不bất 離ly 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。

不bất 離ly

者giả 。 常thường 行hành 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 不bất 虛hư 。 必tất 有hữu 果quả 報báo 。 此thử 中trung 須Tu 菩Bồ 提Đề 自tự 說thuyết 不bất 離ly 因nhân 緣duyên 。 所sở 謂vị 。

色sắc 離ly 色sắc 性tánh 。 色sắc 中trung 無vô 色sắc 相tướng 。 虛hư 誑cuống 。 無vô 所sở 有hữu 。

菩Bồ 薩Tát 能năng 如như 是thị 知tri 。 不bất 離ly 實thật 智trí 慧tuệ 。 乃nãi 至chí 實thật 際tế 亦diệc 如như 是thị 。

菩Bồ 薩Tát 能năng 行hành 是thị 無vô 障chướng 礙ngại 道đạo 。 得đắc 至chí 薩Tát 婆Bà 若Nhã 。 一nhất 切thiết 法pháp 不bất 生sanh 。 不bất 出xuất 故cố 。

舍Xá 利Lợi 弗Phất 問vấn 須Tu 菩Bồ 提Đề 。

云vân 何hà 一nhất 切thiết 法pháp 不bất 生sanh 。

須Tu 菩Bồ 提Đề 答đáp 。

色sắc 。 色sắc 相tướng 空không 。 故cố 色sắc 無vô 生sanh 。 無vô 成thành 就tựu 。 乃nãi 至chí 實thật 際tế 亦diệc 如như 是thị 。

若nhược 菩Bồ 薩Tát 能năng 如như 是thị 行hành 。 是thị 清thanh 淨tịnh 。 第đệ 一nhất 。 無vô 上thượng 。 無vô 比tỉ 故cố 。 漸tiệm 近cận 薩Tát 婆Bà 若Nhã 。 漸tiệm 近cận 薩Tát 婆Bà 若Nhã 故cố 。 心tâm 不bất 生sanh 邪tà 見kiến 。 煩phiền 惱não 戲hí 論luận 。 即tức 時thời 得đắc 心tâm 清thanh 淨tịnh 。 心tâm 清thanh 淨tịnh 果quả 報báo 故cố 。 得đắc 身thân 清thanh 淨tịnh 。 三tam 十thập 二nhị 相tướng 。 八bát 十thập 隨tùy 形hình 好hảo 。 莊trang 嚴nghiêm 其kỳ 身thân 。 得đắc 三tam 種chủng 清thanh 淨tịnh 故cố 。 破phá 諸chư 虛hư 誑cuống 取thủ 相tương/tướng 之chi 法pháp 。 受thọ 法pháp 性tánh 生sanh 身thân 。 所sở 謂vị 常thường 得đắc 化hóa 生sanh 。 不bất 處xử 胞bào 胎thai 。

問vấn 曰viết 。

若nhược 有hữu 力lực 如như 此thử 。 何hà 用dụng 化hóa 生sanh 。 貪tham 著trước 其kỳ 身thân 而nhi 。 不bất 取thủ 涅Niết 槃Bàn 。

答đáp 曰viết 。

有hữu 二nhị 事sự 因nhân 緣duyên 故cố 。

以dĩ 諸chư 佛Phật 是thị 眾chúng 生sanh 中trung 寶bảo 。 欲dục 供cúng 養dường 無vô 厭yếm 故cố 。 有hữu 本bổn 願nguyện 度độ 眾chúng 生sanh 。 淨tịnh 佛Phật 世thế 界giới 未vị 滿mãn 故cố 。

是thị 菩Bồ 薩Tát 福phước 德đức 。 方phương 便tiện 力lực 故cố 。 常thường 不bất 離ly 諸chư 佛Phật 。

大Đại 智Trí 度Độ 論Luận 釋Thích 行Hành 相Tương/tướng 品Phẩm 第đệ 十thập

【# 經Kinh 】#

爾nhĩ 時thời 須Tu 菩Bồ 提Đề 白bạch 佛Phật 言ngôn 。

世Thế 尊Tôn 。 若nhược 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 無vô 方phương 便tiện 。 欲dục 行hành 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 若nhược 行hành 色sắc 為vi 行hành 相tương/tướng 。 若nhược 行hành 受thọ 。 想tưởng 。 行hành 。 識thức 為vi 行hành 相tương/tướng 。 若nhược 色sắc 是thị 常thường 行hành 為vi 行hành 相tương/tướng 。 若nhược 受thọ 。 想tưởng 。 行hành 。 識thức 是thị 常thường 行hành 為vi 行hành 相tương/tướng 。 若nhược 色sắc 是thị 無vô 常thường 。 行hành 為vi 行hành 相tương/tướng 。 若nhược 受thọ 。 想tưởng 。 行hành 。 識thức 是thị 無vô 常thường 行hành 為vi 行hành 相tương/tướng 。 若nhược 色sắc 是thị 樂nhạo/nhạc/lạc 行hành 為vi 行hành 相tương/tướng 。 若nhược 受thọ 。 想tưởng 。 行hành 。 識thức 是thị 樂nhạo/nhạc/lạc 行hành 為vi 行hành 相tương/tướng 。 若nhược 色sắc 是thị 苦khổ 行hạnh 為vi 行hành 相tương/tướng 。 若nhược 受thọ 。 想tưởng 。 行hành 。 識thức 是thị 苦khổ 行hạnh 為vi 行hành 相tương/tướng 。 若nhược 色sắc 是thị 有hữu 行hành 為vi 行hành 相tương/tướng 。 若nhược 受thọ 。 想tưởng 。 行hành 。 識thức 是thị 有hữu 行hành 為vi 行hành 相tương/tướng 。 若nhược 色sắc 是thị 空không 行hành 為vi 行hành 相tương/tướng 。 若nhược 受thọ 。 想tưởng 。 行hành 。 識thức 是thị 空không 行hành 為vi 行hành 相tương/tướng 。 若nhược 色sắc 是thị 我ngã 行hành 為vi 行hành 相tương/tướng 。 若nhược 受thọ 。 想tưởng 。 行hành 。 識thức 是thị 我ngã 行hành 為vi 行hành 相tương/tướng 。 若nhược 色sắc 是thị 無vô 我ngã 行hành 為vi 行hành 相tương/tướng 。 若nhược 受thọ 。 想tưởng 。 行hành 。 識thức 是thị 無vô 我ngã 行hành 為vi 行hành 相tương/tướng 。 若nhược 色sắc 是thị 離ly 行hành 為vi 行hành 相tương/tướng 。 若nhược 受thọ 。 想tưởng 。 行hành 。 識thức 是thị 離ly 行hành 為vi 行hành 相tương/tướng 。 若nhược 色sắc 是thị 寂tịch 滅diệt 行hạnh 為vi 行hành 相tương/tướng 。 若nhược 受thọ 。 想tưởng 。 行hành 。 識thức 是thị 寂tịch 滅diệt 行hạnh 為vi 行hành 相tương/tướng 。

世Thế 尊Tôn 。 若nhược 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 無vô 方phương 便tiện 。 行hành 四tứ 念niệm 處xứ 為vi 行hành 相tương/tướng 。 乃nãi 至chí 十Thập 八Bát 不Bất 共Cộng 法Pháp 為vi 行hành 相tương/tướng 。

世Thế 尊Tôn 。 若nhược 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 行hành 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 時thời 。 作tác 是thị 念niệm 。

我ngã 行hành 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 有hữu 所sở 得đắc 行hành 。 亦diệc 是thị 行hành 相tương/tướng 。

世Thế 尊Tôn 。 若nhược 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 作tác 是thị 念niệm 。

能năng 如như 是thị 行hành 。 是thị 修tu 行hành 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 亦diệc 是thị 行hành 相tương/tướng 。

當đương 知tri 是thị 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 行hành 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 無vô 方phương 便tiện 。

須Tu 菩Bồ 提Đề 語ngứ 舍Xá 利Lợi 弗Phất 。

若nhược 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 行hành 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 時thời 。 色sắc 受thọ 念niệm 妄vọng 解giải 。 若nhược 色sắc 受thọ 念niệm 妄vọng 解giải 。 為vi 色sắc 故cố 作tác 行hành 。 若nhược 為vi 色sắc 作tác 行hành 。 不bất 得đắc 離ly 生sanh 老lão 病bệnh 死tử 。 憂ưu 悲bi 苦khổ 惱não 。 及cập 後hậu 世thế 苦khổ 。

若nhược 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 行hành 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 時thời 無vô 方phương 便tiện 。 眼nhãn 受thọ 念niệm 妄vọng 解giải 乃nãi 至chí 意ý 。 色sắc 乃nãi 至chí 法pháp 。 眼nhãn 識thức 界giới 乃nãi 至chí 意ý 識thức 界giới 。 眼nhãn 觸xúc 乃nãi 至chí 意ý 觸xúc 。 眼nhãn 觸xúc 因nhân 緣duyên 生sanh 受thọ 乃nãi 至chí 意ý 觸xúc 。 因nhân 緣duyên 生sanh 受thọ 。 四tứ 念niệm 處xứ 乃nãi 至chí 十Thập 八Bát 不Bất 共Cộng 法Pháp 。 受thọ 念niệm 妄vọng 解giải 。 為vi 十Thập 八Bát 不Bất 共Cộng 法Pháp 故cố 作tác 行hành 。 若nhược 為vi 作tác 行hành 。 是thị 菩Bồ 薩Tát 不phủ 。 能năng 得đắc 離ly 生sanh 老lão 病bệnh 死tử 。 憂ưu 悲bi 苦khổ 惱não 。 及cập 後hậu 世thế 苦khổ 。 如như 是thị 菩Bồ 薩Tát 。 尚thượng 不bất 能năng 得đắc 聲Thanh 聞Văn 。 辟Bích 支Chi 佛Phật 地Địa 證chứng 。 何hà 況huống 得đắc 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 。 無vô 有hữu 是thị 處xứ 。

舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 當đương 知tri 是thị 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 行hành 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 無vô 方phương 便tiện 。

舍Xá 利Lợi 弗Phất 問vấn 須Tu 菩Bồ 提Đề 。

云vân 何hà 當đương 知tri 。 是thị 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 行hành 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 有hữu 方phương 便tiện 。

須Tu 菩Bồ 提Đề 語ngứ 舍Xá 利Lợi 弗Phất 。

若nhược 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 欲dục 行hành 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 時thời 。 不bất 行hành 色sắc 。 不bất 行hành 受thọ 。 想tưởng 。 行hành 。 識thức 。 不bất 行hành 色sắc 相tướng 。 不bất 行hành 受thọ 。 想tưởng 。 行hành 。 識thức 相tương/tướng 。 不bất 行hành 色sắc 。 受thọ 。 想tưởng 。 行hành 。 識thức 常thường 。 不bất 行hành 色sắc 。 受thọ 。 想tưởng 。 行hành 。 識thức 無vô 常thường 。 不bất 行hành 色sắc 。 受thọ 。 想tưởng 。 行hành 。 識thức 樂nhạo/nhạc/lạc 。 不bất 行hành 色sắc 。 受thọ 。 想tưởng 。 行hành 。 識thức 苦khổ 。 不bất 行hành 色sắc 。 受thọ 。 想tưởng 。 行hành 。 識thức 我ngã 。 不bất 行hành 色sắc 。 受thọ 。 想tưởng 。 行hành 。 識thức 無vô 我ngã 。 不bất 行hành 色sắc 。 受thọ 。 想tưởng 。 行hành 。 識thức 空không 。 不bất 行hành 色sắc 。 受thọ 。 想tưởng 。 行hành 。 識thức 無vô 相tướng 。 不bất 行hành 色sắc 。 受thọ 。 想tưởng 。 行hành 。 識thức 無vô 作tác 。 不bất 行hành 色sắc 。 受thọ 。 想tưởng 。 行hành 。 識thức 離ly 。 不bất 行hành 色sắc 。 受thọ 。 想tưởng 。 行hành 。 識thức 寂tịch 滅diệt 。

何hà 以dĩ 故cố 。 舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 是thị 色sắc 空không 為vi 非phi 色sắc 。 離ly 空không 無vô 色sắc 。 離ly 色sắc 無vô 空không 。 色sắc 即tức 是thị 空không 。 空không 即tức 是thị 色sắc 。 受thọ 。 想tưởng 。 行hành 。 識thức 空không 為vi 非phi 識thức 。 離ly 空không 無vô 識thức 。 離ly 識thức 無vô 空không 。 空không 即tức 是thị 識thức 。 識thức 即tức 是thị 空không 。 乃nãi 至chí 十Thập 八Bát 不Bất 共Cộng 法Pháp 。 空không 為vi 非phi 十Thập 八Bát 不Bất 共Cộng 法Pháp 。 離ly 空không 無vô 十Thập 八Bát 不Bất 共Cộng 法Pháp 。 離ly 十Thập 八Bát 不Bất 共Cộng 法Pháp 無vô 空không 。 空không 即tức 是thị 十Thập 八Bát 不Bất 共Cộng 法Pháp 。 十Thập 八Bát 不Bất 共Cộng 法Pháp 即tức 是thị 空không 。

如như 是thị 。 舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 當đương 知tri 是thị 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 行hành 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 有hữu 方phương 便tiện 。 是thị 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 如như 是thị 行hành 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 能năng 得đắc 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 。

是thị 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 行hành 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 時thời 。 行hành 亦diệc 不bất 受thọ 。 不bất 行hành 亦diệc 不bất 受thọ 。 行hành 不bất 行hành 亦diệc 不bất 受thọ 。 非phi 行hành 非phi 不bất 行hành 亦diệc 不bất 受thọ 。 不bất 受thọ 亦diệc 不bất 受thọ 。

舍Xá 利Lợi 弗Phất 語ngữ 須Tu 菩Bồ 提Đề 。

菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 行hành 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 時thời 。 何hà 因nhân 緣duyên 故cố 不bất 受thọ 。

須Tu 菩Bồ 提Đề 言ngôn 。

是thị 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 自tự 性tánh 不bất 可khả 得đắc 故cố 不bất 受thọ 。

何hà 以dĩ 故cố 。 無vô 所sở 有hữu 性tánh 。 是thị 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 以dĩ 是thị 故cố 。 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 行hành 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 行hành 亦diệc 不bất 受thọ 。 不bất 行hành 亦diệc 不bất 受thọ 。 行hành 不bất 行hành 亦diệc 不bất 受thọ 。 非phi 行hành 非phi 不bất 行hành 亦diệc 不bất 受thọ 。 不bất 受thọ 亦diệc 不bất 受thọ 。

何hà 以dĩ 故cố 。 一nhất 切thiết 法pháp 性tánh 無vô 所sở 有hữu 。 不bất 隨tùy 諸chư 法pháp 行hành 。 不bất 受thọ 諸chư 法pháp 相tương/tướng 故cố 。 是thị 名danh 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 諸chư 法pháp 無vô 所sở 受thọ 三tam 昧muội 廣quảng 大đại 之chi 用dụng 。 不bất 與dữ 聲Thanh 聞Văn 。 辟Bích 支Chi 佛Phật 共cộng 。 是thị 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 行hành 是thị 三tam 昧muội 不bất 離ly 。 疾tật 得đắc 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 。

【# 論luận 】#

釋thích 曰viết 。

前tiền 品phẩm 用dụng

空không 門môn

破phá 諸chư 法pháp 。 此thử 品phẩm 欲dục 以dĩ 無vô 相tướng 門môn 破phá 諸chư 法pháp 。 若nhược 菩Bồ 薩Tát 無vô 方phương 便tiện 觀quán 色sắc 。 則tắc 墮đọa 相tương/tướng 中trung 。 墮đọa 相tương/tướng 中trung 故cố 。 失thất 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 行hành 。

所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 以dĩ 一nhất 切thiết 法pháp 空không 故cố 。 無vô 相tướng 可khả 取thủ 。

問vấn 曰viết 。

人nhân 知tri 善thiện 惡ác 果quả 報báo 。 取thủ 果quả 報báo 相tương/tướng 已dĩ 。 分phân 別biệt 善thiện 。 惡ác 。 善thiện 者giả 取thủ 。 惡ác 者giả 捨xả 。 是thị 故cố 行hành 道Đạo 。 云vân 何hà 說thuyết 諸chư 法pháp 無vô 相tướng 相tương/tướng 。

答đáp 曰viết 。

取thủ 相tương/tướng 者giả 為vi 初sơ 學học 者giả 說thuyết 。 無vô 相tướng 者giả 為vi 行hành 道Đạo 。 住trụ 解giải 脫thoát 門môn 者giả 說thuyết 。 不bất 應ưng 以dĩ 麁thô 事sự 為vi 難nạn/nan 。

今kim 行hành 者giả 取thủ 善thiện 相tương/tướng 。 破phá 不bất 善thiện 相tương/tướng 。 所sở 謂vị 取thủ 男nam 女nữ 等đẳng 相tướng 。 生sanh 諸chư 煩phiền 惱não 因nhân 緣duyên 。 後hậu 以dĩ 無vô 相tướng 相tương 破phá 善thiện 法Pháp 相tương/tướng 。 若nhược 破phá 不bất 善thiện 而nhi 不bất 破phá 善thiện 相tương/tướng 者giả 。 善thiện 即tức 為vi 患hoạn 。 生sanh 諸chư 著trước 故cố 。 以dĩ 無vô 相tướng 相tương 破phá 善thiện 法Pháp 。 無vô 相tướng 亦diệc 自tự 破phá 。

所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 無vô 相tướng 。 善thiện 法Pháp 所sở 攝nhiếp 故cố 。 譬thí 如như 雹bạc 墮đọa 害hại 穀cốc 。 雹bạc 自tự 消tiêu 滅diệt 。

復phục 次thứ 。 一nhất 切thiết 法pháp 無vô 相tướng 相tương/tướng 為vi 實thật 。

譬thí 如như 身thân 。 不bất 淨tịnh 充sung 滿mãn 。 九cửu 孔khổng 常thường 流lưu 。 無vô 有hữu 淨tịnh 相tương/tướng 。 而nhi 人nhân 無vô 明minh 故cố 。 強cường/cưỡng 以dĩ 為vi 淨tịnh 。 生sanh 煩phiền 惱não 。 作tác 諸chư 罪tội 。

如như 小tiểu 兒nhi 於ư 不bất 淨tịnh 物vật 中trung 。 取thủ 淨tịnh 相tương/tướng 以dĩ 為vi 樂nhạo/nhạc/lạc 。 長trưởng 者giả 觀quán 之chi 而nhi 笑tiếu 。 知tri 為vi 虛hư 妄vọng 。

如như 是thị 等đẳng 種chủng 種chủng 取thủ 相tương/tướng 。 皆giai 為vi 虛hư 妄vọng 。

如như 頗pha 梨lê 珠châu 。 隨tùy 前tiền 色sắc 變biến 。 自tự 無vô 定định 色sắc 。 諸chư 法pháp 亦diệc 如như 是thị 。 無vô 有hữu 定định 相tướng 。 隨tùy 心tâm 為vi 異dị 。 若nhược 常thường 。 無vô 常thường 等đẳng 相tương/tướng 。

如như 以dĩ 瞋sân 心tâm 。 見kiến 此thử 人nhân 為vi 弊tệ 。 若nhược 瞋sân 心tâm 休hưu 息tức 。 婬dâm 欲dục 心tâm 生sanh 。 見kiến 此thử 人nhân 還hoàn 復phục 為vi 好hảo/hiếu 。 若nhược 以dĩ 憍kiêu 慢mạn 心tâm 生sanh 。 見kiến 此thử 人nhân 以dĩ 為vi 卑ty 賤tiện 。 聞văn 其kỳ 有hữu 德đức 。 還hoàn 生sanh 敬kính 心tâm 。

如như 是thị 等đẳng 有hữu 理lý 而nhi 憎tăng 愛ái 。 無vô 理lý 而nhi 憎tăng 愛ái 。 皆giai 是thị 虛hư 妄vọng 憶ức 想tưởng 。 若nhược 除trừ 虛hư 誑cuống 相tương/tướng 。 亦diệc 無vô 空không 相tướng 。 無vô 相tướng 相tương/tướng 。 無vô 作tác 相tương/tướng 。 無vô 所sở 破phá 故cố 。

是thị 色sắc 從tùng 種chủng 種chủng 因nhân 緣duyên 。 和hòa 合hợp 而nhi 有hữu 。 譬thí 如như 水thủy 沫mạt 。 如như 幻huyễn 。 如như 夢mộng 。 若nhược 菩Bồ 薩Tát 於ư 色sắc 中trung 取thủ 一nhất 相tương/tướng 。 即tức 失thất 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 色sắc 性tánh 是thị 無vô 相tướng 相tương/tướng 故cố 。 受thọ 是thị 色sắc 相tướng 已dĩ 。 見kiến 色sắc 散tán 壞hoại 磨ma 滅diệt 。 謂vị 是thị 無vô 常thường 。 若nhược 見kiến 和hòa 合hợp 少thiểu 許hứa 時thời 住trụ 。 謂vị 為vi 常thường 有hữu 。

常thường 有hữu 二nhị 種chủng 。

一nhất 者giả 。 若nhược 住trụ 百bách 歲tuế 。 千thiên 萬vạn 億ức 歲tuế 。 若nhược 一nhất 劫kiếp 。 若nhược 八bát 萬vạn 劫kiếp 。 然nhiên 後hậu 歸quy 滅diệt 。 二nhị 者giả 。 常thường 住trụ 不bất 壞hoại 。

菩Bồ 薩Tát 若nhược 邊biên 。 邪tà 滅diệt 故cố 。 亦diệc 不bất 復phục 觀quán 真chân 實thật 常thường 。 若nhược 觀quán 常thường 。 知tri 是thị 久cửu 住trụ 故cố 常thường 。 非phi 是thị 真chân 實thật 。

若nhược 不bất 滅diệt 邊biên 。 邪tà 。 觀quán 色sắc 為vi 真chân 實thật 常thường 。 作tác 是thị 念niệm 。

草thảo 木mộc 零linh 落lạc 還hoàn 歸quy 為vi 土thổ/độ 。 但đãn 離ly 合hợp 有hữu 時thời 。

是thị 故cố 說thuyết 是thị 。 菩Bồ 薩Tát 無vô 方phương 便tiện 。

菩Bồ 薩Tát 或hoặc 觀quán 色sắc 無vô 常thường 。 無vô 常thường 亦diệc 有hữu 二nhị 種chủng 。

一nhất 者giả 。 念niệm 念niệm 滅diệt 。 一nhất 切thiết 有hữu 為vi 法pháp 。 不bất 過quá 一nhất 念niệm 住trụ 。 二nhị 者giả 。 相tương 續tục 法pháp 壞hoại 故cố 。 名danh 為vi 無vô 常thường 。 如như 人nhân 命mạng 盡tận 。 若nhược 火hỏa 燒thiêu 草thảo 木mộc 。 如như 煎tiễn 水thủy 消tiêu 盡tận 。

若nhược 初sơ 發phát 心tâm 菩Bồ 薩Tát 。 行hành 是thị 相tương 續tục 。 斷đoạn 麁thô 無vô 常thường 。 心tâm 厭yếm 故cố 。 若nhược 久cửu 行hành 菩Bồ 薩Tát 。 能năng 觀quán 諸chư 法pháp 。 念niệm 念niệm 生sanh 滅diệt 無vô 常thường 。

是thị 二nhị 菩Bồ 薩Tát 。 皆giai 墮đọa 取thủ 相tương/tướng 中trung 。

所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 是thị 色sắc 常thường 。 無vô 常thường 相tướng 不bất 可khả 得đắc 。 如như 先tiên 說thuyết 。

受thọ 。 想tưởng 。 行hành 。 識thức 。 亦diệc 如như 是thị 。

苦khổ 。 樂nhạo/nhạc/lạc 。 我ngã 。 非phi 我ngã 。 亦diệc 爾nhĩ 。

問vấn 曰viết 。

是thị 五ngũ 眾chúng 可khả 作tác 常thường 。 無vô 常thường 等đẳng 觀quán 。 云vân 何hà 言ngôn 。

五ngũ 眾chúng 是thị 寂tịch 滅diệt 。 遠viễn 離ly 相tương/tướng 。

答đáp 曰viết 。

行hành 者giả 不bất 見kiến 五ngũ 眾chúng 常thường 。 無vô 常thường 相tương/tướng 故cố 。 知tri 是thị 五ngũ 眾chúng 離ly 自tự 相tương/tướng 。 若nhược 知tri 五ngũ 眾chúng 離ly 自tự 相tương/tướng 。 即tức 是thị 寂tịch 滅diệt 如như 涅Niết 槃Bàn 。

問vấn 曰viết 。

若nhược 爾nhĩ 者giả 。 初sơ 自tự 無vô 相tướng 。 云vân 何hà 說thuyết 言ngôn 。

無vô 方phương 便tiện 墮đọa 相tương/tướng 中trung

答đáp 曰viết 。

是thị 菩Bồ 薩Tát 根căn 鈍độn 。 不bất 自tự 覺giác 心tâm 離ly 五ngũ 眾chúng 著trước 。 轉chuyển 復phục 著trước 遠viễn 離ly 寂tịch 滅diệt 。 於ư 無vô 相tướng 中trung 而nhi 生sanh 著trước 。

三Tam 十Thập 七Thất 品Phẩm 。 乃nãi 至chí 十Thập 八Bát 不Bất 共Cộng 法Pháp 。 亦diệc 應ưng 如như 是thị 。 隨tùy 義nghĩa 分phân 別biệt 。

若nhược 菩Bồ 薩Tát 觀quán 外ngoại 諸chư 法pháp 皆giai 無vô 相tướng 。 言ngôn 。

我ngã 能năng 作tác 是thị 觀quán

以dĩ 有hữu 我ngã 心tâm 殘tàn 故cố 。 亦diệc 墮đọa 相tương/tướng 中trung 。

若nhược 菩Bồ 薩Tát 能năng 。 離ly 此thử 著trước 相tương/tướng 非phi 道đạo 。 行hành 真chân 淨tịnh 無vô 相tướng 智trí 慧tuệ 。 作tác 是thị 念niệm 。

能năng 如như 是thị 內nội 外ngoại 清thanh 淨tịnh 行hành 。 是thị 為vi 修tu 行hành 。 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 是thị 人nhân 亦diệc 墮đọa 相tương/tướng 中trung 。

所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 不bất 可khả 著trước 而nhi 著trước 。 不bất 可khả 取thủ 而nhi 取thủ 故cố 。 是thị 菩Bồ 薩Tát 名danh 。 為vi 無vô 方phương 便tiện 。 依y 止chỉ 愛ái 見kiến 。 著trước 善thiện 法Pháp 故cố 。

是thị 菩Bồ 薩Tát 雖tuy 有hữu 福phước 德đức 。 亦diệc 不bất 得đắc 離ly 老lão 病bệnh 死tử 。 憂ưu 悲bi 苦khổ 惱não 。 雜tạp 行hành 道Đạo 故cố 。 尚thượng 不bất 能năng 得đắc 小Tiểu 乘Thừa 。 何hà 況huống 大Đại 乘Thừa 。

與dữ 上thượng 相tương 違vi 。 名danh 為vi 有hữu 方phương 便tiện 。 於ư 一nhất 切thiết 法pháp 。 不bất 受thọ 不bất 著trước 。 諸chư 法pháp 和hòa 合hợp 因nhân 緣duyên 生sanh 。 無vô 自tự 性tánh 故cố 。

問vấn 曰viết 。

前tiền 說thuyết 無vô 受thọ 三tam 昧muội 。 此thử 說thuyết 不bất 受thọ 三tam 昧muội 。 有hữu 何hà 等đẳng 異dị 。

答đáp 曰viết 。

前tiền 者giả 為vi 空không 故cố 。 此thử 為vi 無vô 相tướng 故cố 。

不bất 遠viễn 離ly

者giả 。 常thường 行hành 不bất 息tức 不bất 休hưu 。 以dĩ 大đại 慈từ 悲bi 心tâm 故cố 。

疾tật 得đắc 佛Phật 道Đạo

者giả 。 入nhập 是thị 三tam 昧muội 。 無vô 障chướng 礙ngại 故cố 。 所sở 行hành 智trí 慧tuệ 與dữ 佛Phật 相tương 似tự 。 若nhược 無vô 量lượng 阿a 僧tăng 祇kỳ 劫kiếp 應ưng 得đắc 。 或hoặc 時thời 超siêu 一nhất 阿a 僧tăng 祇kỳ 劫kiếp 。 百bách 劫kiếp 。 乃nãi 至chí 六lục 十thập 一nhất 劫kiếp 。 如như 弗phất 沙sa 佛Phật 讚tán 歎thán 。 釋Thích 迦Ca 文Văn 佛Phật 。 超siêu 越việt 九cửu 劫kiếp 。

【# 經Kinh 】#

舍Xá 利Lợi 弗Phất 言ngôn 。

但đãn 不bất 離ly 是thị 三tam 昧muội 。 令linh 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 疾tật 得đắc 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 。 更cánh 有hữu 諸chư 餘dư 三tam 昧muội 。

須Tu 菩Bồ 提Đề 語ngứ 舍Xá 利Lợi 弗Phất 言ngôn 。

更cánh 有hữu 諸chư 餘dư 三tam 昧muội 。 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 行hành 是thị 三tam 昧muội 。 疾tật 得đắc 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 。

舍Xá 利Lợi 弗Phất 言ngôn 。

何hà 等đẳng 三tam 昧muội 。 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 行hành 是thị 。 疾tật 得đắc 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 。

須Tu 菩Bồ 提Đề 言ngôn 。

諸chư 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 有hữu 三tam 昧muội 名danh 首Thủ 楞Lăng 嚴Nghiêm 。 行hành 是thị 三tam 昧muội 。 令linh 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 疾tật 得đắc 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 。

有hữu 名danh 寶Bảo 印Ấn 三Tam 昧Muội 。 師sư 子tử 遊du 戲hí 三tam 昧muội 。 妙Diệu 月Nguyệt 三Tam 昧Muội 。 月nguyệt 幢tràng 相tương/tướng 三tam 昧muội 。 諸chư 法pháp 印ấn 三tam 昧muội 。 觀Quán 頂Đảnh 三Tam 昧Muội 。 畢tất 法Pháp 性Tánh 三Tam 昧Muội 。 畢tất 幢tràng 相tương/tướng 三tam 昧muội 。 金Kim 剛Cang 三Tam 昧Muội 。 入Nhập 法Pháp 印Ấn 三Tam 昧Muội 。 三tam 昧muội 王vương 安an 立lập 三tam 昧muội 。 放phóng 光quang 三tam 昧muội 。 力lực 進tiến 三tam 昧muội 。 出xuất 生sanh 三tam 昧muội 。 必tất 入nhập 辯biện 才tài 三tam 昧muội 。 入nhập 名danh 字tự 三tam 昧muội 。 觀Quán 方Phương 三Tam 昧Muội 。 陀đà 羅la 尼ni 印ấn 三tam 昧muội 。 不bất 忘vong 三tam 昧muội 。 攝nhiếp 諸chư 法pháp 海Hải 印Ấn 三Tam 昧Muội 。 遍biến 覆phú 虛hư 空không 三tam 昧muội 。 金Kim 剛Cang 輪Luân 三Tam 昧Muội 。 寶bảo 斷đoạn 三tam 昧muội 。 普phổ 照chiếu 三tam 昧muội 。 不bất 求cầu 三tam 昧muội 。 無vô 處xứ 住trụ 三tam 昧muội 。 無Vô 心Tâm 三Tam 昧Muội 。 淨tịnh 燈đăng 三tam 昧muội 。 無vô 邊biên 明minh 三tam 昧muội 。 能năng 作tác 明minh 三tam 昧muội 。 普phổ 遍biến 明minh 三tam 昧muội 。 堅kiên 淨tịnh 諸chư 三tam 昧muội 三tam 昧muội 。 無vô 垢cấu 明minh 三tam 昧muội 。 作Tác 樂Lạc 三Tam 昧Muội 。 電điện 光quang 三tam 昧muội 。 無vô 盡tận 三tam 昧muội 。 威uy 德đức 三tam 昧muội 。 離ly 盡tận 三tam 昧muội 。 不Bất 動Động 三Tam 昧Muội 。 莊Trang 嚴Nghiêm 三Tam 昧Muội 。 日Nhật 光Quang 三Tam 昧Muội 。 月nguyệt 淨tịnh 三tam 昧muội 。 淨tịnh 明minh 三tam 昧muội 。 能năng 作tác 明minh 三tam 昧muội 。 作tác 行hành 三tam 昧muội 。 知tri 相tương/tướng 三tam 昧muội 。 如Như 金Kim 剛Cang 三Tam 昧Muội 。 心Tâm 住Trụ 三Tam 昧Muội 。 遍biến 照chiếu 三tam 昧muội 。 安an 立lập 三tam 昧muội 。 寶bảo 頂đảnh 三tam 昧muội 。 妙Diệu 法Pháp 印Ấn 三Tam 昧Muội 。 法Pháp 等Đẳng 三Tam 昧Muội 。 生sanh 喜hỷ 三tam 昧muội 。 到đáo 法pháp 頂đảnh 三tam 昧muội 。 能năng 散tán 三tam 昧muội 。 壞hoại 諸chư 法pháp 處xứ 三tam 昧muội 。 字tự 等đẳng 相tương/tướng 三tam 昧muội 。 離ly 字tự 三tam 昧muội 。 斷đoạn 緣duyên 三tam 昧muội 。 不bất 壞hoại 三tam 昧muội 。 無vô 種chủng 相tương/tướng 三tam 昧muội 。 無vô 處xứ 行hành 三tam 昧muội 。 離ly 闇ám 三tam 昧muội 。 無vô 去khứ 三tam 昧muội 。 不Bất 動Động 三Tam 昧Muội 。 度độ 緣duyên 三tam 昧muội 。 集tập 諸chư 功công 德đức 三tam 昧muội 。 住trụ 無Vô 心Tâm 三Tam 昧Muội 。 妙diệu 淨tịnh 華hoa 三tam 昧muội 。 覺Giác 意Ý 三Tam 昧Muội 。 無Vô 量Lượng 辯Biện 三Tam 昧Muội 。 無vô 等đẳng 等đẳng 三tam 昧muội 。 度độ 諸chư 法Pháp 三tam 昧muội 。 分Phân 別Biệt 諸Chư 法Pháp 三Tam 昧Muội 。 散tán 疑nghi 三tam 昧muội 。 無vô 住trú 處xứ 三tam 昧muội 。 一nhất 相tương/tướng 三tam 昧muội 。 一nhất 性tánh 三tam 昧muội 。 生sanh 行hành 三tam 昧muội 。 一Nhất 行Hành 三Tam 昧Muội 。 不bất 一Nhất 行Hành 三Tam 昧Muội 。 妙diệu 行hạnh 三tam 昧muội 。 達đạt 一nhất 切thiết 有hữu 底để 散tán 三tam 昧muội 。 入nhập 言ngôn 語ngữ 三tam 昧muội 。 離ly 音âm 聲thanh 字tự 語ngữ 三tam 昧muội 。 然nhiên 炬cự 三tam 昧muội 。 淨tịnh 相tương/tướng 三tam 昧muội 。 破Phá 相Tướng 三Tam 昧Muội 。 一nhất 切thiết 種chủng 妙diệu 足túc 三tam 昧muội 。 不bất 喜hỷ 苦khổ 樂lạc 三tam 昧muội 。 不bất 盡tận 行hành 三tam 昧muội 。 多đa 陀đà 羅la 尼ni 三tam 昧muội 。 攝nhiếp 諸chư 邪tà 正chánh 相tương/tướng 三tam 昧muội 。 滅diệt 憎tăng 愛ái 三tam 昧muội 。 逆nghịch 順thuận 三tam 昧muội 。 淨Tịnh 光Quang 三Tam 昧Muội 。 堅kiên 固cố 三tam 昧muội 。 滿mãn 月nguyệt 淨Tịnh 光Quang 三Tam 昧Muội 。 大Đại 莊Trang 嚴Nghiêm 三Tam 昧Muội 。 能năng 照chiếu 一nhất 切thiết 。 世thế 三tam 昧muội 三tam 昧muội 等đẳng 三tam 昧muội 。 無vô 諍tranh 行hành 三tam 昧muội 。 無Vô 住Trú 處Xứ 樂Lạc 三Tam 昧Muội 。 如như 住trụ 定định 三tam 昧muội 。 壞hoại 身thân 衰suy 三tam 昧muội 。 壞hoại 語ngữ 如như 虛hư 空không 三tam 昧muội 。 離ly 著trước 如như 虛hư 空không 不bất 染nhiễm 三tam 昧muội 。

舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 是thị 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 行hành 是thị 諸chư 三tam 昧muội 。 疾tật 得đắc 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 。

復phục 有hữu 無vô 量lượng 。 阿a 僧tăng 祇kỳ 三tam 昧muội 門môn 。 陀đà 羅la 尼ni 門môn 。 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 學học 是thị 三tam 昧muội 門môn 。 陀đà 羅la 尼ni 門môn 。 疾tật 得đắc 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 。

慧Tuệ 命mạng 須Tu 菩Bồ 提Đề 。 隨tùy 佛Phật 心tâm 言ngôn 。

當đương 知tri 是thị 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 行hành 是thị 諸chư 三tam 昧muội 者giả 。 以dĩ 為vi 過quá 去khứ 諸chư 佛Phật 所sở 授thọ 記ký 。 今kim 現hiện 在tại 十thập 方phương 。 諸chư 佛Phật 亦diệc 授thọ 是thị 菩Bồ 薩Tát 記ký 。

是thị 菩Bồ 薩Tát 不phủ 。 見kiến 是thị 諸chư 三tam 昧muội 。 亦diệc 不bất 念niệm 是thị 三tam 昧muội 。 亦diệc 不bất 念niệm 。

我ngã 當đương 入nhập 是thị 三tam 昧muội 。 我ngã 今kim 入nhập 是thị 三tam 昧muội 。 我ngã 已dĩ 入nhập 是thị 三tam 昧muội 。

是thị 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 都đô 無vô 分phân 別biệt 念niệm 。

舍Xá 利Lợi 弗Phất 問vấn 須Tu 菩Bồ 提Đề 。

菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 住trụ 是thị 諸chư 三tam 昧muội 已dĩ 。 從tùng 過quá 去khứ 佛Phật 授thọ 記ký 耶da 。

須Tu 菩Bồ 提Đề 報báo 言ngôn 。

不phủ 也dã 。 舍Xá 利Lợi 弗Phất 。

何hà 以dĩ 故cố 。

般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 不bất 異dị 諸chư 三tam 昧muội 。 諸chư 三tam 昧muội 不bất 異dị 。 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 菩Bồ 薩Tát 不bất 異dị 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 及cập 三tam 昧muội 。 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 及cập 三tam 昧muội 不bất 異dị 菩Bồ 薩Tát 。 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 即tức 是thị 三tam 昧muội 。 三tam 昧muội 即tức 是thị 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 菩Bồ 薩Tát 即tức 是thị 般Bát 若Nhã 。 波Ba 羅La 蜜Mật 及cập 三tam 昧muội 。 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 及cập 三tam 昧muội 即tức 是thị 菩Bồ 薩Tát 。

舍Xá 利Lợi 弗Phất 語ngữ 須Tu 菩Bồ 提Đề 。

若nhược 三tam 昧muội 不bất 異dị 菩Bồ 薩Tát 。 菩Bồ 薩Tát 不bất 異dị 三tam 昧muội 。 三tam 昧muội 即tức 是thị 菩Bồ 薩Tát 。 菩Bồ 薩Tát 即tức 是thị 三tam 昧muội 。 菩Bồ 薩Tát 云vân 何hà 。 知tri 一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 等đẳng 三tam 昧muội 。

須Tu 菩Bồ 提Đề 言ngôn 。

若nhược 菩Bồ 薩Tát 入nhập 是thị 三tam 昧muội 。 是thị 時thời 不bất 作tác 是thị 念niệm 。

我ngã 以dĩ 是thị 法pháp 。 入nhập 是thị 三tam 昧muội 。 以dĩ 是thị 因nhân 緣duyên 故cố 。 舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 是thị 菩Bồ 薩Tát 於ư 。 諸chư 三tam 昧muội 不bất 知tri 不bất 念niệm 。

舍Xá 利Lợi 弗Phất 言ngôn 。

何hà 以dĩ 故cố 不bất 知tri 不bất 念niệm 。

須Tu 菩Bồ 提Đề 言ngôn 。

諸chư 三tam 昧muội 無vô 所sở 有hữu 故cố 。 是thị 故cố 菩Bồ 薩Tát 。 不bất 知tri 不bất 念niệm 。

爾nhĩ 時thời 佛Phật 讚tán 言ngôn 。

善thiện 哉tai 善thiện 哉tai 。 須Tu 菩Bồ 提Đề 。 如như 我ngã 說thuyết 汝nhữ 行hành 無Vô 諍Tranh 三Tam 昧Muội 第đệ 一nhất 。 與dữ 此thử 義nghĩa 相tương 應ứng 。 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 應ưng 如như 是thị 學học 。 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 禪Thiền 波Ba 羅La 蜜Mật 。 毘Tỳ 梨Lê 耶Da 波Ba 羅La 蜜Mật 。 羼Sằn 提Đề 波Ba 羅La 蜜Mật 。 尸Thi 羅La 波Ba 羅La 蜜Mật 。 檀Đàn 波Ba 羅La 蜜Mật 。 四tứ 念niệm 處xứ 乃nãi 至chí 十Thập 八Bát 不Bất 共Cộng 法Pháp 。 亦diệc 應ưng 如như 是thị 學học 。

【# 論luận 】#

問vấn 曰viết 。

如như 佛Phật 說thuyết 涅Niết 槃Bàn 一nhất 道đạo 。 所sở 謂vị 空không 。 無vô 相tướng 。 無vô 作tác 。 舍Xá 利Lợi 弗Phất 何hà 以dĩ 更cánh 問vấn 。

有hữu 餘dư 三tam 昧muội 。 令linh 菩Bồ 薩Tát 疾tật 得đắc 佛Phật 不phủ 。

答đáp 曰viết 。

未vị 近cận 涅Niết 槃Bàn 時thời 。 多đa 有hữu 餘dư 道đạo 。 近cận 涅Niết 槃Bàn 時thời 。 惟duy 有hữu 一nhất 道đạo 。

空không 。 無vô 相tướng 。 無vô 作tác 。 諸chư 餘dư 三tam 昧muội 。 皆giai 入nhập 此thử 三tam 解giải 脫thoát 門môn 。 譬thí 如như 大đại 城thành 。 多đa 有hữu 諸chư 門môn 。 皆giai 得đắc 入nhập 城thành 。 又hựu 如như 眾chúng 川xuyên 萬vạn 流lưu 。 皆giai 歸quy 於ư 海hải 。

何hà 等đẳng 餘dư 三tam 昧muội 。 所sở 謂vị 首Thủ 楞Lăng 嚴Nghiêm 三Tam 昧Muội 。 等đẳng 諸chư 三tam 昧muội 。 〈# 摩ma 訶ha 衍diễn 品phẩm 〉# 中trung 佛Phật 自tự 說thuyết 。 有hữu 深thâm 難nan 解giải 者giả 。 彼bỉ 中trung 當đương 說thuyết 。

若nhược 菩Bồ 薩Tát 能năng 。 行hành 是thị 百bách 八bát 三tam 昧muội 等đẳng 。 諸chư 陀đà 羅la 尼ni 門môn 。 十thập 方phương 諸chư 佛Phật 。 皆giai 與dữ 授thọ 記ký 。

所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 是thị 菩Bồ 薩Tát 雖tuy 得đắc 是thị 諸chư 三tam 昧muội 。 實thật 無vô 諸chư 憶ức 想tưởng 分phân 別biệt 我ngã 心tâm 故cố 。 亦diệc 不bất 作tác 是thị 念niệm 。

我ngã 當đương 入nhập 是thị 三tam 昧muội 。 今kim 入nhập 。 已dĩ 入nhập 。 我ngã 當đương 住trụ 是thị 三tam 昧muội 。 是thị 我ngã 三tam 昧muội 。

以dĩ 是thị 心tâm 清thanh 淨tịnh 微vi 妙diệu 。 法pháp 不bất 著trước 故cố 。 諸chư 佛Phật 授thọ 記ký 。

爾nhĩ 時thời 舍Xá 利Lợi 弗Phất 還hoàn 以dĩ 空không 智trí 慧tuệ 難nạn/nan 。 須Tu 菩Bồ 提Đề 言ngôn 。

菩Bồ 薩Tát 住trụ 是thị 三tam 昧muội 。 取thủ 是thị 三tam 昧muội 相tương/tướng 。 得đắc 授thọ 記ký 耶da 。

須Tu 菩Bồ 提Đề 言ngôn 。

不phủ 也dã 。

何hà 以dĩ 故cố 。 三tam 事sự 不bất 異dị 故cố 。

般Bát 若Nhã 不bất 異dị 三tam 昧muội 。 三tam 昧muội 不bất 異dị 般Bát 若Nhã 。 般Bát 若Nhã 不bất 異dị 菩Bồ 薩Tát 。 三tam 昧muội 。 菩Bồ 薩Tát 。 三tam 昧muội 不bất 異dị 般Bát 若Nhã 。 般Bát 若Nhã 。 三tam 昧muội 即tức 是thị 菩Bồ 薩Tát 。 菩Bồ 薩Tát 即tức 是thị 般Bát 若Nhã 。 三tam 昧muội 。 若nhược 三tam 昧muội 。 菩Bồ 薩Tát 異dị 者giả 。 諸chư 佛Phật 授thọ 其kỳ 記ký 。 不bất 異dị 故cố 無vô 授thọ 記ký 。

舍Xá 利Lợi 弗Phất 復phục 問vấn 。

若nhược 爾nhĩ 者giả 。 三tam 昧muội 及cập 一nhất 切thiết 法pháp 。 平bình 等đẳng 不bất 異dị 。

須Tu 菩Bồ 提Đề 言ngôn 。

諸chư 菩Bồ 薩Tát 有hữu 諸chư 。 法Pháp 等Đẳng 三Tam 昧Muội 。 入nhập 是thị 三tam 昧muội 中trung 。 諸chư 法pháp 無vô 異dị 。

復phục 次thứ 。 如như 先tiên 說thuyết 。 於ư 諸chư 三tam 昧muội 。 不bất 作tác 憶ức 想tưởng 分phân 別biệt 。 覺giác 與dữ 不bất 覺giác 。 諸chư 三tam 昧muội 自tự 性tánh 無vô 所sở 有hữu 故cố 。 菩Bồ 薩Tát 不bất 知tri 不bất 念niệm 。

佛Phật 以dĩ 須Tu 菩Bồ 提Đề 自tự 未vị 。 得đắc 是thị 三tam 昧muội 。 而nhi 善thiện 說thuyết 菩Bồ 薩Tát 。 微vi 妙diệu 三tam 昧muội 。 陀đà 羅la 尼ni 。 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 中trung 。 不bất 念niệm 不bất 著trước 。 是thị 故cố 讚tán 言ngôn 。

善thiện 哉tai 。 我ngã 說thuyết 汝nhữ 得đắc 無Vô 諍Tranh 三Tam 昧Muội 第đệ 一nhất 。 如như 我ngã 所sở 讚tán 不bất 虛hư 。

【# 經Kinh 】#

舍Xá 利Lợi 弗Phất 白bạch 佛Phật 言ngôn 。

世Thế 尊Tôn 。 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 如như 是thị 學học 。 為vi 學học 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 耶da 。

佛Phật 告cáo 舍Xá 利Lợi 弗Phất 。

菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 如như 是thị 學học 。 為vi 學học 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 是thị 法pháp 不bất 可khả 得đắc 故cố 。 乃nãi 至chí 學học 檀Đàn 波Ba 羅La 蜜Mật 。 是thị 法pháp 亦diệc 不bất 可khả 得đắc 故cố 。 學học 四Tứ 念Niệm 處Xứ 。 乃nãi 至chí 學học 十Thập 八Bát 不Bất 共Cộng 法Pháp 。 是thị 法pháp 不bất 可khả 得đắc 故cố 。

舍Xá 利Lợi 弗Phất 白bạch 佛Phật 言ngôn 。

世Thế 尊Tôn 。 如như 是thị 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 學học 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 是thị 法pháp 不bất 可khả 得đắc 耶da 。

佛Phật 言ngôn 。

如như 是thị 。 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 學học 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 是thị 法pháp 不bất 可khả 得đắc 。

舍Xá 利Lợi 弗Phất 言ngôn 。

世Thế 尊Tôn 。 何hà 等đẳng 法pháp 不bất 可khả 得đắc 。

佛Phật 言ngôn 。

我ngã 不bất 可khả 得đắc 。 乃nãi 至chí 知tri 者giả 。 見kiến 者giả 不bất 可khả 得đắc 。 畢tất 竟cánh 淨tịnh 故cố 。

五ngũ 陰ấm 不bất 可khả 得đắc 。 十thập 二nhị 入nhập 不bất 可khả 得đắc 。 十thập 八bát 界giới 不phủ 可khả 得đắc 。 畢tất 竟cánh 淨tịnh 故cố 。

無vô 明minh 不bất 可khả 得đắc 。 畢tất 竟cánh 淨tịnh 故cố 。 乃nãi 至chí 老lão 死tử 不bất 可khả 得đắc 。 畢tất 竟cánh 淨tịnh 故cố 。

苦Khổ 諦Đế 不bất 可khả 得đắc 。 畢tất 竟cánh 淨tịnh 故cố 。 集tập 。 滅diệt 。 道Đạo 諦Đế 不bất 可khả 得đắc 。 畢tất 竟cánh 淨tịnh 故cố 。

欲dục 界giới 不bất 可khả 得đắc 。 畢tất 竟cánh 淨tịnh 故cố 。 色sắc 界giới 。 無vô 色sắc 界giới 不bất 可khả 得đắc 。 畢tất 竟cánh 淨tịnh 故cố 。

四tứ 念niệm 處xử 不bất 可khả 得đắc 。 畢tất 竟cánh 淨tịnh 故cố 。 乃nãi 至chí 十Thập 八Bát 不Bất 共Cộng 法Pháp 不bất 可khả 得đắc 。 畢tất 竟cánh 淨tịnh 故cố 。

六Lục 波Ba 羅La 蜜Mật 不bất 可khả 得đắc 。 畢tất 竟cánh 淨tịnh 故cố 。

須Tu 陀Đà 洹Hoàn 不bất 可khả 得đắc 。 畢tất 竟cánh 淨tịnh 故cố 。 斯Tư 陀Đà 含Hàm 。 阿A 那Na 含Hàm 。 阿A 羅La 漢Hán 。 辟Bích 支Chi 佛Phật 不bất 可khả 得đắc 。 畢tất 竟cánh 淨tịnh 故cố 。 菩Bồ 薩Tát 不bất 可khả 得đắc 。 畢tất 竟cánh 淨tịnh 故cố 。 佛Phật 不bất 可khả 得đắc 。 畢tất 竟cánh 淨tịnh 故cố 。

舍Xá 利Lợi 弗Phất 白bạch 佛Phật 言ngôn 。

世Thế 尊Tôn 。 何hà 等đẳng 是thị 畢tất 竟cánh 淨tịnh 。

佛Phật 言ngôn 。

不bất 出xuất 。 不bất 生sanh 。 無vô 得đắc 。 無vô 作tác 。 是thị 名danh 畢tất 竟cánh 淨tịnh 。

舍Xá 利Lợi 弗Phất 白bạch 佛Phật 言ngôn 。

世Thế 尊Tôn 。 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 若nhược 如như 是thị 學học 。 為vi 學học 何hà 等đẳng 法pháp 。

佛Phật 告cáo 舍Xá 利Lợi 弗Phất 。

菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 如như 是thị 學học 。 於ư 諸chư 法pháp 無vô 所sở 學học 。

何hà 以dĩ 故cố 。 舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 諸chư 法pháp 相tướng 不bất 如như 凡phàm 夫phu 所sở 著trước 。

舍Xá 利Lợi 弗Phất 白bạch 佛Phật 言ngôn 。

世Thế 尊Tôn 。 諸chư 法pháp 實thật 相tướng 云vân 何hà 有hữu 。

佛Phật 言ngôn 。

諸chư 法pháp 無vô 所sở 有hữu 。 如như 是thị 有hữu 。 如như 是thị 無vô 所sở 有hữu 。 是thị 事sự 不bất 知tri 。 名danh 為vi 無vô 明minh 。

舍Xá 利Lợi 弗Phất 白bạch 佛Phật 言ngôn 。

世Thế 尊Tôn 。 何hà 等đẳng 無vô 所sở 有hữu 。 是thị 事sự 不bất 知tri 。 名danh 為vi 無vô 明minh 。

佛Phật 告cáo 舍Xá 利Lợi 弗Phất 。

色sắc 。 受thọ 。 想tưởng 。 行hành 。 識thức 無vô 所sở 有hữu 。 內nội 空không 乃nãi 至chí 無vô 法pháp 。 有hữu 法pháp 空không 故cố 。 四tứ 念niệm 處xứ 乃nãi 至chí 十Thập 八Bát 不Bất 共Cộng 法Pháp 無vô 所sở 有hữu 。 內nội 空không 乃nãi 至chí 無vô 法pháp 。 有hữu 法pháp 空không 故cố 。

是thị 中trung 凡phàm 夫phu 以dĩ 無vô 明minh 力lực 渴khát 愛ái 故cố 。 妄vọng 見kiến 分phân 別biệt 。 說thuyết 是thị 無vô 明minh 。

是thị 凡phàm 夫phu 為vi 二nhị 邊biên 所sở 縛phược 。 是thị 人nhân 不bất 知tri 。 不bất 見kiến 諸chư 法pháp 無vô 所sở 有hữu 。 而nhi 憶ức 想tưởng 分phân 別biệt 著trước 色sắc 。 乃nãi 至chí 十Thập 八Bát 不Bất 共Cộng 法Pháp 。 是thị 人nhân 著trước 故cố 。 於ư 無vô 所sở 有hữu 。 法pháp 而nhi 作tác 識thức 知tri 見kiến 。 是thị 凡phàm 夫phu 不bất 知tri 不bất 見kiến 。

何hà 等đẳng 不bất 知tri 不bất 見kiến 。 不bất 知tri 不bất 見kiến 色sắc 。 乃nãi 至chí 十Thập 八Bát 不Bất 共Cộng 法Pháp 。 亦diệc 不bất 知tri 不bất 見kiến 。 以dĩ 是thị 故cố 墮đọa 凡phàm 夫phu 數số 。 如như 小tiểu 兒nhi 。

是thị 人nhân 不bất 出xuất 。 於ư 何hà 不bất 出xuất 。 不bất 出xuất 欲dục 界giới 。 不bất 出xuất 色sắc 界giới 。 不bất 出xuất 無vô 色sắc 界giới 。 聲Thanh 聞Văn 。 辟Bích 支Chi 佛Phật 法Pháp 中trung 不bất 出xuất 。

是thị 人nhân 亦diệc 不bất 信tín 。 不bất 信tín 何hà 等đẳng 。 不bất 信tín 色sắc 空không 。 乃nãi 至chí 不bất 信tín 。 十Thập 八Bát 不Bất 共Cộng 法Pháp 空không 。

是thị 人nhân 不bất 住trụ 。 不bất 住trụ 何hà 等đẳng 。 不bất 住trụ 檀Đàn 波Ba 羅La 蜜Mật 。 乃nãi 至chí 不bất 住trụ 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 不bất 住trụ 阿a 毘tỳ 跋bạt 致trí 地địa 。 乃nãi 至chí 不bất 住trụ 。 十Thập 八Bát 不Bất 共Cộng 法Pháp 。 以dĩ 是thị 因nhân 緣duyên 故cố 。 名danh 為vi 凡phàm 夫phu 。 如như 小tiểu 兒nhi 。 亦diệc 名danh 著trước 者giả 。

何hà 等đẳng 為vi 著trước 。

著trước 色sắc 乃nãi 至chí 識thức 。 著trước 眼nhãn 入nhập 乃nãi 至chí 意ý 入nhập 。 著trước 眼nhãn 界giới 乃nãi 至chí 意ý 識thức 界giới 。 著trước 婬dâm 。 怒nộ 。 癡si 。 著trước 諸chư 邪tà 見kiến 。 著trước 四tứ 念niệm 處xứ 。 乃nãi 至chí 著trước 佛Phật 道Đạo 。

舍Xá 利Lợi 弗Phất 白bạch 佛Phật 言ngôn 。

世Thế 尊Tôn 。 若nhược 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 作tác 如như 是thị 學học 。 亦diệc 不bất 學học 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 不bất 得đắc 薩Tát 婆Bà 若Nhã 。

佛Phật 語ngứ 舍Xá 利Lợi 弗Phất 。

菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 作tác 如như 是thị 學học 。 亦diệc 不bất 學học 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 不bất 得đắc 薩Tát 婆Bà 若Nhã 。

舍Xá 利Lợi 弗Phất 白bạch 佛Phật 言ngôn 。

世Thế 尊Tôn 。 何hà 以dĩ 故cố 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 亦diệc 。 不bất 學học 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 不bất 得đắc 薩Tát 婆Bà 若Nhã 。

佛Phật 告cáo 舍Xá 利Lợi 弗Phất 。

菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 無vô 方phương 便tiện 故cố 。 想tưởng 念niệm 分phân 別biệt 。 著trước 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 著trước 禪Thiền 波Ba 羅La 蜜Mật 。 毘Tỳ 梨Lê 耶Da 波Ba 羅La 蜜Mật 。 羼Sằn 提Đề 波Ba 羅La 蜜Mật 。 尸Thi 羅La 波Ba 羅La 蜜Mật 。 檀Đàn 波Ba 羅La 蜜Mật 。 乃nãi 至chí 十Thập 八Bát 不Bất 共Cộng 法Pháp 。 一Nhất 切Thiết 種Chủng 智Trí 。 隨tùy 念niệm 分phân 別biệt 著trước 。

以dĩ 是thị 因nhân 緣duyên 故cố 。 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 如như 是thị 學học 。 亦diệc 不bất 學học 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 不bất 得đắc 薩Tát 婆Bà 若Nhã 。

舍Xá 利Lợi 弗Phất 白bạch 佛Phật 言ngôn 。

世Thế 尊Tôn 。 若nhược 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 如như 是thị 學học 。 亦diệc 不bất 學học 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 不bất 得đắc 薩Tát 婆Bà 若Nhã 。

佛Phật 告cáo 舍Xá 利Lợi 弗Phất 。

菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 如như 是thị 學học 。 不bất 學học 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 不bất 得đắc 薩Tát 婆Bà 若Nhã 。

舍Xá 利Lợi 弗Phất 白bạch 佛Phật 言ngôn 。

世Thế 尊Tôn 。 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 今kim 云vân 何hà 應ưng 學học 。 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 得đắc 薩Tát 婆Bà 若Nhã 。

佛Phật 告cáo 舍Xá 利Lợi 弗Phất 言ngôn 。

若nhược 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 學học 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 時thời 。 不bất 見kiến 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 如như 是thị 學học 學học 。 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 得đắc 薩Tát 婆Bà 若Nhã 。 以dĩ 不bất 可khả 得đắc 故cố 。

舍Xá 利Lợi 弗Phất 白bạch 佛Phật 言ngôn 。

世Thế 尊Tôn 。 云vân 何hà 名danh 不bất 可khả 得đắc 。

佛Phật 言ngôn 。

諸chư 法pháp 內nội 空không 。 乃nãi 至chí 無vô 法pháp 。 有hữu 法pháp 空không 故cố 。

【# 論luận 】#

釋thích 曰viết 。

舍Xá 利Lợi 弗Phất 上thượng 問vấn 。

但đãn 無vô 受thọ 三tam 昧muội 。 疾tật 得đắc 佛Phật 。 更cánh 有hữu 餘dư 三tam 昧muội 。

須Tu 菩Bồ 提Đề 說thuyết 。

更cánh 有hữu 餘dư 三tam 昧muội 疾tật 得đắc 佛Phật 。 是thị 菩Bồ 薩Tát 不phủ 念niệm 。 不bất 著trước 是thị 三tam 昧muội 。 過quá 去khứ 。 現hiện 在tại 諸chư 佛Phật 授thọ 記ký 。

佛Phật 讚tán 言ngôn 。

善thiện 哉tai 。 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 應ưng 如như 是thị 學học 。 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 乃nãi 至chí 一nhất 切thiết 佛Phật 法Pháp 。

是thị 時thời 。 舍Xá 利Lợi 弗Phất 作tác 是thị 念niệm 。

般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 是thị 空không 相tướng 。 諸chư 三tam 昧muội 種chủng 種chủng 分phân 別biệt 相tương/tướng 。 云vân 何hà 學học 諸chư 三tam 昧muội 是thị 為vi 學học 。 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。

是thị 故cố 問vấn 。

佛Phật 答đáp 舍Xá 利Lợi 弗Phất 。

如như 是thị 學học 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 皆giai 以dĩ 不bất 可khả 得đắc 故cố 。

以dĩ 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 氣khí 分phần/phân 相tương/tướng 皆giai 在tại 。 諸chư 三tam 昧muội 中trung 。 能năng 如như 是thị 學học 。 是thị 為vi 學học 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 乃nãi 至chí 十Thập 八Bát 不Bất 共Cộng 法Pháp 。 佛Phật 即tức 可khả 之chi 。

舍Xá 利Lợi 弗Phất 復phục 問vấn 。

何hà 等đẳng 法pháp 不bất 可khả 得đắc 。

佛Phật 此thử 中trung 自tự 說thuyết 。

眾chúng 生sanh 空không 故cố 。 畢tất 竟cánh 清thanh 淨tịnh 故cố 。 我ngã 不bất 可khả 得đắc 。 乃nãi 至chí 知tri 者giả 。 見kiến 者giả 。 須Tu 陀Đà 洹Hoàn 乃nãi 至chí 佛Phật 不bất 可khả 得đắc 。 法pháp 空không 故cố 。 畢tất 竟cánh 清thanh 淨tịnh 故cố 。 五ngũ 眾chúng 不bất 可khả 得đắc 。 乃nãi 至chí 十Thập 八Bát 不Bất 共Cộng 法Pháp 不bất 可khả 得đắc 。

畢tất 竟cánh 清thanh 淨tịnh

者giả 。

不bất 出xuất 不bất 生sanh 。 不bất 得đắc 不bất 作tác 。

等đẳng 。

因nhân 邊biên 不bất 起khởi 故cố 。 名danh 為vi 。

不bất 出xuất

緣duyên 邊biên 不bất 起khởi 故cố 。 名danh 為vi 。

不bất 生sanh

定định 生sanh 相tướng 不bất 可khả 得đắc 故cố 。 名danh 為vi 。

不bất 出xuất 不bất 生sanh

不bất 出xuất 不bất 生sanh 故cố 。 名danh 。

不bất 可khả 得đắc

不bất 可khả 得đắc 故cố 。 名danh 。

無vô 作tác 無vô 起khởi

是thị 起khởi 作tác 法pháp 。 皆giai 是thị 虛hư 誑cuống 。 離ly 如như 是thị 相tương/tướng 。 名danh 。

畢tất 竟cánh 清thanh 淨tịnh

舍Xá 利Lợi 弗Phất 問vấn 佛Phật 。

菩Bồ 薩Tát 能năng 如như 是thị 。 行hành 畢tất 竟cánh 真chân 淨tịnh 道đạo 。 為vi 學học 何hà 法Pháp 。 為vi 得đắc 何hà 法pháp 。

佛Phật 答đáp 。

能năng 如như 是thị 學học 。 為vi 無vô 所sở 學học 。 無vô 所sở 得đắc 。

問vấn 曰viết 。

菩Bồ 薩Tát 用dụng 是thị 畢tất 竟cánh 空không 。 學học 六Lục 波Ba 羅La 蜜Mật 。 乃nãi 至chí 十Thập 八Bát 不Bất 共Cộng 法Pháp 。 云vân 何hà 言ngôn 。

無vô 法pháp 可khả 學học

答đáp 曰viết 。

此thử 中trung 佛Phật 自tự 說thuyết 。

諸chư 法pháp 不bất 如như 凡phàm 夫phu 所sở 著trước 。

凡phàm 夫phu 人nhân 心tâm 有hữu 無vô 明minh 。 邪tà 見kiến 等đẳng 結kết 使sử 。 所sở 聞văn 。 所sở 見kiến 。 所sở 知tri 。 皆giai 異dị 法pháp 相tướng 。 乃nãi 至chí 聞văn 佛Phật 說thuyết 法Pháp 。 於ư 聖thánh 道Đạo 中trung 。 果quả 報báo 中trung 皆giai 著trước 。 污ô 染nhiễm 於ư 道đạo 。

舍Xá 利Lợi 弗Phất 白bạch 佛Phật 言ngôn 。

若nhược 凡phàm 夫phu 人nhân 所sở 見kiến 。 皆giai 是thị 不bất 實thật 。 今kim 是thị 諸chư 法pháp 云vân 何hà 有hữu 。

佛Phật 言ngôn 。

諸chư 法pháp 無vô 所sở 有hữu 。 凡phàm 夫phu 人nhân 於ư 無vô 所sở 有hữu 處xứ 。 亦diệc 以dĩ 為vi 有hữu 。

所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 是thị 凡phàm 夫phu 人nhân 離ly 無vô 明minh 。 邪tà 見kiến 不bất 能năng 有hữu 所sở 觀quán 。 以dĩ 是thị 故cố 說thuyết 。 著trước 無vô 所sở 有hữu 故cố 。 名danh 為vi 無vô 明minh 。 譬thí 如như 空không 拳quyền 以dĩ 誑cuống 小tiểu 兒nhi 。 小tiểu 兒nhi 著trước 故cố 。 謂vị 以dĩ 為vi 有hữu 。

舍Xá 利Lợi 弗Phất 問vấn 佛Phật 。

何hà 等đẳng 法pháp 無vô 所sở 有hữu 。 著trước 故cố 名danh 無vô 明minh 。

佛Phật 答đáp 。

色sắc 乃nãi 至chí 十Thập 八Bát 不Bất 共Cộng 法Pháp 。 是thị 中trung 無vô 明minh 。 愛ái 故cố 。 憶ức 想tưởng 分phân 別biệt 。

是thị 明minh 。 是thị 無vô 明minh 。 墮đọa 有hữu 邊biên 。 無vô 邊biên 。 失thất 智trí 慧tuệ 明minh 。 失thất 智trí 慧tuệ 明minh 故cố 。 不bất 見kiến 。 不bất 知tri 色sắc 畢tất 竟cánh 空không 。 無vô 所sở 有hữu 相tướng 。 自tự 生sanh 憶ức 想tưởng 分phân 別biệt 而nhi 著trước 。 乃nãi 至chí 識thức 眾chúng 。 十thập 二nhị 入nhập 。 十thập 八bát 界giới 。 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。 或hoặc 聞văn 善thiện 法Pháp 。 所sở 謂vị 六Lục 波Ba 羅La 蜜Mật 。 乃nãi 至chí 十Thập 八Bát 不Bất 共Cộng 法Pháp 。 亦diệc 如như 世thế 間gian 法pháp 。 憶ức 想tưởng 分phân 別biệt 。 著trước 聖thánh 法Pháp 亦diệc 如như 是thị 。 以dĩ 是thị 故cố 。 名danh 墮đọa 凡phàm 夫phu 數số 。 如như 小tiểu 兒nhi 。 為vi 人nhân 輕khinh 笑tiếu 。

如như 人nhân 以dĩ 指chỉ 示thị 月nguyệt 。 愚ngu 者giả 但đãn 看khán 指chỉ 。 不bất 看khán 月nguyệt 。 智trí 者giả 輕khinh 笑tiếu 言ngôn 。

汝nhữ 何hà 不bất 得đắc 示thị 者giả 意ý 。 指chỉ 為vi 知tri 月nguyệt 因nhân 緣duyên 。 而nhi 更cánh 看khán 指chỉ 不bất 知tri 月nguyệt 。

諸chư 佛Phật 賢hiền 聖thánh 。 為vi 凡phàm 夫phu 人nhân 說thuyết 法Pháp 。 而nhi 凡phàm 夫phu 著trước 。 音âm 聲thanh 語ngữ 言ngôn 。 不bất 取thủ 聖thánh 人nhân 意ý 。 不bất 得đắc 實thật 義nghĩa 。 不bất 得đắc 實thật 義nghĩa 故cố 。 還hoàn 於ư 實thật 中trung 生sanh 著trước 。

佛Phật 今kim 說thuyết 凡phàm 夫phu 所sở 失thất 。 故cố 言ngôn 。

不bất 能năng 過quá 三tam 界giới 。 亦diệc 不bất 能năng 離ly 二Nhị 乘Thừa 。

不bất 得đắc 聖thánh 人nhân 意ý 故cố 。 聞văn 說thuyết 諸chư 法pháp 。 空không 而nhi 不bất 信tín 。 不bất 信tín 故cố 不bất 行hành 。 不bất 住trụ 六Lục 波Ba 羅La 蜜Mật 。 乃nãi 至chí 十Thập 八Bát 不Bất 共Cộng 法Pháp 。

以dĩ 失thất 如như 是thị 功công 德đức 故cố 。 名danh 為vi 。

凡phàm 夫phu 小tiểu 兒nhi

是thị 小tiểu 兒nhi 著trước 五ngũ 眾chúng 。 十thập 二nhị 入nhập 。 十thập 八bát 界giới 。 三tam 毒độc 諸chư 煩phiền 惱não 。 乃nãi 至chí 六Lục 波Ba 羅La 蜜Mật 。 十Thập 八Bát 不Bất 共Cộng 法Pháp 。 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 皆giai 著trước 。 是thị 故cố 名danh 為vi 。

著trước 者giả

舍Xá 利Lợi 弗Phất 問vấn 。

若nhược 菩Bồ 薩Tát 如như 是thị 行hành 。 是thị 名danh 不bất 行hành 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 不bất 行hành 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 不bất 得đắc 薩Tát 婆Bà 若Nhã 。

佛Phật 可khả 舍Xá 利Lợi 弗Phất 言ngôn 。

如như 是thị 如như 是thị 。

即tức 為vi 說thuyết 因nhân 緣duyên 。 所sở 謂vị 新tân 行hành 菩Bồ 薩Tát 。 無vô 方phương 便tiện 力lực 。 聞văn 是thị 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 憶ức 想tưởng 分phân 別biệt 。 尋tầm 求cầu 。 欲dục 取thủ 。 作tác 是thị 念niệm 。

我ngã 捨xả 世thế 間gian 樂nhạo/nhạc/lạc 。 復phục 不bất 能năng 得đắc 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 是thị 為vi 兩lưỡng 失thất 。

專chuyên 求cầu 欲dục 得đắc 。 或hoặc 謂vị 說thuyết 空không 。 是thị 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 或hoặc 說thuyết 空không 亦diệc 空không 。 是thị 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 或hoặc 說thuyết 諸chư 法pháp 如như 實thật 相tướng 。 是thị 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 如như 是thị 用dụng 六lục 十thập 二nhị 見kiến 。 九cửu 十thập 八bát 使sử 煩phiền 惱não 心tâm 。 著trước 是thị 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 乃nãi 至chí 一Nhất 切Thiết 種Chủng 智Trí 亦diệc 如như 是thị 。 以dĩ 是thị 著trước 心tâm 學học 諸chư 法pháp 。 不bất 能năng 得đắc 薩Tát 婆Bà 若Nhã 。

與dữ 此thử 相tương 違vi 者giả 。 能năng 行hành 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 亦diệc 能năng 得đắc 薩Tát 婆Bà 若Nhã 。 所sở 謂vị 不bất 見kiến 。 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 不bất 見kiến 行hành 者giả 。 不bất 見kiến 緣duyên 法pháp 。 不bất 見kiến 亦diệc 不bất 見kiến 。

舍Xá 利Lợi 弗Phất 更cánh 問vấn 不bất 見kiến 因nhân 緣duyên 。 佛Phật 答đáp 。

是thị 菩Bồ 薩Tát 入nhập 十thập 八bát 空không 故cố 不bất 見kiến

非phi 以dĩ 無vô 智trí 故cố 不bất 見kiến 。

大Đại 智Trí 度Độ 論Luận 卷quyển 第đệ 四tứ 十thập 三tam