大Đại 智Trí 度Độ 論Luận
Quyển 42
龍Long 樹Thụ 菩Bồ 薩Tát 造Tạo 後Hậu 秦Tần 鳩Cưu 摩Ma 羅La 什Thập 譯Dịch
大Đại 智Trí 度Độ 論Luận 釋Thích 集Tập 散Tán 品Phẩm 第Đệ 九Cửu (# 卷quyển 第đệ 四tứ 十thập 二nhị )#
龍long 樹thụ 菩Bồ 薩Tát 造tạo
後hậu 秦tần 龜quy 茲tư 國quốc 鳩Cưu 摩Ma 羅La 什Thập 奉phụng 。 詔chiếu 譯dịch 。
【# 經Kinh 】#
爾nhĩ 時thời 慧Tuệ 命mạng 須Tu 菩Bồ 提Đề 。 白bạch 佛Phật 言ngôn 。
世Thế 尊Tôn 。 我ngã 不bất 覺giác 。 不bất 得đắc 是thị 菩Bồ 薩Tát 行hạnh 。 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 當đương 為vi 誰thùy 說thuyết 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。
世Thế 尊Tôn 。 我ngã 不bất 得đắc 一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 集tập 。 散tán 。 若nhược 我ngã 為vi 菩Bồ 薩Tát 。 作tác 字tự 言ngôn 菩Bồ 薩Tát 。 或hoặc 當đương 有hữu 悔hối 。
世Thế 尊Tôn 。 是thị 字tự 不bất 住trụ 。 亦diệc 不bất 不bất 住trụ 。
何hà 以dĩ 故cố 。 是thị 字tự 無vô 所sở 有hữu 故cố 。 以dĩ 是thị 故cố 。 是thị 字tự 不bất 住trụ 。 亦diệc 不bất 不bất 住trụ 。
世Thế 尊Tôn 。 我ngã 不bất 得đắc 色sắc 集tập 。 散tán 。 乃nãi 至chí 識thức 集tập 。 散tán 。 若nhược 不bất 可khả 得đắc 。 云vân 何hà 當đương 作tác 名danh 字tự 。
世Thế 尊Tôn 。 以dĩ 是thị 因nhân 緣duyên 故cố 。 是thị 字tự 不bất 住trụ 。 亦diệc 不bất 不bất 住trụ 。
何hà 以dĩ 故cố 。 是thị 名danh 字tự 無vô 所sở 有hữu 故cố 。
世Thế 尊Tôn 。 我ngã 亦diệc 不bất 得đắc 眼nhãn 集tập 。 散tán 。 乃nãi 至chí 意ý 集tập 。 散tán 。 若nhược 不bất 可khả 得đắc 。 云vân 何hà 當đương 作tác 名danh 字tự 。 言ngôn 是thị 菩Bồ 薩Tát 。
世Thế 尊Tôn 。 是thị 眼nhãn 名danh 字tự 乃nãi 至chí 意ý 名danh 字tự 。 不bất 住trụ 。 亦diệc 不bất 不bất 住trụ 。
何hà 以dĩ 故cố 。 是thị 名danh 字tự 無vô 所sở 有hữu 故cố 。 以dĩ 是thị 故cố 。 是thị 字tự 不bất 住trụ 。 亦diệc 不bất 不bất 住trụ 。
世Thế 尊Tôn 。 我ngã 不bất 得đắc 色sắc 集tập 。 散tán 。 乃nãi 至chí 法pháp 集tập 。 散tán 。 若nhược 不bất 可khả 得đắc 。 云vân 何hà 當đương 作tác 名danh 字tự 。 言ngôn 是thị 菩Bồ 薩Tát 。
世Thế 尊Tôn 。 是thị 色sắc 字tự 乃nãi 至chí 法pháp 字tự 。 不bất 住trụ 。 亦diệc 不bất 不bất 住trụ 。
何hà 以dĩ 故cố 。 是thị 字tự 無vô 所sở 有hữu 故cố 。 以dĩ 是thị 故cố 。 是thị 字tự 不bất 住trụ 。 亦diệc 不bất 不bất 住trụ 。 眼nhãn 識thức 乃nãi 至chí 意ý 識thức 。 眼nhãn 觸xúc 乃nãi 至chí 意ý 觸xúc 。 眼nhãn 觸xúc 因nhân 緣duyên 生sanh 受thọ 乃nãi 至chí 意ý 觸xúc 。 因nhân 緣duyên 生sanh 受thọ 。 亦diệc 如như 是thị 。
世Thế 尊Tôn 。 我ngã 不bất 得đắc 無vô 明minh 集tập 。 散tán 。 乃nãi 至chí 不bất 得đắc 老lão 死tử 集tập 。 散tán 。
世Thế 尊Tôn 。 我ngã 不bất 得đắc 無vô 明minh 盡tận 集tập 。 散tán 。 乃nãi 至chí 不bất 得đắc 。 老lão 死tử 盡tận 集tập 。 散tán 。
世Thế 尊Tôn 。 我ngã 不bất 得đắc 婬dâm 。 怒nộ 。 癡si 集tập 。 散tán 。 諸chư 邪tà 見kiến 集tập 。 散tán 。 皆giai 亦diệc 如như 是thị 。
世Thế 尊Tôn 。 我ngã 不bất 得đắc 六Lục 波Ba 羅La 蜜Mật 集tập 。 散tán 。 四tứ 念niệm 處xứ 集tập 。 散tán 。 乃nãi 至chí 八Bát 聖Thánh 道Đạo 分phần/phân 集tập 。 散tán 。 空không 。 無vô 相tướng 。 無vô 作tác 集tập 。 散tán 。 四tứ 禪thiền 。 四Tứ 無Vô 量Lượng 心Tâm 。 四tứ 無vô 色sắc 定định 集tập 。 散tán 。 念niệm 佛Phật 。 念niệm 法pháp 。 念niệm 僧Tăng 。 念niệm 戒giới 。 念niệm 捨xả 。 念niệm 天thiên 。 念niệm 善thiện 。 念niệm 入nhập 出xuất 息tức 。 念niệm 身thân 。 念niệm 死tử 集tập 。 散tán 。 我ngã 亦diệc 不bất 得đắc 佛Phật 十Thập 力Lực 。 乃nãi 至chí 十Thập 八Bát 不Bất 共Cộng 法Pháp 集tập 。 散tán 。
世Thế 尊Tôn 。 我ngã 若nhược 不bất 得đắc 。 六Lục 波Ba 羅La 蜜Mật 。 乃nãi 至chí 十Thập 八Bát 不Bất 共Cộng 法Pháp 集tập 。 散tán 。 云vân 何hà 當đương 作tác 字tự 。 言ngôn 是thị 菩Bồ 薩Tát 。
世Thế 尊Tôn 。 是thị 字tự 不bất 住trụ 。 亦diệc 不bất 不bất 住trụ 。
何hà 以dĩ 故cố 。 是thị 字tự 無vô 所sở 有hữu 故cố 。 以dĩ 是thị 故cố 。 是thị 字tự 不bất 住trụ 。 亦diệc 不bất 不bất 住trụ 。
世Thế 尊Tôn 。 我ngã 不bất 得đắc 如như 夢mộng 五ngũ 陰ấm 集tập 。 散tán 。 我ngã 不bất 得đắc 如như 響hưởng 。 如như 影ảnh 。 如như 焰diễm 。 如như 化hóa 五ngũ 陰ấm 集tập 。 散tán 。 亦diệc 如như 上thượng 說thuyết 。
世Thế 尊Tôn 。 我ngã 不bất 得đắc 離ly 集tập 。 散tán 。 我ngã 不bất 得đắc 寂tịch 滅diệt 。 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 。 不bất 示thị 。 不bất 垢cấu 不bất 淨tịnh 集tập 。 散tán 。
世Thế 尊Tôn 。 我ngã 不bất 得đắc 如như 。 法pháp 性tánh 。 實thật 際tế 。 法pháp 相tướng 。 法pháp 位vị 集tập 。 散tán 。 亦diệc 如như 上thượng 說thuyết 。
我ngã 不bất 得đắc 諸chư 善thiện 。 不bất 善thiện 法Pháp 集tập 。 散tán 。 我ngã 不bất 得đắc 有hữu 為vi 無vô 為vi 法Pháp 。 有hữu 漏lậu 無vô 漏lậu 法pháp 集tập 。 散tán 。 過quá 去khứ 。 未vị 來lai 。 現hiện 在tại 法pháp 集tập 。 散tán 。 不bất 過quá 去khứ 。 不bất 未vị 來lai 。 不bất 現hiện 在tại 法pháp 集tập 。 散tán 。 何hà 等đẳng 是thị 不bất 過quá 去khứ 。 不bất 未vị 來lai 。 不bất 現hiện 在tại 。 所sở 謂vị 無vô 為vi 法Pháp 。
世Thế 尊Tôn 。 我ngã 亦diệc 不bất 得đắc 。 無vô 為vi 法pháp 集tập 。 散tán 。
世Thế 尊Tôn 。 我ngã 亦diệc 不bất 得đắc 佛Phật 集tập 。 散tán 。
世Thế 尊Tôn 。 我ngã 亦diệc 不bất 得đắc 。 十thập 方phương 如như 恆Hằng 河Hà 沙sa 等đẳng 世thế 界giới 諸chư 佛Phật 。 及cập 菩Bồ 薩Tát 。 聲Thanh 聞Văn 僧Tăng 集tập 。 散tán 。
世Thế 尊Tôn 。 我ngã 若nhược 不bất 得đắc 諸chư 佛Phật 集tập 。 散tán 。 云vân 何hà 當đương 教giáo 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。
世Thế 尊Tôn 。 是thị 菩Bồ 薩Tát 字tự 不bất 住trụ 。 亦diệc 不bất 不bất 住trụ 。
何hà 以dĩ 故cố 。 是thị 字tự 無vô 所sở 有hữu 故cố 。 以dĩ 是thị 故cố 。 是thị 字tự 不bất 住trụ 。 亦diệc 不bất 不bất 住trụ 。
世Thế 尊Tôn 。 我ngã 亦diệc 不bất 得đắc 。 是thị 諸chư 法pháp 實thật 相tướng 集tập 。 散tán 。 云vân 何hà 當đương 與dữ 菩Bồ 薩Tát 作tác 字tự 。 言ngôn 是thị 菩Bồ 薩Tát 。
世Thế 尊Tôn 。 是thị 諸chư 法pháp 實thật 相tướng 。 名danh 字tự 不bất 住trụ 。 亦diệc 不bất 不bất 住trụ 。
何hà 以dĩ 故cố 。 是thị 名danh 字tự 無vô 所sở 有hữu 故cố 。 以dĩ 是thị 故cố 。 是thị 名danh 字tự 不bất 住trụ 。 亦diệc 不bất 不bất 住trụ 。
【# 論luận 】#
問vấn 曰viết 。
先tiên 品phẩm 中trung 已dĩ 說thuyết
不bất 見kiến 菩Bồ 薩Tát 。 菩Bồ 薩Tát 字tự 。 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 不bất 內nội 。 不bất 外ngoại 。 不bất 中trung 間gian 。
等đẳng 。 今kim 何hà 以dĩ 重trùng 說thuyết 。
答đáp 曰viết 。
有hữu 四tứ 種chủng 愛ái 。
欲dục 愛ái 。 有hữu 愛ái 。 非phi 有hữu 愛ái 。 法pháp 愛ái 。
欲dục 愛ái 。 易dị 見kiến 。 其kỳ 過quá 不bất 淨tịnh 等đẳng 。
有hữu 愛ái 。 無vô 不bất 淨tịnh 等đẳng 。 小tiểu 難nạn/nan 遣khiển 。
非phi 有hữu 愛ái 。 破phá 有hữu 。 似tự 智trí 慧tuệ 故cố 。 難nạn/nan 遣khiển 。
法pháp 愛ái 者giả 。 愛ái 諸chư 善thiện 法Pháp 利lợi 益ích 道đạo 者giả 。
法pháp 愛ái 中trung 過quá 患hoạn 難nạn 見kiến 。 故cố 重trùng 說thuyết 。 譬thí 如như 小tiểu 草thảo 加gia 功công 少thiểu 易dị 除trừ 。 大đại 樹thụ 功công 重trọng/trùng 難nạn/nan 除trừ 。
復phục 次thứ 。 上thượng 法pháp 與dữ 此thử 法pháp 。 有hữu 同đồng 有hữu 異dị 。
彼bỉ 聞văn 說thuyết 菩Bồ 薩Tát 字tự 不bất 見kiến 。 此thử 中trung 說thuyết 菩Bồ 薩Tát 字tự 不bất 覺giác 。 不bất 得đắc 。 以dĩ 不bất 覺giác 。 不bất 得đắc 故cố 不bất 見kiến 。 非phi 是thị 智trí 慧tuệ 力lực 少thiểu 故cố 不bất 見kiến 。
問vấn 曰viết 。
未vị 行hành 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 時thời 。 為vi 有hữu 菩Bồ 薩Tát 耶da 。 今kim 何hà 以dĩ 故cố 言ngôn 。
不bất 見kiến 菩Bồ 薩Tát 。 行hành 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật
答đáp 曰viết 。
從tùng 無vô 始thỉ 已dĩ 來lai 。 眾chúng 生sanh 不bất 可khả 得đắc 。 非phi 行hành 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 故cố 不bất 可khả 得đắc 。 但đãn 以dĩ 虛hư 誑cuống 顛điên 倒đảo 。 凡phàm 夫phu 人nhân 隨tùy 是thị 假giả 名danh 故cố 謂vị 為vi 有hữu 。 今kim 行hành 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 滅diệt 虛hư 誑cuống 顛điên 倒đảo 。 了liễu 知tri 其kỳ 無vô 。 非phi 本bổn 有hữu 今kim 無vô 。 本bổn 有hữu 今kim 無vô 。 則tắc 墮đọa 斷đoạn 滅diệt 。
復phục 次thứ 。 須Tu 菩Bồ 提Đề 心tâm 悔hối 。 畏úy 破phá 妄vọng 語ngữ 戒giới 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。
佛Phật 法Pháp 中trung 一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 。 決quyết 定định 無vô 我ngã 。 而nhi 我ngã 說thuyết 言ngôn 。
有hữu 菩Bồ 薩Tát 。 為vi 說thuyết 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。
則tắc 墮đọa 妄vọng 語ngữ 罪tội 。
是thị 故cố 心tâm 悔hối 。
復phục 次thứ 。 有hữu 心tâm 悔hối 因nhân 緣duyên 。
一nhất 切thiết 法pháp 以dĩ 不bất 可khả 得đắc 。 空không 故cố 皆giai 空không 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 無vô 集tập 。 無vô 散tán 故cố 。
譬thí 如như 眼nhãn 。 色sắc 因nhân 緣duyên 生sanh 眼nhãn 識thức 。 三tam 事sự 和hòa 合hợp 。 故cố 生sanh 眼nhãn 觸xúc 。 眼nhãn 觸xúc 因nhân 緣duyên 中trung 即tức 生sanh 受thọ 。 想tưởng 。 思tư 等đẳng 心tâm 數số 法pháp 。 是thị 中trung 邪tà 憶ức 念niệm 故cố 。 生sanh 諸chư 煩phiền 惱não 罪tội 業nghiệp 。 正chánh 憶ức 念niệm 故cố 。 生sanh 諸chư 善thiện 法Pháp 。 善thiện 。 惡ác 業nghiệp 受thọ 六lục 道Đạo 果Quả 報báo 。 從tùng 是thị 身thân 邊biên 復phục 種chủng 善thiện 。 惡ác 業nghiệp 。 如như 是thị 展triển 轉chuyển 無vô 窮cùng 。 是thị 名danh 為vi 。
集tập
餘dư 情tình 亦diệc 如như 是thị 。
散tán
者giả 。 是thị 眼nhãn 識thức 等đẳng 諸chư 法pháp 。 念niệm 念niệm 滅diệt 故cố 。 諸chư 因nhân 緣duyên 離ly 故cố 。 是thị 眼nhãn 識thức 等đẳng 法pháp 。 生sanh 時thời 無vô 來lai 處xứ 。 非phi 如như 田điền 上thượng 穀cốc 。 運vận 致trí 聚tụ 集tập 。 若nhược 滅diệt 時thời 無vô 去khứ 處xứ 。 非phi 如như 散tán 穀cốc 與dữ 民dân 。
是thị 名danh 略lược 說thuyết 諸chư 法pháp 集tập 。 散tán 相tương/tướng 。
生sanh 時thời 無vô 所sở 從tùng 來lai 。 散tán 時thời 無vô 所sở 去khứ 。 是thị 諸chư 法pháp 皆giai 如như 幻huyễn 化hóa 。 但đãn 誑cuống 惑hoặc 於ư 眼nhãn 。
問vấn 曰viết 。
若nhược 爾nhĩ 。 有hữu 集tập 。 散tán 相tương/tướng 。 須Tu 菩Bồ 提Đề 何hà 以dĩ 言ngôn 。
不bất 覺giác 。 不bất 得đắc 。
答đáp 曰viết 。
無vô 來lai 處xứ 故cố 。 集tập 不bất 可khả 得đắc 。 無vô 去khứ 處xứ 故cố 。 散tán 不bất 可khả 得đắc 。
復phục 次thứ 。 生sanh 無vô 故cố 集tập 不bất 可khả 得đắc 。 滅diệt 無vô 故cố 散tán 不bất 可khả 得đắc 。 畢tất 竟cánh 空không 故cố 。 集tập 不bất 可khả 得đắc 。 業nghiệp 因nhân 緣duyên 不bất 失thất 故cố 散tán 不bất 可khả 得đắc 。
復phục 次thứ 。 觀quán 世thế 間gian 滅Diệt 諦Đế 故cố 。 集tập 不bất 可khả 得đắc 。 觀quán 世thế 間gian 集Tập 諦Đế 故cố 。 散tán 不bất 可khả 得đắc 。
如như 是thị 等đẳng 義nghĩa 。 當đương 知tri 集tập 。 散tán 不bất 可khả 得đắc 。 云vân 何hà 當đương 作tác 菩Bồ 薩Tát 字tự 。 若nhược 強cường/cưỡng 為vi 名danh 。 是thị 名danh 亦diệc 無vô 住trụ 。 亦diệc 無vô 不bất 住trụ 。
問vấn 曰viết 。
是thị 名danh 字tự 何hà 以dĩ 故cố 不bất 住trụ 。
答đáp 曰viết 。
名danh 字tự 在tại 法pháp 中trung 住trụ 。 法pháp 空không 故cố 名danh 字tự 無vô 住trú 處xứ 。 如như 車xa 。 輪luân 。 輞võng 。 輻bức 。 轂cốc 等đẳng 和hòa 合hợp 故cố 有hữu 車xa 名danh 。 若nhược 散tán 是thị 和hòa 合hợp 。 則tắc 失thất 車xa 名danh 。 是thị 車xa 名danh 非phi 輪luân 等đẳng 中trung 住trụ 。 亦diệc 不bất 離ly 輪luân 等đẳng 中trung 住trụ 。 車xa 名danh 字tự 。 一nhất 。 異dị 中trung 求cầu 。 皆giai 不bất 得đắc 。 失thất 車xa 名danh 字tự 故cố 。 名danh 字tự 無vô 住trú 處xứ 。 因nhân 緣duyên 散tán 時thời 尚thượng 無vô 。 何hà 況huống 因nhân 緣duyên 滅diệt 。 眾chúng 生sanh 亦diệc 如như 是thị 。 色sắc 等đẳng 五ngũ 眾chúng 和hòa 合hợp 故cố 。 有hữu 眾chúng 生sanh 字tự 。 若nhược 五ngũ 眾chúng 離ly 散tán 。 名danh 字tự 無vô 住trú 處xứ 。 五ngũ 眾chúng 離ly 散tán 時thời 尚thượng 無vô 。 何hà 況huống 無vô 五ngũ 眾chúng 。
問vấn 曰viết 。
若nhược 散tán 時thời 名danh 字tự 不bất 可khả 得đắc 。 和hòa 合hợp 未vị 散tán 時thời 。 則tắc 有hữu 名danh 字tự 。 何hà 以dĩ 言ngôn 。
不bất 可khả 得đắc
答đáp 曰viết 。
是thị 菩Bồ 薩Tát 名danh 字tự 一nhất 。 五ngũ 眾chúng 則tắc 有hữu 五ngũ 。 一nhất 不bất 作tác 五ngũ 。 五ngũ 不bất 作tác 一nhất 。 若nhược 五ngũ 作tác 一nhất 。 如như 五ngũ 匹thất 物vật 不bất 得đắc 為vi 一nhất 匹thất 用dụng 。 若nhược 一nhất 作tác 五ngũ 。 如như 一nhất 匹thất 物vật 不bất 得đắc 為vi 五ngũ 匹thất 用dụng 。 以dĩ 是thị 故cố 。 一nhất 菩Bồ 薩Tát 字tự 。 不bất 得đắc 五ngũ 眾chúng 中trung 住trụ 。
非phi 不bất 住trụ
者giả 。 若nhược 名danh 字tự 因nhân 緣duyên 和hòa 合hợp 無vô 。 則tắc 世thế 俗tục 語ngữ 言ngôn 眾chúng 事sự 都đô 滅diệt 。 世thế 諦đế 無vô 故cố 。 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 諦Đế 亦diệc 無vô 。 二nhị 諦đế 無vô 故cố 。 諸chư 法pháp 錯thác 亂loạn 。
復phục 次thứ 。 若nhược 因nhân 緣duyên 中trung 。 有hữu 名danh 字tự 者giả 。 如như 說thuyết 火hỏa 則tắc 燒thiêu 口khẩu 。 說thuyết 有hữu 則tắc 塞tắc 口khẩu 。 若nhược 名danh 字tự 不bất 在tại 法pháp 中trung 者giả 。 說thuyết 火hỏa 不bất 應ưng 生sanh 火hỏa 想tưởng 。 求cầu 火hỏa 亦diệc 可khả 得đắc 水thủy 。
從tùng 久cửu 遠viễn 已dĩ 來lai 。 共cộng 傳truyền 名danh 字tự 故cố 。 因nhân 名danh 則tắc 識thức 事sự 。
以dĩ 是thị 故cố 。 說thuyết 名danh 字tự 義nghĩa 。 非phi 住trụ 。 非phi 不bất 住trụ 。
復phục 次thứ 。 是thị 中trung 須Tu 菩Bồ 提Đề 自tự 說thuyết 因nhân 緣duyên 。
無vô 所sở 有hữu 故cố 。 是thị 名danh 字tự 非phi 住trụ 。 非phi 不bất 住trụ 。
如như
菩Bồ 薩Tát 名danh 字tự
五ngũ 眾chúng
十thập 二nhị 入nhập
十thập 八bát 界giới
等đẳng 諸chư 法pháp 。 亦diệc 如như 是thị 。
問vấn 曰viết 。
如như 上thượng 來lai 說thuyết 五ngũ 眾chúng 諸chư 法pháp 集tập 。 散tán 不bất 可khả 得đắc 。 今kim 何hà 以dĩ 復phục 說thuyết 五ngũ 眾chúng 。
答đáp 曰viết 。
上thượng 直trực 說thuyết 五ngũ 眾chúng 。 今kim 說thuyết 五ngũ 眾chúng 如như 夢mộng 。 如như 幻huyễn 。
復phục 次thứ 。 有hữu 人nhân 謂vị 凡phàm 夫phu 人nhân 。 五ngũ 眾chúng 虛hư 誑cuống 不bất 實thật 。 如như 夢mộng 。 聖thánh 人nhân 五ngũ 眾chúng 非phi 是thị 虛hư 誑cuống 。 以dĩ 是thị 故cố 。 須Tu 菩Bồ 提Đề 說thuyết 。
如như 夢mộng 。 如như 幻huyễn 。 同đồng 皆giai 不bất 住trụ 。
問vấn 曰viết 。
十thập 譬thí 喻dụ 中trung 何hà 以dĩ 但đãn 說thuyết 五ngũ 事sự 。
答đáp 曰viết 。
若nhược 說thuyết 十thập 事sự 。 無vô 在tại 。 但đãn 以dĩ 隨tùy 眾chúng 生sanh 心tâm 說thuyết 五ngũ 喻dụ 。 事sự 辯biện 故cố 不bất 盡tận 說thuyết 。 或hoặc 以dĩ 五ngũ 眾chúng 故cố 說thuyết 五ngũ 喻dụ 。 餘dư 法Pháp 亦diệc 如như 是thị 。
離ly
有hữu 二nhị 種chủng 。
一nhất 者giả 。 身thân 離ly 。 二nhị 者giả 。 心tâm 離ly 。
身thân 離ly 者giả 。 捨xả 家gia 恩ân 愛ái 世thế 事sự 等đẳng 。 閑nhàn 居cư 靜tĩnh 處xứ 。 心tâm 離ly 者giả 。 於ư 諸chư 結kết 使sử 。 悉tất 皆giai 遠viễn 離ly 。
復phục 有hữu 二nhị 種chủng
離ly
一nhất 者giả 。 諸chư 法pháp 離ly 名danh 字tự 。 二nhị 者giả 。 諸chư 法pháp 各các 各các 離ly 自tự 相tương/tướng 。
此thử 中trung 說thuyết 後hậu 二nhị 種chủng 離ly 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 此thử 中trung 破phá 名danh 字tự 故cố 。 餘dư 處xứ 自tự 相tương 離ly 。 小Tiểu 乘Thừa 法pháp 中trung 。 多đa 說thuyết 前tiền 二nhị 離ly 。
寂tịch 滅diệt
亦diệc 有hữu 二nhị 種chủng 。
一nhất 者giả 。 淳thuần 善thiện 相tương/tướng 寂tịch 滅diệt 惡ác 事sự 。 二nhị 者giả 。 如như 涅Niết 槃Bàn 寂tịch 滅diệt 相tương/tướng 。 觀quán 世thế 間gian 諸chư 法pháp 亦diệc 如như 是thị 。 此thử 中trung 但đãn 說thuyết 後hậu 寂tịch 滅diệt 。
不bất 生sanh
亦diệc 有hữu 二nhị 種chủng 。
一nhất 者giả 。 未vị 來lai 無vô 為vi 法pháp 名danh 不bất 生sanh 。 二nhị 者giả 。 一nhất 切thiết 法pháp 實thật 無vô 生sanh 相tương/tướng 。 生sanh 不bất 可khả 得đắc 故cố 。 此thử 中trung 但đãn 說thuyết 後hậu 不bất 生sanh 。
不bất 滅diệt
有hữu 三tam 種chủng 。
智trí 緣duyên 滅diệt 。 非phi 智trí 緣duyên 滅diệt 。 無vô 常thường 滅diệt 。 此thử 中trung 說thuyết 無vô 常thường 滅diệt 。 與dữ 此thử 相tương 違vi 。 故cố 名danh 不bất 滅diệt 。
不bất 示thị
者giả 。 一nhất 切thiết 諸chư 觀quán 滅diệt 。 語ngữ 言ngôn 道đạo 斷đoạn 故cố 。 無vô 法pháp 可khả 示thị 是thị 法Pháp 如như 是thị 相tương/tướng 。 若nhược 有hữu 。 若nhược 無vô 。 若nhược 常thường 。 若nhược 無vô 常thường 等đẳng 。
不bất 垢cấu 不bất 淨tịnh
如như
法pháp 性tánh
實thật 際tế
法pháp 相tướng
法pháp 位vị
義nghĩa 如như 先tiên 說thuyết 。
問vấn 曰viết 。
五ngũ 眾chúng 法pháp 有hữu 集tập 。 散tán 。 與dữ 此thử 相tương 違vi 。 故cố 言ngôn 。
不bất 集tập 不bất 散tán
如như 。 法pháp 性tánh 。 實thật 際tế 等đẳng 。 無vô 相tướng 違vi 故cố 。 云vân 何hà 言ngôn 。
不bất 集tập 不bất 散tán
答đáp 曰viết 。
行hành 者giả 得đắc 如như 。 法pháp 性tánh 等đẳng 。 故cố 名danh 為vi 。
集tập
失thất 故cố 名danh 為vi 。
散tán
如như 虛hư 空không 雖tuy 無vô 集tập 無vô 散tán 。 鑿tạc 戶hộ 牖dũ 名danh 為vi 。
集tập
塞tắc 故cố 名danh 為vi 。
散tán
善thiện 。
不bất 善thiện
乃nãi 至chí 。
十thập 方phương 如như 恆Hằng 河Hà 。 沙sa 等đẳng 諸chư 佛Phật
義nghĩa 。 如như 先tiên 說thuyết 。
是thị 諸chư 佛Phật 法Pháp 。 及cập 佛Phật 名danh 字tự 。 無vô 所sở 依y 止chỉ 。 故cố 皆giai 空không 。 不bất 住trụ 。 非phi 不bất 住trụ 。
【# 經Kinh 】#
世Thế 尊Tôn 。 諸chư 法pháp 因nhân 緣duyên 和hòa 合hợp 。 假giả 名danh 施thi 設thiết 。 所sở 謂vị 菩Bồ 薩Tát 。 是thị 名danh 字tự 於ư 五ngũ 受thọ 陰ấm 。 中trung 不bất 可khả 說thuyết 。 十thập 二nhị 入nhập 。 十thập 八bát 界giới 。 乃nãi 至chí 十Thập 八Bát 不Bất 共Cộng 法Pháp 。 中trung 不bất 可khả 說thuyết 。 於ư 和hòa 合hợp 法pháp 中trung 。 亦diệc 不bất 可khả 說thuyết 。
世Thế 尊Tôn 。 譬thí 如như 夢mộng 。 於ư 諸chư 法pháp 中trung 不bất 可khả 說thuyết 。 響hưởng 。 影ảnh 。 焰diễm 。 化hóa 。 於ư 諸chư 法pháp 中trung 。 亦diệc 不bất 可khả 說thuyết 。 譬thí 如như 名danh 虛hư 空không 。 亦diệc 無vô 法pháp 中trung 可khả 說thuyết 。
世Thế 尊Tôn 。 如như 地địa 。 水thủy 。 火hỏa 。 風phong 名danh 。 亦diệc 無vô 法pháp 中trung 可khả 說thuyết 。 戒giới 。 三tam 昧muội 。 智trí 慧tuệ 。 解giải 脫thoát 。 解giải 脫thoát 知tri 見kiến 名danh 。 亦diệc 無vô 法pháp 中trung 可khả 說thuyết 。 如như 須Tu 陀Đà 洹Hoàn 名danh 字tự 。 乃nãi 至chí 阿A 羅La 漢Hán 。 辟Bích 支Chi 佛Phật 名danh 字tự 。 亦diệc 無vô 法pháp 中trung 可khả 說thuyết 。 如như 佛Phật 名danh 。 法pháp 名danh 。 亦diệc 無vô 法pháp 中trung 可khả 說thuyết 。 所sở 謂vị 若nhược 善thiện 。 若nhược 不bất 善thiện 。 若nhược 常thường 。 若nhược 無vô 常thường 。 若nhược 苦khổ 。 若nhược 樂nhạo/nhạc/lạc 。 若nhược 我ngã 。 若nhược 無vô 我ngã 。 若nhược 寂tịch 滅diệt 。 若nhược 離ly 。 若nhược 有hữu 。 若nhược 無vô 。
世Thế 尊Tôn 。 我ngã 以dĩ 是thị 義nghĩa 故cố 心tâm 悔hối 。
一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 集tập 。 散tán 相tướng 不bất 可khả 得đắc 。 若nhược 為vi 菩Bồ 薩Tát 作tác 字tự 。 言ngôn 是thị 菩Bồ 薩Tát 。
世Thế 尊Tôn 。 是thị 字tự 不bất 住trụ 。 亦diệc 不bất 不bất 住trụ 。
何hà 以dĩ 故cố 。 是thị 字tự 無vô 所sở 有hữu 故cố 。 以dĩ 是thị 故cố 。 是thị 字tự 不bất 住trụ 。 亦diệc 不bất 不bất 住trụ 。
若nhược 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 聞văn 作tác 是thị 說thuyết 。 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 如như 是thị 相tương/tướng 。 如như 是thị 義nghĩa 。 心tâm 不bất 沒một 。 不bất 悔hối 。 不bất 驚kinh 。 不bất 畏úy 。 不bất 怖bố 。 當đương 知tri 是thị 菩Bồ 薩Tát 。 必tất 住trụ 阿a 鞞bệ 跋bạt 致trí 性tánh 中trung 。 住trụ 不bất 住trụ 法pháp 故cố 。
【# 論luận 】#
釋thích 曰viết 。
上thượng 來lai
非phi 住trụ 。 非phi 不bất 住trụ 門môn 。
破phá 菩Bồ 薩Tát 名danh 字tự 及cập 諸chư 法pháp 。 今kim 以dĩ 。
異dị 門môn
破phá 菩Bồ 薩Tát 名danh 字tự 。 無vô 法pháp 可khả 說thuyết 為vi 菩Bồ 薩Tát 。
何hà 以dĩ 故cố 。 菩Bồ 薩Tát 非phi 是thị 五ngũ 眾chúng 。 五ngũ 眾chúng 非phi 是thị 菩Bồ 薩Tát 。 五ngũ 眾chúng 中trung 無vô 菩Bồ 薩Tát 。 菩Bồ 薩Tát 中trung 無vô 五ngũ 眾chúng 。 五ngũ 眾chúng 不bất 屬thuộc 菩Bồ 薩Tát 。 菩Bồ 薩Tát 不bất 屬thuộc 五ngũ 眾chúng 。 離ly 五ngũ 眾chúng 無vô 菩Bồ 薩Tát 。 離ly 菩Bồ 薩Tát 無vô 五ngũ 眾chúng 。 如như 是thị 菩Bồ 薩Tát 。 名danh 字tự 不bất 可khả 得đắc 。 當đương 知tri 是thị 空không 。 乃nãi 至chí 十Thập 八Bát 不Bất 共Cộng 法Pháp 亦diệc 如như 是thị 。
譬thí 如như 夢mộng 中trung 有hữu 所sở 見kiến 。 皆giai 是thị 虛hư 妄vọng 。 不bất 可khả 說thuyết 。 此thử 夢mộng 中trung 無vô 有hữu 定định 法pháp 相tương/tướng 。 所sở 謂vị 五ngũ 眾chúng 。 十thập 二nhị 入nhập 。 十thập 八bát 界giới 。 但đãn 有hữu 誑cuống 心tâm 。 餘dư 影ảnh 。 響hưởng 。 焰diễm 。 化hóa 。 亦diệc 如như 是thị 。 但đãn 誑cuống 耳nhĩ 目mục 。
如như 虛hư 空không 。 一nhất 切thiết 法pháp 中trung 不bất 可khả 說thuyết 。 無vô 相tướng 故cố 。 虛hư 空không 與dữ 色sắc 相tướng 違vi 故cố 。 不bất 得đắc 說thuyết 名danh 為vi 色sắc 。 色sắc 盡tận 處xứ 亦diệc 非phi 虛hư 空không 。 更cánh 無vô 別biệt 法pháp 故cố 。 若nhược 謂vị 入nhập 出xuất 為vi 虛hư 空không 相tướng 。 是thị 事sự 不bất 然nhiên 。 是thị 身thân 業nghiệp 非phi 虛hư 空không 相tướng 。 若nhược 無vô 相tướng 。 則tắc 無vô 法pháp 。 以dĩ 是thị 故cố 。 虛hư 空không 但đãn 有hữu 名danh 字tự 。 菩Bồ 薩Tát 名danh 字tự 亦diệc 如như 是thị 。
問vấn 曰viết 。
如như 夢mộng 。 虛hư 空không 等đẳng 。 可khả 但đãn 有hữu 名danh 字tự 。 云vân 何hà 地địa 。 水thủy 。 火hỏa 。 風phong 實thật 法pháp 。 亦diệc 但đãn 有hữu 名danh 字tự 。
答đáp 曰viết 。
無vô 智trí 人nhân 謂vị 地địa 等đẳng 諸chư 物vật 以dĩ 為vi 實thật 。 聖thánh 人nhân 慧tuệ 眼nhãn 觀quán 之chi 。 皆giai 是thị 虛hư 誑cuống 。 譬thí 如như 小tiểu 兒nhi 。 見kiến 鏡kính 中trung 像tượng 。 以dĩ 為vi 實thật 。 歡hoan 喜hỷ 欲dục 取thủ 。 謂vị 為vi 真chân 實thật 。 大đại 人nhân 觀quán 之chi 。 但đãn 誑cuống 惑hoặc 人nhân 眼nhãn 。 諸chư 凡phàm 夫phu 人nhân 。 見kiến 微vi 塵trần 和hòa 合hợp 成thành 地địa 。 謂vị 為vi 實thật 地địa 。 餘dư 有hữu 天thiên 眼nhãn 者giả 。 散tán 此thử 地địa 。 但đãn 見kiến 微vi 塵trần 。 慧tuệ 眼nhãn 分phân 別biệt 破phá 散tán 。 此thử 地địa 都đô 不bất 可khả 得đắc 。
復phục 次thứ 。 初sơ 品phẩm 論luận 中trung 。 種chủng 種chủng 破phá 身thân 相tướng 。 如như 身thân 破phá 。 地địa 亦diệc 破phá 。
復phục 次thứ 。 若nhược 地địa 是thị 實thật 。 云vân 何hà 一nhất 切thiết 。 火hỏa 觀quán 時thời 皆giai 是thị 火hỏa 。 若nhược 以dĩ 禪thiền 定định 觀quán 為vi 實thật 。 佛Phật 說thuyết 。
一nhất 切thiết 法pháp 空không
為vi 虛hư 妄vọng 。 但đãn 是thị 事sự 不bất 然nhiên 。
水thủy 。 火hỏa 。 風phong 。 亦diệc 如như 是thị 。
如như 四tứ 大đại 為vi 身thân 。 本bổn 猶do 尚thượng 爾nhĩ 。 何hà 況huống 身thân 所sở 作tác 持trì 戒giới 等đẳng 諸chư 業nghiệp 而nhi 不bất 空không 。
如như 戒giới 等đẳng 麁thô 業nghiệp 尚thượng 空không 。 何hà 況huống 禪thiền 定định 。 智trí 慧tuệ 。 解giải 脫thoát 。 解giải 脫thoát 知tri 見kiến 。 等đẳng 而nhi 不bất 空không 。
若nhược 戒giới 等đẳng 五ngũ 眾chúng 空không 者giả 。 何hà 況huống 是thị 因nhân 緣duyên 得đắc 諸chư 聖thánh 道Đạo 果quả 而nhi 不bất 空không 。
若nhược 聖thánh 道Đạo 果quả 空không 者giả 。 何hà 況huống 須Tu 陀Đà 洹Hoàn 人nhân 。 乃nãi 至chí 佛Phật 而nhi 不bất 空không 。
以dĩ 是thị 故cố 。 菩Bồ 薩Tát 名danh 字tự 雖tuy 善thiện 法Pháp 。 乃nãi 至chí 有hữu 無vô 法pháp 中trung 出xuất 。 不bất 名danh 為vi 善thiện 。 乃nãi 至chí 不bất 名danh 為vi 有hữu 無vô 。 集tập 。 散tán 不bất 可khả 得đắc 故cố 。
須Tu 菩Bồ 提Đề 知tri 空không 相tướng 如như 是thị 。
云vân 何hà 說thuyết 名danh 菩Bồ 薩Tát 。 為vi 說thuyết 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。
若nhược 菩Bồ 薩Tát 聞văn 是thị 。 不bất 恐khủng 不bất 畏úy 。 則tắc 是thị 阿a 鞞bệ 跋bạt 致trí 性tánh 中trung 住trụ 。 以dĩ 如như 不bất 住trụ 法pháp 住trụ 故cố 。
阿a 鞞bệ 跋bạt 致trí 性tánh
者giả 。 是thị 菩Bồ 薩Tát 未vị 得đắc 無Vô 生Sanh 法Pháp 忍Nhẫn 。 未vị 從tùng 諸chư 佛Phật 授thọ 記ký 。 但đãn 福phước 德đức 。 智trí 慧tuệ 力lực 故cố 。 能năng 信tín 樂nhạo 諸chư 法pháp 畢tất 竟cánh 空không 。 是thị 名danh 。
阿a 鞞bệ 跋bạt 致trí 性tánh 中trung 住trụ
得đắc 阿a 鞞bệ 跋bạt 致trí 氣khí 分phần/phân 故cố 。 如như 小tiểu 兒nhi 在tại 貴quý 性tánh 中trung 生sanh 。 雖tuy 未vị 成thành 事sự 。 以dĩ 姓tánh 貴quý 故cố 便tiện 貴quý 。
【# 經Kinh 】#
復phục 次thứ 。
世Thế 尊Tôn 。 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 欲dục 行hành 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 色sắc 中trung 不bất 應ưng 住trụ 。 受thọ 。 想tưởng 。 行hành 。 識thức 中trung 不bất 應ưng 住trụ 。 眼nhãn 。 耳nhĩ 。 鼻tị 。 舌thiệt 。 身thân 。 意ý 中trung 不bất 應ưng 住trụ 。 色sắc 。 聲thanh 。 香hương 。 味vị 。 觸xúc 。 法pháp 中trung 不bất 應ưng 住trụ 。 眼nhãn 識thức 乃nãi 至chí 意ý 識thức 。 中trung 不bất 應ưng 住trụ 。 眼nhãn 觸xúc 乃nãi 至chí 意ý 觸xúc 。 中trung 不bất 應ưng 住trụ 。 眼nhãn 觸xúc 因nhân 緣duyên 生sanh 受thọ 乃nãi 至chí 意ý 觸xúc 。 因nhân 緣duyên 生sanh 受thọ 中trung 不bất 應ưng 住trụ 。 地địa 種chủng 。 水thủy 。 火hỏa 。 風phong 。 空không 。 識thức 種chủng 中trung 不bất 應ưng 住trụ 。 無vô 明minh 乃nãi 至chí 老lão 死tử 。 中trung 不bất 應ưng 住trụ 。
何hà 以dĩ 故cố 。 世Thế 尊Tôn 。 色sắc 。 色sắc 相tướng 空không 。 受thọ 。 想tưởng 。 行hành 。 識thức 。 識thức 相tương/tướng 空không 。
世Thế 尊Tôn 。 色sắc 空không 。 不bất 名danh 為vi 色sắc 。 離ly 空không 亦diệc 無vô 色sắc 。 色sắc 即tức 是thị 空không 。 空không 即tức 是thị 色sắc 。 受thọ 。 想tưởng 。 行hành 。 識thức 空không 。 不bất 名danh 為vi 識thức 。 離ly 空không 亦diệc 無vô 識thức 。 識thức 即tức 是thị 空không 。 空không 即tức 是thị 識thức 。 乃nãi 至chí 老lão 死tử 。 老lão 死tử 相tướng 空không 。
世Thế 尊Tôn 。 老lão 死tử 空không 。 不bất 名danh 為vi 老lão 死tử 。 離ly 空không 亦diệc 無vô 老lão 死tử 。 老lão 死tử 即tức 是thị 空không 。 空không 即tức 是thị 老lão 死tử 。
世Thế 尊Tôn 。 以dĩ 是thị 因nhân 緣duyên 故cố 。 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 欲dục 行hành 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 不bất 應ưng 色sắc 中trung 住trụ 。 乃nãi 至chí 老lão 死tử 。 中trung 亦diệc 不bất 應ưng 住trụ 。
復phục 次thứ 。
世Thế 尊Tôn 。 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 欲dục 行hành 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 四tứ 念niệm 處xứ 中trung 不bất 應ưng 住trụ 。
何hà 以dĩ 故cố 。 四tứ 念niệm 處xứ 。 四tứ 念niệm 處xứ 相tương/tướng 空không 。
世Thế 尊Tôn 。 四tứ 念niệm 處xứ 空không 。 不bất 名danh 為vi 四tứ 念niệm 處xứ 。 離ly 空không 亦diệc 無vô 四tứ 念niệm 處xứ 。 四tứ 念Niệm 處Xứ 即tức 是thị 空không 。 空không 即tức 是thị 四tứ 念niệm 處xứ 。 乃nãi 至chí 十Thập 八Bát 不Bất 共Cộng 法Pháp 亦diệc 如như 是thị 。
世Thế 尊Tôn 。 以dĩ 是thị 因nhân 緣duyên 故cố 。 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 欲dục 行hành 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 四tứ 念niệm 處xứ 乃nãi 至chí 十Thập 八Bát 不Bất 共Cộng 法Pháp 。 中trung 不bất 應ưng 住trụ 。
復phục 次thứ 。
世Thế 尊Tôn 。 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 欲dục 行hành 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 檀Đàn 波Ba 羅La 蜜Mật 。 中trung 不bất 應ưng 住trụ 。 尸Thi 羅La 波Ba 羅La 蜜Mật 。 羼Sằn 提Đề 波Ba 羅La 蜜Mật 。 毘Tỳ 梨Lê 耶Da 波Ba 羅La 蜜Mật 。 禪Thiền 波Ba 羅La 蜜Mật 。 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 中trung 不bất 應ưng 住trụ 。
何hà 以dĩ 故cố 。 檀Đàn 波Ba 羅La 蜜Mật 。 檀Đàn 波Ba 羅La 蜜Mật 相tương/tướng 空không 。 乃nãi 至chí 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 相tướng 空không 。
世Thế 尊Tôn 。 檀Đàn 波Ba 羅La 蜜Mật 空không 。 不bất 名danh 為vì 檀Đàn 波Ba 羅La 蜜Mật 。 離ly 空không 亦diệc 無vô 。 檀Đàn 波Ba 羅La 蜜Mật 。 檀Đàn 波Ba 羅La 蜜Mật 即tức 是thị 空không 。 空không 即tức 是thị 檀Đàn 波Ba 羅La 蜜Mật 。 乃nãi 至chí 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 亦diệc 如như 是thị 。
世Thế 尊Tôn 。 以dĩ 是thị 因nhân 緣duyên 故cố 。 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 欲dục 行hành 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 不bất 應ưng 六Lục 波Ba 羅La 蜜Mật 中trung 住trụ 。
【# 論luận 】#
釋thích 曰viết 。
上thượng 須Tu 菩Bồ 提Đề 以dĩ
謙khiêm 讓nhượng 門môn
說thuyết 般Bát 若Nhã 。 雖tuy 言ngôn 不bất 說thuyết 。 而nhi 實thật 為vì 諸chư 菩Bồ 薩Tát 說thuyết 。 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。
今kim 須Tu 菩Bồ 提Đề 以dĩ
不bất 住trụ 門môn
直trực 為vi 菩Bồ 薩Tát 說thuyết 。 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。
般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật
有hữu 種chủng 種chủng 名danh 字tự 。
觀quán
修tu
相tương 應ứng
合hợp
入nhập
習tập
住trụ
等đẳng 。 是thị 皆giai 名danh 。
修tu 行hành 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật
但đãn 種chủng 種chủng 名danh 字tự 說thuyết 。 聞văn 者giả 歡hoan 喜hỷ 。
復phục 次thứ 。 小tiểu 有hữu 差sai 別biệt 。
行hành
名danh 聽thính 聞văn 。 誦tụng 讀đọc 。 書thư 寫tả 。 正chánh 憶ức 念niệm 。 說thuyết 。 思tư 惟duy 。 籌trù 量lượng 。 分phân 別biệt 。 修tu 習tập 等đẳng 。 乃nãi 至chí 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 。 總tổng 名danh 為vi 。
行hành
是thị 行hành 中trung 分phân 別biệt 故cố 。
初sơ 者giả 名danh
觀quán
如như 初sơ 始thỉ 見kiến 物vật 。 日nhật 日nhật 漸tiệm 學học 是thị 名danh 。
習tập
與dữ 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 相tướng 可khả 。 是thị 名danh 。
合hợp
隨tùy 順thuận 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 名danh 。
相tương 應ứng
通thông 徹triệt 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 是thị 名danh 為vi 。
入nhập
分phân 別biệt 取thủ 相tương/tướng 有hữu 是thị 事sự 。 名danh 為vi 。
念niệm
常thường 行hành 不bất 息tức 。 令linh 與dữ 相tương 似tự 。 是thị 名danh 為vi 。
學học
學học 已dĩ 。 巧xảo 方phương 便tiện 觀quán 。 知tri 是thị 非phi 得đắc 失thất 。 名danh 為vi 。
思tư 惟duy
以dĩ 禪thiền 定định 心tâm 共cộng 行hành 。 名danh 為vi 。
修tu
得đắc 是thị 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 道Đạo 不bất 失thất 。 是thị 名danh 。
住trụ
與dữ 住trụ 相tương 違vi 。 名danh 。
不bất 住trụ
問vấn 曰viết 。
先tiên 說thuyết 諸chư 法pháp 空không 。 即tức 是thị 不bất 住trụ 。 今kim 何hà 以dĩ 說thuyết 。
諸chư 法pháp 中trung 不bất 應ưng 住trụ
答đáp 曰viết 。
先tiên 雖tuy 說thuyết 。 著trước 法pháp 愛ái 心tâm 難nạn/nan 遣khiển 故cố 。 今kim 更cánh 說thuyết 。
復phục 次thứ 。 有hữu 無vô 相tướng 三tam 昧muội 。 入nhập 此thử 三tam 昧muội 。 於ư 一nhất 切thiết 法pháp 。 不bất 取thủ 相tương/tướng 而nhi 不bất 入nhập 滅diệt 定định 。 菩Bồ 薩Tát 智trí 慧tuệ 。 不bất 可khả 思tư 議nghị 。 雖tuy 不bất 取thủ 一nhất 切thiết 法pháp 相tương/tướng 。 而nhi 能năng 行hành 道Đạo 。 如như 鳥điểu 於ư 虛hư 空không 中trung 。 無vô 所sở 依y 而nhi 能năng 高cao 飛phi 。 菩Bồ 薩Tát 亦diệc 如như 是thị 。 於ư 諸chư 法pháp 中trung 不bất 住trụ 。 而nhi 能năng 行hành 菩Bồ 薩Tát 道Đạo 。
問vấn 曰viết 。
人nhân 心tâm 得đắc 緣duyên 便tiện 起khởi 。 云vân 何hà 菩Bồ 薩Tát 。 於ư 一nhất 切thiết 法pháp 。 不bất 住trụ 而nhi 不bất 入nhập 滅diệt 定định 中trung 。
答đáp 曰viết 。
此thử 中trung 須Tu 菩Bồ 提Đề 自tự 說thuyết 。 所sở 謂vị 。
色sắc 。 色sắc 相tướng 自tự 空không 。 色sắc 空không 為vi 非phi 色sắc 。 亦diệc 不bất 離ly 空không 有hữu 色sắc 。 色sắc 即tức 是thị 空không 。 空không 即tức 是thị 色sắc 。
是thị 義nghĩa 。 第đệ 二nhị 品phẩm 中trung 已dĩ 說thuyết 。 乃nãi 至chí 不bất 應ưng 。 六Lục 波Ba 羅La 蜜Mật 中trung 住trụ 。 亦diệc 如như 是thị 。 以dĩ 空không 故cố 無vô 所sở 住trụ 。
【# 經Kinh 】#
復phục 次thứ 。
世Thế 尊Tôn 。 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 欲dục 行hành 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 文văn 字tự 中trung 不bất 應ưng 住trụ 。 一nhất 字tự 門môn 。 二nhị 字tự 門môn 。 如như 是thị 種chủng 種chủng 。 字tự 門môn 中trung 不bất 應ưng 住trụ 。
何hà 以dĩ 故cố 。 諸chư 字tự 。 諸chư 字tự 相tương/tướng 空không 故cố 。 亦diệc 如như 上thượng 說thuyết 。
復phục 次thứ 。
世Thế 尊Tôn 。 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 欲dục 行hành 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 諸chư 神thần 通thông 中trung 不bất 應ưng 住trụ 。
何hà 以dĩ 故cố 。 諸chư 神thần 通thông 。 諸chư 神thần 通thông 相tương/tướng 空không 。 神thần 通thông 空không 不bất 名danh 為vi 神thần 通thông 。 離ly 空không 亦diệc 無vô 神thần 通thông 。 神thần 通thông 即tức 是thị 空không 。 空không 即tức 是thị 神thần 通thông 。
世Thế 尊Tôn 。 以dĩ 是thị 因nhân 緣duyên 故cố 。 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 欲dục 行hành 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 諸chư 神thần 通thông 中trung 不bất 應ưng 住trụ 。
【# 論luận 】#
釋thích 曰viết 。
有hữu 二nhị 種chủng 菩Bồ 薩Tát 。
一nhất 者giả 。 習tập 禪thiền 定định 。 二nhị 者giả 。 學học 讀đọc 。
坐tọa 禪thiền 者giả 。 生sanh 神thần 通thông 。 學học 讀đọc 者giả 。 知tri 分phân 別biệt 文văn 字tự 。
一nhất 字tự 門môn
者giả 。 一nhất 字tự 一nhất 語ngữ 。 如như 地địa 名danh 。
浮phù
二nhị 字tự 門môn
者giả 。 二nhị 字tự 一nhất 語ngữ 。 如như 水thủy 名danh 。
闍xà 藍lam
三tam 字tự 門môn
者giả 。 如như 水thủy 名danh 。
波ba 尸thi 藍lam
如như 是thị 等đẳng 。 種chủng 種chủng 字tự 門môn 。
復phục 次thứ 。 菩Bồ 薩Tát 聞văn 一nhất 字tự 。 即tức 入nhập 一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 實thật 相tướng 中trung 。 如như 聞văn 。
阿a
字tự 。 即tức 知tri 諸chư 法pháp 從tùng 本bổn 已dĩ 來lai 無vô 生sanh 。 如như 是thị 等đẳng 。
如như 聞văn
頭đầu 佉khư
一nhất 切thiết 法pháp 中trung 苦khổ 相tương 生sanh 。 即tức 時thời 生sanh 大đại 悲bi 心tâm 。
如như 聞văn
阿a 尼ni 吒tra
知tri 一nhất 切thiết 法pháp 無vô 常thường 相tương/tướng 。 即tức 時thời 入nhập 道đạo 聖thánh 行hành 。
餘dư 如như
文văn 字tự 陀đà 羅la 尼ni
中trung 廣quảng 說thuyết 。
神thần 通thông
義nghĩa 。 先tiên 已dĩ 說thuyết 。
是thị 二nhị 事sự 畢tất 竟cánh 空không 故cố 。 菩Bồ 薩Tát 不bất 於ư 中trung 住trụ 。
【# 經Kinh 】#
復phục 次thứ 。
世Thế 尊Tôn 。 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 欲dục 行hành 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 色sắc 是thị 無vô 常thường 。 不bất 應ưng 住trụ 。 受thọ 。 想tưởng 。 行hành 。 識thức 是thị 無vô 常thường 。 不bất 應ưng 住trụ 。
何hà 以dĩ 故cố 。 無vô 常thường 。 無vô 常thường 相tương/tướng 空không 。
世Thế 尊Tôn 。 無vô 常thường 空không 。 不bất 名danh 無vô 常thường 。 離ly 空không 亦diệc 無vô 無vô 常thường 。 無vô 常thường 即tức 是thị 空không 。 空không 即tức 是thị 無vô 常thường 。
世Thế 尊Tôn 。 以dĩ 是thị 因nhân 緣duyên 故cố 。 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 欲dục 行hành 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 色sắc 是thị 無vô 常thường 不bất 應ưng 住trụ 。 受thọ 。 想tưởng 。 行hành 。 識thức 是thị 無vô 常thường 不bất 應ưng 住trụ 。 色sắc 是thị 苦khổ 不bất 應ưng 住trụ 。 受thọ 。 想tưởng 。 行hành 。 識thức 是thị 苦khổ 不bất 應ưng 住trụ 。 色sắc 是thị 無vô 我ngã 不bất 應ưng 住trụ 。 受thọ 。 想tưởng 。 行hành 。 識thức 是thị 無vô 我ngã 不bất 應ưng 住trụ 。 色sắc 是thị 空không 不bất 應ưng 住trụ 。 受thọ 。 想tưởng 。 行hành 。 識thức 是thị 空không 不bất 應ưng 住trụ 。 色sắc 是thị 寂tịch 滅diệt 不bất 應ưng 住trụ 。 受thọ 。 想tưởng 。 行hành 。 識thức 是thị 寂tịch 滅diệt 不bất 應ưng 住trụ 。 色sắc 是thị 離ly 不bất 應ưng 住trụ 。 受thọ 。 想tưởng 。 行hành 。 識thức 是thị 離ly 不bất 應ưng 住trụ 。 亦diệc 如như 上thượng 說thuyết 。
復phục 次thứ 。
世Thế 尊Tôn 。 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 欲dục 行hành 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 如như 相tương/tướng 中trung 不bất 應ưng 住trụ 。
何hà 以dĩ 故cố 。 如như 相tương/tướng 。 如như 相tương/tướng 空không 。
世Thế 尊Tôn 。 如như 相tương/tướng 空không 不bất 名danh 為vi 如như 。 離ly 空không 亦diệc 無vô 如như 。 如như 即tức 是thị 空không 。 空không 即tức 是thị 如như 。
世Thế 尊Tôn 。 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 欲dục 行hành 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 法pháp 性tánh 。 法pháp 相tướng 。 法pháp 位vị 。 實thật 際tế 中trung 不bất 應ưng 住trụ 。
何hà 以dĩ 故cố 。 實thật 際tế 空không 。
世Thế 尊Tôn 。 實thật 際tế 空không 。 不bất 名danh 為vi 實thật 際tế 。 離ly 空không 亦diệc 無vô 實thật 際tế 。 實thật 際tế 即tức 是thị 空không 。 空không 即tức 是thị 實thật 際tế 。
復phục 次thứ 。
世Thế 尊Tôn 。 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 欲dục 行hành 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 一nhất 切thiết 陀đà 羅la 尼ni 。 門môn 中trung 不bất 應ưng 住trụ 。 一nhất 切thiết 三tam 昧muội 。 門môn 中trung 不bất 應ưng 住trụ 。
何hà 以dĩ 故cố 。 陀đà 羅la 尼ni 門môn 。 陀đà 羅la 尼ni 門môn 相tương/tướng 空không 。 三tam 昧muội 門môn 。 三tam 昧muội 門môn 相tương/tướng 空không 。
世Thế 尊Tôn 。 陀đà 羅la 尼ni 門môn 。 三tam 昧muội 門môn 空không 。 不bất 名danh 為vi 陀đà 羅la 尼ni 門môn 。 三tam 昧muội 門môn 。 離ly 空không 亦diệc 無vô 陀đà 羅la 尼ni 。 三tam 昧muội 門môn 。 陀đà 羅la 尼ni 。 三tam 昧muội 門môn 即tức 是thị 空không 。 空không 即tức 是thị 陀đà 羅la 尼ni 。 三tam 昧muội 門môn 。
世Thế 尊Tôn 。 以dĩ 是thị 因nhân 緣duyên 故cố 。 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 欲dục 行hành 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 乃nãi 至chí 陀đà 羅la 尼ni 。 三tam 昧muội 門môn 中trung 不bất 應ưng 住trụ 。
世Thế 尊Tôn 。 如như 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 欲dục 行hành 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 無vô 方phương 便tiện 故cố 。 以dĩ 吾ngô 我ngã 心tâm 。 於ư 色sắc 中trung 住trụ 。 是thị 菩Bồ 薩Tát 作tác 色sắc 行hành 。 以dĩ 吾ngô 我ngã 心tâm 。 於ư 受thọ 。 想tưởng 。 行hành 。 識thức 中trung 住trụ 。 是thị 菩Bồ 薩Tát 作tác 識thức 行hành 。 若nhược 菩Bồ 薩Tát 作tác 行hành 者giả 。 不bất 受thọ 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 亦diệc 不bất 具cụ 足túc 。 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 不bất 具cụ 足túc 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 故cố 。 不bất 能năng 得đắc 成thành 。 就tựu 薩Tát 婆Bà 若Nhã 。
世Thế 尊Tôn 。 如như 是thị 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 欲dục 行hành 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 無vô 方phương 便tiện 故cố 。 以dĩ 吾ngô 我ngã 心tâm 。 於ư 十thập 二nhị 入nhập 。 乃nãi 至chí 陀đà 羅la 尼ni 。 三tam 昧muội 門môn 中trung 住trụ 。 是thị 菩Bồ 薩Tát 作tác 十thập 二nhị 入nhập 乃nãi 至chí 作tác 陀đà 羅la 尼ni 。 三tam 昧muội 門môn 行hành 。 若nhược 菩Bồ 薩Tát 作tác 行hành 者giả 。 不bất 受thọ 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 亦diệc 不bất 具cụ 足túc 。 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 不bất 具cụ 足túc 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 故cố 。 不bất 能năng 得đắc 成thành 。 就tựu 薩Tát 婆Bà 若Nhã 。
何hà 以dĩ 故cố 。 色sắc 是thị 不bất 受thọ 。 受thọ 。 想tưởng 。 行hành 。 識thức 是thị 不bất 受thọ 。 色sắc 不bất 受thọ 則tắc 非phi 色sắc 。 性tánh 空không 故cố 。 受thọ 。 想tưởng 。 行hành 。 識thức 不bất 受thọ 則tắc 非phi 識thức 。 性tánh 空không 故cố 。 十thập 二nhị 入nhập 是thị 不bất 受thọ 。 乃nãi 至chí 陀đà 羅la 尼ni 。 三tam 昧muội 門môn 是thị 不bất 受thọ 。 十thập 二nhị 入nhập 不bất 受thọ 。 則tắc 非phi 十thập 二nhị 入nhập 。 乃nãi 至chí 陀đà 羅la 尼ni 。 三tam 昧muội 門môn 不bất 受thọ 。 則tắc 非phi 陀đà 羅la 尼ni 。 三tam 昧muội 門môn 。 性tánh 空không 故cố 。 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 亦diệc 不bất 受thọ 。 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 不bất 受thọ 。 則tắc 非phi 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 性tánh 空không 故cố 。 如như 是thị 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 欲dục 行hành 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 應ưng 觀quán 諸chư 法pháp 性tánh 空không 。 如như 是thị 觀quán 心tâm 無vô 行hành 處xứ 。 是thị 名danh 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 不bất 受thọ 三tam 昧muội 廣quảng 大đại 之chi 用dụng 。 不bất 與dữ 聲Thanh 聞Văn 。 辟Bích 支Chi 佛Phật 共cộng 。 是thị 薩Tát 婆Bà 若Nhã 慧tuệ 亦diệc 不bất 受thọ 。 內nội 空không 故cố 。 外ngoại 空không 。 內nội 外ngoại 空không 。 空không 空không 。 大đại 空không 。 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 空không 。 有hữu 為vi 空không 。 無vô 為vi 空không 。 畢tất 竟cánh 空không 。 無vô 始thỉ 空không 。 散tán 空không 。 性tánh 空không 。 自tự 相tương/tướng 空không 。 諸chư 法pháp 空không 。 不bất 可khả 得đắc 空không 。 無vô 法pháp 空không 。 有hữu 法pháp 空không 。 無vô 法pháp 有hữu 法pháp 空không 故cố 。
何hà 以dĩ 故cố 。 是thị 薩Tát 婆Bà 若Nhã 。 不bất 可khả 以dĩ 相tương/tướng 行hành 得đắc 。 相tương/tướng 行hành 有hữu 垢cấu 故cố 。 何hà 等đẳng 是thị 垢cấu 相tương/tướng 。 色sắc 相tướng 乃nãi 至chí 諸chư 陀đà 羅la 尼ni 。 三tam 昧muội 門môn 相tương/tướng 。 是thị 名danh 垢cấu 相tương/tướng 。 是thị 相tương/tướng 若nhược 受thọ 若nhược 修tu 。 可khả 得đắc 薩Tát 婆Bà 若Nhã 者giả 。
【# 論luận 】#
釋thích 曰viết 。
無vô 常thường 等đẳng 聖thánh 行hành 。 及cập 如như 。 法pháp 性tánh 。 實thật 際tế 。 陀đà 羅la 尼ni 。 三tam 昧muội 門môn 。 先tiên 已dĩ 說thuyết 。
問vấn 曰viết 。
垢cấu 法pháp 中trung 不bất 應ưng 住trụ 。 以dĩ 罪tội 故cố 。 善thiện 。 無vô 記ký 法pháp 中trung 何hà 故cố 不bất 應ưng 住trụ 。
答đáp 曰viết 。
是thị 雖tuy 非phi 罪tội 。 而nhi 生sanh 罪tội 因nhân 緣duyên 。 如như 佛Phật 此thử 中trung 說thuyết 。
有hữu 菩Bồ 薩Tát 以dĩ 吾ngô 我ngã 心tâm 。 行hành 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 住trụ 色sắc 中trung 著trước 色sắc 。 為vi 生sanh 色sắc 故cố 作tác 諸chư 業nghiệp 。 受thọ 。 想tưởng 。 行hành 。 識thức 亦diệc 如như 是thị 。 為vi 起khởi 五ngũ 眾chúng 故cố 行hành 。 是thị 為vi 不bất 取thủ 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。
是thị 人nhân 雖tuy 言ngôn
我ngã 行hành 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật
是thị 為vi 世thế 間gian 行hành 。 不bất 具cụ 足túc 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 故cố 。 不bất 能năng 至chí 一Nhất 切Thiết 智Trí 。 乃nãi 至chí 陀đà 羅la 尼ni 。 三tam 昧muội 門môn 。 亦diệc 如như 是thị 。
此thử 中trung 須Tu 菩Bồ 提Đề 自tự 說thuyết 不bất 住trụ 因nhân 緣duyên 。 所sở 謂vị 。
色sắc 是thị 不bất 受thọ 。 若nhược 色sắc 不bất 受thọ 則tắc 非phi 色sắc 。 性tánh 常thường 空không 故cố 。
問vấn 曰viết 。
是thị 色sắc 無vô 常thường 。 苦khổ 。 空không 等đẳng 。 過quá 罪tội 故cố 不bất 受thọ 。 譬thí 如như 熱nhiệt 金kim 丸hoàn 。 雖tuy 有hữu 金kim 可khả 貪tham 。 但đãn 以dĩ 熱nhiệt 故cố 知tri 不bất 可khả 取thủ 。 如như 是thị 者giả 有hữu 何hà 咎cữu 。 而nhi 強cường/cưỡng 破phá 五ngũ 眾chúng 法pháp 。
答đáp 曰viết 。
有hữu 二nhị 種chủng 著trước 。
一nhất 者giả 。 欲dục 著trước 。 二nhị 者giả 。 見kiến 著trước 。
有hữu 人nhân 觀quán 是thị 無vô 常thường 。 苦khổ 等đẳng 。 破phá 欲dục 著trước 。 得đắc 解giải 脫thoát 。 或hoặc 有hữu 人nhân 雖tuy 觀quán 無vô 常thường 等đẳng 。 猶do 著trước 法pháp 生sanh 見kiến 。 為vì 是thị 人nhân 故cố 。 分phân 別biệt 色sắc 相tướng 空không 。 如như 是thị 則tắc 離ly 見kiến 著trước 。
乃nãi 至chí 陀đà 羅la 尼ni 。 三tam 昧muội 門môn 。 亦diệc 如như 是thị 。
問vấn 曰viết 。
聲Thanh 聞Văn 。 辟Bích 支Chi 佛Phật 。 一nhất 切thiết 法pháp 不bất 受thọ 故cố 漏lậu 盡tận 。 此thử 中trung 云vân 何hà 說thuyết 。
不bất 受thọ 三tam 昧muội 。 不bất 與dữ 二Nhị 乘Thừa 共cộng 。
答đáp 曰viết 。
彼bỉ 雖tuy 有hữu 不bất 受thọ 三tam 昧muội 。 無vô 有hữu 廣quảng 大đại 之chi 用dụng 。 不bất 利lợi 不bất 深thâm 。 亦diệc 不bất 堅kiên 固cố 。
復phục 次thứ 。 聲Thanh 聞Văn 。 辟Bích 支Chi 佛Phật 漏lậu 盡tận 時thời 。 得đắc 諸chư 法pháp 不bất 受thọ 。 菩Bồ 薩Tát 久cửu 來lai 知tri 一nhất 切thiết 法pháp 不bất 受thọ 。 皆giai 如như 無Vô 餘Dư 涅Niết 槃Bàn 。 畢tất 竟cánh 空không 。 是thị 故cố 說thuyết 。
不bất 與dữ 二Nhị 乘Thừa 共cộng
復phục 次thứ 。 二Nhị 乘Thừa 有hữu 習tập 氣khí 。 有hữu 礙ngại 有hữu 障chướng 故cố 。 雖tuy 有hữu 無vô 受thọ 三tam 昧muội 。 不bất 清thanh 淨tịnh 。 如như 摩Ma 訶Ha 迦Ca 葉Diếp 。 聞văn 菩Bồ 薩Tát 伎kỹ 樂nhạc 。 於ư 坐tọa 處xứ 不bất 能năng 自tự 安an 。 諸chư 菩Bồ 薩Tát 問vấn 言ngôn 。
汝nhữ 頭đầu 陀đà 第đệ 一nhất 。 何hà 故cố 欲dục 起khởi 似tự 舞vũ 。
迦Ca 葉Diếp 答đáp 言ngôn 。
我ngã 於ư 人nhân 天thiên 五ngũ 欲dục 中trung 永vĩnh 離ly 不bất 動động 。 此thử 是thị 大đại 菩Bồ 薩Tát 。 福phước 德đức 業nghiệp 因nhân 緣duyên 變biến 化hóa 力lực 。 我ngã 未vị 能năng 忍nhẫn 。 如như 須Tu 彌Di 山Sơn 王Vương 。 四tứ 面diện 風phong 起khởi 。 皆giai 能năng 堪kham 忍nhẫn 。 若nhược 隨tùy 嵐lam 風phong 至chí 。 不bất 能năng 自tự 安an 。
聲Thanh 聞Văn 。 辟Bích 支Chi 佛Phật 習tập 氣khí 。 於ư 菩Bồ 薩Tát 為vi 煩phiền 惱não 。
復phục 次thứ 。 此thử 無vô 受thọ 三tam 昧muội 。 惟duy 佛Phật 遍biến 知tri 。 菩Bồ 薩Tát 求cầu 佛Phật 道đạo 故cố 。 雖tuy 不bất 能năng 遍biến 。 而nhi 勝thắng 於ư 二Nhị 乘Thừa 。 以dĩ 是thị 故cố 說thuyết 。
不bất 與dữ 二Nhị 乘Thừa 共cộng
以dĩ 人nhân 貴quý 重trọng 是thị 不bất 受thọ 三tam 昧muội 而nhi 生sanh 著trước 心tâm 。 是thị 故cố 須Tu 菩Bồ 提Đề 說thuyết 。
不bất 但đãn 是thị 三tam 昧muội 不bất 受thọ 。 色sắc 乃nãi 至chí 一Nhất 切Thiết 種Chủng 智Trí 皆giai 不bất 受thọ 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 須Tu 菩Bồ 提Đề 自tự 說thuyết 因nhân 緣duyên 。 所sở 謂vị 。
十thập 八bát 空không 故cố 不bất 受thọ
問vấn 曰viết 。
何hà 以dĩ 故cố 用dụng 是thị 十thập 八bát 空không 觀quán 。 諸chư 法pháp 皆giai 空không 。
答đáp 曰viết 。
此thử 中trung 須Tu 菩Bồ 提Đề 自tự 說thuyết 因nhân 緣duyên 。
取thủ 相tương/tướng 著trước 故cố 。 生sanh 諸chư 結kết 使sử 。
相tương/tướng
者giả 。 色sắc 乃nãi 至chí 陀đà 羅la 尼ni 門môn 。 諸chư 三tam 昧muội 門môn 相tương/tướng 。 皆giai 是thị 煩phiền 惱não 根căn 本bổn 。 若nhược 佛Phật 法Pháp 中trung 。 乃nãi 至chí 無vô 有hữu 。 法pháp 微vi 相tương/tướng 可khả 取thủ 者giả 。
【# 經Kinh 】#
先tiên 尼ni 梵Phạm 志Chí 於ư 一Nhất 切Thiết 智Trí 中trung 。 終chung 不bất 生sanh 信tín 。 云vân 何hà 為vi 信tín 。 信tín 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 分phân 別biệt 解giải 知tri 。 稱xưng 量lượng 思tư 惟duy 。 不bất 以dĩ 相tương/tướng 法pháp 。 不bất 以dĩ 無vô 相tướng 法pháp 。 如như 是thị 先tiên 尼ni 梵Phạm 志Chí 。 不bất 取thủ 相tương/tướng 。 住trụ 信tín 行hành 中trung 。 用dụng 性tánh 空không 智trí 。 入nhập 諸chư 法pháp 相tướng 。 不bất 受thọ 色sắc 。 不bất 受thọ 受thọ 。 想tưởng 。 行hành 。 識thức 。
何hà 以dĩ 故cố 。 諸chư 法pháp 自tự 相tướng 空không 故cố 。 不bất 可khả 得đắc 受thọ 。
是thị 先tiên 尼ni 梵Phạm 志Chí 非phi 內nội 觀quán 得đắc 故cố 見kiến 是thị 智trí 慧tuệ 。 非phi 外ngoại 觀quán 得đắc 故cố 見kiến 是thị 智trí 慧tuệ 。 非phi 內nội 非phi 外ngoại 。 觀quán 得đắc 故cố 見kiến 是thị 智trí 慧tuệ 。 亦diệc 不bất 無vô 智trí 。 慧tuệ 觀quán 得đắc 故cố 見kiến 是thị 智trí 慧tuệ 。
何hà 以dĩ 故cố 。 梵Phạm 志Chí 不bất 見kiến 是thị 法pháp 。 知tri 者giả 。 知tri 法pháp 。 知tri 處xứ 故cố 。
此thử 梵Phạm 志Chí 非phi 內nội 色sắc 中trung 見kiến 是thị 智trí 慧tuệ 。 非phi 內nội 受thọ 。 想tưởng 。 行hành 。 識thức 中trung 見kiến 是thị 智trí 慧tuệ 。 非phi 外ngoại 色sắc 中trung 見kiến 是thị 智trí 慧tuệ 。 非phi 外ngoại 受thọ 。 想tưởng 。 行hành 。 識thức 中trung 見kiến 是thị 智trí 慧tuệ 。 非phi 內nội 外ngoại 色sắc 中trung 見kiến 是thị 智trí 慧tuệ 。 非phi 內nội 外ngoại 受thọ 。 想tưởng 。 行hành 。 識thức 中trung 見kiến 是thị 智trí 慧tuệ 。 亦diệc 不bất 離ly 色sắc 。 受thọ 。 想tưởng 。 行hành 。 識thức 中trung 見kiến 是thị 智trí 慧tuệ 。 內nội 外ngoại 空không 故cố 。
先tiên 尼ni 梵Phạm 志Chí 此thử 中trung 心tâm 得đắc 信tín 解giải 於ư 一nhất 切thiết 智trí 。 以dĩ 是thị 故cố 。 梵Phạm 志Chí 信tín 諸chư 法pháp 實thật 相tướng 。 一nhất 切thiết 法pháp 不bất 可khả 得đắc 故cố 。 如như 是thị 信tín 解giải 已dĩ 。 無vô 法pháp 可khả 受thọ 。 諸chư 法pháp 無vô 相tướng 。 無vô 憶ức 念niệm 故cố 。 是thị 梵Phạm 志Chí 於ư 諸chư 法pháp 。 亦diệc 無vô 所sở 得đắc 。 若nhược 取thủ 。 若nhược 捨xả 。 取thủ 。 捨xả 不bất 可khả 得đắc 故cố 。 是thị 梵Phạm 志Chí 智trí 慧tuệ 亦diệc 不bất 念niệm 。 諸chư 法pháp 相tướng 不bất 念niệm 故cố 。
世Thế 尊Tôn 。 是thị 名danh 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 此thử 彼bỉ 岸ngạn 不bất 度độ 故cố 。 是thị 菩Bồ 薩Tát 色sắc 。 受thọ 。 想tưởng 。 行hành 。 識thức 不bất 受thọ 。 一nhất 切thiết 法pháp 不bất 受thọ 故cố 。 乃nãi 至chí 諸chư 陀đà 羅la 尼ni 。 三tam 昧muội 門môn 亦diệc 不bất 受thọ 。 一nhất 切thiết 法pháp 不bất 受thọ 故cố 。 是thị 菩Bồ 薩Tát 於ư 。 是thị 中trung 亦diệc 不bất 取thủ 涅Niết 槃Bàn 。 未vị 具cụ 足túc 四tứ 念niệm 處xứ 乃nãi 至chí 八Bát 聖Thánh 道Đạo 分phần/phân 。 未vị 具cụ 足túc 十Thập 力Lực 。 乃nãi 至chí 十Thập 八Bát 不Bất 共Cộng 法Pháp 。
何hà 以dĩ 故cố 。 是thị 四tứ 念niệm 處xứ 非phi 四tứ 念niệm 處xứ 。 乃nãi 至chí 十Thập 八Bát 不Bất 共Cộng 法Pháp 。 非phi 十Thập 八Bát 不Bất 共Cộng 法Pháp 。 是thị 諸chư 法pháp 非phi 法pháp 。 亦diệc 不bất 非phi 法pháp 。 是thị 名danh 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 色sắc 不bất 受thọ 乃nãi 至chí 十Thập 八Bát 不Bất 共Cộng 法Pháp 不bất 受thọ 。
【# 論luận 】#
問vấn 曰viết 。
此thử 中trung 何hà 因nhân 緣duyên 說thuyết 先tiên 尼ni 梵Phạm 志Chí 。
答đáp 曰viết 。
此thử 經Kinh 種chủng 種chủng 因nhân 緣duyên 說thuyết 法Pháp 空không 。 乃nãi 至chí 無vô 微vi 相tương/tướng 可khả 取thủ 。 人nhân 心tâm 疑nghi 怪quái 不bất 信tín 。 是thị 理lý 難nan 見kiến 。 以dĩ 畢tất 竟cánh 無vô 相tướng 故cố 。 以dĩ 是thị 故cố 須Tu 菩Bồ 提Đề 。 引dẫn 證chứng 小Tiểu 乘Thừa 中trung 尚thượng 有hữu 法pháp 空không 。 何hà 況huống 行hành 大Đại 乘Thừa 法Pháp 者giả 。 而nhi 不bất 信tín 法pháp 空không 。
復phục 次thứ 。 如như 刪san 若nhược 婆bà 婆Bà 羅La 門Môn 。 善thiện 知tri 一nhất 切thiết 智trí 人nhân 相tương/tướng 。 見kiến 菩Bồ 薩Tát 食thực 乳nhũ 糜mi 。 知tri 今kim 日nhật 當đương 成thành 佛Phật 。 先tiên 尼ni 。 是thị 其kỳ 舅cữu 也dã 。
耆kỳ 年niên 智trí 德đức 。 有hữu 大đại 名danh 聞văn 。 出xuất 家gia 廣quảng 讀đọc 。 一nhất 切thiết 經kinh 書thư 。 修tu 心tâm 坐tọa 禪thiền 學học 道Đạo 。
時thời 時thời 。 欲dục 求cầu 智trí 慧tuệ 故cố 。 往vãng 詣nghệ 論luận 議nghị 堂đường 。 諸chư 梵Phạm 志Chí 言ngôn 。
六lục 師sư 皆giai 自tự 稱xưng 一Nhất 切Thiết 智Trí 。 不Bất 蘭Lan 迦Ca 葉Diếp 。 有hữu 大đại 名danh 聞văn 。 是thị 大đại 眾chúng 師sư 。 其kỳ 弟đệ 子tử 死tử 。 若nhược 小tiểu 若nhược 大đại 。 皆giai 不bất 說thuyết 其kỳ 生sanh 處xứ 。 餘dư 五ngũ 師sư 弟đệ 子tử 死tử 。 若nhược 小tiểu 若nhược 大đại 。 皆giai 說thuyết 其kỳ 生sanh 處xứ 。 佛Phật 亦diệc 是thị 大đại 師sư 。 有hữu 大đại 名danh 聞văn 。 其kỳ 弟đệ 子tử 死tử 。 小tiểu 者giả 說thuyết 其kỳ 生sanh 處xứ 。 大đại 者giả 不bất 說thuyết 其kỳ 生sanh 處xứ 。 先tiên 尼ni 聞văn 已dĩ 。 異dị 時thời 詣nghệ 佛Phật 所sở 。 問vấn 訊tấn 已dĩ 。 一nhất 面diện 坐tọa 。
問vấn 佛Phật 言ngôn 。
佛Phật 聽thính 。 當đương 問vấn 。
佛Phật 言ngôn 。
恣tứ 汝nhữ 所sở 問vấn 。
先tiên 尼ni 言ngôn 。
昔tích 我ngã 一nhất 時thời 曾tằng 到đáo 論luận 堂đường 。 與dữ 諸chư 人nhân 論luận 議nghị 。 如như 昔tích 所sở 聞văn 。 具cụ 向hướng 佛Phật 說thuyết 。 是thị 時thời 我ngã 作tác 是thị 念niệm 。
佛Phật 法Pháp 說thuyết 弟đệ 子tử 小tiểu 者giả 更cánh 生sanh 。 大đại 者giả 不bất 生sanh 。 何hà 者giả 為vi 定định 。
佛Phật 告cáo 先tiên 尼ni 。
我ngã 法Pháp 甚thậm 深thâm 。 微vi 妙diệu 難nan 解giải 。 汝nhữ 等đẳng 長trường 夜dạ 。 著trước 諸chư 異dị 見kiến 。 異dị 欲dục 。 異dị 法pháp 。 汝nhữ 於ư 我ngã 法Pháp 。 不bất 能năng 自tự 見kiến 。
先tiên 尼ni 梵Phạm 志Chí 白bạch 佛Phật 言ngôn 。
我ngã 心tâm 敬kính 佛Phật 。 願nguyện 加gia 愍mẫn 念niệm 。 為vi 說thuyết 妙diệu 法Pháp 。 令linh 我ngã 於ư 坐tọa 得đắc 眼nhãn 。 無vô 令linh 空không 起khởi 。
佛Phật 問vấn 梵Phạm 志Chí 。
於ư 汝nhữ 意ý 云vân 何hà 。 汝nhữ 見kiến 是thị 色sắc 如như 去khứ 不phủ 。
答đáp 言ngôn 。
不phủ 也dã 。
受thọ 。 想tưởng 。 行hành 。 識thức 如như 去khứ 不phủ 。
答đáp 言ngôn 。
不phủ 也dã 。
色sắc 中trung 如như 去khứ 不phủ 。
答đáp 言ngôn 。
不phủ 也dã 。
受thọ 。 想tưởng 。 行hành 。 識thức 中trung 如như 去khứ 不phủ 。
答đáp 言ngôn 。
不phủ 也dã 。
離ly 色sắc 如như 去khứ 不phủ 。
答đáp 言ngôn 。
不phủ 也dã 。
離ly 受thọ 。 想tưởng 。 行hành 。 識thức 如như 去khứ 不phủ 。
答đáp 言ngôn 。
不phủ 也dã 。
汝nhữ 更cánh 見kiến 無vô 色sắc 。 無vô 受thọ 。 想tưởng 。 行hành 。 識thức 如như 去khứ 者giả 不phủ 。
答đáp 曰viết 。
不phủ 也dã 。
若nhược 汝nhữ 種chủng 種chủng 門môn 。 不bất 見kiến 如như 去khứ 者giả 。 應ưng 生sanh 疑nghi 言ngôn 。
佛Phật 法Pháp 何hà 者giả 為vi 定định 。
答đáp 曰viết 。
不bất 應ưng 。
佛Phật 告cáo 先tiên 尼ni 。
若nhược 我ngã 弟đệ 子tử 。 是thị 法pháp 中trung 不bất 了liễu 了liễu 知tri 者giả 。 說thuyết 有hữu 後hậu 生sanh 。 本bổn 來lai 有hữu 我ngã 慢mạn 等đẳng 殘tàn 故cố 。 若nhược 我ngã 弟đệ 子tử 。 了liễu 了liễu 解giải 知tri 是thị 義nghĩa 者giả 。 不bất 說thuyết 其kỳ 生sanh 處xứ 。 本bổn 來lai 我ngã 慢mạn 等đẳng 無vô 殘tàn 故cố 。
先tiên 尼ni 聞văn 是thị 已dĩ 。 即tức 時thời 得đắc 道Đạo 。 得đắc 道Đạo 已dĩ 。 從tùng 坐tọa 起khởi 。 白bạch 佛Phật 言ngôn 。
願nguyện 得đắc 出xuất 家gia 為vi 道đạo 。
即tức 時thời 鬢mấn 髮phát 自tự 墮đọa 。 便tiện 成thành 沙Sa 門Môn 。 不bất 久cửu 得đắc 阿A 羅La 漢Hán 。 從tùng 佛Phật 得đắc 眼nhãn 不bất 虛hư 故cố 。
是thị 經Kinh 論luận 議nghị 。
先tiên 尼ni 信tín 者giả 。 信tín 。
佛Phật 能năng 令linh 我ngã 得đắc 道Đạo
是thị 名danh 初sơ 信tín 。 然nhiên 後hậu 聞văn 佛Phật 破phá 吾ngô 我ngã 。 從tùng 本bổn 已dĩ 來lai 。 常thường 自tự 無vô 我ngã 。 無vô 我ngã 故cố 諸chư 法pháp 無vô 所sở 屬thuộc 。 如như 幻huyễn 。 如như 夢mộng 。 虛hư 誑cuống 不bất 實thật 。 不bất 可khả 得đắc 取thủ 。 得đắc 是thị 信tín 力lực 已dĩ 。 入nhập 諸chư 法pháp 實thật 相tướng 。 不bất 受thọ 色sắc 是thị 如như 去khứ 乃nãi 至chí 識thức 是thị 如như 去khứ 。
問vấn 曰viết 。
梵Phạm 志Chí 何hà 以dĩ 答đáp 佛Phật 。 皆giai 言ngôn 。
不phủ 也dã 。
答đáp 曰viết 。
梵Phạm 志Chí 本bổn 總tổng 相tương/tướng 為vi 我ngã 。 佛Phật 今kim 一nhất 一nhất 別biệt 問vấn 。 以dĩ 是thị 故cố 。 答đáp 佛Phật 言ngôn 。
不phủ 也dã 。
復phục 次thứ 。 梵Phạm 志Chí 聞văn 人nhân 二nhị 種chủng 說thuyết 我ngã 。
或hoặc 有hữu 說thuyết 五ngũ 眾chúng 即tức 是thị 我ngã 。 或hoặc 有hữu 說thuyết 離ly 五ngũ 眾chúng 別biệt 有hữu 我ngã 。
若nhược 五ngũ 眾chúng 即tức 是thị 我ngã 。 則tắc 無vô 別biệt 我ngã 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 我ngã 是thị 一nhất 。 眾chúng 是thị 五ngũ 。 一nhất 不bất 作tác 五ngũ 。 五ngũ 不bất 作tác 一nhất 。
復phục 次thứ 。 五ngũ 眾chúng 無vô 常thường 生sanh 滅diệt 相tương/tướng 。 五ngũ 眾chúng 是thị 我ngã 亦diệc 應ưng 生sanh 滅diệt 。 若nhược 生sanh 滅diệt 者giả 則tắc 失thất 罪tội 福phước 。
是thị 五ngũ 眾chúng 從tùng 。 因nhân 緣duyên 和hòa 合hợp 生sanh 。 不bất 自tự 在tại 。 我ngã 若nhược 爾nhĩ 者giả 。 何hà 用dụng 我ngã 為vi 。 不bất 自tự 在tại 故cố 。 如như 是thị 等đẳng 過quá 罪tội 故cố 。 不bất 得đắc 說thuyết 言ngôn 。
色sắc 如như 去khứ 。 受thọ 。 想tưởng 。 行hành 。 識thức 如như 去khứ 。
離ly 五ngũ 眾chúng 亦diệc 不bất 應ưng 有hữu 我ngã 。 無vô 相tướng 故cố 。 若nhược 知tri 。 見kiến 。 受thọ 等đẳng 。 是thị 皆giai 五ngũ 眾chúng 相tướng 。 非phi 是thị 我ngã 相tương/tướng 。 智trí 者giả 云vân 何hà 說thuyết 。
離ly 五ngũ 眾chúng 而nhi 有hữu 我ngã
以dĩ 是thị 故cố 言ngôn 。
不phủ 也dã 。
若nhược 有hữu 言ngôn 。
別biệt 更cánh 有hữu 我ngã 。 無vô 五ngũ 眾chúng 。
是thị 亦diệc 不bất 然nhiên 。 皆giai 是thị 顛điên 倒đảo 妄vọng 見kiến 分phân 別biệt 。
如như 是thị 種chủng 種chủng 。 因nhân 緣duyên 知tri 無vô 我ngã 。
我ngã
即tức 是thị
如như 去khứ
諸chư 法pháp 亦diệc 爾nhĩ 。 皆giai 同đồng 如như 去khứ 。 以dĩ 無vô 主chủ 故cố 。 法pháp 無vô 所sở 屬thuộc 。
復phục 次thứ 。 梵Phạm 志Chí 推thôi 求cầu 得đắc 道Đạo 智trí 慧tuệ 。 於ư 四tứ 處xứ 求cầu 之chi 。 皆giai 無vô 定định 相tương/tướng 。 所sở 謂vị 觀quán 自tự 身thân 五ngũ 眾chúng 名danh 為vi 內nội 。 外ngoại 觀quán 他tha 身thân 名danh 為vi 外ngoại 。 彼bỉ 此thử 名danh 為vi 內nội 外ngoại 。 是thị 三tam 種chủng 智trí 慧tuệ 不bất 得đắc 道Đạo 。 無vô 智trí 慧tuệ 亦diệc 不bất 得đắc 道Đạo 。
復phục 次thứ 。 內nội 者giả 內nội 六lục 入nhập 。 外ngoại 者giả 外ngoại 六lục 入nhập 。
復phục 次thứ 。 內nội 名danh 能năng 觀quán 智trí 慧tuệ 。 外ngoại 名danh 所sở 觀quán 處xứ 。
是thị 先tiên 尼ni 知tri 諸chư 觀quán 。 皆giai 有hữu 過quá 罪tội 。
何hà 以dĩ 故cố 。
內nội 以dĩ 智trí 慧tuệ 力lực 故cố 。 謂vị 外ngoại 諸chư 法pháp 是thị 常thường 。 無vô 常thường 。 有hữu 。 無vô 等đẳng 。 非phi 外ngoại 法pháp 有hữu 定định 相tương/tướng 。 若nhược 有hữu 定định 相tương/tướng 。 則tắc 無vô 智trí 用dụng 。
又hựu 此thử 智trí 慧tuệ 。 從tùng 外ngoại 法pháp 因nhân 緣duyên 生sanh 。 外ngoại 法pháp 相tướng 不bất 定định 故cố 。 智trí 慧tuệ 亦diệc 不bất 定định 。
如như 稱xưng 為vi 物vật 故cố 。 物vật 為vi 稱xưng 故cố 。 二nhị 事sự 相tướng 待đãi 。 若nhược 離ly 物vật 無vô 稱xưng 。 離ly 稱xưng 無vô 物vật 。 無vô 量lượng 教giáo 智trí 名danh 。 得đắc 道Đạo 方phương 便tiện 。 得đắc 名danh 得đắc 聖thánh 道Đạo 果quả 。
復phục 次thứ 。 略lược 說thuyết 實thật 智trí 慧tuệ 義nghĩa 。 所sở 謂vị 不bất 見kiến 。 內nội 五ngũ 眾chúng 中trung 。 不bất 見kiến 外ngoại 五ngũ 眾chúng 中trung 。 亦diệc 不bất 見kiến 內nội 外ngoại 五ngũ 眾chúng 中trung 。 亦diệc 不bất 見kiến 離ly 五ngũ 眾chúng 中trung 。 見kiến 是thị 智trí 慧tuệ 為vi 實thật 。
以dĩ 無vô 常thường 智trí 慧tuệ 觀quán 五ngũ 眾chúng 無vô 常thường 。 是thị 智trí 慧tuệ 從tùng 因nhân 緣duyên 和hòa 合hợp 。 故cố 有hữu 不bất 實thật 。 著trước 觀quán 者giả 邪tà 見kiến 。 不bất 著trước 者giả 得đắc 道Đạo 。 若nhược 無vô 常thường 相tương/tướng 是thị 實thật 者giả 。 何hà 故cố 著trước 而nhi 不bất 得đắc 道Đạo 。
以dĩ 是thị 故cố 。 一nhất 切thiết 內nội 外ngoại 不bất 見kiến 定định 智trí 慧tuệ 。 若nhược 離ly 是thị 無vô 常thường 等đẳng 觀quán 得đắc 道Đạo 者giả 。 一nhất 切thiết 凡phàm 人nhân 亦diệc 應ưng 得đắc 道Đạo 。 以dĩ 是thị 故cố 說thuyết 。
離ly 是thị 智trí 慧tuệ 。 亦diệc 無vô 所sở 得đắc 。
爾nhĩ 時thời 梵Phạm 志Chí 以dĩ 是thị 智trí 慧tuệ 。 於ư 一nhất 切thiết 法pháp 中trung 。 心tâm 得đắc 遠viễn 離ly 。 於ư 智trí 慧tuệ 亦diệc 復phục 遠viễn 離ly 。 一nhất 切thiết 我ngã 見kiến 等đẳng 取thủ 相tương/tướng 邪tà 見kiến 。 一nhất 切thiết 皆giai 滅diệt 。 亦diệc 不bất 從tùng 無vô 智trí 得đắc 。
爾nhĩ 時thời 梵Phạm 志Chí 歡hoan 喜hỷ 。 觀quán 無vô 量lượng 法pháp 性tánh 相tướng 。 佛Phật 真chân 為vi 大đại 師sư 。
不bất 捨xả
者giả 。 諸chư 法pháp 中trung 皆giai 有hữu 助trợ 道Đạo 力lực 故cố 。
不bất 受thọ
者giả 。 諸chư 法pháp 實thật 相tướng 。 畢tất 竟cánh 空không 無vô 所sở 得đắc 故cố 不bất 受thọ 。
復phục 次thứ 。 諸chư 結kết 使sử 煩phiền 惱não 。 顛điên 倒đảo 虛hư 妄vọng 。 故cố 無vô 所sở 捨xả 。 但đãn 知tri 諸chư 法pháp 如như 實thật 相tướng 。 無vô 相tướng 。 無vô 憶ức 念niệm 故cố 。 是thị 名danh 。
菩Bồ 薩Tát 不bất 受thọ 。 不bất 捨xả 波Ba 羅La 蜜Mật 。
名danh 為vi 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 此thử 彼bỉ 岸ngạn 不bất 度độ 故cố 。 世thế 間gian 即tức 是thị 涅Niết 槃Bàn 相tương/tướng 。 涅Niết 槃Bàn 相tương/tướng 即tức 是thị 世thế 間gian 相tương/tướng 。 一nhất 相tương/tướng 。 所sở 謂vị 無vô 相tướng 。 若nhược 如như 是thị 知tri 。 應ưng 當đương 滅diệt 。 以dĩ 未vị 具cụ 足túc 諸chư 功công 德đức 故cố 不bất 滅diệt 。 大đại 慈từ 悲bi 。 本bổn 願nguyện 力lực 故cố 不bất 滅diệt 。 雖tuy 求cầu 佛Phật 道Đạo 。 於ư 此thử 法Pháp 中trung 。 亦diệc 無vô 好hảo 醜xú 相tương 及cập 受thọ 捨xả 相tương/tướng 。 以dĩ 是thị 故cố 。 非phi 法pháp 。 亦diệc 非phi 非phi 法pháp 。 是thị 名danh 。
菩Bồ 薩Tát 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 一nhất 切thiết 相tương/tướng 不bất 受thọ 。
大Đại 智Trí 度Độ 論Luận 卷quyển 第đệ 四tứ 十thập 二nhị