Đại Trí Độ Luận – Quyển 37

大Đại 智Trí 度Độ 論Luận
Quyển 37
龍Long 樹Thụ 菩Bồ 薩Tát 造Tạo 後Hậu 秦Tần 鳩Cưu 摩Ma 羅La 什Thập 譯Dịch

大Đại 智Trí 度Độ 論Luận 釋Thích 習Tập 相Tương 應Ứng 品Phẩm 第đệ 三tam 之chi 餘dư (# 卷quyển 三tam 十thập 七thất )#

聖thánh 者giả 龍long 樹thụ 造tạo

後hậu 秦tần 龜quy 茲tư 國quốc 三Tam 藏Tạng 鳩Cưu 摩Ma 羅La 什Thập 譯dịch

【# 經Kinh 】#

復phục 次thứ 。 舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 行hành 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 薩Tát 婆Bà 若Nhã 不bất 與dữ 過quá 去khứ 世thế 合hợp 。

何hà 以dĩ 故cố 。 過quá 去khứ 世thế 不bất 可khả 見kiến 。 何hà 況huống 薩Tát 婆Bà 若Nhã 與dữ 過quá 去khứ 世thế 合hợp 。

薩Tát 婆Bà 若Nhã 不bất 與dữ 未vị 來lai 世thế 合hợp 。

何hà 以dĩ 故cố 。 未vị 來lai 世thế 不bất 可khả 見kiến 。 何hà 況huống 薩Tát 婆Bà 若Nhã 與dữ 未vị 來lai 世thế 合hợp 。

薩Tát 婆Bà 若Nhã 不bất 與dữ 現hiện 在tại 世thế 合hợp 。

何hà 以dĩ 故cố 。 現hiện 在tại 世thế 不bất 可khả 見kiến 。 何hà 況huống 薩Tát 婆Bà 若Nhã 與dữ 現hiện 在tại 世thế 合hợp 。

舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 如như 是thị 習tập 應ưng 。 是thị 名danh 與dữ 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 相tướng 應ưng 。

【# 論luận 】#

釋thích 曰viết 。

菩Bồ 薩Tát 行hành 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 不bất 觀quán 薩Tát 婆Bà 若Nhã 與dữ 過quá 去khứ 世thế 同đồng 。

何hà 以dĩ 故cố 。

過quá 去khứ 世thế 是thị 虛hư 妄vọng 。 薩Tát 婆Bà 若Nhã 是thị 實thật 法pháp 。 過quá 去khứ 世thế 是thị 生sanh 滅diệt 相tướng 。 薩Tát 婆Bà 若Nhã 非phi 生sanh 滅diệt 相tương/tướng 。

過quá 去khứ 世thế 及cập 法pháp 求cầu 覓mịch 不bất 可khả 得đắc 。 何hà 況huống 薩Tát 婆Bà 若Nhã 與dữ 過quá 去khứ 世thế 合hợp 。

復phục 次thứ 。 佛Phật 自tự 說thuyết 因nhân 緣duyên 。

菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 行hành 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 不bất 見kiến 過quá 去khứ 世thế 。 何hà 況huống 薩Tát 婆Bà 若Nhã 與dữ 過quá 去khứ 世thế 合hợp 。

未vị 來lai 。 現hiện 在tại 世thế 亦diệc 如như 是thị 。 未vị 來lai 世thế 除trừ 生sanh 滅diệt 相tương/tướng 。 其kỳ 餘dư 義nghĩa 同đồng 。

復phục 次thứ 。 以dĩ 時thời 故cố 說thuyết 有hữu 三tam 世thế 。

過quá 去khứ 。 未vị 來lai 。 現hiện 在tại 。

時thời

義nghĩa 。 如như 。

一nhất 時thời

中trung 說thuyết 。

復phục 次thứ 。 薩Tát 婆Bà 若Nhã 是thị 十thập 方phương 三tam 世thế 諸chư 佛Phật 。 真chân 實thật 智trí 慧tuệ 。 三tam 世thế 者giả 。 從tùng 凡phàm 夫phu 虛hư 妄vọng 生sanh 。 云vân 何hà 與dữ 薩Tát 婆Bà 若Nhã 合hợp 。 譬thí 如như 真chân 金kim 。 不bất 與dữ 弊tệ 鐵thiết 同đồng 相tương/tướng 。

問vấn 曰viết 。

如như 〈# 隨tùy 喜hỷ 品phẩm 〉# 中trung 說thuyết 。

菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 念niệm 過quá 去khứ 。 現hiện 在tại 諸chư 佛Phật 。 薩Tát 婆Bà 若Nhã 智Trí 。 慧tuệ 等đẳng 諸chư 功công 德đức 。 迴hồi 向hướng 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 。

云vân 何hà 言ngôn 。

過quá 去khứ 。 現hiện 在tại 世thế 不bất 與dữ 薩Tát 婆Bà 若Nhã 合hợp 。

答đáp 曰viết 。

若nhược 以dĩ 著trước 心tâm 取thủ 相tương/tướng 念niệm 。 薩Tát 婆Bà 若Nhã 者giả 。 不bất 名danh 迴hồi 向hướng 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 。 譬thí 如như 雜tạp 毒độc 食thực 。 初sơ 雖tuy 香hương 美mỹ 。 後hậu 不bất 便tiện 身thân 。 若nhược 菩Bồ 薩Tát 分phân 別biệt 過quá 去khứ 。 現hiện 在tại 諸chư 佛Phật 。 薩Tát 婆Bà 若Nhã 者giả 。 應ưng 與dữ 三tam 世thế 合hợp 。 今kim 不bất 取thủ 相tướng 故cố 。 則tắc 無vô 有hữu 合hợp 。

問vấn 曰viết 。

菩Bồ 薩Tát 亦diệc 念niệm

未vị 來lai 世thế 當đương 成thành 佛Phật 薩Tát 婆Bà 若Nhã

亦diệc 自tự 念niệm 。

我ngã 當đương 得đắc 薩Tát 婆Bà 若Nhã

是thị 名danh 。

與dữ 未vị 來lai 世thế 薩Tát 婆Bà 若Nhã 合hợp

云vân 何hà 言ngôn 。

不bất 合hợp

答đáp 曰viết 。

薩Tát 婆Bà 若Nhã 過quá 三tam 界giới 。 出xuất 三tam 世thế 。 畢tất 竟cánh 清thanh 淨tịnh 相tương/tướng 。 行hành 者giả 但đãn 以dĩ 。 憶ức 想tưởng 分phân 別biệt 。

我ngã 當đương 得đắc 是thị 薩Tát 婆Bà 若Nhã 。

如như 世thế 間gian 法pháp 。 憶ức 想tưởng 當đương 有hữu 所sở 得đắc 。 而nhi 是thị 事sự 未vị 生sanh 未vị 有hữu 。

時thời 節tiết 未vị 至chí 。 因nhân 緣duyên 未vị 會hội 。 都đô 無vô 處xứ 所sở 。 云vân 何hà 當đương 與dữ 合hợp 。

如như 明minh 當đương 服phục 蘇tô 。 今kim 已dĩ 憶ức 臭xú 。

又hựu 如như 迦ca 栴chiên 延diên 弟đệ 子tử 輩bối 言ngôn 。

未vị 來lai 世thế 中trung 。 菩Bồ 提Đề 語ngứ 菩Bồ 薩Tát 言ngôn 。

若nhược 能năng 修tu 相tướng 好hảo 身thân 者giả 。 我ngã 當đương 來lai 處xứ 之chi 。

如như 貴quý 家gia 女nữ 。 自tự 恣tứ 無vô 難nan 。 遣khiển 使sứ 語ngữ 貧bần 家gia 子tử 言ngôn 。

汝nhữ 好hảo/hiếu 莊trang 嚴nghiêm 房phòng 舍xá 幃vi 帳trướng 。 種chủng 種chủng 備bị 具cụ 。 我ngã 當đương 來lai 處xứ 汝nhữ 家gia 中trung 。

如như 是thị 說thuyết 者giả 。 是thị 不bất 如như 法Pháp 。

以dĩ 是thị 故cố 。 不bất 得đắc 以dĩ 薩Tát 婆Bà 若Nhã 與dữ 三tam 世thế 合hợp 。

問vấn 曰viết 。

餘dư 法pháp 甚thậm 多đa 。 何hà 以dĩ 但đãn 說thuyết 薩Tát 婆Bà 若Nhã 。

答đáp 曰viết 。

是thị 薩Tát 婆Bà 若Nhã 。 菩Bồ 薩Tát 所sở 歸quy 趣thú 。 深thâm 心tâm 欲dục 得đắc 。 於ư 三tam 世thế 中trung 求cầu 索sách 故cố 。

問vấn 曰viết 。

何hà 以dĩ 不bất 於ư 有hữu 為vi 。 無vô 為vi 法Pháp 中trung 求cầu 。

答đáp 曰viết 。

後hậu 當đương 說thuyết 一nhất 切thiết 法pháp 中trung 求cầu 。

【# 經Kinh 】#

復phục 次thứ 。 舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 行hành 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 色sắc 不bất 與dữ 薩Tát 婆Bà 若Nhã 合hợp 。 色sắc 不bất 可khả 見kiến 故cố 。 受thọ 。 想tưởng 。 行hành 。 識thức 亦diệc 如như 是thị 。

眼nhãn 不bất 與dữ 薩Tát 婆Bà 若Nhã 合hợp 。 眼nhãn 不bất 可khả 見kiến 故cố 。 耳nhĩ 。 鼻tị 。 舌thiệt 。 身thân 。 意ý 亦diệc 如như 是thị 。

色sắc 不bất 與dữ 薩Tát 婆Bà 若Nhã 合hợp 。 色sắc 不bất 可khả 見kiến 故cố 。 聲thanh 。 香hương 。 味vị 。 觸xúc 。 法Pháp 亦diệc 如như 是thị 。

舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 如như 是thị 習tập 應ưng 。 名danh 與dữ 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 相tướng 應ưng 。

【# 論luận 】#

問vấn 曰viết 。

何hà 以dĩ 但đãn 說thuyết 五ngũ 眾chúng 。 十thập 二nhị 入nhập 。 不bất 說thuyết 十thập 八bát 界giới 。 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。

答đáp 曰viết 。

應ưng 當đương 說thuyết 。 或hoặc 時thời 誦tụng 者giả 忘vong 失thất 。 何hà 以dĩ 知tri 之chi 。

佛Phật 所sở 說thuyết 五ngũ 眾chúng 。 十thập 二nhị 入nhập 。 十thập 八bát 界giới 。 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。 事sự 。 垢cấu 。 淨tịnh 。

五ngũ 眾chúng 。 十thập 八bát 界giới 。 十thập 二nhị 入nhập 。 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 名danh 為vi 事sự 。 不bất 定định 是thị 垢cấu 。 不bất 定định 是thị 淨tịnh 。 是thị 中trung 或hoặc 有hữu 結kết 使sử 生sanh 。 或hoặc 有hữu 善thiện 法Pháp 生sanh 。 如như 田điền 定định 能năng 生sanh 物vật 。 隨tùy 種chủng 皆giai 生sanh 。 眾chúng 。 界giới 。 入nhập 。 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。 是thị 為vi 事sự 。 六Lục 波Ba 羅La 蜜Mật 。 乃nãi 至chí 一Nhất 切Thiết 種Chủng 智Trí 。 是thị 為vi 淨tịnh 種chủng 。

所sở 以dĩ 不bất 說thuyết 垢cấu 者giả 。 是thị 菩Bồ 薩Tát 結kết 使sử 已dĩ 薄bạc 。 不bất 以dĩ 自tự 惱não 。 是thị 故cố 不bất 說thuyết 。

又hựu 菩Bồ 薩Tát 智trí 慧tuệ 深thâm 入nhập 。 解giải 諸chư 法pháp 空không 。 無vô 諸chư 煩phiền 惱não 。 但đãn 集tập 諸chư 功công 德đức 。

以dĩ 是thị 故cố 。 應ưng 說thuyết 十thập 八bát 界giới 。 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。

如như 色sắc 等đẳng 事sự 中trung 不bất 應ưng 有hữu 薩Tát 婆Bà 若Nhã 合hợp 。

所sở 以dĩ 者giả 何hà 。

是thị 薩Tát 婆Bà 若Nhã 。 三tam 世thế 中trung 不bất 可khả 得đắc 故cố 。 色sắc 等đẳng 事sự 中trung 。 亦diệc 不bất 可khả 得đắc 。 是thị 皆giai 世thế 間gian 因nhân 緣duyên 和hòa 合hợp 。 無vô 有hữu 定định 性tánh 。

【# 經Kinh 】#

復phục 次thứ 。 舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 行hành 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 檀Đàn 波Ba 羅La 蜜Mật 。 不bất 與dữ 薩Tát 婆Bà 若Nhã 合hợp 。 檀Đàn 波Ba 羅La 蜜Mật 。 不bất 可khả 見kiến 故cố 。 乃nãi 至chí 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 亦diệc 如như 是thị 。 四tứ 念niệm 處xứ 不bất 與dữ 薩Tát 婆Bà 若Nhã 合hợp 。 四tứ 念niệm 處xứ 不bất 可khả 見kiến 故cố 。 乃nãi 至chí 八Bát 聖Thánh 道Đạo 。 分phần/phân 亦diệc 如như 是thị 。

【# 論luận 】#

問vấn 曰viết 。

五ngũ 眾chúng 等đẳng 是thị 世thế 間gian 法pháp 。 可khả 不bất 與dữ 薩Tát 婆Bà 若Nhã 合hợp 。 六Lục 波Ba 羅La 蜜Mật 。 云vân 何hà 不bất 與dữ 合hợp 。

答đáp 曰viết 。

六Lục 波Ba 羅La 蜜Mật 有hữu 二nhị 種chủng 。

一nhất 者giả 。 世thế 間gian 。 二nhị 者giả 。 出xuất 世thế 間gian 。

為vi 世thế 間gian 檀Đàn 波Ba 羅La 蜜Mật 故cố 。 說thuyết 不bất 與dữ 合hợp 。 出xuất 世thế 間gian 檀Đàn 波Ba 羅La 蜜Mật 。 應ưng 與dữ 合hợp 。

復phục 次thứ 。 菩Bồ 薩Tát 行hành 六Lục 波Ba 羅La 蜜Mật 。 漏lậu 結kết 未vị 盡tận 。 不bất 得đắc 與dữ 佛Phật 薩Tát 婆Bà 若Nhã 合hợp 。

復phục 次thứ 。 佛Phật 說thuyết 六Lục 波Ba 羅La 蜜Mật 空không 。 尚thượng 不bất 可khả 見kiến 。 何hà 況huống 與dữ 薩Tát 婆Bà 若Nhã 合hợp 。

三Tam 十Thập 七Thất 品Phẩm 亦diệc 如như 是thị 。

問vấn 曰viết 。

是thị 六Lục 波Ba 羅La 蜜Mật 。 雜tạp 有hữu 道đạo 。 俗tục 故cố 。 三Tam 十Thập 七Thất 品Phẩm 。 趣thú 涅Niết 槃Bàn 道Đạo 。 云vân 何hà 不bất 合hợp 。

答đáp 曰viết 。

三Tam 十Thập 七Thất 品Phẩm 。 是thị 二Nhị 乘Thừa 法pháp 。 但đãn 為vì 涅Niết 槃Bàn 。 菩Bồ 薩Tát 為vi 佛Phật 道Đạo 。 是thị 故cố 不bất 合hợp 。

問vấn 曰viết 。

〈# 摩ma 訶ha 衍diễn 品phẩm 〉# 中trung 。 有hữu 三Tam 十Thập 七Thất 品Phẩm 。 亦diệc 是thị 菩Bồ 薩Tát 道đạo 。 云vân 何hà 不bất 與dữ 。 薩Tát 婆Bà 若Nhã 合hợp 。

答đáp 曰viết 。

有hữu 菩Bồ 薩Tát 以dĩ 著trước 心tâm 故cố 。 行hành 三Tam 十Thập 七Thất 品Phẩm 。 多đa 迴hồi 向hướng 涅Niết 槃Bàn 。 是thị 故cố 佛Phật 說thuyết 不bất 合hợp 。

【# 經Kinh 】#

佛Phật 十Thập 力Lực 。 乃nãi 至chí 十Thập 八Bát 不Bất 共Cộng 法Pháp 。 不bất 與dữ 薩Tát 婆Bà 若Nhã 合hợp 。 佛Phật 十Thập 力Lực 乃nãi 至chí 十Thập 八Bát 不Bất 共Cộng 法Pháp 。 不bất 可khả 見kiến 故cố 。 舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 如như 是thị 習tập 應ưng 。 是thị 名danh 與dữ 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 相tướng 應ưng 。

【# 論luận 】#

釋thích 曰viết 。

是thị 十Thập 力Lực 乃nãi 至chí 十Thập 八Bát 不Bất 共Cộng 法Pháp 。 雖tuy 是thị 妙diệu 法Pháp 。 為vì 薩Tát 婆Bà 若Nhã 故cố 行hành 。 以dĩ 菩Bồ 薩Tát 漏lậu 結kết 未vị 盡tận 。 故cố 不bất 應ưng 與dữ 薩Tát 婆Bà 若Nhã 合hợp 。

復phục 次thứ 。 佛Phật 十Thập 力Lực 等đẳng 法pháp 有hữu 三tam 種chủng 。

一nhất 者giả 。 菩Bồ 薩Tát 所sở 行hành 。 雖tuy 未vị 得đắc 佛Phật 道Đạo 。 漸tiệm 漸tiệm 修tu 習tập 。 二nhị 者giả 。 佛Phật 所sở 得đắc 。 而nhi 菩Bồ 薩Tát 憶ức 想tưởng 分phân 別biệt 求cầu 之chi 。 三tam 者giả 。 佛Phật 心tâm 所sở 得đắc 。

上thượng 二nhị 種chủng 不bất 應ưng 與dữ 合hợp 。 下hạ 一nhất 種chủng 雖tuy 可khả 合hợp 。 而nhi 菩Bồ 薩Tát 未vị 得đắc 。 是thị 故cố 不bất 合hợp 。

復phục 次thứ 。 空không 故cố 不bất 可khả 見kiến 。 不bất 可khả 見kiến 故cố 不bất 合hợp 。 是thị 以dĩ 皆giai 言ngôn 。

不bất 可khả 見kiến 故cố

【# 經Kinh 】#

復phục 次thứ 。 舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 行hành 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 佛Phật 不bất 與dữ 薩Tát 婆Bà 若Nhã 合hợp 。 薩Tát 婆Bà 若Nhã 不bất 與dữ 佛Phật 合hợp 。 菩Bồ 提Đề 不bất 與dữ 薩Tát 婆Bà 若Nhã 合hợp 。 薩Tát 婆Bà 若Nhã 不bất 與dữ 菩Bồ 提Đề 合hợp 。

【# 論luận 】#

問vấn 曰viết 。

菩Bồ 薩Tát 及cập 菩Bồ 薩Tát 法pháp 。 可khả 不bất 與dữ 薩Tát 婆Bà 若Nhã 合hợp 。 云vân 何hà 佛Phật 及cập 菩Bồ 提Đề 。 復phục 不bất 與dữ 合hợp 。

答đáp 曰viết 。

佛Phật 是thị 人nhân 。 薩Tát 婆Bà 若Nhã 是thị 法pháp 。 人nhân 是thị 假giả 名danh 。 法pháp 是thị 因nhân 緣duyên 。

眾chúng 生sanh 乃nãi 至chí 知tri 者giả 。 見kiến 者giả 無vô 故cố 。 佛Phật 亦diệc 無vô 。 眾chúng 生sanh 中trung 尊tôn 上thượng 第đệ 一nhất 。 是thị 名danh 為vi 佛Phật 。 是thị 故cố 不bất 合hợp 。

復phục 次thứ 。 得đắc 薩Tát 婆Bà 若Nhã 故cố 名danh 為vi 佛Phật 。 若nhược 佛Phật 得đắc 薩Tát 婆Bà 若Nhã 。 先tiên 以dĩ 是thị 佛Phật 。 不bất 須tu 薩Tát 婆Bà 若Nhã 。 若nhược 非phi 佛Phật 得đắc 。 薩Tát 婆Bà 若Nhã 者giả 。 何hà 以dĩ 言ngôn 。

佛Phật 得đắc 薩Tát 婆Bà 若Nhã

以dĩ 是thị 故cố 。 和hòa 合hợp 因nhân 緣duyên 生sanh 。 不bất 得đắc 言ngôn 先tiên 後hậu 。

復phục 次thứ 。 離ly 佛Phật 無vô 薩Tát 婆Bà 若Nhã 。 離ly 薩Tát 婆Bà 若Nhã 無vô 佛Phật 。 得đắc 薩Tát 婆Bà 若Nhã 故cố 名danh 佛Phật 。 佛Phật 所sở 有hữu 故cố 名danh 薩Tát 婆Bà 若Nhã 。

問vấn 曰viết 。

佛Phật 是thị 人nhân 故cố 可khả 不bất 與dữ 合hợp 。 菩Bồ 提Đề 是thị 無vô 上thượng 道Đạo 。 云vân 何hà 不bất 合hợp 。

答đáp 曰viết 。

菩Bồ 提Đề 名danh 為vì 佛Phật 智trí 慧tuệ 。 薩Tát 婆Bà 若Nhã 名danh 為vì 佛Phật 一Nhất 切Thiết 智Trí 慧tuệ 。 十Thập 力Lực 智trí 為vi 菩Bồ 提Đề 。 第đệ 十thập 一nhất 如như 實thật 智trí 名danh 。 為vì 薩Tát 婆Bà 若Nhã 。 二nhị 智trí 不bất 得đắc 一nhất 心tâm 中trung 生sanh 。

復phục 次thứ 。 是thị 十Thập 力Lực 等đẳng 諸chư 佛Phật 法Pháp 。 及cập 佛Phật 菩Bồ 提Đề 。 皆giai 是thị 菩Bồ 薩Tát 。 憶ức 想tưởng 分phân 別biệt 非phi 實thật 。 唯duy 佛Phật 所sở 得đắc 。 薩Tát 婆Bà 若Nhã 是thị 實thật 。 今kim 此thử 菩Bồ 提Đề 。 是thị 菩Bồ 薩Tát 菩Bồ 提Đề 。 是thị 心tâm 中trung 虛hư 妄vọng 未vị 實thật 。 云vân 何hà 與dữ 薩Tát 婆Bà 若Nhã 合hợp 。

復phục 次thứ 。 此thử 經Kinh 中trung 。 佛Phật 自tự 說thuyết 不bất 合hợp 因nhân 緣duyên 。

【# 經Kinh 】#

何hà 以dĩ 故cố 。 佛Phật 即tức 是thị 薩Tát 婆Bà 若Nhã 。 薩Tát 婆Bà 若Nhã 即tức 是thị 佛Phật 。 菩Bồ 提Đề 即tức 是thị 薩Tát 婆Bà 若Nhã 。 薩Tát 婆Bà 若Nhã 即tức 是thị 菩Bồ 提Đề 。 舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 行hành 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 如như 是thị 習tập 應ưng 。 是thị 名danh 與dữ 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 相tướng 應ưng 。

復phục 次thứ 。 舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 行hành 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 不bất 習tập 色sắc 有hữu 。 不bất 習tập 色sắc 無vô 。 受thọ 。 想tưởng 。 行hành 。 識thức 亦diệc 如như 是thị 。 不bất 習tập 色sắc 有hữu 常thường 。 不bất 習tập 色sắc 無vô 常thường 。 受thọ 。 想tưởng 。 行hành 。 識thức 亦diệc 如như 是thị 。 不bất 習tập 色sắc 苦khổ 。 不bất 習tập 色sắc 樂nhạo/nhạc/lạc 。 受thọ 。 想tưởng 。 行hành 。 識thức 亦diệc 如như 是thị 。 不bất 習tập 色sắc 我ngã 。 不bất 習tập 色sắc 非phi 我ngã 。 受thọ 。 想tưởng 。 行hành 。 識thức 亦diệc 如như 是thị 。 不bất 習tập 色sắc 寂tịch 滅diệt 。 不bất 習tập 色sắc 非phi 寂tịch 滅diệt 。 受thọ 。 想tưởng 。 行hành 。 識thức 亦diệc 如như 是thị 。 不bất 習tập 色sắc 空không 。 不bất 習tập 色sắc 非phi 空không 。 受thọ 。 想tưởng 。 行hành 。 識thức 亦diệc 如như 是thị 。 不bất 習tập 色sắc 有hữu 相tương/tướng 。 不bất 習tập 色sắc 無vô 相tướng 。 受thọ 。 想tưởng 。 行hành 。 識thức 亦diệc 如như 是thị 。 不bất 習tập 色sắc 有hữu 作tác 。 不bất 習tập 色sắc 無vô 作tác 。 受thọ 。 想tưởng 。 行hành 。 識thức 亦diệc 如như 是thị 。

是thị 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 行hành 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 時thời 。 不bất 作tác 是thị 念niệm 。

我ngã 行hành 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 不bất 行hành 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 非phi 行hành 非phi 不phủ 。 行hành 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。

舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 如như 是thị 習tập 應ưng 。 是thị 名danh 與dữ 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 相tướng 應ưng 。

【# 論luận 】#

釋thích 曰viết 。

若nhược 菩Bồ 薩Tát 觀quán 五ngũ 眾chúng 非phi 有hữu 。 非phi 無vô 。 於ư 是thị 亦diệc 不bất 著trước 。

爾nhĩ 時thời 與dữ 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 相tướng 應ưng 。

所sở 以dĩ 者giả 何hà 。

一nhất 切thiết 世thế 間gian 著trước 二nhị 見kiến 。

若nhược 有hữu 。 若nhược 無vô 。

順thuận 生sanh 死tử 流lưu 。 者giả 多đa 著trước 有hữu 。 逆nghịch 生sanh 死tử 流lưu 。 者giả 多đa 著trước 無vô 。 我ngã 見kiến 多đa 者giả 著trước 有hữu 。 邪tà 見kiến 多đa 者giả 著trước 無vô 。

復phục 次thứ 。 四tứ 見kiến 多đa 者giả 著trước 有hữu 。 邪tà 見kiến 多đa 者giả 著trước 無vô 。

二nhị 毒độc 多đa 者giả 著trước 有hữu 。 無vô 明minh 多đa 者giả 著trước 無vô 。

不bất 知tri 五ngũ 眾chúng 因nhân 緣duyên 集tập 生sanh 著trước 有hữu 。 不bất 知tri 集tập 者giả 著trước 無vô 。

近cận 惡ác 知tri 識thức 。 及cập 邪tà 見kiến 外ngoại 書thư 故cố 。 墮đọa 斷đoạn 滅diệt 。 無vô 罪tội 福phước 中trung 。 無vô 見kiến 者giả 著trước 無vô 。 餘dư 者giả 著trước 有hữu 。

或hoặc 有hữu 眾chúng 生sanh 。 謂vị 一nhất 切thiết 皆giai 空không 。 心tâm 著trước 是thị 空không 。 著trước 是thị 空không 故cố 。 名danh 為vi 。

無vô 見kiến

或hoặc 有hữu 眾chúng 生sanh 。 謂vị 一nhất 切thiết 六lục 根căn 所sở 知tri 法pháp 皆giai 有hữu 。 是thị 為vi 。

有hữu 見kiến

愛ái 多đa 者giả 著trước 有hữu 見kiến 。 見kiến 多đa 者giả 著trước 無vô 見kiến 。

如như 是thị 等đẳng 眾chúng 生sanh 著trước 有hữu 見kiến 。 無vô 見kiến 。

是thị 二nhị 種chủng 見kiến 。 虛hư 妄vọng 非phi 實thật 。 破phá 中trung 道đạo 。

譬thí 如như 人nhân 行hành 狹hiệp 道đạo 。 一nhất 邊biên 深thâm 水thủy 。 一nhất 邊biên 大đại 火hỏa 。 二nhị 邊biên 俱câu 死tử 。 著trước 有hữu 。 著trước 無vô 。 二nhị 事sự 俱câu 失thất 。

所sở 以dĩ 者giả 何hà 。

若nhược 諸chư 法pháp 定định 實thật 有hữu 。 則tắc 無vô 因nhân 緣duyên 。 若nhược 從tùng 因nhân 緣duyên 和hòa 合hợp 生sanh 。 是thị 法pháp 無vô 自tự 性tánh 。 若nhược 無vô 自tự 性tánh 即tức 是thị 空không 。

若nhược 無vô 法pháp 是thị 實thật 。 則tắc 無vô 罪tội 福phước 。 無vô 縛phược 無vô 解giải 。 亦diệc 無vô 諸chư 法pháp 。 種chủng 種chủng 之chi 異dị 。

復phục 次thứ 。 有hữu 見kiến 者giả 與dữ 無vô 見kiến 者giả 相tương 違vi 。 相tương 違vi 故cố 有hữu 是thị 非phi 。 是thị 非phi 故cố 共cộng 諍tranh 。 有hữu 諍tranh 故cố 起khởi 諸chư 結kết 使sử 。 結kết 使sử 故cố 生sanh 業nghiệp 。 生sanh 業nghiệp 故cố 開khai 惡ác 道đạo 門môn 。 實thật 相tướng 中trung 無vô 有hữu 相tương 違vi 。 是thị 非phi 。 鬪đấu 諍tranh 。

復phục 次thứ 。 著trước 有hữu 者giả 。 事sự 若nhược 無vô 常thường 。 則tắc 生sanh 憂ưu 惱não 。 若nhược 著trước 無vô 者giả 。 作tác 諸chư 罪tội 業nghiệp 。 死tử 墮đọa 地địa 獄ngục 受thọ 苦khổ 。

不bất 著trước 有hữu 無vô 者giả 。 無vô 有hữu 如như 是thị 。 等đẳng 種chủng 種chủng 過quá 失thất 。 應ưng 捨xả 是thị 則tắc 得đắc 實thật 。

復phục 次thứ 。 是thị 五ngũ 眾chúng 若nhược 常thường 。 若nhược 無vô 常thường 。 是thị 事sự 不bất 然nhiên 。

所sở 以dĩ 者giả 何hà 。

若nhược 五ngũ 眾chúng 常thường 。 則tắc 無vô 生sanh 無vô 滅diệt 。 無vô 生sanh 無vô 滅diệt 。 故cố 則tắc 無vô 罪tội 福phước 。 無vô 罪tội 福phước 故cố 則tắc 無vô 。 善thiện 惡ác 果quả 報báo 。 世thế 間gian 如như 涅Niết 槃Bàn 不bất 壞hoại 相tương/tướng 。 如như 是thị 妄vọng 語ngữ 。 誰thùy 當đương 信tín 者giả 。

現hiện 見kiến 死tử 亡vong 啼đề 哭khốc 。 是thị 則tắc 眾chúng 生sanh 無vô 常thường 。 如như 草thảo 木mộc 彫điêu 落lạc 。 華hoa 果quả 磨ma 滅diệt 。 是thị 則tắc 外ngoại 物vật 無vô 常thường 。 大đại 劫kiếp 盡tận 時thời 。 一nhất 切thiết 都đô 滅diệt 。 是thị 為vi 大đại 無vô 常thường 。

如như 是thị 等đẳng 種chủng 種chủng 因nhân 緣duyên 。 如như 是thị 五ngũ 眾chúng 常thường 不bất 可khả 得đắc 。

復phục 次thứ 。 無vô 常thường 破phá 常thường 。 不bất 應ưng 以dĩ 無vô 常thường 為vi 是thị 。

所sở 以dĩ 者giả 何hà 。

若nhược 諸chư 法pháp 無vô 常thường 相tương/tướng 。 念niệm 念niệm 皆giai 滅diệt 。 則tắc 六lục 情tình 不bất 能năng 取thủ 六lục 塵trần 。

所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 內nội 心tâm 。 外ngoại 塵trần 俱câu 無vô 住trụ 故cố 。 不bất 應ưng 得đắc 緣duyên 。 不bất 應ưng 得đắc 知tri 。 亦diệc 無vô 修tu 習tập 。 因nhân 緣duyên 果quả 報báo 。

因nhân 緣duyên 多đa 故cố 。 果quả 報báo 亦diệc 多đa 。 此thử 事sự 不bất 應ưng 得đắc 。

又hựu 以dĩ 有hữu 常thường 見kiến 與dữ 無vô 常thường 見kiến 共cộng 諍tranh 。

如như 是thị 等đẳng 種chủng 種chủng 因nhân 緣duyên 。 五ngũ 眾chúng 無vô 常thường 。 則tắc 不bất 可khả 得đắc 。

苦khổ 樂lạc 。 我ngã 非phi 我ngã 。 若nhược 空không 若nhược 實thật 。 有hữu 相tướng 無vô 相tướng 。 有hữu 作tác 無vô 作tác 。 此thử 義nghĩa 如như 先tiên 處xứ 處xứ 說thuyết 。

五ngũ 眾chúng 寂tịch 滅diệt

者giả 。 因nhân 緣duyên 生sanh 故cố 無vô 性tánh 。 無vô 性tánh 故cố 寂tịch 滅diệt 。 寂tịch 滅diệt 故cố 如như 涅Niết 槃Bàn 。

三tam 毒độc 熾sí 然nhiên 故cố 不bất 寂tịch 滅diệt 。 無vô 常thường 火hỏa 然nhiên 故cố 不bất 寂tịch 滅diệt 。 不bất 著trước 三tam 毒độc 實thật 相tướng 故cố 不bất 寂tịch 滅diệt 。 三tam 毒độc 各các 各các 分phân 別biệt 。 相tương/tướng 故cố 不bất 寂tịch 滅diệt 。 此thử 義nghĩa 先tiên 未vị 說thuyết 。 故cố 今kim 是thị 中trung 說thuyết 。

若nhược 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 能năng 如như 是thị 離ly 二nhị 邊biên 。 行hành 中trung 道đạo 。

行hành 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật

亦diệc 不bất 著trước 。

所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 菩Bồ 薩Tát 不bất 可khả 得đắc 。 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 亦diệc 不bất 可khả 得đắc 故cố 。

不bất 行hành 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật

亦diệc 不bất 著trước 。

所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 餘dư 諸chư 凡phàm 夫phu 不bất 能năng 如như 菩Bồ 薩Tát 觀quán 。 諸chư 法pháp 實thật 相tướng 。 云vân 何hà 當đương 言ngôn 。

我ngã 不bất 行hành 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật

行hành 。 不bất 行hành 。

亦diệc 不bất 著trước 。 二nhị 俱câu 過quá 故cố 。

是thị 名danh 與dữ 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 相tướng 應ưng 相tương/tướng 。

【# 經Kinh 】#

復phục 次thứ 。 舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 不bất 為vì 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 故cố 。 行hành 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 不bất 為vì 檀Đàn 波Ba 羅La 蜜Mật 。 尸Thi 羅La 波Ba 羅La 蜜Mật 。 羼Sằn 提Đề 波Ba 羅La 蜜Mật 。 毘Tỳ 梨Lê 耶Da 波Ba 羅La 蜜Mật 。 禪Thiền 波Ba 羅La 蜜Mật 故cố 。 行hành 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 不bất 為vi 阿a 鞞bệ 跋bạt 致trí 。 地địa 故cố 行hành 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 不bất 為vì 成thành 就tựu 眾chúng 生sanh 故cố 。 行hành 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 不bất 為vi 淨tịnh 佛Phật 世thế 界giới 故cố 。 行hành 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 不bất 為vi 佛Phật 十Thập 力Lực 。 四Tứ 無Vô 所Sở 畏Úy 。 四Tứ 無Vô 礙Ngại 智Trí 。 十Thập 八Bát 不Bất 共Cộng 法Pháp 故cố 。 行hành 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 不bất 為vi 內nội 空không 故cố 。 行hành 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 不bất 為vi 外ngoại 空không 。 內nội 外ngoại 空không 。 空không 空không 。 大đại 空không 。 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 空không 。 有hữu 為vi 空không 。 無vô 為vi 空không 。 畢tất 竟cánh 空không 。 無vô 始thỉ 空không 。 散tán 空không 。 性tánh 空không 。 諸chư 法pháp 空không 。 自tự 相tương/tướng 空không 。 不bất 可khả 得đắc 空không 。 無vô 法pháp 空không 。 有hữu 法pháp 空không 。 無vô 法pháp 有hữu 法pháp 空không 故cố 。 行hành 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 不bất 為vi 如như 。 法pháp 性tánh 。 實thật 際tế 故cố 行hành 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。

何hà 以dĩ 故cố 。 是thị 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 行hành 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 時thời 。 不bất 壞hoại 諸chư 法pháp 相tương/tướng 故cố 。

如như 是thị 習tập 應ưng 。 是thị 名danh 與dữ 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 相tướng 應ưng 。

【# 論luận 】#

問vấn 曰viết 。

六Lục 波Ba 羅La 蜜Mật 乃nãi 至chí 如như 。 法pháp 性tánh 。 實thật 際tế 。 此thử 是thị 佛Phật 法Pháp 。

菩Bồ 薩Tát 若nhược 不bất 為vi 是thị 佛Phật 法Pháp 故cố 。 行hành 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 更cánh 有hữu 何hà 法Pháp 。 可khả 為vi 行hành 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。

答đáp 曰viết 。

如như 佛Phật 此thử 中trung 自tự 說thuyết 。

諸chư 法pháp 無vô 有hữu 破phá 壞hoại 者giả 。

不bất 壞hoại 諸chư 法pháp 相tương/tướng 故cố 。 亦diệc 不bất 分phân 別biệt 是thị 檀đàn 。 是thị 慳san 。 乃nãi 至chí 是thị 三tam 界giới 。 是thị 實thật 際tế 。

復phục 次thứ 。 有hữu 菩Bồ 薩Tát 於ư 此thử 善thiện 法Pháp 。 深thâm 心tâm 繫hệ 著trước 。 以dĩ 繫hệ 著trước 故cố 能năng 生sanh 罪tội 。 為vì 是thị 人nhân 故cố 。 說thuyết 。

是thị 六Lục 波Ba 羅La 蜜Mật 。 乃nãi 至chí 實thật 際tế 皆giai 空không 。 無vô 有hữu 自tự 性tánh 。 如như 夢mộng 如như 幻huyễn 。 汝nhữ 莫mạc 生sanh 著trước 。 真chân 菩Bồ 薩Tát 不bất 為vi 是thị 故cố 行hành 。

有hữu 菩Bồ 薩Tát 心tâm 無vô 所sở 著trước 。 行hành 六Lục 波Ba 羅La 蜜Mật 。 乃nãi 至chí 實thật 際tế 。 為vì 是thị 人nhân 故cố 。 說thuyết 為vì 是thị 事sự 故cố 。 行hành 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 如như 〈# 後hậu 品phẩm 〉# 中trung 說thuyết 。

為vi 具cụ 足túc 六Lục 波Ba 羅La 蜜Mật 。 乃nãi 至chí 為vi 教giáo 化hóa 眾chúng 生sanh 。 淨tịnh 佛Phật 世thế 界giới 故cố 。 行hành 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。

【# 經Kinh 】#

復phục 次thứ 。 舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 行hành 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 不bất 為vi 如như 意ý 神thần 通thông 。 故cố 行hành 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 不bất 為vi 天thiên 耳nhĩ 故cố 。 不bất 為vi 他Tha 心Tâm 智Trí 故cố 。 不bất 為vi 宿túc 命mạng 智trí 故cố 。 不bất 為vi 天thiên 眼nhãn 故cố 。 不bất 為vi 漏lậu 盡tận 神thần 通thông 故cố 。 行hành 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。

何hà 以dĩ 故cố 。 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 行hành 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 尚thượng 不bất 見kiến 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 何hà 況huống 見kiến 菩Bồ 薩Tát 神thần 通thông 。 舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 如như 是thị 行hành 。 是thị 名danh 與dữ 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 相tướng 應ưng 。

【# 論luận 】#

問vấn 曰viết 。

先tiên 說thuyết

禪Thiền 波Ba 羅La 蜜Mật

中trung 。 已dĩ 具cụ 說thuyết 五ngũ 神thần 通thông 。 今kim 何hà 以dĩ 復phục 重trùng 說thuyết 。

答đáp 曰viết 。

彼bỉ 中trung 總tổng 相tương/tướng 說thuyết 。 不bất 列liệt 名danh 字tự 。 此thử 中trung 別biệt 相tướng 說thuyết 。

復phục 次thứ 。 功công 德đức 果quả 報báo 。 所sở 謂vị 五ngũ 神thần 通thông 。 菩Bồ 薩Tát 得đắc 是thị 五ngũ 神thần 通thông 。 廣quảng 能năng 利lợi 益ích 眾chúng 生sanh 。

復phục 次thứ 。 雖tuy 有hữu 慈từ 悲bi 。 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 無vô 五ngũ 神thần 通thông 者giả 。 如như 鳥điểu 無vô 兩lưỡng 翼dực 。 不bất 能năng 高cao 翔tường 。 如như 健kiện 人nhân 無vô 諸chư 器khí 杖trượng 而nhi 入nhập 敵địch 陣trận 。 如như 樹thụ 無vô 華hoa 果quả 。 無vô 所sở 饒nhiêu 益ích 。 如như 枯khô 渠cừ 無vô 水thủy 。 無vô 所sở 潤nhuận 及cập 。 以dĩ 是thị 故cố 重trùng 說thuyết 五ngũ 神thần 通thông 。 及cập 餘dư 無vô 量lượng 。 佛Phật 法Pháp 中trung 別biệt 說thuyết 。 無vô 咎cữu 。

問vấn 曰viết 。

若nhược 爾nhĩ 者giả 。 佛Phật 何hà 以dĩ 言ngôn 。

莫mạc 為vi 五ngũ 神thần 通thông 故cố 。 行hành 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật

答đáp 曰viết 。

多đa 有hữu 無vô 方phương 便tiện 菩Bồ 薩Tát 。 得đắc 五ngũ 神thần 通thông 。 輕khinh 餘dư 菩Bồ 薩Tát 。 心tâm 生sanh 憍kiêu 高cao 。 為vi 是thị 故cố 說thuyết 。

所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 菩Bồ 薩Tát 於ư 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 諸chư 佛Phật 之chi 母mẫu 尚thượng 不bất 著trước 。 何hà 況huống 五ngũ 神thần 通thông 。

【# 經Kinh 】#

復phục 次thứ 。 舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 行hành 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 不bất 作tác 是thị 念niệm 。

我ngã 以dĩ 如như 意ý 神thần 通thông 。 飛phi 到đáo 東đông 方phương 。 供cúng 養dường 恭cung 敬kính 。 如như 恆Hằng 河Hà 沙sa 等đẳng 諸chư 佛Phật 。

南nam 西tây 北bắc 方phương 。 四tứ 維duy 。 上thượng 下hạ 亦diệc 如như 是thị 。

復phục 次thứ 。 舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 行hành 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 不bất 作tác 是thị 念niệm 。

我ngã 以dĩ 天thiên 耳nhĩ 。 聞văn 十thập 方phương 諸chư 佛Phật 所sở 說thuyết 法Pháp 。

不bất 作tác 是thị 念niệm 。

我ngã 以dĩ 他Tha 心Tâm 智Trí 。 當đương 知tri 十thập 方phương 眾chúng 生sanh 心tâm 所sở 念niệm 。

不bất 作tác 是thị 念niệm 。

我ngã 以dĩ 宿Túc 命Mạng 通Thông 。 知tri 十thập 方phương 眾chúng 生sanh 。 宿túc 命mạng 所sở 作tác 。

不bất 作tác 是thị 念niệm 。

我ngã 以dĩ 天thiên 眼nhãn 。 見kiến 十thập 方phương 眾chúng 生sanh 。 死tử 此thử 生sanh 彼bỉ 。

舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 如như 是thị 行hành 。 是thị 名danh 與dữ 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 相tướng 應ưng 。 亦diệc 能năng 度độ 無vô 量lượng 阿a 僧tăng 祇kỳ 眾chúng 生sanh 。

【# 論luận 】#

釋thích 曰viết 。

先tiên 雖tuy 說thuyết 五ngũ 神thần 通thông 名danh 。 今kim 此thử 中trung 說thuyết 其kỳ 功công 用dụng 。

問vấn 曰viết 。

菩Bồ 薩Tát 何hà 以dĩ 故cố 。 不bất 作tác 是thị 念niệm 。

我ngã 以dĩ 如như 意ý 神thần 通thông 。 飛phi 到đáo 十thập 方phương 。 供cúng 養dường 恭cung 敬kính 。 如như 恆Hằng 河Hà 沙sa 等đẳng 諸chư 佛Phật 。

答đáp 曰viết 。

已dĩ 拔bạt 我ngã 見kiến 根căn 本bổn 故cố 。 已dĩ 摧tồi 破phá 憍kiêu 慢mạn 山sơn 故cố 。 善thiện 修tu 三tam 解giải 脫thoát 門môn 。 三tam 三tam 昧muội 故cố 。 佛Phật 身thân 雖tuy 妙diệu 。 亦diệc 入nhập 三tam 解giải 脫thoát 門môn 。 如như 熱nhiệt 金kim 丸hoàn 。 雖tuy 見kiến 色sắc 妙diệu 。 不bất 可khả 手thủ 觸xúc 。

又hựu 諸chư 法pháp 如như 幻huyễn 如như 化hóa 。 無vô 來lai 無vô 去khứ 。 無vô 近cận 無vô 遠viễn 。 無vô 有hữu 定định 相tướng 。 如như 幻huyễn 化hóa 人nhân 誰thùy 去khứ 誰thùy 來lai 。 不bất 取thủ 神thần 通thông 。 國quốc 土độ 。 此thử 彼bỉ 。 近cận 遠viễn 相tương/tướng 。 故cố 無vô 咎cữu 。

若nhược 能năng 在tại 佛Phật 前tiền 住trụ 於ư 禪thiền 定định 。 變biến 為vi 無vô 量lượng 身thân 。 至chí 十thập 方phương 供cúng 養dường 諸chư 佛Phật 。 無vô 所sở 分phân 別biệt 。 已dĩ 斷đoạn 法pháp 愛ái 故cố 。

餘dư 通thông 亦diệc 如như 是thị 。

菩Bồ 薩Tát 得đắc 是thị 五ngũ 神thần 通thông 。 為vi 供cúng 養dường 諸chư 佛Phật 故cố 。 變biến 無vô 量lượng 身thân 。 顯hiển 大đại 神thần 力lực 。 於ư 十thập 方phương 世thế 界giới 。 三tam 惡ác 趣thú 中trung 。 度độ 無vô 量lượng 眾chúng 生sanh 。 如như 〈# 往vãng 生sanh 品phẩm 〉# 中trung 說thuyết 。

【# 經Kinh 】#

舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 能năng 如như 是thị 行hành 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 惡ác 魔ma 不bất 能năng 得đắc 其kỳ 便tiện 。 世thế 間gian 眾chúng 事sự 。 所sở 欲dục 隨tùy 意ý 。 十thập 方phương 各các 如như 恆Hằng 河Hà 。 沙sa 等đẳng 諸chư 佛Phật 。 皆giai 悉tất 擁ủng 護hộ 是thị 菩Bồ 薩Tát 。 令linh 不bất 墮đọa 聲Thanh 聞Văn 。 辟Bích 支Chi 佛Phật 地Địa 。 四Tứ 天Thiên 王Vương 天Thiên 。 乃nãi 至chí 阿A 迦Ca 尼Ni 吒Tra 天Thiên 。 皆giai 亦diệc 擁ủng 護hộ 是thị 菩Bồ 薩Tát 。 不bất 令linh 有hữu 礙ngại 。 是thị 菩Bồ 薩Tát 所sở 有hữu 重trọng 罪tội 。 現hiện 世thế 輕khinh 受thọ 。

何hà 以dĩ 故cố 。 是thị 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 用dụng 普phổ 慈từ 加gia 眾chúng 生sanh 故cố 。

舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 是thị 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 如như 是thị 行hành 。 是thị 名danh 與dữ 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 相tướng 應ưng 。

【# 論luận 】#

釋thích 曰viết 。

今kim 讚tán 是thị 菩Bồ 薩Tát 。 如như 上thượng 行hành 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 得đắc 大đại 功công 德đức 。 是thị 名danh 菩Bồ 薩Tát 。 智trí 慧tuệ 功công 力lực 果quả 報báo 。 得đắc 此thử 五ngũ 利lợi 。

問vấn 曰viết 。

魔ma 是thị 欲dục 界giới 主chủ 。 菩Bồ 薩Tát 是thị 人nhân 。 肉nhục 眼nhãn 不bất 得đắc 自tự 在tại 。 云vân 何hà 不bất 能năng 得đắc 其kỳ 便tiện 。

答đáp 曰viết 。

如như 此thử 中trung 佛Phật 自tự 說thuyết 。

諸chư 佛Phật 。 諸chư 大đại 天thiên 擁ủng 護hộ 故cố 。

復phục 次thứ 。 是thị 菩Bồ 薩Tát 行hạnh 。 畢tất 竟cánh 不bất 可khả 得đắc 。 自tự 相tương/tướng 空không 故cố 。 於ư 一nhất 切thiết 法pháp 中trung 皆giai 不bất 著trước 。 不bất 著trước 故cố 無vô 違vi 錯thác 。 無vô 違vi 錯thác 故cố 。 魔ma 不bất 能năng 得đắc 其kỳ 便tiện 。

譬thí 如như 人nhân 身thân 不bất 瘡sang 。 雖tuy 臥ngọa 毒độc 屑tiết 中trung 。 毒độc 亦diệc 不bất 入nhập 。 若nhược 有hữu 小tiểu 瘡sang 則tắc 死tử 無vô 疑nghi 。

又hựu 是thị 菩Bồ 薩Tát 。 於ư 諸chư 佛Phật 中trung 心tâm 不bất 著trước 。 於ư 諸chư 魔ma 中trung 心tâm 不bất 瞋sân 。 是thị 故cố 魔ma 不bất 得đắc 便tiện 。

復phục 次thứ 。 菩Bồ 薩Tát 深thâm 入nhập 忍Nhẫn 波Ba 羅La 蜜Mật 。 慈từ 三tam 昧muội 故cố 。 一nhất 切thiết 外ngoại 惡ác 。 不bất 能năng 中trúng 傷thương 。 所sở 謂vị 水thủy 火hỏa 。 刀đao 兵binh 等đẳng 。

世thế 間gian 眾chúng 事sự 者giả 。 資tư 生sanh 所sở 須tu 。 所sở 謂vị 治trị 生sanh 諧hài 偶ngẫu 。 種chủng 蒔thi 果quả 樹thụ 。 曠khoáng 路lộ 作tác 井tỉnh 。 安an 立lập 客khách 舍xá 。 如như 法Pháp 理lý 事sự 。 皆giai 得đắc 如như 意ý 。

若nhược 欲dục 造tạo 立lập 塔tháp 寺tự 。 作tác 大đại 福phước 德đức 。 若nhược 作tác 大đại 施thí 。 若nhược 欲dục 說thuyết 法Pháp 教giáo 度độ 眾chúng 生sanh 。 皆giai 得đắc 如như 意ý 。

如như 是thị 等đẳng 世thế 間gian 眾chúng 事sự 。 若nhược 大đại 若nhược 小tiểu 。 皆giai 得đắc 如như 法Pháp 隨tùy 意ý 。

所sở 以dĩ 者giả 何hà 。

是thị 菩Bồ 薩Tát 世thế 世thế 。 集tập 無vô 量lượng 福phước 德đức 。 智trí 慧tuệ 因nhân 緣duyên 故cố 。

復phục 次thứ 。 是thị 菩Bồ 薩Tát 行hạnh 。 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 於ư 一nhất 切thiết 法pháp 中trung 心tâm 不bất 著trước 。 心tâm 不bất 著trước 故cố 結kết 使sử 薄bạc 。 結kết 使sử 薄bạc 故cố 能năng 生sanh 深thâm 厚hậu 善thiện 根căn 。 深thâm 厚hậu 善thiện 根căn 生sanh 故cố 。 所sở 願nguyện 如như 意ý 。

復phục 次thứ 。 是thị 菩Bồ 薩Tát 行hạnh 。 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 故cố 。 諸chư 大đại 天thiên 皆giai 敬kính 念niệm 是thị 菩Bồ 薩Tát 。 讚tán 歎thán 稱xưng 揚dương 其kỳ 名danh 。 諸chư 龍long 鬼quỷ 等đẳng 。 聞văn 諸chư 天thiên 稱xưng 說thuyết 。 亦diệc 來lai 助trợ 成thành 其kỳ 事sự 。 是thị 故cố 世thế 間gian 。 眾chúng 事sự 皆giai 得đắc 如như 意ý 。

復phục 次thứ 。 是thị 菩Bồ 薩Tát 為vi 諸chư 佛Phật 所sở 念niệm 。 威uy 德đức 所sở 加gia 。 皆giai 得đắc 如như 意ý 。

問vấn 曰viết 。

十thập 方phương 諸chư 佛Phật 心tâm 等đẳng 。 何hà 以dĩ 偏thiên 念niệm 是thị 菩Bồ 薩Tát 。

答đáp 曰viết 。

是thị 菩Bồ 薩Tát 智trí 慧tuệ 。 功công 德đức 大đại 故cố 。 諸chư 佛Phật 心tâm 雖tuy 平bình 等đẳng 。 法pháp 應ưng 念niệm 是thị 菩Bồ 薩Tát 。 以dĩ 勸khuyến 進tấn 餘dư 人nhân 。

又hựu 是thị 菩Bồ 薩Tát 。 得đắc 佛Phật 智trí 慧tuệ 氣khí 分phần/phân 故cố 。 別biệt 知tri 善thiện 惡ác 。 賞thưởng 念niệm 好hảo/hiếu 人nhân 。 無vô 過quá 於ư 佛Phật 。 是thị 故cố 佛Phật 念niệm 。

復phục 次thứ 。 佛Phật 念niệm 不bất 欲dục 令linh 墮đọa 聲Thanh 聞Văn 。 辟Bích 支Chi 佛Phật 故cố 。

所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 入nhập 空không 。 無vô 相tướng 。 無vô 作tác 。 以dĩ 佛Phật 念niệm 故cố 。 而nhi 不bất 墮đọa 落lạc 。 譬thí 如như 魚ngư 子tử 。 母mẫu 念niệm 故cố 得đắc 生sanh 。 不bất 念niệm 則tắc 壞hoại 。

諸chư 大đại 天thiên 擁ủng 護hộ

者giả 。 不bất 欲dục 令linh 失thất 其kỳ 所sở 行hành 。 諸chư 天thiên 效hiệu 佛Phật 念niệm 故cố 。

又hựu 諸chư 天thiên 以dĩ 菩Bồ 薩Tát 。 行hành 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 都đô 無vô 所sở 著trước 。 不bất 樂nhạo 世thế 樂lạc 。 但đãn 欲dục 教giáo 化hóa 眾chúng 生sanh 故cố 。 住trụ 於ư 世thế 間gian 。 知tri 其kỳ 尊tôn 貴quý 故cố 念niệm 。

所sở 有hữu 重trọng 罪tội

者giả 。 先tiên 世thế 重trọng 罪tội 。 應ưng 入nhập 地địa 獄ngục 。 以dĩ 行hành 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 故cố 。 現hiện 世thế 輕khinh 受thọ 。 譬thí 如như 重trọng/trùng 囚tù 應ưng 死tử 。 有hữu 勢thế 力lực 者giả 護hộ 。 則tắc 受thọ 鞭tiên 杖trượng 而nhi 已dĩ 。

又hựu 如như 王vương 子tử 雖tuy 作tác 重trọng 罪tội 。 以dĩ 輕khinh 罰phạt 除trừ 之chi 。 以dĩ 是thị 王vương 種chủng 中trung 生sanh 故cố 。 菩Bồ 薩Tát 亦diệc 如như 是thị 。 能năng 行hành 是thị 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 得đắc 實thật 智trí 慧tuệ 故cố 。 即tức 入nhập 佛Phật 種chủng 中trung 生sanh 。 佛Phật 種chủng 中trung 生sanh 故cố 。 雖tuy 有hữu 重trọng 罪tội 。 云vân 何hà 重trọng 受thọ 。

復phục 次thứ 。 譬thí 如như 鐵thiết 器khí 中trung 空không 。 故cố 在tại 水thủy 能năng 浮phù 。 中trung 實thật 則tắc 沒một 。 菩Bồ 薩Tát 亦diệc 如như 是thị 。 行hành 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 智trí 慧tuệ 心tâm 虛hư 故cố 。 不bất 沒một 重trọng 罪tội 。 凡phàm 人nhân 無vô 智trí 慧tuệ 故cố 。 沈trầm 沒một 重trọng 罪tội 。

復phục 次thứ 。 佛Phật 此thử 中trung 自tự 說thuyết 因nhân 緣duyên 。

所sở 以dĩ 得đắc 五ngũ 功công 德đức 者giả 。 用dụng 普phổ 慈từ 加gia 眾chúng 生sanh 故cố 。

問vấn 曰viết 。

先tiên 言ngôn

行hành 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 故cố 。 具cụ 五ngũ 功công 德đức 。

今kim 何hà 以dĩ 言ngôn 。

用dụng 普phổ 慈từ 加gia 眾chúng 生sanh 故cố

答đáp 曰viết 。

能năng 生sanh 無vô 量lượng 福phước 。 無vô 過quá 於ư 慈từ 。 是thị 慈từ 因nhân 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 生sanh 。 得đắc 無vô 量lượng 利lợi 益ích 。

復phục 次thứ 。 惡ác 魔ma 不bất 得đắc 便tiện 。 諸chư 佛Phật 所sở 念niệm 。 重trọng 罪tội 今kim 世thế 輕khinh 受thọ 。 是thị 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 力lực 。 世thế 間gian 眾chúng 事sự 。 所sở 欲dục 隨tùy 意ý 。 諸chư 天thiên 擁ủng 護hộ 。 是thị 大đại 慈từ 力lực 。

復phục 次thứ 。 有hữu 二nhị 種chủng 緣duyên 。

一nhất 者giả 。 眾chúng 生sanh 。 二nhị 者giả 。 法pháp 。

是thị 菩Bồ 薩Tát 若nhược 緣duyên 眾chúng 生sanh 則tắc 是thị 慈từ 心tâm 。 若nhược 緣duyên 法pháp 則tắc 是thị 。 行hành 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。

是thị 慈từ 從tùng 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 生sanh 。 隨tùy 順thuận 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 教giáo 。 是thị 故cố 說thuyết 慈từ 無vô 咎cữu 。

【# 經Kinh 】#

復phục 次thứ 。 舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 行hành 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 時thời 。 疾tật 得đắc 諸chư 陀đà 羅la 尼ni 門môn 。 諸chư 三tam 昧muội 門môn 。 在tại 所sở 生sanh 處xứ 。 常thường 值trị 諸chư 佛Phật 。 乃nãi 至chí 得đắc 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 。 初sơ 不bất 離ly 見kiến 佛Phật 。 舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 如như 是thị 習tập 應ưng 。 是thị 名danh 與dữ 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 相tướng 應ưng 。

【# 論luận 】#

釋thích 曰viết 。

陀đà 羅la 尼ni 。 三tam 昧muội 門môn 。

如như 先tiên 說thuyết 。

疾tật 得đắc

者giả 。 福phước 德đức 因nhân 緣duyên 。 故cố 心tâm 柔nhu 軟nhuyễn 。 行hành 深thâm 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 故cố 。 智trí 慧tuệ 心tâm 利lợi 。 以dĩ 是thị 故cố 疾tật 得đắc 。 如như 上thượng 說thuyết 五ngũ 功công 德đức 故cố 疾tật 得đắc 。

所sở 生sanh 處xứ 常thường 值trị 諸chư 佛Phật

者giả 。 是thị 菩Bồ 薩Tát 除trừ 諸chư 佛Phật 母mẫu 。 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 其kỳ 餘dư 一nhất 切thiết 。 眾chúng 事sự 皆giai 不bất 愛ái 著trước 。 是thị 以dĩ 在tại 所sở 生sanh 處xứ 。 常thường 值trị 諸chư 佛Phật 。

如như 人nhân 常thường 喜hỷ 鬪đấu 諍tranh 。 生sanh 還hoàn 活hoạt 地địa 獄ngục 。 復phục 執chấp 刀đao 杖trượng 共cộng 相tương 加gia 害hại 。

婬dâm 欲dục 多đa 故cố 。 常thường 受thọ 胞bào 胎thai 。 又hựu 作tác 婬dâm 鳥điểu 。

瞋sân 恚khuể 多đa 故cố 。 還hoàn 生sanh 毒độc 獸thú 。 蛇xà 虺hủy 之chi 屬thuộc 。

愚ngu 癡si 多đa 者giả 。 如như 燈đăng 蛾nga 赴phó 火hỏa 。 地địa 中trung 隱ẩn 蟲trùng 等đẳng 。

是thị 諸chư 菩Bồ 薩Tát 。 愛ái 敬kính 於ư 佛Phật 。 及cập 實thật 相tướng 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 及cập 修tu 念Niệm 佛Phật 三Tam 昧Muội 業nghiệp 故cố 。 所sở 生sanh 處xứ 常thường 值trị 諸chư 佛Phật 。

復phục 次thứ 。 如như 先tiên 。

菩Bồ 薩Tát 願nguyện 見kiến 諸chư 佛Phật

中trung 說thuyết

終chung 不bất 離ly 見kiến 佛Phật

者giả 。

又hựu 人nhân 雖tuy 一nhất 世thế 見kiến 佛Phật 。 更cánh 不bất 復phục 值trị 。

如như 毘Tỳ 婆Bà 尸Thi 佛Phật 時thời 。 王vương 師sư 婆Bà 羅La 門Môn 。 雖tuy 得đắc 見kiến 佛Phật 及cập 僧Tăng 。 而nhi 惡ác 口khẩu 毀hủy 呰tử 。 言ngôn 。

此thử 人nhân 等đẳng 如như 畜súc 生sanh 。 不bất 別biệt 好hảo/hiếu 人nhân 。 見kiến 我ngã 不bất 起khởi 。

以dĩ 是thị 罪tội 故cố 。 經kinh 九cửu 十thập 一nhất 劫kiếp 。 墮đọa 畜súc 生sanh 中trung 。

復phục 次thứ 。 深thâm 念niệm 佛Phật 故cố 。 終chung 不bất 離ly 佛Phật 。 世thế 世thế 善thiện 修tu 念Niệm 佛Phật 三Tam 昧Muội 故cố 。 不bất 失thất 菩Bồ 薩Tát 心tâm 故cố 。 作tác 不bất 離ly 佛Phật 願nguyện 。 願nguyện 生sanh 在tại 佛Phật 世thế 故cố 。 種chủng 值trị 佛Phật 業nghiệp 緣duyên 常thường 。 相tương 續tục 不bất 斷đoạn 故cố 。 乃nãi 至chí 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 。 終chung 不bất 離ly 見kiến 佛Phật 。

問vấn 曰viết 。

此thử 是thị 果quả 報báo 事sự 。 云vân 何hà 說thuyết 與dữ 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 相tướng 應ưng 。

答đáp 曰viết 。

般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 相tướng 。 應ưng 故cố 值trị 佛Phật 。 或hoặc 時thời 果quả 中trung 說thuyết 因nhân 故cố 。

相tương 應ứng 有hữu 二nhị 種chủng 。

一nhất 者giả 。 心tâm 相tương 應ứng 。 二nhị 者giả 。 應ưng 菩Bồ 薩Tát 行hành 。 所sở 謂vị 生sanh 好hảo/hiếu 處xứ 。 值trị 遇ngộ 諸chư 佛Phật 。 常thường 聞văn 法Pháp 。 正chánh 憶ức 念niệm 。 是thị 名danh 相tướng 應ưng 。

【# 經Kinh 】#

復phục 次thứ 。 舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 行hành 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 時thời 。 不bất 作tác 是thị 念niệm 。

有hữu 法pháp 與dữ 法pháp 若nhược 合hợp 若nhược 不bất 合hợp 。 若nhược 等đẳng 若nhược 不bất 等đẳng 。

何hà 以dĩ 故cố 。 是thị 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 不bất 見kiến 是thị 法pháp 與dữ 餘dư 法pháp 若nhược 合hợp 若nhược 不bất 合hợp 。 若nhược 等đẳng 若nhược 不bất 等đẳng 。 舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 如như 是thị 習tập 應ưng 。 是thị 名danh 與dữ 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 相tướng 應ưng 。

【# 論luận 】#

釋thích 曰viết 。

一nhất 切thiết 法pháp 。 無vô 有hữu 法pháp 與dữ 法pháp 共cộng 合hợp 者giả 。

何hà 以dĩ 故cố 。 諸chư 法pháp 無vô 少thiểu 分phần 合hợp 故cố 。

譬thí 如như 二nhị 指chỉ 有hữu 四tứ 方phương 。 其kỳ 一nhất 方phương 合hợp 。 三tam 方phương 不bất 合hợp 。 不bất 合hợp 多đa 故cố 。 何hà 以dĩ 不bất 名danh 為vi 不bất 合hợp 。

問vấn 曰viết 。

以dĩ 有hữu 合hợp 處xứ 故cố 名danh 為vi 合hợp 。 云vân 何hà 言ngôn 。

不bất 合hợp

答đáp 曰viết 。

合hợp 處xứ 不bất 為vi 指chỉ 。 是thị 指chỉ 分phần/phân 。 但đãn 是thị 指chỉ 分phần/phân 。 更cánh 無vô 指chỉ 法pháp 。 以dĩ 二nhị 指chỉ 相tương 近cận 故cố 。 假giả 名danh 為vi 合hợp 。 更cánh 無vô 合hợp 法pháp 。

復phục 次thứ 。 色sắc 。 香hương 。 味vị 。 觸xúc 。 總tổng 名danh 為vi 指chỉ 。 但đãn 觸xúc 有hữu 合hợp 力lực 。 餘dư 三tam 無vô 合hợp 。 以dĩ 是thị 故cố 。 不bất 得đắc 言ngôn 指chỉ 合hợp 。

復phục 次thứ 。 如như 異dị 類loại 同đồng 處xứ 。 不bất 名danh 為vi 合hợp 。 相tương/tướng 各các 異dị 故cố 。

諸chư 法pháp 亦diệc 爾nhĩ 。 地địa 相tương/tướng 地địa 中trung 。 水thủy 相tương/tướng 水thủy 中trung 。 火hỏa 相tương/tướng 火hỏa 中trung 。 如như 是thị 性tánh 異dị 。 不bất 名danh 為vi 合hợp 。

以dĩ 是thị 故cố 言ngôn 。 無vô 有hữu 法pháp 與dữ 法pháp 合hợp 。 若nhược 合hợp 若nhược 不bất 合hợp 。

等đẳng

者giả 。 一nhất 切thiết 法pháp 一nhất 相tương/tướng 故cố 名danh 。

等đẳng

以dĩ 皆giai 是thị 有hữu 相tướng 。 皆giai 是thị 無vô 常thường 相tương/tướng 。 皆giai 是thị 苦khổ 相tương/tướng 。 皆giai 是thị 空không 。 無vô 我ngã 相tương/tướng 。 皆giai 是thị 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 相tương/tướng 。 事sự 無vô 異dị 故cố 名danh 為vi 。

等đẳng

不bất 等đẳng

者giả 。 各các 各các 別biệt 相tướng 故cố 。 如như 色sắc 相tướng 。 無vô 色sắc 相tướng 。 堅kiên 相tương/tướng 。 濕thấp 相tương/tướng 。 如như 是thị 等đẳng 各các 異dị 不bất 同đồng 。 是thị 名danh 。

不bất 等đẳng

菩Bồ 薩Tát 不bất 見kiến 等đẳng 與dữ 不bất 等đẳng 。

何hà 以dĩ 故cố 。

一nhất 切thiết 法pháp 無vô 故cố 。 自tự 性tánh 空không 故cố 無vô 法pháp 。 無vô 法pháp 故cố 不bất 可khả 見kiến 。 不bất 可khả 見kiến 故cố 無vô 等đẳng 。 不bất 等đẳng 。

等đẳng 與dữ 合hợp 。 是thị 習tập 相tương 應ứng 。 不bất 合hợp 。 不bất 等đẳng 。 是thị 不bất 相tương 應ứng 。

問vấn 曰viết 。

何hà 以dĩ 不bất 說thuyết 相tương 應ứng 竟cánh 。 然nhiên 後hậu 讚tán 歎thán 。

答đáp 曰viết 。

聽thính 者giả 厭yếm 懈giải 。 是thị 故cố 佛Phật 讚tán 歎thán 果quả 報báo 功công 德đức 。 聞văn 者giả 心tâm 得đắc 悅duyệt 樂lạc 故cố 。

【# 經Kinh 】#

復phục 次thứ 。 舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 行hành 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 不bất 作tác 是thị 念niệm 。

我ngã 當đương 疾tật 得đắc 法Pháp 性tánh 。 若nhược 不bất 得đắc 。

何hà 以dĩ 故cố 。 法pháp 性tánh 非phi 得đắc 相tương/tướng 故cố 。

舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 如như 是thị 習tập 應ưng 。 是thị 名danh 與dữ 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 相tướng 應ưng 。

【# 論luận 】#

釋thích 曰viết 。

法pháp 性tánh

者giả 。 諸chư 法pháp 實thật 相tướng 。 除trừ 心tâm 中trung 無vô 明minh 諸chư 結kết 使sử 。 以dĩ 清thanh 淨tịnh 實thật 觀quán 。 得đắc 諸chư 法pháp 本bổn 性tánh 。 名danh 為vi 。

法pháp 性tánh

性tánh

名danh 真chân 實thật 。 以dĩ 眾chúng 生sanh 邪tà 觀quán 故cố 縛phược 。 正chánh 觀quán 故cố 解giải 。

菩Bồ 薩Tát 不bất 作tác 是thị 念niệm 。

我ngã 疾tật 得đắc 法Pháp 性tánh 。

何hà 以dĩ 故cố 。 法pháp 性tánh 無vô 相tướng 。 無vô 有hữu 遠viễn 近cận 。 亦diệc 不bất 言ngôn 。

我ngã 久cửu 久cửu 當đương 得đắc

何hà 以dĩ 故cố 。 法pháp 性tánh 無vô 遲trì 無vô 久cửu 。

法pháp 性tánh

義nghĩa 。 如như 。

如như 。 法pháp 性tánh 。 實thật 際tế 。

義nghĩa 中trung 說thuyết 。

【# 經Kinh 】#

復phục 次thứ 。 舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 行hành 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 時thời 。 不bất 見kiến 有hữu 法pháp 。 出xuất 法pháp 性tánh 者giả 。

如như 是thị 習tập 應ưng 。 是thị 名danh 與dữ 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 相tướng 應ưng 。

【# 論luận 】#

釋thích 曰viết 。

無vô 明minh 等đẳng 諸chư 煩phiền 惱não 。 入nhập 一nhất 切thiết 法pháp 中trung 故cố 。 失thất 諸chư 法pháp 自tự 性tánh 。 自tự 性tánh 失thất 故cố 。 皆giai 邪tà 曲khúc 不bất 正chánh 。

聖thánh 人nhân 除trừ 卻khước 無vô 明minh 等đẳng 。 諸chư 法pháp 實thật 性tánh 。 還hoàn 得đắc 明minh 顯hiển 。 譬thí 如như 陰ấm 雲vân 覆phú 虛hư 空không 清thanh 淨tịnh 性tánh 。 除trừ 陰ấm 雲vân 。 則tắc 虛hư 空không 清thanh 淨tịnh 性tánh 現hiện 。

若nhược 有hữu 法pháp 無vô 明minh 不bất 入nhập 者giả 。 是thị 則tắc 出xuất 於ư 法pháp 性tánh 。 但đãn 是thị 事sự 不bất 然nhiên 。

無vô 有hữu 法pháp 出xuất 無vô 明minh 者giả 。 是thị 故cố 菩Bồ 薩Tát 。 不bất 見kiến 是thị 法pháp 出xuất 法pháp 性tánh 者giả 。

譬thí 如như 眾chúng 流lưu 。 皆giai 歸quy 於ư 海hải 。 如như 粟túc 散tán 小tiểu 王vương 。 皆giai 屬thuộc 轉Chuyển 輪Luân 聖Thánh 王Vương 。 如như 眾chúng 小tiểu 明minh 皆giai 屬thuộc 於ư 日nhật 。

【# 經Kinh 】#

復phục 次thứ 。 舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 行hành 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 時thời 。 不bất 作tác 是thị 念niệm 。

法pháp 性tánh 分phân 別biệt 諸chư 法pháp 。

如như 是thị 習tập 應ưng 。 是thị 名danh 與dữ 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 相tướng 應ưng 。

【# 論luận 】#

問vấn 曰viết 。

何hà 以dĩ 故cố 不bất 作tác 是thị 念niệm 。

法pháp 性tánh 分phân 別biệt 諸chư 法pháp

答đáp 曰viết 。

為vi 著trước 法pháp 性tánh 。 貴quý 於ư 法pháp 性tánh 。 以dĩ 是thị 因nhân 緣duyên 。 生sanh 諸chư 結kết 使sử 。 是thị 故cố 不bất 作tác 是thị 念niệm 。

問vấn 曰viết 。

若nhược 法pháp 性tánh 空không 。 一nhất 相tướng 無vô 相tướng 。 云vân 何hà 分phân 別biệt 諸chư 法pháp 。

答đáp 曰viết 。

得đắc 是thị 法pháp 性tánh 。 滅diệt 無vô 明minh 等đẳng 諸chư 煩phiền 惱não 。 破phá 諸chư 法pháp 實thật 相tướng 者giả 。 然nhiên 後hậu 心tâm 清thanh 淨tịnh 。 智trí 慧tuệ 明minh 了liễu 。 知tri 諸chư 法pháp 實thật 。 隨tùy 法pháp 性tánh 者giả 為vi 善thiện 。 不bất 隨tùy 法pháp 性tánh 者giả 為vi 不bất 善thiện 。

如như 婆bà 蹉sa 梵Phạm 志Chí 。 問vấn 佛Phật 世Thế 尊Tôn 。

天thiên 地địa 間gian 有hữu 善thiện 惡ác 。 好hảo 醜xú 不phủ 。

佛Phật 言ngôn 。

有hữu 。

婆bà 蹉sa 言ngôn 。

我ngã 久cửu 歸quy 命mạng 佛Phật 。 願nguyện 為vì 我ngã 善thiện 說thuyết 。

佛Phật 言ngôn 。

有hữu 三tam 種chủng 惡ác 。 三tam 種chủng 善thiện 。 十thập 種chủng 惡ác 。 十thập 種chủng 善thiện 。 所sở 謂vị 貪tham 欲dục 是thị 惡ác 。 除trừ 貪tham 是thị 善thiện 。 瞋sân 恚khuể 。 愚ngu 癡si 是thị 惡ác 。 除trừ 恚khuể 癡si 是thị 善thiện 。 殺sát 生sanh 是thị 惡ác 。 除trừ 殺sát 生sanh 是thị 善thiện 。 乃nãi 至chí 邪tà 見kiến 是thị 惡ác 。 除trừ 邪tà 見kiến 是thị 善thiện 。 能năng 如như 實thật 分phân 別biệt 善thiện 。 惡ác 。 是thị 我ngã 弟đệ 子tử 。 入nhập 於ư 法pháp 性tánh 。 名danh 為vi 得đắc 道Đạo 。

【# 經Kinh 】#

復phục 次thứ 。 舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 行hành 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 時thời 。 不bất 作tác 是thị 念niệm 。

是thị 法pháp 能năng 得đắc 法Pháp 性tánh 。 若nhược 不bất 得đắc 。

何hà 以dĩ 故cố 。 是thị 菩Bồ 薩Tát 不phủ 。 見kiến 用dụng 是thị 法pháp 能năng 得đắc 法Pháp 性tánh 。 若nhược 不bất 得đắc 。

舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 如như 是thị 習tập 應ưng 。 是thị 名danh 與dữ 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 相tướng 應ưng 。

【# 論luận 】#

釋thích 曰viết 。

云vân 何hà

得đắc 法Pháp 性tánh

行hành 八Bát 聖Thánh 道Đạo 分Phần 。 得đắc 諸chư 法pháp 實thật 相tướng 。 所sở 謂vị 涅Niết 槃Bàn 。 是thị 名danh 。

得đắc 法Pháp 性tánh

復phục 次thứ 。

性tánh

名danh 諸chư 法pháp 實thật 相tướng 。

法pháp

名danh 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。

菩Bồ 薩Tát 不bất 作tác 是thị 念niệm 。

行hành 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 得đắc 是thị 諸chư 法pháp 性tánh 。

何hà 以dĩ 故cố 。 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 及cập 諸chư 法pháp 性tánh 。 是thị 二nhị 法pháp 無vô 有hữu 異dị 。 皆giai 畢tất 竟cánh 空không 故cố 。 云vân 何hà 以dĩ 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 得đắc 達đạt 法pháp 性tánh 。

【# 經Kinh 】#

復phục 次thứ 。 舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 行hành 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 時thời 。 法pháp 性tánh 不bất 與dữ 空không 合hợp 。 空không 不bất 與dữ 法pháp 性tánh 合hợp 。

如như 是thị 習tập 應ưng 。 是thị 名danh 與dữ 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 相tướng 應ưng 。

【# 論luận 】#

釋thích 曰viết 。

菩Bồ 薩Tát 不bất 觀quán 法pháp 性tánh 是thị 空không 。 不bất 觀quán 空không 是thị 法pháp 性tánh 。

行hành 空không 得đắc 法Pháp 性tánh 。 緣duyên 法pháp 性tánh 得đắc 空không 。 以dĩ 是thị 故cố 無vô 異dị 。

所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 是thị 二nhị 畢tất 竟cánh 空không 故cố 。

【# 經Kinh 】#

復phục 次thứ 。 舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 行hành 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 時thời 。 眼nhãn 界giới 不bất 與dữ 空không 合hợp 。 空không 不bất 與dữ 眼nhãn 界giới 合hợp 。 色sắc 界giới 不bất 與dữ 空không 合hợp 。 空không 不bất 與dữ 色sắc 界giới 合hợp 。 眼nhãn 識thức 界giới 不bất 與dữ 空không 合hợp 。 空không 不bất 與dữ 眼nhãn 識thức 界giới 合hợp 。 乃nãi 至chí 意ý 界giới 。 不bất 與dữ 空không 合hợp 。 空không 不bất 與dữ 意ý 界giới 合hợp 。 法Pháp 界Giới 不bất 與dữ 空không 合hợp 。 空không 不bất 與dữ 法Pháp 界Giới 合hợp 。 意ý 識thức 界giới 不bất 與dữ 空không 合hợp 。 空không 不bất 與dữ 意ý 識thức 界giới 合hợp 。 是thị 故cố 。 舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 是thị 空không 相tướng 應ưng 。 名danh 為vi 第đệ 一nhất 相tương 應ứng 。

【# 論luận 】#

釋thích 曰viết 。

眼nhãn 界giới 不bất 與dữ 空không 合hợp 。 空không 不bất 與dữ 眼nhãn 界giới 合hợp 者giả 。 眼nhãn 是thị 有hữu 。 空không 是thị 無vô 。 空không 。 有hữu 云vân 何hà 合hợp 。

復phục 次thứ 。 菩Bồ 薩Tát 種chủng 種chủng 。 因nhân 緣duyên 分phân 別biệt 。

散tán 滅diệt 是thị 眼nhãn 。 眼nhãn 則tắc 空không 。 空không 無vô 眼nhãn 名danh 。 因nhân 本bổn 故cố 有hữu 眼nhãn 空không 。 空không 亦diệc 無vô 分phân 別biệt 。

是thị 眼nhãn 空không 。 是thị 非phi 眼nhãn 空không 。 是thị 則tắc 眼nhãn 不bất 與dữ 空không 合hợp 。

又hựu 空không 不bất 從tùng 眼nhãn 因nhân 緣duyên 生sanh 。

何hà 以dĩ 故cố 。 是thị 二nhị 法pháp 本bổn 自tự 空không 故cố 。

乃nãi 至chí 意ý 識thức 界giới 亦diệc 如như 是thị 。

問vấn 曰viết 。

此thử 中trung 何hà 以dĩ 不bất 說thuyết 五ngũ 眾chúng 等đẳng 諸chư 法pháp 。 但đãn 說thuyết 十thập 八bát 界giới 。

答đáp 曰viết 。

應ưng 說thuyết 。 或hoặc 時thời 誦tụng 寫tả 者giả 忘vong 失thất 。

復phục 有hữu 人nhân 言ngôn 。

若nhược 說thuyết 十thập 八bát 界giới 。 則tắc 攝nhiếp 一nhất 切thiết 法pháp 。 有hữu 眾chúng 生sanh 於ư 心tâm 色sắc 中trung 錯thác 。 心tâm 法pháp 中trung 不bất 錯thác 。 應ưng 聞văn 十thập 八bát 界giới 得đắc 度độ 。 是thị 故cố 但đãn 說thuyết 十thập 八bát 界giới 。

問vấn 曰viết 。

何hà 以dĩ 名danh 為vi 第đệ 一nhất 相tương 應ứng 。

答đáp 曰viết 。

空không 是thị 十thập 方phương 諸chư 佛Phật 。 深thâm 奧áo 之chi 藏tạng 。 唯duy 一nhất 涅Niết 槃Bàn 門môn 。 更cánh 無vô 餘dư 門môn 。 能năng 破phá 諸chư 邪tà 見kiến 戲hí 論luận 。 是thị 相tương 應ứng 不phủ 可khả 壞hoại 。 不bất 可khả 破phá 。 是thị 故cố 名danh 為vi 第đệ 一nhất 。

復phục 次thứ 。 佛Phật 自tự 說thuyết 第đệ 一nhất 因nhân 緣duyên 。 所sở 謂vị 。

【# 經Kinh 】#

舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 空không 行hành 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 不bất 墮đọa 聲Thanh 聞Văn 。 辟Bích 支Chi 佛Phật 地Địa 。 能năng 淨tịnh 佛Phật 土độ 。 成thành 就tựu 眾chúng 生sanh 。 疾tật 得đắc 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 。

舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 諸chư 相tướng 應ưng 中trung 。 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 相tướng 。 應ưng 為vi 最tối 第đệ 一nhất 。 最tối 尊tôn 。 最tối 勝thắng 。 最tối 妙diệu 。 為vi 無vô 有hữu 上thượng 。

何hà 以dĩ 故cố 。 是thị 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 行hành 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 相tương 應ứng 。 所sở 謂vị 空không 。 無vô 相tướng 。 無vô 作tác 。 當đương 知tri 是thị 菩Bồ 薩Tát 。 如như 受thọ 記ký 無vô 異dị 。 若nhược 近cận 受thọ 記ký 。

舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 如như 是thị 相tương 應ứng 者giả 。 能năng 為vi 無vô 量lượng 。 阿a 僧tăng 祇kỳ 眾chúng 生sanh 作tác 益ích 厚hậu 。

是thị 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 亦diệc 不bất 作tác 是thị 念niệm 。

我ngã 與dữ 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 相tướng 應ưng 。 諸chư 佛Phật 當đương 授thọ 我ngã 記ký 。 我ngã 當đương 近cận 受thọ 記ký 。 我ngã 當đương 淨tịnh 佛Phật 土độ 。 我ngã 得đắc 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 。 當đương 轉chuyển 法Pháp 輪luân 。

何hà 以dĩ 故cố 。 是thị 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 不bất 見kiến 有hữu 法pháp 出xuất 法pháp 性tánh 。 亦diệc 不bất 見kiến 有hữu 。 法pháp 行hành 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 亦diệc 不bất 見kiến 有hữu 。 法pháp 諸chư 佛Phật 授thọ 記ký 。 亦diệc 不bất 見kiến 有hữu 。 法pháp 得đắc 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 。

何hà 以dĩ 故cố 。 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 行hành 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 時thời 。 不bất 生sanh 我ngã 相tương/tướng 。 眾chúng 生sanh 相tương/tướng 。 乃nãi 至chí 知tri 者giả 。 見kiến 者giả 相tương/tướng 。

何hà 以dĩ 故cố 。 眾chúng 生sanh 畢tất 竟cánh 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 故cố 。 眾chúng 生sanh 無vô 有hữu 。 生sanh 無vô 有hữu 滅diệt 。 若nhược 法pháp 無vô 有hữu 生sanh 相tương/tướng 滅diệt 相tương/tướng 。 云vân 何hà 是thị 法pháp 。 當đương 行hành 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。

如như 是thị 。 舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 不bất 見kiến 眾chúng 生sanh 故cố 。 為vi 行hành 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 眾chúng 生sanh 不bất 受thọ 故cố 。 眾chúng 生sanh 空không 故cố 。 眾chúng 生sanh 不bất 可khả 得đắc 故cố 。 眾chúng 生sanh 離ly 故cố 。 為vi 行hành 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。

舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 於ư 諸chư 相tướng 應ưng 中trung 為vi 最tối 第đệ 一nhất 相tương 應ứng 。 所sở 謂vị 空không 相tướng 應ưng 。 是thị 空không 相tướng 應ưng 勝thắng 餘dư 相tương 應ứng 。

菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 如như 是thị 習tập 空không 。 能năng 生sanh 大đại 慈từ 大đại 悲bi 。 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 習tập 是thị 相tương 應ứng 。 不bất 生sanh 慳san 心tâm 。 不bất 生sanh 犯phạm 戒giới 心tâm 。 不bất 生sanh 瞋sân 心tâm 。 不bất 生sanh 懈giải 怠đãi 心tâm 。 不bất 生sanh 亂loạn 心tâm 。 不bất 生sanh 無vô 智trí 心tâm 。

【# 論luận 】#

釋thích 曰viết 。

不bất 墮đọa 聲Thanh 聞Văn 。 辟Bích 支Chi 佛Phật 地Địa 。

者giả 。 空không 相tướng 應ưng 有hữu 二nhị 種chủng 。

一nhất 者giả 。 但đãn 空không 。 二nhị 者giả 。 不bất 可khả 得đắc 空không 。

但đãn 行hành 空không 。 墮đọa 聲Thanh 聞Văn 。 辟Bích 支Chi 佛Phật 地Địa 。 行hành 不bất 可khả 得đắc 空không 。 空không 亦diệc 不bất 可khả 得đắc 。 則tắc 無vô 處xứ 可khả 墮đọa 。

復phục 有hữu 二nhị 種chủng 空không 。

一nhất 者giả 。 無vô 方phương 便tiện 空không 。 墮đọa 二nhị 地địa 。 二nhị 者giả 。 有hữu 方phương 便tiện 空không 。 則tắc 無vô 所sở 墮đọa 。 直trực 至chí 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 。

復phục 次thứ 。 本bổn 有hữu 深thâm 悲bi 心tâm 。 入nhập 空không 則tắc 不bất 墮đọa 。 無vô 大đại 悲bi 心tâm 則tắc 墮đọa 。

如như 是thị 等đẳng 因nhân 緣duyên 。 不bất 墮đọa 二nhị 地địa 。

能năng 淨tịnh 佛Phật 世thế 界giới 。 成thành 就tựu 眾chúng 生sanh 。

者giả 。 菩Bồ 薩Tát 住trụ 是thị 。 空không 相tướng 應ưng 中trung 。 無vô 所sở 復phục 礙ngại 。 教giáo 化hóa 眾chúng 生sanh 。 令linh 行hành 十Thập 善Thiện 道Đạo 。 及cập 諸chư 善thiện 法Pháp 。

以dĩ 眾chúng 生sanh 行hành 善thiện 法Pháp 因nhân 緣duyên 故cố 。 佛Phật 土độ 清thanh 淨tịnh 。 以dĩ 不bất 殺sát 生sanh 故cố 。 壽thọ 命mạng 長trường/trưởng 。 以dĩ 不bất 劫kiếp 不bất 盜đạo 故cố 。 佛Phật 土độ 豐phong 樂lạc 。 應ứng 念niệm 即tức 至chí 。

如như 是thị 等đẳng 眾chúng 生sanh 行hành 善thiện 法Pháp 。 則tắc 佛Phật 土độ 莊trang 嚴nghiêm 。

問vấn 曰viết 。

教giáo 化hóa 眾chúng 生sanh 。 則tắc 佛Phật 土độ 淨tịnh 。 何hà 以dĩ 別biệt 說thuyết 。

答đáp 曰viết 。

眾chúng 生sanh 雖tuy 行hành 善thiện 。 要yếu 須tu 菩Bồ 薩Tát 行hạnh 願nguyện 。 迴hồi 向hướng 方phương 便tiện 。 力lực 因nhân 緣duyên 故cố 。 佛Phật 土độ 清thanh 淨tịnh 。 如như 牛ngưu 力lực 挽vãn 車xa 。 要yếu 須tu 御ngự 者giả 。 乃nãi 得đắc 到đáo 所sở 至chí 處xứ 。 以dĩ 是thị 故cố 別biệt 說thuyết 。

疾tật 得đắc

者giả 。 行hành 是thị 空không 相tướng 應ưng 。 無vô 有hữu 障chướng 礙ngại 。 則tắc 能năng 疾tật 得đắc 。 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 。

問vấn 曰viết 。

先tiên 說thuyết

空không 相tướng 應ưng

今kim 說thuyết 。

般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 相tướng 應ưng

後hậu 說thuyết 。

無vô 相tướng 。 無vô 作tác 相tương 應ứng 。

有hữu 何hà 差sai 別biệt 。

答đáp 曰viết 。

有hữu 二nhị 種chủng 空không 。

一nhất 者giả 。 般Bát 若Nhã 空không 。 二nhị 者giả 。 非phi 般Bát 若Nhã 空không 。 先tiên 言ngôn 。

空không 相tướng 應ưng

聽thính 者giả 疑nghi 謂vị 。

一nhất 切thiết 空không

故cố 說thuyết 是thị 。

般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 空không

復phục 有hữu 人nhân 疑nghi 。

但đãn 言ngôn 空không 第đệ 一nhất 。 無vô 相tướng 。 無vô 作tác 非phi 第đệ 一nhất 耶da 。

是thị 故cố 說thuyết 空không 。 無vô 相tướng 。 無vô 作tác 相tương 應ứng 。 亦diệc 是thị 第đệ 一nhất 。

何hà 以dĩ 故cố 。 空không 則tắc 是thị 無vô 相tướng 。 若nhược 無vô 相tướng 則tắc 是thị 無vô 作tác 。 如như 是thị 為vi 一nhất 。 名danh 字tự 為vi 別biệt 。

最tối 上thượng 故cố 言ngôn

尊tôn

破phá 有hữu 故cố 言ngôn 。

勝thắng

得đắc 是thị 相tương 應ứng 不phủ 復phục 樂nhạo/nhạc/lạc 餘dư 。 是thị 為vi 。

最tối 妙diệu

如như 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 中trung 。 佛Phật 為vi 無vô 上thượng 。 一nhất 切thiết 法pháp 中trung 。 涅Niết 槃Bàn 無vô 上thượng 。 一nhất 切thiết 有hữu 為vi 法pháp 中trung 。 善thiện 法Pháp 習tập 相tương 應ứng 為vi 無vô 上thượng 。

餘dư 義nghĩa 如như 〈# 讚tán 般Bát 若Nhã 品phẩm 〉# 中trung 說thuyết 。

問vấn 曰viết 。

若nhược 能năng 行hành 如như 是thị 空không 相tướng 應ưng 。 便tiện 應ưng 受thọ 記ký 。 云vân 何hà 言ngôn 。

如như 受thọ 記ký 無vô 異dị 。 若nhược 近cận 受thọ 記ký 。

答đáp 曰viết 。

是thị 菩Bồ 薩Tát 新tân 行hành 道Đạo 。 肉nhục 身thân 未vị 得đắc 無Vô 生Sanh 法Pháp 忍Nhẫn 。 未vị 得đắc 般Bát 舟Chu 三Tam 昧Muội 。 但đãn 以dĩ 智trí 慧tuệ 力lực 故cố 。 能năng 如như 是thị 分phân 別biệt 深thâm 入nhập 空không 。 佛Phật 讚tán 其kỳ 入nhập 空không 功công 德đức 。 故cố 言ngôn 。

如như 受thọ 記ký 無vô 異dị

有hữu 三tam 種chủng 菩Bồ 薩Tát 。

得đắc 受thọ 記ký 者giả 。 如như 受thọ 記ký 者giả 。 近cận 受thọ 記ký 者giả 。

得đắc 受thọ 記ký 者giả 。 如như 〈# 阿a 毘tỳ 跋bạt 致trí 。 品phẩm 〉# 中trung 說thuyết 。 三tam 種chủng 。 如như 此thử 中trung 說thuyết 。

問vấn 曰viết 。

如như 此thử 說thuyết 相tương 應ứng 。 第đệ 一nhất 無vô 上thượng 。 云vân 何hà 不bất 與dữ 受thọ 記ký 。

答đáp 曰viết 。

餘dư 功công 德đức 。 方phương 便tiện 。 禪thiền 定định 等đẳng 未vị 集tập 。 但đãn 有hữu 智trí 慧tuệ 。 是thị 故cố 未vị 與dữ 受thọ 記ký 。

復phục 次thứ 。 是thị 菩Bồ 薩Tát 雖tuy 復phục 。 利lợi 根căn 智trí 慧tuệ 。 餘dư 功công 德đức 未vị 熟thục 故cố 。 聞văn 現hiện 前tiền 受thọ 記ký 。 或hoặc 生sanh 憍kiêu 慢mạn 。 是thị 故cố 未vị 與dữ 受thọ 記ký 。 所sở 以dĩ 讚tán 歎thán 者giả 。 欲dục 以dĩ 勸khuyến 進tấn 其kỳ 心tâm 。

利lợi 根căn 者giả 行hành 是thị 空không 相tướng 應ưng 。 如như 受thọ 記ký 無vô 異dị 。 鈍độn 根căn 者giả 行hành 是thị 空không 相tướng 應ưng 。 若nhược 近cận 受thọ 記ký 。

令linh 眾chúng 生sanh 常thường 安an 隱ẩn 。 得đắc 涅Niết 槃Bàn 。 是thị 名danh 。

利lợi 益ích

復phục 有hữu 二nhị 種chủng 利lợi 益ích 。

一nhất 者giả 。 離ly 苦khổ 。 二nhị 者giả 。 與dữ 樂nhạo/nhạc/lạc 。

復phục 有hữu 二nhị 種chủng 。

滅diệt 眾chúng 生sanh 身thân 苦khổ 。 心tâm 苦khổ 。

復phục 有hữu 三tam 種chủng 。

天thiên 樂nhạo/nhạc/lạc 。 人nhân 樂nhạo/nhạc/lạc 。 涅Niết 槃Bàn 樂nhạo/nhạc/lạc 。

復phục 有hữu 三tam 種chủng 。

離ly 三tam 界giới 。 入nhập 三tam 乘thừa 。

如như 是thị 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 無vô 量lượng 阿a 僧tăng 祇kỳ 。 利lợi 益ích 眾chúng 生sanh 。

眾chúng 生sanh

義nghĩa 如như 先tiên 說thuyết 。

世thế 人nhân 有hữu 大đại 功công 勳huân 。 則tắc 生sanh 憍kiêu 心tâm 。 求cầu 其kỳ 報báo 賞thưởng 。 以dĩ 求cầu 報báo 故cố 。 則tắc 為vi 不bất 淨tịnh 。 菩Bồ 薩Tát 則tắc 不bất 然nhiên 。 雖tuy 與dữ 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 相tướng 應ưng 。 利lợi 益ích 無vô 量lượng 眾chúng 生sanh 。 無vô 我ngã 心tâm 。 無vô 憍kiêu 慢mạn 。 故cố 不bất 求cầu 功công 報báo 。

如như 地địa 雖tuy 利lợi 物vật 功công 重trọng/trùng 。 不bất 求cầu 其kỳ 報báo 。 以dĩ 是thị 故cố 。 說thuyết 是thị 菩Bồ 薩Tát 。 不bất 作tác 是thị 念niệm 。

我ngã 與dữ 般Bát 若Nhã 相tương 應ứng 。 諸chư 佛Phật 當đương 受thọ 我ngã 記ký 。 若nhược 近cận 受thọ 記ký 。 我ngã 當đương 淨tịnh 佛Phật 土độ 。 得đắc 無vô 上thượng 道Đạo 。 轉chuyển 法Pháp 輪luân 。

轉chuyển 法Pháp 輪luân

義nghĩa 。 如như 先tiên 說thuyết 。

問vấn 曰viết 。

何hà 等đẳng 法pháp 出xuất 法pháp 性tánh 。

答đáp 曰viết 。

此thử 中trung 佛Phật 說thuyết 。 所sở 謂vị 。

行hành 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 者giả 。

行hành 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 者giả

即tức 是thị 菩Bồ 薩Tát 。

知tri 者giả 。 見kiến 者giả 。

即tức 是thị 眾chúng 生sanh 。

法pháp 性tánh 中trung 眾chúng 生sanh 變biến 為vi 法pháp 性tánh 。 以dĩ 是thị 故cố 菩Bồ 薩Tát 。 自tự 不bất 生sanh 高cao 心tâm 。 不bất 從tùng 眾chúng 生sanh 求cầu 恩ân 分phần/phân 。 不bất 見kiến 諸chư 佛Phật 與dữ 受thọ 記ký 。

如như 菩Bồ 薩Tát 空không 。 佛Phật 亦diệc 如như 是thị 。 如như 行hành 者giả 空không 。 得đắc 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 者giả 亦diệc 空không 。

何hà 以dĩ 故cố 。

佛Phật 自tự 說thuyết 。

菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 行hành 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 不bất 生sanh 眾chúng 生sanh 相tương/tướng 。 乃nãi 至chí 知tri 者giả 。 見kiến 者giả 相tương/tướng 。

菩Bồ 薩Tát 行hành 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 尚thượng 不bất 生sanh 法pháp 相tướng 。 何hà 況huống 眾chúng 生sanh 相tương/tướng 。

何hà 以dĩ 故cố 。 佛Phật 自tự 說thuyết 因nhân 緣duyên 。

是thị 眾chúng 生sanh 畢tất 竟cánh 不bất 生sanh 。 不bất 生sanh 故cố 不bất 滅diệt 。

若nhược 法pháp 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 。 即tức 是thị 法pháp 性tánh 相tướng 。 法pháp 性tánh 即tức 是thị 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 云vân 何hà 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 行hành 。 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。

菩Bồ 薩Tát

不bất 受thọ 眾chúng 生sanh

者giả 。 不bất 受thọ 神thần 。 但đãn 有hữu 虛hư 妄vọng 計kế 我ngã 。

眾chúng 生sanh 空không

者giả 。 眾chúng 生sanh 法pháp 無vô 所sở 有hữu 故cố 。

眾chúng 生sanh 不bất 可khả 得đắc

者giả 。 以dĩ 實thật 智trí 求cầu 索sách 。 不bất 可khả 得đắc 故cố 。

眾chúng 生sanh 離ly

者giả 。 一nhất 切thiết 法pháp 自tự 相tương 離ly 故cố 。 一nhất 切thiết 離ly 自tự 相tương/tướng 者giả 。 如như 火hỏa 離ly 熱nhiệt 相tương/tướng 等đẳng 。 如như 。

相tương/tướng 空không

中trung 廣quảng 說thuyết 。

第đệ 一nhất 相tương 應ứng 勝thắng 餘dư 相tương 應ứng 。 如như 上thượng 說thuyết 。

菩Bồ 薩Tát 行hành 是thị 眾chúng 生sanh 空không 。 法pháp 空không 。 深thâm 入nhập 空không 相tướng 應ưng 。 憶ức 本bổn 願nguyện 度độ 眾chúng 生sanh 。 見kiến 眾chúng 生sanh 狂cuồng 惑hoặc 顛điên 倒đảo 。 於ư 空không 事sự 中trung 種chủng 種chủng 生sanh 著trước 。 即tức 生sanh 大đại 悲bi 心tâm 。

我ngã 雖tuy 知tri 是thị 事sự 。 餘dư 者giả 不bất 知tri 。

以dĩ 教giáo 化hóa 故cố 。 生sanh 大đại 慈từ 大đại 悲bi 。

亦diệc 能năng 常thường 不bất 生sanh 破phá 六Lục 波Ba 羅La 蜜Mật 法pháp 。

所sở 以dĩ 者giả 何hà 。

初sơ 發phát 心tâm 菩Bồ 薩Tát 。 行hành 六Lục 波Ba 羅La 蜜Mật 。 以dĩ 六lục 惡ác 雜tạp 行hành 故cố 。 六Lục 波Ba 羅La 蜜Mật 不bất 增tăng 長trưởng 。 不bất 增tăng 長trưởng 故cố 不bất 疾tật 得đắc 道Đạo 。

今kim 知tri 諸chư 法pháp 相tướng 。 拔bạt 是thị 六lục 惡ác 法pháp 根căn 本bổn 。

所sở 以dĩ 者giả 何hà 。

菩Bồ 薩Tát 知tri 布bố 施thí 為vi 善thiện 。 慳san 心tâm 不bất 善thiện 。 能năng 墮đọa 餓ngạ 鬼quỷ 貧bần 窮cùng 中trung 。 知tri 慳san 貪tham 如như 是thị 。 自tự 惜tích 其kỳ 身thân 。 著trước 世thế 間gian 樂nhạo/nhạc/lạc 故cố 還hoàn 生sanh 慳san 心tâm 。 是thị 菩Bồ 薩Tát 輕khinh 物vật 能năng 施thí 。 重trọng/trùng 物vật 不bất 能năng 。 外ngoại 物vật 能năng 。 內nội 物vật 不bất 能năng 。 以dĩ 著trước 我ngã 。 著trước 受thọ 者giả 。 以dĩ 取thủ 相tương/tướng 著trước 財tài 物vật 。 以dĩ 是thị 故cố 破phá 。 檀Đàn 波Ba 羅La 蜜Mật 。 雖tuy 有hữu 所sở 施thí 。 而nhi 不bất 清thanh 淨tịnh 。

是thị 菩Bồ 薩Tát 行hạnh 。 空không 相tướng 應ưng 故cố 。 不bất 見kiến 我ngã 。 亦diệc 不bất 見kiến 世thế 間gian 樂nhạo/nhạc/lạc 。 云vân 何hà 生sanh 著trước 而nhi 破phá 。 檀Đàn 波Ba 羅La 蜜Mật 。

問vấn 曰viết 。

若nhược 不bất 見kiến 我ngã 。 不bất 見kiến 世thế 間gian 樂nhạo/nhạc/lạc 。 故cố 不bất 破phá 。 亦diệc 應ưng 不bất 見kiến 檀đàn 。 云vân 何hà 行hành 布bố 施thí 。

答đáp 曰viết 。

是thị 菩Bồ 薩Tát 雖tuy 不bất 見kiến 布bố 施thí 。 以dĩ 清thanh 淨tịnh 空không 心tâm 布bố 施thí 。 作tác 是thị 念niệm 。

是thị 布bố 施thí 空không 無vô 所sở 有hữu 。 眾chúng 生sanh 須tu 故cố 施thí 與dữ 。

如như 小tiểu 兒nhi 以dĩ 土thổ/độ 為vi 金kim 銀ngân 。 長trưởng 者giả 則tắc 不bất 見kiến 是thị 金kim 銀ngân 。 便tiện 隨tùy 意ý 與dữ 。 竟cánh 無vô 所sở 與dữ 。

餘dư 五ngũ 法Pháp 亦diệc 如như 是thị 。

以dĩ 是thị 故cố 。 雖tuy 同đồng 空không 。 破phá 慳san 而nhi 不bất 破phá 檀đàn 。

舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 住trụ 是thị 空không 相tướng 應ưng 中trung 。 能năng 常thường 不bất 生sanh 是thị 六lục 惡ác 心tâm 。

大Đại 智Trí 度Độ 論Luận 卷quyển 第đệ 三tam 十thập 七thất