大Đại 智Trí 度Độ 論Luận
Quyển 23
龍Long 樹Thụ 菩Bồ 薩Tát 造Tạo 後Hậu 秦Tần 鳩Cưu 摩Ma 羅La 什Thập 譯Dịch
大đại 智Trí 度Độ 論luận 初sơ 品phẩm 中trung 十thập 想tưởng 釋thích 論luận 第đệ 三tam 十thập 七thất (# 卷quyển 二nhị 十thập 三tam )#
聖thánh 者giả 龍long 樹thụ 造tạo
後hậu 秦tần 龜quy 茲tư 國quốc 三Tam 藏Tạng 鳩Cưu 摩Ma 羅La 什Thập 譯dịch
【# 經Kinh 】#
十thập 想tưởng 。
無vô 常thường 想tưởng 。 苦khổ 想tưởng 。 無vô 我ngã 想tưởng 。 食thực 不bất 淨tịnh 想tưởng 。 一nhất 切thiết 世thế 間gian 。 不bất 可khả 樂lạc 想tưởng 。 死tử 想tưởng 。 不bất 淨tịnh 想tưởng 。 斷đoạn 想tưởng 。 離ly 欲dục 想tưởng 。 盡tận 想tưởng 。
【# 論luận 】#
問vấn 曰viết 。
是thị 一nhất 切thiết 行hành 法pháp 。 何hà 以dĩ 故cố 或hoặc 時thời 名danh 為vi 。
智trí
或hoặc 時thời 名danh 為vi 。
念niệm
或hoặc 時thời 名danh 為vi 。
想tưởng
答đáp 曰viết 。
初sơ 習tập 善thiện 法Pháp 。 為vi 不bất 失thất 故cố 。 但đãn 名danh 。
念niệm
能năng 轉chuyển 相tương/tướng 。 轉chuyển 心tâm 故cố 名danh 為vi 。
想tưởng
決quyết 定định 知tri 無vô 所sở 疑nghi 故cố 。 名danh 為vi 。
智trí
觀quán 一nhất 切thiết 有hữu 為vi 法pháp 無vô 常thường 。 智trí 慧tuệ 相tương 應ứng 相tương/tướng 。 是thị 名danh 。
無vô 常thường 想tưởng
一nhất 切thiết 有hữu 為vi 法pháp 無vô 常thường 者giả 。 新tân 新tân 生sanh 滅diệt 故cố 。 屬thuộc 因nhân 緣duyên 故cố 。 不bất 增tăng 積tích 故cố 。
復phục 次thứ 。 生sanh 時thời 無vô 來lai 處xứ 。 滅diệt 亦diệc 無vô 去khứ 處xứ 。 是thị 故cố 名danh 無vô 常thường 。
復phục 次thứ 。 二nhị 種chủng 世thế 間gian 無vô 常thường 。 故cố 說thuyết 無vô 常thường 。
一nhất 者giả 。 眾chúng 生sanh 無vô 常thường 。 二nhị 者giả 。 世thế 界giới 無vô 常thường 。
如như 說thuyết 。
大đại 地địa 草thảo 木mộc 皆giai 磨ma 滅diệt 。 須Tu 彌Di 巨cự 海hải 亦diệc 崩băng 竭kiệt 。
諸chư 天thiên 住trú 處xứ 皆giai 燒thiêu 盡tận 。
爾nhĩ 時thời 世thế 界giới 何hà 物vật 常thường 。
十Thập 力Lực 世Thế 尊Tôn 身thân 光quang 具cụ 。 智trí 慧tuệ 明minh 照chiếu 亦diệc 無vô 量lượng 。
度độ 脫thoát 一nhất 切thiết 諸chư 眾chúng 生sanh 。 名danh 聞văn 普phổ 遍biến 滿mãn 十thập 方phương 。
今kim 日nhật 廓khuếch 然nhiên 悉tất 安an 在tại 。 何hà 有hữu 智trí 者giả 不bất 感cảm 傷thương 。
如như 是thị 舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 目mục 犍kiền 連liên 。 須Tu 菩Bồ 提Đề 等đẳng 諸chư 聖thánh 人nhân 。 轉Chuyển 輪Luân 聖Thánh 王Vương 。 諸chư 國quốc 王vương 。 常thường 樂nhạo/nhạc/lạc 天thiên 王vương 及cập 諸chư 天thiên 。 聖thánh 德đức 尊tôn 貴quý 皆giai 亦diệc 盡tận 。 大đại 火hỏa 焰diễm 明minh 忽hốt 然nhiên 滅diệt 。
世thế 間gian 轉chuyển 壞hoại 。 如như 風phong 中trung 燈đăng 。 如như 險hiểm 岸ngạn 樹thụ 。 如như 漏lậu 器khí 盛thịnh 水thủy 。 不bất 久cửu 空không 竭kiệt 。
如như 是thị 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 及cập 眾chúng 生sanh 住trú 處xứ 皆giai 無vô 常thường 故cố 。 名danh 為vi 無vô 常thường 。
問vấn 曰viết 。
菩Bồ 薩Tát 何hà 以dĩ 故cố 行hành 是thị 無vô 常thường 想tưởng 。
答đáp 曰viết 。
以dĩ 眾chúng 生sanh 著trước 常thường 顛điên 倒đảo 。 受thọ 眾chúng 苦khổ 。 不bất 得đắc 免miễn 生sanh 死tử 。 行hành 者giả 得đắc 是thị 無vô 常thường 想tưởng 。 教giáo 化hóa 眾chúng 生sanh 言ngôn 。
諸chư 法pháp 皆giai 無vô 常thường 。 汝nhữ 莫mạc 著trước 常thường 顛điên 倒đảo 。 失thất 行hành 道Đạo 時thời 。 諸chư 佛Phật 上thượng 妙diệu 法Pháp 。 所sở 謂vị 四tứ 真Chân 諦Đế 。 四Tứ 諦Đế 中trung 苦Khổ 諦Đế 為vi 初sơ 。 苦khổ 四tứ 行hành 中trung 無vô 常thường 行hành 為vi 初sơ 。
以dĩ 是thị 故cố 。 菩Bồ 薩Tát 行hành 無vô 常thường 想tưởng 。
問vấn 曰viết 。
有hữu 人nhân 見kiến 無vô 常thường 事sự 至chí 。 轉chuyển 更cánh 堅kiên 著trước 。 如như 國quốc 王vương 夫phu 人nhân 。 寶bảo 女nữ 從tùng 地địa 中trung 生sanh 。 為vi 十thập 頭đầu 羅la 剎sát 。 將tương 度độ 大đại 海hải 。 王vương 大đại 憂ưu 愁sầu 。 智trí 臣thần 諫gián 言ngôn 。
王vương 智trí 力lực 具cụ 足túc 。 夫phu 人nhân 還hoàn 在tại 不bất 久cửu 。 何hà 以dĩ 懷hoài 憂ưu 。
答đáp 言ngôn 。
我ngã 所sở 以dĩ 憂ưu 者giả 。 不bất 慮lự 我ngã 婦phụ 叵phả 得đắc 。 但đãn 恐khủng 壯tráng 時thời 易dị 過quá 。 亦diệc 如như 人nhân 好hảo/hiếu 華hoa 好hảo/hiếu 果quả 。 見kiến 時thời 欲dục 過quá 便tiện 大đại 生sanh 著trước 。
如như 是thị 知tri 無vô 常thường 乃nãi 更cánh 。 生sanh 諸chư 結kết 使sử 。 云vân 何hà 言ngôn 。
無vô 常thường 能năng 令linh 心tâm 厭yếm 。 破phá 諸chư 結kết 使sử 。
答đáp 曰viết 。
如như 是thị 見kiến 無vô 常thường 。 是thị 知tri 無vô 常thường 少thiểu 分phần 。 為vi 不bất 具cụ 足túc 。 與dữ 禽cầm 獸thú 見kiến 無vô 常thường 無vô 異dị 。 以dĩ 是thị 故cố 。
佛Phật 告cáo 舍Xá 利Lợi 弗Phất 。
當đương 具cụ 足túc 修tu 無vô 常thường 想tưởng
問vấn 曰viết 。
何hà 等đẳng 是thị
具cụ 足túc 無vô 常thường 想tưởng
答đáp 曰viết 。
觀quán 有hữu 為vi 法pháp 念niệm 念niệm 生sanh 。 滅diệt 。 如như 風phong 吹xuy 塵trần 。 如như 山sơn 上thượng 水thủy 流lưu 。 如như 火hỏa 焰diễm 隨tùy 滅diệt 。 一nhất 切thiết 有hữu 為vi 法pháp 。 無vô 牢lao 無vô 強cường 。 不bất 可khả 取thủ 。 不bất 可khả 著trước 。 為vi 如như 幻huyễn 。 化hóa 。 誑cuống 惑hoặc 凡phàm 夫phu 。 因nhân 是thị 無vô 常thường 得đắc 入nhập 空không 門môn 。 是thị 空không 中trung 一nhất 切thiết 。 法pháp 不bất 可khả 得đắc 故cố 。 無vô 常thường 亦diệc 不bất 可khả 得đắc 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 一nhất 念niệm 中trung 生sanh 。 住trụ 。 滅diệt 相tướng 不bất 可khả 得đắc 。
生sanh 時thời 不bất 得đắc 有hữu 住trụ 。 滅diệt 。 住trụ 時thời 不bất 得đắc 有hữu 生sanh 。 滅diệt 。 滅diệt 時thời 不bất 得đắc 有hữu 生sanh 。 住trụ 。 生sanh 。 住trụ 。 滅diệt 相tương/tướng 。 性tánh 相tương 違vi 故cố 無vô 。 是thị 無vô 故cố 無vô 常thường 亦diệc 無vô 。
問vấn 曰viết 。
若nhược 無vô 無vô 常thường 。 佛Phật 何hà 以dĩ 苦Khổ 諦Đế 中trung 說thuyết 無vô 常thường 。
答đáp 曰viết 。
凡phàm 夫phu 人nhân 生sanh 邪tà 見kiến 故cố 。 謂vị 世thế 間gian 是thị 常thường 。 為vi 滅diệt 除trừ 是thị 常thường 見kiến 故cố 。 說thuyết 無vô 常thường 。 不bất 為vi 無vô 常thường 是thị 實thật 故cố 說thuyết 。
復phục 次thứ 。 佛Phật 未vị 出xuất 世thế 。 凡phàm 夫phu 人nhân 但đãn 用dụng 世thế 俗tục 道đạo 。 遮già 諸chư 煩phiền 惱não 。 今kim 欲dục 拔bạt 諸chư 煩phiền 惱não 根căn 本bổn 故cố 。 說thuyết 是thị 無vô 常thường 。
復phục 次thứ 。 諸chư 外ngoại 道đạo 法pháp 。 但đãn 以dĩ 形hình 離ly 五ngũ 欲dục 。 謂vị 是thị 解giải 脫thoát 。 佛Phật 說thuyết 邪tà 相tương/tướng 因nhân 緣duyên 故cố 縛phược 。 觀quán 無vô 常thường 正chánh 相tương/tướng 故cố 解giải 脫thoát 。
復phục 有hữu 二nhị 種chủng 。 觀quán 無vô 常thường 相tương/tướng 。
一nhất 者giả 。 有hữu 餘dư 。 二nhị 者giả 。 無vô 餘dư 。
如như 佛Phật 說thuyết 。
一nhất 切thiết 人nhân 物vật 滅diệt 盡tận 。 唯duy 有hữu 名danh 在tại 。 是thị 名danh 有hữu 餘dư 。 若nhược 人nhân 物vật 滅diệt 盡tận 。 名danh 亦diệc 滅diệt 。 是thị 名danh 無vô 餘dư 。
復phục 有hữu 二nhị 種chủng 。 觀quán 無vô 常thường 相tương/tướng 。
一nhất 者giả 。 身thân 死tử 盡tận 滅diệt 。 二nhị 者giả 。 新tân 新tân 生sanh 滅diệt 。
復phục 次thứ 。 有hữu 言ngôn 。
持trì 戒giới 為vi 重trọng/trùng 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 依y 戒giới 因nhân 緣duyên 故cố 。 次thứ 第đệ 得đắc 漏lậu 盡tận 。
有hữu 言ngôn 。
多đa 聞văn 為vi 重trọng/trùng 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 依y 智trí 慧tuệ 故cố 。 能năng 有hữu 所sở 得đắc 。
有hữu 言ngôn 。
禪thiền 定định 為vi 重trọng/trùng 。 如như 佛Phật 所sở 說thuyết 。 定định 能năng 得đắc 道Đạo 。
有hữu 言ngôn 。
以dĩ 十thập 二nhị 頭đầu 陀đà 為vi 重trọng/trùng 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 能năng 淨tịnh 戒giới 行hạnh 故cố 。
如như 是thị 各các 各các 。 以dĩ 所sở 行hành 為vi 貴quý 。 更cánh 不bất 復phục 懃cần 求cầu 涅Niết 槃Bàn 。
佛Phật 言ngôn 。
是thị 諸chư 功công 德đức 。 皆giai 是thị 趣thú 涅Niết 槃Bàn 分phần/phân 。 若nhược 觀quán 諸chư 法pháp 無vô 常thường 。 是thị 為vi 真chân 涅Niết 槃Bàn 道Đạo 。
如như 是thị 等đẳng 種chủng 種chủng 因nhân 緣duyên 故cố 。 諸chư 法pháp 雖tuy 空không 而nhi 說thuyết 是thị 無vô 常thường 想tưởng 。
復phục 次thứ 。 無vô 常thường 想tưởng 。 即tức 是thị 聖thánh 道Đạo 別biệt 名danh 。
佛Phật 種chủng 種chủng 異dị 名danh 說thuyết 道Đạo 。
或hoặc 言ngôn
四tứ 念niệm 處xứ
或hoặc 言ngôn 。
四Tứ 諦Đế
或hoặc 言ngôn 。
無vô 常thường 想tưởng
如như 《# 經kinh 》# 中trung 說thuyết 。
善thiện 修tu 無vô 常thường 想tưởng 。 能năng 斷đoạn 一nhất 切thiết 欲dục 愛ái 。 色sắc 愛ái 。 無vô 色sắc 愛ái 。 掉trạo 。 慢mạn 。 無vô 明minh 盡tận 。 能năng 除trừ 三tam 界giới 結kết 使sử 。
以dĩ 是thị 故cố 。 即tức 名danh 為vi 道đạo 。
是thị 無vô 常thường 想tưởng 。 或hoặc 有hữu 漏lậu 。 或hoặc 無vô 漏lậu 。 正chánh 得đắc 無vô 常thường 是thị 無vô 漏lậu 。 初sơ 學học 無vô 常thường 是thị 有hữu 漏lậu 。
摩ma 訶ha 衍diễn 中trung 。 諸chư 菩Bồ 薩Tát 心tâm 廣quảng 大đại 。 種chủng 種chủng 教giáo 化hóa 。 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 故cố 。 是thị 無vô 常thường 想tưởng 亦diệc 有hữu 漏lậu 。 亦diệc 無vô 漏lậu 。 若nhược 無vô 漏lậu 。 在tại 九cửu 地địa 。 若nhược 有hữu 漏lậu 。 在tại 十thập 一nhất 地địa 。 緣duyên 三tam 界giới 五ngũ 受thọ 眾chúng 。 四tứ 根căn 相tướng 應ưng 。 除trừ 苦khổ 根căn 。 凡phàm 夫phu 。 聖thánh 人nhân 得đắc 。 如như 是thị 等đẳng 種chủng 種chủng 因nhân 緣duyên 。 說thuyết 無vô 常thường 想tưởng 功công 德đức 。
苦khổ 想tưởng
者giả 。 行hành 者giả 作tác 是thị 念niệm 。
一nhất 切thiết 有hữu 為vi 法pháp 。 無vô 常thường 故cố 苦khổ 。
問vấn 曰viết 。
若nhược 有hữu 為vi 法pháp 無vô 常thường 故cố 苦khổ 者giả 。 諸chư 賢hiền 聖thánh 人nhân 。 有hữu 為vi 無vô 漏lậu 法pháp 。 亦diệc 應ưng 當đương 苦khổ 。
答đáp 曰viết 。
諸chư 法pháp 雖tuy 無vô 常thường 。 愛ái 著trước 者giả 生sanh 苦khổ 。 無vô 所sở 著trước 者giả 無vô 苦khổ 。
問vấn 曰viết 。
有hữu 諸chư 聖thánh 人nhân 雖tuy 無vô 所sở 著trước 。 亦diệc 皆giai 有hữu 苦khổ 。 如như 舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 風phong 熱nhiệt 病bệnh 苦khổ 。 畢Tất 陵Lăng 伽Già 婆Bà 蹉Sa 眼nhãn 痛thống 苦khổ 。 羅la 婆bà 那na 跋bạt 提đề (# 音âm 聲thanh 第đệ 一nhất 也dã )# 痔trĩ 病bệnh 苦khổ 。 云vân 何hà 言ngôn 。
無vô 苦khổ
答đáp 曰viết 。
有hữu 二nhị 種chủng 苦khổ 。
一nhất 者giả 。 身thân 苦khổ 。 二nhị 者giả 。 心tâm 苦khổ 。
是thị 諸chư 聖thánh 人nhân 以dĩ 智trí 慧tuệ 力lực 故cố 。 無vô 復phục 憂ưu 愁sầu 。 嫉tật 妬đố 。 瞋sân 恚khuể 等đẳng 心tâm 苦khổ 。 已dĩ 受thọ 先tiên 世thế 業nghiệp 因nhân 緣duyên 四tứ 大đại 造tạo 身thân 。 有hữu 老lão 病bệnh 。 飢cơ 渴khát 。 寒hàn 。 熱nhiệt 等đẳng 身thân 苦khổ 。 於ư 身thân 苦khổ 中trung 亦diệc 復phục 薄bạc 少thiểu 。 如như 人nhân 了liễu 了liễu 知tri 負phụ 他tha 債trái 。 償thường 之chi 不bất 以dĩ 為vi 苦khổ 。 若nhược 人nhân 不bất 憶ức 負phụ 債trái 。 債trái 主chủ 強cưỡng 奪đoạt 。 瞋sân 惱não 生sanh 苦khổ 。
問vấn 曰viết 。
苦khổ 受thọ 是thị 心tâm 心tâm 數số 法pháp 。 身thân 如như 草thảo 木mộc 。 離ly 心tâm 則tắc 無vô 所sở 覺giác 。 云vân 何hà 言ngôn 。
聖thánh 人nhân 但đãn 受thọ 身thân 苦khổ
答đáp 曰viết 。
凡phàm 夫phu 人nhân 受thọ 苦khổ 時thời 。 心tâm 生sanh 愁sầu 惱não 。 為vi 瞋sân 使sử 所sở 使sử 。 心tâm 但đãn 向hướng 五ngũ 欲dục 。 如như 佛Phật 所sở 說thuyết 。
凡phàm 夫phu 人nhân 除trừ 五ngũ 欲dục 不bất 知tri 更cánh 有hữu 出xuất 苦khổ 法pháp 。 於ư 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 中trung 。 貪tham 欲dục 使sử 所sở 使sử 。 不bất 苦khổ 不bất 樂lạc 受thọ 中trung 。 無vô 明minh 使sử 所sở 使sử 。 凡phàm 夫phu 人nhân 受thọ 苦khổ 時thời 。 內nội 受thọ 三tam 毒độc 苦khổ 。 外ngoại 受thọ 寒hàn 熱nhiệt 。 鞭tiên 杖trượng 等đẳng 。 如như 人nhân 內nội 熱nhiệt 盛thịnh 。 外ngoại 熱nhiệt 亦diệc 盛thịnh 。
如như 經kinh 說thuyết 。
凡phàm 夫phu 人nhân 失thất 所sở 愛ái 物vật 。 身thân 。 心tâm 俱câu 受thọ 苦khổ 。 如như 二nhị 箭tiễn 雙song 射xạ 。 諸chư 賢hiền 聖thánh 人nhân 。 無vô 憂ưu 愁sầu 苦khổ 。 但đãn 有hữu 身thân 苦khổ 。 更cánh 無vô 餘dư 苦khổ 。
復phục 次thứ 。 五ngũ 識thức 相tương 應ứng 苦khổ 。 及cập 外ngoại 因nhân 緣duyên 杖trượng 楚sở 。 寒hàn 熱nhiệt 等đẳng 苦khổ 。 是thị 名danh 身thân 苦khổ 。 餘dư 殘tàn 名danh 心tâm 苦khổ 。
復phục 次thứ 。 我ngã 言ngôn 。
有hữu 為vi 無vô 漏lậu 法pháp 。 不bất 著trước 故cố 非phi 苦khổ 。
聖thánh 人nhân 身thân 是thị 有hữu 漏lậu 。 有hữu 漏lậu 法pháp 則tắc 苦khổ 。 有hữu 何hà 咎cữu 。 是thị 末mạt 後hậu 身thân 所sở 受thọ 苦khổ 。 亦diệc 微vi 少thiểu 。
問vấn 曰viết 。
若nhược
無vô 常thường 即tức 是thị 苦khổ
者giả 。 道đạo 亦diệc 是thị 苦khổ 。 云vân 何hà 以dĩ 苦khổ 離ly 苦khổ 。
答đáp 曰viết 。
無vô 常thường 即tức 是thị 苦khổ 。 為vi 五ngũ 受thọ 眾chúng 故cố 說thuyết 。 道đạo 雖tuy 作tác 法pháp 故cố 無vô 常thường 。 不bất 名danh 為vi 苦khổ 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 是thị 能năng 滅diệt 苦khổ 。 不bất 生sanh 諸chư 著trước 。 與dữ 空không 。 無vô 我ngã 等đẳng 諸chư 智trí 和hòa 合hợp 故cố 。 但đãn 是thị 無vô 常thường 而nhi 非phi 苦khổ 。 如như 諸chư 阿A 羅La 漢Hán 得đắc 道Đạo 時thời 。 說thuyết 偈kệ 言ngôn 。
我ngã 等đẳng 不bất 貪tham 生sanh 。 亦diệc 復phục 不bất 樂nhạo 死tử 。
一nhất 心tâm 及cập 智trí 慧tuệ 。 待đãi 時thời 至chí 而nhi 去khứ 。
佛Phật 取thủ 涅Niết 槃Bàn 時thời 。 阿A 難Nan 等đẳng 諸chư 未vị 離ly 欲dục 人nhân 。 未vị 善thiện 修tu 八Bát 聖Thánh 道Đạo 故cố 。 皆giai 涕thế 泣khấp 憂ưu 愁sầu 。 諸chư 離ly 欲dục 阿A 那Na 含Hàm 。 皆giai 驚kinh 愕ngạc 。 諸chư 漏lậu 盡tận 阿A 羅La 漢Hán 。 其kỳ 心tâm 不bất 變biến 。 但đãn 言ngôn 。
世thế 間gian 眼nhãn 滅diệt 疾tật 。
以dĩ 得đắc 道Đạo 力lực 故cố 。 雖tuy 從tùng 佛Phật 得đắc 大đại 利lợi 益ích 。 知tri 重trọng/trùng 佛Phật 無vô 量lượng 功công 德đức 。 而nhi 不bất 生sanh 苦khổ 。 以dĩ 是thị 故cố 。 知tri 道đạo 雖tuy 無vô 常thường 。 非phi 苦khổ 因nhân 緣duyên 故cố 。 不bất 名danh 為vi 苦khổ 。 但đãn 五ngũ 受thọ 眾chúng 是thị 苦khổ 。
何hà 以dĩ 故cố 。 愛ái 著trước 故cố 。 無vô 常thường 敗bại 壞hoại 故cố 。 如như 受thọ 念niệm 處xứ 中trung 苦khổ 義nghĩa 。 此thử 中trung 應ưng 廣quảng 說thuyết 。
復phục 次thứ 。 苦khổ 者giả 。 有hữu 身thân 常thường 是thị 苦khổ 。 癡si 覆phú 故cố 不bất 覺giác 。 如như 說thuyết 。
騎kỵ 乘thừa 疲bì 極cực 故cố 。 求cầu 索sách 住trụ 立lập 處xứ 。
住trụ 立lập 疲bì 極cực 故cố 。 求cầu 索sách 坐tọa 息tức 處xứ 。
坐tọa 久cửu 疲bì 極cực 故cố 。 求cầu 索sách 安an 臥ngọa 處xứ 。
眾chúng 極cực 由do 作tác 生sanh 。 初sơ 樂nhạo/nhạc/lạc 後hậu 則tắc 苦khổ 。
視thị 眴thuấn/huyễn 息tức 出xuất 入nhập 。 屈khuất 伸thân 坐tọa 臥ngọa 起khởi 。
行hành 立lập 及cập 去khứ 來lai 。 此thử 事sự 無vô 不bất 苦khổ 。
問vấn 曰viết 。
是thị 五ngũ 受thọ 眾chúng 為vi 。 一nhất 切thiết 皆giai 苦khổ 。 為vi 苦khổ 想tưởng 觀quán 故cố 苦khổ 。 若nhược 一nhất 切thiết 皆giai 苦khổ 。 佛Phật 云vân 何hà 說thuyết 。
有hữu 三tam 種chủng 受thọ 。
苦khổ 受thọ 。 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 。 不bất 苦khổ 不bất 樂lạc 受thọ 。
若nhược 以dĩ 苦khổ 想tưởng 故cố 苦khổ 。 云vân 何hà 說thuyết 。
苦Khổ 諦Đế 為vi 實thật 苦khổ
答đáp 曰viết 。
五ngũ 受thọ 眾chúng 一nhất 切thiết 皆giai 苦khổ 。 凡phàm 夫phu 人nhân 四tứ 顛điên 倒đảo 因nhân 緣duyên 。 為vi 欲dục 所sở 逼bức 。 以dĩ 五ngũ 欲dục 為vi 樂nhạo/nhạc/lạc 。 如như 人nhân 塗đồ 瘡sang 。 大đại 痛thống 息tức 故cố 以dĩ 為vi 樂nhạo/nhạc/lạc 。 瘡sang 非phi 樂nhạo/nhạc/lạc 也dã 。 佛Phật 說thuyết 三tam 種chủng 受thọ 。 為vi 世thế 間gian 故cố 。 於ư 實thật 法pháp 中trung 非phi 是thị 樂nhạo/nhạc/lạc 也dã 。
若nhược 五ngũ 受thọ 眾chúng 中trung 實thật 有hữu 樂nhạo/nhạc/lạc 。 何hà 以dĩ 故cố 佛Phật 說thuyết 。
滅diệt 五ngũ 受thọ 眾chúng 名danh 為vi 樂nhạo/nhạc/lạc
復phục 次thứ 。 隨tùy 其kỳ 所sở 嗜thị 。 樂nhạo/nhạc/lạc 心tâm 則tắc 生sanh 樂nhạo/nhạc/lạc 。 無vô 定định 也dã 。 樂nhạo/nhạc/lạc 若nhược 實thật 定định 。 不bất 待đãi 心tâm 著trước 。 如như 火hỏa 實thật 熱nhiệt 。 不bất 待đãi 著trước 而nhi 熱nhiệt 也dã 。 以dĩ 樂nhạo/nhạc/lạc 無vô 定định 。 故cố 名danh 為vi 苦khổ 。
復phục 次thứ 。 世thế 間gian 顛điên 倒đảo 樂nhạo/nhạc/lạc 。 能năng 得đắc 今kim 世thế 。 後hậu 世thế 無vô 量lượng 苦khổ 果quả 報báo 。 故cố 名danh 為vi 苦khổ 。 譬thí 如như 大đại 河hà 水thủy 中trung 著trước 少thiểu 毒độc 。 不bất 能năng 令linh 水thủy 異dị 。 世thế 間gian 顛điên 倒đảo 毒độc 藥dược 。 於ư 一nhất 切thiết 大đại 苦khổ 水thủy 中trung 則tắc 不bất 現hiện 。 如như 說thuyết 。
從tùng 天thiên 下hạ 生sanh 地địa 獄ngục 時thời 。 憶ức 本bổn 天thiên 上thượng 歡hoan 樂lạc 事sự 。
宮cung 觀quán 婇thể 女nữ 滿mãn 目mục 前tiền 。 園viên 苑uyển 浴dục 池trì 以dĩ 娛ngu 志chí 。
又hựu 見kiến 獄ngục 火hỏa 來lai 燒thiêu 身thân 。 似tự 如như 大đại 火hỏa 焚phần 竹trúc 林lâm 。
是thị 時thời 雖tuy 見kiến 天thiên 上thượng 樂nhạo/nhạc/lạc 。 徒đồ 自tự 感cảm 結kết 無vô 所sở 益ích 。
是thị 苦khổ 想tưởng 攝nhiếp 。 緣duyên 。 如như 無vô 常thường 想tưởng 。
如như 是thị 等đẳng 種chủng 種chủng 分phân 別biệt 苦khổ 。 名danh 為vi 。
苦khổ 想tưởng
無vô 我ngã 想tưởng
者giả 。 苦khổ 則tắc 是thị 無vô 我ngã 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。
五ngũ 受thọ 眾chúng 中trung 盡tận 皆giai 是thị 苦khổ 相tương/tướng 。 無vô 有hữu 自tự 在tại 。 若nhược 無vô 自tự 在tại 。 是thị 則tắc 無vô 我ngã 。 若nhược 有hữu 我ngã 自tự 在tại 者giả 。 不bất 應ưng 令linh 身thân 有hữu 苦khổ 。 如như 所sở 說thuyết 。
諸chư 有hữu 無vô 智trí 人nhân 。 身thân 心tâm 計kế 是thị 我ngã 。
漸tiệm 近cận 堅kiên 著trước 故cố 。 不bất 知tri 無vô 常thường 法pháp 。
是thị 身thân 無vô 作tác 者giả 。 亦diệc 無vô 有hữu 受thọ 者giả 。
是thị 身thân 為vi 無vô 生sanh 。 而nhi 作tác 種chủng 種chủng 事sự 。
六lục 情tình 塵trần 因nhân 緣duyên 。 六lục 種chủng 識thức 得đắc 生sanh 。
從tùng 三tam 事sự 和hòa 合hợp 。 因nhân 緣duyên 觸xúc 法pháp 生sanh 。
從tùng 觸xúc 法pháp 因nhân 緣duyên 。 受thọ 念niệm 業nghiệp 法pháp 生sanh 。
如như 珠châu 日nhật 草thảo 薪tân 。 和hòa 合hợp 故cố 火hỏa 生sanh 。
情tình 塵trần 識thức 和hòa 合hợp 。 所sở 作tác 事sự 業nghiệp 成thành 。
相tương 續tục 相tương 似tự 有hữu 。 如như 種chủng 有hữu 牙nha 莖hành 。
復phục 次thứ 。 我ngã 相tướng 不bất 可khả 得đắc 故cố 無vô 我ngã 。 一nhất 切thiết 法pháp 有hữu 。 相tương/tướng 故cố 則tắc 知tri 有hữu 。 如như 見kiến 煙yên 覺giác 熱nhiệt 。 故cố 知tri 有hữu 火hỏa 。 於ư 五ngũ 塵trần 中trung 。 各các 各các 別biệt 異dị 。 故cố 知tri 有hữu 情tình 。 種chủng 種chủng 思tư 惟duy 籌trù 量lượng 諸chư 法pháp 故cố 。 知tri 有hữu 心tâm 心tâm 數số 法pháp 。 此thử 我ngã 無vô 相tướng 故cố 。 知tri 無vô 我ngã 。
問vấn 曰viết 。
有hữu 出xuất 入nhập 氣khí 。 則tắc 是thị 我ngã 相tương/tướng 。 視thị 眴thuấn/huyễn 。 壽thọ 命mạng 心tâm 。 苦khổ 樂lạc 。 愛ái 憎tăng 。 精tinh 懃cần 等đẳng 是thị 我ngã 相tương/tướng 。 若nhược 無vô 我ngã 。 誰thùy 有hữu 是thị 出xuất 入nhập 息tức 。 視thị 眴thuấn/huyễn 。 壽thọ 命mạng 心tâm 。 苦khổ 樂lạc 。 愛ái 憎tăng 。 精tinh 懃cần 等đẳng 。 當đương 知tri 有hữu 我ngã 。 在tại 內nội 動động 發phát 故cố 。
壽thọ 命mạng 心tâm 亦diệc 是thị 我ngã 法pháp 。 若nhược 無vô 我ngã 。 如như 牛ngưu 無vô 御ngự 。 有hữu 我ngã 故cố 能năng 制chế 心tâm 入nhập 法pháp 。 不bất 為vi 放phóng 逸dật 。 若nhược 無vô 我ngã 者giả 。 誰thùy 制chế 御ngự 心tâm 。
受thọ 苦khổ 樂lạc 者giả 是thị 我ngã 。 若nhược 無vô 我ngã 者giả 。 為vi 如như 樹thụ 木mộc 。 則tắc 不bất 應ưng 別biệt 苦khổ 樂lạc 。 愛ái 憎tăng 。 精tinh 懃cần 亦diệc 如như 是thị 。
我ngã 雖tuy 微vi 細tế 。 不bất 可khả 以dĩ 五ngũ 情tình 知tri 。 因nhân 是thị 相tương/tướng 故cố 。 可khả 知tri 為vi 有hữu 。
答đáp 曰viết 。
是thị 諸chư 相tướng 皆giai 是thị 識thức 相tương/tướng 。 有hữu 識thức 。 則tắc 有hữu 入nhập 出xuất 息tức 。 視thị 眴thuấn/huyễn 。 壽thọ 命mạng 等đẳng 。 若nhược 識thức 離ly 身thân 則tắc 無vô 。 汝nhữ 等đẳng 我ngã 常thường 遍biến 故cố 。 死tử 人nhân 亦diệc 應ưng 有hữu 視thị 眴thuấn/huyễn 。 入nhập 出xuất 息tức 。 壽thọ 命mạng 等đẳng 。
復phục 次thứ 。 出xuất 入nhập 息tức 等đẳng 是thị 色sắc 法pháp 。 隨tùy 心tâm 風phong 力lực 故cố 動động 發phát 。 此thử 是thị 識thức 相tương/tướng 非phi 我ngã 相tương/tướng 。
壽thọ 命mạng 是thị 心tâm 不bất 相tương 應ứng 行hành 。 亦diệc 是thị 識thức 相tương/tướng 。
問vấn 曰viết 。
若nhược 入nhập 無vô 心tâm 定định 中trung 。 或hoặc 眠miên 無vô 夢mộng 時thời 。 息tức 亦diệc 出xuất 入nhập 。 有hữu 壽thọ 命mạng 。 何hà 以dĩ 故cố 言ngôn 。
皆giai 是thị 識thức 相tương/tướng
答đáp 曰viết 。
無vô 心tâm 定định 等đẳng 。 識thức 雖tuy 暫tạm 無vô 。 不bất 久cửu 必tất 還hoàn 生sanh 。 識thức 不bất 捨xả 身thân 故cố 。 有hữu 識thức 時thời 多đa 。 無vô 識thức 時thời 少thiểu 。 是thị 故cố 名danh 識thức 相tương/tướng 。 如như 人nhân 出xuất 行hành 。 不bất 得đắc 言ngôn 其kỳ 家gia 無vô 主chủ 。
苦khổ 樂lạc 。 憎tăng 愛ái 。 精tinh 懃cần 等đẳng 。 是thị 心tâm 相tương 應ứng 。 共cộng 緣duyên 。 隨tùy 心tâm 行hành 。 心tâm 有hữu 故cố 便tiện 有hữu 。 心tâm 無vô 故cố 便tiện 無vô 。 以dĩ 是thị 故cố 。 是thị 識thức 相tương/tướng 非phi 我ngã 相tương/tướng 。
復phục 次thứ 。 若nhược 有hữu 我ngã 者giả 。 我ngã 有hữu 二nhị 種chủng 。
若nhược 常thường 。 若nhược 無vô 常thường 。 如như 說thuyết 。
若nhược 我ngã 是thị 常thường 。 則tắc 無vô 後hậu 身thân 。
常thường 不bất 生sanh 故cố 。 亦diệc 無vô 解giải 脫thoát 。
亦diệc 無vô 妄vọng 無vô 作tác 。 以dĩ 是thị 故cố 當đương 知tri 。
無vô 作tác 罪tội 福phước 者giả 。 亦diệc 無vô 有hữu 受thọ 者giả 。
捨xả 我ngã 及cập 我ngã 所sở 。 然nhiên 後hậu 得đắc 涅Niết 槃Bàn 。
若nhược 實thật 有hữu 我ngã 者giả 。 不bất 應ưng 捨xả 我ngã 心tâm 。
若nhược 我ngã 無vô 常thường 者giả 。 則tắc 應ưng 隨tùy 身thân 滅diệt 。
如như 大đại 岸ngạn 墮đọa 水thủy 。 亦diệc 無vô 有hữu 罪tội 福phước 。
如như 是thị 。 我ngã 及cập 知tri 者giả 。 不bất 知tri 者giả 。 作tác 者giả 。 不bất 作tác 者giả 。 如như 檀Đàn 波Ba 羅La 蜜Mật 中trung 說thuyết 。 不bất 得đắc 是thị 我ngã 相tương/tướng 故cố 。 知tri 一nhất 切thiết 法pháp 中trung 無vô 我ngã 。 若nhược 知tri 一nhất 切thiết 法pháp 中trung 無vô 我ngã 。 則tắc 不bất 應ưng 生sanh 我ngã 心tâm 。
若nhược 無vô 我ngã 。 亦diệc 無vô 我ngã 所sở 心tâm 。 我ngã 。 我ngã 所sở 離ly 故cố 。 則tắc 無vô 有hữu 縛phược 。 若nhược 無vô 縛phược 則tắc 是thị 涅Niết 槃Bàn 。 是thị 故cố 行hành 者giả 。 應ưng 行hành 無vô 我ngã 想tưởng 。
問vấn 曰viết 。
是thị 無vô 常thường 。 苦khổ 。 無vô 我ngã 。 為vi 一nhất 事sự 。 為vi 三tam 事sự 。 若nhược 是thị 一nhất 事sự 。 不bất 應ưng 說thuyết 三tam 。 若nhược 是thị 三tam 事sự 。 佛Phật 何hà 以dĩ 故cố 說thuyết 。
無vô 常thường 即tức 是thị 苦khổ 。 苦khổ 即tức 是thị 無vô 我ngã 。
答đáp 曰viết 。
是thị 一nhất 事sự 。 所sở 謂vị 受thọ 有hữu 漏lậu 法pháp 。
觀quán 門môn 分phân 別biệt 故cố 。 有hữu 三tam 種chủng 異dị 。
無vô 常thường 行hành 相tương 應ứng 。 是thị 。
無vô 常thường 想tưởng
苦khổ 行hạnh 相tương 應ứng 。 是thị 。
苦khổ 想tưởng
無vô 我ngã 行hành 相tương 應ứng 。 是thị 。
無vô 我ngã 想tưởng
無vô 常thường 不bất 令linh 入nhập 三tam 界giới 。 苦khổ 令linh 知tri 三tam 界giới 罪tội 過quá 。 無vô 我ngã 則tắc 捨xả 世thế 間gian 。
復phục 次thứ 。 無vô 常thường 生sanh 厭yếm 心tâm 。 苦khổ 生sanh 畏úy 怖bố 。 無vô 我ngã 出xuất 拔bạt 令linh 解giải 脫thoát 。
無vô 常thường 者giả 。 佛Phật 說thuyết 五ngũ 受thọ 眾chúng 是thị 無vô 常thường 。 苦khổ 者giả 。 佛Phật 說thuyết 無vô 常thường 則tắc 是thị 苦khổ 。 無vô 我ngã 者giả 。 佛Phật 說thuyết 苦khổ 即tức 是thị 無vô 我ngã 。
無vô 常thường 者giả 。 佛Phật 示thị 五ngũ 受thọ 眾chúng 盡tận 滅diệt 相tương/tướng 。 苦khổ 者giả 。 佛Phật 示thị 如như 箭tiễn 入nhập 心tâm 。 無vô 我ngã 者giả 。 佛Phật 示thị 捨xả 離ly 相tương/tướng 。
無vô 常thường 者giả 。 示thị 斷đoạn 愛ái 。 苦khổ 者giả 。 示thị 斷đoạn 我ngã 習tập 慢mạn 。 無vô 我ngã 者giả 。 示thị 斷đoạn 邪tà 見kiến 。
無vô 常thường 者giả 。 遮già 常thường 見kiến 。 苦khổ 者giả 。 遮già 今kim 世thế 涅Niết 槃Bàn 樂nhạo 見kiến 。 無vô 我ngã 者giả 。 遮già 著trước 處xứ 。
無vô 常thường 者giả 。 世thế 間gian 所sở 可khả 著trước 常thường 法pháp 是thị 。 苦khổ 者giả 。 世thế 間gian 計kế 樂lạc 處xứ 是thị 。 無vô 我ngã 者giả 。 世thế 間gian 所sở 可khả 計kế 我ngã 牢lao 固cố 者giả 是thị 。
是thị 為vi 三tam 相tướng 分phân 別biệt 想tưởng 。
無vô 我ngã 想tưởng 緣duyên 。 攝nhiếp 種chủng 種chủng 。 如như 苦khổ 想tưởng 中trung 說thuyết 。
食thực 厭yếm 想tưởng
者giả 。 觀quán 是thị 食thực 從tùng 不bất 淨tịnh 因nhân 緣duyên 生sanh 。 如như 肉nhục 從tùng 精tinh 血huyết 水thủy 道đạo 生sanh 。 是thị 為vi 膿nùng 虫trùng 住trú 處xứ 。 如như 酥tô 乳nhũ 酪lạc 。 血huyết 變biến 所sở 成thành 。 與dữ 爛lạn 膿nùng 無vô 異dị 。 廚# 人nhân 污ô 垢cấu 。 種chủng 種chủng 不bất 淨tịnh 。 若nhược 著trước 口khẩu 中trung 。 腦não 有hữu 爛lạn 涎tiên 。 二nhị 道đạo 流lưu 下hạ 。 與dữ 唾thóa 和hòa 合hợp 。 然nhiên 後hậu 成thành 味vị 。 其kỳ 狀trạng 如như 吐thổ 。 從tùng 腹phúc 門môn 入nhập 。 地địa 持trì 。 水thủy 爛lạn 。 風phong 動động 。 火hỏa 煮chử 。 如như 釜phủ 熟thục 糜mi 。 滓chỉ 濁trược 下hạ 沈trầm 。 清thanh 者giả 在tại 上thượng 。 譬thí 如như 釀# 酒tửu 。 滓chỉ 濁trược 為vi 屎thỉ 。 清thanh 者giả 為vi 尿niệu 。 腰yêu 有hữu 三tam 孔khổng 。 風phong 吹xuy 膩nị 汁trấp 。 散tán 入nhập 百bách 脈mạch 。 與dữ 先tiên 血huyết 和hòa 合hợp 。 凝ngưng 變biến 為vi 肉nhục 。 從tùng 新tân 肉nhục 生sanh 脂chi 。 骨cốt 。 髓tủy 。 從tùng 是thị 中trung 生sanh 身thân 根căn 。 從tùng 新tân 舊cựu 肉nhục 合hợp 生sanh 五ngũ 情tình 根căn 。 從tùng 五ngũ 根căn 生sanh 五ngũ 識thức 。 五ngũ 識thức 次thứ 第đệ 生sanh 意ý 識thức 。 分phân 別biệt 取thủ 相tương/tướng 。 籌trù 量lượng 好hảo 醜xú 。 然nhiên 後hậu 生sanh 我ngã 。 我ngã 所sở 心tâm 等đẳng 諸chư 煩phiền 惱não 。 及cập 諸chư 罪tội 業nghiệp 。 觀quán 食thực 如như 是thị 本bổn 末mạt 因nhân 緣duyên 。 種chủng 種chủng 不bất 淨tịnh 。 知tri 內nội 四tứ 大đại 與dữ 外ngoại 四tứ 大đại 無vô 異dị 。 但đãn 以dĩ 我ngã 見kiến 故cố 。 強cường/cưỡng 為vi 我ngã 有hữu 。
復phục 次thứ 。 思tư 惟duy 此thử 食thực 。 墾khẩn 植thực 耘vân 除trừ 。 收thu 穫hoạch 蹂# 治trị 。 舂thung 磨ma 洮đào 汰# 。 炊xuy 煮chử 乃nãi 成thành 。 用dụng 功công 甚thậm 重trọng 。 計kế 一nhất 鉢bát 之chi 飯phạn 。 作tác 夫phu 流lưu 汗hãn 集tập 合hợp 。 量lượng 之chi 食thực 少thiểu 汗hãn 多đa 。 此thử 食thực 作tác 之chi 功công 重trọng/trùng 。 辛tân 苦khổ 如như 是thị 。 入nhập 口khẩu 食thực 之chi 。 即tức 成thành 不bất 淨tịnh 。 無vô 所sở 一nhất 直trực 。 宿túc 昔tích 之chi 間gian 變biến 為vi 屎thỉ 尿niệu 。 本bổn 是thị 美mỹ 味vị 。 人nhân 之chi 所sở 嗜thị 。 變biến 成thành 不bất 淨tịnh 。 惡ác 不bất 欲dục 見kiến 。
行hành 者giả 自tự 思tư 。
如như 此thử 弊tệ 食thực 。 我ngã 若nhược 貪tham 著trước 。 當đương 墮đọa 地địa 獄ngục 。 噉đạm 燒thiêu 鐵thiết 丸hoàn 。 從tùng 地địa 獄ngục 出xuất 。 當đương 作tác 畜súc 生sanh 。
牛ngưu 。 羊dương 。 駱lạc 駝đà 。 償thường 其kỳ 宿túc 債trái 。 或hoặc 作tác 猪trư 狗cẩu 。 常thường 噉đạm 糞phẩn 除trừ 。
如như 是thị 觀quán 食thực 。 則tắc 生sanh 厭yếm 想tưởng 。 因nhân 食thực 厭yếm 故cố 。 於ư 五ngũ 欲dục 中trung 皆giai 厭yếm 。
譬thí 如như 一nhất 婆Bà 羅La 門Môn 。 修tu 淨tịnh 潔khiết 法pháp 。 有hữu 事sự 緣duyên 故cố 到đáo 不bất 淨tịnh 國quốc 。 自tự 思tư 。
我ngã 當đương 云vân 何hà 。 得đắc 免miễn 此thử 不bất 淨tịnh 。 唯duy 當đương 乾can/kiền/càn 食thực 。 可khả 得đắc 清thanh 淨tịnh 。
見kiến 一nhất 老lão 母mẫu 賣mại 白bạch 髓tủy 餅bính 。 而nhi 語ngứ 之chi 言ngôn 。
我ngã 有hữu 因nhân 緣duyên 。 住trụ 此thử 百bách 日nhật 。 常thường 作tác 此thử 餅bính 送tống 來lai 。 當đương 多đa 與dữ 價giá 。
老lão 母mẫu 日nhật 日nhật 作tác 餅bính 送tống 之chi 。 婆Bà 羅La 門Môn 貪tham 著trước 。 飽bão 食thực 歡hoan 喜hỷ 。 老lão 母mẫu 作tác 餅bính 。 初sơ 時thời 白bạch 淨tịnh 。 後hậu 轉chuyển 無vô 色sắc 。 無vô 味vị 。 即tức 問vấn 老lão 母mẫu 。
何hà 緣duyên 爾nhĩ 耶da 。
母mẫu 言ngôn 。
癰ung 瘡sang 差sai 故cố 。
婆Bà 羅La 門Môn 問vấn 。
此thử 言ngôn 何hà 謂vị 。
母mẫu 言ngôn 。
我ngã 大đại 家gia 夫phu 人nhân 。 隱ẩn 處xứ 生sanh 癰ung 。 以dĩ 麵miến 。 酥tô 。 甘cam 草thảo 拊phụ 之chi 。 癰ung 熟thục 膿nùng 出xuất 。 和hòa 合hợp 酥tô 餅bính 。 日nhật 日nhật 如như 是thị 。 以dĩ 此thử 作tác 餅bính 與dữ 汝nhữ 。 是thị 以dĩ 餅bính 好hảo/hiếu 。 今kim 夫phu 人nhân 癰ung 差sai 。 我ngã 當đương 何hà 處xứ 更cánh 得đắc 。
婆Bà 羅La 門Môn 聞văn 之chi 。 兩lưỡng 拳quyền 打đả 頭đầu 。 搥trùy 胸hung 吁hu 嘔# 。
我ngã 當đương 云vân 何hà 。 破phá 此thử 淨tịnh 法pháp 。 我ngã 為vi 了liễu 矣hĩ 。
棄khí 捨xả 緣duyên 事sự 馳trì 還hoàn 本bổn 國quốc 。
行hành 者giả 亦diệc 如như 是thị 。 著trước 是thị 飲ẩm 食thực 。 歡hoan 喜hỷ 樂lạc 噉đạm 。 見kiến 其kỳ 好hảo/hiếu 色sắc 細tế 滑hoạt 。 香hương 美mỹ 可khả 口khẩu 。 不bất 觀quán 不bất 淨tịnh 。 後hậu 受thọ 苦khổ 報báo 。 悔hối 將tương 何hà 及cập 。 若nhược 能năng 觀quán 食thực 本bổn 末mạt 如như 是thị 。 生sanh 惡ác 厭yếm 心tâm 。 因nhân 離ly 食thực 欲dục 。 四tứ 欲dục 皆giai 捨xả 。 於ư 欲dục 界giới 中trung 。 樂nhạo/nhạc/lạc 悉tất 皆giai 捨xả 離ly 。 斷đoạn 此thử 五ngũ 欲dục 。 於ư 五ngũ 下hạ 分phần/phân 結kết 亦diệc 斷đoạn 。
如như 是thị 等đẳng 種chủng 種chủng 。 因nhân 緣duyên 惡ác 罪tội 。 不bất 復phục 樂nhạo 著trước 。 是thị 名danh 。
食thực 厭yếm 想tưởng
問vấn 曰viết 。
無vô 常thường 。 苦khổ 。 無vô 我ngã 想tưởng 。 與dữ 無vô 漏lậu 智trí 慧tuệ 相tương 應ứng 。 食thực 厭yếm 等đẳng 四tứ 想tưởng 。 與dữ 有hữu 漏lậu 智trí 慧tuệ 相tương 應ứng 。 次thứ 第đệ 法pháp 應ưng 在tại 前tiền 。 今kim 何hà 以dĩ 後hậu 說thuyết 。
答đáp 曰viết 。
佛Phật 法Pháp 有hữu 二nhị 種chủng 道đạo 。
見kiến 道đạo 。 修tu 道Đạo 。
見kiến 道đạo 中trung 用dụng 是thị 三tam 想tưởng 。 破phá 諸chư 邪tà 見kiến 等đẳng 。 得đắc 聖thánh 果Quả 。 猶do 未vị 離ly 欲dục 。 為vi 離ly 欲dục 故cố 。 三tam 想tưởng 次thứ 第đệ 說thuyết 是thị 食thực 厭yếm 等đẳng 四tứ 想tưởng 。 得đắc 離ly 婬dâm 欲dục 。 等đẳng 諸chư 煩phiền 惱não 。
初sơ 三tam 想tưởng 示thị 見kiến 諦Đế 道đạo 。 中trung 四tứ 想tưởng 為vi 示thị 學học 修tu 道Đạo 。 後hậu 三tam 想tưởng 示thị 無Vô 學Học 道đạo 。
初sơ 習tập 身thân 念niệm 處xứ 中trung 。 雖tuy 有hữu 食thực 厭yếm 想tưởng 。 功công 用dụng 少thiểu 故cố 佛Phật 不bất 說thuyết 。 今kim 為vi 須Tu 陀Đà 洹Hoàn 。 斯Tư 陀Đà 含Hàm 度độ 欲dục 故cố 。 無vô 我ngã 想tưởng 次thứ 第đệ 說thuyết 食thực 厭yếm 等đẳng 四tứ 想tưởng 。
一nhất 切thiết 世thế 間gian 。 不bất 可khả 樂lạc 想tưởng
者giả 。 若nhược 念niệm 世thế 間gian 色sắc 欲dục 滋tư 味vị 。 車xa 乘thừa 。 服phục 飾sức 。 廬lư 觀quán 。 園viên 宅trạch 。 種chủng 種chủng 樂nhạo/nhạc/lạc 事sự 。 則tắc 生sanh 樂lạc 想tưởng 。 若nhược 念niệm 世thế 間gian 眾chúng 惡ác 罪tội 事sự 。 則tắc 心tâm 生sanh 厭yếm 想tưởng 。 何hà 等đẳng 惡ác 事sự 。 惡ác 事sự 有hữu 二nhị 種chủng 。
一nhất 者giả 。 眾chúng 生sanh 。 二nhị 者giả 。 土thổ/độ 地địa 。
眾chúng 生sanh 有hữu 八bát 苦khổ 之chi 患hoạn 。
生sanh 。 老lão 。 病bệnh 。 死tử 。 恩ân 愛ái 別biệt 離ly 。 怨oán 憎tăng 同đồng 處xứ 。 所sở 求cầu 不bất 得đắc 。 略lược 而nhi 言ngôn 之chi 。 五ngũ 受thọ 眾chúng 苦khổ 。
眾chúng 生sanh 之chi 罪tội 。 婬dâm 欲dục 多đa 故cố 。 不bất 別biệt 好hảo 醜xú 。 不bất 隨tùy 父phụ 母mẫu 師sư 長trưởng 教giáo 誨hối 。 無vô 有hữu 慚tàm 愧quý 。 與dữ 禽cầm 獸thú 無vô 異dị 。 瞋sân 恚khuể 多đa 故cố 。 不bất 別biệt 輕khinh 重trọng 。 瞋sân 毒độc 狂cuồng 發phát 。 乃nãi 至chí 不bất 受thọ 佛Phật 語ngữ 。 不bất 欲dục 聞văn 法Pháp 。 不bất 畏úy 惡ác 道đạo 。 杖trượng 楚sở 橫hoạnh/hoành 加gia 。 不bất 知tri 他tha 苦khổ 。 入nhập 大đại 闇ám 中trung 。 都đô 無vô 所sở 見kiến 。 愚ngu 癡si 多đa 故cố 。 所sở 求cầu 不bất 以dĩ 道đạo 。 不bất 識thức 事sự 緣duyên 。 如như 搆câu 角giác 求cầu 乳nhũ 。 無vô 明minh 覆phú 故cố 。 雖tuy 蒙mông 日nhật 照chiếu 。 永vĩnh 無vô 所sở 見kiến 。 慳san 貪tham 多đa 故cố 。 其kỳ 舍xá 如như 塚trủng 。 人nhân 不bất 向hướng 之chi 。 憍kiêu 慢mạn 多đa 故cố 。 不bất 敬kính 賢hiền 聖thánh 。 不bất 孝hiếu 父phụ 母mẫu 。 憍kiêu 逸dật 自tự 壞hoại 。 永vĩnh 無vô 所sở 直trực 。 邪tà 見kiến 多đa 故cố 。 不bất 信tín 今kim 世thế 。 後hậu 世thế 。 不bất 信tín 罪tội 福phước 。 不bất 可khả 共cộng 處xứ 。 如như 是thị 等đẳng 諸chư 煩phiền 惱não 多đa 故cố 。 弊tệ 敗bại 為vi 無vô 所sở 直trực 。
惡ác 業nghiệp 多đa 故cố 。 造tạo 無vô 間gián 罪tội 。
或hoặc 殺sát 父phụ 母mẫu 。 或hoặc 傷thương 害hại 賢hiền 聖thánh 。 或hoặc 要yếu 時thời 榮vinh 貴quý 。 讒sàm 賊tặc 忠trung 貞trinh 。 殘tàn 害hại 親thân 戚thích 。
復phục 次thứ 。 世thế 間gian 眾chúng 生sanh 。 善thiện 好hảo/hiếu 者giả 少thiểu 。 弊tệ 惡ác 者giả 多đa 。 或hoặc 時thời 雖tuy 有hữu 善thiện 行hành 。 貧bần 賤tiện 鄙bỉ 陋lậu 。 或hoặc 雖tuy 富phú 貴quý 端đoan 政chánh 。 而nhi 所sở 行hành 不bất 善thiện 。 或hoặc 雖tuy 好hiếu 布bố 施thí 。 而nhi 貧bần 乏phạp 無vô 財tài 。 或hoặc 雖tuy 富phú 有hữu 財tài 寶bảo 。 而nhi 慳san 惜tích 貪tham 著trước 。 不bất 肯khẳng 布bố 施thí 。 或hoặc 見kiến 人nhân 有hữu 所sở 思tư 。 默mặc 無vô 所sở 說thuyết 。 便tiện 謂vị 憍kiêu 高cao 自tự 畜súc 。 不bất 下hạ 接tiếp 物vật 。 或hoặc 見kiến 好hảo/hiếu 下hạ 接tiếp 物vật 。 恩ân 惠huệ 普phổ 潤nhuận 。 便tiện 謂vị 欺khi 誑cuống 諂siểm 飾sức 。 或hoặc 見kiến 能năng 語ngữ 善thiện 論luận 。 便tiện 謂vị 恃thị 是thị 小tiểu 智trí 。 以dĩ 為vi 憍kiêu 慢mạn 。 或hoặc 見kiến 質chất 直trực 好hảo/hiếu 人nhân 。 便tiện 共cộng 欺khi 誑cuống 調điều 捉tróc 。 引dẫn 挽vãn 陵lăng 易dị 。 或hoặc 見kiến 善thiện 心tâm 柔nhu 濡nhu 。 便tiện 共cộng 輕khinh 陵lăng 踏đạp 蹴xúc 。 不bất 以dĩ 理lý 遇ngộ 。 若nhược 見kiến 持trì 戒giới 清thanh 淨tịnh 者giả 。 便tiện 謂vị 所sở 行hành 矯kiểu 異dị 。 輕khinh 賤tiện 不bất 數số 。
如như 是thị 等đẳng 眾chúng 生sanh 弊tệ 惡ác 。 無vô 一nhất 可khả 樂lạc 。
土thổ/độ 地địa 惡ác 者giả 。 一nhất 切thiết 土thổ 地địa 。 多đa 衰suy 無vô 吉cát 。 寒hàn 熱nhiệt 飢cơ 渴khát 。 疾tật 病bệnh 惡ác 疫dịch 。 毒độc 氣khí 侵xâm 害hại 。 老lão 病bệnh 死tử 畏úy 。 無vô 處xứ 不bất 有hữu 。 身thân 所sở 去khứ 處xứ 。 眾chúng 苦khổ 隨tùy 之chi 。 無vô 處xứ 得đắc 免miễn 。 雖tuy 有hữu 好hảo/hiếu 國quốc 。 豐phong 樂lạc 安an 隱ẩn 。 多đa 為vi 諸chư 煩phiền 惱não 所sở 惱não 。 則tắc 不bất 名danh 樂nhạo/nhạc/lạc 土thổ/độ 。 一nhất 切thiết 皆giai 有hữu 二nhị 種chủng 苦khổ 。
身thân 苦khổ 。 心tâm 苦khổ 。 無vô 國quốc 不bất 有hữu 。 如như 說thuyết 。
有hữu 國quốc 土độ 多đa 寒hàn 。 或hoặc 有hữu 國quốc 多đa 熱nhiệt 。
有hữu 國quốc 無vô 救cứu 護hộ 。 或hoặc 有hữu 國quốc 多đa 惡ác 。
有hữu 國quốc 常thường 飢cơ 餓ngạ 。 或hoặc 有hữu 國quốc 多đa 病bệnh 。
有hữu 國quốc 不bất 修tu 福phước 。 如như 是thị 無vô 樂lạc 處xứ 。
眾chúng 生sanh 。 土thổ/độ 地địa 有hữu 如như 是thị 惡ác 。 思tư 惟duy 世thế 間gian 無vô 一nhất 可khả 樂lạc 。
欲dục 界giới 惡ác 事sự 如như 是thị 。
上thượng 二nhị 界giới 死tử 時thời 。 退thoái 時thời 。 大đại 生sanh 懊áo 惱não 。 甚thậm 於ư 下hạ 界giới 。 譬thí 如như 極cực 高cao 處xứ 墮đọa 。 摧tồi 碎toái 爛lạn 壞hoại 。
問vấn 曰viết 。
無vô 常thường 想tưởng 。 苦khổ 想tưởng 。 無vô 我ngã 想tưởng 。 一nhất 切thiết 世thế 間gian 。 不bất 可khả 樂lạc 想tưởng 。 有hữu 何hà 等đẳng 異dị 而nhi 別biệt 說thuyết 。
答đáp 曰viết 。
有hữu 二nhị 種chủng 觀quán 。
總tổng 觀quán 。 別biệt 觀quán 。 前tiền 為vi 總tổng 觀quán 。 此thử 中trung 別biệt 觀quán 。
復phục 有hữu 二nhị 種chủng 觀quán 。
法pháp 觀quán 。 眾chúng 生sanh 觀quán 。 前tiền 為vi 呵ha 一nhất 切thiết 法pháp 觀quán 。 此thử 中trung 觀quán 眾chúng 生sanh 罪tội 惡ác 不bất 同đồng 。
復phục 次thứ 。 前tiền 者giả 無vô 漏lậu 道Đạo 。 此thử 中trung 有hữu 漏lậu 道đạo 。
前tiền 見kiến 諦Đế 道đạo 。 今kim 思tư 惟duy 道đạo 。
如như 是thị 等đẳng 種chủng 種chủng 差sai 別biệt 。
一nhất 切thiết 地địa 中trung 攝nhiếp 。 緣duyên 三tam 界giới 法pháp 。
是thị 名danh
一nhất 切thiết 世thế 間gian 。 不bất 可khả 樂lạc 想tưởng
死tử 想tưởng
者giả 。 如như 死tử 念niệm 中trung 說thuyết 。
不bất 淨tịnh 想tưởng
者giả 。 如như 身thân 念niệm 處xứ 中trung 說thuyết 。
斷đoạn 想tưởng
離ly 想tưởng
盡tận 想tưởng
者giả 。 緣duyên 涅Niết 槃Bàn 相tương/tướng 。
斷đoạn 諸chư 結kết 使sử 故cố 。 名danh 。
斷đoạn 想tưởng
離ly 結kết 使sử 故cố 。 名danh 。
離ly 想tưởng
盡tận 諸chư 結kết 使sử 故cố 。 名danh 。
盡tận 想tưởng
問vấn 曰viết 。
若nhược 爾nhĩ 者giả 。 一nhất 想tưởng 便tiện 足túc 。 何hà 以dĩ 說thuyết 三tam 。
答đáp 曰viết 。
如như 前tiền 一nhất 法pháp 三tam 種chủng 說thuyết 。
無vô 常thường 即tức 是thị 苦khổ 。 苦khổ 即tức 是thị 無vô 我ngã 。 此thử 亦diệc 如như 是thị 。 一nhất 切thiết 世thế 間gian 。 罪tội 惡ác 深thâm 重trọng 故cố 三tam 種chủng 呵ha 。 如như 伐phạt 大đại 樹thụ 。 不bất 可khả 以dĩ 一nhất 下hạ 斷đoạn 。 涅Niết 槃Bàn 微vi 妙diệu 法Pháp 。 昔tích 所sở 未vị 得đắc 。 是thị 故cố 種chủng 種chủng 讚tán 。 名danh 為vi 。
斷đoạn 想tưởng
離ly 想tưởng
盡tận 想tưởng
復phục 次thứ 。 斷đoạn 三tam 毒độc 故cố 名danh 為vi 。
斷đoạn
離ly 愛ái 故cố 名danh 為vi 。
離ly
滅diệt 一nhất 切thiết 苦khổ 。 更cánh 不bất 生sanh 故cố 名danh 為vi 。
盡tận
復phục 次thứ 。 行hành 者giả 於ư 煖Noãn 法Pháp 。 頂Đảnh 法Pháp 。 忍Nhẫn 法Pháp 。 世Thế 間Gian 第Đệ 一Nhất 法Pháp 。 正chánh 智trí 慧tuệ 觀quán 。 遠viễn 諸chư 煩phiền 惱não 。 是thị 名danh 。
離ly 想tưởng
得đắc 無vô 漏lậu 道Đạo 。 斷đoạn 諸chư 結kết 使sử 。 是thị 名danh 。
斷đoạn 想tưởng
入nhập 涅Niết 槃Bàn 時thời 。 滅diệt 五ngũ 受thọ 眾chúng 。 不bất 復phục 相tương 續tục 。 是thị 名danh 。
盡tận 想tưởng
斷đoạn 想tưởng
有Hữu 餘Dư 涅Niết 槃Bàn 。
盡tận 想tưởng
無Vô 餘Dư 涅Niết 槃Bàn 。
離ly 想tưởng
二nhị 涅Niết 槃Bàn 方phương 便tiện 門môn 。
是thị 三tam 想tưởng 有hữu 漏lậu 。 無vô 漏lậu 故cố 。 一nhất 切thiết 地địa 中trung 。 攝nhiếp (# 十thập 想tưởng 竟cánh )# 。
大đại 智Trí 度Độ 初sơ 品phẩm 中trung 十thập 一nhất 智trí 釋thích 論luận 第đệ 三tam 十thập 八bát (# 丹đan 云vân 。
三tam 三tam 昧muội 義nghĩa 。 三tam 根căn 義nghĩa 合hợp )# 。
【# 經Kinh 】#
十thập 一nhất 智trí 。
法pháp 智trí 。 比tỉ 智trí 。 他tha 心tâm 智trí 。 世thế 智trí 。 苦khổ 智trí 。 集tập 智trí 。 滅diệt 智trí 。 道đạo 智trí 。 盡tận 智trí 。 無vô 生sanh 智trí 。 如như 實thật 智trí 。
【# 論luận 】#
法pháp 智trí
者giả 。 欲dục 界giới 繫hệ 法pháp 中trung 無vô 漏lậu 智trí 。 欲dục 界giới 繫hệ 因nhân 中trung 無vô 漏lậu 智trí 。 欲dục 界giới 繫hệ 法pháp 滅diệt 中trung 無vô 漏lậu 智trí 。 為vi 斷đoạn 欲dục 界giới 繫hệ 法pháp 道đạo 中trung 無vô 漏lậu 智trí 。 及cập 法pháp 智trí 品phẩm 中trung 無vô 漏lậu 智trí 。
比tỉ 智trí
者giả 。 於ư 色sắc 。 無vô 色sắc 界giới 中trung 。 無vô 漏lậu 智trí 亦diệc 如như 是thị 。
他tha 心tâm 智trí
者giả 。 知tri 欲dục 界giới 。 色sắc 界giới 繫hệ 現hiện 在tại 他tha 。 心tâm 心tâm 數số 法pháp 。 及cập 無vô 漏lậu 心tâm 心tâm 數số 法pháp 少thiểu 分phần 。
世thế 智trí
者giả 。 諸chư 有hữu 漏lậu 智trí 慧tuệ 。
苦khổ 智trí
者giả 。 五ngũ 受thọ 眾chúng 無vô 常thường 。 苦khổ 。 空không 。 無vô 我ngã 。 觀quán 時thời 得đắc 無vô 漏lậu 智trí 。
集tập 智trí
者giả 。 有hữu 漏lậu 法pháp 因nhân 。
因nhân 。 集tập 。 生sanh 。 緣duyên 。 觀quán 時thời 無vô 漏lậu 智trí 。
滅diệt 智trí
者giả 。 滅diệt 。 止chỉ 。 妙diệu 。 出xuất 。 觀quán 時thời 無vô 漏lậu 智trí 。
道đạo 智trí
者giả 。 道đạo 。 正chánh 。 行hành 。 達đạt 。 觀quán 時thời 無vô 漏lậu 智trí 。
盡tận 智trí
者giả 。 我ngã 見kiến 苦khổ 已dĩ 。 斷đoạn 集tập 已dĩ 。 盡tận 證chứng 已dĩ 。 修tu 道Đạo 已dĩ 。 如như 是thị 念niệm 時thời 。 無vô 漏lậu 智trí 慧tuệ 見kiến 明minh 覺giác 。
無vô 生sanh 智trí
者giả 。 我ngã 見kiến 苦khổ 已dĩ 。 不bất 復phục 更cánh 見kiến 。 斷đoạn 集tập 已dĩ 不bất 復phục 更cánh 斷đoạn 。 盡tận 證chứng 已dĩ 不bất 復phục 更cánh 證chứng 。 修tu 道Đạo 已dĩ 不bất 復phục 更cánh 修tu 。 如như 是thị 念niệm 時thời 。 無vô 漏lậu 智trí 慧tuệ 見kiến 明minh 覺giác 。
如như 實thật 智trí
者giả 。 一nhất 切thiết 法pháp 總tổng 相tương/tướng 。 別biệt 相tướng 。 如như 實thật 正chánh 知tri 。 無vô 有hữu 罣quái 礙ngại 。
是thị 法pháp 智trí 緣duyên 欲dục 界giới 繫hệ 法pháp 。 及cập 欲dục 界giới 繫hệ 法pháp 因nhân 。 欲dục 界giới 繫hệ 法pháp 滅diệt 。 為vi 斷đoạn 欲dục 界giới 繫hệ 法pháp 道đạo 。
比tỉ 智trí 亦diệc 如như 是thị 。
世thế 智trí 。 緣duyên 一nhất 切thiết 法pháp 。
他tha 心tâm 智trí 。 緣duyên 他tha 心tâm 有hữu 漏lậu 。 無vô 漏lậu 心tâm 心tâm 數số 法pháp 。
苦khổ 智trí 。 集tập 智trí 。 緣duyên 五ngũ 受thọ 眾chúng 。 滅diệt 智trí 。 緣duyên 盡tận 。 道đạo 智trí 。 緣duyên 無vô 漏lậu 五ngũ 眾chúng 。
盡tận 智trí 。 無vô 生sanh 智trí 。 俱câu 緣duyên 四Tứ 諦Đế 。
十thập 智trí 。 一nhất 有hữu 漏lậu 。 八bát 無vô 漏lậu 。 一nhất 當đương 分phân 別biệt 。
他tha 心tâm 智trí 。 緣duyên 有hữu 漏lậu 心tâm 是thị 有hữu 漏lậu 。 緣duyên 無vô 漏lậu 心tâm 是thị 無vô 漏lậu 。
法pháp 智trí 。 攝nhiếp 法pháp 智trí 及cập 他tha 心tâm 智trí 。 苦khổ 智trí 。 集tập 智trí 。 滅diệt 智trí 。 道đạo 智trí 。 盡tận 智trí 。 無vô 生sanh 智trí 少thiểu 分phần 。
比tỉ 智trí 。 亦diệc 如như 是thị 。
世thế 智trí 。 攝nhiếp 世thế 智trí 及cập 他tha 心tâm 智trí 少thiểu 分phần 。
他tha 心tâm 智trí 。 攝nhiếp 他tha 心tâm 智trí 及cập 法pháp 智trí 。 比tỉ 智trí 。 世thế 智trí 。 道đạo 智trí 。 盡tận 智trí 。 無vô 生sanh 智trí 少thiểu 分phần 。
苦khổ 智trí 。 攝nhiếp 苦khổ 智trí 及cập 法pháp 智trí 。 比tỉ 智trí 。 盡tận 智trí 。 無vô 生sanh 智trí 少thiểu 分phần 。
集tập 智trí 。 滅diệt 智trí 亦diệc 如như 是thị 。
道đạo 智trí 。 攝nhiếp 道đạo 智trí 及cập 法pháp 智trí 。 比tỉ 智trí 。 他tha 心tâm 智trí 。 盡tận 智trí 。 無vô 生sanh 智trí 少thiểu 分phần 。
盡tận 智trí 。 攝nhiếp 盡tận 智trí 及cập 法pháp 智trí 。 比tỉ 智trí 。 他tha 心tâm 智trí 。 苦khổ 智trí 。 集tập 智trí 。 滅diệt 智trí 。 道đạo 智trí 少thiểu 分phần 。
無vô 生sanh 智trí 亦diệc 如như 是thị 。
九cửu 智trí 。 八bát 根căn 相tướng 應ưng 。 除trừ 慧tuệ 根căn 。 憂ưu 根căn 。 苦khổ 根căn 。
世thế 智trí 。 十thập 根căn 相tướng 應ưng 。 除trừ 慧tuệ 根căn 。
法pháp 智trí 。 比tỉ 智trí 。 苦khổ 智trí 。 空không 三tam 昧muội 相tương 應ứng 。
法pháp 智trí 。 比tỉ 智trí 。 滅diệt 智trí 。 盡tận 智trí 。 無vô 生sanh 智trí 。 無vô 相tướng 三tam 昧muội 相tương 應ứng 。
法pháp 智trí 。 比tỉ 智trí 。 他tha 心tâm 智trí 。 苦khổ 智trí 。 集tập 智trí 。 道đạo 智trí 。 盡tận 智trí 。 無vô 生sanh 智trí 。 無Vô 作Tác 三Tam 昧Muội 相tương 應ứng 。
法pháp 智trí 。 比tỉ 智trí 。 世thế 智trí 。 苦khổ 智trí 。 盡tận 智trí 。 無vô 生sanh 智trí 。 無vô 常thường 想tưởng 。 苦khổ 想tưởng 。 無vô 我ngã 想tưởng 相tương 應ứng 。
世thế 智trí 。 中trung 四tứ 想tưởng 相tương 應ứng 。 法pháp 智trí 。 比tỉ 智trí 。 滅diệt 智trí 。 盡tận 智trí 。 無vô 生sanh 智trí 。 後hậu 三tam 想tưởng 相tương 應ứng 。
有hữu 人nhân 言ngôn 。
世thế 智trí 或hoặc 與dữ 離ly 想tưởng 相tương 應ứng 。
法pháp 智trí 。 緣duyên 九cửu 智trí 。 除trừ 比tỉ 智trí 。 比tỉ 智trí 亦diệc 如như 是thị 。
世thế 智trí 。 他tha 心tâm 智trí 。 盡tận 智trí 。 無vô 生sanh 智trí 。 緣duyên 十thập 智trí 。
苦khổ 智trí 。 集tập 智trí 。 緣duyên 世thế 智trí 及cập 有hữu 漏lậu 他tha 心tâm 智trí 。
滅diệt 智trí 不bất 緣duyên 智trí 。
道đạo 智trí 。 緣duyên 九cửu 智trí 。 除trừ 世thế 智trí 。
法pháp 智trí 。 比tỉ 智trí 。
十thập 六lục 相tương/tướng 。
他tha 心tâm 智trí 。 四tứ 相tương/tướng 。
苦khổ 。 集tập 。 滅diệt 。 道đạo 。 各các 各các 四tứ 相tương/tướng 。
盡tận 智trí 。 無vô 生sanh 智trí 。 俱câu 十thập 四tứ 相tương/tướng 。 除trừ 空không 相tướng 。 無vô 我ngã 相tương/tướng 。
煖Noãn 法Pháp 。 頂Đảnh 法Pháp 。 忍Nhẫn 法Pháp 中trung 。 世thế 智trí 十thập 六lục 相tương/tướng 。 世Thế 間Gian 第Đệ 一Nhất 法Pháp 中trung 。 世thế 智trí 四tứ 相tương/tướng 。 除trừ 無vô 相tướng 轉chuyển 相tương/tướng 觀quán 相tương/tướng 也dã 。 舊cựu 言ngôn 十thập 六lục 聖thánh 行hành )# 。
初sơ 入nhập 無vô 漏lậu 心tâm 。 成thành 就tựu 一nhất 世thế 智trí 。 第đệ 二nhị 心tâm 增tăng 苦khổ 智trí 。 法pháp 智trí 。 第đệ 四tứ 心tâm 增tăng 比tỉ 智trí 。 第đệ 六lục 心tâm 增tăng 集tập 智trí 。 第đệ 十thập 心tâm 增tăng 滅diệt 智trí 。 第đệ 十thập 四tứ 心tâm 增tăng 道đạo 智trí 。 若nhược 離ly 欲dục 者giả 。 增tăng 他tha 心tâm 智trí 。 無Vô 學Học 道đạo 增tăng 盡tận 智trí 。 得đắc 不bất 壞hoại 解giải 脫thoát 增tăng 無vô 生sanh 智trí 。
初sơ 無vô 漏lậu 心tâm 中trung 不bất 修tu 智trí 。 第đệ 二nhị 心tâm 中trung 現hiện 在tại 。 未vị 來lai 修tu 二nhị 智trí 。 第đệ 四tứ 心tâm 中trung 現hiện 在tại 修tu 二nhị 智trí 。 未vị 來lai 修tu 三tam 智trí 。 第đệ 六lục 心tâm 中trung 現hiện 在tại 。 未vị 來lai 修tu 二nhị 智trí 。 第đệ 八bát 心tâm 中trung 現hiện 在tại 修tu 二nhị 智trí 。 未vị 來lai 修tu 三tam 智trí 。 第đệ 十thập 心tâm 中trung 現hiện 在tại 。 未vị 來lai 修tu 二nhị 智trí 。 第đệ 十thập 二nhị 心tâm 中trung 現hiện 在tại 修tu 二nhị 智trí 。 未vị 來lai 修tu 三tam 智trí 。 第đệ 十thập 四tứ 心tâm 中trung 現hiện 在tại 。 未vị 來lai 修tu 二nhị 智trí 。 第đệ 十thập 六lục 心tâm 中trung 現hiện 在tại 修tu 二nhị 智trí 。 未vị 來lai 修tu 六lục 智trí 。 若nhược 離ly 欲dục 修tu 七thất 智trí 。
須Tu 陀Đà 洹Hoàn 欲dục 離ly 欲dục 界giới 結kết 使sử 。 十thập 七thất 心tâm 中trung 修tu 七thất 智trí 。 除trừ 他tha 心tâm 智trí 。 盡tận 智trí 。 無vô 生sanh 智trí 。 第đệ 九cửu 解giải 脫thoát 。 心tâm 中trung 修tu 八bát 智trí 。 除trừ 盡tận 智trí 。 無vô 生sanh 智trí 。
信tín 解giải 脫thoát 人nhân 轉chuyển 作tác 見kiến 得đắc 。 雙song 道đạo 中trung 修tu 六lục 智trí 。 除trừ 他tha 心tâm 智trí 。 世thế 智trí 。 盡tận 智trí 。 無vô 生sanh 智trí 。
離ly 七thất 地địa 欲dục 時thời 。 無vô 礙ngại 道đạo 中trung 修tu 七thất 智trí 。 除trừ 他tha 心tâm 智trí 。 盡tận 智trí 。 無vô 生sanh 智trí 。 解giải 脫thoát 道đạo 中trung 修tu 八bát 智trí 。 除trừ 盡tận 智trí 。 無vô 生sanh 智trí 。
離ly 有hữu 頂đảnh 欲dục 時thời 。 無vô 礙ngại 道đạo 中trung 修tu 六lục 智trí 。 除trừ 他tha 心tâm 智trí 。 世thế 智trí 。 盡tận 智trí 。 無vô 生sanh 智trí 。 八bát 解giải 脫thoát 道đạo 中trung 修tu 七thất 智trí 。 除trừ 世thế 智trí 。 盡tận 智trí 。 無vô 生sanh 智trí 。
無Vô 學Học 初sơ 心tâm 第đệ 九cửu 解giải 脫thoát 。 不bất 時thời 解giải 脫thoát 人nhân 修tu 十thập 智trí 。 及cập 一nhất 切thiết 有hữu 漏lậu 。 無vô 漏lậu 善thiện 根căn 。 若nhược 時thời 解giải 脫thoát 人nhân 修tu 九cửu 智trí 。 及cập 一nhất 切thiết 有hữu 漏lậu 。 無vô 漏lậu 善thiện 根căn 。
如như 是thị 等đẳng 種chủng 種chủng 。 以dĩ 阿a 毘tỳ 曇đàm 門môn 廣quảng 分phân 別biệt 。
如như 實thật 智trí
分phân 別biệt 相tương/tướng 。 此thử 《# 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 》# 後hậu 品phẩm 廣quảng 說thuyết 。
復phục 次thứ 。 有hữu 人nhân 言ngôn 。
法pháp 智trí
者giả 。 知tri 欲dục 界giới 五ngũ 眾chúng 無vô 常thường 。 苦khổ 。 空không 。 無vô 我ngã 。 知tri 諸chư 法pháp 因nhân 緣duyên 和hòa 合hợp 生sanh 。 所sở 謂vị 無vô 明minh 。 因nhân 緣duyên 諸chư 行hành 。 乃nãi 至chí 生sanh 因nhân 緣duyên 老lão 死tử 。 如như 佛Phật 為vi 須tu 尸thi 摩ma 梵Phạm 志Chí 說thuyết 。
先tiên 用dụng 法pháp 智trí 。 分phân 別biệt 諸chư 法pháp 。 後hậu 用dụng 涅Niết 槃Bàn 智trí 。
比tỉ 智trí
者giả 。 知tri 現hiện 在tại 五ngũ 受thọ 眾chúng 無vô 常thường 。 苦khổ 。 空không 。 無vô 我ngã 。 過quá 去khứ 。 未vị 來lai 及cập 色sắc 。 無vô 色sắc 界giới 中trung 。 五ngũ 受thọ 眾chúng 無vô 常thường 。 苦khổ 。 空không 。 無vô 我ngã 亦diệc 如như 是thị 。 譬thí 如như 見kiến 現hiện 在tại 火hỏa 熱nhiệt 能năng 燒thiêu 。 以dĩ 此thử 比tỉ 知tri 過quá 去khứ 。 未vị 來lai 及cập 餘dư 國quốc 火hỏa 亦diệc 如như 是thị 。
他tha 心tâm 智trí
者giả 。 知tri 他tha 眾chúng 生sanh 。 心tâm 心tâm 數số 法pháp 。
問vấn 曰viết 。
若nhược 知tri 他tha 心tâm 心tâm 數số 法pháp 。 何hà 以dĩ 故cố 但đãn 名danh 。
知tri 他tha 心tâm
答đáp 曰viết 。
心tâm 是thị 主chủ 故cố 。 但đãn 名danh 知tri 他tha 心tâm 。 若nhược 說thuyết 心tâm 。 當đương 知tri 已dĩ 說thuyết 心tâm 數số 法pháp 。
世thế 智trí
者giả 。 名danh 為vi 假giả 智trí 。 聖thánh 人nhân 於ư 實thật 法pháp 中trung 知tri 。 凡phàm 夫phu 人nhân 但đãn 假giả 名danh 中trung 知tri 。 以dĩ 是thị 故cố 名danh 假giả 智trí 。 如như 棟đống 梁lương 椽chuyên 壁bích 名danh 為vi 屋ốc 。 但đãn 知tri 是thị 事sự 。 不bất 知tri 實thật 義nghĩa 。 是thị 名danh 世thế 智trí 。
苦khổ 智trí
者giả 。 用dụng 苦khổ 慧tuệ 呵ha 五ngũ 受thọ 眾chúng 。
問vấn 曰viết 。
五ngũ 受thọ 眾chúng 亦diệc 無vô 常thường 。 亦diệc 苦khổ 。 亦diệc 空không 。 亦diệc 無vô 我ngã 。 何hà 以dĩ 故cố 但đãn 說thuyết 。
苦khổ 智trí
不bất 說thuyết 。
無vô 常thường 。 空không 。 無vô 我ngã 智trí 。
答đáp 曰viết 。
為vi 苦Khổ 諦Đế 故cố 說thuyết
苦khổ 智trí
集Tập 諦Đế 故cố 說thuyết 。
集tập 智trí
滅Diệt 諦Đế 故cố 說thuyết 。
滅diệt 智trí
道Đạo 諦Đế 故cố 說thuyết 。
道đạo 智trí
問vấn 曰viết 。
五ngũ 受thọ 眾chúng 有hữu 種chủng 種chủng 惡ác 。 何hà 以dĩ 故cố 但đãn 說thuyết 苦Khổ 諦Đế 。 不bất 說thuyết 無vô 常thường 諦đế 。 空không 。 無vô 我ngã 諦đế 。
答đáp 曰viết 。
若nhược 說thuyết 無vô 常thường 。 空không 。 無vô 我ngã 諦đế 。 亦diệc 不bất 壞hoại 法pháp 相tương/tướng 。 以dĩ 眾chúng 生sanh 多đa 著trước 樂nhạo/nhạc/lạc 畏úy 苦khổ 故cố 。 佛Phật 呵ha 世thế 間gian 一nhất 切thiết 皆giai 是thị 苦khổ 。 欲dục 令linh 捨xả 離ly 故cố 。 無vô 常thường 。 空không 。 無vô 我ngã 中trung 。 眾chúng 生sanh 不bất 大đại 畏úy 。 故cố 不bất 說thuyết 。
復phục 次thứ 。 佛Phật 說thuyết 法pháp 中trung 五ngũ 受thọ 眾chúng 有hữu 異dị 名danh 。 名danh 為vi 苦khổ 。 以dĩ 是thị 故cố 。 但đãn 說thuyết 苦khổ 智trí 。
是thị 苦khổ 智trí 。 或hoặc 有hữu 漏lậu 。 或hoặc 無vô 漏lậu 。
若nhược 在tại 煖Noãn 法Pháp 。 頂Đảnh 法Pháp 。 忍Nhẫn 法Pháp 。 世Thế 間Gian 第Đệ 一Nhất 法Pháp 。 是thị 有hữu 漏lậu 。 若nhược 入nhập 見kiến 諦Đế 道đạo 。 是thị 無vô 漏lậu 。
何hà 以dĩ 故cố 。 從tùng 煖Noãn 法Pháp 至chí 世Thế 間Gian 第Đệ 一Nhất 法Pháp 中trung 。 四tứ 種chủng 觀quán 苦khổ 故cố 。
集tập 智trí
滅diệt 智trí
道đạo 智trí
亦diệc 如như 是thị 。
復phục 次thứ 。
苦khổ 智trí
名danh 知tri 苦khổ 相tương/tướng 實thật 不bất 生sanh 。
集tập 智trí
名danh 知tri 一nhất 切thiết 法pháp 離ly 。 無vô 有hữu 和hòa 合hợp 。
滅diệt 智trí
名danh 知tri 諸chư 法pháp 常thường 寂tịch 滅diệt 如như 涅Niết 槃Bàn 。
道đạo 智trí
名danh 知tri 一nhất 切thiết 法pháp 常thường 清thanh 淨tịnh 。 無vô 正chánh 無vô 邪tà 。
盡tận 智trí
名danh 知tri 一nhất 切thiết 法pháp 無vô 所sở 有hữu 。
無vô 生sanh 智trí
名danh 知tri 一nhất 切thiết 生sanh 法pháp 不bất 實thật 。 不bất 定định 故cố 不bất 生sanh 。
如như 實thật 智trí
者giả 。 十thập 種chủng 智trí 所sở 不bất 能năng 知tri 。 以dĩ 如như 實thật 智trí 故cố 能năng 知tri 。
十thập 智trí 各các 各các 相tương/tướng 。 各các 各các 緣duyên 。 各các 各các 別biệt 異dị 。 各các 各các 有hữu 觀quán 法pháp 。 是thị 如như 實thật 智trí 中trung 無vô 相tướng 。 無vô 緣duyên 。 無vô 別biệt 。 滅diệt 諸chư 觀quán 法pháp 。 亦diệc 不bất 有hữu 觀quán 。
十thập 智trí 中trung 有hữu 法Pháp 眼nhãn 。 慧tuệ 眼nhãn 。 如như 實thật 智trí 中trung 。 唯duy 有hữu 佛Phật 眼nhãn 。
十thập 智trí 。 阿A 羅La 漢Hán 。 辟Bích 支Chi 佛Phật 。 菩Bồ 薩Tát 共cộng 有hữu 。 如như 實thật 智trí 唯duy 獨độc 佛Phật 有hữu 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 獨độc 佛Phật 有hữu 不bất 誑cuống 法pháp 。 以dĩ 是thị 故cố 。 知tri 如như 實thật 智trí 獨độc 佛Phật 有hữu 。
復phục 次thứ 。 是thị 十thập 智trí 入nhập 如như 實thật 智trí 中trung 。 失thất 本bổn 名danh 字tự 。 唯duy 有hữu 一nhất 實thật 智trí 。 譬thí 如như 十thập 方phương 諸chư 流lưu 水thủy 。 皆giai 入nhập 大đại 海hải 。 捨xả 本bổn 名danh 字tự 。 但đãn 名danh 大đại 海hải 。
如như 是thị 等đẳng 種chủng 種chủng 。 分phân 別biệt 十thập 一nhất 智trí 義nghĩa 。 此thử 中trung 略lược 說thuyết 。 (# 丹đan 云vân 。
十thập 一nhất 智trí 竟cánh )#
【# 經Kinh 】#
三tam 三tam 昧muội 。
有hữu 覺giác 有hữu 觀quán 三tam 昧muội 。 無vô 覺giác 有hữu 觀quán 三tam 昧muội 。 無vô 覺giác 無vô 觀quán 三tam 昧muội 。
【# 論luận 】#
一nhất 切thiết 禪thiền 定định 攝nhiếp 心tâm 。 皆giai 名danh 為vi 三Tam 摩Ma 提Đề 。 秦tần 言ngôn 正chánh 心tâm 行hành 處xứ 。 是thị 心tâm 從tùng 無vô 始thỉ 世thế 界giới 來lai 。 常thường 曲khúc 不bất 端đoan 。 得đắc 是thị 正chánh 心tâm 行hành 處xứ 。 心tâm 則tắc 端đoan 直trực 。 譬thí 如như 蛇xà 行hành 常thường 曲khúc 。 入nhập 竹trúc 筒đồng 中trung 則tắc 直trực 。
是thị 三tam 昧muội 三tam 種chủng 。
欲dục 界giới 未vị 到đáo 地địa 。 初sơ 禪thiền 。 與dữ 覺giác 觀quán 相tương 應ứng 故cố 。 名danh 。
有hữu 覺giác 有hữu 觀quán
二nhị 禪thiền 中trung 間gian 但đãn 觀quán 相tương 應ứng 故cố 。 名danh 。
無vô 覺giác 有hữu 觀quán
從tùng 第đệ 二nhị 禪thiền 乃nãi 至chí 有Hữu 頂Đảnh 地địa 。 非phi 覺giác 觀quán 相tương 應ứng 故cố 。 名danh 。
無vô 覺giác 無vô 觀quán
問vấn 曰viết 。
三tam 昧muội 相tương 應ứng 心tâm 數số 法pháp 。 乃nãi 至chí 二nhị 十thập 。 何hà 以dĩ 故cố 但đãn 說thuyết 。
覺giác
觀quán
答đáp 曰viết 。
是thị 覺giác 觀quán 嬈nhiễu 亂loạn 三tam 昧muội 。 以dĩ 是thị 故cố 說thuyết 。 是thị 二nhị 事sự 雖tuy 善thiện 。 而nhi 是thị 三tam 昧muội 賊tặc 。 難nan 可khả 捨xả 離ly 。
有hữu 人nhân 言ngôn 。
心tâm 有hữu 覺giác 觀quán 者giả 無vô 三tam 昧muội 。 以dĩ 是thị 故cố 。 佛Phật 說thuyết 有hữu 覺giác 有hữu 觀quán 三tam 昧muội 。 但đãn 不bất 牢lao 固cố 。 覺giác 觀quán 力lực 小tiểu 微vi 。 是thị 時thời 可khả 得đắc 有hữu 三tam 昧muội 。 是thị 覺giác 觀quán 能năng 生sanh 三tam 昧muội 。 亦diệc 能năng 壞hoại 三tam 昧muội 。 譬thí 如như 風phong 能năng 生sanh 雨vũ 。 亦diệc 能năng 壞hoại 雨vũ 。 三tam 種chủng 善thiện 覺giác 觀quán 。 能năng 生sanh 初sơ 禪thiền 。 得đắc 初sơ 禪thiền 時thời 。 發phát 大đại 歡hoan 喜hỷ 。 覺giác 觀quán 故cố 心tâm 散tán 還hoàn 失thất 。 以dĩ 是thị 故cố 但đãn 說thuyết 。
覺giác
觀quán
問vấn 曰viết 。
覺giác 。 觀quán 有hữu 何hà 差sai 別biệt 。
答đáp 曰viết 。
麁thô 心tâm 相tương/tướng 名danh
覺giác
細tế 心tâm 相tương/tướng 名danh 。
觀quán
初sơ 緣duyên 中trung 心tâm 發phát 相tương/tướng 名danh 。
覺giác
後hậu 分phân 別biệt 籌trù 量lượng 好hảo 醜xú 名danh 。
觀quán
有hữu 三tam 種chủng 麁thô 覺giác 。
欲dục 覺giác 。 瞋sân 覺giác 。 惱não 覺giác 。
有hữu 三tam 種chủng 善thiện 覺giác 。
出xuất 要yếu 覺giác 。 無vô 瞋sân 覺giác 。 無vô 惱não 覺giác 。
有hữu 三tam 種chủng 細tế 覺giác 。
親thân 里lý 覺giác 。 國quốc 土độ 覺giác 。 不bất 死tử 覺giác 。
六lục 種chủng 覺giác 妨phương 三tam 昧muội 。 三tam 種chủng 善thiện 覺giác 能năng 開khai 三tam 昧muội 門môn 。
若nhược 覺giác 觀quán 過quá 多đa 。 還hoàn 失thất 三tam 昧muội 。 如như 風phong 能năng 使sử 船thuyền 。 風phong 過quá 則tắc 壞hoại 船thuyền 。
如như 是thị 種chủng 種chủng 分phân 別biệt
覺giác
觀quán
問vấn 曰viết 。
經kinh 說thuyết 三tam 種chủng 法pháp 。
有hữu 覺giác 有hữu 觀quán 法pháp 。 無vô 覺giác 有hữu 觀quán 法pháp 。 無vô 覺giác 無vô 觀quán 法pháp 。 有hữu 覺giác 有hữu 觀quán 地địa 。 無vô 覺giác 有hữu 觀quán 地địa 。 無vô 覺giác 無vô 觀quán 地địa 。 今kim 何hà 以dĩ 但đãn 說thuyết 三tam 種chủng 三tam 昧muội 。
答đáp 曰viết 。
妙diệu 而nhi 可khả 用dụng 者giả 取thủ 。
有hữu 覺giác 有hữu 觀quán 法pháp 者giả 。 欲dục 界giới 。 未vị 到đáo 地địa 。 初sơ 禪thiền 中trung 覺giác 觀quán 相tương 應ứng 法pháp 。 若nhược 善thiện 。 若nhược 不bất 善thiện 。 若nhược 無vô 記ký 。
無vô 覺giác 有hữu 觀quán 法pháp 者giả 。 禪thiền 中trung 間gian 觀quán 相tương 應ứng 法pháp 。 若nhược 善thiện 。 若nhược 無vô 記ký 。
無vô 覺giác 無vô 觀quán 法pháp 者giả 。 離ly 覺giác 觀quán 法pháp 。 一nhất 切thiết 色sắc 。 心tâm 不bất 相tương 應ứng 。 行hành 及cập 無vô 為vi 法pháp 。
有hữu 覺giác 有hữu 觀quán 地địa 者giả 。 欲dục 界giới 。 未vị 到đáo 地địa 。 梵Phạm 世Thế 。
無vô 覺giác 有hữu 觀quán 地địa 者giả 。 禪thiền 中trung 間gian 。 善thiện 修tu 是thị 地địa 。 作tác 大đại 梵Phạm 王Vương 。
無vô 覺giác 無vô 觀quán 地địa 者giả 。 一nhất 切thiết 光quang 音âm 。 一nhất 切thiết 遍biến 淨tịnh 。 一nhất 切thiết 廣quảng 果quả 。 一nhất 切thiết 無vô 色sắc 地địa 。
於ư 中trung 上thượng 妙diệu 者giả 是thị 三tam 昧muội 。 何hà 等đẳng 是thị 三tam 昧muội 。
從tùng 空không 等đẳng 三tam 三tam 昧muội 。 乃nãi 至chí 金kim 剛cang 。 及cập 阿A 羅La 漢Hán 。 辟Bích 支Chi 佛Phật 諸chư 三tam 昧muội 。 觀quán 十thập 方phương 佛Phật 三tam 昧muội 。 乃nãi 至chí 首Thủ 楞Lăng 嚴Nghiêm 三Tam 昧Muội 。 從tùng 斷đoạn 一nhất 切thiết 疑nghi 三tam 昧muội 。 乃nãi 至chí 三tam 昧muội 王vương 等đẳng 。 諸chư 佛Phật 三tam 昧muội 。
如như 是thị 等đẳng 種chủng 種chủng 分phân 別biệt 。 略lược 說thuyết 三tam 三tam 昧muội 義nghĩa 竟cánh 。
【# 經Kinh 】#
三tam 根căn 。
未vị 知tri 欲dục 知tri 根căn 。 知tri 根căn 。 知tri 已dĩ 根căn 。
【# 論luận 】#
未vị 知tri 欲dục 知tri 根căn
者giả 。 無vô 漏lậu 九cửu 根căn 和hòa 合hợp 。 信tín 行hành 。 法pháp 行hành 人nhân 。 於ư 見kiến 諦Đế 道đạo 中trung 名danh 。
未vị 知tri 欲dục 知tri 根căn
所sở 謂vị 信tín 等đẳng 五ngũ 根căn 。 喜hỷ 。 樂nhạo/nhạc/lạc 。 捨xả 根căn 。 意ý 根căn 。
信tín 解giải 。 見kiến 得đắc 人nhân 。 思tư 惟duy 道đạo 中trung 。 是thị 九cửu 根căn 轉chuyển 名danh 。
知tri 根căn
無Vô 學Học 道đạo 中trung 。 是thị 九cửu 根căn 名danh 。
知tri 已dĩ 根căn
問vấn 曰viết 。
何hà 以dĩ 故cố 於ư 二nhị 十thập 二nhị 根căn 中trung 。 但đãn 取thủ 是thị 三tam 根căn 。
答đáp 曰viết 。
利lợi 解giải 了liễu 了liễu 自tự 在tại 相tương/tướng 。 是thị 名danh 為vi 。
根căn
餘dư 十thập 九cửu 根căn 。 根căn 相tướng 不bất 具cụ 足túc 。 故cố 不bất 取thủ 。 是thị 三tam 根căn 利lợi 。 能năng 直trực 入nhập 至chí 涅Niết 槃Bàn 。 諸chư 有hữu 為vi 法pháp 中trung 主chủ 故cố 。 得đắc 自tự 在tại 。 能năng 勝thắng 諸chư 根căn 。
復phục 次thứ 。 十thập 根căn 但đãn 有hữu 漏lậu 自tự 得đắc 。 無vô 所sở 利lợi 益ích 故cố 。 九cửu 根căn 不bất 定định 。 或hoặc 有hữu 漏lậu 。 或hoặc 無vô 漏lậu 。 故cố 不bất 說thuyết 菩Bồ 薩Tát 應ưng 具cụ 足túc 。
問vấn 曰viết 。
十thập 想tưởng 亦diệc 有hữu 漏lậu 。 亦diệc 無vô 漏lậu 。 何hà 以dĩ 故cố 說thuyết 應ưng 具cụ 足túc 。
答đáp 曰viết 。
十thập 想tưởng 皆giai 是thị 助trợ 道đạo 求cầu 涅Niết 槃Bàn 法pháp 。 信tín 等đẳng 五ngũ 根căn 雖tuy 是thị 善thiện 法Pháp 。 不bất 盡tận 求cầu 涅Niết 槃Bàn 。 如như 阿a 毘tỳ 曇đàm 中trung 說thuyết 。
誰thùy 成thành 就tựu 信tín 等đẳng 五ngũ 根căn 。 不bất 斷đoạn 善thiện 根căn 者giả 。
復phục 次thứ 。 若nhược 五ngũ 根căn 清thanh 淨tịnh 。 變biến 為vi 無vô 漏lậu 。 三tam 根căn 中trung 已dĩ 攝nhiếp 。 是thị 三tam 根căn 中trung 必tất 有hữu 意ý 根căn 。 三tam 受thọ 中trung 必tất 有hữu 一nhất 受thọ 。 以dĩ 是thị 故cố 但đãn 說thuyết 三tam 根căn 。
復phục 次thứ 。 二nhị 十thập 二nhị 根căn 。 有hữu 善thiện 。 有hữu 不bất 善thiện 。 有hữu 無vô 記ký 。 雜tạp 。 是thị 故cố 不bất 說thuyết 應ưng 具cụ 足túc 。
是thị 三tam 根căn 。 受thọ 眾chúng 。 行hành 眾chúng 。 識thức 眾chúng 攝nhiếp 。
未vị 知tri 欲dục 知tri 根căn 在tại 六lục 地địa 。 知tri 根căn 。 知tri 已dĩ 根căn 在tại 九cửu 地địa 。
三tam 根căn 緣duyên 四Tứ 諦Đế 。 六lục 想tưởng 相tương 應ứng 。
未vị 知tri 欲dục 知tri 根căn 。 三tam 根căn 因nhân 。 知tri 根căn 。 二nhị 根căn 因nhân 。 知tri 已dĩ 根căn 。 但đãn 知tri 已dĩ 根căn 因nhân 。
未vị 知tri 欲dục 知tri 根căn 次thứ 第đệ 。 生sanh 二nhị 根căn 。 知tri 根căn 次thứ 第đệ 。 或hoặc 生sanh 有hữu 漏lậu 根căn 。 或hoặc 生sanh 知tri 根căn 。 或hoặc 生sanh 知tri 已dĩ 根căn 。 知tri 已dĩ 根căn 。 或hoặc 生sanh 有hữu 漏lậu 根căn 。 或hoặc 生sanh 知tri 已dĩ 根căn 。
如như 是thị 等đẳng 。 以dĩ 阿a 毘tỳ 曇đàm 門môn 。 廣quảng 分phân 別biệt 說thuyết 。
復phục 次thứ 。 未vị 知tri 欲dục 知tri 根căn 。 名danh 諸chư 法pháp 實thật 相tướng 。 未vị 知tri 欲dục 知tri 故cố 。 生sanh 信tín 等đẳng 五ngũ 根căn 。 是thị 五ngũ 根căn 力lực 故cố 。 能năng 得đắc 諸chư 法pháp 實thật 相tướng 。
如như 人nhân 初sơ 入nhập 胎thai 中trung 得đắc 二nhị 根căn 。
身thân 根căn 。 命mạng 根căn 。
爾nhĩ 時thời 如như 段đoạn 肉nhục 。 未vị 具cụ 諸chư 根căn 。 不bất 能năng 有hữu 所sở 別biệt 知tri 。 五ngũ 根căn 成thành 就tựu 。 能năng 知tri 五ngũ 塵trần 。 菩Bồ 薩Tát 亦diệc 如như 是thị 。 初sơ 發phát 心tâm 欲dục 作tác 佛Phật 。 未vị 具cụ 足túc 是thị 五ngũ 根căn 。 雖tuy 有hữu 願nguyện 欲dục 知tri 諸chư 法pháp 實thật 相tướng 。 不bất 能năng 得đắc 知tri 。 菩Bồ 薩Tát 生sanh 是thị 信tín 等đẳng 五ngũ 根căn 。 則tắc 能năng 知tri 諸chư 法pháp 實thật 相tướng 。
如như 眼nhãn 四tứ 大đại 及cập 四tứ 大đại 造tạo 色sắc 。 和hòa 合hợp 名danh 為vi 眼nhãn 。 先tiên 雖tuy 有hữu 四tứ 大đại 。 四tứ 大đại 造tạo 色sắc 。 未vị 清thanh 淨tịnh 故cố 。 不bất 名danh 眼nhãn 根căn 。 不bất 斷đoạn 善thiện 根căn 人nhân 雖tuy 有hữu 信tín 。 未vị 清thanh 淨tịnh 故cố 。 不bất 名danh 為vi 根căn 。
若nhược 菩Bồ 薩Tát 得đắc 是thị 。 信tín 等đẳng 五ngũ 根căn 。 是thị 時thời 能năng 信tín 諸chư 法pháp 實thật 相tướng 。 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 。 不bất 垢cấu 不bất 淨tịnh 。 非phi 有hữu 非phi 無vô 。 非phi 取thủ 非phi 捨xả 。 常thường 寂tịch 滅diệt 。 真chân 淨tịnh 。 如như 虛hư 空không 。 不bất 可khả 示thị 。 不bất 可khả 說thuyết 。 一nhất 切thiết 語ngữ 言ngôn 道đạo 過quá 。 出xuất 一nhất 切thiết 心tâm 心tâm 數số 法pháp 。 所sở 行hành 如như 涅Niết 槃Bàn 。 是thị 則tắc 佛Phật 法Pháp 。
菩Bồ 薩Tát 以dĩ 信tín 根căn 力lực 故cố 。 能năng 受thọ 。 精tinh 進tấn 根căn 力lực 故cố 。 懃cần 行hành 不bất 退thoái 不bất 轉chuyển 。 念niệm 根căn 力lực 故cố 。 不bất 令linh 不bất 善thiện 法Pháp 入nhập 。 攝nhiếp 諸chư 善thiện 法Pháp 。 定định 根căn 力lực 故cố 。 心tâm 散tán 五ngũ 欲dục 中trung 能năng 攝nhiếp 實thật 相tướng 中trung 。 慧tuệ 根căn 力lực 故cố 。 於ư 佛Phật 智trí 慧tuệ 。 中trung 少thiểu 多đa 得đắc 義nghĩa 味vị 不bất 可khả 壞hoại 。
五ngũ 根căn 所sở 依y 意ý 根căn 。 必tất 與dữ 受thọ 俱câu 。 若nhược 喜hỷ 。 若nhược 樂nhạo/nhạc/lạc 。 若nhược 捨xả 。
依y 是thị 根căn 入nhập 菩Bồ 薩Tát 位vị 。 乃nãi 至chí 未vị 得đắc 。 無Vô 生Sanh 法Pháp 忍Nhẫn 果quả 。 是thị 名danh 。
未vị 知tri 欲dục 知tri 根căn
此thử 中trung 知tri 諸chư 法pháp 實thật 相tướng 。 了liễu 了liễu 故cố 名danh
知tri 根căn
從tùng 是thị 得đắc 無Vô 生Sanh 法Pháp 忍Nhẫn 果quả 。 住trụ 阿a 鞞bệ 跋bạt 致trí 。 地địa 得đắc 受thọ 記ký 。 乃nãi 至chí 滿mãn 十Thập 地Địa 坐tọa 道Đạo 場Tràng 。 得đắc 金Kim 剛Cang 三Tam 昧Muội 。 於ư 其kỳ 中trung 間gian 。 名danh 為vi 。
知tri 根căn
斷đoạn 一nhất 切thiết 煩phiền 惱não 習tập 。 得đắc 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 。 一nhất 切thiết 可khả 知tri 法pháp 智trí 慧tuệ 遍biến 滿mãn 故cố 。 名danh 為vi 。
知tri 已dĩ 根căn
(# 丹đan 云vân 。
三tam 根căn 竟cánh )#
大đại 智Trí 度Độ 論luận 卷quyển 。 第đệ 二nhị 十thập 三tam