大Đại 乘Thừa 中Trung 觀Quán 釋Thích 論Luận ( 第Đệ 卷Quyển 第Đệ 卷Quyển )
Quyển 3
安An 慧Tuệ 菩Bồ 薩Tát 造Tạo 宋Tống 惟Duy 淨Tịnh 等Đẳng 譯Dịch
大Đại 乘Thừa 中Trung 觀Quán 釋Thích 論Luận 卷quyển 第đệ 三tam
安an 慧tuệ 菩Bồ 薩Tát 造tạo
譯dịch 經kinh 三tam 藏tạng 朝triêu 散tán 大đại 夫phu 。 試thí 鴻hồng 臚lư 卿khanh 光quang 梵Phạm 大đại 師sư 賜tứ 紫tử 沙Sa 門Môn 臣thần 惟duy 淨tịnh 等đẳng 奉phụng 。 詔chiếu 譯dịch 觀quán 去khứ 來lai 品phẩm 第đệ 二nhị 之chi 餘dư 。
復phục 次thứ 頌tụng 言ngôn 。
去khứ 者giả 即tức 不bất 住trụ 。
釋thích 曰viết 。 於ư 一nhất 同đồng 生sanh 法pháp 中trung 。 相tương 違vi 所sở 作tác 叢tùng 雜tạp 無vô 性tánh 。
不bất 去khứ 者giả 不bất 住trụ 。
釋thích 曰viết 。 去khứ 法pháp 止chỉ 息tức 名danh 之chi 為vi 住trụ 。 今kim 不bất 去khứ 者giả 。 去khứ 法pháp 無vô 性tánh 。 不bất 應ưng 止chỉ 息tức 。 若nhược 或hoặc 本bổn 有hữu 住trụ 法pháp 可khả 得đắc 者giả 。 然nhiên 亦diệc 住trụ 法pháp 無vô 二nhị 和hòa 合hợp 。 若nhược 有hữu 二nhị 和hòa 合hợp 。 今kim 應ưng 如như 實thật 觀quán 。 是thị 故cố 頌tụng 言ngôn 。
離ly 去khứ 不bất 去khứ 者giả 。 何hà 有hữu 第đệ 三tam 住trụ 。
釋thích 曰viết 。 去khứ 不bất 去khứ 者giả 。 是thị 二nhị 不bất 住trụ 。 此thử 如như 是thị 義nghĩa 即tức 如như 前tiền 說thuyết 。
復phục 次thứ 頌tụng 言ngôn 。
去khứ 者giả 若nhược 當đương 住trụ 。 云vân 何hà 有hữu 此thử 義nghĩa 。
以dĩ 離ly 於ư 去khứ 法pháp 。 去khứ 者giả 不bất 可khả 得đắc 。
釋thích 曰viết 。 總tổng 止chỉ 住trụ 法pháp 。
復phục 次thứ 頌tụng 言ngôn 。
去khứ 未vị 去khứ 去khứ 時thời 。 止chỉ 息tức 諸chư 分phân 別biệt 。
釋thích 曰viết 。 若nhược 彼bỉ 去khứ 時thời 不bất 住trụ 可khả 爾nhĩ 。 彼bỉ 已dĩ 去khứ 者giả 應ưng 可khả 住trụ 邪tà 。 此thử 亦diệc 不bất 然nhiên 。 已dĩ 去khứ 者giả 無vô 別biệt 去khứ 法pháp 。 去khứ 法pháp 已dĩ 壞hoại 。 是thị 故cố 無vô 住trụ 。 此thử 中trung 無vô 有hữu 。 已dĩ 去khứ 者giả 住trụ 。 今kim 此thử 住trụ 法pháp 如như 是thị 止chỉ 已dĩ 。 餘dư 諸chư 過quá 失thất 所sở 說thuyết 亦diệc 然nhiên 。
復phục 次thứ 頌tụng 言ngôn 。
所sở 有hữu 行hành 止chỉ 法pháp 。 皆giai 同đồng 去khứ 義nghĩa 說thuyết 。
釋thích 曰viết 。 此thử 所sở 說thuyết 已dĩ 。 餘dư 法pháp 皆giai 同đồng 。 已dĩ 去khứ 未vị 去khứ 去khứ 時thời 去khứ 法pháp 不bất 生sanh 。 已dĩ 去khứ 未vị 去khứ 去khứ 時thời 去khứ 法pháp 初sơ 發phát 。 已dĩ 去khứ 未vị 去khứ 去khứ 時thời 去khứ 法pháp 止chỉ 息tức 。 住trụ 法pháp 亦diệc 然nhiên 已dĩ 住trụ 未vị 住trụ 住trụ 時thời 住trụ 法pháp 不bất 生sanh 。 已dĩ 住trụ 未vị 住trụ 住trụ 時thời 住trụ 法pháp 初sơ 發phát 。 已dĩ 住trụ 未vị 住trụ 住trụ 時thời 住trụ 法pháp 止chỉ 息tức 。 此thử 中trung 法pháp 自tự 相tương/tướng 等đẳng 。 若nhược 止chỉ 遣khiển 者giả 則tắc 生sanh 過quá 失thất 此thử 中trung 所sở 有hữu 去khứ 者giả 去khứ 法pháp 二nhị 種chủng 。 於ư 勝thắng 義nghĩa 諦đế 。 中trung 欲dục 求cầu 實thật 性tánh 者giả 。 如như 理lý 應ưng 知tri 。 一nhất 性tánh 異dị 性tánh 諸chư 有hữu 物vật 體thể 皆giai 法pháp 性tánh 故cố 。 是thị 中trung 若nhược 有hữu 所sở 生sanh 。 皆giai 客khách 塵trần 事sự 。 世thế 俗tục 所sở 行hành 世thế 俗tục 所sở 成thành 。 然nhiên 無vô 異dị 性tánh 。 是thị 故cố 去khứ 者giả 去khứ 法pháp 二nhị 無vô 異dị 性tánh 。 此thử 應ưng 思tư 擇trạch 。 此thử 中trung 應ưng 知tri 。 風phong 界giới 動động 轉chuyển 即tức 有hữu 去khứ 者giả 。 身thân 等đẳng 動động 發phát 往vãng 方phương 處xứ 相tương/tướng 。 此thử 乃nãi 名danh 去khứ 。 非phi 去khứ 者giả 去khứ 法pháp 二nhị 性tánh 別biệt 異dị 。 於ư 自tự 類loại 中trung 有hữu 異dị 說thuyết 者giả 。 皆giai 止chỉ 是thị 義nghĩa 。
復phục 次thứ 頌tụng 言ngôn 。
去khứ 法pháp 即tức 去khứ 者giả 。 是thị 事sự 則tắc 不bất 然nhiên 。
此thử 復phục 云vân 何hà 。 頌tụng 言ngôn 。
若nhược 謂vị 於ư 去khứ 法pháp 。 即tức 為vi 是thị 去khứ 者giả 。
作tác 者giả 及cập 作tác 業nghiệp 。 即tức 一nhất 性tánh 可khả 立lập 。
釋thích 曰viết 。 雖tuy 有hữu 作tác 者giả 作tác 業nghiệp 二nhị 相tương/tướng 。 然nhiên 彼bỉ 作tác 者giả 作tác 業nghiệp 互hỗ 無vô 異dị 性tánh 。 以dĩ 彼bỉ 作tác 者giả 作tác 業nghiệp 自tự 相tương/tướng 息tức 故cố 。 或hoặc 可khả 一nhất 性tánh 和hòa 合hợp 。 即tức 體thể 用dụng 有hữu 相tương/tướng 。 世thế 俗tục 所sở 成thành 。 世thế 俗tục 有hữu 性tánh 。 以dĩ 彼bỉ 實thật 無vô 所sở 成thành 。 於ư 世thế 俗tục 所sở 作tác 決quyết 定định 可khả 得đắc 。 是thị 故cố 非phi 無vô 性tánh 非phi 一nhất 性tánh 。 此thử 中trung 若nhược 有hữu 所sở 止chỉ 。 還hoàn 成thành 過quá 失thất 。 生sanh 法pháp 顯hiển 明minh 。 若nhược 止chỉ 遣khiển 者giả 。 即tức 無vô 果quả 體thể 。 亦diệc 無vô 往vãng 去khứ 方phương 處xứ 動động 發phát 等đẳng 相tương/tướng 。
復phục 次thứ 毘tỳ 婆bà 沙sa 人nhân 。 及cập 吠phệ 夜dạ 迦ca 囉ra 拏noa 人nhân 言ngôn 。 去khứ 者giả 去khứ 法pháp 。 有hữu 別biệt 異dị 故cố 。 彼bỉ 謂vị 去khứ 者giả 。 能năng 去khứ 非phi 物vật 體thể 。 去khứ 物vật 體thể 由do 去khứ 者giả 故cố 。 說thuyết 有hữu 所sở 得đắc 。 所sở 作tác 如như 是thị 。 能năng 作tác 亦diệc 然nhiên 。
復phục 次thứ 勝thắng 論luận 者giả 言ngôn 。 如như 是thị 能năng 於ư 物vật 中trung 有hữu 性tánh 故cố 有hữu 去khứ 者giả 。 用dụng 彼bỉ 去khứ 法pháp 動động 發phát 行hạnh 往vãng 方phương 處xứ 等đẳng 相tương/tướng 。 此thử 如như 是thị 說thuyết 。 餘dư 皆giai 亦diệc 然nhiên 。
釋thích 者giả 言ngôn 。 不bất 然nhiên 。 去khứ 法pháp 若nhược 爾nhĩ 。 作tác 者giả 功công 能năng 於ư 物vật 體thể 中trung 為vi 有hữu 差sai 別biệt 邪tà 。 無vô 差sai 別biệt 邪tà 。 此thử 復phục 云vân 何hà 。 若nhược 有hữu 差sai 別biệt 者giả 。 諸chư 異dị 力lực 能năng 或hoặc 復phục 別biệt 有hữu 齊tề 等đẳng 力lực 能năng 。 於ư 一nhất 能năng 作tác 中trung 若nhược 成thành 體thể 性tánh 。 此thử 即tức 是thị 為vi 。 作tác 者giả 力lực 能năng 。 非phi 所sở 作tác 等đẳng 功công 能năng 。 此thử 若nhược 所sở 作tác 等đẳng 力lực 能năng 。 即tức 非phi 作tác 者giả 功công 能năng 。 是thị 中trung 云vân 何hà 。 如như 實thật 決quyết 定định 。 或hoặc 言ngôn 自tự 相tương/tướng 差sai 別biệt 。 此thử 即tức 還hoàn 成thành 不bất 定định 。 若nhược 或hoặc 自tự 相tướng 無vô 差sai 別biệt 者giả 。 即tức 一nhất 切thiết 處xứ 應ưng 。 無vô 差sai 別biệt 性tánh 。 今kim 以dĩ 物vật 體thể 如như 是thị 增tăng 上thượng 所sở 依y 。 火hỏa 不bất 能năng 作tác 地địa 等đẳng 事sự 業nghiệp 。 亦diệc 非phi 無vô 其kỳ 事sự 用dụng 作tác 者giả 和hòa 合hợp 力lực 能năng 相tương 應ứng 。 故cố 知tri 物vật 體thể 如như 是thị 非phi 作tác 者giả 功công 能năng 。 此thử 說thuyết 義nghĩa 成thành 。 由do 如như 是thị 故cố 。 所sở 有hữu 物vật 體thể 如như 是thị 能năng 作tác 如như 是thị 。 所sở 作tác 及cập 此thử 如như 是thị 增tăng 上thượng 作tác 用dụng 。 是thị 中trung 作tác 者giả 即tức 得đắc 和hòa 合hợp 。 是thị 故cố 非phi 彼bỉ 功công 能năng 差sai 別biệt 。 亦diệc 非phi 自tự 體thể 差sai 別biệt 所sở 成thành 。 若nhược 或hoặc 物vật 體thể 。 無vô 有hữu 差sai 別biệt 。 即tức 功công 能năng 可khả 成thành 。 如như 是thị 亦diệc 然nhiên 。 諸chư 力lực 能năng 者giả 互hỗ 無vô 差sai 別biệt 一nhất 無vô 異dị 性tánh 。 故cố 知tri 物vật 體thể 若nhược 一nhất 性tánh 。 是thị 中trung 亦diệc 無vô 多đa 法pháp 所sở 成thành 。 若nhược 異dị 性tánh 是thị 中trung 亦diệc 無vô 多đa 法pháp 所sở 成thành 。 云vân 何hà 二nhị 種chủng 。 功công 能năng 而nhi 可khả 成thành 邪tà 。 或hoặc 離ly 所sở 得đắc 。 即tức 彼bỉ 如như 是thị 此thử 之chi 所sở 作tác 是thị 善thiện 功công 能năng 緣duyên 法pháp 差sai 別biệt 。 作tác 者giả 物vật 體thể 緣duyên 差sai 別biệt 有hữu 。 此thử 名danh 勝thắng 上thượng 差sai 別biệt 長trưởng 養dưỡng 。 是thị 故cố 非phi 作tác 者giả 力lực 能năng 和hòa 合hợp 。 若nhược 或hoặc 分phần/phân 位vị 差sai 別biệt 。 如như 是thị 作tác 者giả 分phân 別biệt 。 是thị 故cố 此thử 說thuyết 名danh 為vi 作tác 者giả 。 若nhược 因nhân 果quả 轉chuyển 時thời 。 彼bỉ 能năng 作tác 所sở 作tác 性tánh 分phần/phân 位vị 差sai 別biệt 。 即tức 不bất 可khả 得đắc 。 彼bỉ 非phi 物vật 體thể 差sai 別biệt 性tánh 故cố 。 若nhược 或hoặc 施thi 設thiết 彼bỉ 有hữu 性tánh 等đẳng 。 此thử 不bất 和hòa 合hợp 。 故cố 名danh 去khứ 者giả 。
復phục 次thứ 頌tụng 言ngôn 。
去khứ 法pháp 異dị 去khứ 者giả 。 是thị 事sự 亦diệc 不bất 然nhiên 。
釋thích 曰viết 。 若nhược 離ly 去khứ 法pháp 而nhi 彼bỉ 去khứ 者giả 。 即tức 不bất 決quyết 定định 。 若nhược 離ly 去khứ 法pháp 不bất 決quyết 定định 時thời 。 無vô 復phục 別biệt 異dị 去khứ 者giả 可khả 去khứ 。 此thử 所sở 分phân 別biệt 。 若nhược 有hữu 去khứ 者giả 。 去khứ 法pháp 二nhị 種chủng 可khả 得đắc 。 即tức 去khứ 者giả 去khứ 法pháp 有hữu 二nhị 可khả 成thành 。 所sở 以dĩ 有hữu 去khứ 法pháp 故cố 即tức 有hữu 去khứ 者giả 。 有hữu 去khứ 者giả 故cố 即tức 有hữu 去khứ 法pháp 。 如như 因nhân 果quả 二nhị 。 不bất 相tương 離ly 性tánh 。 此thử 說thuyết 義nghĩa 成thành 。 若nhược 因nhân 果quả 同đồng 生sanh 即tức 無vô 性tánh 可khả 得đắc 。 如như 種chủng 生sanh 芽nha 。 是thị 故cố 有hữu 去khứ 法pháp 故cố 即tức 有hữu 去khứ 者giả 。 有hữu 去khứ 者giả 故cố 即tức 有hữu 去khứ 法pháp 。 若nhược 一nhất 性tánh 所sở 成thành 。 若nhược 異dị 性tánh 所sở 成thành 。 然nhiên 去khứ 者giả 去khứ 法pháp 二nhị 俱câu 無vô 有hữu 。 勝thắng 義nghĩa 諦đế 中trung 此thử 說thuyết 成thành 就tựu 。 云vân 何hà 無vô 所sở 有hữu 。 此thử 義nghĩa 文văn 廣quảng 。 恐khủng 繁phồn 且thả 止chỉ 。 此thử 中trung 遮già 遣khiển 非phi 復phục 引dẫn 證chứng 。 為vi 遮già 遣khiển 故cố 如như 是thị 表biểu 示thị 。 此thử 所sở 說thuyết 已dĩ 。 餘dư 處xứ 應ưng 知tri 。 此thử 後hậu 復phục 當đương 止chỉ 遣khiển 何hà 義nghĩa 。 若nhược 因nhân 去khứ 法pháp 即tức 知tri 去khứ 者giả 。 彼bỉ 如như 是thị 去khứ 。 云vân 何hà 二nhị 種chủng 。 有hữu 其kỳ 別biệt 異dị 。 若nhược 然nhiên 云vân 何hà 和hòa 合hợp 。
復phục 次thứ 頌tụng 言ngôn 。
因nhân 去khứ 知tri 去khứ 者giả 。 不bất 能năng 用dụng 是thị 去khứ 。
釋thích 曰viết 。 不bất 作tác 是thị 義nghĩa 。 此thử 中trung 應ưng 問vấn 。 無vô 數số 義nghĩa 門môn 從tùng 義nghĩa 界giới 中trung 出xuất 。 皆giai 轉chuyển 是thị 義nghĩa 。 今kim 云vân 何hà 言ngôn 不bất 作tác 是thị 義nghĩa 。 故cố 頌tụng 答đáp 言ngôn 。
先tiên 無vô 有hữu 去khứ 法pháp 。 故cố 無vô 去khứ 者giả 去khứ 。
釋thích 曰viết 。 為vi 彼bỉ 如như 是thị 去khứ 者giả 所sở 作tác 。 何hà 有hữu 少thiểu 法pháp 而nhi 可khả 去khứ 邪tà 。 由do 如như 是thị 故cố 。 世thế 間gian 所sở 見kiến 。 何hà 等đẳng 法pháp 是thị 先tiên 來lai 已dĩ 生sanh 有hữu 所sở 去khứ 邪tà 。 何hà 等đẳng 法pháp 是thị 後hậu 來lai 生sanh 時thời 有hữu 所sở 去khứ 邪tà 。
復phục 次thứ 頌tụng 言ngôn 。
因nhân 去khứ 知tri 去khứ 者giả 。 不bất 能năng 用dụng 異dị 去khứ 。
於ư 一nhất 去khứ 者giả 中trung 。 不bất 有hữu 二nhị 去khứ 故cố 。
釋thích 曰viết 。 云vân 何hà 二nhị 去khứ 。 一nhất 謂vị 因nhân 去khứ 。 知tri 去khứ 者giả 故cố 。 二nhị 謂vị 若nhược 有hữu 去khứ 者giả 。 復phục 用dụng 去khứ 法pháp 。 此thử 中trung 止chỉ 遣khiển 。
復phục 次thứ 頌tụng 言ngôn 。
若nhược 實thật 有hữu 去khứ 法pháp 。 去khứ 者giả 不bất 用dụng 三tam 。
不bất 實thật 有hữu 去khứ 法pháp 。 去khứ 者giả 不bất 用dụng 三tam 。
此thử 中trung 云vân 何hà 。
復phục 次thứ 頌tụng 言ngôn 。
去khứ 法pháp 有hữu 不bất 有hữu 。 去khứ 者giả 不bất 用dụng 三tam 。
釋thích 曰viết 。 若nhược 或hoặc 實thật 有hữu 若nhược 不bất 實thật 有hữu 。 此thử 中trung 去khứ 者giả 去khứ 法pháp 不bất 用dụng 三tam 去khứ 。 若nhược 實thật 有hữu 者giả 。 即tức 去khứ 者giả 去khứ 法pháp 和hòa 合hợp 。 若nhược 不bất 實thật 有hữu 者giả 。 即tức 去khứ 者giả 離ly 去khứ 法pháp 。 若nhược 亦diệc 有hữu 亦diệc 不bất 有hữu 者giả 。 二nhị 俱câu 無vô 性tánh 。 或hoặc 可khả 實thật 有hữu 者giả 。 去khứ 者giả 有hữu 故cố 。 不bất 實thật 有hữu 者giả 。 去khứ 者giả 不bất 有hữu 故cố 。 亦diệc 有hữu 亦diệc 不bất 有hữu 者giả 。 二nhị 無vô 去khứ 法pháp 故cố 。 是thị 故cố 去khứ 者giả 不bất 用dụng 三tam 去khứ 。 所sở 以dĩ 不bất 作tác 是thị 義nghĩa 。 若nhược 彼bỉ 實thật 有hữu 去khứ 者giả 實thật 有hữu 去khứ 法pháp 。 即tức 所sở 作tác 不bất 有hữu 。 能năng 作tác 不bất 和hòa 合hợp 。 以dĩ 不bất 實thật 有hữu 故cố 。 即tức 無vô 所sở 作tác 不bất 有hữu 者giả 為vi 去khứ 不bất 生sanh 故cố 。 亦diệc 有hữu 亦diệc 不bất 有hữu 者giả 。 亦diệc 無vô 所sở 作tác 。 彼bỉ 無vô 性tánh 故cố 以dĩ 不bất 有hữu 故cố 。 是thị 故cố 去khứ 者giả 不bất 用dụng 三tam 去khứ 。
何hà 以dĩ 故cố 。 如như 是thị 去khứ 者giả 自tự 無vô 性tánh 故cố 。 若nhược 有hữu 不bất 有hữu 。 悉tất 無vô 所sở 作tác 。 彼bỉ 皆giai 無vô 性tánh 。 若nhược 說thuyết 去khứ 法pháp 。 此thử 中trung 皆giai 是thị 。 隨tùy 順thuận 所sở 說thuyết 。
復phục 次thứ 頌tụng 言ngôn 。
是thị 故cố 去khứ 去khứ 者giả 。 所sở 去khứ 處xứ 皆giai 無vô 。
釋thích 曰viết 。 此thử 說thuyết 勝thắng 義nghĩa 諦đế 中trung 成thành 就tựu 。 如như 是thị 別biệt 異dị 說thuyết 有hữu 能năng 作tác 所sở 作tác 作tác 法pháp 。 此thử 中trung 止chỉ 遣khiển 。 此thử 中trung 或hoặc 說thuyết 去khứ 之chi 作tác 用dụng 。 如như 理lý 應ưng 思tư 。 是thị 故cố 當đương 知tri 。 此thử 中trung 所sở 說thuyết 作tác 者giả 作tác 業nghiệp 作tác 法pháp 。 諸chư 有hữu 分phân 別biệt 。 皆giai 無vô 實thật 體thể 。 為vi 證chứng 成thành 是thị 義nghĩa 故cố 此thử 品phẩm 生sanh 。
觀Quán 六Lục 根Căn 品Phẩm 第đệ 三tam
前tiền 品phẩm 止chỉ 遣khiển 一nhất 切thiết 作tác 者giả 作tác 業nghiệp 作tác 法pháp 諸chư 所sở 造tạo 作tác 相tương 違vi 行hành 相tương/tướng 已dĩ 。
復phục 次thứ 頌tụng 言ngôn 。
見kiến 聞văn 及cập 嗅khứu 嘗thường 。 觸xúc 知tri 等đẳng 六lục 根căn 。
此thử 見kiến 等đẳng 六lục 根căn 。 說thuyết 能năng 取thủ 諸chư 境cảnh 。
釋thích 曰viết 。 此thử 論luận 所sở 說thuyết 。 如như 是thị 見kiến 等đẳng 六lục 根căn 行hành 諸chư 境cảnh 界giới 。 謂vị 眼nhãn 見kiến 色sắc 。 乃nãi 至chí 意ý 知tri 法pháp 。 此thử 有hữu 所sở 說thuyết 。 當đương 知tri 皆giai 是thị 。 世thế 俗tục 道Đạo 理lý 。 增tăng 上thượng 所sở 作tác 此thử 無vô 相tướng 違vi 。 若nhược 於ư 勝thắng 義nghĩa 諦đế 中trung 。 色sắc 等đẳng 眼nhãn 等đẳng 所sở 取thủ 能năng 取thủ 。 性tánh 不bất 可khả 得đắc 。 此thử 復phục 云vân 何hà 。
復phục 次thứ 頌tụng 言ngôn 。
是thị 眼nhãn 即tức 不bất 能năng 。 自tự 見kiến 於ư 己kỷ 體thể 。
釋thích 曰viết 。 若nhược 眼nhãn 能năng 見kiến 自tự 性tánh 者giả 。 彼bỉ 眼nhãn 即tức 應ưng 如như 是thị 同đồng 前tiền 。 自tự 見kiến 己kỷ 體thể 。 以dĩ 諸chư 法pháp 自tự 性tánh 。 不bất 能năng 自tự 見kiến 無vô 異dị 性tánh 故cố 。 如như 火hỏa 熱nhiệt 性tánh 。 亦diệc 復phục 不bất 能năng 。 自tự 見kiến 己kỷ 體thể 。 是thị 中trung 亦diệc 無vô 能năng 見kiến 自tự 性tánh 。
復phục 次thứ 頌tụng 言ngôn 。
若nhược 不bất 能năng 自tự 見kiến 。 云vân 何hà 能năng 見kiến 他tha 。
釋thích 曰viết 。 無vô 能năng 見kiến 自tự 性tánh 故cố 。 譬thí 如như 耳nhĩ 等đẳng 。 亦diệc 無vô 能năng 見kiến 自tự 性tánh 可khả 得đắc 。 彼bỉ 眼nhãn 若nhược 以dĩ 能năng 取thủ 自tự 性tánh 於ư 色sắc 境cảnh 中trung 。 有hữu 所sở 見kiến 者giả 。 此thử 說thuyết 還hoàn 成thành 。 眼nhãn 為vi 能năng 見kiến 。 譬thí 如như 薪tân 火hỏa 變biến 異dị 。 即tức 說thuyết 名danh 燒thiêu 。 非phi 火hỏa 自tự 體thể 能năng 燒thiêu 。
復phục 次thứ 頌tụng 言ngôn 。
火hỏa 喻dụ 即tức 不bất 能năng 。 成thành 於ư 眼nhãn 見kiến 法pháp 。
釋thích 曰viết 。 何hà 所sở 以dĩ 邪tà 。 若nhược 彼bỉ 熱nhiệt 性tánh 能năng 然nhiên 火hỏa 者giả 。 彼bỉ 不bất 熱nhiệt 之chi 性tánh 何hà 不bất 能năng 然nhiên 。 是thị 故cố 若nhược 無vô 彼bỉ 薪tân 。 此thử 火hỏa 不bất 有hữu 。 熱nhiệt 性tánh 不bất 應ưng 能năng 自tự 燒thiêu 故cố 。
復phục 次thứ 頌tụng 言ngôn 。
去khứ 未vị 去khứ 去khứ 時thời 。 前tiền 已dĩ 答đáp 是thị 事sự 。
釋thích 曰viết 。 如như 前tiền 已dĩ 去khứ 未vị 去khứ 去khứ 時thời 不bất 去khứ 中trung 。 已dĩ 說thuyết 是thị 事sự 。 今kim 此thử 亦diệc 然nhiên 。 已dĩ 燒thiêu 未vị 燒thiêu 燒thiêu 時thời 無vô 燒thiêu 。 已dĩ 見kiến 未vị 見kiến 見kiến 時thời 無vô 見kiến 。 是thị 故cố 無vô 已dĩ 燒thiêu 無vô 未vị 燒thiêu 。 不bất 離ly 所sở 燒thiêu 。 無vô 已dĩ 見kiến 無vô 未vị 見kiến 。 不bất 離ly 所sở 見kiến 。 如như 前tiền 所sở 說thuyết 。 如như 其kỳ 次thứ 第đệ 。 隨tùy 應ứng 止chỉ 遣khiển 。
復phục 次thứ 頌tụng 言ngôn 。
見kiến 若nhược 未vị 見kiến 時thời 。 即tức 不bất 名danh 為vi 見kiến 。
釋thích 曰viết 。 若nhược 或hoặc 為vi 常thường 。 如như 瓶bình 衣y 等đẳng 。
復phục 次thứ 頌tụng 言ngôn 。
若nhược 言ngôn 能năng 所sở 見kiến 。 此thử 云vân 何hà 和hòa 合hợp 。
釋thích 曰viết 。 以dĩ 不bất 和hòa 合hợp 而nhi 彼bỉ 見kiến 法pháp 亦diệc 復phục 止chỉ 遣khiển 。 或hoặc 可khả 能năng 見kiến 所sở 見kiến 二nhị 法pháp 和hòa 合hợp 。 彼bỉ 即tức 可khả 說thuyết 有hữu 能năng 所sở 見kiến 。 然nhiên 彼bỉ 二nhị 法pháp 。 不bất 和hòa 合hợp 故cố 。 何hà 所sở 以dĩ 邪tà 。 於ư 一nhất 見kiến 法pháp 中trung 而nhi 彼bỉ 所sở 見kiến 不bất 得đắc 和hòa 合hợp 。 無vô 別biệt 異dị 故cố 。 若nhược 有hữu 能năng 見kiến 。 即tức 非phi 無vô 所sở 見kiến 。 若nhược 有hữu 所sở 見kiến 。 即tức 能năng 見kiến 應ưng 成thành 。 又hựu 若nhược 決quyết 定định 有hữu 彼bỉ 見kiến 法pháp 。 即tức 彼bỉ 能năng 見kiến 亦diệc 復phục 應ưng 成thành 。 能năng 見kiến 若nhược 成thành 。 所sở 見kiến 亦diệc 然nhiên 。
復phục 次thứ 頌tụng 言ngôn 。
能năng 見kiến 亦diệc 不bất 見kiến 。 見kiến 法pháp 無vô 性tánh 故cố 。
釋thích 曰viết 。 若nhược 或hoặc 離ly 眼nhãn 別biệt 有hữu 見kiến 相tương/tướng 。 可khả 說thuyết 所sở 見kiến 。 或hoặc 說thuyết 能năng 見kiến 。 以dĩ 無vô 能năng 見kiến 及cập 所sở 見kiến 故cố 。
復phục 次thứ 頌tụng 言ngôn 。
所sở 見kiến 亦diệc 不bất 見kiến 。 見kiến 法pháp 離ly 性tánh 故cố 。
釋thích 曰viết 。 此thử 中trung 若nhược 或hoặc 諸chư 緣duyên 止chỉ 息tức 。 亦diệc 無vô 能năng 見kiến 所sở 見kiến 可khả 說thuyết 。
何hà 以dĩ 故cố 。 此thử 所sở 見kiến 中trung 非phi 能năng 見kiến 故cố 。 若nhược 有hữu 造tạo 作tác 彼bỉ 即tức 有hữu 見kiến 。 說thuyết 名danh 所sở 見kiến 。 此thử 中trung 亦diệc 然nhiên 。 同đồng 上thượng 所sở 說thuyết 。 於ư 能năng 見kiến 中trung 無vô 見kiến 可khả 得đắc 。
何hà 以dĩ 故cố 。 此thử 中trung 若nhược 有hữu 諸chư 差sai 別biệt 法pháp 體thể 性tánh 可khả 見kiến 。 而nhi 悉tất 止chỉ 遣khiển 。 若nhược 有hữu 如như 是thị 。 能năng 見kiến 所sở 見kiến 見kiến 法pháp 發phát 起khởi 即tức 非phi 無vô 作tác 者giả 作tác 業nghiệp 作tác 法pháp 和hòa 合hợp 。 見kiến 及cập 見kiến 法pháp 亦diệc 有hữu 所sở 起khởi 。 此thử 復phục 云vân 何hà 。
復phục 次thứ 頌tụng 言ngôn 。
離ly 見kiến 不bất 離ly 見kiến 。 見kiến 者giả 不bất 可khả 得đắc 。
釋thích 曰viết 。 以dĩ 無vô 見kiến 法pháp 發phát 起khởi 和hòa 合hợp 。 第đệ 二nhị 見kiến 法pháp 本bổn 無vô 性tánh 故cố 。 亦diệc 無vô 決quyết 定định 而nhi 可khả 發phát 起khởi 。 以dĩ 彼bỉ 見kiến 法pháp 離ly 所sở 見kiến 性tánh 。 不bất 和hòa 合hợp 故cố 。 或hoặc 可khả 所sở 見kiến 能năng 見kiến 二nhị 俱câu 無vô 故cố 。
復phục 次thứ 頌tụng 言ngôn 。
以dĩ 無vô 見kiến 者giả 故cố 。 云vân 何hà 有hữu 所sở 見kiến 。
釋thích 曰viết 。 能năng 所sở 見kiến 性tánh 作tác 用dụng 相tương 違vi 。 若nhược 離ly 和hòa 合hợp 性tánh 即tức 無vô 見kiến 者giả 。 若nhược 無vô 見kiến 者giả 。 即tức 所sở 見kiến 性tánh 。 不bất 得đắc 和hòa 合hợp 。 此thử 中trung 能năng 見kiến 所sở 見kiến 決quyết 定định 無vô 見kiến 。 云vân 何hà 可khả 說thuyết 能năng 所sở 見kiến 邪tà 。 以dĩ 見kiến 離ly 性tánh 故cố 。 見kiến 無vô 性tánh 故cố 。 或hoặc 有hữu 人nhân 言ngôn 。 若nhược 謂vị 諸chư 行hành 是thị 空không 。 諸chư 法pháp 無vô 我ngã 。 有hữu 此thử 理lý 故cố 。 如như 眼nhãn 所sở 見kiến 。 即tức 無vô 別biệt 異dị 能năng 所sở 見kiến 者giả 。 彼bỉ 即tức 無vô 其kỳ 實thật 果quả 可khả 得đắc 。 云vân 何hà 乃nãi 有hữu 識thức 等đẳng 四tứ 法pháp 而nhi 發phát 起khởi 邪tà 。 故cố 頌tụng 遣khiển 言ngôn 。
見kiến 可khả 見kiến 無vô 故cố 。 識thức 等đẳng 四tứ 法pháp 無vô 。
釋thích 曰viết 。 如như 所sở 說thuyết 理lý 。 此thử 能năng 見kiến 所sở 見kiến 。 皆giai 不bất 成thành 就tựu 。 彼bỉ 果quả 生sanh 起khởi 識thức 觸xúc 受thọ 愛ái 。 如như 是thị 四tứ 法Pháp 。 云vân 何hà 和hòa 合hợp 。 若nhược 決quyết 定định 有hữu 識thức 等đẳng 四tứ 法pháp 。 即tức 有hữu 彼bỉ 果quả 取thủ 法pháp 可khả 生sanh 。 以dĩ 實thật 無vô 故cố 。 次thứ 頌tụng 遣khiển 言ngôn 。
四tứ 取thủ 等đẳng 諸chư 緣duyên 。 云vân 何hà 當đương 得đắc 有hữu 。
釋thích 曰viết 。 謂vị 以dĩ 識thức 等đẳng 及cập 取thủ 緣duyên 有hữu 。 生sanh 緣duyên 老lão 死tử 。 此thử 等đẳng 諸chư 法pháp 。 無vô 所sở 成thành 故cố 。 無vô 所sở 有hữu 故cố 。 今kim 此thử 品phẩm 初sơ 他tha 所sở 建kiến 立lập 。 聞văn 等đẳng 聲thanh 等đẳng 諸chư 說thuyết 皆giai 止chỉ 。 此thử 中trung 見kiến 者giả 。 悉tất 無vô 所sở 作tác 。 是thị 故cố 頌tụng 言ngôn 。
聞văn 嗅khứu 味vị 觸xúc 知tri 。 如như 是thị 等đẳng 諸chư 根căn 。
而nhi 悉tất 同đồng 於ư 上thượng 。 眼nhãn 見kiến 法pháp 中trung 說thuyết 。
釋thích 曰viết 。 此thử 中trung 應ưng 知tri 。 如như 眼nhãn 見kiến 說thuyết 能năng 聞văn 所sở 聞văn 等đẳng 。 譬thí 如như 能năng 見kiến 所sở 有hữu 聞văn 等đẳng 。 如như 應ưng 廣quảng 說thuyết 。 此thử 中trung 且thả 止chỉ 。 已dĩ 遣khiển 一nhất 切thiết 不bất 和hòa 合hợp 對đối 治trị 故cố 。 此thử 說thuyết 成thành 就tựu 。 此thử 中trung 能năng 見kiến 所sở 見kiến 見kiến 法pháp 。 諸chư 有hữu 分phân 別biệt 。 物vật 體thể 無vô 性tánh 。 今kim 此thử 品phẩm 中trung 悉tất 為vi 證chứng 成thành 。 如như 是thị 義nghĩa 故cố 。
大Đại 乘Thừa 中trung 觀quán 釋thích 論luận 卷quyển 第đệ 三tam 。