đại thừa bách pháp minh môn luận

Phật Quang Đại Từ Điển

(大乘百法明門論) Phạm: Mahàyàna-zatadharmaprakàzamukha-zàstra. Có 1 quyển, do bồ tát Thiên thân tạo, ngài Huyền trang dịch vào đời Đường, thu vào Đại chính tạng tập 31. Cũng gọi Đại thừa bách pháp minh môn luận lược lục, Bách pháp minh môn luận, Bách pháp luận, Lược trần danh số luận. Đây là bộ luận của Phật giáo Đại thừa Ấn độ được trích ra từ Bách pháp danh số trong phần Bản địa của luận Du già sư địa, là một trong những luận thư trọng yếu của tông Pháp tướng. Nội dung luận này lược chia các pháp làm năm nhóm, 100 pháp: 1. Tâm pháp: Có tám loại. 2. Tâm sở hữu pháp: Có sáu loại: a) Biến hành có năm thứ. b) Biệt cảnh có năm thứ. c) Thiện có 11 thứ. d) Phiền não có 6 thứ. e) Tùy phiền não có 20 thứ. f) Bất định có 4 thứ. 3. Sắc pháp: Có 11 thứ. 4. Tâm bất tương ứng hành pháp: Có 24 thứ. 5. Vô vi pháp: Có 6 thứ. Luận này dựa vào câu nói: Tất cả pháp vô ngã của đức Phật để thuyết minh tất cả pháp không ngoài năm nhóm và 100 pháp ghi ở trên, kế đến, nêu Bổ đặc già la vô ngã và pháp vô ngã để hiển bày lí tất cả pháp vô ngã: Đây là chỉ thú của luận này. Bởi vì Câu xá lập thuyết 75 pháp, chỉ mới bàn về lí Bổ đặc già la vô ngã, nhưng còn vọng chấp ngoài tâm có thực pháp. Duy thức thì nói rõ 100 pháp đều không lìa thức, thực ngã vốn không, có pháp đều chẳng phải thực pháp, đây là môn Duy thức chứng lí. Về tác giả của luận này, Chí nguyên pháp bảo khám đồng lục quyển 9 nói do bồ tát Đề bà soạn, nhưng bản dịch Tây tạng thì lại cho là tác phẩm của ngài Hộ pháp (Tạng: Dpal-ldan-chos-skyon). Luận này có rất nhiều chú sớ, nhưng quan trọng hơn cả thì có: Bách pháp minh môn luận giải 2 quyển của ngài Khuy cơ, Bách pháp minh môn sớ 2 quyển của ngài Đạo thừa quang, Bách pháp minh môn khai tông nghĩa kí 1 quyển của ngài Đàm khoáng, Bách pháp minh môn luận nghĩa 1 quyển của ngài Đức thanh, Bách pháp minh môn trực giải 1 quyển của ngài Trí húc. [X. Đại đường nội điển lục Q.6; Đông vực truyền đăng lục Q.hạ; Phật gia danh tướng thông thích (Hùng thập lực)].